Een model voor de beheersing en controle van ICT-ketens
|
|
- Tine Dekker
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Een model voor de beheersing en controle van ICT-ketens Het Chain Content, Context & Control (C 4 -) model (Gepubliceerd in de IT-Auditor Q4, 2012) Het belang van (de beheersing van) ICT-ketens neemt sterk toe. Bestaande modellen voor ICT-beheersing en controle van zijn veelal intra-organisatorisch, en niet gericht op ICT-ketens. Dit artikel introduceert het C 4 -model als hulpmiddel voor het inrichten van kwaliteitsbeheersing in ICT-ketens gericht op het verkrijgen van keten assurance. Harrie Bastiaansen, Ype van Wijk In de maatschappij neemt het belang van ICT-ketens sterk toe. Bij ICT-ketens gaan ICT-diensten en - infrastructuren over de grenzen van bedrijven en bedrijfsonderdelen heen. Niet alleen neemt het aantal ICTketens sterk toe, ook worden ze steeds complexer: ze ondersteunen meer functionaliteit en er zijn steeds meer partijen (ketenpartners) betrokken. Doordat ICT-ketens in belang toenemen wordt het steeds meer noodzakelijk dat deze ketens robuust zijn. Dit brengt de noodzaak mee om de ICT-ketens goed te beheersen en de kwaliteit ervan te auditen. Getuige hiervan zijn de Norea werkgroep voor ketenauditing [NORE12], onderzoeksinitiatieven bijvoorbeeld in de EU [ENIS09] en Nederland [SEQU12] en eerdere publicaties in het Norea tijdschrift de IT-auditor over ICTketenauditing [MEER05], [BRUI06-1], [BRUI06-2], [MOLL10]. Het Nederlands onderzoeksproject TTISC [TTIS12] werkt aan een Assurance-raamwerk voor ICTketenbeheersing en -controle. Als resultaat daarvan presenteren we in dit artikel het Chain Content, Context & Control model (het C 4 -model). Dit model bestaat uit drie delen: (1) de content, gericht op wat het te beheersen object in de ICT-keten inhoudt; (2) de context, gericht op het perspectief van waaruit beheersing (of beoordeling) van de ICT-ketens plaatsvindt; (3) de control, gericht op de wijze waarop beheersing in ICT-ketens wordt vormgegeven. Dit artikel is het eerste deel van een drieluik. In dit artikel ligt de nadruk op het C 4 -model voor integrale ICTketenbeheersing. Zoals wordt beschreven in de afsluitende paragraaf van dit artikel, geven de andere twee delen hier vervolg aan door te beschouwen hoe hiermee de governance van ICT-ketens verder kan worden geoptimaliseerd. Dit artikel is als volgt opgebouwd: de volgende twee paragrafen lichten de doelstelling van een model voor de integrale beheersing van ICT-ketens toe en schetsen de opzet voor zo n model. De daaropvolgende paragrafen gaan achtereenvolgens in op de individuele componenten van het model: de content, context en control. Het artikel wordt afgesloten met een concluderende paragraaf die de voorgaande paragrafen samenvat in een integrale weergave van het C 4 -model, aangevuld met een beknopte beschrijving van de twee vervolgartikelen die onderdeel uitmaken van eerdergenoemd drieluik. DOELSTELLING VOOR EEN MODEL VOOR INTEGRALE ICT-KETENBEHEERSING Zoals in de inleiding aangegeven, staat het onderwerp van beheersing en controle van ICT-ketens volop in de belangstelling. Het onderwerp kan daarbij vanuit een groot aantal verschillende oogpunten bekeken worden, hetgeen eenduidige communicatie hierover lastig maakt. Uit de praktijk is dan ook de behoefte ontstaan aan een gedegen model om de diverse perspectieven op ICT-ketenbeheersing in beeld te brengen. Dit model dient het volledige speelveld af te dekken ten einde van integrale ICT-ketenbeheersing te kunnen spreken. Deze behoefte aan een integraal model is ook bekend uit de literatuur (citaat [RAVA07], bladzijde 49/50): Page 1
2 For a complete and comprehensive solution to its control needs, a business needs a systemic framework for control system development. Without an overarching model (a framework), it would be almost impossible to prove risks are managed well and as completely as necessary. Frameworks permit us to define the scope of control and security systems within a business. Er bestaan allerlei modellen, raamwerken en richtlijnen, onder meer voor ICT-beheersing, auditing, assurance en governance. Deze zijn onder meer opgesteld vanuit de internationale accountantspraktijk (IFAC, de IT-audit professie (ISACA, en de ISO standaardisatie-omgeving ( Nagenoeg al deze modellen en richtlijnen zijn echter opgesteld vanuit intra-organisatorisch perspectief. Soortgelijke modellen en richtlijnen ontbreken nog voor automatisering in ICT-ketens. Een aantal aspecten maakt de beheersing van ICT-ketens anders dan intra-organisatorische beheersing van ICT. In ICT-ketens is sterke governance niet een gegeven. Er is veelal geen (strikte) line of command. De span of control voor individuele organisaties is beperkt. Vaak moeten beslissingen middels consensus worden genomen. Daarnaast definiëren de verschillende ketenpartners kosten, baten en doelstellingen niet eenduidig en zijn kosten en baten ook niet noodzakelijkerwijs evenredig verdeeld over alle ketenpartners. Tot slot kunnen er communicatie- en cultuurverschillen zijn tussen ketenpartners. Zelfs binnen hetzelfde land kunnen verschillende sectoren specifieke terminologie hanteren. Een gedeeld begrip en afstemming in de communicatie zijn van groot belang. Het onderzoeksproject TTISC wil tegemoetkomen aan de behoefte aan een model voor integrale ICTketenbeheersing en heeft daarom het initiatief genomen om zo n model op te stellen, daarbij zoveel mogelijk hergebruik makend van bestaande modellen. Dit model wordt in het vervolg van dit artikel beschreven. DE OPZET VAN HET MODEL VOOR INTEGRALE ICT-KETENBEHEERSING Een basiseis aan een model voor integrale ICT-ketenbeheersing is dat het zowel de verschillende onderwerpen van ICT-ketenbeheersing (ofwel de content ) benoemt, de verschillende perspectieven beschouwt van waaruit beheersing en beoordeling van ICT-ketens plaatsvindt (ofwel de context ) als de methoden omvat waarop control kan worden uitgeoefend (ofwel de control ). Het C 4 -model omvat deze onderwerpen content, context en control. Het model beschrijft elk van de onderwerpen op twee assen, waardoor voor elk van de drie onderwerpen een vlak ontstaat. Het content-vlak wordt gedefinieerd door de as beheersingsniveau en de as beheersingsobject, het context-vlak door de as ketentypologie en de as ketenperspectief, en het control-vlak door de as afspraken en de as implementatie. In de volgende paragrafen wordt elk van de vlakken met hun assen verder toegelicht, uitmondend in een detaillering van het C 4 -model. HET CONTENT-VLAK VAN HET C 4 -MODEL Het content-vlak wordt gedefinieerd door de assen beheersingsobject en beheersingsniveau, zoals weergegeven in Figuur 1: Het content-vlak. Page 2
3 De as Beheersingsobject Deze as geeft aan of het object van beheersing de (financiële) waarde van de ICT-keten betreft, de functionele onderdelen (de te leveren service ) per ketenpartner, of de kwaliteit waarmee deze diensten en dienstonderdelen aan elkaar worden geleverd. Waarde: De bijdrage aan strategische doelstellingen, baten en kosten van het werken en afstemmen van ketens. Functioneel: Afstemming van servicecomponenten, baten en kosten met individuele ketenpartners. Kwalitatief: De mate waarin aan de (kwalitatieve) verplichtingen van de serviceverlening wordt voldaan. De term kwaliteit is hierbij een breed begrip. Het kan een breed palet aan kwaliteitseigenschappen voor software systemen aanduiden, zoals bijvoorbeeld uitgewerkt in het Quint-model [QUIN96] (afgeleid van de ISO/IEC norm [ISO01]) dat is weergegeven in Figuur 2. De as Beheersingsniveau Figuur 2: Kwaliteitsaspecten volgens het Quint-model. Deze as geeft het bestuurlijke niveau aan waarop de beheersing van toepassing is. Drie beheersingsniveaus worden onderscheiden, zoals bekend uit het KAD+ model [HART10] gericht op de beheersing van intraorganisatorische administratieve dienstverlening. Deze drie niveaus zijn: Strategische beheersing: De strategische uitgangspunten en aansturing voor de ICT-keten. Organisatorische beheersing: De vertaling van de strategische uitgangspunten naar het organisatorische beheerskader van de ICT-keten. Operationele beheersing: De inrichting en de beheersing van de werkprocessen. Page 3
4 HET CONTEXT-VLAK VAN HET MODEL Het context-vlak wordt gedefinieerd door de assen ketentypologie en ketenperspectief, zoals weergegeven in De as Ketentypologie Figuur 3: Het context-vlak. De typologie geeft de wijze weer waarop de samenwerkings- en afstemmingsrelaties in een ICT-keten zijn ingevuld. Het basisonderscheid is de mate waarin er een overkoepelend gezag in de keten is dat eisen aan ketenpartners kan opleggen over de wijze van invulling van ICT-voorzieningen. We onderscheiden drie typen: Ketenkoppeling: Bij ketenkoppeling werken ketenpartners met elkaar samen op basis van afspraken over hun koppelvlak, zonder daarbij afstemming te hebben over de geleverde functionaliteit of de (kwaliteit van) de technische implementatie. Deze situatie treedt bijvoorbeeld op wanneer een organisatie diensten op dynamische wijze via service oriëntatie van een andere ketenpartner afneemt. Ketenafstemming: Bij ketenafstemming stemmen ketenpartners wel de functionaliteit en de kwaliteit van de technische implementatie op elkaar af. Op basis van consensus kunnen daarbij beslissingen worden genomen. Een voorbeeld hiervan is de situatie waarin ketenpartners op vanuit een gedeeld belang met elkaar de kwaliteit van hun technische implementatie bespreken, risico s en zwakheden identificeren en eventueel tot (technische of procesmatige) compenserende maatregelen besluiten, zoals bijvoorbeeld in [BAST11] beschreven is voor het kwaliteitsaspect continuïteitsmanagement. Als speciale uitingsvormen hiervan kunnen het sluiten van een Service Level Agreement (SLA) of afgeven van een Third Party Mededeling (TPM) worden genoemd. Ketensturing: Bij ketensturing is er sprake van een ketenpartner met voldoende overkoepelend gezag om eisen aan ketenpartners op te kunnen leggen over de wijze van invulling van hun ICTvoorzieningen. Dit zowel bijvoorbeeld doordat er een ketenpartner is met een dominante marktpositie of doordat de wet- en regelgeving eisen oplegt. In zijn algemeenheid zullen ICT-ketens hybride van aard zijn: één van bovenstaande types zal niet voor alle relaties in de keten van toepassing zijn. De as Ketenperspectief Het ketenperspectief beschrijft de optiek van waaruit de ICT-keten wordt beschouwd. De volgende perspectieven worden daarbij onderscheiden: Page 4
5 Het toezichtperspectief: In dit perspectief wordt de gehele ICT-keten van buitenaf beschouwd ten einde over de compliance met wet- en regelgeving te kunnen oordelen. Het ketenperspectief: In dit perspectief wordt de gehele ICT-keten (van buitenaf ) beschouwd ten einde te kunnen oordelen over een beheersingsaspect van de ICT-keten in zijn geheel, bijvoorbeeld de eind-tot-eind beheersing van business continuïteit, zowel organisatorisch als operationeel. Het partnerperspectief: In dit perspectief wordt een beheersingsaspect beschouwd vanuit de positie van een specifieke partij en ketenpartner binnen de ICT-keten. Niet de gehele ICT-keten wordt beschouwd maar het belang van slechts één enkele schakel hierin. HET CONTROL-VLAK VAN HET MODEL Het control-vlak wordt gedefinieerd door de assen afspraken en implementatie, zoals weergegeven in Figuur 4. De as Afspraken Figuur 4: Het control-vlak. De afspraken omvatten de (contractuele) afspraken tussen de ketenpartners, zoals vastgelegd in een Service Level Agreement (SLA). De volgende aspecten zijn van belang bij beoordeling van de gemaakte afspraken: Volledigheid: Zowel de (technische) kwaliteitsaspecten als de procesinteracties dienen in de afspraken met voldoende detail te zijn benoemd. Als voorbeeld van een kwaliteitsaspect kan beschikbaarheid worden genoemd, uitgedrukt in bijvoorbeeld zowel minimaal percentage beschikbaarheid, maximaal aantal incidenten per jaar en maximale duur van de verstoring per incident. Als voorbeeld van procesinteractie noemen we procesafspraken rondom business continuïteit [BAST10]. Betrouwbaarheid: De betrouwbaarheid van afspraken dienen een waarheidsgetrouwe afspiegeling te geven van de implementatie en de beheersingsmaatregelen die de aanbieder getroffen heeft. Hier komt het aspect vertrouwen om de hoek kijken, met het instrument trust audit [BAST12] ter beoordeling hiervan. Aaneenschakeling: Dit omvat de aaneenschakeling van de afspraken die tussen de diverse ketenpartners op de verschillende plaatsen in de ICT-keten zijn afgesproken. Zijn ze consistent? Hoe tellen de verschillende afspraken bij elkaar op tot het vereiste niveau van beheersing van de gehele keten. Het is mogelijk hiervoor wiskundige modellen te ontwikkelen [SEQU12], waar zelfs de betrouwbaarheid van gemaakte afspraken in kan worden verdisconteerd. Hieraan wordt in het Nederlandse onderzoeksproject TTISC [TTIS12] gewerkt. De as Implementatie Page 5
6 De implementatie omvat de daadwerkelijke bestuurlijke en technische maatregelen die in de ICT-keten en door ketenpartners zijn genomen om beheersing van de ICT-ketens te realiseren, bijvoorbeeld de maatregelen om het kwaliteitsaspect beschikbaarheid te verhogen. Zoals vertrouwd zal voorkomen in de audit professie, zijn de volgende aanpakken daarbij te onderscheiden: Systeemgericht: Dit betreft de besturings- en beheersingsprocessen en maatregelen. Deze dienen op zodanige wijze te zijn vormgegeven zodat de beheersing van de keten adequaat is. Gegevensgericht: De (uitwisseling en transformatie van) gegevens in de ICT-keten is hetgeen waar het uiteindelijk om gaat. Dit wordt ook wel aangeduid als het content network. De gegevensgerichte aanpak beschouwt derhalve of de ICT-keten zodanig is ingericht dat de uitwisseling van informatie en gegevens, binnen de waardeketen juist en controleerbaar is. Distributiegericht: De applicaties en ICT-systemen (zowel servers als operating systemen) in de ICT-keten vervullen de taak om de gegevens en informatie daadwerkelijk uit te wisselen tussen de verschillende partijen. Dit wordt ook wel aangeduid als het delivery network. De distributiegerichte aanpak beschouwt daarom de implementatiegerichte maatregelen die de kwaliteit hiervan moeten borgen. Hieronder vallen maatregelen zoals redundantie (om beschikbaarheid te verhogen), encryptie (om vertrouwelijkheid te verhogen) en informatievalidatie (om integriteit te borgen). CONCLUSIES In dit artikel hebben we een model voorgesteld en uitgewerkt voor de beheersing en controle van ICT-ketens. Het geeft een handvat om het totale speelveld van ICT-ketenbeheersing te overzien, hiaten hierin te identificeren en communicatie hierover te vergemakkelijken. Daarbij kan het model tevens dienen om de scope van ICT-ketenaudits te bepalen. De sterkte van model is dat het vanuit zowel een content, context als control perspectief is vormgegeven, waardoor het de grote diversiteit aan en wijze van kijken naar ICT-ketens afdekt. Daarmee is het model een goed hulpmiddel bij het beheersen en auditen van ICT-ketens. De gezamenlijke uitwerking van de content-, context- en control-vlakken op beide assen uit de voorgaande paragrafen, kan visueel in het (kubusvormige) C 4 -model voor integrale ICT-ketenbeheersing worden weergegeven, zie Figuur 5 Page 6
7 Figuur 5: Gedetailleerde weergave van C 4 -model voor integrale ICT-ketenbeheersing. Zoals gezegd, het combineren van de drie vlakken tot een kubus in deze figuur is louter is bedoeld voor visualisatie. Om de kubus te gebruiken (voor bijvoorbeeld het positioneren van ICT-audits) zal veelal gebruik worden gemaakt van de individuele onafhankelijke vlakken (i.e. het content-vlak het context-vlak en het control-vlak), waarbij voor specifieke ICT-ketens per vlak de afweging kan worden gemaakt welke van de aspecten voor beheersing en controle als relevant worden beoordeeld. Wij roepen hierbij organisaties tevens op om samen met ons dit model voor het beheersen van ICT-ketens en het positioneren van ketenaudits voor hun (bedrijfs-) of ketensituatie te beproeven en verder te ontwikkelen. Het verder invullen van het model door de ontwikkeling van best practices en governance richtlijnen voor ketens zou hierbij een goede vervolgstap kunnen zijn. Het vervolg Het Nederlands onderzoeksproject TTISC [TTIS12] werkt aan een Assurance-raamwerk voor ICTketenbeheersing, -besturing, -riskmanagement en -controle. Dit artikel is een resultaat van het project en is het eerste deel van een drieluik. De volgende twee delen hiervan, zoals ter publicatie in dit tijdschrift worden aangeboden, zijn: Assurance determinanten analyse voor optimale governance van ICT-ketens Dit deel beschrijft hoe vanuit Assurance-perspectief op adequate wijze de governance van ICT-ketens kan worden vormgegeven. Op basis van de analyse van risico, control en keten-inrichting worden determinanten van assurance gebruikt voor de initiële opzet van een controleerbare ICT-keten, aansluitend bij het organisatorisch beleid van de initiator van deze ICT-keten. Governance van ICT-ketens op basis van dynamisch (near) real time risicomanagement in ICT-ketens en technieken voor continuous service based auditing Dit derde deel neemt deel twee als startpunt en gaat in op het dynamiseren van de governance van ICTketens door middel van (near) real-time risicomanagement in ICT-ketens en dynamische keten-auditing vanuit het organisatorische beleid van de initiator van de ICT keten. Dit heeft tot doel het realiseren van de opzet, bestaan en werking van adequate governance van ICT-ketens. LITERATUURVERWIJZINGEN [BAST11] Bastiaansen, H.J.M., Matthijssen, E., Schenk, M., Continuïteitsmanagement in vitale ICTketeninfrastructuren vergt nieuwe bestuurlijke aanpak, TIEM 2.0, nr. 42, najaar [BAST12] Bastiaansen, H.J.M., Trust audits en hun rol in het beoordelen van de robuustheid van ICT-ketens, Informatiebeveiliging, nr. 6, [BRUI06-1] Bruijn, de A.J.M., Meer, van der A.J., Nieuwenhuizen P.C.J., Slot, M.C.M., Staveren, van B.J., Ketengovernance: startpunt voor keteninrichting en ketenauditing, de EDP-Auditor, nr. 1, [BRUI06-2] Bruijn, de A.J.M., Meer, van der A.J., Nieuwenhuizen P.C.J., Slot, M.C.M., Staveren, van B.J., Ketengovernance: ketensamenwerking binnen het publieke domein, de EDP-Auditor, nr. 2, [ENIS09] EU-initiave, ENISA - European Network and Information Security Agency, initiated in 2009, Page 7
8 [HART10] Hartog, P., Korte, de R., Otten J., Model voor het auditen van Management Control, Auditing.nl, April [ISO01] International Standard ISO/IEC , Software engineering Product quality Part 1: Quality model, first edition, [MEER05] Meer, van der A.J., Dirks, L.G., Ketenauditing in de publieke sector, complex en daarom spannend!, de EDP-Auditor nr. 3, [MOLL10] Mollema, R.J., Welters, M.M.J.M., Vaktechnisch verantwoorde ketenaudits: optie of utopie?, de EDP- Auditor nr. 3, [NORE12] Norea Werkgroep Ketenauditing, [QUIN96] SERC, Kwaliteit van softwareproducten - Praktijkervaringen met een kwaliteitsmodel, [RAVA07] Raval, V., Fichadia, A., Risks, Controls and Security Concepts and Applications, Wiley, [SEQU12] IOP GenCom onderzoeksproject, SEQUAL (SErvice optimization and QUALity), [TTIS12] IIP onderzoeksproject, TTISC (Towards Trustworthy ICT Service Chains), ICT-regie innovatieplatform, PERSONALIA Dr. Ir. H.J.M. (Harrie) Bastiaansen is senior consultant bij TNO. Hij heeft veel ervaring in het adviseren over enterprise architectuur en over de organisatie, processen en techniek voor integratie omgevingen in grote en complexe omgevingen. In de recente jaren is zijn aandacht uitgebreid naar IT-besturing. Daarbij heeft hij recentelijk succesvol zijn opleiding tot IT-Auditor aan de Erasmus Universiteit Rotterdam afgerond. adres: harrie.bastiaansen@tno.nl. Drs Y.W. (Ype) van Wijk RE RA is werkzaam bij de Rijksuniversiteit Groningen voor het TTISC project. Daarnaast is hij werkzaam als promovendus op het gebied van assurance in IT service ketens, hetgeen gericht is op de ontwikkeling van het assurance raamwerk voor ICT-enabled service ketens. adres: y.w.van.wijk@rug.nl Page 8
Een model voor de beheersing en controle van ICT-ketens
HET CHAIN CONTENT, CONTEXT & CONTROL (C 4 -) MODEL Een model voor de beheersing en controle van ICT-ketens HHet belang van (de beheersing van) ICT-ketens neemt sterk toe. Bestaande modellen voor ICT-beheersing
Nadere informatieBeheersing van risico s en controls in ICT-ketens
Beheersing van risico s en controls in ICT-ketens Samenvatting Modellen voor beheersbaarheid en assurance zijn tot dusver intraorganisatorisch van aard. Doordat ICT zich niet beperkt tot de grenzen van
Nadere informatieTrust audits en hun rol in het beoordelen van de robuustheid van ICT-ketens
Referaat IT-Auditing Opleiding Groningen, juli 2012 Erasmus Universiteit Rotterdam Postinitiële opleiding IT-Auditing and Advisory Erasmus School of Accounting & Assurance (ESAA) Trust audits en hun rol
Nadere informatieMKB Cloudpartner Informatie TPM & ISAE 3402 2016
Third Party Memorandum (TPM) Een Derde verklaring of Third Party Mededeling (TPM) is een verklaring die afgegeven wordt door een onafhankelijk audit partij over de kwaliteit van een ICT-dienstverlening
Nadere informatieVertrouwen in ketens. Jean-Paul Bakkers
Vertrouwen in ketens Jean-Paul Bakkers 9 april 2013 Inhoud Het probleem Onderlinge verbondenheid De toekomstige oplossing TTISC project Discussie Stelling Wat doet Logius al Business Continuity Management
Nadere informatieHoe goed bent u in control over de robuustheid van uw ICT-keten? -----
Hoe goed bent u in control over de robuustheid van uw ICT-keten? ----- Methodiek voor het bepalen van de mate van beheersing van robuustheid in ICT-ketens (Gepubliceerd in: Informatie, maart 2011) Harrie
Nadere informatieGeneriek Framework voor Assurance in ICT-ketens
Generiek Framework voor ssurance in ICT-ketens ssurance typologie, distributie, determinant, profiel, patroon Keten-Governance Harrie Bastiaansen Ype van Wijk Dr. ir. H.J.M. (Harrie) Bastiaansen Drs. Y.W.
Nadere informatieDynamisch risicomanagement eenvoudig met behulp van GRCcontrol
Dynamisch risicomanagement eenvoudig met behulp van GRCcontrol Mike de Bruijn roduct Owner Agenda Inleiding Over CompLions GRCcontrol management software Risicomanagement Uitdagingen Dynamisch risicomanagement
Nadere informatieHoe groot was de appetite voor risk appetite?
Hoe groot was de appetite voor risk appetite? Hoe groot was de appetite voor risk appetite? In 2016 zijn de eerste bestuursverslagen gepubliceerd waarin ondernemingen de nieuwe RJ vereisten ten aanzien
Nadere informatieCloud dienstverlening en Informatiebeveiliging. ISACA Round Table Assen - Maart 2017
Cloud dienstverlening en Informatiebeveiliging ISACA Round Table Assen - Maart 2017 Even voorstellen 2 Irmin Houwerzijl. Werkzaam bij Ordina. Ordina haar dienstverlening betreft o.a. traditionele hosting
Nadere informatieInfoPaper ǀ Maart Compliance-raamwerk borgt de datakwaliteit
InfoPaper ǀ Maart 2017 Compliance-raamwerk borgt de datakwaliteit INLEIDING Steeds meer organisaties in de verzekeringsbranche innoveren met datagestuurde-toepassingen en de mogelijkheden van Big Data.
Nadere informatieJacques Herman 21 februari 2013
KING bijeenkomst Audit- en Pentestpartijen Toelichting op de DigiD Rapportage template en de NOREA Handreiking DigiD ICT-beveiligingsassessments Jacques Herman 21 februari 2013 Samenvatting van de regeling
Nadere informatieCloud Computing, een inleiding. ICT Accountancy & Financials congres 2013: Cloud computing en efactureren. Jan Pasmooij RA RE RO: jan@pasmooijce.
Cloud Computing, een inleiding ICT Accountancy & Financials congres 2013: Cloud computing en efactureren 10 december 2013 Jan Pasmooij RA RE RO: jan@pasmooijce.com 10 december 2013 1 Kenmerken van Cloud
Nadere informatieISA 610, GEBRUIKMAKEN VAN DE WERKZAAMHEDEN VAN INTERNE AUDITORS
INTERNATIONAL STANDARD ON AUDITING (ISA) ISA 610, GEBRUIKMAKEN VAN DE WERKZAAMHEDEN VAN INTERNE AUDITORS Deze Internationale controlestandaard (ISA) werd in 2009 in de Engelse taal gepubliceerd door de
Nadere informatieGrip op diversiteit aan beveiligingseisen: Compliant zijn en blijven, maar hoe? VIAG themadag Drs. D.J. van der Poel RE RA 21 maart 2014
1 Grip op diversiteit aan beveiligingseisen: Compliant zijn en blijven, maar hoe? VIAG themadag Drs. D.J. van der Poel RE RA 21 maart 2014 Inhoud 2 Inleiding: enige trends in de markt In het speelveld
Nadere informatieActuele ontwikkelingen in IT en IT-audit
BASISREGISTRATIES Actuele ontwikkelingen in IT en IT-audit Auteurs: Ender Atalay en David Campbell Samenvatting Sinds 2003 werken de rijksoverheid en gemeenten aan het ontwikkelen van basisregistraties
Nadere informatieBEVEILIGINGSARCHITECTUUR
BEVEILIGINGSARCHITECTUUR Risico s onder controle Versie 1.0 Door: drs. Ir. Maikel J. Mardjan MBM - Architect 2011 cc Organisatieontwerp.nl AGENDA Is een beveiligingsarchitectuur wel nodig? Oorzaken beveiligingsincidenten
Nadere informatieOp 14 maart 2017 publiceerde het DNB Expertisecentrum Operationele en IT Risico's een memo 'Toelichting Toetsingskader Informatiebeveiliging 2017'.
Inleiding Op 14 maart 2017 publiceerde het DNB Expertisecentrum Operationele en IT Risico's een memo 'Toelichting Toetsingskader Informatiebeveiliging 2017'. Hierin wordt aangegeven dat DNB in 2017 met
Nadere informatieDATAMODELLERING SIPOC
DATAMODELLERING SIPOC Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm Sipoc beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen. Wil je een beeld krijgen van
Nadere informatieIT-audit in vogelvlucht. Jeanot de Boer 24 april 2012
IT-audit in vogelvlucht Jeanot de Boer 24 april 2012 Agenda Introductie Wat is IT-audit Hoe is IT-audit in Nederland geregeld? Het IT-audit proces Wat is de toegevoegde waarde van IT-audit Enkele praktijkvoorbeelden
Nadere informatiePost Graduate IT Audit opleiding
Post Graduate IT Audit opleiding Longitudinaal Colloquium vrije Universiteit amsterdam Drs Y.W. van Wijk RE RA 14 November 2006 1 Longitudinaal Colloquium Post Graduate IT Audit opleiding Overzicht Colloquium
Nadere informatieAuteurs: Jan van Bon, Wim Hoving Datum: 9 maart 2009. Cross reference ISM - COBIT
Auteurs: Jan van Bon, Wim Hoving Datum: 9 maart 2009 Cross reference ISM - COBIT ME: Monitor & Evaluate Cross reference ISM - COBIT Management summary Organisaties gebruiken doorgaans twee soorten instrumenten
Nadere informatieTHE CLOUD IN JURIDISCH PERSPECTIEF SPREKERSPROFIEL. Mr. Jan van Noord Directeur International Tender Services (ITS) BV
THE CLOUD IN JURIDISCH PERSPECTIEF SPREKERSPROFIEL Mr. Jan van Noord Directeur International Tender Services (ITS) BV Wat is Cloud Op het moment dat content uit het eigen beheer c.q. toezicht verdwijnt
Nadere informatieSeminar! BETEKENIS VAN INTERNE AUDIT voor specifieke verzekeraars! Internal Audit en doeltreffendheid van! risk management system!
Seminar! BETEKENIS VAN INTERNE AUDIT voor specifieke verzekeraars! Internal Audit en doeltreffendheid van! risk management system!! Tom Veerman! Triple A Risk Finance B.V.! 1! Programma! Solvency II stand
Nadere informatieVerantwoordingsrichtlijn
Verantwoordingsrichtlijn Verantwoordingsrichtlijn t.b.v. de edp-audit voor de beveiliging van Suwinet. Door Jan Breeman BKWI Verantwoordingsrichtlijn Verantwoording over de beveiliging van Suwinet De Regeling
Nadere informatieOlde Bijvank Advies Organisatieontwikkeling & Managementcontrol
SAMENVATTING ITIL ITIL is nog steeds dé standaard voor het inrichten van beheerspocessen binnen een IT-organisatie. En dekt zowel applicatie- als infrastructuur beheer af. Indien gewenst kan ITIL worden
Nadere informatieEnterprisearchitectuur
Les 2 Enterprisearchitectuur Enterprisearchitectuur ITarchitectuur Servicegeoriënteerde architectuur Conceptuele basis Organisatiebrede scope Gericht op strategie en communicatie Individuele systeemscope
Nadere informatieFactsheet CONTINUOUS VALUE DELIVERY Mirabeau
Factsheet CONTINUOUS VALUE DELIVERY Mirabeau CONTINUOUS VALUE DELIVERY We zorgen ervoor dat u in elke volwassenheidsfase van uw digitale platform snel en continu waarde kunt toevoegen voor eindgebruikers.
Nadere informatieAgile : Business & IT act as one
Agile : Business & IT act as one Waar loop je tegen aan als je Business en IT samen Agile wil laten worden? Otto van den Hoven November 2015 1 Managing change : Traditionele waterval Business deliverables
Nadere informatieCORA 1.0 Bedrijfs- en ICT-referentiearchitectuur voor woningcorporaties
CORA 1.0 Bedrijfs- en ICT-referentiearchitectuur voor woningcorporaties Hoe zorgen we ervoor dat we nieuwe diensten en producten soepel in onze bedrijfsvoering op kunnen nemen? Hoe geven we betere invulling
Nadere informatieHet gevolg van transitie naar de cloud SaMBO-ICT & KZA. 16 januari 2014 Doetinchem
Het gevolg van transitie naar de cloud SaMBO-ICT & KZA 16 januari 2014 Doetinchem Agenda Introductie Aanleiding Samenvatting handreiking Uitkomsten workshop netwerkbijeenkomst Afsluiting 2 Introductie
Nadere informatieWees in control over uw digitale landschap
Managed Services Managed Services We zorgen ervoor dat uw complete beheerketen soepel functioneert, zodat uw eindgebruikers optimaal worden bediend. Zorgenvrij beheer is cruciaal voor de continuïteit van
Nadere informatieBusiness Continuity Management conform ISO 22301
Business Continuity Management conform ISO 22301 Onderzoek naar effecten op de prestaties van organisaties Business continuity management gaat over systematische aandacht voor de continuïteit van de onderneming,
Nadere informatieINVENTARISATIE EN CLASSIFICATIE VAN STANDAARDEN VOOR CYBERSECURITY
INVENTARISATIE EN CLASSIFICATIE VAN STANDAARDEN VOOR CYBERSECURITY Leesvervangende samenvatting bij het eindrapport Auteurs: Dr. B. Hulsebosch, CISSP A. van Velzen, M.Sc. 20 mei 2015 In opdracht van: Het
Nadere informatieHET GAAT OM INFORMATIE
Aan leiding C OB IT HET GAAT OM INFORMATIE Informatie is belangrijk voor het functioneren van een organisatie Informatie wordt gegenereerd, gebruikt, bewaard, ontsloten, verwijderd Informatietechnologie
Nadere informatieNOREA Visie 2020. - Brigitte Beugelaar. 14 september 2015
NOREA Visie 2020 - Brigitte Beugelaar 14 september 2015 NOREA, de beroepsorganisatie van IT-auditors Opgericht in 1992 1635 registerleden 253 aspirant-leden, d.w.z. in opleiding 123 geassocieerde leden,
Nadere informatieRisico management 2.0
0 Risico management 2.0 De wereld om ons heen verandert wat betekent dat voor risicomanagement 1 Waar gaat deze presentatie over De wereld om ons heen verandert Waarom heeft dat invloed op risicomanagement?
Nadere informatieDatabeveiliging en Hosting Asperion
Databeveiliging en Hosting Asperion www.asperion.nl info@asperion.nl Het Asperion Datacenter Uw gegevens veilig en professioneel bewaard Administraties bevatten vertrouwelijke informatie en daar moet vanzelfsprekend
Nadere informatieOok werden verschillende uitvoeringsmodellen voor
Artikel Ketengovernance Ketensamenwerking binnen het publieke domein Adri de Bruijn, Anastasia van der Meer, Peter Nieuwenhuizen, Maarten Slot en Bart van Staveren Dit artikel is het derde en (voor lopig)
Nadere informatieNotitie Doel en noodzaak conceptueel (informatie)model
Notitie Doel en noodzaak conceptueel (informatie)model Deelprogramma Digitaal Stelsel Omgevingswet Contactpersoon A.J. Sloos Inleiding Het conceptuele model waar behoefte aan is, is het diepste representatieniveau
Nadere informatieISO/IEC in een veranderende IT wereld
ISO/IEC 20000 in een veranderende IT wereld Dolf van der Haven, Verizon Enterprise Solutions 16 juni 2016 ISO/IEC 20000 in een veranderende IT wereld 1 Achtergrond Dolf van der Haven ITSM Guru with a Human
Nadere informatieHet succes van samen werken!
White paper Het succes van samen werken! Regover B.V. Bankenlaan 50 1944 NN Beverwijk info@regover.com www.regover.com Inleiding Regover B.V., opgericht in 2011, is gespecialiseerd in het inrichten en
Nadere informatieHoezo dé nieuwe ISO-normen?
De nieuwe ISO-normen Dick Hortensius Senior consultant Managementsystemen NEN Milieu & Maatschappij dick.hortensius@nen.nl 1 Hoezo dé nieuwe ISO-normen? 2 1 De cijfers voor Nederland (eind 2013) Norm Aantal
Nadere informatiePartnering Trust in online services AVG. Vertrouwen in de keten
AVG Partnering Trust in online services Vertrouwen in de keten De deadline voor het naleven van de nieuwe privacyregelgeving, de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), nadert snel. De AVG maakt
Nadere informatieHet BiSL-model. Een whitepaper van The Lifecycle Company
Het BiSL-model Een whitepaper van The Lifecycle Company Met dit whitepaper bieden we u een overzicht op hooflijnen van het BiSL-model. U vindt een overzicht van de processen en per proces een beknopte
Nadere informatieVISIEDOCUMENT INFORMATIEMANAGEMENT Stichting Openbaar Onderwijs Zwolle en Regio
VISIEDOCUMENT INFORMATIEMANAGEMENT Stichting Openbaar Onderwijs Zwolle en Regio Mark Timmermans Versie 1.0 1. Inleiding De Stichting Openbaar Onderwijs Zwolle en Regio (OOZ) is het bevoegd gezag van een
Nadere informatieinfo@zeker-online.nl www.zeker-online.nl Drs L. (Bert) F.G. Tuinsma RA, voorzitter 10 december 2013
info@zeker-online.nl www.zeker-online.nl Drs L. (Bert) F.G. Tuinsma RA, voorzitter 10 december 2013 2 Boekhouden in de cloud!! 3 Aanbod te over: 4 5 Hoe betrouwbaar en veilig is online administratieve
Nadere informatieCMS Ronde Tafel. Cloud Continuity. Ir. Jurian Hermeler Principal Consultant
CMS Ronde Tafel Cloud Continuity Ir. Jurian Hermeler Principal Consultant Introductie Quint Wellington Redwood Onafhankelijk Management Adviesbureau Opgericht in 1992 in Nederland Ruim 20 jaar ervaring
Nadere informatieIII Stream IT Auditing. UWV / CIP / VU- IT auditing
III Stream IT Auditing UWV / CIP / VU- IT auditing Wiekram Tewarie 22-04-2009 Agenda Inleiding/IT auditing Relatie : Accountant IT auditor Context IT audit omgeving Carrièremogelijkheden WT/14 april 2015
Nadere informatieSIS FINANCE. voor professionals door professionals. consulting. interim management. finance professionals. SIS finance
FINANCE consulting interim management professionals duurzame relaties met onze opdrachtgevers, gebaseerd op kennis van zaken, commitment en oplossingsgerichtheid. OVER FINANCE Finance is een middelgroot
Nadere informatieDe essentie van de nieuwe ISO s. Dick Hortensius, NEN Milieu & Maatschappij
De essentie van de nieuwe ISO s Dick Hortensius, NEN Milieu & Maatschappij 1 Waar ik het over ga hebben De uitdaging en de oplossing De HLS voor iedereen De HLS voor wie het wil Waar we staan en wat er
Nadere informatie2014 KPMG Advisory N.V
02 Uitbesteding & assurance 23 Overwegingen bij uitbesteding back- en mid-office processen van vermogensbeheer Auteurs: Alex Brouwer en Mark van Duren Is het zinvol voor pensioenfondsen en fiduciair managers
Nadere informatieArchitecten-debat 21 juni 2006 PI GvIB Themamiddag. Renato Kuiper. Principal Consultant Information Security
Architecten-debat 21 juni 2006 PI GvIB Themamiddag Renato Kuiper Principal Consultant Information Security 1 De spreker Principal Consultant Information Security Hoofdredacteur Informatiebeveiliging 15
Nadere informatieRichtlijn 4401 Opdrachten tot het verrichten van overeengekomen specifieke werkzaamheden met betrekking tot informatietechnologie
Richtlijn 4401 Opdrachten tot het verrichten van overeengekomen specifieke werkzaamheden met betrekking tot informatietechnologie Inleiding 1-3 Doel van de opdracht tot het verrichten van overeengekomen
Nadere informatieRisicomanagement functie verzekeraars onder Solvency II
Risicomanagement functie verzekeraars onder Solvency II Hoofdindeling: Leidraden Opgesteld door: Commissie Enterprise Risk Management (ERM) Vastgesteld door: Commissie Enterprise Risk Management (ERM)
Nadere informatieICT Accountancy. Praktijkdag Webwinkels en Boekhouden
ICT Accountancy Praktijkdag Webwinkels en Boekhouden Thema Betrouwbaar Administreren Misbruik Afrekensystemen Misbruik Afrekensystemen Internationaal probleem Veel oplossingsrichtingen Overleg Belastingdienst
Nadere informatieMeer Business mogelijk maken met Identity Management
Meer Business mogelijk maken met Identity Management De weg naar een succesvolle Identity & Access Management (IAM) implementatie David Kalff OGh 14 september 2010 't Oude Tolhuys, Utrecht Agenda Herkent
Nadere informatieJoop Cornelissen BMC Klantendag 2011. Professionaliseren dienstverlening CMS
Joop Cornelissen BMC Klantendag 2011 Professionaliseren dienstverlening CMS Agenda Introductie CIBER Waarom verder professionaliseren Tijdslijnen selectietraject Businesscase Scope implementatie Status
Nadere informatieSIS FINANCE. voor professionals door professionals. consulting. interim management. finance professionals SIS. finance
FINANCE consulting interim management professionals over sis... duurzame relaties met onze opdrachtgevers gebaseerd op kennis van zaken, commitment en oplossingsgerichtheid. Finance is een middelgroot
Nadere informatieDigikoppeling adapter
Digikoppeling adapter Versie 1.0 Datum 02/06/2014 Status Definitief Van toepassing op Digikoppeling versies: 1.0, 1.1, 2.0, 3.0 Colofon Logius Servicecentrum: Postbus 96810 2509 JE Den Haag t. 0900 555
Nadere informatie8-12-2015. Hoe test je een pen? Je kunt de presentatie na afloop van elke les downloaden. Ga naar : www.gelsing.info Kies voor de map Acceptatietesten
Les 1 Docent: Marcel Gelsing Je kunt de presentatie na afloop van elke les downloaden. Ga naar : www.gelsing.info Kies voor de map Acceptatietesten Hoe test je een pen? 1 Bekijk eerst het filmpje over
Nadere informatieDrs L. (Bert) F.G. Tuinsma RA, voorzitter 22 mei NOREA
info@zeker-online.nl www.zeker-online.nl Drs L. (Bert) F.G. Tuinsma RA, voorzitter 22 mei 2014 - NOREA info@zeker-online.nl www.zeker-online.nl Drs L. (Bert) F.G. Tuinsma RA, voorzitter 22 mei 2014 - NOREA
Nadere informatieReadiness Assessment ISMS
Readiness Assessment van ISMS ISO/IEC27001:2005 1 Senior Internal/IT auditor Luyke Tjebbes EMIA RO CISA Lead Auditor ISO/IEC27001:2005 Projectleider ISO assessment 2 Wat is ISO 27001 eigenlijk? ISO/IEC
Nadere informatieCopyright protected. Use is for Single Users only via a VHP Approved License. For information and printed versions please see
op basis van ISO27002 Courseware 2017 Van Haren Publishing Colofon Titel: op basis van ISO 27002 Courseware Auteurs: Hans Baars, Jule Hintzbergen, André Smulders en Kees Hintzbergen Uitgever: Van Haren
Nadere informatieSURFshare. Shared application services & expertise. Edwin van der Zalm directeur SURFshare
SURFshare Shared application services & expertise Edwin van der Zalm directeur SURFshare Wat is en wat biedt SURFshare? Agenda 1. Achtergrond 2. Doel en domein 3. Meerwaarde 4. Welke diensten biedt SURFshare
Nadere informatieA7 Richtlijn Permanente Educatie (wijzigingsvoorstel 2018, ter consultatie)
A7 Richtlijn Permanente Educatie (wijzigingsvoorstel 2018, ter consultatie) Doelstelling Artikel 1 Permanente educatie (PE) heeft tot doel de voor de adequate beroepsuitoefening benodigde deskundigheid
Nadere informatieI T S X. Informatiebeveiliging, IT Audit & Compliance, Security as a Service, Risicomanagement, Educatie
I T S X Understanding the Tools, the Players and the Rules Informatiebeveiliging, IT Audit & Compliance, Security as a Service, Risicomanagement, Educatie Voorwoord Ralph Moonen Arthur Donkers Mijn naam
Nadere informatieAdvies. Advies over en ondersteuning bij het (initieel) inrichten/optimaliseren van de structuur van de(it Service Management)organisatie
DIENST Advies over en ondersteuning bij het (initieel) inrichten/optimaliseren van de structuur van de(it Service Management)organisatie Advies over en ondersteuning bij het initieel inrichten/optimaliseren
Nadere informatieEXIN WORKFORCE READINESS werkgever
EXIN WORKFORCE READINESS werkgever DE ERVARING LEERT ICT is overal. Het is in het leven verweven geraakt. In een wereld waarin alles steeds sneller verandert, is het lastig te bepalen wat er nodig is om
Nadere informatiebegin presentatie welkom naam jan vegt functie business consultant bedrijf www.2en40.nl 2 specialismes + E A I Enterprise Application Integration EAI integratie-vraagstukken veel meer details bij Rita
Nadere informatiePrivacy in de Audit IIA PAS conferentie 2016 November 2016 Maurice Steffin
www.pwc.nl Privacy in de Audit IIA PAS conferentie 2016 November 2016 Maurice Steffin Even voorstellen Maurice Steffin Maurice is Manager Privacy binnen het Privacy team. Hij combineert zijn privacy kennis
Nadere informatieEven voorstellen. Ervaringen met het NBAvolwassenheidsmodel. Rijksbrede onderzoeken naar de sturing en beheersing van IB
Ervaringen met het NBAvolwassenheidsmodel bij de Rijksbrede onderzoeken naar de sturing en beheersing van IB Even voorstellen. Edwin Hummel RO RE CISA Auditmanager Auditdienst Rijk (ADR) Ministerie van
Nadere informatieAgenda. 1. Introductie CIBER. 2. Visie Cloud Services. 4. Hoe kan CIBER hepen. 2 Titel van de presentatie
CIBER Nederland BV Agenda SURF 1. Introductie CIBER 2. Visie Cloud Services 3. Visiei Position Paper Beliefs 4. Hoe kan CIBER hepen 2 Titel van de presentatie 1. Introductie CIBER Nederland? Feiten en
Nadere informatieGoed functioneel beheer noodzaak voor effectievere SPI
getronicspinkroccade.nl Goed functioneel beheer noodzaak voor effectievere SPI Machteld Meijer Zeist, 3 oktober 2006 Inhoud Domeinen en modellen Functioneel beheer en BiSL Rol van BiSL in SPI 1 Goed functioneel
Nadere informatieDe controller met ICT competenties
De controller met ICT competenties Whitepaper door Rob Berkhof Aangeboden door NIVE Opleidingen De controller met ICT competenties De huidige samenleving is nauwelijks meer voor te stellen zonder informatisering.
Nadere informatieISO/IEC Governance of InformationTechnology. Yvette Backer ASL BiSL Foundation. 16 juni ISO Governance of Information Technoloy 1
ISO/IEC 38500 Governance of InformationTechnology Yvette Backer ASL BiSL Foundation 16 juni 2016 ISO 38500 Governance of Information Technoloy 1 Achtergrond Yvette Backer Zelfstandig consultant en trainer,
Nadere informatieCloud Computing. -- bespiegelingen op de cloud -- MKB Rotterdam, 10 november 2015. Opvallend betrokken, ongewoon goed
Cloud Computing -- bespiegelingen op de cloud -- MKB Rotterdam, 10 november 2015 Opvallend betrokken, ongewoon goed Agenda Inleiding Mijn achtergrond Over Innvolve Cloud Computing Overwegingen Afsluiting
Nadere informatieBISL Business Information Services Library. Een introductie. Algemene informatie voor medewerkers van SYSQA B.V.
BISL Business Information Services Library Een introductie Algemene informatie voor medewerkers van SYSQA B.V. Organisatie SYSQA B.V. Pagina 2 van 9 Inhoudsopgave 1 INLEIDING... 3 1.1 ALGEMEEN... 3 1.2
Nadere informatieDigital Independence. Plan Today to be ready for Tomorrow. Grip op uw continuïteit! Information Security and Continuity Services
Digital Independence Grip op uw continuïteit! Plan Today to be ready for Tomorrow Information Security and Continuity Services Digital Independence Grip op uw continuïteit! Weet u welke risico s uw bedrijf
Nadere informatieBusiness Impact Anlayses worden in de meeste organisaties eens per jaar of eens per halfjaar geactualiseerd en bevatten meestal beschrijvingen van:
(BIA s) Veel organisaties beschikken over BIA s ofwel Business Impact Analyses per Business Unit of per Afdeling. Hierna gaan we verder uit van Business Impact Analyses op Business Unit niveau. Dit artikel
Nadere informatieInformatie is overal: Heeft u er grip op?
Informatie is overal: Heeft u er grip op? Zowel implementatie als certificering Omdat onze auditors geregistreerd zijn bij de Nederlandse Orde van Register EDP-auditors (NOREA), kan Koenen en Co zowel
Nadere informatieArchimate risico extensies modelleren
Archimate risico extensies modelleren Notatiewijzen van risico analyses op basis van checklists versie 0.2 Bert Dingemans 1 Inleiding Risico s zijn een extra dimensie bij het uitwerken van een architectuur.
Nadere informatieHet nieuwe plug-in model: interpretatie en certificatie
Het nieuwe plug-in model: interpretatie en certificatie 1 Wat kunt u verwachten? De nieuwe aanpak van ISO normen voor managementsystemen Eerste ervaringen bij herziening ISO 14001 en ISO 9001 Betekenis
Nadere informatiePinkSCAN. Verbeter de kwaliteit van uw IT dienstverlening
PinkSCAN Verbeter de kwaliteit van uw IT dienstverlening De business stelt steeds hogere eisen aan de kwaliteit van de IT dienstverlening. Nieuwe service modellen vereisen aanpassingen in de wijze waarop
Nadere informatiePronto. Business Architectuur met
Pronto Business Architectuur met 1 Klanttype 2 T2 T3 1 2 L1 L2 3 L3 Programma Introductie Interactieanalyse Business Essentie Klantinteractieanalyse (KIM) Procesinteractieanalyse (PIM) Businessactieanalyse
Nadere informatie28 september 2017 PON Outsourcing Kenniscongres
Blockchain @Halt 28 september 2017 PON Outsourcing Kenniscongres Voorstellen Marcel Ensing www.marcelensing.nl Verandermanagement van business en ICT Programmamanager bij Halt; reorganisatie ICT Inrichten
Nadere informatieZwaarbewolkt met kans op neerslag
8 ControllersMagazine januari - februari 2015 automatisering Zwaarbewolkt met kans op neerslag Cloud was het woord van 2014. Het gaat hierbij om hard- en software die niet meer hoeft te worden aangeschaft
Nadere informatieCopyright Stork N.V. 1
Management, een praktisch framework Taking up the challenge of optimizing your asset performance Stork Management Solutions Global Expertise Partner Complete, end-to-end solution Dedicated professionals
Nadere informatieSecurity (in) architectuur
Security (in) architectuur ISC2 chapter Netherlands Donderdag 21 november 2013 Ing Renato Kuiper, CISSP, CISA, TOGAF, CSF Logo Klant Focus op: Security, risicomanagement, IAM, Cloud en architectuur Vanuit
Nadere informatieShared Services in ontwikkeling binnen de Rijksoverheid
Overheid & Sourcing Drs. Ing. Bob van Graft MCM, CGEIT, C CISO Wnd. Directeur SSC ICT Haaglanden Shared Services in ontwikkeling binnen de Rijksoverheid Digitalization of the Enterprise Bron: Gartner ITxpo
Nadere informatieInkoopvoorwaarden en informatieveiligheidseisen. Een operationeel product op basis van de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst (BIR)
Inkoopvoorwaarden en informatieveiligheidseisen Een operationeel product op basis van de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst (BIR) Colofon Onderhavig operationeel product, behorende bij de Baseline
Nadere informatieEXIN WORKFORCE READINESS opleider
EXIN WORKFORCE READINESS opleider DE ERVARING LEERT ICT is overal. Het is in het leven verweven geraakt. In een wereld waarin alles steeds sneller verandert, is het lastig te bepalen wat er nodig is om
Nadere informatieTaakcluster Management support
Ik ben geen product van mijn omstandigheden. Ik ben een product van mijn beslissingen (Stephen R. Covey) Hoofdstuk 30 Taakcluster Management support V1.1 / 01 september 2015 MCTL v1.1 Hoofdstuk 30... 3
Nadere informatieInformatiebeveiliging en privacy. Remco de Boer Ludo Cuijpers
Informatiebeveiliging en privacy Remco de Boer Ludo Cuijpers Voorstellen Remco de Boer Informatiearchitect Kennisnet (programma SION) Ludo Cuijpers MSc, MIM Expert informatiebeveiliging en privacy Werkzaam
Nadere informatieMedical device software
Medical device software Medical device software Software ontwikkeling voor de medische wereld Nspyre Herculesplein 24 3584 AA Utrecht T 088-827 50 00 F 088-827 50 99 www.nspyre.nl Medical devices zijn
Nadere informatieHandreiking Interoperabiliteit tussen XDS Affinity Domains. Vincent van Pelt
Handreiking Interoperabiliteit tussen XDS Affinity Domains Vincent van Pelt Congres architectuur in de Zorg 18 juni 2015 Vincent van Pelt, MD Senior adviseur, Nictiz vvpelt@nictiz.nl IHE voorzitter werkgroep
Nadere informatieInhoudsopgave. Inleiding 4. Programma 5. Module Theoretische Fundament 5. Module Praktijkproject 5. Rooster 6. Opleidingskosten 6
1 Inhoudsopgave Inleiding 4 Programma 5 Module Theoretische Fundament 5 Module Praktijkproject 5 Rooster 6 Opleidingskosten 6 Netherlands Business Academy Postbus 6546 4802 HM Breda T. +31 (0)76-82 005
Nadere informatieZekerheid in de Cloud. ICT Accountancy praktijk dag: Cloud computing 27 mei 2014
Zekerheid in de Cloud ICT Accountancy praktijk dag: Cloud computing 27 mei 2014 Agenda - Wat speelt zich af in de Cloud - Cases - Keurmerk Zeker-OnLine - Wat is het belang van de accountant en het administratiekantoor
Nadere informatie