Architectuurwandeling Van Nieuwmarkt tot Nieuwezijds: een architectuurwandeling langs Amsterdamse huizen van Vereniging Hendrick de Keyser

Transcriptie

1 Architectuurwandeling 2009 Van Nieuwmarkt tot Nieuwezijds: een architectuurwandeling langs Amsterdamse huizen van Vereniging Hendrick de Keyser

2 Route: van Nieuwmarkt naar Nieuwezijds Nieuwmarkt Het Wijnkopersgildehuis Oudezijds Achterburgwal De Huysman De Helm Oudezijds Voorburgwal 73 De Gecroonde Raep Het Wapen van Riga Het Jopenvat Het Aepgen De Ooievaar De Bremer Hopman t Schuytgen Sint Olofspoort 3 Sint Olofspoort 5 Sint Olofspoort 7 Sint Olofspoort 9 / Nieuwebrugsteeg 15 In de Lompen De Elant De Vergulde Wan Enge Kerksteeg 2 Oudekerksplein 50 Het Makelaers Comptoir Nieuwezijds Voorburgwal 264 SINGEL NIEUWEZIJDS VOORBURGWAL RAADHUIS- STRAAT SINGEL 23 SPUISTRAAT NIEUWENDIJK DE DAM NIEUWEZIJDS VOO RBURGWAL 24 DAMRAK BEURS- PLEIN KALVERSTRAAT BEURS STRAAT SPUI ST. OLOFS- POORT ROKIN t/m OUDE KERKS PLEIN 22 WARMOESSTRAAT OUDEZIJDS VOORBURGWAL ZEEDIJK KORTE NIEZEL 6 OUDEZIJDS ACHTERBURGWAL 7 KOE- STRAAT 3 2 WALEN- PLEINTJE 4 NIEUWMARKT 1 RUSLAND KLOVENIERSBURGWAL

3 Architectuurwandeling Uitmarkt Amsterdam 2009 Vereniging Hendrick de Keyser Vereniging Hendrick de Keyser beschermt en restaureert architectonisch bijzondere huizen in heel Nederland. De Vereniging is al sinds haar oprichting in 1918 actief in de binnenstad van Amsterdam, waar veel panden zijn opgeknapt. In dit middeleeuwse stadsgebied is een architectuurwandeling uitgezet, die u meeneemt langs grachten, steegjes, pleintjes en 24 bijzondere panden van de Vereniging, waaronder twee 17de-eeuwse gildehuizen, het oudste huis van Amsterdam en verschillende koopmanshuizen en pakhuizen. De historische huizen van de Vereniging blijven levend en behouden doordat ze verhuurd en bewoond worden. Deze huizen zijn tijdens de Uitmarkt feestelijk herkenbaar gemaakt. Laat u verrassen en ontdek hoe mooi de oude binnenstad van Amsterdam is. Uitmarkt 2009 De Uitmarkt vindt dit jaar plaats in de historische binnenstad van Amsterdam. In het gebied rond de oude burgwallen en de Nieuwmarkt kunt u van vrijdag 28 augustus tot en met zondag 30 augustus een voorproefje krijgen van het komende culturele seizoen. Er is veel te doen, van ballet tot hiphop, van toneel tot jazz, van boekenmarkt tot museumeiland. Op een pontoneiland in de Kloveniersburgwal, mogelijk gemaakt door de BankGiro Loterij, presenteren musea vanuit heel Nederland zich aan de bezoekers. Door de grachten vaart een Uitmarktboot. Naast grootschalige evenementen zijn er ook kleine besloten activiteiten. In een aantal historische huizen van Vereniging Hendrick de Keyser zullen optredens plaatsvinden van schrijvers, historici en verhalenvertellers. Voor meer informatie over het programma zie Zeedijk 1 Oudezijds Achterburgwal (tekening R.Royaards-ten Holt)

4 Oudezijds Voorburgwal 57 De oude binnenstad Amsterdam ontstond in de 12de eeuw op de kleilagen langs de monding van de rivier de Amstel. De bewoners legden een dam aan en op de rivierdijken verrezen de eerste huizen. Kalverstraat, Nieuwendijk, Nes, Warmoesstraat en Zeedijk zijn door hun hogere ligging nog herkenbaar als dijklichamen. De nederzetting ontwikkelde zich door visserij en handel. Het stadje groeide en werd omringd door een aarden wal: de Oudezijds Voorburgwal aan de oostzijde en de Nieuwezijds Voorburgwal aan de westzijde. Binnen deze veste ontstond een aaneengesloten bebouwing van lage houten huizen. Aan het eind van de 14de eeuw werd de stad met een smalle strook land uitgebreid, omsloten door de Achterburgwallen. Er verrezen nu ook steeds meer hogere stenen huizen. In 1425 volgde een veel ruimere stadsuitleg. De stadsgracht van dit laat-middeleeuwse Amsterdam werd gevormd door Singel, Kloveniersburgwal en Geldersekade. Een houten palissade maakte plaats voor een stenen muur met poorten en torens. De Waag op de Nieuwmarkt is een restant van een stadspoort. De verkaveling binnen de stad volgde het patroon van de vroegere sloten en weilanden, schuin op de Amstel. Dit is nog herkenbaar in het straten- en stegenplan en bij veel oude huizen staan de gevels schuin op het huis. Koestraat (tekening R.Royaards-ten Holt) De middeleeuwse stad kende belangrijke religieuze centra rond de Onze Lieve Vrouwekapel aan het Rokin, de twee parochiekerken Oude Kerk en de Nieuwe Kerk en de vele gasthuizen en kloosters in het gebied tussen Kloveniersburgwal en Nes. De structuur van kloosterterreinen en gesloten blokken is ondanks de herbestemming van de religieuze gebouwen na de protestantse omwenteling in 1578 nog herkenbaar in dit gebied. In de 16de eeuw groeide de stad sterk. De bebouwing verdichtte en de stad werd verder uitgebreid met havens, woon- en werkwijken, met als hoogtepunt de aanleg van de 17de-eeuwse grachtengordel. Alhoewel het fijnmazige stratenplan van de middeleeuwse stad nog in tact is, zijn vrijwel alle huizen in de binnenstad in later eeuwen vernieuwd. Toch zijn er nog huizen, in de Warmoesstraat en op de burgwallen, met oude houtskeletten. De oudste gevels, zoals die van het houten huis op de Zeedijk, stammen uit de 16de eeuw. De meeste gevels die het historische stratenbeeld nu bepalen, zijn opgetrokken tussen de 17de en de 19de eeuw. In het gebied zijn de bouwstijlen uit al deze eeuwen rijk vertegenwoordigd.

5 Routebeschrijving De wandeling begint op de Nieuwmarkt bij de Waag. 1 Nieuwmarkt Dit historische huis werd in 1605 gebouwd op de plaats van de middeleeuwse stadsmuur. Opdrachtgever van de bouw was één van de oprichters van de VOC. Het kapitale huis kreeg een dubbele trapgevel in renaissancestijl, rijk versierd met natuurstenen blokjes, banden en beeldhouwwerk. Later was er onder andere een linnenwinkel gevestigd, een koffiehuis en in de jaren twintig een café dat bekendheid genoot vanwege een groot electronisch orgel dat over de Nieuwmarkt dreunde en speelde voor de radio. Loop vanaf de Nieuwmarkt langs de rechterzijde van de Kloveniersburgwal. Ga rechts de Koestraat in. 2 Het Wijnkopersgildehuis (Koestraat 10-12) Het geboortehuis van Vereniging Hendrick de Keyser. Het Wijnkopersgildehuis is een uitzonderlijk gaaf bewaard 17de-eeuws gildehuis. Het gebouw heeft de oudst bewaarde halsgevels van Amsterdam. In het interieur zijn de gildezaal van de wijnkopers en de grote wijnkelders bewaard. Het poortje, met het wapen van de wijnkooplieden, is een ontwerp van Pieter de Keyser, zoon van stadssteenhouwer Hendrick de Keyser. In 1917 werd het pand gekocht door de wijnkoper Jacobus Boelen, oprichter van Vereniging Hendrick de Keyser. Aan het eind van de Koestraat linksaf de Oudezijds Achterburgwal op. 3 Oudezijds Achterburgwal Achter een uitzonderlijk monumentale gevel uit 1644 gaan drie grote panden schuil. De panden werden gebouwd in opdracht van de regenten van de naastgelegen Waalse Kerk. De huuropbrengsten gingen naar de kerk. Gegevens over de huurders gaan terug tot de 18de eeuw. Zo woonden er een apotheker, een stadschirurg, een wiskundige, een behanger en een luitenant-kolonel. Ook was er een chemisch bedrijf, een rijwielhandel en een boekhandel gevestigd. De huizen worden sinds 1984 als woningen verhuurd door Vereniging Hendrick de Keyser. Rechtdoor, langs het Walenpleintje, langs de Oudezijds Achterburgwal.

6 4 De Huysman (Oudezijds Achterburgwal 187) Dit smalle, diepe huis met zelfstandige bovenwoningen was vanaf de bouw in 1727 een echte huurkazerne. Toch deden de gevel, met de hoge onderpui, de fraaie gevelsteen en een gebeeldhouwde top (later versoberd) niet onder voor die van een eenvoudig koopmanshuis. Het huis had in de 18de eeuw maar liefst twee benedenwoningen en vier los verhuurde bovenkamers. Bij de restauratie in 1992 werd de bestaande indeling zoveel mogelijk gerespecteerd, maar het aantal woningen moest worden teruggebracht van zes naar twee. Neem de brug over de Oudezijds Achterburgwal en steek door de Sint Agnietenstraat naar de Voorburgwal. Ga de voetgangersbrug over en ga rechtsaf. Loop langs de Oudezijds Voorburgwal. 5 De Helm (Oudezijds Voorburgwal 100) Op dit gedeelte van de Voorburgwal, de Delftse Bierkaai, werd in de 17de eeuw bier geleverd en verhandeld. Het huis werd in 1634 gebouwd voor de bierhandelaar Jacob Janszoon Helm. Het kreeg toen als naam De Helm. Tot in de 18de eeuw bleef er een bierhandel gevestigd. Achter de gevel, waarvan delen uit de 17de eeuw dateren, gaat een huis met oude balklagen schuil. Het huis heeft nog steeds een grote bierkelder. Het pand kwam in 1918 in bezit van Vereniging Hendrick de Keyser. In 2005 werd een restauratie uitgevoerd. Het wordt nu verhuurd als woonhuis. Steek bij de Oude Kerk de brug over. Ga linksaf. 6 Oudezijds Voorburgwal 73 Schuin tegenover de Oude Kerk, op de hoek van de Oude Kennissteeg, staat dit grote koopmanshuis dat in 1727 werd gebouw voor de wijnhandelaar Dirk van Heun. In de geveltop staat een borstbeeld van Diana met een druiventros, een verwijzing naar het beroep van Van Heun. In de 19de eeuw werd het huis met één verdieping verhoogd. Het beeldhouwwerk aan de top moet daarbij uiteen zijn genomen en omhoog gebracht. Het huis is door Vereniging Hendrick de Keyser gerestaureerd en bevat verschillende huurwoningen. Loop verder langs de Oudezijds Voorburgwal.

7 7 De Gecroonde Raep (Oudezijds Voorburgwal 57 / Oudezijds Achterburgwal 46A) Dit uitzonderlijk grote en historische huis, dat doorloopt van Voorburgwal tot Achterburgwal, kreeg in 1615 een nieuwe gevel, naar een ontwerp van stadssteenhouwer Hendrick de Keyser. De gevel, die prachtig bewaard is gebleven, werd rijk gedecoreerd in renaissancestijl. In de eerste helft van de 20ste eeuw was in het huis een sigarenfabriek gevestigd. Nadat het in 1946 in bezit kwam van Vereniging Hendrick de Keyser heeft onder andere het kunstenaarsechtpaar Cephas Stauthamer en Josje Smit er gewoond en gewerkt. Ook Wim Sonneveld logeerde er regelmatig. Steek bij de Korte Niezel de Oudezijds Voorburgwal weer over. 8 Het Wapen van Riga (Oudezijds Voorburgwal 14) Op de hoek van de Oudezijds Armsteeg staat Het Wapen van Riga, een groot koopmanshuis uit Het heeft een trapgevel met decoratief gemetselde bogen boven de kruiskozijnen. Tot in de 18de eeuw waren er voorname bewoners gevestigd, daarna ging het bergafwaarts. Zo was er een tabakswinkel en een tapperij. De verdiepingen werden verhuurd. Het huis werd in 1929 onbewoonbaar verklaard. Het werd gereconstrueerd naar de 17de-eeuwse situatie. Sinds 1951 is in het huis het Goodwillcentrum van het Leger des Heils, opgericht door Majoor Bosshardt, gevestigd. Ga rechtsaf, verder langs de Oudezijds Voorburgwal. 9 Het Jopenvat (Sint Olofssteeg 8) Op een merkwaardig, bijna driehoekig, kavel staat dit huis ingeklemd tussen twee stegen. Het dateert volgens de jaartalankers in de zijgevel uit Een Jopenvat was een vat voor Jopenbier, dat werd geïmporteerd uit Dantzig. Het huis werd mogelijk bewoond door een bierhandelaar of was een tapperij waar Jopenbier werd geschonken. Het huis heeft een gevelsteen met een biervat. In de 19de eeuw was het huis een ware huurkazerne met tenminste vier huurwoningen. Zelfs het pothuis onder de stoep was afzonderlijk verhuurd. Steek door naar de Zeedijk. Ga linksaf de Zeedijk op.

8 10 Het Aepgen (Zeedijk 1) Amsterdam stond in de late middeleeuwen vol met houten huizen. Het Aepgen is één van twee bewaard gebleven houten huizen in de stad. Het dateert uit de overgangstijd van houtbouw naar steenbouw. Zo heeft het in baksteen gemetselde zijmuren en een houten gevel aan de straat. Een houten gevel maakte het mogelijk grote ramen te plaatsen. Het café, achter een 19de-eeuwse pui, heeft oude balklagen. Op de verdiepingen van het Aepgen is het houtskelet met muurstijlen, korbelen en sleutelstukken bewaard. Het huis heet al vanaf de 16de eeuw Het Aepgen. Ga op de kop van de Zeedijk (voorbij de Olofskapel) linksaf de Sint Olofspoort in. 11 De Ooievaar (Sint Olofspoort 1 / Zeedijk 2) De geschiedenis van dit straatje, waarvan de bebouwing eigendom is van Vereniging Hendrick de Keyser, is nauw verbonden met de Olofskapel en de (niet meer bestaande) Olofspoort. Deze stadspoort werd in fasen door woonhuisbebouwing vervangen. Het huis op de hoek van de Zeedijk, gebouwd voor een hoedenstoffeerder, staat tegen de muur van de Olofskapel. Het heeft een trapgevel van omstreeks 1605 met kleine blokjes natuursteen. In de 19de eeuw waren er schoenmakers gevestigd. Beneden is nu proeflokaal De Ooievaar gevestigd, boven wordt gewoond. 12 De Bremer Hopman (Sint Olofspoort 2) Dit oude huis bezit inwendig nog balklagen uit de 16de eeuw. Het werd in 1590 gekocht door de schoenmaker Jan Andrieszoon. In deze tijd waren er verschillende schoenmakers gevestigd in de straat. In 1757 werd het huis gekocht door de koopman Wessel Swart, die het huis mogelijk van een nieuwe gevel voorzag. Het heette nu de Bremer Hopman. In de 19de eeuw werd het gesplitst in een boven- en benedenwoning. Het raakte geleidelijk in verval en werd onbewoonbaar verklaard. Vereniging Hendrick de Keyser restaureerde het huis in t Schuytgen (Sint Olofspoort 4) Dit huis was oorspronkelijk gebouwd tegen de oude Sint Olofspoort. De geschiedenis van het huis is tot ver terug te

9 volgen. In de 16de eeuw woonde er een kompasmaker, bijgenaamd Marten int Schuytgen. In de 18de eeuw werd het huis gesplitst in meerdere kamerwoningen, verhuurd en als beleggingsobject verhandeld. In 1812 werd het grotendeels herbouwd. In 1929 werd het onbewoonbaar verklaard. Vereniging Hendrick de Keyser heeft het huis gerestaureerd en inwendig met Olofspoort 2 verbonden, zodat ruimere woningen ontstonden. 14 Sint Olofspoort 3 Dit huis was vanaf 1656 de kosterswoning van de Olofskapel. De achtergevel van het huis is de westmuur van de kapel. Bij de restauratie van de kapel in 1992 werd een deur gevonden, die de koster rechtstreeks toegang gaf tot de kerkruimte. Het huis bleef tot ver in de 19de eeuw in gebruik als kosterswoning. In 1966 kwam het in bezit van Vereniging Hendrick de Keyser. Na restauratie is het huis weer als woning verhuurd. 15 Sint Olofspoort 5 In 1605 kwam dit huis in het bezit van de schoenmaker Thonis Janszoon. Schoenmakers waren van ouds goed vertegenwoordigd rondom de Olofspoort. Omstreeks 1644 werd het huis door nieuwbouw vervangen. Dit leidde tot een aanzienlijke waardestijging van het pand. Het huis werd opnieuw ingrijpend verbouwd aan het eind van de 18de eeuw. In de 19de eeuw werd het huis gekocht door de Hervormde Gemeente. Het werd verhuurd als woning met bovenkamers en bewoond door vier gezinnen. 16 Sint Olofspoort 7 Dit huis stond in de 17de eeuw tegen de Olofspoort aangebouwd. Vermoedelijk werd het in 1618, toen de stadspoort werd afgebroken, geheel herbouwd. Het werd bewoond door schoenmakers en leerkopers. In 1775 kwam het in bezit van de Hervormde Gemeente die het verhuurde aan de barbier Verhulsdonk. Deze moest in het huurcontract beloven geen lawaai te maken tijdens de kerkdiensten in de Olofskapel. De kamers op de verdiepingen werden apart verhuurd. In 1859 werd het huis ingrijpend verbouwd en gesplitst in een winkel en een bovenwoning.

10 17 Sint Olofspoort 9 / Nieuwebrugsteeg 15 Omstreeks 1618 werd op het oostelijke terrein van de afgebroken Olofspoort in opdracht van de schipper Jan Hermanszoon Pot een nieuw huis gebouwd. In 1742 was er een winkel in snuiftabak gevestigd. Aan het begin van de 19de eeuw werd het huis ingrijpend vernieuwd. Waarschijnlijk werd hierbij materiaal van het oude huis hergebruikt. Het kwam vervolgens in bezit van de Hervormde Gemeente en werd verhuurd als winkel met bovenwoning. Sinds 1967, na een brand in de aangrenzende Olofskapel, is het eigendom van Vereniging Hendrick de Keyser. 18 In de Lompen (Nieuwebrugsteeg 13) Nadat de Olofspoort, een middeleeuwse stadspoort, in 1618 was gesloopt, werd hier een groot huis gebouwd. Opdrachtgever was de hoedenkoopman Jan Reinerts. Hij had zijn winkel op de hoek van de Zeedijk en bouwde het huis voor de verhuur. De gevelsteen heeft een afbeelding van een suikerwinkel. Suiker werd in de 17de eeuw verhandeld in grote brokken ( lompen ). De trapgevel bleef altijd vrijwel ongeschonden bewaard. In 1918 werd het huis aangkocht door Vereniging Hendrick de Keyser en in 1932 gerestaureerd. Het was de eerste verwerving van de Vereniging. Ga de Warmoesstraat in, tot de Enge Kerksteeg. 19 De Elant (Warmoesstraat 83) Achter een latere gevel gaat één van de oudste huizen van Amsterdam schuil. Het houtskelet van dit huis dateert uit 1480! In de Warmoesstraat woonden in de middeleeuwen voorname burgers. Dit huis had een hoog voorhuis, waarachter een woning ( binnenhaard ) met een schouw. De woning was door een insteekvloer verdeeld in twee kamers boven elkaar. In 1628 werd het huis verbouwd. De voorgevel werd in 1870 vervangen, maar achter de gevel is veel historie bewaard. Het huis werd lange tijd door stoffenhandelaren bewoond. Nu is er een bloemenwinkel gevestigd. Ga linksaf de Enge Kerksteeg in.

11 20 De Vergulde Wan (Enge Kerksteeg 4) Dit huis werd in 1634 gebouwd als achterhuis bij Warmoesstraat 83. Het kreeg toen een rijke trapgevel met blokken en banden van natuursteen. Deze gevel is zeer goed bewaard gebleven. In de gevel is een grote steen gemetseld met een rieten mand (een wan ). De begane grond van het huis bevatte waarschijnlijk een los verhuurde werkplaats. Het kleine pand bezat geen eigen trappenhuis: de bovenkamers waren in gebruik als achterkamers bij het huis aan de Warmoesstraat. 21 Enge Kerksteeg 2 De Enge Kerksteeg was oorspronkelijk een steeg die toegang gaf tot het ommuurde kerkhof en de Oude Kerk. De oudste vermelding van het huis dateert uit Eigenaar was burgemeester Jan Claes Boelens, die het huis als huurhuis exploiteerde. De begane grond van het huis werd vermoedelijk steeds gebruikt als werkplaatsje of winkelruimte. Zo was er in de 18de eeuw de praktijk van een chirurgijn gevestigd en in de 19de eeuw een koffiehuis. De kamers boven dienden als woning. Het huis bezat aan de zijde van de Enge Kerksteeg oorspronkelijk een trapgevel. Ga rechtsaf het Oudekerksplein op. 22 Oudekerksplein 50 De knopenmaker Reijnier Volckertszoon liet in 1658 een nieuw huis op het Oudekerksplein bouwen. Het huis werd opgetrokken in de toen modieuze stijl van het classicisme, met gemetselde pilasters en gebeeldhouwde Ionische kapitelen, ontleend aan de klassieke bouwkunst in Italië. De gevel kreeg een indeling met een breed middenvenster en smalle vensters aan weerszijden. Grote gebeeldhouwde bloemenslingers, waarvan sporen in het zicht zijn gelaten, werden later weggekapt. Ook de oorspronkelijke geveltop werd vereenvoudigd. Neem de Wijde Kerksteeg en kruis de Warmoesstraat. Ga door de Paternostersteeg en ga linksaf door de Beursstraat naar het Beursplein. Ga rechtsaf langs het Damrak, steek over en ga links de Onze Lieve Vrouwensteeg in. Kruis de Nieuwendijk en volg de Nieuwe Nieuwsteeg naar de Nieuwezijds Voorburgwal.

12 23 Het Makelaers Comptoir (Nieuwezijds Voorburgwal 75) Het Makelaers Comptoir is één van drie bewaard gebleven historische gildehuizen in Amsterdam. Het werd in 1633 gebouwd in een rijke renaissancestijl met fijn metselwerk en banden en blokken in natuursteen. Een makelaar was een tussenpersoon die bij de handel in koffie, tabak en graan overeenkomsten sloot tussen kopers en verkopers. De makelaars vergaderden in hun gildehuis tot in de 20ste eeuw. De laatste makelaar droeg het huis over aan Vereniging Hendrick de Keyser die het vervolgens restaureerde. Het gildehuis heeft een prachtig historisch interieur. Vervolg de route door linksaf langs de Nieuwezijds Voorburgwal te wandelen, achter de Nieuwe Kerk en het Paleis langs, richting het Spui. 24 Nieuwezijds Voorburgwal 264 Achter de hoge bomen van de vroegere Deventer Houtmarkt, waar Westfaals hout werd aangevoerd en verhandeld, staat dit 17de-eeuwse koopmanshuis. Er woonden hier vooral houtkopers. In 1688 kwam de huidige classicistische halsgevel tot stand, zoals de jaartalsteen laat zien. De gevel heeft fraai gebeeldhouwde natuurstenen decoraties, waaronder vazen en bloemslingers. In de 19de eeuw ging het bergafwaarts met het voorname huis. Bij de aankoop in 1929 door Vereniging Hendrick bevatte het een messenfabriek en een rijwielstalling! De wandeling eindigt hier.

13 De BankGiro Loterij steunt Vereniging Hendrick de Keyser Vereniging Hendrick de Keyser wordt gesteund door de BankGiro Loterij. Door loten te kopen (prijs per lot 8,-) steunt u het werk van de Vereniging. Met hulp van de BankGiro Loterij konden gedurende de laatste tien jaar een aantal bijzondere projecten worden ondernomen. Zo werden de volgende verwervingen en restauraties gerealiseerd: Villa Hildebrand in Blaricum van Gerrit Rietveld (1935), het woonhuis Muntstraat 6 in Hoorn (ca. 1660), het empire-stadspaleisje Huis Barnaart in Haarlem ( ), de Derde Ambachtschool in Scheveningen van architect Jan Duiker (1930), het middeleeuwse huis het Zeepaert in Dordrecht (ca. 1495), het Ambachtsherenhuis in Alblasserdam (1841), het vroege renaissance huis In Bevereburch in Dordrecht (1556), het Hodshon Huis in Haarlem ( ) en De Burcht, het gebouw van de diamantbewerkersbond in Amsterdam van architect Berlage (1900). Een grote restauratie van dit laatste gebouw, één van de hoogtepunten uit de moderne Nederlandse architectuurgeschiedenis, vindt momenteel plaats. In 2008 werd met steun van de BankGiro Loterij het Gemeenlandshuis op de Diemerzeedijk bij Amsterdam (1727), monument van de Hollandse strijd tegen het water, verworven en voor de toekomst veiliggesteld. De BankGiro Loterij is de cultuurloterij van Nederland. De BankGiro Loterij kan jaarlijks, dankzij haar deelnemers (bijna mensen in 2008 met in totaal 1,2 miljoen loten) vele tientallen miljoenen uitkeren aan culturele instellingen in Nederland. In 2008 keerde de BankGiro Loterij ruim 58 miljoen euro uit aan cultuur in Nederland. Voor meer informatie zie Villa Hildebrand in Blaricum van architect G. Rietveld De Burcht, Amsterdam van architect H.P. Berlage Afbeelding in tekst: Wanddecoratie in Huis Barnaart in Haarlem

14 Vereniging Hendrick de Keyser Ossenmarkt 5, Groningen Turfmarkt 5, Makkum Restauratie Binnenluiendijk 3-4, Hoorn Vereniging Hendrick de Keyser zet zich sinds 1918 in voor het behoud van architectonisch of historisch belangrijke gebouwen en hun interieur in Nederland. De Vereniging doet dit door panden te verwerven en ze vervolgens te restaureren en te verhuren. Gebouwen die worden aangekocht voldoen aan strenge eisen. Het moeten aansprekende voorbeelden zijn van de architectuur of de wooncultuur van een bepaalde periode. De zo opgebouwde collectie geeft een representatief beeld van de Nederlandse architectuuren interieurgeschiedenis. Het bezit is zeer divers: van Renaissance tot Art Deco, van Berlage tot Rietveld. De collectie omvat inmiddels ruim 360 objecten, waaronder huizen, boerderijen, buitenplaatsen, villa s, vissershuisjes en raadhuizen, verspreid over 92 gemeenten in heel Nederland. Een steeds groter deel van het bezit is toegankelijk voor publiek. De Vereniging heeft veel expertise opgebouwd met het doen van restauraties. Kenmerkend is dat daarbij zeer zorgvuldig wordt gewerkt. Oude indelingen en interieurs worden gerespecteerd en hersteld en moderne aanpassingen zijn zeer terughoudend. Uitgangspunt is dat de historische en architectonische waarde van een gebouw belangrijker is dan de eventuele huuropbrengst. Als onderdeel van een restauratieplan wordt uitgebreid onderzoek gedaan, in archieven en ter plaatse. Specialistisch kleuronderzoek naar verfresten geeft steeds vaker inzicht in hoe een huis of interieur er vroeger uitzag. Niet zelden worden tijdens restauraties bijzondere vondsten gedaan. De Vereniging heeft ruim 3000 leden en donateurs voor wie activiteiten worden georganiseerd, waaronder open dagen, architectuurlezingen en rondleidingen. Meer informatie is te vinden op de website

15 Lid worden Ik word lid en steun het behoud van bijzondere historische architectuur! U ontvangt gratis een welkomstpakket. NAAM M/V ADRES POSTCODE PLAATS DATUM HANDTEKENING Stuur deze bon in een envelop naar Vereniging Hendrick de Keyser Antwoordnumer RA Amsterdam Een postzegel is niet nodig. De minimumcontributie per jaar is 20,-. Met een eenmalige betaling van tenminste 360,- bent u lid voor het leven (30 jaar). Restauratie boerderij Esterenburg, Middelweg 5, Vierpolders Stucwerkrestaratie, Monnickendam

16 VERENIGING Hendrick de Keyser Herengracht BP Amsterdam Telefoon Website Nieuwmarkt (tekening R.Royaards-ten Holt) FOTOGRAFIE Roos Aldershoff en Vereniging HdK ONTWERP Studio Bauman BNO, Rotterdam DRUK Veenman Drukkers, Rotterdam 2009 Vereniging HdK