TEMSE. aan de Schelde INFO. TIPS voor een verrassend BEZOEK

Transcriptie

1 INFO Dienst Toerisme Gemeentehuis Markt Temse tel toerisme@temse.be TEMSE aan de Schelde TIPS voor een verrassend BEZOEK Openingsuren Weekdagen: 9-12 u. en u. Weekends, vanaf het 1ste weekend van juli t.e.m. half september: zaterdag en zondag doorlopend u. Facebook: Gemeente Temse en Toerisme Temse Boottochten - Scheldebruggen - Fietsdijken en veer - Natuurwandelingen - Fort Steendorp - Historische gebouwen en kunst - Panoramische zichten Schelde- en Durmevallei - Gezellig tafelen

2 ONTDEK TEMSE Met inwoners is Temse een middelgrote gemeente. Sinds 1977 omvat Temse, kerngemeente en handelscentrum, de volgende deelgemeenten: - Steendorp, ex-steenbakkersdorp, bakermat van vele schippersgezinnen - Tielrode, ex-steenbakkersdorp, aan de samenvloeiing van Schelde en Durme - Elversele, landelijk dorp aan de Durme Temse en haar deelgemeenten kennen een bijzonder rijke geschiedenis. De hedendaagse bloei is dan ook het verlengstuk van een boeiend verleden. In deze brochure komen beide nadrukkelijk aan bod. Temse maakt deel uit van regio Waasland, grenst aan het Scheldeland en is ideaal gelegen binnen de gouden driehoek Gent Antwerpen Brussel. De vlotte bereikbaarheid is te danken aan snel- en gewestwegen zoals de E17, N16 (met aansluiting op A12) en N41. Temse is ook gemakkelijk bereikbaar met het openbaar vervoer: per trein (Sint-Niklaas - Mechelen) of per bus (lijnen 93, 95, 97, 98, 99, 99s). 1. PRAKTISCHE INFO p PROGRAMMA EN DUURTIJD p TARIEVEN EN BETAALWIJZE p AANVRAGEN EN INFO p PARKEERGELEGENHEID p MOTORHOMEPARKING DE ZAAT p GEMEENTELIJK AANBOD p CENTRUMWANDELINGEN p Centrumwandeling in openlucht p Wandeling door Temse-Centrum p Beeldenwandeling p Wandeling Stationswijk - Den Bos p Culinaire wandeling p Stripwandeling Tazuur en Tazijn p WILFORDKAAI - SIGMAPLAN p TIELRODE p ELVERSELE p ONZE-LIEVE-VROUWEKERK p PRIESTER POPPEMUSEUM p GEMEENTEMUSEUM p GEMEENTEHUIS en BEIAARD p ADMINISTRATIEF CENTRUM DE ZAAT p BUSRONDRIT STILLE WATERS p STEENDORP p FORT STEENDORP p KAART TEMSE-CENTRUM p EXTERN AANBOD p BOOTTOCHTEN p FIETSVERHUUR p RONDRIT TOERISTISCH TREINTJE p CITY GOLF p BROUWERIJBEZOEK VBDCK - DE KEREL p FORTBEZOEKEN AGENTSCHAP NATUUR EN BOS p STEENDORP DOOR NATUURPUNT SCOUSELE p TIELRODE DOOR DE OGEN VAN ONS STREVEN p COLOFON p

3 PRAKTISCHE INFO PROGRAMMA EN DUURTIJD Temse heeft een rijk erfgoed en tal van toeristische bezienswaardigheden, die in deze brochure worden toegelicht en in groepsverband o.l.v. een gids kunnen bezocht worden. Verenigingen, reisagentschappen, familie- en vriendenkringen of andere gezelschappen zijn vrij om verschillende toeristische bezienswaardigheden te combineren, naargelang hun interesse, tijdsbestek en verplaatsingsmogelijkheden (auto, bus, ). Daarom zijn geleide bezoeken van 1 uur tot dagvullend mogelijk. De Dienst Toerisme helpt je graag bij het samenstellen van een programma op maat. TARIEVEN EN BETAALWIJZE Het gidstarief bedraagt 20 euro per uur per gids, tenzij anders vermeld. Bij voorkeur wordt ten laatste één week vóór het geplande bezoek betaald op het rekeningnummer van het Gemeentebestuur, met vermelding: Bezoek Temse + datum + naam. Eventueel kan je ook contant betalen op de dag zelf aan de verantwoordelijke gids. IBAN: BE BIC: GKCCBEBB. Ondernemingsnummer (btw): Maximum aantal personen per gids: 25, tenzij anders vermeld. De 2de gids wordt ingezet in geval van grote groepen en zo nodig ook een 3de of meer. MOTORHOMEPARKING DE ZAAT In het kader van zijn toerismevriendelijk beleid realiseerde het Gemeentebestuur in een motorhomeparking. Hij omvat 20 ruime plaatsen en is uitgerust met de nodige nutsvoorzieningen. Toeristen kunnen er tegen betaling water en elektriciteit afnemen en hun afval en water lozen. Het terrein is het volledige jaar, 7/7 dagen, 24/24 u. toegankelijk. Parkeertarieven 8 voor 24 u., incl. water en elektriciteit 2 voor 24 u. zonder nutsvoorzieningen 2 voor afzonderlijke afname van water (10 min. = +/- 100 liter) Elke gebruiker dient bij aankomst een ticket te nemen aan de automaat. Betalingen gebeuren via betaalkaart (cash niet mogelijk). Het ticket moet goed zichtbaar achter de voor- of zijruit van de motorhome worden gelegd. Let wel: wie parkeert zonder of met een vervallen ticket betaalt 20 retributie! Nadere info: AANVRAGEN EN INFO Dienst Toerisme - Gemeentehuis - Markt Temse tel toerisme@temse.be website: PARKEERGELEGENHEID Gratis parkeren (eventueel met parkeerschijf) in het centrum is o.a. mogelijk achter AC De Zaat (tussen Schipperslaan en Nagelheetmakerslaan), aan de bibliotheek (Oeverstraat) of aan Cultureel Centrum Roxy (Stationsstraat). Je kan betalend parkeren aan het gemeentehuis/dekenale kerk op de Markt, op de Wilfordkaai, in de Kasteelstraat en de straten in de nabijheid van de Dienst Toerisme. Personen met een beperking kunnen overal gratis parkeren met geldige parkeerkaart. Nadere info: 4 5

4 GEMEENTELIJK AANBOD CENTRUMWANDELINGEN 1) Centrumwandeling in openlucht Laat je leiden door het centrum en de oude dorpskern en ontdek al wandelend de geschiedenis via historische gebouwen, markante gevels, (stand)beelden en andere typische bezienswaardigheden. Afhankelijk van de voorkeur van de groep kan de nadruk gelegd worden op - de dekenale Onze-Lieve-Vrouwekerk - het gemeentehuis (1906), met belfort, beiaard en een keur aan kunstwerken - Administratief Centrum en site De Zaat (ex-terreinen van de Boelwerf) - de Wilfordkaai, met wandel- en fietspromenade, zicht op de Scheldebruggen, terrassen, de beeldengroepen De Kaailopers en De Tuysscher en de Azijnzeker, historische gebouwen, o.a. De Watermolen (grotendeels 17de eeuw) - het Gemeentemuseum - De wandeling leidt niet binnen de gebouwen, maar er langsheen in openlucht. 2) Wandeling door Temse-Centrum Tijdens deze wandeling wordt een vergelijking gemaakt tussen het Temse van vroeger ( ) en nu. De wandeling start met een powerpointvoorstelling en rondleiding in Administratief Centrum De Zaat, gevolgd door een gedeeltelijke wandeling in openlucht zoals hiervoor omschreven. De wandeling is gebaseerd op het gelijknamige boek van Roger Andries. Combinaties en variaties zijn mogelijk op aanvraag. Afstand: binnen een straal van 1 km AC De Zaat, Frans Boelplein 1, Temse + dorpskern 3) Beeldenwandeling Verspreid over het grondgebied van de fusiegemeente tref je 30 beelden, waarvan meer dan 20 in de kerngemeente. Tijdens de Beeldenwandeling door het centrum maak je kennis met prachtige kunstwerken en curiosa, waaraan de wandelaar vaak achteloos voorbijgaat. Deze rondleiding vestigt de aandacht op markante en kunstrijke facetten van het rijke erfgoed. Het verkennen van deze route is zowel een aangename als leerrijke belevenis. Afstand: binnen een straal van 1 tot 1,5 km dorpscentrum Temse Afstand: binnen een straal van 1 km dorpskern Temse 6 7

5 4) A. Wandeling Stationswijk De wandeling leidt je via Wilfordkaai en Scheldebruggen naar het vroegere kasteelpark van Janssens de Varebeke, met de oude, verdwenen spoorwegovergang. De gids vertelt over de geschiedenis van het station, het gesloopte kasteel van Sloor en de voormalige woning/atelier van beeldhouwer Karel Aubroeck (cf. beeldhouwer van o.a. de IJzerbeelden in Diksmuide en het Koning Albertmonument in Nieuwpoort). Daarnaast ontdek je ook het natuurschoon in het Scheldepark en langsheen het Philemon Haumanpad en het jaagpad aan de Schelde. Voorbij het kasteel van Bunneghem, Vlietpark en voormalige textielfabriek Dacca wordt teruggewandeld naar kaai en Markt. Duurtijd: 2,5 u. Afstand: 3 km B. Wandeling Den Bos In deze wandeling maak je kennis met een stukje van wijk De Uil. Wat was er zo bijzonder in deze volksbuurt? Je vertrekt vanop de Wilfordkaai en wandelt langs de Schelde onder de Temsebruggen naar de toegang tot het voormalige kasteeldomein van de familie Janssens de Varebeke. Via het monumentale toegangshek kom je in het Scheldepark: dat was vroeger een bos. De benaming Den Bos ligt daarom nog steeds in de volksmond. Waar zich tot 1965 het kasteel bevond, staat nu het Vita-Scheldebad. Je passeert voorbij het Sint-Amelbergakapelletje en de Fonteinhoeve (die deel uitmaakten van het oorspronkelijke bos), De Uil, woonst en atelier van Karel Aubroek, idem van kunstschilder Prosper De Roover, het bas-reliëf met voorstelling van Sint-Joris met de draak. Ten slotte keer je terug voorbij het Vlietpark, langs de Kasteelstraat richting de Markt met imposant gemeentehuis en dekenale O.L.V.-kerk. Deze wandeling kan uitgebreid worden indien gewenst. Je wandelt dan een extra stukje via het jaagpad langs de Schelde, naar de andere kant van het Scheldepark. 5) Culinaire wandeling Streekproducten zijn populairder dan ooit. In 2018 werd in Temse de Confrérie Gouden Sleutel opgericht, met de bedoeling de typische producten van Temse in de kijker te zetten en de makers ervan te verenigingen in één sterke organisatie. Met respect voor het plaatselijke culinaire erfgoed en de toenemende globale interesse in korte keten, laat Temse het grote publiek kennis maken met gerechten en dranken van eigen bodem via een gezellige culinaire wandeling. Anekdotes over lokale eetgewoonten en -cultuur komen aan bod, terwijl de zintuigen gastronomisch geprikkeld worden met hapjes en drankjes. Programma Temses aperitief, met een woordje uitleg omtrent de vroegere eetcultuur en kennismaking met streekproducten en -gerechten Voorgerecht: koninginnenhapje en drankje Hoofdgerecht: paling in t groen (dé specialiteit van Temse) of filet pur met frietjes en drankje Dessert: koffie of thee met Temsese vlaai Start middagprogramma om 12 u. (tenzij anders afgesproken met de gids) Start avondprogramma om 18 u. (tenzij anders afgesproken met de gids) Datum naar keuze volgens beschikbaarheid van de gids en de horeca Duurtijd: ca. 4 u. Afstand: 1 km gemeentehuis + horecazaken Temse-centrum Prijs: 50 per persoon (incl. attentie, excl. extra dranken naar eigen keuze) Over te schrijven op het rekeningnummer van Toerisme Temse: BE Aantal personen: min. 10 personen - max. 25 personen Info en afspraken: Rita Heerwegh, tel , rita.heerwegh@telenet.be (korte wandeling), 2,5 à 3 u. (lange wandeling) Afstand: 2,5 tot 3 km 8 9

6 6) Stripwandeling Tazuur en Tazijn Dat Temse een stripgemeente is, ontdek je tijdens deze wandeling. Alle grote Vlaamse striptekenaars zijn hier gevierd, wat telkens gepaard ging met tal van initiatieven, zoals de publicatie van o.a. (luxe)albums en nieuwjaarskaarten. Temse is de enige gemeente in ons land, waar de straten van de (nieuwe) Doornwijk genoemd zijn naar stripfiguren. Er is vooral ook het Suske en Wiske-album Tazuur en Tazijn van Paul Geerts, dat zich volledig afspeelt in Temse. De wandeling start in AC De Zaat op de ex terreinen van de Boelwerf. Vanop het dakterras zie je de Scheldebruggen: langs daar rijden Suske en Wiske Temse binnen en kunnen zij hun avonturen beginnen, gebaseerd op een mengeling van de plaatselijke eigenheden (geschiedenis, folklore, symbolen, sagen ). Je bekijkt het bas-reliëf van Jommeke en Co, verlaat AC De Zaat en wandelt via het steegje t Hekgat naar de bibliotheek. Hier prijkt het standbeeld van Jommeke. In de bib zijn de nieuwjaarskaarten (getekend door bekende striptekenaars) te zien in decoupagestijl. Je wandelt verder door het centrum en langs de Schelde en maakt kennis met gebouwen en symbolen die in het stripverhaal aan bod komen. Afstand: 2 km WILFORDKAAI SIGMAPLAN Door zijn unieke ligging aan de Schelde zijn watergebonden activiteiten en bescherming tegen overstromingen steeds heel belangrijk geweest in de ontwikkeling van Temse. Sinds 1976 zijn alle waterbeheersingswerken in verband met de Schelde opgenomen in het brede kader van het Sigmaplan. Dijken werden verhoogd, potpolders aangelegd. Ook het gecontroleerd overstromingsgebied Kruibeke-Bazel-Rupelmonde beschermt (onder andere) het grondgebied van Temse. Onlangs ging het Sigmaproject Durmevallei in Tielrode en Elversele van start, met de bedoeling achterliggende gebieden beter te beveiligen en tegelijk de natuur meer kansen te geven. Programma Projectie van de film over het Sigmaplan in Administratief Centrum De Zaat Bespreking van de aspecten van het Sigmaplan m.b.t. Temse Wandeling in het centrum langs relevante Sigmaplaatsen (Wilfordkaai met kaaimuur en zicht op de Schelde, site De Zaat = ex-terreinen Boelwerf ) Afstand: 1,5 km AC De Zaat, Frans Boelplein 1, Temse + centrum Uitbreiding Naar eigen keuze kan dit programma uitgebreid worden met een bezoek aan het naburige overstromingsgebied in Kruibeke. Voorwaarden: verplaatsing met eigen vervoer naar Kruibeke wandeling langs de dijk tot aan de grote in- en uitvoersluis en kennismaking met het slikken- en schorrengebied. Indien de tijd het toelaat, kan ook het Kortbroek of een ruimer gebied worden bezocht. Voor groepen met meer dan 25 personen wordt beroep gedaan op een 2 de gids. Info: (voor deze uitbreiding zijn de tarieven van de Barbiergidsen van toepassing)

7 TIELRODE ELVERSELE Gegidst bezoek aan de neogotische Sint-Petruskerk, de Sint-Jozefkapel (in rococostijl) en de ommegang met 7 kapelletjes (nabij de Durme, bedevaartsoord, jaarlijkse paardenommegang en -zegening) en het veer Tielrode-Hamme. Op het einde van de Sint-Jozefstraat is een toegang tot het Gecontroleerd Overstromingsgebied (GOG) van Tielrode, 93 ha, volledig omringd door een dijk op Sigmahoogte (8 m). Vervolgens kan je een boogscheut verder de natuurpracht bewonderen van de unieke Durmetuin (18 000m2, meer dan 130 verschillende eikensoorten). Afstand: 1,5 km Tielrode: Sint-Jozefstraat + potpolder + Durmetuin Maak kennis met het landelijke dorp aan de Durme tijdens een dorpskernwandeling via het Hof ter Elst (1648), Huis De Fortune (boerenburgerhuis uit de 18de eeuw), Huis Dutré en de gotische Sint-Margrietkerk met aangebouwde pui. De kerk is beschermd als monument en omvat boven de gewelven (niet toegankelijk) de enige bewaarde muurschildering in het Waasland. Elversele is ook bekend om de nabijgelegen Mirabrug (Hamme) die het landelijke dorp verbindt met Hamme. Geïnteresseerden kunnen ook het nabijgelegen Sigmagebied Durmevallei bezoeken, waar De Vlaamse Waterweg nv in samenwerking met het Agentschap voor Natuur en Bos belangrijke werken uitvoert om zowel waterveiligheid als natuurherstel en -beleving te waarborgen. Duurtijd: 2u. Afstand: 1,5 km Dorpstraat, Elversele Uitbreiding: bezoek aan nabijgelegen Sigmaproject Durmevallei 12 13

8 ONZE-LIEVE-VROUWEKERK PRIESTER POPPEMUSEUM Deze prachtige beschermde en gerestaureerde kerk toont meer dan jaar bouwgeschiedenis en is een illustratie van de rijke geschiedenis van Temse. Het gebouw is aangeduid als ankerkerk van de parochie Temse-Kruibeke (voorheen dekenaat). Het is een voornamelijk gotische en neogotische kerk met barokke toren. Ze bevat talrijke kunstschatten: op de eerste plaats het beeldhouwwerk van vader Adrianus en zoon Philippus Nijs (vaandeldragers van de rococo in ons land), zilversmeedwerk, schilderijen, glasramen, houtsnijwerk en curiosa eigen aan eeuwenoude kerken. Duurtijd: 1 u. Markt, Temse Gemakkelijk te combineren met een andere wandeling uit het aanbod. Duurtijd: Openingsuren: Ontdek het geboortehuis van priester Edward Poppe ( ), dat in 1990 ingericht werd als museum, met authentieke huisraad en allerlei persoonlijke bezittingen. Poppe wist als begenadigd godsdienstpedagoog de eucharistische stroming binnen de kerk te voorzien van een opvoedkundige methode, die tussen de twee wereldoorlogen een merkwaardige katholieke heropleving in Vlaanderen op gang bracht. Zijn boeken zijn in meer dan 20 talen vertaald. Op 3 oktober 1999 werd Edward Poppe zalig verklaard door paus Johannes Paulus II. 30 min. (enkel in combinatie met andere bezoeken) Priester Poppestraat 35, Temse Enkel op afspraak GEMEENTEMUSEUM Het Gemeentemuseum, eigendom van het Gemeentebestuur, omvat een ontvangstruimte en 2 tentoonstellingsruimten: - wisseltentoonstelling (1ste verdieping) - de vaste tentoonstelling Temse aan de Schelde (gelijkvloers en 2de verdieping) met kunstwerken, scheepsbouw, archeologische vondsten, Sint-Amelberga (patrones van Temse), plaatselijke geschiedenis Duurtijd: 1 u. (enkel in combinatie met andere bezoeken) Kasteelstraat 16, Temse Openingsuren - gratis toegang Zaterdag: u. Zondag: u. en u. Op aanvraag ook open op andere momenten mét gids. Contact Weekdagen: voor vragen m.b.t. het Gemeentemuseum tel , museum@temse.be, voor aanvragen gegidste bezoeken , toerisme@temse.be Weekends: tel (weekendtelefoon museum) 14 15

9 GEMEENTEHUIS en beiaard Dit monumentaal bouwwerk uit 1906, in neo-vlaamse renaissancestijl, ontworpen door Charles Nissens, is beschermd als monument. Dankzij de restauratie (o.a. de gevel, ) vormt het gebouw meer dan ooit een icoon. Het prachtige belfort - tot de bovenkant van de windwijzer - is 47 m hoog. Sinds de overbrenging van de gemeentediensten naar Administratief Centrum De Zaat (2006) kreeg het gerestaureerde gemeentehuis een cultureel-toeristisch-ceremoniële functie. Enkel de Dienst Toerisme is er gevestigd (gelijkvloers). De ruimten op de 1ste verdieping bevatten het keur van de werken van Temses bekendste kunstenaars. Eventueel kan dit bezoek aangevuld worden met een bezoek aan het belfort met de beiaard, op verzoek gegidst door de beiaardier. Duurtijd: 1 u. (+ 30 min. Met bezoek aan beiaard) Markt 1, Temse ADMINISTRATIEF CENTRUM DE ZAAT In 2000 kocht het Gemeentebestuur het administratief complex van de voormalige Boelwerf ( ), samen met de omliggende gronden (2ha). Het gebouw (1969) werd volledig gestript en gerenoveerd, en in gebruik genomen in Sindsdien zijn er het gemeentebestuur, de administratieve diensten en de politie (politiezone Kruibeke-Temse) gehuisvest. Dit imposante gebouw aan de Schelde (8 bouwlagen, 78 m lang, 16 m breed) omvat heel wat curiosa, zoals vele maquettes (van op de Boelwerf gebouwde schepen), foto s van de scheepswerf (die de jaren bestrijken), uitvergrote boekencovers van de gereputeerde Temsese illustrator Marijke Meersman, een bas-reliëf van Jommeke & Co, een miniatuurversie van het standbeeld De Zaatman De raadzaal op de hoogste verdieping is het kroonjuweel van het complex. Vanop het dakterras heeft men een indrukwekkend, weids zicht op de omgeving. Tijdens je bezoek aan AC De Zaat kan je naar eigen keuze een powerpointvoorstelling bekijken: 1. Beknopte geschiedenis van Temse, van de Steentijd tot nu - Archeologische vondsten van de Steentijd tot recent verleden, van Durme tot Scheldepark - De Zaat, van het faillissement van de Boelwerf (1994) tot de opening van Administratief Centrum De Zaat (2006) - De 3 Scheldebruggen van Temse 2. Van de oude naar de nieuwe Zaat: met historiek Boelwerf en de evolutie tot nu 3. Temse vanaf 1890: historiek van het centrum vanaf La Belle Epoque 4. Het Fort van Steendorp: afzonderlijke vertoning of in combinatie met een Fortbezoek Een powerpointvoorstelling duurt gemiddeld 30 min. tot 1 u. Mogelijkheden 1 en 2 worden meestal gecombineerd, omdat ze samen de belangrijkste wijzigingen in het beeld van Temse van de laatste 20 jaar weergeven (ca. 45 min.). (bezoek AC De Zaat + powerpoint) Frans Boelplein 1, Temse 16 17

10 BUSRONDRIT STILLE WATERS STEENDORP Vanuit Temse rijdt u per bus langs de Scheldeboorden naar Steendorp en vervolgens naar de Kruibeekse deelgemeenten Rupelmonde (geboorteplaats van Mercator) en Bazel, met het Kasteel van Wissekerke (Bazel) als uiterste stopplaats. Hier heeft u de mogelijkheid om een drinkpauze te voorzien. De gids stapt in Temse aan boord van de autocar van de bezoekers. Temse (centrum en kaai, De Zaat en Wilfordkaai-) - Rupelmonde & terugrit Deze deelgemeente aan de oever van de Schelde dankt haar naam aan de bloeiende steenbakkersnijverheid van weleer (steen-dorp). In de Scouselestraat zijn de restanten van de oude steenbakkerij te zien. De ideale ligging aan de Schelde zorgde niet alleen voor de juiste grondstoffen, maar ook voor een interessant en gevarieerd natuurgebied. De Wase cuesta (geglooid landschap) is goed merkbaar in de steile Gelaagstraat. Daar vinden we het oud-gemeentehuis en de Sint-Jan-Evangelistkerk, waarvan de (onafgewerkte) vorm van de toren aan de Steendorpenaars hun spotnaam bezorgden: mosterdpotten. Afstand: 2 km dorpscentrum Steendorp Programma en bezienswaardigheden in afspraak met de gids 18 19

11 FORT STEENDORP Het Fort van Steendorp, gebouwd in , maakt deel uit van de Antwerpse Fortengordel. Het is het laatste Fort in ons land dat volledig werd opgetrokken in baksteen en is omringd door droge grachten. Later evolueerde het Fort tot natuurgebied, zodat het nu onder beheer van Het Agentschap voor Natuur en Bos valt. Zowel het gebouw als het landschap eromheen zijn als monument beschermd. De bakstenen gewelven vormen een belangrijke overwinteringsplaats voor vleermuizen. Hun populatie is daardoor zelfs aangegroeid tot meer dan exemplaren van 9 verschillende soorten. Ter bescherming van deze diersoort en voor de eigen veiligheid kan het Fort alleen betreden worden onder begeleiding van een gids en binnen het seizoen (15 april tot 15 januari). Het wandeltraject rondom het Fort is permanent toegankelijk voor het publiek. Stefan Lambrechts Fortbezoeken op aanvraag Het Gemeentebestuur organiseert in samenwerking met gids Roger Andries de mogelijkheid om het Fort van Steendorp te bezoeken. Zowel individuele, kleine groepen (familie- of vriendenkringen) als grotere gezelschappen (verenigingen e.a.) kunnen een bezoek aanvragen op een zelf gekozen tijdstip tussen 15 april en 15 januari. Er wordt één gids voorzien voor een groep van maximum 25 personen. Het bezoek aan het Fort wordt in de regel voorafgegaan door een powerpointpresentatie in het nabijgelegen Natuurhuis. De presentatie gaat nader in op het Fort binnen het defensieconcept van België vóór WO I, de krijgsverrichtingen tot de terugtocht uit het Waasland en het concept, het plan en de eigenheden van het Fort. Deze kennismaking is ideaal voor de bezoeker om zich te oriënteren en te genieten van de wandeling. In het Fort komen o.a. de artillerie-ingang, de binnenplaats en de toegang tot de rechter halve caponnière met lift en kruitkamer aan bod. Er wordt ook een bezoek gebracht aan de wallen (dit vereist enig klimwerk). In juli en augustus kan ook het Reduit bezocht worden (laarzen vereist). Roger Andries Duurtijd: Prijs: Aantal: 2,5 tot 3 u. (volledige programma), 2 uur (enkel fortbezoek) 20/u./gids + 10 verplaatsingskosten Bij het volledige programma wordt min. 3 u. aangerekend, bij enkel fortbezoek wordt min. 2u. aangerekend Natuurhuis, Kapelstraat 170 A, Steendorp (volledige programma) Glasbol, Kapelstraat 202, Steendorp (enkel fortbezoek) max. 25 personen Reservatie via Dienst Toerisme, toerisme@temse.be of via gids Roger Andries, rogera0812@gmail.com Opgelet! Vermits het Fort midden een natuurgebied ligt en het wandelpad bij regenweer zeer drassig kan zijn, zijn degelijke, waterdichte (stap)schoenen of laarzen aangewezen. Vanwege de netels en braamstruiken is ook een lange broek sterk aangeraden. De wandeling is ingevolge de moeilijkheidsgraad niet geschikt voor kinderwagens, rolstoelen 20 21

12 SINT-NIKLAAS NEDERLANDS LUXEMBURGSTR. DUITS- LANDSTR. SWE HOUTBRIEL LAUWERSHOEK LANDMOL STRAAT NDESTR. HOFSTRAAT BETT EH MSTR. HOFSTRAAT RUISSTRAAT GENTSTR. MOLENSTRAAT KAPELANIELN. KAPELANIE GEWESTWEG SECR. GEN. BOEREBOOM JAGERSTRAAT KAPELANIE SCHRIJNSTRAAT JAGERSTR. MOLENSTRAAT STR. HOOGKAMERSTRAAT SMESSTRAAT OVERSPR ONGSTR AAT RUISSTRAAT REEKSTRAAT W ALGOEDSTRAAT INDUSTRIEZONE T.T.S. SMESSTRAAT N 16 LAAGSTRAAT LAAGSTRAAT WAESMEER RECREATIEDOMEIN J. HOS- TELAN POLDER- STRAAT WINNING HUIS TEN HALVEN FRANKRIJK STRAAT ITALIE- STRAAT HAVERHEIDE LAAGSTRAAT GEWESTWEG SMESSTRAAT CAUWER- BURG J. DE MALSCHE HERMELGEM SMES- STRAAT CAUWERBURG HAVERHEIDELN. DWEERSSTR. ROZEN VOGEL- ZANG BOONAKK ER ESDREEF SCHOENSTRAAT SPOORLIJN SINT-NIKLAAS-MECHELEN DWEERSSTR. A. D E BATSLN. R. LEFÈVRESTR. P. BENOIT- KLEINE DWEER SSTRAAT KLEINE LEIE SCHELDE LEIE THEO DE DECKERLN KERKSTRAAT PROVINCIAAL DOMEIN ROOMACKER TIELRODE RUISSTRAAT BURGEMEESTER ACHIEL HEYMANSTRAAT KAAISTRAAT ANTWERPSE STEENWEG EURO C. HINDERDAELSTR. HOOGKA MERSTRAAT WEE L STR. E. VAN BOSCHSTR. FLORENT BEECKX- AFSCHRIJVERS- GROTE K. VAN HOEYLANDTLN. VREDESTR. TULPEN- E. DE SUTTER H. HEYMANLN. HERDERSTR. 1. LIJSTERBES 2. CANADA 3. MEIDOORN 4. ELZENPAD 5. IEPEN 6. WILGENWEG 7. LANGEBAAN 8. LOODSDREEF 9. SPEELTUINWEG 10. SPEELTUINWEG WELVAARTLN. HOOGKAMERSTR. AZALEA AZALEA 1 DE RODE RIDDER 2 SMURFEN 3 DE KIEKEBOES 4 FRETALOP KARD. CARDIJN- ST.-AMELBERGALN. F. TIMMER- MANS A. RODENBACHLN. 19 FLOR KIEDEN- P. DIERCK XL AAN H. HART- PLEIN FRANK VAN DYCKE CAUWERBURG 11. LEEMSTRAAT 12. STEENBAKKERSWEG 13. CABINESTRAAT 14. FAZANTENWEG 15. ROMEINSEWEG 16. BOSWEG 17. OVENVIERDREEF 18. DORUSDREEF 19. DWARSWEG 20. OVENVIJFWEG 21. BENEDENPLEIN 22. DE HEMPTINNEPLEIN NINI BULTRYSSTR. VENNENSLN. FR ANS SMETSTRAAT CAMILLE TEKENAARS FRANK VAN DYCKE KRIMPERS- ORLAY PIET PIENTER EN BERT BIBBER LEIEDAM KLINKNAGEL- PLEIN SMEDERIJ- PLEIN P. NUTENLN. DOORNSTRAAT C. DE LANDTS- HEER O.V.DURMELN. SCHOOLSTRAAT BRANDERS LASSERS STELLINGMAKERS 15 DE ZAAT 1 STRIPFIGUREN HOUTKAAI JOMMEKE BUIZELEGGERS 2 NERO 4 PANEEL MONTEERDERSLN. PASWERKERSLN. WISKE SUSKE EN GEWESTWEG BEEKSTRAAT GEBR. VAN RAEMDONCKSTR. EECKHOUTDRIESSTR. PATERSTR. OEVERSTRAAT ONDERHOUDSLN. DOORNSTRAAT GASTHUISSTR. KLEINE HEIDE N 16 TONY VAN OS GASTHUISSTRAAT BEEKSTRAAT VROONHOFLN. G. BO VOORUITGANGSTR. MARIADAL CL. D' P. BOELSTR. KOUTERSTR AC 11 DE ZAAT DIJKSTR 'T FOORT 2. VLIETDAM 3. CONSCIENCESTRAAT 4. NIJSSTRAAT 5. VEERSTRAAT 6. PHILEMON HAUMANSTR. 7. GUIDO GEZELLEPLAATS 8. DOMINICANESSENSTRAAT 9. SINT-SEBASTIAANSTRAAT 10. VERZUSTERINGS 11. KAMIEL WAUTERSSTR. 12. PRIESTER POPPESTR. 13. MARKT 14. GULDENWAL 15. PHILIPPE SAVERYS 16. FRANS BOELPLEIN 17. SCHIPPERS 18. NAGELHEETMAKERS 19. SCHRIJNWERKERS 20. DIJKGAT AKKERSTR. ELLN. K. AUBROECK- HOOGHELN. 9 VOLKSPLAATS SCHELDESTRAAT KASTEELSTRAAT 12 5 WILFORDKAAI GEORGES VAN DAMMEPLEIN VERBINDINGSSTR. VRIJ BOODTSSTR. 8 HEIDSTRA AT NIJVER- HEIDSTR. AUG. WAUTERS- STR STATIONSSTRAAT VELDSTRAAT VELDSTRAAT SPOORWEG VIADUKT 7 RIK DE RYCK BREENDONK PARK E. TINEL- PLAATS STATIONS- PLEIN PARK KASTEEL- DREEF KRUISSTRAAT KLOOSTERLN. KON. P AOLA L N. POTAARDESTRAAT KATTEBRUG EUPEN KON. LE O-POLDLN. KON. FABIOLA- PRINSEN KRIJGSBAAN 10 EUPEN KASTEELSTRAAT SINT-JORISSTRAAT MEULEBROEK SCHELDE J. DE PAUWSTRAAT J.A. DE RO A. MEERS- MANSTR. A. VAN DAELESTR. KATTEBRUG 5 1 FONTEINSTRAAT OVE R STR. 5 BLINDSTRAAT 4 ALBERTLN. 2 KON. BEVRIJDING STR UILENBERG 2 3 BLINDSTR AAT 1 OOSTBERGDREEF 1. LEON CORTHALSSTRAAT 2. BORLUUTSTRAAT 3. KAREL SUYSTRAAT 4. WALBOGAARDSTR. 5. KONING BOUDEWIJN 2 N BRIGADE PIRONSTR. 2. K. NISSENSSTR. 3. TRIPHON DE SMETSTRAAT OOSTBERG KRIJGSBAAN HOLLEBEEK HOLLEBEEKDAM VIJFHUIZENST R. SCHAUSELHOE KSTRAA OOS SCHOUSELBROEKPOLDE

13 extra AANBOD BOOTTOCHTEN Temse is sinds lang een ideale vertrek- en aankomstplaats voor boottochten. Van hieruit kan je boeiende trips maken doorheen het prachtige Scheldelandschap langs schilderachtige dorpjes. Terecht wordt de Zeeschelde tussen de monding van Dender en Rupel bestempeld als één van de mooiste stukjes vaar- en natuurgebied van Vlaanderen. Temse vormt een uitstekende startplaats voor een streekverkenning van op de tijgebonden wateren van het Scheldeland, waar eb en vloed het ritme van de scheepvaart bepalen. Er wordt gevaren richting Rupelmonde of Dendermonde, afhankelijk van het tij. Rederijen - Rivertours, Wilfordkaai 14, 9140 Temse - tel info@rivertours.be Riverstar, Oude Gentweg 9, 2070 Antwerpen - tel info@riverstar.be, Enkel op afspraak! Prijs: varieert naargelang de duurtijd van de boottocht en de capaciteit van het schip aanlegsteiger Wilfordkaai (rechtover huisnr. 10), Temse FIETSVERHUUR Temse heeft heel wat te bieden voor fiets- en wandelliefhebbers: idyllische Schelde- en Durmedijken, (gratis) (fiets)veer in Tielrode, natuurrijke polders en voetwegen en prachtige natuurgebieden in Tielrode (Roomacker) en Steendorp (Roomkouter-Gelaagpark-Fort Steendorp). Fietstochten en wandelingen (bv. Centrumwandelingen vermeld in deze brochure) kunnen perfect gecombineerd worden. Fietsknooppuntenkaarten en brochures zijn verkrijgbaar op de Dienst Toerisme. In 2017 startten het Gemeentebestuur en DeBikeStore (bvba SBR-sport) met een onderbouwd fietsverhuursysteem. Twaalf stadsfietsen van degelijke kwaliteit kunnen gereserveerd worden voor een ontspannende fietstocht langsheen de betoverende Schelde- en Durmeoevers of locaties naar keuze. Alle fietsen zijn uitgerust met een kettingslot en onderhoudset, ook pechverhelping en diefstalverzekering zijn voorzien. Duurtijd: naar eigen keuze, rekening houdend met sluitingsuur terugbezorgingslocatie Prijs: 10/fiets voor halve dag en 12 voor hele dag - met waarborg Incl. pechverhelping en diefstalverzekering Aantal : max. 12 fietsen beschikbaar DeBikeStore, Krijgsbaan 67, Temse Info en reservatie: DeBikeStore, tel , info@debikestore.com, Openingsuren: ma-vrij tussen u. en u. za doorlopend tussen u

14 RONDRIT TOERISTISCH TREINTJE CITY GOLF Wie het centrum van Temse en het natuurschoon van de Scheldeoevers wil ontdekken vanuit een bijzonder voertuig, kan een elektrisch treintje reserveren voor een rondrit van max. 2 uur. Indien gewenst, kan de rondrit worden begeleid door een gids. Duurtijd: 1,5 tot 2 u. (30 min. pauze) Afstand: 5 km Prijs: 19,50/persoon (incl. 1 basisconsumptie) vanaf 14 personen 273/groep in geval van -14 personen Aantal: min max. 30 personen vertrek aan het gemeentehuis, Markt, Temse Parcours: site De Zaat (ex-boelwerfterreinen) - potpolder Tielrode - mogelijkheid tot drankpauze (30 min.) in taverne t Veer + terugrit Info en reservatie: Toon Pauwels - Toon@ontdekkruibeke.nu Bertrand Verheyen - Bertrand@ontdekkruibeke.nu Wie een cultureel bezoek wenst te combineren met een sportieve activiteit en daarbij Temse (verder) wil leren kennen, kan opteren voor City Golf in het centrum. Je krijgt de mogelijkheid om een balletje te slaan op 6 of 9 fraaie locaties, naargelang je keuze. Een team van City Golf begeleidt je groep (vanaf 10 personen) langs het golfparcours en vertelt tussen de golfslagen door over de Boelwerf, streekbieren, de Kaailopers 6 holes 9 holes 3 u min. extra in geval van pauze Afstand: 2,7 km 3,8 km Prijs: 20/persoon 25/persoon incl. golfinitiatie, huur materiaal, begeleiding en schadeverzekering Aantal: vanaf 6 personen start en aankomst op Markt, Temse Info en reservatie: info@city-golf.be

15 BROUWERIJBEZOEK VBDCK - DE KEREL FORTBEZOEKEN AGENTSCHAP NATUUR EN BOS Het streekbier De Kerel was ooit dé trots van Tielrode en van de familie Verbeeck-Back, die met bier brouwen startte in Vanaf 1966 werd De Kerel niet langer gebrouwen in Tielrode. Begin jaren 80 werd de productie stopgezet. Op initiatief van Philippe De Cock en zijn gezin (= VBDCK Brewery) wordt De Kerel sinds 2017 opnieuw gebrouwen. Op 19 oktober 2016 werd op de site van de voormalige brouwerij (Antwerpse Steenweg 12) symbolisch de eerste steen gelegd van een nieuwbouw: brouwerij + proeverij + bed & breakfast (8 kamers). Het herboren bier is de overkoepelende naam van meerdere bieren, die op een eigen(zinnige) manier traditie en toekomst verenigen. Prijs: 12 per persoon (volwassenen) 10 (groepen, studenten en 65 plussers) gratis (kinderen -16 jaar) Aantal: min. 5, max. 12 personen Antwerpse Steenweg 12, Tielrode Info en reservatie: Deze geleide wandelingen in en rond het Fort van Steendorp vinden plaats op vastgelegde data en zijn een initiatief van het Agentschap voor Natuur en Bos i.s.m. het Gemeentebestuur, Ecotest vzw, het Vlaams Vestingbouwkundig Centrum Simon Stevin en Natuurpunt-vleermuizenwerkgroep. Voor individuelen: elke 1ste zaterdag van de maand (april tot januari) Prijs per persoon: 5 (volwassene), 2 (kinderen -12 jaar) Voor groepen: Groepstarief: elke 3de zaterdag van de maand (april tot januari) 60 per groep van maximum 25 personen Duurtijd : 2,5 tot 3 u. Vertrekuur: 14 u. (april tot oktober) of u. (november tot januari) toegangshek Fort, Kapelstraat 202, 9140 Steendorp (pad voorbij de glasbol) Inschrijven: verplicht via Dienst Toerisme 28 29

16 STEENDORP DOOR NATUURPUNT SCOUSELE a) Natuurreservaat Schouselbroek Dit 145 ha grote buitendijks poldergebied vormt een belangrijke biotoop dankzij de afwisseling op een beperkte oppervlakte van akkers, weiden, wissencultuur, bos en wielen (= grote plassen ontstaan door dijkdoorbraken). Men vindt er meer dan 250 soorten planten. Dit landschap is ook belangrijk voor zijn talrijke slakkensoorten en kleine zangvogels. De zandplaat in de Schelde vóór het Schouselbroek, Ballooy genaamd (tot de jaren 1970 een stort), is een ideaal trefpunt voor watervogels (steltlopers). De wandeling wordt begeleid door gidsen van Natuurpunt. Prijs: 25/uur/gids Afstand: 4 km volgens afspraak met de gids Info en reservatie: natuurpuntscousele@gmail.com b) Wandeling Blauwhof-Lauwershoekschans In de Blauwhofstraat in Steendorp stond ooit een indrukwekkend kasteel, in de volksmond gekend als Het Blauwhof. Eind 16de eeuw kwam de heerlijkheid in handen van de Portugese familie Ximenez, ook wel Ximenez de Aragon genaamd. Tot eind 17de eeuw bleef Het Blauwhof in handen van deze familie. Daarna kwam het domein in verschillende handen terecht en omstreeks 1170 werd het kasteel afgebroken. Na de afbraak werd het terrein omgevormd tot akkerland. De schans van Lauwershoek in Temse maakt deel uit van de buitenste Fortengordel rond Antwerpen en ligt samen met de schans van de Landmolen tussen het Fort van Steendorp (Temse) en het Fort van Haasdonk (Beveren). De schans is gebouwd in Het betonnen Fortgebouw is nog aanwezig, maar de gracht is gedempt. De wandeling wordt begeleid door gidsen van Natuurpunt. Prijs: 25/uur/gids Afstand: 4 km volgens afspraak met de gids Info en reservatie: natuurpuntscousele@gmail.com

17 c) Wandeling roomkouter - gelaagpark TIELRODE DOOR DE OGEN VAN ONS STREVEN Het natuurgebied Roomkouter ligt tussen het Fort van Steendorp, het Gelaagpark en de Kapelstraat. In de grote Roomkoutergroeve is de klei-exploitatie het langst verder gezet (tot in de jaren 1980). Dankzij het gesubsidieerde plattelandsontwikkelingsproject Steendorp, O mijn duurbre grond - Herwonnen cuestatrots kon het terrein omgevormd worden tot een waardevol toeristisch, ecologisch, passief recreatief gebied. Aansluitend werd - eveneens met subsidies - in de parkzone van de Roomkouter een Natuurhuis met belevingstuin gebouwd. In de noordelijke zone van de Roomkouter kunnen kinderen en volwassenen ook terecht voor sport en spel. Het Gelaagpark ligt achter de Kerkhofstraat en heeft een oppervlakte van 4 ha. Het was een kleigroeve, die geëvolueerd is tot natuurgebied. Het telt 3 grote en 2 kleinere waterplassen met een rijke waterplantenvegetatie en een waardevol amfibieënbestand. Ten zuiden van de vijvers ligt een boszone met een spoelput die fungeert als zoetwatergetijdenschor. In het Gelaagpark broeden 52 soorten vogels, waaronder de vrij zeldzame ijsvogel. In het Gelaagpark komen nog enkele cultuurhistorische relicten voor: een oud treinspoor en een ruïne van de voormalige steenfabriek. De wandeling wordt begeleid door gidsen van Natuurpunt. Onderstaande wandelingen worden geleid door gidsen van de Milieuwerkgroep Ons Streven vzw. Prijs: 30/u./gids Afstand: ca. 4 km Tielrode Info en reservatie: onsstreven@gmail.com - gert.hooftman@hotmail.com Wandeling Klei en Vallei Zowel de Schelde- en Durmevallei, met haar unieke en waardevolle zoetwaterslikken en -schorren, als het 30 m hoog gelegen provinciaal domein Roomacker, bestaande uit 3 ondergelopen oude kleiputten, komen aan bod. We verbinden deze gebieden met het uitzonderlijk in stand gehouden voetwegennetwerk van Tielrode. Vanop de Wase Cuesta word je overdonderd door het prachtige panorama, dat je mag aanschouwen met de Durme, die uitmondt in de Schelde. Start wandeling: Durmeveer, einde Sint-Jozefstraat, Tielrode. Prijs: 25/u./gids Afstand: 4 km volgens afspraak met de gids Info en reservatie: natuurpuntscousele@gmail.com De Roomkouter is bereikbaar via Kapelstraat 170 A, Steendorp. Het Gelaagpark is bereikbaar via Kapelstraat (tussen nrs. 112 en 114), Kerkhofstraat (rechtover het kerkhof) en Belgiëlaan (naast nr. 2)

18 Wandeling Oud Gelaag Vanop de plaats van de oudste voormalige steenbakkerij van Tielrode leidt deze wandeling via de vele trage wegen langsheen de Wase Cuesta tot Tielrode broek (potpolder). Start wandeling: Waesmeer, Huis ten Halve, Tielrode. Wandeling Tielrode Broek Langs Schelde en Durme verken je het Europees vogelrichtlijn- en habitatgebied, waarbij je een verrassend mooi zicht hebt op het dorp. Het traject van deze wandeling rond het Gecontroleerd Overstromingsgebied Tielrodebroek is volledig geasfalteerd en dus ook geschikt voor rolwagens. Start wandeling: Durmeveer, einde Sint-Jozefstraat, Tielrode. Wandeling Tielrode Veer Met de veerboot steek je de Durme over en ontdek je het natuurreservaat de slikken en de schorren van de Durme. Verder doorkruis je de Hamse Binnenbunt, een oase van water en groen met tal van waterpartijen die vooral ontstaan zijn door turfontginning. Start wandeling: Durmeveer, einde Sint-Jozefstraat, Tielrode. Colofon Uitgave februari 2019 Uitgever Gemeentebestuur, Frans Boelplein 1, Temse Redactie en samenstelling gemeentelijke diensten Communicatie en Toerisme i.s.m. Roger Andries en Rita Heerwegh Foto s Contact Erwin De Meirleir, Hugo Bredael, Bjorn de Vree, Walter Jansegers, City Golf, Brouwerij VBDCK, Roger Andries, Stefan Lambrechts, Viviane Poschet, Gert Hooftman Dienst Toerisme, Markt 1, 9140 Temse , toerisme@temse.be Kabouterwandeling Omdat kindervoetjes trager stappen en kinderoogjes de dingen anders zien, stippelde Ons Streven een aangepaste wandeling uit, waarbij kinderen de prachtige natuur van Tielrode op een speelse manier kunnen beleven. Geschikt voor kinderen van 5-11 jaar. Start Wandeling: Provinciaal domein Roomacker, hoofdhek Hofstraat, Tielrode. Opmaak/druk PC Graphics 34 35