Twee vrouwen. Bibliografische gegevens. Samenvatting

Transcriptie

1 Twee vrouwen Bibliografische gegevens Auteur: Harry Mulisch Jaar van uitgave: 1975 Plaats van uitgave: Amsterdam Uitgever: de Bezige Bij Samenvatting Laura krijgt bericht dat haar moeder, die in Nice woont, is overleden. Ze besluit er direct heen te rijden met de auto. Dan zegt ze dat de dood van haar moeder niet het enige is wat haar is overkomen en vertelt ze over haar liefdesrelatie met Sylvia Laura Tinhuizen is 35 jaar en woont in Amsterdam. Ze was getrouwd met Alfred Boeken, maar na een huwelijk van 7 jaar scheiden ze met als voornaamste reden dat het huwelijk kinderloos bleef. Het is een zaterdag in februari als Laura Tinhuizen de veel jongere Sylvia Nithart voor de etalage van een juwelier ziet staan. Laura voelt zich direct aangetrokken door Sylvia en ze raken in gesprek. Laura stelt alle vragen en Sylvia antwoordt erop. Toch gaat Sylvia mee naar Laura s huis in Amsterdam en vrijwel direct trekt ze bij haar in. Voor Laura is deze vorm van een relatie helemaal nieuw. Sylvia heeft echter al meerdere relaties met zowel mannen als vrouwen achter de rug. Beide vrouwen willen hun relatie verzwijgen voor hun moeders. Sylvia doet net alsof ze bij de gefantaseerde zoon van Laura intrekt, Thomas. Sylvia denkt vooruit en als Laura en zij samen in de dierentuin zijn gaat ze bijvoorbeeld op de foto met een wildvreemde jongen, die ze later aan haar moeder zal laten zien als Thomas. In mei wil Laura haar moeder in Nice bezoeken. Sylvia wil mee. Hoewel Laura het eerst niet wilt geeft ze toch toe, zolang Sylvia maar uit de buurt van haar moeder blijft. Laura s moeder stelt veel vragen aan Laura, ook over haar relatie. Maar Laura ontloopt de essentie. Maar dan komt Sylvia tevoorschijn. Laura s moeder heeft de situatie vrij snel door en slaat dan met haar stok op Sylvia in. Hierdoor verslechtert de relatie van Laura en haar moeder, maar ook die van Laura en Sylvia. Ze gaan weer terug naar Nederland en het gesprek gaat verscheidene malen over kinderen. Voor Laura is zelf moeder worden de enige manier om van haar moeder af te komen. Sylvia vraagt heel nadrukkelijk of Laura een kind van haar zou willen, maar Laura doet dit af als onmogelijk. Samen bezoeken ze de toneelvoorstelling van Orfeus en Euridyke. Hier ontmoeten ze ook Alfred. Sylvia flirt dan al met hem, hoewel Laura dit niet door heeft. De relatie tussen Laura en Sylvia gaat hierna al snel bergafwaarts. Sylvia doet bot en praat amper. Ze maakt de hele dag schoon en Laura begrijpt absoluut niet wat er aan de hand is. Dan besluit Sylvia om weg te gaan, ze zal na drie dagen bellen. Laura is er kapot van maar hoopt met smart op het telefoontje. Wat uitblijft Laura raakt in paniek als ze beseft dat Sylvia echt weg is. Alfreds vrouw Karin belt, dat Sylvia en Alfred er samen vandoor zijn. Laura probeert over haar gebroken hart heen te komen. Als dat bijna gelukt is, is daar Sylvia opeens weer. Ze is zwanger. Sylvia doet heel blij en alsof er niks is gebeurd. Dat ze juist heel goed bezig was door zo zwanger te raken van Alfred en daarna het kind naar Laura te brengen. Laura vindt dat de situatie moet worden uitgepraat. Op de dag van het gesprek is Laura op haar werk:

2 onrustig en gespannen. Dan gaat de telefoon: een politieagent meldt haar een ongeval met Sylvia. Laura snelt naar huis. Als ze de kamer in komt, ziet ze direct dat Sylvia dood is. Drie schoten uit het pistool van Alfred hebben een eind aan haar leven gemaakt. Enige tijd later krijgt Laura om vier uur 's nachts het bericht dat haar moeder overleden is. Ze besluit nog dezelfde nacht in haar auto naar Zuid-Frankrijk af te reizen. Tegen zonsopgang passeert zij de Belgisch-Nederlandse grens, om half acht is zij op Frans grondgebied. Ze stopt kort om iets te drinken. In de loop van de ochtend arriveert ze in Parijs, waar ze luncht. 's Middags stopt ze na een lange rit in de buurt van Avallon. In een wegrestaurant ontmoet ze de schrijver van Orfeus' vriend. Ze onthult niets over het drama met Sylvia. Ook vertelt ze niet waarom ze naar Nice reist. In de buurt van Lyon is Laura getuige van een verkeersongeluk. In de omgeving van Orange betrapt zij zich erop niet meer met haar aandacht bij het autorijden te zijn: ze is oververmoeid en krijgt aanvallen van duizeligheid. Bij Avignon-Noord besluit ze de snelweg te verlaten en een kamer te nemen. Bij het toeristenbureau hoort ze dat alle hotelkamers vol zijn, maar men kan haar wel aan een kamer helpen bij particulieren. Op de laatste pagina wordt geïmpliceerd dat Laura zelfmoord pleegt. Titel, ondertitel en motto. De titel is Twee Vrouwen. In het boek draait het om de relatie tussen twee vrouwen, Laura en Sylvia. Er is geen ondertitel. Het motto is, weer doorsidderde mijn hart Eros, zoals de wind op de bergen in eiken valt. SAPPHO De regels komen uit een gedicht van Griekse dichteres Sappho. Sappho schreef gedichten waarin de lesbische liefde een belangrijke rol speelt Thema, motieven en idee. Tragische liefde. Een belangrijk thema is de relatie die Sylvia en Laura met elkaar hebben. Het blijkt een liefde met een dramatisch einde. Eerst is het een liefde die begint zonder enige verwachtingen. Het enige wat telt is het heden, en dat ze nu graag bij elkaar willen zijn. De eerste verliefdheid, de romantiek, het avontuur, het leidt de aandacht af van wat er komen gaat. Laura wil Sylvia beter begrijpen maar Sylvia staat dat niet toe. Er ontstaan verwachtingen waar ze beiden niet aan kunnen voldoen. Hun liefde neemt een dramatische wending wanneer Sylvia toch probeert om Laura s grootste wens te vervullen Ze wordt zwanger. Niet van zomaar iemand, maar van Alfred, Laura s ex-man. De liefde eindigt met de dood van Sylvia en het ongeboren kind en uiteindelijk de dood van Laura. Motieven Dood. Het boek begint met de dood van Laura s moeder, een belangrijk personage die Laura heeft gevormd tot wie ze is. Laura voelt tijdens haar hele relatie met Sylvia de afkeuring van haar moeder. Het boek eindigt ook met de dood. En zo ook zijn de twee vrouwen met wie Laura het meeste had, allebei overleden. - In de loop van de avond was haar hart opgehouden met kloppen. (blz. 3) Haar moeder is hier overleden. - Ik zag meteen dat ze dood was, (blz. 86) Hier ziet Laura Sylvia op de grond liggen besmeurd met bloed. Doodgeschoten door Alfred.

3 - Ik kan eerder beneden zijn dan de echo van mijn schreeuw terug is van het paleis. (blz. 86) Hier denkt Laura om zelfmoord te plegen. Of ze dit doet weten we niet, maar misschien is ze ook dood. Moeder-dochterrelatie. Moeder-dochterrelatie is een terugkerend onderwerp in het boek. Er wordt gesproken over de relatie tussen Laura en haar moeder, Sylvia en haar moeder en bij het ongeboren kind en zijn beide moeders Sylvia en Laura. De moeder van Laura is een belangrijk persoon voor Laura die haar heeft gevormd zoals ze is. - Misschien wordt de navelstreng tussen moeder en kind nooit echt verbroken. (blz. 31) Dit zegt Laura, omdat haar moeder haar zo goed kent. Ze weet altijd precies wat er aan de hand is, als haar dochter iets heeft. Orpheusmotief. In het boek zijn er veel overeenkomsten met het Grieke toneelstuk Orpheus vriend, een variatie op het Orpheus en Euridice. Laura staat voor Orpheus, Sylvia voor Euridice. Orpheus daalt af naar de onderwereld om zijn dode geliefde te halen. Wannee ze uit de onderwereld vertrekken mag Orpheus niet achterom kijken want dan moet Orpheus zijn hele leven lang zonder Euridice leven. Orpheus moet dus volledig op Euridice vertrouwen echter doet hij dit niet en hij moet verder zonder Euridice. Dit is te vergelijken met Laura en Sylvia. Sylvia gaat een tijdje met Alfred totdat ze zwanger is. Laura had Sylvia moeten vertrouwen maar deed dit niet waardoor ze heel erg liefdesverdriet kreeg. De idee is; De hoofdbewering is dat homoseksuele relaties veel problemen met zich mee kunnen brengen. Vooral gezien de relatie tot de ouders. Ouders zijn van een oudere generatie en die hebben nog een taboe voor homofilie en seksualiteit, en kunnen dan ook vaak moeilijk accepteren dat hun kind homoseksueel is. Hoofdzakelijk draait dit boek om relaties, de achterliggende gedachte lijkt mij, dat we elkaar in waarde moeten laten. Het boek laat zien hoe leugens door angst voor confrontatie met de waarheid tot een bittere eind leiden. Opbouw Het verhaal is niet-chronologisch. Het normale tijdverloop is doorbroken door flash- backs, van Laura s jeugd, zodat het verhaal niet chronologisch verteld is. Je ziet ook dat de tijd helemaal door elkaar heen is gegooid in het boek. In het begin van het boek gaat het bijvoorbeeld over het overlijden van Laura s moeder, wat eigenlijk pas bijna aan het eind van het verhaal gebeurt. Dit geeft goed weer dat Laura heel verward is wanneer ze haar verhaal opschrijft. Het verhaal wordt ab ovo verteld. Het begin van het verhaal ontmoet Laura Sylvia. Dit is gewoon een inleiding van het verhaal. Er is nog geen voorgeschiedenis die beschreven moet worden, en we komen niet midden in een handeling in het verhaal. Personages Laura Tinhuizen Laura is de ik-figuur, en ook de hoofdpersoon in het verhaal. Ze is een intelligente vrouw van middelbare leeftijd, rond de 35 jaar. Ze woont in Amsterdam, en werkt daar in een museum. Ze is zeven jaar getrouwd geweest met Alfred, en is nou al weer vijf jaar alleen. Met hem ging ze veel naar premières van toneelvoorstellingen, waar ze nou nog steeds erg van houdt. Ze heeft nou een verhouding met Sylvia, waar ze erg van houdt. Sylvia is de eerste vrouw voor haar. De omgeving reageert hier slecht op, maar daar trekt ze zich niks van aan. Haar moeder woont in Nice in een verzorgingstehuis, die ze een paar keer per jaar bezoekt. Ze vindt haar bemoeizuchtig, waardoor

4 ze het gevoel heeft dat ze nog niet op eigen benen staat, en daarom kan ze het niet heel goed met haar kan vinden. Door een kind te krijgen hoopt ze van haar moeder af te zijn, maar ze blijkt onvruchtbaar te zijn. Sylvia Nithart Sylvia is een vrouw van 20 jaar. Ze is geboren in Petten, komt uit een opzichtergezin en werkt in een kapsalon. Ze is heel smal en mager, maar heeft knokige jongenshanden. Ze geeft zichzelf niet snel prijs, en doet vaak onverwachtse- en raadselachtige dingen. Ze heeft geen brede belangstelling voor bijvoorbeeld kunst, en is ook niet zo intelligent. Ze ontmoet de veel oudere Laura, en krijgt daar een verhouding mee. Ze heeft verhoudingen gehad met zowel mannen en vrouwen. In de verhouding met Laura neemt ze besluiten die vaak onherroepelijk zijn. Ze heeft een sterke wil, en om haar doel te bereiken kan ze kei hard zijn. Met haar ouders heeft ze niet zo n goede band. Ze vindt ze ouderwets, en verteld niet dat ze een verhouding heeft met een vrouw. Sylvia is belangrijk in het verhaal, omdat ze veel invloed heeft op de hoofdpersoon Laura. Je wilde toch een kind van me hebben? Ik kom het je brengen. (blz.142) Hieraan zie je dat Sylvia een nogal eigenaardig karakter heeft. Laura wilde een kind van haar, en zij gaat dat kind gewoon bij Alfred halen. Alfred Boeken Alfred is de ex- echtgenoot van Laura, en als beroep is hij schrijver en journalist, maar dit gaat hem niet goed af. Het is een lange man, die veel naar toneelvoorstellingen gaat. Eerst deed hij dit met Laura, maar nu doet hij dat met Karin, zijn tweede vrouw, waarmee hij twee zoontjes heeft. Hij heeft Laura waarschijnlijk verlaten, omdat hij met haar geen kinderen kon krijgen. Hij keurt de relatie tussen Sylvia en Laura niet goed, omdat hij bang is dat zijn imago nog verder daalt. Later in het verhaal krijgt juist hij een korte verhouding met Sylvia, maar dit was niet wat hij dacht dat het was. Hij is degene die Sylvia zwanger maakt, en haar later ook doodschiet. Karin Boeken Ze komt niet veel in het verhaal voor, en er worden maar enkele karaktertrekken beschreven. Er vindt geen karakterverandering plaats. Karin is de tweede vrouw van Alfred. Ze heeft twee zoontjes bij hem. Ze heeft rechten gestudeerd, en is redelijk intelligent. Ze is altijd slecht gehumeurd, en moppert veel. In het verhaal is niet echt duidelijk dat ze echt van Alfred houdt, en hij verlaat haar later ook. De moeder van Laura Ze woont in Nice in een verzorgingstehuis, en is al op leeftijd. Ze heeft hele witte haren, en wordt verzorgd in het tehuis. Haar man is al lang geleden gestorven, maar haar dochter Laura bezoekt haar een paar keer per jaar. Als ze er achter komt dat Laura een verhouding heeft met een vrouw gaat ze hier op haar eigen manier tegenin. Ze slaat Sylvia met haar stok. Hierdoor wordt het contact tussen haar en haar dochter verbroken. De ouders van Sylvia (meneer en mevrouw Nithart) Meneer en mevrouw Nithart wonen in Petten, en vader Nithart is opzichter. Sylvia heeft ook geen goede band met haar ouders. Ze verzwijgt voor hun dat ze een verhouding heeft met Laura, omdat ze een nogal ouderwetse opvatting hebben over homoseksualiteit, en dus hun verhouding nooit goed zouden keuren. Daarom verzint Sylvia Thomas. Ze zou een verhouding met hem hebben. Dit is de reden om naar Amsterdam te verhuizen, denken haar ouders. Dit blijven ze ook voor ongeveer een half jaar denken. Bron: scholieren.com

5 Perspectief Het is vanuit de ik-figuur (Laura s perspectief) verteld. Je weet als lezer al haar gedachtes. Laura schrijft haar belevingen achteraf op. Historische tijd, tijdsduur en verteltijd. Het verhaal speelt zich af rond de jaren Dat staat nadrukkelijk vermeld in het verhaal. Op de laatste bladzijde staat: Lingueglietta, mei- juni Dit is wanneer de ik- figuur in het verhaal het verhaal verteld heeft. Ook kan je zien dat het verhaal zich niet rond deze tijd afspeelt, doordat homoseksualiteit nog een taboe is in Nederland, wat nou veel minder is. De tijdsduur is ongeveer driekwart tot één jaar. Er zijn ook flashbacks naar toen Laura 10 jaar was dus als die meegerekend moeten worden is de tijdsduur 26 jaar. De verteltijd is ongeveer 10 uur. Plaats en ruimte De plaats is vooral Amsterdam en soms Frankrijk. De ruimtes waar het verhaal speelt zich af in Laura s huis, de schouwburg, de dierentuin, Nice en het huis van de oude vrouw waar het verhaal verteld wordt Literaire stroming Postmodernisme. Vrouwen staan centraal in het boek en dit is een kenmerk van het postmodernisme. Genre Psychologische liefdesroman. Mening Ik vond het een vrij lastig boek om te lezen. Vooral omdat de volgorde van gebeurtenissen niet overeenkomt met de volgorde waarin ze verteld worden. Het verhaal begint namelijk met de dood van Laura haar moeder terwijl dit eigenlijk pas aan het eind gebeurt. Verder vond ik de verhaallijn wel interessant want het is niet een standaard voor de hand liggende verhaallijn.

6 Verwerkingsopdracht: beoordeling van een recensie Ik moet bekennen dat ik geen enkel boek van hem heb gelezen. Dus ik was erg benieuwd naar zijn boek. Voor in die tijd, vind ik heel wat dat hij heeft geschreven over homoseksualiteit. In die tijd was het nog een taboe. Helaas ondanks het feit dat er nu steeds meer erkenning komt voor homoseksualiteit is het nog in vele landen een taboe. Harry Mulisch kan heel beeldend dingen beschrijven. Onder de schaduw van de bomen zitten zij te vereeuwigen in het ruisen van de fonteinen, overal op het gras en de paden, in elkaar gezakt, al veel te veel aangetrokken door de aarde, in ijzeren stoeltjes van de gemeente of in linnen klapstoelen, soms naast een bank, waarop een verpleegster een boek leest. (blz. 11) In de gang hing de gebeitste huid van een krokodil; in het achterhuis, een paar treden af, rookte een dikke man met alleen een broek en een onderhemd aan een sigaar, in een kamertje dat volgepropt was met meubeltjes en snuisterijen, alles in het rood en beige en van kristal: het boudoir van een duitse film over het drama van Mayerling, gezien door het verkeerde eind van een verrekijker. (blz. 95) Wel heeft mij vanaf het begin gestoord dat Laura en Sylvia meteen gingen samenwonen. Ze kennen elkaar nauwelijks, maar gaandeweg besef je dat ze allebei op zoek zijn naar liefde. En hopen liefde bij elkaar te kunnen vinden. Af en toe vond ik die flashbacks wel verwarrend. Voor je wist zat je opeens weer in het verleden van Laura, terwijl zij onderweg is naar haar moeder die is overleden. In het begin dacht ik, het gaat wel. Ik vond het niet zo denderend verhaal maar gaandeweg werd ik toch nieuwsgierig, vooral toen Sylvia haar verliet voor een ander. Het werd intrigerend met verrassend einde. Tot slot Wat ik heel sterk vond waren de beeldende beschrijvingen, elke keer weer genoot ik daarvan. Alleen daarom bleef ik eigenlijk doorlezen. Het verhaal zelf ging wel. Maar ik werd wel fijn verrast door het einde. Ik dacht, gosh, dat had ik nou nooit verwacht. Maar ik vind wel goed dat hij in de jaren 70 over het onderwerp homoseksualiteit schreef. (Bron: Ik ben het er mee eens dat ik het ook redelijk irritant vond dat Laura en Sylvia meteen samen gingen wonen. Het lijkt heel onwerkelijk als je elkaar nog geen dag kent en al besluit om voor lange tijd bij elkaar te gaan wonen. Zelf vond ik de flashbacks ook verwarrend. Want opeens zit je niet meer in de gewone verhaallijn maar in een herinnering. De beeldende beschrijvingen hadden wat mij betreft weggelaten kunnen worden. Ze zijn zeker mooi maar hebben voor mij niet echt een toegevoegde waarde. Het einde heeft mij ook verrast want de vrouwen die belangrijk waren voor het verhaal zijn aan het eind allemaal dood.