Aan de slag met de Inspiratielijst NokNok. Jeugdorganisaties

Transcriptie

1 Aan de slag met de Inspiratielijst NokNok Jeugdorganisaties 2013

2 Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie Gustaaf Schildknechtstraat Brussel

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding Algemeen... 5 Doel... 5 Benodigdheden... 5 Voorbereiding... 5 Handleiding vorming Vorming... 7 Stap 1: Inleiding Geestelijke Gezondheidsbevordering... 7 Stap 2: Kennismaking met de Inspiratielijst NokNok... 9 Stap 3: Situering van de Inspiratielijst NokNok in de jeugdorganisatie Stap 4: Als het niet klopt in mijn hoofd Stap 5: De sociale kaart Stap 6: Feedbackmoment Bijlagen 1. Knaltips NokNok Stellingen NokNok-ID Aanvullen spelletjes Doe het met NokNok! Invulformulieren: hulpverleningsorganisaties Extra uitleg bij de rol van de leider, jeugdwerker of vrijwilliger Extra uitleg bij de hulpverleningsorganisaties Evaluatieformulier

4 1. Inleiding Aan de slag met de Inspiratielijst NokNok voor Jeugdorganisaties! Met NokNok willen we de geestelijke gezondheid van jongeren van 12 tot 16 jaar bevorderen. Om dit makkelijker te maken hebben we de Inspiratielijst NokNok ontworpen, specifiek voor jeugdorganisaties. In deze training wordt de inhoud van de Inspiratielijst NokNok spelenderwijs voorgesteld. De training is bestemd voor vormingsverantwoordelijken en vormingswerkers. Zij trainen op hun beurt jeugdleiders, jeugdwerkers en vrijwilligers om het sociaal-emotioneel welbevinden van hun jongeren te bevorderen. Iedereen heeft zijn eigen stijl, deze handleiding biedt dus vooral suggesties aan over hoe je met deze vorming te werk kan gaan. Voel je vrij om de methodiek naar je hand te zetten. Want als medewerker van een jeugdorganisatie weet jij best hoe je met de deelnemers van je vorming aan de slag kunt en hen kunt motiveren om ook iets te doen met dit levensbelangrijk thema. NokNok is een campagne gefinancierd door de Vlaamse overheid en uitgewerkt door VIGeZ in samenwerking met diverse partners uit het jeugdwerk en de jongerenhulpverlening. Alvast veel spelplezier! 4

5 2. Algemeen Doel Wat we willen bereiken tijdens deze vorming: leiding, jeugdwerkers en vrijwilligers maken kennis met het project NokNok en de doelstellingen: de geestelijke gezondheid en veerkracht van jongeren versterken. leiding, jeugdwerkers en vrijwilligers maken kennis met de website en het doel van deze website: jongeren ondersteuning bieden bij het bevorderen van hun eigen geestelijke gezondheid. leiding, jeugdwerkers en vrijwilligers leren de inspiratielijst NokNok kennen. leiding, jeugdwerkers en vrijwilligers maken kennis met de termen (geestelijke) gezondheidsbevordering, positieve psychologie, veerkracht, beschermende factoren, draagkracht en draaglast. leiding, jeugdwerkers en vrijwilligers leren actief gebruik te maken van de vier knaltips van NokNok. leiding, jeugdwerkers en vrijwilligers zijn zich ervan bewust dat ze actief kunnen meewerken aan veerkracht en mentaal welbevinden van jongeren aan de hand van spelkeuze. leiding, jeugdwerkers en vrijwilligers weten hoe ze actief aan het werk kunnen gaan met de Inspiratielijst NokNok. Benodigdheden twee wolkjes kaartjes met de knaltips kaartjes met de stellingen pennen en papier kaartjes met situaties spel Gelukzak (verkrijgbaar via de webshop In Petto, Jeugddienst Informatie en Preventie) website: touw van 2 meter magneten (bord) post-its de NokNok-ID Testen: doe het met NokNok Voorbereiding Neem de leidraad goed door, zodat je deze grondig beheerst. Zorg dat alle kaartjes afgedrukt zijn. Knip uit een groot karton/papier twee wolken uit. Druk voldoende testen af en invulformulieren. Breng voldoende schrijfmateriaal mee (naargelang aantal deelnemers). Vraag de nodige promotiematerialen op bij het Lokaal Gezondheidsoverleg in jouw buurt ( of bij het VIGeZ ( 5

6 Handleiding: vorming De NokNok vorming bestaat uit zes stappen: Stap 1 geeft informatie over de kernbegrippen van NokNok, met name werken aan veerkracht en draagkracht, en de beschermende factoren voor geestelijke gezondheid versterken. Dit kan gebundeld worden in de term geestelijke gezondheidsbevordering. Stap 2 laat de deelnemers op een speelse wijze kennis maken met de Inspiratielijst NokNok. Stap 3 bekijkt hoe de deelnemers de NokNok Inspiratielijst kunnen toepassen in hun groep. Stap 4 gaat in op moeilijke situaties en hoe je kan reageren op problemen of jongeren die zich niet goed in hun vel voelen. Stap 5 maakt de deelnemers vertrouwd met mogelijke hulpbronnen Stap 6 bestaat uit de afronding en evaluatie van de vorming door de deelnemers Per stap wordt telkens een woordje uitleg gegeven over de te gebruiken werkvorm en/of de nodige theorie. Daarna volgt een tekst naast het tekstballonnetje, die gebaseerd is op die bovenstaande uitleg, maar een concrete leidraad biedt om de groep aan te spreken. Dit hoeft niet letterlijk gevolgd te worden, maar dient als ondersteuning om vlot met de vorming aan de slag te gaan. 6

7 3. Vorming NokNok Stap 1: inleiding geestelijke gezondheidsbevordering In deze stap maken deelnemers kennis met elkaar en leren ze de achtergrond van NokNok kennen: het belang van je eigen draagkracht en de beschermende factoren te versterken. Dit wordt ook geestelijke gezondheidsbevordering genoemd. Kennismakingspel speeddating: laat de deelnemers per twee voor elkaar zitten. Vooraleer te starten met de vorming speel je eerst kort het kennismakingsspel speeddating. Geef hierbij elke deelnemer vijf minuten tijd om elkaar te leren kennen. en. Laat de deelnemers nadien doorschuiven tot iedereen de kans heeft gekregen om elkaar beter te leren kennen. Inleiding: Laat alle deelnemers na de speeddating in een kring zitten. Leid de vorming kort in via een krantenkop, stelling of filmpje. Mogelijke krantenkop die je kan gebruiken is Geluksgevoel bij de Vlaming is gedaald (bron filmpje en artikel: Wij werden gecontacteerd door het NokNok team. NokNok is een campagne voor 12 tot 16 jarigen die een bijdrage wil leveren aan de geestelijke gezondheid van jongeren. In de krant vonden wij een verontrustende krantenkop Geluksgevoel bij de Vlaming is gedaald. Vanuit die krantenkop hebben we beslist om bij jullie hulp in te roepen. Vragenronde: Stel vragen en laat de deelnemers antwoorden schrijven op post-its. Laat elke deelnemer zijn antwoorden in het juiste wolkje draaglast of draagkracht plakken. Ga vervolgens dieper in op draagkracht aan de hand van sturende vragen. Hou nadien in elke hand een wolk vast. Tijdens de uitleg kan je jezelf presenteren als een weegschaal, waarmee je illustreert dat draagkracht helpt om de draaglast te dragen. Om ons te helpen aan de slag te gaan met dit verontrustend nieuws, zouden we jullie graag enkele vragen stellen. Wat zijn volgens jullie de oorzaken van het dalend geluksgevoel? Wat geeft jou stress? Wat maakt jou ongelukkig? Waarom moet jij soms gaan kloppen bij een ander? De meeste woorden die jullie hebben aangehaald kan je plakken op het wolkje draaglast. Je kan dit vergelijken met een onzichtbare rugzak die mensen met zich meeslepen en die hen een ongelukkig gevoel kan geven. Een gevoel dat ervoor zorgt dat ze zich niet langer fit in hun hoofd voelen. Hoe zorg jij ervoor dat jij je goed in je vel voelt? Hoe ga je om met problemen? Bij wie zoek je steun? Heb je iemand om hierover te praten? Heeft het delen van problemen een impact? Hoe kom je tot rust? Wat maakt jou ontspannen? 7

8 Wat jullie hier genoteerd hebben, behoort ort tot het wolkje draagkracht. Denk hierbij aan een weegschaal: de draagkracht helpt om het onevenwicht veroorzaakt door de draaglast terug in balans te brengen. De mate dat je over draagkracht beschikt hangt af van jouw vroegere succeservaringen, goede vrienden, goede relatie met de ouders, optimistische tische ingesteldheid, ). In die draagkrachtwolk vind je dus jouw beschermende factoren voor een goede geestelijke gezondheid. Deze zaken kunnen we versterken. Heel vaak wordt enkel aandacht aan deze beschermende factoren gegeven vanuit de bescherming die ze bieden tegen het ontstaan van psychische klachten en stoornissen. Maar dit is eigenlijk een heel enge benadering wat als we die beschermende factoren versterken, verhogen we onze levenskwaliteit en voelen we ons beter in ons vel. Je moet dus niet wachten op problemen om aan geestelijke gezondheid te werken. Dit is precies waar geestelijke gezondheidsbevordering voor staat: mensen sterker maken en ze tools in handen geven om hun eigen krachten verder uit te bouwen. Eventueel: Bij gezonde mensen is dus ook verbetering mogelijk. Geestelijk gezond zijn bestaat eigenlijk uit een negatief en een positief aspect. Het negatieve verwijst naar de psychische klachten en stoornissen. Het positieve wijst op het welbevinden, en dus de mate waarin je als persoon kan genieten van de mogelijkheden die voor jou in het leven van belang zijn, en dit is dus afhankelijk van die beschermende factoren In de campagne van NokNok gaan we de beschermende factoren bij jongeren bevorderen. Heel wat psychische problemen kunnen op dergelijke manier worden vermeden. NokNok doet dit ondermeer door handvatten te bieden aan jongeren om hun eigen beschermende factoren te versterken. Alle informatie vind je terug op de website Op de site vinden jongeren tips, opdrachten en info om zelf aan de slag te gaan met hun geestelijke gezondheid. Vele van de groepsactiviteiten die jullie nu al toepassen kunnen jongeren helpen hun welbevinden te verbeteren, sterker in hun schoenen te staan, en te werken aan hun geestelijke gezondheid. Maar om de link met het werken aan geestelijke gezondheid en veerkracht duidelijker te leggen ontwikkelde het NokNok team een Inspiratielijst NokNok. Deze Inspiratielijst is op maat gemaakt van leiders vrijwilligers en jeugdwerkers uit jongerenorganisaties, en biedt activiteiten aan die jongeren helpen oplossingsgericht te werken, methodes uit te bouwen om hun zelfvertrouwen te versterken, en, hun grenzen te verleggen, te ontspannen,.... Die spelletjes kunnen jullie terugvinden in de Inspiratielijst NokNok. De spelletjes zijn ingedeeld aan de hand van de knaltips: ik (k) en mezelf; mijn grenzen; reken op anderen; tijd voor mezelf. Knaltips: deel de kaartjes met stellingen uit aan leiders, vrijwilligers en jeugdwerkers. Deze moeten de stellingen en hun eigen ideeën (uit de wolk draagkracht ) met de juiste knaltip linken door de stellingen en ideeën in de juiste kolom te plaatsen. Pik er nadien enkele stellingen uit om te bespreken. Ik (k)en mezelf iedereen is verschillend Mijn grenzen probeer eens iets nieuws Reken op anderen Tijd voor mezelf nood om te praten beweeg vergelijk je niet met een droomwereld durf nee zeggen gedachten delen verwen 8

9 aanvaard wat je goed en minder goed kan zelfvertrouwen leer uit je fouten respect eet gezond avontuur vriendschap je inzetten voor anderen De doelgroep van de inspiratielijst NokNok zijn vrijwilligers, leiders en jeugdwerkers die jongeren tussen 12 en 16 willen helpen het beste uit zichzelf te halen en zich goed in hun vel te voelen. Waarom is die leeftijd 12 tot 16 zo cruciaal? Mogelijk antwoord: jongeren worden geconfronteerd met grote levensveranderingen. Je krijgt als jongere meer verantwoordelijkheden, jouw lichaam verandert, jouw interesses veranderen, je wordt verliefd, er is meer sociale druk van jouw leeftijdsgenoten (je moet tof sociaal en cool zijn), ouders (je moet goede punten behalen), leerkrachten (moeilijkere taken en toetsen), Dit zijn allemaal gebeurtenissen waartegen je dankzij de beschermende factoren beter gewapend bent. Het is goed om reeds op vroege leeftijd te werken aan jouw draagkracht, want uiteindelijk zal je in jouw verdere leven altijd op uitdagingen blijven botsen zoals stress, moeilijkheden op het werk, verantwoordelijkheid voor jouw gezin, Door het werken op vroege leeftijd aan beschermende factoren zal je je in de toekomst ook beter in jouw vel voelen. Stap 2: kennismaking met de Inspiratielijst NokNok Aan de hand van een aantal spelletjes maken de deelnemers kennis met de Inspiratielijst NokNok NokNok-ID: Laat de leiding, jeugdwerkers en vrijwilligers elk een spelletje noteren en linken aan de knaltip(s). Al snel zal duidelijk worden dat met één spel meerdere knaltips beantwoord worden. Zoek samen met hen naar de knaltip die minder sterk aan bod komt in hun jeugdorganisatie. Je kan dit doen door ze kruisjes te laten plaatsen op de NokNok-ID van hun jeugdorganisatie (zie bijlage). Laat enkele deelnemers het spel en de keuze van de knaltips verduidelijken. Maak duidelijk dat ze aan de hand van de Inspiratielijst NokNok hieraan kunnen werken. Laat de deelnemers ook een spel uitschrijven, dit kan een meerwaarde bieden aan de huidige NokNok- inspiratielijst. Wanneer jullie door de Inspiratielijst NokNok bladeren, zullen jullie al snel veel spelletjes herkennen. Dit betekent dus dat jullie al goed bezig zijn. Noteer elk op een blaadje een aantal spelletjes die volgens jou aansluiten bij de knaltips, plaats een kruisje onder de knaltip waarbij dit past, bij de juiste stelling, op de NokNok-ID. Zo krijgen we een overzicht van welke onderdelen van de knaltips al grondig aan bod komen en welke minder, en waar dus nog aan gewerkt kan worden. Selecteer nadien op de achterkant van het blad een spelletje die jullie reeds spelen met de jeugdorganisatie. Geef hierover een woordje uitleg en leg uit waarom dit spel de geestelijke gezondheid van 9

10 jongeren bevordert. De makkelijkste manier hierbij is om op te schrijven op welke knaltip(s) het spel inwerkt en op welke manier. Inspiratielijst NokNok: er worden enkele spelletjes gespeeld uit de Inspiratielijst NokNok: Knuffeltikkertje, de Gelukzak, Kringzit, Anti-Fit-O-Meter en De Muur. Elke spelletje wordt gerelateerd aan de knaltip en besproken. Spel 1: Knuffeltikkertje Knuffeltikkertje: om de groep wat los te krijgen start je met het spel Knuffeltikkertje. Duid hiervoor twee tikkers aan. Wie getikt is blijft staan, je kan wel bevrijd worden aan de hand van knuffels. Er wordt achtereenvolgens gebruik gemaakt van drie soorten knuffels: (1) de Eskimoknuffel (neusje-neusje), neusje), (2) de Hotdogknuffel (één persoon tussenin de knuffel) en (3) de Berenknuffel (knuffel met minstens twee personen). Als begeleider bepaal jij telkens welk soort knuffel gehanteerd moet worden. Laat de deelnemers de activiteit linken aan de knaltip(s). En laat ze telkens hun keuze uitleggen. Bespreking met de leden: Deze activiteit valt in de Inspiratielijst NokNok onder de knaltip ik (k)en mezelf, omdat via knuffels respect en genegenheid tot uiting komen en het zich gerespecteerd en graag gezien voelen het zelfvertrouwen versterkt. Je kan het ook plaatsen onder de knaltip Mijn grenzen, omdat hier fysieke aanraking als grensverleggend aanzien kan worden. Sturende vragen hierbij kunnen zijn: Aan welke knaltip(s) zou je dit spelletje linken? Wat vind jij leuk aan knuffels? Waarom zijn die belangrijk? Wanneer geef je iemand een knuffel? Spel 2: De Gelukzak De Gelukzak: je legt kort uit dat het spel De Gelukzak geïnspireerd is op de principes van geestelijke gezondheidsbevordering en dat het jongeren activiteiten aanbiedt waarin de knaltips verwerkt zijn. Je licht kort toe dat het een dambordspel is met doe- en denkopdrachten, en dat er nu enkele doe- opdrachten aan bod komen. Laat iemand van de deelnemers een kaartje trekken. Naargelang de beschikbare tijd kan je de deelnemers meerdere kaartjes laten trekken. De jongere die getrokken heeft kiest de volgende kandidaat. Laat de deelnemers elke doe-opdracht linken aan een knaltip. Bespreking met de leden: In de Inspiratielijst NokNok valt dit spel onder de knaltip ik (k)en mezelf, aangezien jongeren tijdens deze opdrachten oplossingsgericht te werk gaan. Let wel op dat de voor de individuele doe-opdrachten opdrachten ook andere knaltips aan bod komen. Spel 3: Kringzit Kringzit: alle deelnemers moeten op elkaars schoot gaan zitten in een kring, en dit zonder te vallen. Wanneer neer ze zitten, verplicht je alle deelnemers om naar voor te lopen, naar achteren, naar links en naar rechts. Bespreek deze opdracht door ze te linken aan knaltips. Bespreking met de leden In de Inspiratielijst NokNok valt dit spel onder de knaltip reken op anderen, omdat dit spel ervoor zorgt dat de jongeren moeten samenwerken. Sturende vragen hierbij kunnen zijn: 10

11 Aan welke knaltip(s) zou je dit spelletje linken? Wat is hier belangrijk om deze opdracht succesvol uit te voeren? Waar liep het goed/fout? Wat zijn de voordelen aan samenwerken? Spel 4: Anti-Fit-O-Meter Anti-Fit-O-Meter: maak duidelijk dat bij dit spel ontspannen en verwennen centraal staat. In deze activiteit moeten jongeren standjes opbouwen waar ze anderen helpen ontspannen. Om dit te illustreren geef je de deelnemers in deze vorming de opdracht om de persoon naast zich ongeveer vijf minuten te verwennen. Na die vijf minuten draai je de rollen om, zodat iedereen eens verwend is geweest. Bespreking met de leden: In de Inspiratielijst NokNok wordt deze activiteit gerelateerd aan de knaltip tijd voor mezelf, aangezien hier het ontspannen centraal staat, genieten, even niks doen, Sturende vragen hierbij kunnen zijn: Wat vond je zo leuk aan deze opdracht? Vind jij van jezelf dat je voldoende aandacht besteedt aan ontspannen? Wat doe je dan om jou te kunnen ontspannen? Waarom is het zo belangrijk dat je daar af en toe eens tijd voor neemt? Spel 5: De Muur De Muur: iedere deelnemer moet over een muur of hindernis kruipen, zonder dat deze muur geraakt wordt. Dit kan enkel gebeuren door goed samen te werken en elkaar te ondersteunen. Deze muur kan een echte muur zijn, maar je kan ook een muur construeren door een touw te spannen op ongeveer één meter hoogte. Bespreking met de leden: In de Inspiratielijst NokNok valt deze activiteit onder de knaltip mijn grenzen, omdat hier de jongeren worden uitgedaagd hun lichaam over te laten in de handen van anderen. Dit vraagt durf. Je kan dit evengoed plaatsen onder de knaltip reken op anderen. Je bent als deelnemer verplicht hulp vragen, anders zal je in deze opdracht niet slagen. Sturende vragen hierbij kunnen zijn: Hoe geraak je het best over de muur? Wat vind je leuk aan deze opdracht? Vind je het gemakkelijk om te rekenen op anderen? Slotoefening Methode: om de sessie af te sluiten laat je iedereen in een kring zitten, met in het midden de postkaartjes van NokNok. Geef elke deelnemer de kans om voor de persoon links en 11

12 rechts van zich een complimentje te schrijven, of eventueel te schrijven wat die persoon goed heeft gedaan tijdens de vorming. In de Inspiratielijst NokNok valt dit onder ik (k)en mezelf. Maak duidelijk dat complimentjes helpen om het zelfvertrouwen te versterken. Laat iedereen bij voorkeur hun complimentjes schrijven op de postkaartjes van NokNok. Sturende vragen hierbij kunnen zijn: Vind je het leuk om complimentjes te krijgen? Geef jij vaak complimentjes aan jouw vrienden? Waarom wel/waarom niet? Stap 3: situering van de Inspiratielijst NokNok in de jeugdorganisatie Hier wordt concreet gekeken hoe de NokNok Inspiratielijst gebruikt kan worden door de deelnemers. Methode: Laat iedereen in de kring zitten en voer kort een discussie. Samen met jullie gaan we nu zoeken naar ideeën om deze Inspiratielijst NokNok actief toe te passen in de jeugdorganisatie. Je kan dit doen aan de hand van themadagen. Mogelijke voorbeelden kunnen zijn: tijd voor jezelf - dag of complimentjesdag. Deze vorming kan geïntegreerd worden in een leidingweekend. Je kan het ook eventueel combineren met een dag uit de mensenrechtenkalender: Internationale dag van de Jeugd (20 augustus), dag van de Geestelijke Gezondheid (10 oktober), Internationale dag van het Kind (20 november). Sturende vragen discussie: Hoe denken jullie met deze lijst aan de slag te kunnen gaan in de jeugdbeweging? Wat zijn de drempels? Hoe kan je die drempels overwinnen? Met wie zouden jullie kunnen samenwerken? Stap 4: Als het niet klopt in mijn hoofd. Deze stap geeft enkele voorbeelden van moeilijke situaties en hoe de deelnemers kunnen omgaan met moeilijke problemen. Meerkeuzetest: doe het met NokNok: Het deel als het niet klopt in mijn hoofd zullen we illustreren aan de hand van de meerkeuzetest: doe het met NokNok (bijlage pagina 17). Laat de vragenlijst in groepjes van vier beantwoorden. Motiveer de deelnemers om het best mogelijke antwoord te zoeken. Vaak zijn er verschillende antwoorden correct. Profiteer hiervan om een discussie uit te lokken. Vraag aan de deelnemers of ze al vergelijkbare situaties hebben meegemaakt. Als leider, vrijwilliger of jeugdwerker in een jeugdorganisatie komen jullie vaak in aanraking met jongeren die zich niet goed voelen in hun vel en die misschien hulp nodig hebben. Deze situaties zijn meestal niet gemakkelijk om 12

13 Tip: mee om te gaan. Belangrijk is dat we hier even bij stilstaan. Dit doen we aan de hand van de meerkeuzetest doe het met NokNok. Probeer het best mogelijke antwoord aan te duiden. Nadien zullen we dit per groep overlopen. In bijlage 7 vind je extra uitleg bij de rol van de begeleider, jeugdwerker of vrijwilliger Bespreking van de meerkeuzetest: doe het met NokNok Situatie Vanessa Zowel b, c als d kunnen goede antwoorden zijn. Het beste antwoord is d. De hoofdanimator neemt Vanessa apart en vraagt haar hoe ze aan de brandwonden komt. De hoofdanimator kan dan contact opnemen met de verantwoordelijken voor eventuele doorverwijzing. Je kan als leider ook proberen om er zelf mee te praten, maar doe dit dan op een gepaste manier. Laat Vanessa rustig haar verhaal doen, en probeer over dit verhaal niet te oordelen. Geef vervolgens deze informatie door aan de hoofdverantwoordelijke. C is de minst goede oplossing van de drie omdat het probleem niet discreet wordt aangepakt. Er zijn meteen teveel mensen op de hoogte. Situatie cannabisgebruik Het beste antwoord is de combinatie van b en f. Het vertrekpunt is dat drugs (en dus ook cannabis) verboden is. Het best heb je dus als jeugdbeweging een eigen drugbeleid waarin je stap voor stap tot een probleemoplossing komt. Je mag wel het probleem zelf oplossen. Als leiding voer je best een gesprek met het groepslid en met de ganse afdeling over dit voorval. Tijdens het gesprek pols je naar de frequentie van het gebruik en de motivatie (groepsdruk, problemen vergeten, ). Vernietig nadien de drugs met een ooggetuige (twee personen van de leiding) zodat jij niet verantwoordelijk wordt geacht voor drugsbezit. Registreer het voorval ook in de afdelingsadministratie. C: je bent als leider niet verplicht om de ouders te contacteren, maar indien het om frequent gebruik gaat, kiezen jeugdbewegingen er vaak voor om dit te verplichten. Situatie Tom deel 1 C is het beste antwoord. Het is heel belangrijk dat zo n storend gedrag actief wordt aangepakt zodat de groepssfeer niet wordt ondermijnd. Probeer aan Tom uit te leggen waarom zijn gedrag moet veranderen en leg uit dat je begrip hebt voor wat hij doormaakt. Neem deze situatie ernstig en geef Tom advies omtrent hulpverleningsinstanties die hem kunnen helpen, of stuur Tom door naar de hoofdverantwoordelijke zodat zij hem verder kunnen helpen. Situatie Tom deel 2 Antwoord d is de beste oplossing als de situatie lang duurt. Belangrijk bij het praten met Tom is dat je zijn situatie niet veroordeelt. Wees neutraal tijdens het luisteren en maak vooral duidelijk dat Tom hulp kan krijgen. Antwoord e kan een tussentijdse, niet onbelangrijke oplossing zijn. Dit is een belangrijke vorm van conflicthantering. Je zoekt dus actief samen met de betrokken partijen naar de 13

14 gevoelens en behoeften die schuilen achter verwijten en eisen. De jongeren kunnen Tom duidelijk maken waarom zijn gedrag zo storend is. Stuur het gesprek hierbij zodanig dat de slachtoffers en Tom tot bemiddeling komen. Dit kan ondermeer door ze concrete afspraken met elkaar te laten maken zodat het gesprek eindigt met een win-win-overeenkomst. Situatie Lientje Antwoord c is de beste oplossing. Dergelijke voorvallen worden best op een zo discreet mogelijke manier behandeld. Meteen informatie doorgeven aan een hoofdverantwoordelijke zorgt er ook voor dat er sneller initiatief op maat genomen wordt. Situatie David C: strikt genomen 'moet' de leiding niets doen, zij zijn leid(st)er(s) in een jeugdbeweging en hebben het engagement opgenomen om goede activiteiten in elkaar te steken en een leuke tijd te bezorgen aan de leden. Ze zijn geen welzijn- of preventiewerkers. In deze specifieke situatie neem je echter toch best meteen contact op met de hoofdverantwoordelijke. Deze kan dan contact opnemen met het vertrouwenscentrum, dat ervoor zorgt dat David hulp aangeboden krijgt op maat. Langdurige neerslachtigheid wijst immers op diepere problemen dan enkel een dipje, vandaar dat professionele hulp aangewezen lijkt om verdere gevolgen te vermijden. In tegenstelling tot een dipje kan een depressie tenslotte steeds erger worden, en weinig jongeren raken er zelfstandig uit. Antwoorden zoals praten met David (a) en jezelf informeren over depressies bij jongeren (b) zijn ook van belang, als anticipatie op het uitvoeren van c. Geef op het einde nog kort deze algemene tips mee omtrent begeleiding van jongeren: Probeer steeds met de jongere te praten Oordeel niet, elk gedrag vindt plaats met een reden Informeer je, of neem contact op met een hoofdverantwoordelijke Neem niet teveel verantwoordelijkheid op jou. Onthoud dat je geen welzijnwerker bent. Stap 5: De sociale kaart Deze laatste stap maakt de deelnemers vertrouwd met de mogelijke hulpbronnen. Quiz rond hulpverleningsorganisaties: in stap 5 leg je uit dat de Inspiratielijst NokNok via de Hulpverleningscarrousel ook de mogelijkheid aanbiedt om kennis te maken met hulpverleningsorganisaties op een speelse manier. Leg uit dat dit een vorm van speeddating is van de jongeren met de standjes van de hulpverleningsorganisaties. Vervolgens herhaal je kort de mogelijke hulpverleningsorganisaties aan de hand van een kleine quiz. Verdeel de groep in groepjes van drie en geef ze een kaartje waarop ze een overzicht krijgen van de hulpverleningsorganisaties. Lees de stellingen voor en leg uit aan de deelnemers dat ze voor elke stelling de juiste hulpverleningsorganisaties moeten aankruisen. Licht vooraf kort de afkortingen toe en leg uit dat Awel de nieuwe naam is voor de Kinderen-of jongerentelefoon. Tip: Bekijk de extra informatie omtrent de hulpverleningsorganisaties in bijlage 8. 14

15 Antwoordformulier: stelling antwoord 1 Hier kan je gratis en zonder afspraak naar toe met vragen rond depressie 2 Mijn vriend heeft een alcoholprobleem en ik zit met vragen. Ik zou het liefst anoniem die vragen stellen. 3 Ik voel met wat verward. Ik heb nood om met iemand te praten en wil dit liever niet doen met vrienden of kennissen. 4 Ik ben slachtoffer van seksueel misbruik. JAC JAC/Druglijn/CGG Tele-onthaal/Awel JAC/CAW 5 Ik heb moeilijkheden met het verwerken van mijn cursus. 6 Wij zijn 24/24 beschikbaar. CLB Tele-onthaal/zelfmoordlijn 7 Je wil praten over het feit dat je gepest wordt. Tele-onthaal/Awel/JAC 8 Ik wil informatie over een studierichting die ik wil volgen. Ik weet niet goed of deze keuze haalbaar is met mijn capaciteiten. 9 Ik moet een schoolwerkje maken over tienermoeders en ik zoek hier informatie over. 10 Een groepslid gedraagt zich tijdens mijn activiteiten agressief. CLB JAC Niet vereist Om het exacte aanbod te weten van de hulpverleningsorganisaties in jullie regio, kunnen jullie altijd contact opnemen met het Lokaal Gezondheidsoverleg van jouw streek. Je kan jouw Logo opzoeken via de site 15

16 Stap 6: Feedbackmoment Methode: Deel aan iedereen een evaluatieformulier uit, zie bijlage 9. Ziezo, hiermee zijn we aan het einde gekomen van onze vorming over de Inspiratielijst van NokNok. Ik hoop dat jullie een aantal zaken hebben opgestoken over hoe onze activiteiten kunnen helpen om jongeren beter in hun vel te laten voelen en actief aan hun draagkracht en beschermende factoren te werken. De Inspiratielijst NokNok is beschikbaar op Graag krijgen we de ingevulde evaluatieformulieren van jullie terug. 16

17 4. Bijlagen 17

18 Bijlage 1: Knaltips NokNok Knip telkens uit op de stippellijntjes! IK (K)EN MEZELF MIJN GRENZEN REKEN OP ANDEREN TIJD VOOR MEZELF 18

19 Bijlage 2: Stellingen voor bij de knaltips iedereen is verschillend vergelijk jezelf niet met de droomwereld aanvaard wat je goed en minder goed kan zelfvertrouwen probeer eens iets nieuws durf nee zeggen leer uit jouw fouten avontuur nood om te praten gedachten delen respect vriendschap beweeg 19

20 eet gezond je inzetten voor andere verwen 20

21 Bijlage 3: Nok Nok-ID Naam van jouw jeugdorganisatie: IK (K)EN MEZELF MIJN GRENZEN REKEN OP ANDEREN TIJD VOOR MEZELF Iedereen is uniek Neen tegen mezelf Praten met elkaar Verwen jezelf Zelfvertrouwen Alcohol/drugs Elkaar helpen Denk niet aan jouw zorgen Zelfaanvaarding Neen tegen de groepsdruk Op elkaar steunen Neem tijd om te bewegen Zelfbeeld Iets nieuws proberen Samen genieten Eet gezond Je goed voelen Creativiteit Onderhandelen Vind evenwicht in wat moet en wat je graag doet Oplossingsgericht werken Fouten maken mag Afspraken maken Wees niet te streng voor jezelf Opkomen voor jezelf Elkaar respecteren Zet jou in voor de andere Geef niet op! 21

22 Bijlage 4: Aanvullen spelletjes Link een spel die jullie reeds spelen in jullie jeugdorganisatie met de knaltips van NokNok Naam spel: Uitleg spel: Knaltip(s)+ motivatie: 22

23 Bijlage 5: Doe het met NokNok DOE HET MET NOKNOK! Omcirkel wat jij de beste oplossing vindt. Leider: Tijdens waterspelletjes op kamp zag ik brandwonden op Vanessa s rug. Het waren mooie ronde vlekken; onnatuurlijk ronde vlekken, als van een uitgeduwde sigaret. a. Ik ga er niet op in. b. Ik spreek haar aan. c. s Avonds op de teamvergadering deel ik mijn waarnemingen en vermoedens met de andere animatoren. d. Ik ben discreet en licht alleen de hoofdanimator in. e. Ik neem zelf initiatief en ik contacteer de ouders. Leider: Tijdens ons kamp heb ik een groepslid betrapt op het roken van een jointje. a. Je geeft het groepslid een verwittiging. b. Je voert een gesprek met het groepslid. c. Je neemt meteen contact op met de ouders. d. Je verwijst het groepslid door naar een hulpverleningsorganisatie. e. Het groepslid wordt onmiddellijk geschorst. f. Je neemt de drugs af, en vernietigd dit met een medeleider. Leider: Tom is echt een sfeerbederver voor de andere groepsleden. Tijdens de activiteiten komt hij vaak agressief uit de hoek en kan nogal vaak arrogant reageren. Hij is niet langer geliefd in de jeugdbeweging. Jij als leider weet echter wel dat Tom thuis heel wat problemen heeft en dat zijn negatief gedrag ook plaatsvindt buiten de jeugdbeweging. Tom heeft een mama met een alcoholprobleem (dat was al duidelijk toen ze hem kwam ophalen). Ook op financieel vlak verloopt het daar niet goed). Tom zijn gedrag is dan ook vaak een schreeuw naar aandacht. a. Je veronderstelt dat het probleem zichzelf oplost. Je vindt zelf dat Tom een beetje marginaal is. Na verloop van tijd zal Tom dus waarschijnlijk buiten gepest worden. b. Je probeert hem over te plaatsen, misschien ligt het probleem bij de groep. c. Je probeert met Tom te praten, en meldt het probleem aan een hogere instantie (hoofdverantwoordelijke). d. Je schorst Tom. Hij verziekt toch maar de sfeer. 23