Boards on board: de rol van ziekenhuismanagement in patiëntveiligheid. Veiligheidscultuur: van meting naar verandering

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Boards on board: de rol van ziekenhuismanagement in patiëntveiligheid. Veiligheidscultuur: van meting naar verandering"

Transcriptie

1 Boards on board: de rol van ziekenhuismanagement in patiëntveiligheid. Veiligheidscultuur: van meting naar verandering Johan Hellings Brussel 6 november 2008

2 Quality of care domains Six domains (IOM Crossing the Quality Chasm, 2001): Safe: avoiding injuries to patients from the care that is intended to help them Effective: providing services based on scientific knowledge to all who could benefit and refraining from providing services to those not likely to benefit Patient centered: providing care that is respectful of and responsive to individual patient preferences, needs and values and ensuring that patient values guide to all clinical decisions Timely: reducing waits and sometimes harmful delays for both those wo receive and those who give care Efficient: Relates to maximizing the quality of a comparable unit of health care delivered or unit of health benefit achieved for a given unit of health care resources used Equitable: providing care that does not vary in quality because of personal characteristics such as gender, ethnicity, geographic location, and socio-economic status

3 Safety: Human Error James Reason,, 1990 Dean of safety research (cognitieve psychologie Aberdeen, Prof. Em. Universiteit Manchester) Human Error, 1990 Active failures Latent conditions Leape L. Error in Medicine. JAMA, 1994, 273 (23), Institute of Medicine. To Err is Human, 1999.

4 Veiligheidscultuur Voor Reason zijn er vier essentiële onderdelen van een veiligheidscultuur: just : een faire context waarin mensen aangemoedigd worden om open te zijn en ook vertrouwd worden, maar waar het onderscheid tussen aanvaardbaar en niet aanvaardbaar gedrag ook duidelijk is. flexible : de flexibiliteit in het aanpassen van de reacties in functie van de context en de wisselende omstandigheden, met vertrouwen in de capaciteiten en ervaring van de medewerkers. learning : het leervermogen om de juiste conclusies te trekken en het vermogen om de noodzakelijke aanpassingen te implementeren. reporting : een open context waarin mensen bereid zijn om over errors te rapporteren en dit kunnen doen op een eenvoudige, zinvolle, bruikbare en systematische wijze. Voorstel van toevoeging: Trustable : een te vertrouwen organisatie

5 Inzichten in het ontstaan van errors Persoonsbenadering: vertrekt van het uitgangspunt dat mensen vrij zijn in het maken van hun keuzes en er ook verantwoordelijk voor zijn. Mensen kiezen tussen veilig en onveilig gedrag en als er dan iets misloopt is het dus ook het individu of de groep die daarvoor verantwoordelijk is. Het zoeken van personen die verantwoordelijken is (helaas) vaak een traditionele managementreflex en past ook goed in een juridische context. Systeembenadering: vertrekt van het uitgangspunt dat mensen kwetsbaar zijn en errors maken, zelfs in de beste organisaties. Daarom moet er gewerkt worden aan systemen die kwaliteitsvolle en dus ook veilige zorg zo veel mogelijk garanderen. Errors worden in deze context gezien als gevolgen (i.p.v. oorzaken) van het falen van het systeem. We cannot change the human condition, but we can change the conditions under which humans work. (Reason)

6 Quality can be assessed: Avedis Donabedian Beirut Medical Doctor Master in Public Health Professor in Harvard School for Public Health Donabedian A. Evaluating the Quality of Medical Care. The Milbank Memorial Fund Quaterly, 1966, Vol 44, (3), Reprint: The Milbank Quaterly, 2005, Vol 83, (4), Structures processes outcome

7 Quality can be assessed Structures: Voorzieningen zoals accommodatie, apparatuur,... zorgprofessionals in aantal, competentie, opleiding, ervaring, Organisatiestructuur, organisatiecultuur, Processes: Zorggerelateerde processen ifv het traject van de patiënt: diagnostiek, opname, behandeling, nazorg, Zorgondersteunende processen; administratief, ICT, hotelfuncties, Outcome: Directe outcome vanuit diverse perspectieven: klinisch, patiënt, zorgprofessional, ziekenhuis, gemeenschap, Afgeleide outcome: indicatoren, data benchmark, In interactie, interafhankelijk en mede ifv de aard van de zorgen

8 Inzichten in het ontstaan van errors - Ritter ORGANIZATION & MANAGEMENT CULTURE FACTORS INFLUENCING PRACTICE CARE DELIVERY PROBLEMS DEFENSES & BARRIERS Veiligheidscultuur Management Decisions and Organizational Processes Work/ Environment Factors Team Factors Individual (staff) Factors Task Factors Unsafe Acts Errors Violations Event Patient Factors LATENT FAILURES Sluimerende gebreken ERROR & VIOLATION PRODUCING CONDITIONS ACTIVE FAILURES

9 Anticiperen vanuit een Veiligheid Management Systeem - Een VMS is geen losstaand systeem, maar een verbijzondering van een integraal kwaliteitsysteem. - De uitbouw ervan is een belangrijke opdracht voor alle leidinggevenden in een ziekenhuis, zeker voor het (top)management. - Samenhang in de benadering is essentieel. - Onderdelen van een VMS, in interactie met elkaar: risico-inventarisatie, vb. HFMEA analyse van incidenten en verwikkelingen, vb. RCA Uitwerken en implementeren van barrières ter preventie van errors, vb. protocollen, waarschuwingssignalen, Ontwikkeling van veiligheidscultuur Betrokkenheid van de patiënt Betrokkenheid van de huisarts Nazorg als incidenten optreden

10 Quality can be assessed and improved: Research on the quality of care reveals a health care system that frequently falls short in its ability to translate knowledge into practice, and to apply new technology safely and appropriately. (Crossing the Quality Chasm, 2001). De componenten van kwaliteitsvolle en dus ook veilige zorg zijn vaak voldoende bekend, maar het implementen van inzichten in de praktijk is niet evident. Dit is een belangrijk implementatievraagstuk!

11 William Edward Deming: PDCA V.S. Bachelor of Science in Elektrotechnische engineering Masterdiploma Universiteit van Colorado PhD Yale Statistische procescontrole

12 Quality can be assessed and improved: The Deming Cycle PLAN: establish the objectives and processes necessary to deliver results in accordance with the specifications. DO: Implement the processes. CHECK: Monitor and evaluate the processes and results against objectives and specifications and report the outcome. ACT: Apply actions to the outcome for necessary improvement. This means reviewing all steps (Plan, Do, Check, Act) and modifying the process to improve it before its next implementation.

13 Veiligheidscultuur Veiligheidscultuur kan omschreven worden als een geïntegreerd patroon van individueel en organisatorisch gedrag, gebaseerd op gedeelde waarden en overtuigingen, waarbij voortdurend getracht wordt om schade voor de patiënt in het zorgproces zoveel mogelijk te beperken. Het veranderen van waarden en overtuigingen is vaak nodig, maar dit is niet evident, door de context waarin ziekenhuizen functioneren en zorgprofessionals werkzaam zijn, opgeleid worden, Dit is een belangrijk veranderingsvraagstuk!

14 Veranderen van waarden en overtuigingen is niet evident Vier categorieën van waarden en overtuigingen zijn evenwel dermate geïnstitutionaliseerd in de ziekenhuiszorg dat het veranderen ervan geen evidentie is (1): In de gezondheidszorg is er een grote neiging om oorzaken van falen te wijten aan het falen van individuen, met de daarbij horende verwijten. Artsen worden bij hun praktijkvoering vaak geconfronteerd met diverse soorten errors en krijgen daardoor ten dele de indruk dat dergelijke problemen onvermijdelijk zijn. Medische zorg is in belangrijke mate hiërarchisch georganiseerd waardoor de communicatie over veiligheid vaak gezien wordt als een persoonlijke aanval in plaats van een inspanning tot de verbetering van de veiligheid. Er wordt in de gezondheidszorg veel aandacht besteed aan de introductie van nieuwe producten en interventies, maar veel minder aan het organisatorisch leren en consolideren van inzichten ten aanzien van veilige zorg. (1) Jha A.K. (editor), Larizgoita I., Bates D., Prasopa-Plaizier N. (co-editors). Summary of the evidence on patient safety: implications for research: World Health Organization; 2008.

15 Patiëntveiligheidscultuur: kunnen we meten? We kunnen met een goed meetinstrument een eerste zicht krijgen op een aantal dimensies van veiligheidscultuur (cfr. Rapport met de resultaten van de meting met de HSOPSC in Belgische ziekenhuizen). Meten van veiligheidscultuur kan beschouwd worden als een belangrijke interventie op zich, zeker in de context van bewustwording en eerste inzichten. Maar er is nood aan aanvullende, kwalitatieve benaderingen: interviews, zorgobservatie, Ziekenhuiscultuur specifieke afdelingscultuur - professionele afdelingscultuur: in interactie met elkaar! De wijze waarop er gemeten wordt is belangrijk! Er is nood aan meer onderzoek in dit domein, mede in relatie met proces en outcome Veiligheidscultuur is één van de actiepunten van EUNetPaS (European Network for Patient Safety) Er zijn nog veel vragen

16 Eindrapport meting Belgische ziekenhuizen D1. Manager/supervisor verwachtingen en acties die patiëntveiligheid bevorderen D2. De wijze waarop de organisatie leert en voortdurend tracht te verbeteren; D3. Teamwerk binnen afdelingen D4. Openheid naar communicatie D5. Feedback en communicatie over veiligheid D6. Niet bestraffende respons op fouten D7. Bestaffing D8. Ziekenhuismanagement ondersteuning voor patiëntveiligheid D9. Teamwerk doorheen de ziekenhuisafdelingen D10. Overdracht en transfer O1. Globale perceptie over veiligheid O2. Frekwentie van event rapportering Resultaten acute ziekenhuizen in België (cfr rapport)

17 Kunnen we verbeteren? Inzichten uit een opvolgmeting ( ) in vier ziekenhuizen positief ten aanzien van patiëntveiligheid ZH1 ZH1 ZH2 ZH2 ZH3 ZH3 ZH4 ZH4 gem gem Omschrijving Manager/supervisor acties die pat.veiligheid bevorderen 0,59 0,60 0,57 0,58 0,65 0,64 0,59 0,59 0,60 0,60 Wijze w aarop de organisatie leert en tracht te verbeteren 0,48 0,50 0,49 0,51 0,56 0,51 0,49 0,47 0,50 0,50 Teamw erk binnen afdelingen 0,60 0,59 0,56 0,55 0,57 0,59 0,60 0,57 0,58 0,57 Openheid van communicatie 0,57 0,56 0,57 0,53 0,59 0,58 0,57 0,58 0,57 0,56 Feedback en communicatie over veiligheid 0,48 0,47 0,51 0,51 0,54 0,51 0,48 0,47 0,50 0,49 Niet bestraffende respons op fouten 0,35 0,36 0,32 0,31 0,46 0,47 0,38 0,37 0,38 0,38 Bestaffing 0,37 0,32 0,38 0,35 0,41 0,38 0,32 0,34 0,37 0,35 Ziekenhuismanagement ondersteuning voor pat.eiligheid 0,32 0,38 0,33 0,41 0,48 0,52 0,23 0,24 0,34 0,39 Teamw ork tussen verschillende ziekenhuisafdelingen 0,38 0,36 0,36 0,35 0,45 0,43 0,35 0,35 0,38 0,37 Overdracht en transfer 0,36 0,31 0,34 0,30 0,36 0,34 0,31 0,33 0,34 0,32 Frekw entie van rapportering 0,42 0,44 0,45 0,47 0,42 0,41 0,45 0,43 0,44 0,44 Globale perceptie over veiligheid 0,48 0,50 0,46 0,48 0,53 0,51 0,42 0,43 0,47 0,48 Bestaffing Overdracht en transfer! Managementondersteuning

18 Vooruitgang boeken is niet evident Feedback geven op basis van het melden van incidenten is evident, maar het gebeurt onvoldoende: slechts 30 à 37 % van de respondenten beoordeelde dit positief in de tweede meting. 46 à 53 % van de respondenten antwoordde positief op de vraag fouten hebben hier al geleid tot positieve veranderingen. Het bedreigend karakter van het meten van cultuur mag niet onderschat worden. Cultuur heeft immers te maken met de wijze waarop een organisatie functioneert en hierbij zijn er steeds belanghebbenden om een bestaand gedragspatroon in stand te houden. Het evenwicht tussen just, flexible, learning, reporting and trustable moet zorgvuldig bewaakt worden: Belangrijke opdracht van leidinggevenden in een ziekenhuis!

19 Evolution management support: Evolution management support N1 % positive N2 % positive p Professional background Nurse , ,8 0,19 Head nurse , ,5 0,28 Nurse assistent , ,2 0,82 Physician , ,3 0,001 Head physician 54 50, ,6 0,15 Junior Physician 12 25, ,5 0,47 Pharmacist 15 40, ,3 0,46 Pharmacy assistent 34 35, ,9 0,34 Middle management 16 56, ,2 0,39 Technician , ,6 0,39 Paramedical , ,8 0,03 Other , ,1 0,29 Direct patient interaction Direct interaction , ,9 0,001 Indirect contact , ,1 0,31 Professional experience Less than a year 96 41, ,2 0,18 From 1 to 5 year , ,9 0,73 From 6 to 10 year , ,5 0,06 From 11 to 15 year , ,1 0,007 From 16 to 20 year , ,5 0,05 More than 20 year , ,5 0,18

20 Evolutie veiligheidscultuur Globaal worden sterk vergelijkbare resultaten vastgesteld Enkel in de ervaren managementondersteuning is er een vooruitgang Soms is er zelfs een (beperkte) achteruitgang Tijdens een tweede meting zal er een grotere alertheid zijn tav patiëntveiligheid (en hogere verwachtingen?) Gemiddeld was de tussentijd tussen 20 en 24 maanden: dit lijkt te weinig. Uitgezonderd voor de managementondersteuning was er geen expliciete verbeterfocus De aanpak was eerder vrijblijvend en vooral gericht op kennisverhoging en bewustwording Er was te weinig aandacht voor systematische feedback en integratie in een PDCA aanpak De stadia van de cultuurverandering waren onvoldoende geëxpliciteerd: formuleren van de gewenste cultuur concretiseren van de veranderingen inbedden in de werking. Nieuwe meting in de ziekenhuissector in 2010!

21 Interessante neveninzichten: Werkuren per week ZH1 ZH2 ZH3 ZH4 gemid minder dan 20 u 15% 14% 9% 18% 14% u 71% 70% 59% 62% 65% u 11% 13% 27% 17% 17% u 2% 1% 5% 2% 3% 80 u of meer 0% 1% 1% 1% 1% 100% 100% 100% 100% 100% In ZH 3, met de beste resultaten op de meeste dimensies van veiligheidscultuur, worden er, per persoon, blijkbaar het meest aantal werkuren gepresteerd! 2007 Distributie Inclusie Antwoordgraad ZH Arts MW Tot Arts MW Tot Arts MW Tot 1 42% 72% 67% 2 29% 62% 58% 3 69% 72% 71% 4 58% 88% 82% Totaal % 73% 69% In ZH 3, met de beste resultaten op de meeste dimensies van veiligheidscultuur, is er de grootste responsgraad bij de artsen!

22 We worstelen niet alleen Karakteristieken van VS ziekenhuizen met een tweede meting van de veiligheidscultuur en de evolutie van hun scores per dimensie (Comparative Database 2008 Sorra et al.) karakteristieken van de VS ziekenhuizen met een 2 de meting aantal respondenten totaal aantal ziekenhuizen aantal ziekenhuizen kleiner dan 100 bedden aantal ziekenhuizen groter dan 100 bedden gemiddeld aantal respondenten per ziekenhuis gemiddelde positieve scores "comparative database report" Manager/supervisor verw achtingen-acties die pat.veiligheid bevorderen 74% 76% De w ijze w aarop de organisatie leert en voortd. tracht te verbeteren 71% 73% Teamw erk binnen af delingen 79% 80% Openheid van communicatie 61% 63% Feedback en communicatie over veiligheid 62% 63% Niet bestraf f ende respons op f outen 44% 47% Bestaf f ing 57% 57% Ziekenhuismanagement ondersteuning voor patiëntveiligheid 72% 73% Teamw ork tussen verschillende ziekenhuisaf delingen 59% 61% Overdracht en transf er 48% 49% Frekw entie van rapportering 61% 63% Globale perceptie over veiligheid 65% 68%

23 Nood aan een andere/betere aanpak: Er is geen wonderformule en er is nog weining empirische evidentie over de impact en de verbetering van veiligheiscultuur. Er zijn derhalve veel uitdagingen Uitdaging 1: ontwikkelen van een kader Veiligheidscultuur in het ziekenhuis veiligheidscultuur in diensten en afdelingen professionele culturen Globale benadering specifieke focus Meerjarenbeleid concrete acties Ontwikkelen van een geïntegreerde aanpak

24 nood aan een kader Patiëntveiligheid en veiligheidscultuur in het ziekenhuis Patiëntveiligheid en veiligheidscultuur in de afdelingen en diensten

25 nood aan een kader Comité patiëntveiligheid van het ziekenhuis Gemandateerde aanspreekpunten van de afdelingen en diensten

26 Ontwikkelen van veiligheidscultuur vereist geïntegreerde aanpak Overheid en maatschappelijke context Wetenschappelijke en technische ontwikkelingen ziekenhuishygiëne ziekenhuisapotheek directie en management Veiligheidscultuur als voedingsbodem voor de ontwikkeling van patiëntveiligheid Adviesfuncties en data analyse medische raad verpleegkundigen en paramedici Afdelingen en diensten ziekenhuisartsen patiënten Huisartsen

27 Nood aan een andere/betere aanpak: Uitdaging 1: ontwikkelen van een kader Uitdaging 2: blijvende identificatie met patiëntveiligheid Topmanagement Clinici Projectverantwoordelijken Leidinggevenden

28 Nood aan identificatie Topmanagement Clinici Projectverantwoordelijken Leidinggevenden. Patiëntveiligheid en veiligheidscultuur in het ziekenhuis Patiëntveiligheid en veiligheidscultuur in de afdelingen en diensten Veiligheidscultuur in het ziekenhuis, in diensten en afdelingen, professionele culturen Globale benadering specifieke focus Meerjarenbeleid concrete acties Ontwikkelen van een geïntegreerde aanpak Topmanagement Clinici Projectverantwoordelijken Leidinggevenden

29 Nood aan een andere/betere aanpak: Uitdaging 1: ontwikkelen van een kader Uitdaging 2: blijvende identificatie met patiëntveiligheid Uitdaging 3: expliciteren waar willen we naar toe? Formuleren van de gewenste cultuur Expliciteren van de fasering om dit te bereiken Concretiseren van de veranderingen gedragingen Inbedden van de veranderingen gedragingen

30 Waar willen we naartoe? Patiëntveiligheid en veiligheidscultuur in het ziekenhuis Patiëntveiligheid en veiligheidscultuur in de afdelingen en diensten 1. Formuleren van de gewenste cultuur Veiligheidscultuur in het ziekenhuis, in diensten en afdelingen, professionele culturen Globale benadering specifieke focus Meerjarenbeleid concrete acties Ontwikkelen van een geïntegreerde aanpak 2. Expliciteren van de fasering om dit te bereiken 3. Concretiseren van de veranderingen gedragingen 4. Inbedden van de veranderingen gedragingen 5. Topmanagement Clinici Projectverantwoordelijken Leidinggevenden.

31 Nood aan een andere/betere aanpak: Uitdaging 1: ontwikkelen van een kader Uitdaging 2: blijvende identificatie met patiëntveiligheid Uitdaging 3: expliciteren waar willen we naar toe? Uitdaging 4: van inzicht naar verandering én opvolging Concrete verbeteracties kaderen in een globale aanpak Gebruik maken van onderzoek en aanbevelingen Professionele projectaanpak en identificatie PDCA Leidende rol voor clinici en actieve ondersteuning door management Concretiseren in geëxpliciteerde processen, protocollen,

32 Van inzicht naar verandering én opvolging: Patiëntveiligheid en veiligheidscultuur in het ziekenhuis Patiëntveiligheid en veiligheidscultuur in de afdelingen en diensten 1. Concrete verbeteracties kaderen in een globale aanpak 2. Gebruik maken van onderzoek en aanbevelingen 3. Professionele projectaanpak en opvolging PDCA 4. Leidende rol voor clinici en actieve ondersteuning door management 5. Concretiseren in geëxpliciteerde processen, protocollen, 6. Veiligheidscultuur in het ziekenhuis, in diensten en afdelingen, professionele culturen Globale benadering specifieke focus Meerjarenbeleid concrete acties Formuleren van de gewenste cultuur Expliciteren van de fasering om dit te bereiken Concretiseren van veranderingen - gedragingen Inbedden van de veranderingen - gedragingen Ontwikkelen van een geïntegreerde aanpak Topmanagement Clinici Projectverantwoordelijken Leidinggevenden.

33 Van inzicht naar verandering én opvolging: Het conceptuele model voor het management en de ondersteuning van cultuurverandering van Schein kan hierbij bruikbaar zijn (1): Aanreiken van data die de organisatie enigszins uit balans brengt waardoor de problematiek duidelijk gesteld wordt het belang van feedback! Het verbinden en zelfs (een beetje) confronteren van deze data met belangrijke objectieven die de organisatie nastreeft waardoor er een zekere spanning ontstaat het belang van motivatie! Voldoende veiligheid en ondersteuning bieden zodat het bereiken van de veranderingen haalbaar wordt zonder verlies van identiteit of integriteit het belang van context! (1) Schein E. Organisational Culture and Leadership: Jossey - Bass; 2004

34 Nood aan een andere/betere aanpak: Uitdaging 1: ontwikkelen van een kader Uitdaging 2: blijvende identificatie met patiëntveiligheid Uitdaging 3: expliciteren waar willen we naar toe? Uitdaging 4: van inzicht naar verandering én opvolging Uitdaging 5: randvoorwaarden vervullen Aangepaste wetgeving Ontwikkelen van nieuw ziekenhuismanagement Kwalitatieve en kwantitatieve bestaffing Veilige zorg integreren in de opleiding

35 Randvoorwaarden vervullen Patiëntveiligheid en veiligheidscultuur in het ziekenhuis Patiëntveiligheid en veiligheidscultuur in de afdelingen en diensten 1. Aangepaste wetgeving 2. Ontwikkelen van nieuw ziekenhuismanagement 3. Kwalitatieve en kwantitatieve bestaffing 4. Veilige zorg integreren in de opleiding 5. Concrete verbeteracties kaderen in een globale aanpak Gebruik maken van onderzoek en aanbevelingen Professionele projectaanpak en opvolging PDCA Leidende rol voor clinici en ondersteuning door management Concretiseren in geëxpliciteerde processen, protocollen Veiligheidscultuur in het ziekenhuis, in diensten en afdelingen, professionele culturen Globale benadering specifieke focus Meerjarenbeleid concrete acties Ontwikkelen van een geïntegreerde aanpak Formuleren van de gewenste cultuur Expliciteren van de fasering om dit te bereiken Concretiseren van de veranderingen gedragingen Inbedden van de veranderingen - gedragingen Topmanagement Clinici Projectverantwoordelijken Leidinggevenden.

36 Uitdagingen: structuur proces - outcome Uitdaging 1: ontwikkelen van een kader Uitdaging 2: blijvende identificatie met patiëntveiligheid Uitdaging 3: expliciteren waar willen we naar toe? Uitdaging 4: van inzicht naar verandering én opvolging Uitdaging 5: randvoorwaarden vervullen = werken aan structuurverbetering in ziekenhuizen en het concretiseren daarvan in geëxpliciteerde processen (protocollen, procedures, ) implementatievraagstuk (toepassen van kennis)? veranderingsvraagstuk (veranderen van gedrag) Om de veiligheid van de zorg, als een aspect van kwaliteitsvolle zorg, in het ziekenhuis te institutionaliseren!

37 Tot slot: Werken aan het ontwikkelen van veiligheidscultuur: - vereist een (heel) goed geëxpliciteerd kader - is als (hard) werken aan het verbeteren van voedingsbodem waarop vooruitgang kan groeien - vraagt (heel) veel van leidinggevenden - kan niet zonder de (grote) inzet en medewerking van clinici - Lukt alleen met (veel) mensen ter goeder trouw - heeft nood aan een (zeer) gestructureerde benadering en opvolging - is werken aan (gedrag)verandering op korte én op lange termijn - dient (sterk) geconcretiseerd en geïnstitutionaliseerd te worden - is (voortdurend) worstelen met de kunst van het balanceren - zal (steeds) met nieuwe uitdagingen geconfronteerd worden - hoort onmiskenbaar bij (heel) goed ziekenhuisbeleid Veel succes toegewenst op de (lastige) weg naar meer veilige zorg! Dank voor uw aandacht en tot eind 2010 voor het vervolg

38 Enkele artikels: Hellings J. Schrooten W., Vandeput H., Indekleef S., Postelmans T. Patiëntveiligheid: focus op de veiligheidscultuur in het ziekenhuis. Acta Hospitalia, 2005, nr. 3, p Hellings J. en Vleugels A. Patiëntveiligheid in het ziekenhuis (I): context en begrippen. Tijdschrift voor Geneeskunde, 2007, 63, 16, Hellings J., Schrooten W., Klazinga N. and Vleugels A. Challenging Patient Safety Culture: Survey Results. International Journal of Health Care Quality Assurance, 2007, 20, 7, Abstrakt tevens vermeld in Risques & Qualité, 2008, volume V, 1, 59. Hellings J., Schrooten W. en Vleugels A. Patiëntveiligheid in het Ziekenhuis (II): het belang van veiligheidscultuur resultaten van een onderzoek in zes algemene ziekenhuizen. Tijdschrift voor Geneeskunde, 2007, 63, 24, Hellings, J. Veiligheidscultuur: essentiële voedingsbodem voor veiligheidsbeleid reflecties vanuit onderzoek. Acta Hospitalia, 2008, 1, Hellings J., Schrooten W., Klazinga N. and Vleugels A. Working on patient safety culture improvement. Submitted: International Journal of Health Care Quality Assurance.

Workshop Veiligheidscultuur

Workshop Veiligheidscultuur Universiteit Hasselt Onderzoeksgroep Patiëntveiligheid Faculteit Geneeskunde en Levenswetenschappen Faculteit Bedrijfseconomische Wetenschappen Annemie Vlayen annemie.vlayen@uhasselt.be Workshop Veiligheidscultuur

Nadere informatie

Veiligheidscultuur als voedingsbodem voor een Veiligheid Management Systeem

Veiligheidscultuur als voedingsbodem voor een Veiligheid Management Systeem Veiligheidscultuur als voedingsbodem voor een Veiligheid Management Systeem Annemie Vlayen 6 oktober 2011, Diamant Center Brussel Inhoud 1. Voedingsbodem voor een Veiligheid Management Systeem 2. Meten

Nadere informatie

Meten van veiligheidscultuur in de Belgische ziekenhuizen 7de Limburgse Patiëntveiligheidssymposium 15 november, Atrium Heerlen

Meten van veiligheidscultuur in de Belgische ziekenhuizen 7de Limburgse Patiëntveiligheidssymposium 15 november, Atrium Heerlen Meten van veiligheidscultuur in de Belgische ziekenhuizen 7de Limburgse Patiëntveiligheidssymposium 15 november, Atrium Heerlen Annemie Vlayen annemie.vlayen@uhasselt.be UHasselt Patient Safety Group Inhoud

Nadere informatie

Veiligheidscultuur: Analyse van de nationale benchmark gegevens

Veiligheidscultuur: Analyse van de nationale benchmark gegevens Veiligheidscultuur: Analyse van de nationale benchmark gegevens Week voor Patiëntveiligheid 25 november 2010 Annemie Vlayen UHasselt Onderzoeksgroep Patiëntveiligheid Inhoud 1. Uhasselt onderzoek naar

Nadere informatie

Meting cultuur patiëntveiligheid

Meting cultuur patiëntveiligheid Protocol* Meting cultuur patiëntveiligheid Februari 2011 * Dit protocol is gebaseerd op de oorspronkelijke versie van 31 januari 2005 van de werkgroep patiëntveiligheid (Ziekenhuis Oost-Limburg) Deze werkgroep

Nadere informatie

Value based healthcare door een quality improvement bril

Value based healthcare door een quality improvement bril Rotterdam, 7 december 2017 Value based healthcare door een quality improvement bril Ralph So, intensivist en medisch manager Kwaliteit, Veiligheid & Innovatie 16.35-17.00 uur Everybody in healthcare really

Nadere informatie

Veiligheidscultuur: Analyse van de nationale benchmark gegevens Week voor Patiëntveiligheid 25 november 2010

Veiligheidscultuur: Analyse van de nationale benchmark gegevens Week voor Patiëntveiligheid 25 november 2010 Veiligheidscultuur: Analyse van de nationale benchmark gegevens Week voor Patiëntveiligheid 25 november 2010 Annemie Vlayen UHasselt Onderzoeksgroep Patiëntveiligheid Inhoud 1. Uhasselt onderzoek naar

Nadere informatie

VEILIGHEIDSCULTUUR OP EEN DIALYSEAFDELING. 30 april 2009 Ludo Meyers Directeur patiëntenzorg

VEILIGHEIDSCULTUUR OP EEN DIALYSEAFDELING. 30 april 2009 Ludo Meyers Directeur patiëntenzorg VEILIGHEIDSCULTUUR OP EEN DIALYSEAFDELING 30 april 2009 Ludo Meyers Directeur patiëntenzorg 1. EEN ALGEMENE SITUERING VAN PATIENTVEILIGHEID 2. DEFINIEREN VAN CULTUUR 3. VISIE VAN DE OVERHEID 4. DE ROL

Nadere informatie

Meting cultuur patiëntveiligheid

Meting cultuur patiëntveiligheid Ziekenhuis Oost-Limburg Protocol: Meting cultuur patiëntveiligheid 31 januari 2005 Werkgroep patiëntveiligheid: Mr. J. Hellings, algemeen directeur Dr. H. Vandeput, medisch directeur Mevr. S. Indenkleef,

Nadere informatie

Ontwikkeling en implementatie van een protocol ter verbetering van de patiëntveiligheid in een operatiekwartier.

Ontwikkeling en implementatie van een protocol ter verbetering van de patiëntveiligheid in een operatiekwartier. Ontwikkeling en implementatie van een protocol ter verbetering van de patiëntveiligheid in een operatiekwartier. Pierre Luysmans, UZ Leuven 5 febr 2010 Inleiding: november 1999 To err is human Adverse

Nadere informatie

Patiëntveiligheidscultuur: essentiële voedingsbodem voor de uitbouw van patiëntveiligheid

Patiëntveiligheidscultuur: essentiële voedingsbodem voor de uitbouw van patiëntveiligheid Patiëntveiligheidscultuur: essentiële voedingsbodem voor de uitbouw van patiëntveiligheid Week van Patiëntveiligheid Brussel, 22-10-2007 Johan Hellings 1 Patiëntveiligheidscultuur: essentiële voedingsbodem

Nadere informatie

Introductie patiëntveiligheid.

Introductie patiëntveiligheid. Introductie patiëntveiligheid johan.hellings@uhasselt.be 19 november 2012 Rechten van de patiënt Recht op kwaliteitsvolle dienstverlening: de best mogelijke zorg, verstrekt in functie van de beschikbare

Nadere informatie

Bevraging over de interne organisatie van het kwaliteits- en patiëntveiligheidsbeleid in Vlaamse ziekenhuizen

Bevraging over de interne organisatie van het kwaliteits- en patiëntveiligheidsbeleid in Vlaamse ziekenhuizen Universiteit Hasselt Onderzoeksgroep Patiëntveiligheid Faculteit Geneeskunde en Levenswetenschappen Faculteit Bedrijfseconomische Wetenschappen Bevraging over de interne organisatie van het kwaliteits-

Nadere informatie

Patiëntveiligheid door Klinische Paden

Patiëntveiligheid door Klinische Paden Patiëntveiligheid door Klinische Paden Dr. Kris Vanhaecht CZV-KULeuven Secretary General European Pathway Association Kris.Vanhaecht@med.kuleuven.be Klinisch Pad Een middel om een patiëntgericht programma

Nadere informatie

De kunst van fouten maken

De kunst van fouten maken De kunst van fouten maken Programma De kunde van patiëntveiligheid Kick-off Inleiding patiëntveiligheid Pauze De kunst van het zien en leren van incidenten VIM Human Factor Engineering Video Inleiding

Nadere informatie

VAN DE ONTWIKKELING VAN KWALITEITSINDICATOREN TOT VERBETERING VAN ZORGKWALITEIT: EEN OVERZICHT

VAN DE ONTWIKKELING VAN KWALITEITSINDICATOREN TOT VERBETERING VAN ZORGKWALITEIT: EEN OVERZICHT VAN DE ONTWIKKELING VAN KWALITEITSINDICATOREN TOT VERBETERING VAN ZORGKWALITEIT: EEN OVERZICHT Ariane Ghekiere, PhD Ariane Ghekiere, PhD 19/09/2018 KWALITEITSINDICATOREN BINNEN VIP² GGZ 1 19/09/2018 2

Nadere informatie

Workshop tweede veiligheidscultuur meting: instrumenten en benchmarking

Workshop tweede veiligheidscultuur meting: instrumenten en benchmarking Workshop tweede veiligheidscultuur meting: instrumenten en benchmarking FOD VVVL 14 maart 2011 Annemie Vlayen UHasselt Onderzoeksgroep Patiëntveiligheid Inhoud 1. Wat is veiligheidscultuur? 2. Veiligheidscultuur

Nadere informatie

Onderzoek naar de cultuur van patiëntveiligheid in het ziekenhuis met betrekking tot de veiligheid van de patiënt

Onderzoek naar de cultuur van patiëntveiligheid in het ziekenhuis met betrekking tot de veiligheid van de patiënt Onderzoek naar de cultuur van patiëntveiligheid in het ziekenhuis met betrekking tot de veiligheid van de patiënt Dit onderzoek peilt naar uw mening over de organisatiecultuur in het ziekenhuis met betrekking

Nadere informatie

E-learning maturity model. Hilde Van Laer

E-learning maturity model. Hilde Van Laer E-learning maturity model Hilde Van Laer E-learning maturity model (emm) Self-assessment van online en blended leren met e-learning maturity model (emm) A driver for change? http://www.utdc.vuw.ac.nz/research/e

Nadere informatie

Projectplan overzicht (deel 1)

Projectplan overzicht (deel 1) Projectplan overzicht (deel 1) Algemeen Naam umc Projectleider + email Titel activiteit Programmathema Werkplaats Draagt bij aan de volgende deliverables -zie programma- LUMC: Sont, Taube, Kastelyn, Otto,

Nadere informatie

Uitdagingen in Gezondheidszorg & Opportuniteiten voor Lean

Uitdagingen in Gezondheidszorg & Opportuniteiten voor Lean donderdag 25 april 2019 az Nikolaas, Sint-Niklaas wetenschappelijke update over lean @VandijckD Uitdagingen in Gezondheidszorg & Opportuniteiten voor Lean Prof. dr. Dominique Vandijck Gezondheidszorg vroeger

Nadere informatie

P4P indicatorenset Domein Patiëntenervaringen/ Patiëntgerichtheid Datum April 2018 Versie 5 Status Gevalideerd door de werkgroep P4Q.

P4P indicatorenset Domein Patiëntenervaringen/ Patiëntgerichtheid Datum April 2018 Versie 5 Status Gevalideerd door de werkgroep P4Q. INDICATORFICHE Patiëntenervaringen P4P indicatorenset 2018 Basisfiche Domein Patiëntenervaringen/ Patiëntgerichtheid Datum April 2018 Versie 5 Status Gevalideerd door de werkgroep P4Q Het meten van patiëntenervaringen

Nadere informatie

Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager.

Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager. Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager www.bpmo-academy.nl Wat is kwaliteitsmanagement? Kwaliteitsmanagement beoogt aan te sturen op het verbeteren van kwaliteit. Tevens houdt het zich bezig met het verbinden

Nadere informatie

22/09/ Objectives and Targets

22/09/ Objectives and Targets geert.dom@uantwerpen.be 17-09-2014 Objectives and Targets 1 Quality The degree to which health services for individuals and populations increase the likelihood of desired health outcomes and are consistent

Nadere informatie

Benchmarking Veiligheidscultuurmeting juni 2011, Brussel

Benchmarking Veiligheidscultuurmeting juni 2011, Brussel Benchmarking Veiligheidscultuurmeting 2011 28 juni 2011, Brussel Annemie Vlayen annemie.vlayen@uhasselt.be UHasselt Onderzoeksgroep Patiëntveiligheid Hartelijk dank voor jullie medewerking! De deelnemende

Nadere informatie

Over de lijnen heen. Daan Aeyels Departement maatschappelijke gezondheidszorg & eerstelijnszorg KU Leuven

Over de lijnen heen. Daan Aeyels Departement maatschappelijke gezondheidszorg & eerstelijnszorg KU Leuven Over de lijnen heen Daan Aeyels Departement maatschappelijke gezondheidszorg & eerstelijnszorg KU Leuven daan.aeyels@med.kuleuven.be @daanaeyels Romeo & Julia 1929: geboren 1943: oorlogswonde 1950: trouw

Nadere informatie

De Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag. The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior

De Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag. The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior De Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior Martin. W. van Duijn Student: 838797266 Eerste begeleider:

Nadere informatie

Business as (un)usual

Business as (un)usual Business as (un)usual Beperking van de impact van incidenten begint vandaag! Aon Global Risk Consulting Business Continuity Practice Continuiteit = basis voor succesvol ondernemen.voor u business as usual?

Nadere informatie

Evidence-Based Nursing. Bart Geurden, RN, MScN

Evidence-Based Nursing. Bart Geurden, RN, MScN Evidence-Based Nursing Bart Geurden, RN, MScN Trends in Verpleegkunde Jaren 1980: Systematisch werken Focus op proces Jaren 1990: Verpleegkundige diagnostiek Focus op taal Aandacht verschuift van proces

Nadere informatie

Hospital governance als kader voor stakeholderoverleg

Hospital governance als kader voor stakeholderoverleg Hospital governance als kader voor stakeholderoverleg 12 juni 2015 - Johan Hellings CEO AZ Delta en deeltijds docent UHasselt Waarom stakeholderoverleg? Aan uitdagingen voor ziekenhuizen geen gebrek Wezensvraag:

Nadere informatie

Recente ontwikkelingen in de ethische normen voor medisch-wetenschappelijk onderzoek

Recente ontwikkelingen in de ethische normen voor medisch-wetenschappelijk onderzoek Recente ontwikkelingen in de ethische normen voor medisch-wetenschappelijk onderzoek Prof dr JJM van Delden Julius Centrum, UMC Utrecht j.j.m.vandelden@umcutrecht.nl Inleiding Medisch-wetenschappelijk

Nadere informatie

Een framework voor waardegedreven zorg

Een framework voor waardegedreven zorg 14/01/2019 1 Een framework voor waardegedreven zorg Kees Ahaus UMCG/RUG 10 januari 2019 14/01/2019 2 Het vraagstuk Hoe kunnen we het gefragmenteerde zorgsysteem vernieuwen? Er wordt betaald voor volume

Nadere informatie

Alcohol policy in Belgium: recent developments

Alcohol policy in Belgium: recent developments 1 Alcohol policy in Belgium: recent developments Kurt Doms, Head Drug Unit DG Health Care FPS Health, Food Chain Safety and Environment www.health.belgium.be/drugs Meeting Alcohol Policy Network 26th November

Nadere informatie

Onderzoek naar de cultuur van patiëntveiligheid in het ziekenhuis met betrekking tot de veiligheid van de patiënt

Onderzoek naar de cultuur van patiëntveiligheid in het ziekenhuis met betrekking tot de veiligheid van de patiënt Onderzoek naar de cultuur van patiëntveiligheid in het ziekenhuis met betrekking tot de veiligheid van de patiënt Dit onderzoek peilt naar uw mening over de organisatiecultuur in het ziekenhuis met betrekking

Nadere informatie

Hoe veilig is onze zorg? Behoefte aan samenhangend veiligheidsmanagementsysteem

Hoe veilig is onze zorg? Behoefte aan samenhangend veiligheidsmanagementsysteem Safety Hoe veilig is onze zorg? Behoefte aan samenhangend veiligheidsmanagementsysteem in het ziekenhuis Interview met Johan Hellings (Algemeen directeur ZOL), door Johan De Neve Patiëntenveiligheid in

Nadere informatie

CMIO Erasmus MC, Rotterdam. j.a.hazelzet@erasmusmc.nl

CMIO Erasmus MC, Rotterdam. j.a.hazelzet@erasmusmc.nl Opschalen ehealth Toepassingen Jan A. Hazelzet, MD PhD CMIO Erasmus MC, Rotterdam j.a.hazelzet@erasmusmc.nl Science and Value Driven Healthcare Kwaliteit: Effectief Veilig Patiënt gericht Efficiënt Tijdig

Nadere informatie

Rapport. Veiligheidscultuur. in Belgische ziekenhuizen: Resultaten van een eerste onderzoek

Rapport. Veiligheidscultuur. in Belgische ziekenhuizen: Resultaten van een eerste onderzoek Rapport Veiligheidscultuur in Belgische ziekenhuizen: Resultaten van een eerste onderzoek Johan Hellings Ward Schrooten Universiteit Hasselt, onderzoeksgroep Patient Safety Ziekenhuis Oost Limburg Oktober

Nadere informatie

Innovaties in de chronische ziekenzorg 3e voorbeeld van zorginnovatie. Dr. J.J.W. (Hanneke) Molema, Prof. Dr. H.J.M.

Innovaties in de chronische ziekenzorg 3e voorbeeld van zorginnovatie. Dr. J.J.W. (Hanneke) Molema, Prof. Dr. H.J.M. Innovaties in de chronische ziekenzorg 3e voorbeeld van zorginnovatie Dr. J.J.W. (Hanneke) Molema, Prof. Dr. H.J.M. (Bert) Vrijhoef Take home messages: Voor toekomstbestendige chronische zorg zijn innovaties

Nadere informatie

Cultuurmeting in de forensische praktijk. In samenwerking met GGZ Eindhoven

Cultuurmeting in de forensische praktijk. In samenwerking met GGZ Eindhoven Cultuurmeting in de forensische praktijk In samenwerking met GGZ Eindhoven Doel van een cultuurmeting Inzicht krijgen hoe de organisatie richting geeft aan cultuuraspecten met het oog op veiligheid en

Nadere informatie

HET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE

HET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE HET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Vrije Universiteit Brussel UMC St Radboud, Nijmegen NPi, Amersfoort 1 NVMT 4e LUSTRUM VAN HARTE PROFICIAT 2 WAAROM

Nadere informatie

Afdeling Sociale Geneeskunde Patiëntveiligheid en verantwoordelijkheid in de zorg

Afdeling Sociale Geneeskunde Patiëntveiligheid en verantwoordelijkheid in de zorg Patiëntveiligheid en verantwoordelijkheid in de zorg Prof. dr. Cordula Wagner 1 Inhoud Wat weten we van veiligheidsrisico s? Wat zijn ontwikkelingen? Wie is verantwoordelijk? 2 Ziekenhuizen Hoog complex

Nadere informatie

Een meld- en leersysteem: stand van zaken

Een meld- en leersysteem: stand van zaken 1 Een meld- en leersysteem: stand van zaken M. Haelterman DG1 FOD VVVL margareta.haelterman@health.fgov.be 2 overzicht kort overzicht strategische beleidsnota participatie contract coördinatie kwaliteit

Nadere informatie

Themamiddag ter gelegenheid van de instelling van het lectoraat van dr. Frits Oosterveld 21 maart 2002 Saxion Hogeschool Enschede

Themamiddag ter gelegenheid van de instelling van het lectoraat van dr. Frits Oosterveld 21 maart 2002 Saxion Hogeschool Enschede Themamiddag ter gelegenheid van de instelling van het lectoraat van dr. Frits Oosterveld 21 maart 2002 Saxion Hogeschool Enschede 20-3-2013 Lectoraat Frits Oosterveld 1 Frits, van harte proficiat! 20-3-2013

Nadere informatie

CREATING VALUE THROUGH AN INNOVATIVE HRM DESIGN CONFERENCE 20 NOVEMBER 2012 DE ORGANISATIE VAN DE HRM AFDELING IN WOELIGE TIJDEN

CREATING VALUE THROUGH AN INNOVATIVE HRM DESIGN CONFERENCE 20 NOVEMBER 2012 DE ORGANISATIE VAN DE HRM AFDELING IN WOELIGE TIJDEN CREATING VALUE THROUGH AN INNOVATIVE HRM DESIGN CONFERENCE 20 NOVEMBER 2012 DE ORGANISATIE VAN DE HRM AFDELING IN WOELIGE TIJDEN Mieke Audenaert 2010-2011 1 HISTORY The HRM department or manager was born

Nadere informatie

De Bouw van een Zorgcircuit: Hoe gaan we te werk?

De Bouw van een Zorgcircuit: Hoe gaan we te werk? De Bouw van een Zorgcircuit: Hoe gaan we te werk? Dr. Jef Willems UZ Gent 12 Mei 2015 De bouw van een zorgcircuit Situering Zorgprogramma pediatrie Over netwerken en zorgcircuits Definities relaties Stap

Nadere informatie

Usability evaluation of a guideline implementation systym for cardiac rehabilitation: Think aloud study

Usability evaluation of a guideline implementation systym for cardiac rehabilitation: Think aloud study Usability evaluation of a guideline implementation systym for cardiac rehabilitation: Think aloud study Mariëtte VAN ENGEN-VERHEUL, Linda PEUTE, Ellen KILSDONK, Niels PEEK, Monique JASPERS Mariëtte van

Nadere informatie

Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: The Manager as a Resource.

Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: The Manager as a Resource. Open Universiteit Klinische psychologie Masterthesis Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: De Leidinggevende als hulpbron. Emotional Job Demands, Vitality and Opportunities

Nadere informatie

EVIDENCE-BASED ALLIED HEALTH CARE. Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp

EVIDENCE-BASED ALLIED HEALTH CARE. Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp EVIDENCE-BASED ALLIED HEALTH CARE Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Nederlands Paramedisch Instituut UMC St Radboud Hogeschool van Arnhem en Nijmegen NVLF 1 ORIËNTATIE op LOGOPEDIE NVLF Visie 2000-2005 NVLF

Nadere informatie

Shared decision making, ook voor bedrijfsarts? Workshop Bedrijfsgeneeskundige dagen 18 en 19 juni Papendal

Shared decision making, ook voor bedrijfsarts? Workshop Bedrijfsgeneeskundige dagen 18 en 19 juni Papendal Shared decision making, ook voor bedrijfsarts? Workshop Bedrijfsgeneeskundige dagen 18 en 19 juni Papendal Dunja Dreesens Research School CAPHRI, Universiteit Maastricht & ZonMw Shared decision making:

Nadere informatie

Wat komt er op ons af?

Wat komt er op ons af? BUSINESS ASSURANCE ISO 45001 Wat komt er op ons af? Apply veiligheidsdag Hans Snoeren 25 mei 2016 1 EHS Conversion_01_Introduction_Rev 0 SAFER, SMARTER, GREENER Introductions Planning ontwikkeling ISO

Nadere informatie

ISO 9001: Niets aan de hand! Enkele cosmetische wijzigingen... of toch niet?

ISO 9001: Niets aan de hand! Enkele cosmetische wijzigingen... of toch niet? ISO 9001:2015... Niets aan de hand! Enkele cosmetische wijzigingen... of toch niet? NNK bijeenkomst, 09 september 2014 Bob Alisic / ActinQ V2.1 Waarom een nieuwe versie van ISO 9001? De norm in lijn te

Nadere informatie

ISO 20000 @ CTG Europe

ISO 20000 @ CTG Europe ISO 20000 @ CTG Europe 31/10/2007 mieke.roelens@ctg.com +32 496266725 1 Agenda 31 oktober 2007 Voorstelling Project Business Case: Doel & Scope Projectorganisatie Resultaten assessments en conclusies De

Nadere informatie

De nieuwe artsopleiding aan de Universiteit Gent

De nieuwe artsopleiding aan de Universiteit Gent De nieuwe artsopleiding aan de Universiteit Gent Prof. Jan De Maeseneer Voorzitter Opleidingscommissie Geneeskunde Prof. Alain Verstraete P-lijn 3 bachelor Lynn Ryssaert Blok Gezondheid en Maatschappij

Nadere informatie

Paramedisch OnderzoekCentrum

Paramedisch OnderzoekCentrum IMPLEMENTATIE: welke weg? Prof.dr. Rob Oostendorp Dr. Michel Wensing Prof.dr. Richard Grol Implementatie Kenmerken implementatie (ZON, 1997; Gezondheidsraad, 2000). Procesmatige en planmatige invoering.

Nadere informatie

Determinantenonderzoek naar Factoren waarmee een Actief Stoppen-met-Roken Beleid op Cardiologieverpleegafdelingen kan worden bevorderd

Determinantenonderzoek naar Factoren waarmee een Actief Stoppen-met-Roken Beleid op Cardiologieverpleegafdelingen kan worden bevorderd Determinantenonderzoek naar Factoren waarmee een Actief Stoppen-met-Roken Beleid op Cardiologieverpleegafdelingen kan worden bevorderd Determinant Study in to Factors that Facilitate a Active Smoking-cessation

Nadere informatie

Safe production of Marine plants and use of Ocean Space. 2de Nederlands-Belgische Zeewierconferentie: DE MULTIFUNCTIONELE NOORDZEE

Safe production of Marine plants and use of Ocean Space. 2de Nederlands-Belgische Zeewierconferentie: DE MULTIFUNCTIONELE NOORDZEE Safe production of Marine plants and use of Ocean Space 2de Nederlands-Belgische Zeewierconferentie: DE MULTIFUNCTIONELE NOORDZEE Waarom dit project? De 2050 Challenge 2050: 10 billion people Voedsel Water

Nadere informatie

Inspiratiesessie: Clinical Leadership Project (CLP): leiding geven voor betere patiëntenzorg. Dirk Gils 21/03/2013

Inspiratiesessie: Clinical Leadership Project (CLP): leiding geven voor betere patiëntenzorg. Dirk Gils 21/03/2013 Inspiratiesessie: Clinical Leadership Project (CLP): leiding geven voor betere patiëntenzorg Dirk Gils 21/03/2013 2 sinds 1/09/ 2009 is AZ Turnhout één regionaal ziekenhuis. ruim 1700 medewerkers 160 artsen

Nadere informatie

2 e webinar herziening ISO 14001

2 e webinar herziening ISO 14001 2 e webinar herziening ISO 14001 Webinar SCCM 25 september 2014 Frans Stuyt Doel 2 e webinar herziening ISO 14001 Planning vervolg herziening Overgangsperiode certificaten Korte samenvatting 1 e webinar

Nadere informatie

Issues in PET Drug Manufacturing Steve Zigler PETNET Solutions April 14, 2010

Issues in PET Drug Manufacturing Steve Zigler PETNET Solutions April 14, 2010 Issues in PET Drug Manufacturing Steve Zigler PETNET Solutions April 14, 2010 Topics ANDA process for FDG User fees Contract manufacturing PETNET's perspective Colleagues Michael Nazerias Ken Breslow Ed

Nadere informatie

MULTIDISCIPLINAIRE VISIE op DIAGNOSTIEK en BEHANDELING van het LUMBOSACRAAL RADICULAIR SYNDROOM

MULTIDISCIPLINAIRE VISIE op DIAGNOSTIEK en BEHANDELING van het LUMBOSACRAAL RADICULAIR SYNDROOM MULTIDISCIPLINAIRE VISIE op DIAGNOSTIEK en BEHANDELING van het LUMBOSACRAAL RADICULAIR SYNDROOM 1 HNP-onderzoek UMC St Radboud Evidence-based handelen bij postoperatief LRS: een uitdaging! Prof.dr. Rob

Nadere informatie

Quality of life in persons with profound intellectual and multiple disabilities. Marga Nieuwenhuijse maart 2016

Quality of life in persons with profound intellectual and multiple disabilities. Marga Nieuwenhuijse maart 2016 Quality of life in persons with profound intellectual and multiple disabilities Marga Nieuwenhuijse maart 2016 Beoogde resultaten Literatuuronderzoek naar de bestaande concepten van kwaliteit van leven

Nadere informatie

De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim

De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim The Relationship between Work Pressure, Mobbing at Work, Health Complaints and Absenteeism Agnes van der Schuur Eerste begeleider:

Nadere informatie

Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas

Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas University of Groningen Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version

Nadere informatie

Patiëntveiligheid in Nederlandse ziekenhuizen

Patiëntveiligheid in Nederlandse ziekenhuizen Patiëntveiligheid in Nederlandse ziekenhuizen Verleden, heden en trends Cordula Wagner Hoogleraar Patiëntveiligheid NIVEL en EMGO+/VUmc Pa#ëntveiligheid: belangrijke momenten in de #jd Harvard Medical

Nadere informatie

SA at Arcus College. Ronald Rondas Advisor quality assurance. Eqavet, mei

SA at Arcus College. Ronald Rondas Advisor quality assurance. Eqavet, mei SA at Arcus College Ronald Rondas Advisor quality assurance Eqavet, 22-23 mei 2013 1 Arcus Medium-sized VET-provider 10,000 students 900 employees Accounting, commerce, engineering, tourism, hotel & catering,

Nadere informatie

DisclosureSlide Disclosureslide

DisclosureSlide Disclosureslide Stichting Trainingen Infectie Preventie DisclosureSlide Disclosureslide (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld

Nadere informatie

Process Mining and audit support within financial services. KPMG IT Advisory 18 June 2014

Process Mining and audit support within financial services. KPMG IT Advisory 18 June 2014 Process Mining and audit support within financial services KPMG IT Advisory 18 June 2014 Agenda INTRODUCTION APPROACH 3 CASE STUDIES LEASONS LEARNED 1 APPROACH Process Mining Approach Five step program

Nadere informatie

Ik zorg dus ik Phamous. Meten en verbeteren. Achtergronden: Multidisciplinaire Richtlijn Schizofrenie 2012 (1)

Ik zorg dus ik Phamous. Meten en verbeteren. Achtergronden: Multidisciplinaire Richtlijn Schizofrenie 2012 (1) Implementatie van shared decision making in het behandelproces door invoering van FUR (Follow Up Rom) gesprekken 31 januari 2013 Marga van Leersum Verpleegkundig Specialist (MANP) UMCG, UCP Ik zorg dus

Nadere informatie

Antimicrobial stewardship balans

Antimicrobial stewardship balans Franky Buyle, pharmd, phd Apotheek Multidisciplinair Infectie Team Hebben we nood aan een nationale infectiologie-gids? 12 maart 2019 VZA PUO Franky.buyle@uzgent.be Antimicrobial stewardship balans INDIVIDU

Nadere informatie

Onderzoek naar voorschrijven door Verpleegkundig Specialisten. Anneke Francke, mede namens Marieke Kroezen (NIVEL) 19 juni 2014

Onderzoek naar voorschrijven door Verpleegkundig Specialisten. Anneke Francke, mede namens Marieke Kroezen (NIVEL) 19 juni 2014 Onderzoek naar voorschrijven door Verpleegkundig Specialisten Anneke Francke, mede namens Marieke Kroezen (NIVEL) 19 juni 2014 In de praktijk horen we niet alleen dat de kwaliteit van het voorschrijven

Nadere informatie

COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS

COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS Gezondheidsgedrag als compensatie voor de schadelijke gevolgen van roken COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS Health behaviour as compensation for the harmful effects of smoking

Nadere informatie

Teamtraining IC Kinderen, Sophia, en de rest. Ada van den Bos Cynthia van der Starre

Teamtraining IC Kinderen, Sophia, en de rest. Ada van den Bos Cynthia van der Starre Teamtraining IC Kinderen, Sophia, en de rest Ada van den Bos Cynthia van der Starre Quality and Patient Safety Management Improvement interventions System & structure Monitoring Cultuur Teamwork Adapted

Nadere informatie

UNIT 2 Begeleiding. Coaching proces, Instrumenten and vaardigheden voor Coacing en mobiliteit for Coaching and Mobility

UNIT 2 Begeleiding. Coaching proces, Instrumenten and vaardigheden voor Coacing en mobiliteit for Coaching and Mobility UNIT 2 Begeleiding Coaching proces, Instrumenten and vaardigheden voor Coacing en mobiliteit for Coaching and Mobility 1 2 Wat is coaching? Coaching is een methode voor het ontwikkelen van potentieel

Nadere informatie

ZELFEVALUATIE VAN DE THEMA S HOOG RISICO MEDICATIE IDENTITOVIGILANTIE

ZELFEVALUATIE VAN DE THEMA S HOOG RISICO MEDICATIE IDENTITOVIGILANTIE COÖRDINATIE KWALITEIT EN PATIËNTVEILIGHEID TWEEDE MEERJARENPLAN 2013-2017 Contract 2013 ZELFEVALUATIE VAN DE THEMA S HOOG RISICO MEDICATIE IDENTITOVIGILANTIE Sp-ziekenhuizen 1 1. Inleiding Hierna volgt

Nadere informatie

De familie beslist mee. Margo van Mol Psycholoog en IC-verpleegkundige 01 December 2015

De familie beslist mee. Margo van Mol Psycholoog en IC-verpleegkundige 01 December 2015 De familie beslist mee Margo van Mol Psycholoog en IC-verpleegkundige 01 December 2015 De patiënt centraal De patiënt centraal Een veel gehoord begrip in diverse organisaties Goede, mensgerichte en toegewijde

Nadere informatie

Opstart labeling ANE. ZP project

Opstart labeling ANE. ZP project Opstart labeling ANE ZP project Zorgprogramma gecentreerde organisatiestructuur Waarom dit project? Amerikaans rapport to err is human: building a safer health system Naar schatting 44000-98000 doden per

Nadere informatie

Toekomstvisie op Kwaliteitsmanagement

Toekomstvisie op Kwaliteitsmanagement 1 Toekomstvisie op Kwaliteitsmanagement Kees Ahaus 20 juni 2019 Het vraagstuk Hoe kunnen we het gefragmenteerde zorgsysteem vernieuwen? Er wordt betaald voor volume in plaats van voor waarde (Porter, 2010)

Nadere informatie

Opleiding PECB IT Governance.

Opleiding PECB IT Governance. Opleiding PECB IT Governance www.bpmo-academy.nl Wat is IT Governance? Information Technology (IT) governance, ook wel ICT-besturing genoemd, is een onderdeel van het integrale Corporate governance (ondernemingsbestuur)

Nadere informatie

Lieke van der Scheer, Department of Philosophy Lieke van der Scheer ISOQOL

Lieke van der Scheer, Department of Philosophy Lieke van der Scheer ISOQOL Lieke van der Scheer, Department of Philosophy Lieke.vanderScheer@utwente.nl Lieke van der Scheer ISOQOL 14-11-2014 1 De stem van patiënten Elisa Garcia Simone van der Burg (Nijmegen) Lieke van der Scheer

Nadere informatie

Inleiding Wat zijn paradata en welke data voor welk gebruik. verzamelen?

Inleiding Wat zijn paradata en welke data voor welk gebruik. verzamelen? Inleiding Wat zijn paradata en welke data voor welk gebruik Ann Carton verzamelen? Discussiemiddag paradata, Nederlandstalig Platform voor Survey-Onderzoek Brussel, 11 maart 2010 Wat zijn paradata? Data»Gegevens

Nadere informatie

BENCHMARK RAPPORT. Tweede veiligheidscultuurmeting (2011) Annemie Vlayen. Ward Schrooten. Johan Hellings. Neree Claes

BENCHMARK RAPPORT. Tweede veiligheidscultuurmeting (2011) Annemie Vlayen. Ward Schrooten. Johan Hellings. Neree Claes BENCHMARK RAPPORT Tweede veiligheidscultuurmeting (2011) in de Belgische acute, psychiatrische en gespecialiseerde ziekenhuizen Annemie Vlayen Ward Schrooten Johan Hellings Neree Claes Universiteit Hasselt,

Nadere informatie

De hoofdverpleegkundige: inspirator voor kwaliteitsvolle zorg

De hoofdverpleegkundige: inspirator voor kwaliteitsvolle zorg De hoofdverpleegkundige: inspirator voor kwaliteitsvolle zorg De kracht van bezieling 6 Well oiled machine Lineair denken : de outcomes van een managementinterventie zijn voorspelbaar Newton (1642-1726)

Nadere informatie

De kracht van evidence based werken Evidence based Practice implementeren

De kracht van evidence based werken Evidence based Practice implementeren De kracht van evidence based werken Evidence based Practice implementeren Maxime Loose Agentschap Overheidspersoneel Maxime.Loose@kb.vlaanderen.be @maximeloose Besluit Evidence Based HR is Een methodiek

Nadere informatie

University of Groningen. Dilemmas in child protection Bartelink, Cora

University of Groningen. Dilemmas in child protection Bartelink, Cora University of Groningen Dilemmas in child protection Bartelink, Cora IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document

Nadere informatie

VAN LEREN NAAR PRESTEREN

VAN LEREN NAAR PRESTEREN VAN LEREN NAAR PRESTEREN Symposium Verpleegkundigen leren op de werkplek: 70-20-10 in de zorgpraktijk JANINE VAN ZOEST 28 juni 2017 WWW.XPRTISE.COM UITNODIGING DONDERDAG 27 JULI 2017 14.30 UUR 17.00 UUR

Nadere informatie

Patiëntenparticipatie in

Patiëntenparticipatie in Patiëntenparticipatie in Europees perspectief Marleen Kaatee Oprichter & voorzitter Patiëntenparticipatie in Europa: 1. PSC Patients Europe 2. EMA 3. ERNs, European Reference Networks Noodzaak: internationaal

Nadere informatie

Enkele klanten. Copyright 2012 IP Bank BV

Enkele klanten. Copyright 2012 IP Bank BV CGE Risk Management Solutions B.V. 1 Methods & Training Research Building concepts 2 Software Standard tools Industry leading 3 4 Development Projects Capturing industry expertise Partners Training Consultancy

Nadere informatie

Verificatie van Onderzoeksgegevens. Een internationaal perspectief. Jean-Paul Eycken. FormaliS. EPD-Dag Amsterdam, NL 12 juni 2008

Verificatie van Onderzoeksgegevens. Een internationaal perspectief. Jean-Paul Eycken. FormaliS. EPD-Dag Amsterdam, NL 12 juni 2008 Verificatie van Onderzoeksgegevens Een internationaal perspectief Jean-Paul Eycken -Dag Amsterdam, NL 12 juni 2008 Slide 1 Mag ik mij even voorstellen? Jean-Paul Eycken Bioingenieur, MBA 20 jaren ervaring

Nadere informatie

Value-based healthcare en Lean vanuit wetenschappelijk perspectief

Value-based healthcare en Lean vanuit wetenschappelijk perspectief 30/11/2018 1 Value-based healthcare en Lean vanuit wetenschappelijk perspectief Kees Ahaus Rijksuniversiteit Groningen, Faculteit Economie & Bedrijfskunde 16 november 2018 30/11/2018 2 Het vraagstuk Hoe

Nadere informatie

Introduction Henk Schwietert

Introduction Henk Schwietert Introduction Henk Schwietert Evalan develops, markets and sells services that use remote monitoring and telemetry solutions. Our Company Evalan develops hard- and software to support these services: mobile

Nadere informatie

Raamwerk patiëntveiligheid IC-AMC

Raamwerk patiëntveiligheid IC-AMC Raamwerk patiëntveiligheid IC-AMC 2 e generatie patiëntveiligheid Intensive Care: procesbeschrijving TBM/Safety Science Group Coen van Gulijk Mrt. 2009 1 TBM Waarom is versterken patiëntveiligheid belangrijk?

Nadere informatie

Zorg om talent: van inzicht naar implementatie

Zorg om talent: van inzicht naar implementatie Zorg om talent: van inzicht naar implementatie Johan Hellings voorzitter Zorgvernieuwingsplatform ViA Ronde Tafel, Brussel, 18 februari 2013 Flanders Care Bredere kader = Gekaderd in doorbraak warme samenleving

Nadere informatie

Fysieke Activiteit bij 50-plussers. The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and. Physical Activity among Adults Aged over 50

Fysieke Activiteit bij 50-plussers. The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and. Physical Activity among Adults Aged over 50 De relatie tussen eigen-effectiviteit 1 De Relatie tussen Eigen-effectiviteit, Intrinsieke Motivatie en Fysieke Activiteit bij 50-plussers The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and

Nadere informatie

Dé combinatie van wetenschap en praktijk

Dé combinatie van wetenschap en praktijk Dé combinatie van wetenschap en praktijk Jolande Verhulst Cursusleider Management voor AIOS Academie voor Medisch Specialisten, Zelfstandig adviseur en implementatiemanager gezondheidszorg Lid Raad van

Nadere informatie

How will be the journey from corrective maintenance to preventive or even predictive maintenance?

How will be the journey from corrective maintenance to preventive or even predictive maintenance? How will be the journey from corrective maintenance to preventive or even predictive maintenance? Corporate movie Bakker Repair.mp4 Ton Klinkenberg Managing Director ton.klinkenberg@bakker-repair.nl Introduction

Nadere informatie

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn Chapter 4 Understanding Families In this chapter, you will learn Topic 4-1 What Is a Family? In this topic, you will learn about the factors that make the family such an important unit, as well as Roles

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/43550 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Brunsveld-Reinders, A.H. Title: Communication in critical care : measuring and

Nadere informatie

Identity & Access Management & Cloud Computing

Identity & Access Management & Cloud Computing Identity & Access Management & Cloud Computing Emanuël van der Hulst Edwin Sturrus KPMG IT Advisory 11 juni 2015 Cloud Architect Alliance Introductie Emanuël van der Hulst RE CRISC KPMG IT Advisory Information

Nadere informatie

Handhygiëne in Nederlandse ziekenhuizen

Handhygiëne in Nederlandse ziekenhuizen Handhygiëne in Nederlandse ziekenhuizen Elise van Beeck Maatschappelijke Gezondheidszorg & Medische Microbiologie en Infectieziekten Erasmus MC Rotterdam Overzicht presentatie Introductie: waar is het

Nadere informatie