Japan beeft. Aardbeving en tsunami. Hoe ontstond die aardbeving? Lieve Hoet. Diep onder het zeewater bestaat de

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Japan beeft. Aardbeving en tsunami. Hoe ontstond die aardbeving? Lieve Hoet. Diep onder het zeewater bestaat de"

Greta Willems
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Lieve Hoet Aardbeving en tsunami Op vrijdag 11 maart om uur Japanse tijd (bij ons was het toen 6.45 uur) beefde de aarde in het noordoosten van Japan, op ongeveer 400 km van de hoofdstad Tokio. Deze aardbeving had een kracht van 8,9 op de schaal van Richter en was de ergste die Japan trof in 140 jaar. Er volgden nog dagenlang vele, soms zware, naschokken, die tot in Tokio en zelfs tot in Peking voelbaar waren. De gevolgen zijn heel ernstig en dat komt niet alleen door de aardbeving zelf, maar vooral ook omdat er een tsunami ontstaan is. Hoe ontstond die aardbeving? Diep onder het zeewater bestaat de aardkorst uit grote platen. Voor de kust van Japan is dat de Pacifische Plaat, en die schuift langzaam (met enkele centimeters per jaar) onder de Euraziatische plaat. Door dat schuiven bouwt zich een zeer grote spanning op. Ineens kunnen die platen dan tegenover elkaar verspringen en komt al die opgestapelde spanning vrij. Vanuit een centraal punt, het epicentrum, plant die energie zich voort in golfbewegingen. De aarde beeft. Het epicentrum van deze beving lag op ongeveer 100 km van de kust, dicht bij de stad Sendai, die dus het ergst getroffen is. Wat is een tsunami? Als de aardplaat onder de zee beeft, worden met een plotse schok enorme hoeveelheden water verplaatst. Dat veroorzaakt hoge golven, die met een Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.1

Er volgden nog dagenlang vele, soms zware, naschokken, die tot in Tokio en zelfs tot in Peking voelbaar waren.

2 snelheid van wel 800 km/u voortrazen. Op het ogenblik dat ze het ondiepe gebied voor de kust bereiken vertragen de golven, maar worden ze nog hoger opgestuwd. Gevolg: golven van twee tot zelfs tien meter hoog overspoelen de kuststrook. Zo n vloedgolf wordt een tsunami genoemd. Dat woord komt uit het Japans. Tsu betekent 'haven' en nami betekent 'hoge golf'. Centraal- en Zuid-Amerika en de westkust van de Verenigde Staten en Canada. Velen dachten aan de tsunami die op tweede kerstdag 2004 ongeveer slachtoffers had gemaakt in de kuststreken rond de Golf van Bengalen. Toen werd vooral het eiland Sumatra getroffen. Daarom werden de mensen nu in alle bedreigde gebieden naar hogere stukken geëvacueerd. Dankzij die voorzorgsmaatregelen vielen de gevolgen buiten Japan mee. Bovendien hadden de golven al veel van hun kracht verloren bij het oversteken van de Oceaan. Niet toevallig in Japan Tsunami-alarm Een tsunami gaat verder dan de plaats waar ze ontstaat. Daarom werd kort na de aardbeving een tsunami-alarm afgekondigd voor de volledige kustlijn van de Grote of Stille Oceaan. Dus niet alleen voor Japan, maar ook voor bijvoorbeeld Rusland, Indonesië, Aardbevingen zijn voor Japan heel gewoon, er zijn er vele honderden per jaar. Japan is één van de landen van de Ring of Fire. Dat is een ringvormig gebied rondom de Grote Oceaan waar heel vaak aardbevingen en vulkaanuitbarstingen voorkomen. Ook Chili, Nieuw-Zeeland en de westkusten van Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.2

Centraal- en Zuid-Amerika en de westkust van de Verenigde Staten en Canada.

3 Canada, de Verenigde Staten van Amerika, Mexico en Midden- en Zuid- in huis te hebben, want vaak raakt het eten niet tot in de winkels. Amerika liggen in de Ring of Fire. Toch is een beving met deze kracht zeer uitzonderlijk, zelfs voor Japan, zeggen seismologen. Eén van de hevigste aardbevingen in Japan was op 1 september in 1923, toen vielen in de streek van Tokio wel doden. Die beving had een kracht van 8,3 op de schaal van Richter, dus minder dan de schok nu. De Japanners nemen nu veel voorzorgsmaatregelen. Training Elk jaar, op 1 september, wordt er in alle scholen en bedrijven een training 'voorbereiding op aardbevingen' gegeven. Zo leren de kinderen bijvoorbeeld om onder de bank te duiken en de ramen open te zetten, zodat gas kan ontsnappen en niet in brand vliegt. De families leren ook om altijd een voorraad water en voedsel Waarschuwing In grote gebouwen treedt een waarschuwingssysteem in werking zodra een aardschok gevoeld wordt, zo kan iedereen snel het gebouw verlaten. In de kuststreken waarschuwt de overheid bij tsunamigevaar met sirenes zodat de mensen naar hoger gelegen gebieden kunnen vluchten. De vele wetenschappers in Japan proberen de aardbevingen te voorspellen. Dat lukt niet altijd: deze hadden ze niet verwacht. Aanpassingen Wie in Japan een nieuw gebouw wil zetten moet heel strenge regels Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.3

Eén van de hevigste aardbevingen in Japan was op 1 september in 1923, toen vielen in de streek van Tokio wel 100 000 doden.

4 naleven. Dat moet ervoor zorgen dat ze bij een aardschok niet als kaartenhuisjes instorten. Zo moet een hoog gebouw rusten op schokdempers van lagen rubber met daartussen staalplaten. Aan de kust zijn enorme dijken gebouwd om golven van minstens twee meter tegen te houden. Toch hebben al die voorzorgsmaatregelen niet kunnen voorkomen dat er nu ongelooflijk veel schade is. De schok was te hevig en de golven veel te hoog mensen werden uit het getroffen gebied geëvacueerd. Japanners zijn wel wat gewoon, maar de tsunami heeft een erg groot gebied getroffen. Hele dorpen en steden zijn door de golven verwoest. Ook zitten miljoenen mensen zonder elektriciteit omdat zeker 11 kerncentrales stilgelegd zijn. Iedereen is bezorgd om familieleden en vrienden. Sommige dorpen en steden zijn nog steeds niet te bereiken met gsm of internet. Materiële schade Gebouwen zijn ingestort, wegen vertonen spleten of bulten, boten, auto s en zelfs huizen, treinen en vliegtuigjes zijn door de metershoge Gevolgen Menselijk leed Voorlopig wordt officieel gesproken over 2400 doden, maar de politiechef van de getroffen provincie denkt aan meer dan slachtoffers. Zowat golven opgetild en diep het land ingesleurd. De luchthaven van Sendai stond onder water. Het verkeer was volledig ontregeld, de autosnelwegen werden gesloten, treinen en metro's reden niet. En overal ontstonden Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.4

De schok was te hevig en de golven veel te hoog. 590 000 mensen werden uit het getroffen gebied geëvacueerd. Japanners zijn wel wat gewoon, maar de tsunami heeft een erg groot gebied getroffen.

5 branden door doorgebroken gasleidingen Toen ontplofte de reactor zelf. Als dat in Fukushima zou gebeuren, komt er zoveel radioactief materiaal Kerncentrales In het getroffen gebied staan ook heel wat kerncentrales. Vooral in die van Fukushima zijn er grote problemen. Door de tsunami zijn de pompen, die koelwater naar de radioactieve kern brengen, onder water gelopen. Daardoor werd het steeds warmer in de reactoren. In twee reactoren is waarschijnlijk al een meltdown ontstaan, wat betekent dat de vrij dat in een groot gebied rond de centrale de kans op kanker héél groot wordt. In een straal van 20 km rond de centrale werden al mensen geëvacueerd. In een opvangcentrum wordt gecontroleerd of ze al radioactief bestraald zijn. Bij sommigen is dat zo, maar door zich goed te wassen en hun kleren te vernietigen verdwijnen de gevaarlijke stoffen. radioactieve staven smelten en er heel veel radioactief materiaal in de bodem terechtkomt. Als het gebouw rond het reactorvat nog volledig in orde is, zijn de gevolgen niet zo groot. Maar door de grote hitte ontstaat er stoom, waardoor de druk binnen hoog oploopt. In drie reactorgebouwen is al een ontploffing gebeurd, waarbij radioactiviteit vrijkwam. Gelukkig niet zo veel als in Tsjernobyl (Oekraïne) in En nu? De Japanse regering heeft meer dan soldaten naar het rampgebied gestuurd. Ze zoeken naar overlevenden tussen het puin, maar vinden jammer genoeg ook vaak slachtoffers. Sommige dorpen zijn nog onbereikbaar Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.5

Door de tsunami zijn de pompen, die koelwater naar de radioactieve kern brengen, onder water gelopen. Daardoor werd het steeds warmer in de reactoren.

6 omdat de wegen onder water staan. Daar probereren reddingswerkers met helikopters mensen op te pikken en eventueel voedsel en zuiver water te droppen. Ook uit het buitenland wordt hulp gezonden. Verklarende woordenlijst epicentrum: centraal punt aan het oppervlak van waaruit de trillingen van een aardbeving zich verspreiden evacueren: het wegbrengen van mensen naar veiligere gebieden kerncentrale: een centrale die elektriciteit opwekt met behulp van de splijting van kernen van atomen (= kleinste deeltjes van de materie) De bewoners zijn vooral ongerust over de kerncentrale. Daarom gaan ze hamsteren: ze kopen de rekken van de winkels leeg en aan de benzinestations staan lange files. Mensen verlaten de streek en vluchten naar het zuiden. Maar er wordt ook al aan de heropbouw gedacht, en hier en daar begint men puin te ruimen. Gelukkig is Japan niet zo arm als Haïti, dat nog altijd niet bekomen is van de grote aardbeving op 12 januari Toch maken velen zich zorgen. meltdown: als er niet genoeg koeling is, wordt de kern van een kernreactor zo heet dat hij de grond in smelt. Peking: hoofdstad van China radioactief materiaal: een stof die straling uitzendt die schadelijk is voor de mens en bijvoorbeeld kanker kan veroorzaken schaal van Richter: de cijfers op deze schaal geven de sterkte van een aardbeving aan. Deze cijfers gaan van 0 naar 1 (lichte aardbeving) tot 12 en hoger (zeer zware aardbeving). seismologen: wetenschappers die aardbevingen bestuderen en meten Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.6

kerncentrale: een centrale die elektriciteit opwekt met behulp van de splijting van kernen van atomen (= kleinste deeltjes van de materie) De bewoners zijn vooral ongerust over de kerncentrale.

7 En nu jij! 1. In welk werelddeel ligt Japan? 2. Wat heeft een tsunami met een aardbeving te maken? 3. De tsunami in 2004 gebeurde op tweede kerstdag. Schrijf de exacte datum op: dag/maand/jaar. 4. Waarom zouden ze die training voorbereiding op aardbevingen altijd op 1 september geven? Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.7

8 5. Is het nodig om hier in België zo n training te geven? Waarom (niet)? 6. Lees het stukje over de kerncentrales nog eens heel goed. Wat zou een belangrijk gevolg kunnen zijn wanneer een mens veel radioactieve stralen op zijn lichaam krijgt of radioactieve deeltjes inademt? 7. Aan de kust van Japan zijn muren gebouwd om het water tegen te houden. Hoe verklaar je dat de dorpen en steden toch overstroomd zijn? 8. De titel van dit Actuakrantje is Japan beeft. Noem minstens twee redenen waarom deze titel gekozen werd. (Illustratieverantwoording: het copyright op de illustraties berust bij de volgende personen, firma's en instellingen: Ina Hallemans (tekening), Reporters (foto's)) Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.8

Aan de kust van Japan zijn muren gebouwd om het water tegen te houden. Hoe verklaar je dat de dorpen en steden toch overstroomd zijn? 8.

Vergelijkbare documenten

Kernenergie: vriend of vijand?

Kernenergie: vriend of vijand? Hugo Vanderstraeten Van tsunami tot kernramp kernreactor komt er radioactieve straling vrij die 400 keer hoger is dan toegestaan. In een straal van twintig kilometer rond Op vrijdag 11 maart 2011 wordt