VOEDING: HET VERSCHIL TUSSEN WETEN EN ETEN
|
|
- Joris Dekker
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 VOEDING: HET VERSCHIL TUSSEN WETEN EN ETEN Prof Dr Ir Greet Vansant Voeding en Gezondheid, Faculteit Geneeskunde, KU Leuven Klinische Voeding, UZ Gasthuisberg Inleiding Goed eten is zowel een genoegen als een noodzaak. De manier waarop we eten is een doorslaggevende factor voor onze gezondheid en ons algemeen welbevinden. Dit hebben we voor het grootste deel zelf in de hand. We bepalen zelf wat, wanneer en in welke hoeveelheid we iets eten. De laatste jaren toonde wetenschappelijk onderzoek ons dat een heleboel zogenaamde welvaartsziekten in de hand gewerkt worden door een ongezonde levenswijze (= een onevenwichtige voeding, onvoldoende lichaamsbeweging en roken). Uiteraard spelen ook nog andere factoren zoals erfelijkheid een rol, maar omgeving is nog steeds (en dit zal ook niet veranderen) de doorslaggevende factor. We eten omdat we honger hebben, omdat we aanvoelen dat ons lichaam voedingsstoffen nodig heeft, maar zeker en vast ook omdat het gezellig is. Eten bevat een belangrijk sociaal aspect wat in onze maatschappij waarin alles snel moet gaan, uiteraard zeer belangrijk is. We leven in een wereld van welvaart. Weinig Belgen leiden honger. Integendeel, overgewicht en andere welvaartsziekten zijn het resultaat van een overvloedige voeding. Verder kenmerkt onze levensstijl zich door onvoldoende fysieke activiteit. Gemakkelijk, snel, kost weinig inspanning; de meeste onder ons herkennen zich hierin. Uit recente studies weten we dat de voeding van de Belgen absoluut niet optimaal is. Dit betekent dat we, ondanks de overvloed aan vooral energie en vet, tekorten kunnen hebben voor andere voedingsstoffen zoals vitamines en mineralen. Nochtans zijn dit essentiële voedingsstoffen; d.w.z. we kunnen ze niet aanmaken in ons eigen lichaam. Als we ze niet innemen via de voeding, gaan we letterlijk ons eigen lichaam opeten om alles goed te laten functioneren. 1
2 De relatie voeding-gezondheid Voeding en gezondheid zijn nauw met elkaar verbonden. Dit werd in het verleden reeds diverse malen aangetoond in peer-reviewed wetenschappelijke publicaties. Er werd op dit gebied ook reeds veel onderzoek verricht; de conclusies zijn echter niet altijd eensluidend. Dit heeft veelal te maken met de opzet van de studie, de onderzochte populatie, het feit dat het veelal om chronische aandoeningen gaat, de gebruikte methodologie, duur van de studie en de bestudeerde parameters. Bovendien maken voedingsgewoonten deel uit van een welbepaalde levensstijl, waarbij we zeker ook roken en fysieke activiteit in rekening moeten brengen. Recent werd in België een voedselconsumptiepeiling uitgevoerd bij een representatieve steekproef van de bevolking vanaf de leeftijd van 15 jaar. De doelstelling was om inzicht te verkrijgen in de voedingsgewoonten en de fysieke activiteit van de doorsnee Belg. De resultaten tonen duidelijk aan dat de huidige situatie de ideale situatie niet benadert. Slechts 27% van de ondervraagde populatie heeft voldoende fysieke activiteit, vet- en eiwitrijke voedingsmiddelen worden in te grote hoeveelheid geconsumeerd, terwijl granen, groenten, fruit en magere melkproducten duidelijk te weinig aan bod komen. De zogenaamde extraatjes (snoep, gebak, frisdranken, alcohol, ) zijn ruim aanwezig. Dat deze voedingsgewoonten de prevalentie van hart- en vaatziekten in de hand werken, is reeds vele jaren duidelijk. Ancel Keys toonde rond 1950 reeds aan dat atherosclerose niet enkel ontstaat tengevolge van het verouderingsproces, maar dat een vetrijk dieet in belangrijke mate kan bijdragen. Zijn verder onderzoek heeft hij dan ook toegespitst op de gunstige effecten van het mediterane dieet, zowel op morbiditeit als mortaliteit. Ook de resultaten van de Belgian Interuniversity Regional Nutrition and Health Studie (BIRNH) toonden aan dat er in Wallonië een hogere inname is van verzadigde vetzuren in vergelijking met Vlaanderen. De totale cardiovasculaire mortaliteit lag eveneens hoger in Wallonië. Een gezonde levensstijl kan ervoor zorgen dat de incidentie van heel wat chronische aandoeningen drastisch gereduceerd wordt. Willett WC toonde aan, op basis van wetenschappelijk onderzoek, dat een gezonde levensstijl in het algemeen 70% van de colonkankers, 70% van de beroertes, 80% van de coronaire hartziekten en tot 90% type 2 diabetes kan voorkomen. 2
3 Chronische aandoeningen in relatie tot de voeding vormen een enorme belasting voor het budget van de gezondheidszorg. In de US bv. heeft 65% van de volwassenen overgewicht of obesitas. De geschatte sterfte te wijten aan obesitas is personen/jaar. Meer dan 65 miljoen Amerikanen leiden aan hart- en vaatziekten (38.5% van alle sterften). 50% heeft hypertensie, 11 miljoen type 2 diabetes en 37 miljoen personen hebben een cholesterolgehalte > 240 mg/dl. Kankers zijn verantwoordelijk voor 25% van alle sterften. Wat is een gezonde voeding? Een gezonde voeding is een evenwichtige en gevarieerde voeding waarin alles kan en mag. We moeten wel enkele spelregels in de gaten houden. Niet van alle voedingsmiddelen hebben we in dezelfde hoeveelheden nodig. Het officiële Vlaamse Voorlichtingsmodel is de actieve voedingsdriehoek. Wanneer je elke dag, en liefst nog bij elke maaltijd, producten kiest uit elk vak, heb je garantie op een goede en evenwichtige voeding waardoor het risico op ziekte minimaal is. Het is trouwens niet alleen de fysieke gezondheid die telt; we hechten ook meer en meer aandacht aan de levenskwaliteit ( De energiebalans We leven duidelijk in een obesigene omgeving, een beetje vergelijkbaar met wat we zien in het sprookje van Hans en Grietje. Ongeveer 1/3 van de Belgen heeft momenteel te kampen met overgewicht of obesitas; voor onze kinderen loopt dit cijfer ook al op tot 11%. De complicaties die hiermee gepaard gaan, zijn duidelijk gekend. We zien ze echter steeds op jongere leeftijd optreden. De risico s van overgewicht en obesitas zijn multipel en gevarieerd, gaande van een verhoogd risico op vroegtijdig overlijden tot diverse niet-fatale, doch vaak invaliderende aandoeningen met een impact op de levenskwaliteit. De belangrijkste aandoeningen geassocieerd met overgewicht en obesitas zijn type 2 diabetes (relatieve risico (RR) >3), cardiovasculaire aandoeningen (RR 2-3), galblaaslijden RR>3), dyslipidemie (RR>3), insulineresistentie (RR>3), psychosociale stoornissen en bepaalde types van kanker (RR 1-2). Daarnaast is er een duidelijke verhoging van mechanische klachten zoals osteoarthritis (knie) en lage-rugpijn (RR 1-2). 3
4 Na correctie voor roken en onvrijwillig gewichtsverlies tonen diverse mortaliteitsdata een vrijwel lineaire relatie tussen de body mass index en het risico op vroegtijdig overlijden. Morbiede obesitas is geassocieerd met een 12-voudige verhoging van het risico op vroegtijdig overlijden bij 25- tot 35-jarigen in vergelijking met slanke leeftijdsgenoten. Vooral de abdominale vetopstapeling blijkt een onafhankelijke risicofactor te zijn voor type 2 diabetes, cardiovasculaire aandoeningen, hypertensie, borstkanker en vroegtijdig overlijden. Gewichtstoename bij jong-volwassenen, meestal een toename van de vetmassa, heeft een duidelijke impact op het risicoprofiel. Er zijn verschillende niet-fatale condities, die de levenskwaliteit bij obese personen in meer of mindere mate doen afnemen. Vaak vormen deze de reden voor de eerste consultatie bij huisarts of specialist. Een matige gewichtsreductie (5à 10%) resulteert meestal al in een significante verbetering van de levenskwaliteit en het risicoprofiel. Obesitas gaat vaak gepaard met een diversiteit aan psychosociale aandoeningen (gaande van een verlaagd lichaamsbeeld tot ernstige depressie); deze hebben uiteraard een belangrijke impact op de behandeling. Obesitas-gerelateerde problemen bij kinderen omvatten op de eerste plaats de psychosociale problemen,doch daarnaast is er een duidelijk verhoogd risico op abnormaliteiten in het glucose-metabolisme, hepatische steatose, slaapapnoe en orthopedische complicaties. De oplossing is nochtans simpel. Ons lichaam volgt de wetten van de thermodynamica. Er gaat geen energie verloren.. Als we evenveel eten als verbruiken, zal ons lichaamsgewicht dan ook stabiel blijven. Eten we minder, dan vallen we af; eten we meer, dan komen we bij. Door de keuze van onze voedingsmidddelen, de voorkeuren, omgevingsinvloeden, de geringe activiteit etc. slagen we echter steeds minder goed in om ons lichaam in balans te houden. 4
5 Het verschil tussen weten en eten Toch weten we het allemaal zeer goed. Uit een consumentenenquète blijkt dat de meeste Belgen wel weten welke voedingsmiddelen al dan niet gezond zijn. Er is dus een duidelijk verschil tussen weten en eten. Kunnen we hiervoor een verklaring vinden? Een aantal zaken zijn reeds aangehaald. Verder speelt ook onze natuurlijke voorkeur voor zoete en vette voedingsmiddelen een rol. Ook het principe van de conditionering moeten we in de gaten houden. Jong geleerd is oud gedaan. Het effect van reclame, zowel bij kinderen als volwassenen moeten we zeker niet onderschatten. Verder kennen we ook het toenemende probleem van de vergrijzing van de bevolking. Op oudere leeftijd ligt het energieverbruik lager, maar is veelal de energie-inname niet aangepast. Bovendien stijgt dan het risico op tekorten van bepaalde voedingsstoffen. De voedingswetenschap is een relatief nieuwe wetenschap, en bovendien een zeer dynamische wetenschap. Dat betekent dat er nog veel onduidelijkheden zijn. Vermits de meeste mensen hierin wel geïnteresseerd zijn, worden de resultaten van wetenschappelijke studies vaak voorbarig of foutief geïnterpreteerd. Grote meta-analyses geven ons de meest sluitende antwoorden. Op vele vragen is er ook nog geen éénduidig antwoord. Als deze onvolledige informatie dan via de media verspreid wordt, schept dit verwarring en wordt het vertrouwen van de consument ondermijnt? Wat is nu goed en wat is slecht? Bovendien bestaat onze voeding uit een groot gamma voedingsmiddelen en niet zomaar uit één specifieke voedingsstof. Het is het globale plaatje dat doorslaggevend is. Nieuwe ontwikkelingen Functionele voedingsmiddelen hebben het potentieel om de gezondheid en het welbevinden van een persoon te verhogen, en mogelijks zelfs om het risico op bepaalde aandoeningen, zoals cardiovasculaire ziekten, kanker en osteoporose, te verlagen of het ontstaan van deze aandoeningen te vertragen. We kunnen hier denken aan pre- en probiotica maar ook aan stanolen, sterolen, anti-oxydanten etc. Sinds juli 2007 is er een duidelijk Europese wet van kracht die erop moet toezien dat alle claims die gebruikt worden op dergelijke voedingsmiddelen wel degelijk wetenschappelijk onderbouwd zijn. Dit moet ervoor zorgen dat, op termijn, de consument door het bos de bomen terug kan zien. De toegenomen kennis binnen de voedingswetenschappen en de vooruitgang in de technologie maken het mogelijk om met gesofisticeerde technieken de fysische structuur en 5
6 de chemische samenstelling van voedingsmiddelen perfect te controleren. uiteraard ook een aantal nieuwe mogelijkheden naar functionele voedingsmiddelen toe. Dit schept Conclusie In het algemeen weten we wel welke voedingsmiddelen gezond zijn. We weten ook dat we moeten sporten. Toch eten we niet gezond en bewegen we te weinig. Alhoewel er de laatste jaren heel wat geïnvesteerd werd in voedingsvoorlichting, bereiken we het beoogde effect op dit moment nog niet. Een taak voor wetenschappers vanuit diverse disciplines om hier de meest gepaste strategie te uit te tekenen. De relatie tussen voeding, beweging en gezondheid is duidelijk. Preventie vormt ons ultieme streefdoel: beter voorkomen dan genezen! 6
7 Literatuur 1. Keys A. Seven Countries: a multivarite analysis of Death and Coronary heart Disease Harvard University Press, Cambridge, MA. 2. Vansant G, Muls E. Voedingsgewoonten in vlaanderen: relatie tot obesitas en cardiovasculaire risicofactoren. Voeding 1992;53: Willett WC. Balancing life-style and genomics research for disease prevention. Science 2002;296: Willett WC. The Mediterranean diet: science and practice. Public Health Nutr 2006;1: Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie: 6. Hedley AA et al. Prevalence of overweight and obesity among US children, adolescents, and adults, JAMA 2004;291: Allison DB. Et al. Annual deaths attributable to obesity in the United States. JAMA 1999;282: American Heart Association. Heart and stroke statistics 2004 update. Dallas: American Heart association: American Cancer Society. Cancer Statistics Ca Cancer J Clin 2004;54: Nutrition Information Center NICE: Hoge Gezondheidsraad : FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu: / Nutriënten België (Belgische Voedingsmiddelentabel) NUBEL: Gezondheid: Vlaamse Vereniging voor Voedingsdeskundigen en Diëtisten: Health and Food: BLOSO: Belgische voedselconsumptoepeiling : 7
8 Examenvragen 1. Hoe ziet een gezonde voeding er uit? 2. Bespreek het verschil tussen de reële en ideale voedingsinname. 3. Wat zijn de gevolgen van onze levensstijl op de gezondheid? 4. Welke factoren spelen een rol bij het bepalen van de voedselkeuze? Bespreek deze factoren. 5. Hoe komt het dat overgewicht zo vaak voorkomt in de westerse wereld? 8
Hoe word je 100? (en willen we dat eigenlijk wel?)
Hoe word je 100? (en willen we dat eigenlijk wel?) Gezond zijn levert dus niet alleen meer Als voorbeeld vergelijken we twee jaren op, vijftigjarigen zonder en met diabetes maar ook veel betere en vitalere
Nadere informatieKoolhydraten en de preventie van welvaartsziekten
Koolhydraten en de preventie van welvaartsziekten Evidence-based richtlijn van de German Nutrition Society Van vezels tot suikers: koolhydraten omvatten een brede range van voedingsstoffen. Wat is er precies
Nadere informatieHart- en vaataandoeningen zijn de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen in de Westerse wereld. Daarom moeten we werk maken van:
Hart- en vaataandoeningen zijn de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen in de Westerse wereld. Daarom moeten we werk maken van: 1 CARDIOVASCULAIRE PREVENTIE BIJ VROUWEN. 2 SENSIBILISATIE van de vrouw
Nadere informatieBELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA ZWAARLIJVIGHEID. Blaine Stiger - FOTOLIA DUIDELIJKE ANTWOORDEN
BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA ZWAARLIJVIGHEID Blaine Stiger - FOTOLIA DUIDELIJKE ANTWOORDEN Globaal Cardiovasculair Risico Sommige gedragingen in ons dagelijks leven vergroten de kans dat we vroeg of laat
Nadere informatieWat als ik gezonder van het leven wil genieten?
Wat als ik gezonder van het leven wil genieten? Over goede en minder goede eetgewoonten en waarom een consequente keuze voor de mediterrane voedingsstijl belangrijk is. De Deurwaerder Micheline / september
Nadere informatiePreventie van type 2 diabetes bij volwassenen
Preventie van type 2 diabetes bij volwassenen Kernboodschappen Uitgave januari 2016 www.diabetes.be Diabetes mellitus Iemand met diabetes heeft een verhoogd bloedsuikergehalte omdat men niet voldoende
Nadere informatiePatiënteninformatie. Obesitastraining Eat-Fit
Patiënteninformatie Obesitastraining Eat-Fit 1 Inhoud Inleiding... 3 Body Mass Index (BMI)... 3 Obesitas en fysieke activiteit... 3 Dieettherapie... 4 Operatie... 5 Onze obesitastraining Eat-Fit... 5 Het
Nadere informatieDe richtlijnen zijn bedoeld voor de ogenschijnlijk gezonde bevolking
Samenvatting De zogeheten Richtlijnen goede voeding zijn bedoeld om de overheid steun te bieden bij het ontwikkelen van een voedingsbeleid en bij het volgen van de effecten van dat beleid. Het advies vormt
Nadere informatieBELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA CHOLESTEROL. GabrieleJasmin@Fotolia DUIDELIJKE ANTWOORDEN
BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA CHOLESTEROL GabrieleJasmin@Fotolia DUIDELIJKE ANTWOORDEN Globaal Cardiovasculair Risico Sommige gedragingen in ons dagelijks leven vergroten de kans dat we vroeg of laat problemen
Nadere informatiePre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.
Pre-diabetes Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Wat is pre-diabetes Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het
Nadere informatiePatiënteninformatie. Obesitastraining Eat-Fit
Patiënteninformatie Obesitastraining Eat-Fit Inhoud Inleiding... 2 Body Mass Index (BMI)... 2 Obesitas en fysieke activiteit... 2 Dieettherapie... 3 Operatie... 4 Onze obesitastraining Eat-Fit... 4 Persoonlijke
Nadere informatieMEET WEET EET BEHEERDER & VERDELER VAN DE BELGISCHE VOEDINGSMIDDELENTABEL, DE MERKNAMENDATABANK EN DE VOEDINGSPLANNER. www.nubel.
MEET WEET EET www.nubel.com BEHEERDER & VERDELER VAN DE BELGISCHE VOEDINGSMIDDELENTABEL, DE MERKNAMENDATABANK EN DE VOEDINGSPLANNER Nubel_brochure.indd 1 02/11/12 wk1 08:31 NUBEL VOOR EEN EVENWICHTIGE
Nadere informatieGEEN TIJD TE VERSPELEN VOOR MIJN HART CARDIOVASCULAIRE PREVENTIE : IK BEGIN ERAAN ÉN IK HOU VOL!
GEEN TIJD TE VERSPELEN VOOR MIJN HART CARDIOVASCULAIRE PREVENTIE : IK BEGIN ERAAN ÉN IK HOU VOL! HART- EN VAATAANDOENINGEN IN BELGIË: VASTSTELLINGEN BELANGRIJKSTE DOODSOORZAAK IN EUROPA EN IN BELGIË 11.200.000
Nadere informatieKEN JIJ JE CHOLESTEROL- GEHALTE? PRAAT EROVER MET JE HUISARTS
KEN JIJ JE CHOLESTEROL- GEHALTE? PRAAT EROVER MET JE HUISARTS Cholesterol is een vetachtige stof die van nature in het lichaam voorkomt, en wordt aangemaakt door de lever (endogene cholesterol). Cholesterol
Nadere informatiematige alcohol consumptie gezondheid
matige alcohol consumptie positief voor gezondheid R e s u l t a t e n v a n 3 j a a r w e t e n s c h a p p e l i j k o n d e r z o e k Matige en regelmatige alcoholconsumptie heeft overall een positief
Nadere informatiePre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.
Pre-diabetes Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Wat is pre-diabetes Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het
Nadere informatieVersnellen melkproducten de ziekte van Huntington? Je bent wat je eet
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Versnellen melkproducten de ziekte van Huntington? Is er een verband
Nadere informatieBelgische Voedselconsumptiepeiling 2014
Belgische Voedselconsumptiepeiling 2014 VRAGENLIJST OVER DE GEZONDHEID VOLWASSENEN Geselecteerde persoon Nummer van de persoon : Voornaam... Enquêteur Nummer van de enquêteur : Datum van de enquête / /
Nadere informatieBELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA HOGE BLOEDDRUK. psamtik@fotolia DUIDELIJKE ANTWOORDEN
BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA HOGE BLOEDDRUK psamtik@fotolia DUIDELIJKE ANTWOORDEN Globaal Cardiovasculair Risico Sommige gedragingen in ons dagelijks leven vergroten de kans dat we vroeg of laat problemen
Nadere informatieEr zijn verschillende meetmethodes waarmee u kunt vaststellen of u een gezond gewicht hebt:
Een gezond gewicht Een gezond gewicht Hebt u een gezond gewicht? Energiebalans Bewegen Hoe behoudt u een gezond gewicht? Tips voor het behouden van een gezond gewicht Tips voor het bereiken van een gezond
Nadere informatieWorkshop diabetes en koolhydratenbeperking bij overgewicht. Graag in samenwerking
Workshop diabetes en koolhydratenbeperking bij overgewicht Graag in samenwerking Voor zowel kinderen als volwassenen zijn overgewicht en obesitas de belangrijkste risicofactoren voor de ontwikkeling van
Nadere informatieEEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN
EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN Eet gezond en gevarieerd Vermijd overgewicht Beweeg voldoende Stop met roken en beperk alcoholgebruik www.diabetescoach.be EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN Een gezonde
Nadere informatieGezonder eten, meer bewegen: leuk voor jezelf en goed voor je hart
Gezonder eten, meer bewegen: leuk voor jezelf en goed voor je hart Ontdek hoe kleine veranderingen elke dag een verschil maken Nicolas Guggenbühl, diëtist-voedingsdeskundige, met de medewerking van prof.
Nadere informatieSamenvatting. Epidemie
Samenvatting Met dit advies voldoet de Gezondheidsraad aan het verzoek van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een inventarisatie op te stellen van nieuwe inzichten en te verwachten wetenschappelijke
Nadere informatieHOUDING VAN DE BELG TEGENOVER HAAR/ZIJN GEWICHT. AUTEUR Cloë OST
HOUDING VAN DE BELG TEGENOVER HAAR/ZIJN GEWICHT AUTEUR Cloë OST Dankwoord Dit werk kon niet worden gerealiseerd zonder de medewerking van een aantal personen. Onze bijzondere dank gaat uit naar: De deelnemers
Nadere informatieHet Vrouwenhart: begeerd maar (nog) onbekend
Het Vrouwenhart: begeerd maar (nog) onbekend Nationale Gezondheidsbeurs 13 februari 2016 Utrecht Yolande Appelman Interventiecardioloog VU medisch centrum Amsterdam 2015 Campagne Hartstichting Awareness
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Hart en vaatziekten bestrijden en voorkomen met vitamine C Een goedkope en effectieve aanpak van hart en vaatziekten is heel goed mogelijk. En dan niet met farmaceutische middelen, die eigenlijk alleen
Nadere informatieArteriële verstijving en vitamine K tekort
Arteriële verstijving en vitamine K tekort CSO: Prof. Dr. S. Heymans, Cardiologist President R&D: Dr. P. Kleikers, MD Feb_2018 Wat? Arteriële verstijving is een belangrijke risicofactor voor hart- en vaatziekten
Nadere informatieCholesterol. Alles wat je ooit wilde weten
Cholesterol Alles wat je ooit wilde weten Waar komt cholesterol vandaan? Het overgrote deel van de cholesterol in ons lichaam maakt ons lichaam zélf aan. Eén derde nemen we op via onze voeding. Cholesterol
Nadere informatieOvergewicht en Obesitas op Curaçao
MINISTERIE VAN Gezondheid, Milieu & Natuur Volksgezondheid Instituut Curaçao Persbericht Overgewicht en Obesitas op Curaçao In totaal zijn 62,6% van de mannen en 67,3% van de vrouwen op Curaçao te zwaar,
Nadere informatieKieskeurig dossier: De Actieve voedingsdriehoek
Kieskeurig dossier: De Actieve voedingsdriehoek VIGeZ, 2013 1 INLEIDING Leren over gezonde voeding Om kinderen en jongeren aan te leren wat een evenwichtige voeding inhoudt en hoe ze dit in de praktijk
Nadere informatieVitale Vaten. Ineke Sterk projectleider Vitale Vaten 4 oktober 2011
Vitale Vaten Ineke Sterk projectleider Vitale Vaten 4 oktober 2011 Dé Gezonde regio: waar? Dé Gezonde regio: wie? Verleiden Opbouw presentatie Inleiding hart- en vaatziekten Project Vitale Vaten Gorinchem
Nadere informatieGezonde. voeding en. Eet gevarieerd en beweeg voluit!
Gezonde voeding en beweging Eet gevarieerd en beweeg voluit! Alles over gezonde voeding en beweging Voel jij je gezond in je hoofd? www.fitinjehoofd.be of www.noknok.be Fitte School www.fitteschool.be
Nadere informatieGezonde. voeding en. Eet gevarieerd en beweeg voluit!
Gezonde voeding en beweging Eet gevarieerd en beweeg voluit! Alles over gezonde voeding en beweging Voel jij je gezond in je hoofd? www.fitinjehoofd.be of www.noknok.be Fitte School www.fitteschool.be
Nadere informatieBEREIDINGS- EN CONSUMPTIETIJD VAN MAALTIJDEN. AUTEUR Sarah BEL
BEREIDINGS- EN CONSUMPTIETIJD VAN MAALTIJDEN AUTEUR Sarah BEL Dankwoord Dit werk kon niet worden gerealiseerd zonder de medewerking van een aantal personen. Onze bijzondere dank gaat uit naar: De deelnemers
Nadere informatieSamenvatting. Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie
Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie Overgewicht is een snel groeiend wereldwijd probleem en is geassocieerd
Nadere informatieLanger leven? LICHAAMSBEWEGING EN Meer bewegen. Marjolein Visser. ACA Congres 2012
ACA Congres 2012 LICHAAMSBEWEGING EN SUCCESVOL OUDER WORDEN Meer bewegen - Afdeling Gezondheidswetenschappen, Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen, Vrije Universiteit; - Afdeling Epidemiologie en
Nadere informatieRole of nutrition in carcinogenesis and cancer prevention. Prof. dr. ir. Ellen Kampman Wageningen Universiteit & Academisch Medisch Centrum Nijmegen
Role of nutrition in carcinogenesis and cancer prevention Prof. dr. ir. Ellen Kampman Wageningen Universiteit & Academisch Medisch Centrum Nijmegen Rol van voeding in de carcinogenese en kankerpreventie
Nadere informatieOBESITAS STAPPEN NAAR GEZONDHEID. Dr. Marly Oosterhof
OBESITAS STAPPEN NAAR GEZONDHEID Dr. Marly Oosterhof STAPPEN NAAR GEZONDHEID Wat is obesitas? Definitie Classificatie Contribuerende factoren Complicaties Behandeling OBESITAS Wat is obesitas? Obesitas
Nadere informatieDagelijkse consumptie van yoghurt helpt hartziekten te voorkomen
III World Congress of Public Health Nutrition Las Palmas de Grand Canarias 9-12 november 2014 Dagelijkse consumptie van yoghurt helpt hartziekten te voorkomen Een Europees onderzoek toont aan dat adolescente
Nadere informatielyondellbasell.com Eet dit Dat niet Verbeter je gezondheid
Eet dit Dat niet Verbeter je gezondheid Verander je keuzes, verander je leven Deze presentatie heeft als doel om u betere beslissingen te laten nemen m.b.t. voeding om zo uw gezondheid te verbeteren. Belangrijke
Nadere informatieInleiding. Lydia Gisle
Inleiding Lydia Gisle Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Operationele Directie Volksgezondheid en surveillance J. Wytsmanstraat, 14 B - 1050 Brussel 02 / 642 57 53 E-mail : lydia.gisle@iph.fgov.be
Nadere informatieDe nieuwe voedingsdriehoek: ook op de werkvloer. Rosa Luyten, stafmedewerker gezonde voeding
De nieuwe voedingsdriehoek: ook op de werkvloer Rosa Luyten, stafmedewerker gezonde voeding Inhoud Voorstelling De voedingsdriehoek 10 gezond leven tips De bewegingsdriehoek kort Belang Gezondheidsbeleid
Nadere informatieGezond gewicht. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Gezond gewicht Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Overgewicht 3 Oorzaken 4 Gezond gewicht 4 Tailleomvang 5 Voorkomen van overgewicht 6 Wat kun je
Nadere informatieLipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement. 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan
Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Vet in Historisch Perspectief simpele vetopstapelingsziekte
Nadere informatieVoeding en gezondheid anno 2016
Voeding en gezondheid anno 2016 Anke van den Brand, stafmedewerker gezonde voeding, VIGeZ Diabetessymposium Gent, 14 november 2016 1 AANDACHT VOOR GEZONDE VOEDING EN GEZONDHEID NEEMT TOE 2 Aandacht voor
Nadere informatieEducative Program in schools : Kinderdiëtiste
Educative Program in schools : «Bon Appetit la Santé! Smakelijk en Gezond!» Isabelle Thiébaut Kinderdiëtiste Universitair Kinderziekenhuis Koningin Fabiola INHOUD 1. Voeding van het kind en zwaarlijvigheid
Nadere informatieDe voedingsdriehoek. Wat en hoe?
De voedingsdriehoek Wat en hoe? Wat haal je uit de posters Vind je gezonde voeding belangrijk? Ben je op de hoogte van wat gezonde voeding wel en niet is? Vind je van jezelf dat je gezond eet? Gaat gezond
Nadere informatieRisico op sterfte door hart- en vaatziekten in 10 jaar tijd met 25 procent gedaald
PERSMEDEDELING VAN JO VANDEURZEN, VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN 4 oktober 2012 Risico op sterfte door hart- en vaatziekten in 10 jaar tijd met 25 procent gedaald De kans dat Vlamingen
Nadere informatieEen leven lang vitaal. Kwestie van geluk of goede genen? Kun je er zelf iets aan doen?
Een leven lang vitaal Kwestie van geluk of goede genen? Kun je er zelf iets aan doen? Oudste vrouw van de wereld Japanse Misao Okawa, 115 jaar Gemiddelde levensverwachting Mannen en vrouwen in de 20 ste
Nadere informatieGezond gewicht. Wat kunt u er zelf aan doen? altijd dichtbij. Vraag ons gerust om advies.
Gezond gewicht Wat kunt u er zelf aan doen? Vraag ons gerust om advies altijd dichtbij www.alphega-apotheek.nl Gezond gewicht De meeste mensen willen graag een aantal kilo s afvallen. Maar is dat wel nodig?
Nadere informatieVoedingsrichtlijn Diabetes 2015
Voedingsrichtlijn Diabetes 2015 Esther Pekel diëtist Diabetescentrum 2015 1 Voedingsrichtlijn 2015 1e wetenschappelijke onderbouwde voedingsrichtlijn DM geschreven i.o.v. de NDF in 2006. 2e herziene richtlijn
Nadere informatie1 op de Voeding en borstkanker. Vragen? 1 op de 8 vrouwen krijgt borstkanker
Voeding en borstkanker Vragen? Haaglanden MC 18 oktober 2018 ellen.kampman@wur.nl 1 op de 8 vrouwen krijgt borstkanker 1 op de 3 In 2017 Incidentie: ~ 110.000 Prevalentie: ~450.000 1 op de 20 is erfelijk
Nadere informatieNoten en gedroogde zuidvruchten passen in een gezond voedingspatroon
Noten en gedroogde zuidvruchten passen in een gezond voedingspatroon Noten, rozijnen, gedroogde pruimen en andere gedroogde zuidvruchten bevatten veel gezonde vetten, vezels, vitamines en mineralen. Uit
Nadere informatie1 gram verteerbare koolhydraten levert 4 kcal (afkorting verteerbare koolhydraten =
Voedingsanalyse van 2 typische fastfoodmaaltijden : cijfers en feiten Doelstelling : Vanuit de voedingswaarde en met behulp van de cursus, de effecten van fastfood op de gezondheid kunnen afleiden. De
Nadere informatieVEILIGHEID. 5. TBM Maart 2014
VEILIGHEID 5. TBM Maart 2014 TBM: Gezond op het werk * Aan de hand van een Quiz * Verdeel de Quiz kaart de dag voor de TBM * Verzamel voor de start van de TBM de kaarten en steek deze in een omslag met
Nadere informatieInfofiche 2. De actieve voedingsdriehoek. Doelstellingen
Infofiche 2 Doelstellingen De leerlingen weten welke voedingsstoffen het lichaam nodig heeft en waarom ze zo belangrijk zijn. De leerlingen zien in dat een gezonde voeding alle essentiële voedingsstoffen
Nadere informatieIt takes two to tango
It takes two to tango Voeding & leefstijl bij kanker 19 november 2016 Ilse Kavak-Scholten Inhoud Kanker Ondervoeding Kankercachexie Voedingsadviezen Beweging Feiten en fabels Rol fitnessprofessional Take
Nadere informatieWorkshop: Voedingsgewoontes van jongeren
Workshop: Voedingsgewoontes van jongeren Opinies van jongeren mbt voeding (Carine Vereecken) Kieskeurig : Dranken en tussendoortjes op school (Olaf Moens & Loes Neven) Opinies van jongeren mbt voeding
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
voor niet-ingewijden Type 2 diabetes Diabetes is een ernstige chronische ziekte, die wordt gekenmerkt door te hoge glucosespiegels (de suikers ) in het bloed. Er zijn verschillende typen diabetes, waarvan
Nadere informatie28-9-2014. Inhoud. Voeding en leefstijl bij en na kanker. 1. Voeding van vroeger tot nu. 1. Voeding van vroeger tot nu. 2.
Voeding en leefstijl bij en na kanker Malu van Geel Inhoud 1. Voeding van vroeger tot nu 2. Voeding en kanker 3. Aanbevelingen 4. Veel gestelde vragen 1. Voeding van vroeger tot nu 1 Hippocrates Laat voeding
Nadere informatieWat is mijn cardiovasculair risicoprofiel? 27 september 2016 Herbert De Raedt Dienst cardiologie Onze Lieve Vrouw Ziekenhuis Aalst
Wat is mijn cardiovasculair risicoprofiel? 27 september 2016 Herbert De Raedt Dienst cardiologie Onze Lieve Vrouw Ziekenhuis Aalst Waarover Epidemiologie Pathofysiologie Risicofactoren Take home message
Nadere informatieGezondheidsverwachting volgens socio-economische gradiënt in België Samenvatting. Samenvatting
Verschillende internationale studies toonden socio-economische verschillen in gezondheid aan, zowel in mortaliteit als morbiditeit. In bepaalde westerse landen bleek dat, ondanks de toegenomen welvaart,
Nadere informatieVoeding en Ouderen. Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit. Symposium Voeding en Ouderen - november 2014 -
Voeding en Ouderen Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit Symposium Voeding en Ouderen - november 2014 - Heel oud worden: 115 (NL) of 122 (F) Ouder worden? Levensverwachting 2013 man: 79,4 jaren
Nadere informatieGEZONDHEIDSENQUETE 2013
GEZONDHEIDSENQUETE 2013 RAPPORT 5: PREVENTIE Stefaan Demarest, Rana Charafeddine (ed.) Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Operationele Directie Volksgezondheid en surveillance J. Wytsmanstraat
Nadere informatieKent u de cijfers van uw hart?
Kent u de cijfers van uw hart? CHOLESTEROL? GEWICHT/ BUIKOMTREK? UW? BLOEDDRUK? SUIKERGEHALTE? V.U.: Dr Freddy Van de Casseye - Elyzeese-Veldenstraat 63-1050 Brussel Belgische Cardiologische Liga www.cardiologischeliga.be
Nadere informatieDia 1 Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement. Dia 2. Dia 3. Vet in Historisch Perspectief. simpele vetopstapelingsziekte
Dia 1 Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Dia 2 Vet in Historisch Perspectief simpele vetopstapelingsziekte
Nadere informatiePraktische opdracht ANW Obesitas
Praktische opdracht ANW Obesitas Praktische-opdracht door een scholier 1250 woorden 4 juni 2007 5,9 20 keer beoordeeld Vak ANW Wat is obesitas? Zwaarlijvigheid is één van de grootste gezondheidsproblemen
Nadere informatiePre-diabetes. Vasculair Preventie Centrum
Pre-diabetes Vasculair Preventie Centrum Wat is pre-diabetes? Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het glucosegehalte in uw bloed (bloedsuiker) is, vooral s ochtends voordat u gegeten
Nadere informatieBelgische Voedselconsumptiepeiling 2014
Belgische Voedselconsumptiepeiling 2014 VRAGENLIJST OVER DE GEZONDHEID Adolescent Geselecteerde persoon Nummer van de persoon : Voornaam... Enquêteur Nummer van de enquêteur : Datum van de enquête / /
Nadere informatiePATIËNTENINFO OBESITAS EN ZWANGERSCHAP
UNIVERSITAIRE ZIEKENHUIZEN LEUVEN PATIËNTENINFO OBESITAS EN ZWANGERSCHAP INHOUD 3 OVERGEWICHT OF OBESITAS IN HET ALGEMEEN..............3 INLEIDING..............................................5 DRIE KWETSBARE
Nadere informatieOp weg naar de speerpuntennotitie lokaal gezondheidsbeleid Boxmeer 2009 2011: Speerpunten voor Boxmeer?? Esther Hendriks 24 september 2009
Op weg naar de speerpuntennotitie lokaal gezondheidsbeleid Boxmeer 2009 2011: Speerpunten voor Boxmeer?? Esther Hendriks 24 september 2009 Op weg naar speerpuntennotitie? Wat doen/deden we al? Welke gezondheidsproblemen
Nadere informatieHart en Vaataandoeningen, Leefstijlziektes? of! Leo Schrijvers Cardioloog
Van harte welkom! Hart en Vaataandoeningen, Leefstijlziektes? of! Leo Schrijvers Cardioloog CONFUCIUS: Chinees wijsgeer circa 500 voor Christus Het is niet moeilijk om het goede te herkennen, maar wel
Nadere informatie17/12/2013. Inhoudsweergave. Hoe kunnen zorgverleners dagdagelijks meehelpen bij de preventiestrijd tegen T2DM en zwangerschapsdiabetes?
Hoe kunnen zorgverleners dagdagelijks meehelpen bij de preventiestrijd tegen T2DM en zwangerschapsdiabetes? prof dr C. De Block Endocrinologie-diabetologie UZA & UA Secretaris Vlaamse Diabetes Vereniging
Nadere informatieCharter Gezonde Voeding 0-4 jaar
Charter Gezonde Voeding 0-4 jaar Inleiding Dit charter is opgesteld door de volgende leden: NVK TNO VNFKD Voedingscentrum RIVM MVO de ketenorganisatie voor oliën en vetten NZO GroentenFruit Huis NVD Universiteit
Nadere informatiehoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5
SAMENVATTING 117 Pas kortgeleden is aangetoond dat ADHD niet uitdooft, maar ook bij ouderen voorkomt en nadelige gevolgen kan hebben voor de patiënt en zijn omgeving. Er is echter weinig bekend over de
Nadere informatieVERKOOP VAN DRANK EN SNACKS OP SCHOOL. ADVIES
VERKOOP VAN DRANK EN SNACKS OP SCHOOL. ADVIES DE VOEDINGSWAARDE VAN DE DRANKJES EN SNACKS DIE IN DE MEESTE SECUNDAIRE SCHOLEN WORDEN VERKOCHT, ZIJN IN STRIJD MET DE AANBEVELINGEN VOOR EEN GEZOND EETPATROON.
Nadere informatiezoals een te hoge bloeddruk, hart- en vaataandoeningen en diabetes type II.
diabetes voorkomen Wie elke dag 30 minuten actief is, heeft veel minder kans op welvaartsziekten, zoals een te hoge bloeddruk, hart- en vaataandoeningen en diabetes type II. 3 Meer aandacht voor diabetes
Nadere informatieNIET-CHIRURGISCHE BEHANDELING VAN OVERGEWICHT EN OBESITAS. Algemene Abdominale Chirurgie SFZ
NIET-CHIRURGISCHE BEHANDELING VAN OVERGEWICHT EN OBESITAS Algemene Abdominale Chirurgie SFZ Welkom Beste Mevrouw/Mijnheer, Welkom in het obesitascentrum van het SFZ Heusden-Zolder. Deze brochure bevat
Nadere informatieVetten, sojaproducten en gezondheid van het hart Wat zegt de wetenschap?
Vetten, sojaproducten en gezondheid van het hart Wat zegt de wetenschap? Standpuntnota van de ENSA Scientific Advisory Committee Inleiding Sinds vele jaren erkennen wetenschappers de belangrijke rol die
Nadere informatieSAMENVATTING. MVW_proefschrift_170x240_17042013.indd 172
SAMENVATTING MVW_proefschrift_170x240_17042013.indd 172 ALIFE@WORK DE EFFECTEN VAN EEN LEEFSTIJLPROGRAMMA MET BEGELEIDING OP AFSTAND VOOR GEWICHTSCONTROLE BIJ WERKNEMERS ACHTERGROND Overgewicht, waarvan
Nadere informatieHet syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek, UZ Brussel
Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek, UZ Brussel Achtergrond Fenotype = grote variabiliteit Niet alle symptomen
Nadere informatieDe invloed van ontstekingsreuma en -behandeling op hart- en vaatziekten
De invloed van ontstekingsreuma en -behandeling op hart- en vaatziekten In Nederland hebben ongeveer 400.000 mensen last van ontstekingsreuma. Deze vorm van reuma kenmerkt zich door langdurige gewrichtsontstekingen.
Nadere informatieEnergie in balans: weet wat je eet, fit tot de meet.
Energie in balans: weet wat je eet, fit tot de meet. Met de juiste balans in actie! Niet suf zijn, altijd bruisen van energie! Het kan! Met een gezonde voeding, voldoende bewegen en een juist evenwicht
Nadere informatieHart- en vaatziekten: risicoprofiel en leefstijladviezen. Cardiologie Centrum Waterland
Hart- en vaatziekten: risicoprofiel en leefstijladviezen Cardiologie Centrum Waterland Hart- en vaatziekten: risicoprofiel en leefstijladviezen Hart- en vaatziekten zijn de belangrijkste doodsoorzaak in
Nadere informatieStadia chronische nierschade
Factsheet Nieren en nierschade deel 3 Nierschade vraagt om continue alertheid en aandacht van de behandelaar Nierfunctie en eiwitverlies: voorspellers van complicaties Stadia chronische nierschade Nierschade
Nadere informatieGezonde basisvoeding met de Schijf van Vijf Factsheet
Voedingscentrum De erkende autoriteit op het gebied van gezond, veilig en duurzaam eten Gezonde basisvoeding met de Schijf van Vijf Factsheet De Schijf van Vijf is het voorlichtingsmodel dat het Voedingscentrum
Nadere informatieGEWICHTSTOENAME TIJDENS BORSTKANKER: WAT IS DE BESTE BEGELEIDING?
GEWICHTSTOENAME TIJDENS BORSTKANKER: WAT IS DE BESTE BEGELEIDING? PLAN VAN DE UITEENZETTING 1. INLEIDING 1.1 EPIDEMIOLOGIE 1.2 FACTOREN DIE TOT EEN GEWICHTSTOENAME LEIDEN 2. RISICO'S DOOR OVERGEWICHT EN
Nadere informatieVoedselconsumptiepeiling : De consumptie van voedingsmiddelen
Presentatie VIVES, 26 oktober 2016 Voedselconsumptiepeiling 2014-2015: De consumptie van voedingsmiddelen en de inname van voedingsstoffen Karin De Ridder Coordinator Team Nutrition, Activities & Health
Nadere informatieHET CENTRUM VOOR GECOMBINEERDE LEEFSTIJL INTERVENTIE (GLI) VOOR MENSEN MET OVERGEWICHT, DIABETES TYPE 2 EN HART- EN VAATZIEKTEN
WORDT EIGENAAR LEEFSTIJL ALS MEDICIJN VAN JE VITALITEIT! HET CENTRUM VOOR GECOMBINEERDE LEEFSTIJL INTERVENTIE (GLI) VOOR MENSEN MET OVERGEWICHT, DIABETES TYPE 2 EN HART- EN VAATZIEKTEN WIE ZIJN WIJ? AM
Nadere informatieVOEDINGSAANBEVELINGEN. AUTEURS Thérésa LEBACQ Cloë OST
VOEDINGSAANBEVELINGEN AUTEURS Thérésa LEBACQ Cloë OST Dankwoord Dit werk kon niet worden gerealiseerd zonder de medewerking van een aantal personen. Onze bijzondere dank gaat uit naar: De deelnemers en
Nadere informatieOvergewicht Wat is een gezond gewicht en hoe bereik ik dat?
Overgewicht Wat is een gezond gewicht en hoe bereik ik dat? Overgewicht Een gezond gewicht en een gezond lijf gaan hand in hand. Als je te veel weegt, heb je overgewicht. Dat is niet goed voor je gezondheid.
Nadere informatieSamenvatting, conclusies en aanbevelingen
Samenvatting, conclusies en aanbevelingen In publiceerde de toenmalige oedingsraad de Nederlandse voedingsnormen. Deze waren hoofdzakelijk gericht op de preventie van deficiëntieverschijnselen. De laatste
Nadere informatieChronische nierschade: hoe vaak, stadia en risico s
Factsheet Nieren en nierschade deel 3 Nierschade vraagt om continue alertheid en aandacht van de behandelaar Nierfunctie en eiwitverlies: voorspellers van complicaties Chronische nierschade: hoe vaak,
Nadere informatie1 jaar Zoet Zwanger: Vlaanderen in actie tegen diabetes
Kabinet Jo Vandeurzen Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin 11 oktober 2010 1 jaar Zoet Zwanger: Vlaanderen in actie tegen diabetes Het project Zoet Zwanger moet vrouwen die zwangerschapsdiabetes
Nadere informatieOsteoporose Voorkom Beenderbreuken
Osteoporose Voorkom Beenderbreuken Prof. Dr. S. Goemaere Reumatoloog, UZ Gent Belgian Bone Club (BBC) International Osteoporosis Foundation (IOF) EU-Osteoporosis Consultation Panel IOF Working Parties
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting 169 170 Samenvatting Samenvatting Jicht is een reumatische ziekte die wordt veroorzaakt door het neerslaan van urinezuur (in de vorm van kleine naaldvormige kristallen) in en rond de gewrichten.
Nadere informatieINLEIDING (7 pp.) Katelijne Van Hoeck, VWVJ
INLEIDING (7 pp.) Katelijne Van Hoeck, VWVJ & BASISTEKST VAN SIGNAAL NAAR ZORG : EEN AANBEVELING VOOR DE DETECTIE VAN EET- EN GEWICHTSPROBLEMEN (19 pp.) VWVJ en vzw Eetexpert Schematisch traject van signaal
Nadere informatieVoeding en buikklachten: Van wetenschap tot voedingsadvies. 10 april 2017, Dr Nicole M de Roos
Voeding en buikklachten: Van wetenschap tot voedingsadvies 10 april 2017, Dr Nicole M de Roos Veel patiënten klagen over tegenstrijdige adviezen Eet gewoon volgens de Schijf van Vijf Voeding is je medicijn
Nadere informatie