The best of both worlds: Samenwerking onderwijs & jeugdzorg. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g

Transcriptie

1 The best of both worlds: Samenwerking onderwijs & jeugdzorg

2 Programma Welkom Wetswijzigingen Onderzoek naar samenwerking tussen onderwijs en jeugdzorg op 2 PBS scholen. Een casus

3 Even voorstellen Wie zijn wij? Wie zijn jullie? Wat kom je halen in deze workshop?

4 Opdracht Twee belangrijke recente wetswijzigingen: Transitie jeugdzorg en Passend Onderwijs Schrijf op voor jezelf: Wat zijn overeenkomsten in deze maatregelen? Wat zijn verschillen? Bespreek met je buur.

5 Beleid: gericht op samenwerking Transitie jeugdzorg Passend Onderwijs 1 jan aug 2014 Preventie en uitgaan van eigen kracht. Normaliseren door opvoedkundig klimaat te versterken in gezinnen, wijken scholen en opvang. Eerder hulp op maat. Integrale hulp aan gezinnen door betere samenwerking. Meer ruimte voor professionals. Van curatief naar preventief Van indiceren naar arrangeren Van sectoraal naar integraal en intersectoraal: samenwerken andere scholen en ketenpartners verplicht Schoolbestuur heeft zorgplicht Schoolondersteuningsprofiel: basis- en evt extra ondersteuning.

6 Onderzoek lectoraat Samenwerking tussen onderwijs en jeugdzorg op 2 PBS scholen Literatuur onderzoek + Multiple case study Identificeren succesfactoren en obstakels in de samenwerking Hoe ervaren leraren de samenwerking?

7 Literatuur: positieve effecten Kinderen/jongeren: Bevordert welbevinden Verbeteringen in gedrag Betere peer relations Betere resultaten Professionals: Begrijpen elkaar beter School begrijpt hulpaanbod beter en heeft eerder toegang tot hulp Hulpverleners krijgen meer begrip van de schoolcontext, de (on) mogelijkheden en de impact op kinderen

8 Verbetering relaties ouders-school Zorg heeft eerder toegang tot kinderen en kunnen problemen eerder identificeren Ouders en kinderen ervoeren de aangeboden zorg als meer toegankelijk (dichterbij, minder stigmatiserend) Meer gerichte doorverwijzingen naar de zorg Pettitt 2003, Meijer 2003, Marras 2005, Smeets 2008, Milbourne et al 2003

9 Literatuur: obstakels Onbekend maakt onbemind: men is niet bekend met elkaars werkwijzen, uitdagingen en mogelijkheden. Er bestaan vooroordelen over en weer. Tijdrovend Problemen in het managen van processen Dubbel werk Delen van informatie tussen organisaties Capaciteitsproblemen Behouden van professionele identiteit Financiële issues Pettitt 2003, Meijer 2003, Marras 2005, Smeets 2008, Milbourne et al 2003

10 2 gescheiden werelden (Pettitt, 2003) Onderwijs Jeugdzorg Gevolgen Gericht op (grote) groepen; rol is onderwijzen. Balans zoeken tussen ondersteuningsbehoeften klas-individu Meer gericht op externaliserende problematiek. Discipline handhaven is belangrijk. Gedragsuitbarstingen zorgen voor grote problemen. Strikte regels en hoge verwachtingen van gedrag (zoals niet vloeken, respect tonen, dresscode ) Gericht op individu of kleine groep. Rol is aandacht besteden aan behoeften kind in context van thuissituatie. Gericht op interne en/of externe processen van individu/gezin Focus van de interventie ligt eerder bij het begrijpen van gedrag, dan het controleren van gedrag. Regels kunnen verschillend zijn. Niet altijd realistische aanbevelingen van de zorg voor het onderwijs. Prioriteit van de leraar is kind inpassen in de klas. Probleem: vroegsignalering en internaliserende problematieken. Conflicterende ideeën over hoe met gedrag van kinderen om te gaan. Zorg: beloning slecht gedrag. Onderwijs: te hoge verwachtingen. Kan voor kinderen verwarrend zijn.

11 2 gescheiden werelden (Pettitt, 2003) Onderwijs Jeugdzorg Gevolgen Voortdurende relatie met ouders is belangrijk. Ouders kunnen slechte ervaringen met school hebben. Grenzen aan wat ouders school vertellen. Leraren kunnen problemen van kinderen wijten aan ouders. Verschillende opvattingen tov vertrouwelijkheid van informatie. Kan geen hoge prioriteit hebben voor de school. Betrokkenheid bij gezinnen wordt belangrijk gevonden. Medewerking van ouders is nodig om met kinderen te kunnen werken. Interventies met individuen, gezinnen of ouders. Sterke gerichtheid op wetgeving tav vertrouwelijkheid van informatie. Ouders moeten toestemming geven om informatie te delen. Scholen terughoudend in doorverwijzen als daarmee relatie met ouders op het spel zetten. Frustraties bij leraren als ouders besluiten niet mee te gaan in verwijzen zodat het kind niet de hulp krijgt die de leraar vindt dat nodig is. School kan het gevoel hebben dat zij bijdragen aan doorverwijzing en vervolgens niks meer horen. De zorg kan bang zijn dat zij vertrouwelijkheid schaden door informatie aan de school door te spelen.

12 2 gescheiden werelden (Pettitt, 2003) Onderwijs Jeugdzorg Gevolgen Hoge verwachtingen aanwezig: kind kan genezen door een medicijn of interventie. Wilden verbeteringen zien in externaliserend gedrag. Naar school gaan moet. Sancties als een kind niet komt opdagen. Identificeren vaak een ander probleem. Andere verwachtingen; focus niet noodzakelijkerwijs op gedrag, maar bv op zelfvertrouwen of welbevinden. Identificeren mogelijk systeemproblemen door de schoolcultuur of kind-leraar interactie Filosofie is dat zorg alleen effectief is als ouders en kind er aan mee willen werken. Geen sancties als een kind niet komt opdraven. School raakt teleurgesteld in de zorg als er geen zichtbare verbetering in gedrag zichtbaar is. Niet adequate verwijzingen naar de zorg waardoor zorg overbelast raakt. Gevaar dat bepaalde kinderen die specifieke zorg nodig hebben door de mazen van het net glippen.

13 2 gescheiden werelden (Pettitt, 2003) Onderwijs Jeugdzorg Gevolgen Nationaal curriculum. Output gestuurd. Lange duur, minimaal voor een schooljaar, vaak langer. Dossier blijft openstaan gedurende de hele schooltijd. Zorgplicht Duur van de interventie is gelimiteerd. Dossier wordt gesloten. Verschillend beleid. School heeft mogelijk meer voortdurende ondersteuning voor een leerling nodig. Petit Effective joint working between child and adolescent mental health services (CAMHS) and schools.

14 Resultaten onderzoek Leraren ervaren op school 1 en 2 nauwelijks ondersteuning van de zorg in de dagelijkse praktijk. Ondersteuning vooral op tier 3 interventies: informatie over het kind en het gedrag en niet over hoe daarmee om te gaan in de klas. Samenwerken betekende elkaar leren kennen en een begin van het overwinnen van vooroordelen. Beter begrip voor elkaars context, (on)mogelijkheden, uitdagingen en bestaande diensten. Samenwerken levert een betere toegang tot expertise

15 Succesfactoren (lit + case studies) Er bestaat een daadwerkelijke behoefte aan samenwerking. Sleutelfiguren kennen elkaar en nemen initiatief. Leiderschap. Ervaren en betrokken professionals.

16 Conclusies onderzoek Onderwijs en zorg zijn nog steeds 2 verschillende werelden. Ze komen elkaar niet vaak tegen. Gescheiden financieringssystemen. Verschillende rollen, doelen en werkwijzen. School: goed onderwijs + bereiken doelen. Handhaven gezag is belangrijk. Werken met een groep. Focus op externaliserend gedrag. Zorg: ondersteunen jongere en gezin. Minder focus op discipline. Als beide werelden elkaar ontmoeten ontstaat er meer verbinding.

17 Aanbevelingen Ontmoet, ervaar en leer! Focus op preventie. Focus op wat leraren nodig hebben in het werken met leerlingen met uitdagend gedrag. Focus op de ondersteuningsbehoeften van jongeren. Bed het aanbod in de context in (school, gezin, buurt).

18 Opdracht Bespreek met je buur: Wat kom je tegen in je eigen praktijk? Wat zou je graag willen in de samenwerking? Hoe zou je dat aan kunnen pakken?

19 Meer gelaagd model van instructie & interventie Intensief niveau Interventies worden uitgevoerd ten aanzien van leerlingen met intensieve/chronische leer en/of gedragsbehoeften op basis van monitoring van de permanente voortgang en /of diagnostische toetsing Gericht niveau Interventies worden uitgevoerd ten aanzien van leren en/of gedrag voor risico leerlingen en leerlingen die onderpresteren en specifieke ondersteuning nodig hebben om succesvol te zijn. 1-5% 5-15% Universeel niveau Alle leerlingen krijgen goed gekwalificeerd onderwijs, gebaseerd op research; de instructie is gebaseerd op een permanente algehele screening, monitoring van de vooruitgang en beschrijvende toetsing. Verwachtingen worden aangeleerd, bekrachtigd en gemonitord door alle volwassenen in alle situaties % Leren en gedrag Samenleving Gezin Samenleving Gezin Samenleving Gezin Samenleving

20 Casus Rianne Deel A Indicatie jeugdzorg, gezinssituatie met ondersteuningsvragen Zorgen om Bram: 12 jaar, woedeuitbarstingen thuis en op school, laat zich negatief uit over zichzelf en anderen, op school uit zich dit in pestgedrag. Zowel thuis als op school zijn er veel conflicten, Bram lijkt niet gelukkig. Welke PBS interventies zou je inzetten op groen-geel en rood? Uitleg gekozen interventie en effecten

21 Casus Rianne Deel B De ondersteuningsvragen in de thuissituatie zijn voldoende beantwoord Bram toont nieuw positief gedrag, zowel thuis als op school De leerkracht ervaart dat het voor Bram moeilijk is om zijn positieve gedrag vast te houden omdat de sfeer en het gedrag van de kinderen onderling een negatief patroon kent: uitdagend gedrag, actief opzoeken van grenzen door kinderen, provocerende houding naar de leerkracht en naar elkaar Het negatieve patroon in de klas is al jaren gaande en ouders geven signalen dat hun kind ontevreden uit school komt. Welke PBS interventies zou je inzetten op groen-geel en rood? Uitleg gekozen interventie en effecten

22 Casus Rianne Deel C Op de ouderavond toonde zich sceptisch. Ze zijn teleurgesteld dat er nu pas actie wordt ondernomen en hebben weinig vertrouwen dat er nog niets gaat veranderen ten positieve Ouders delen negatieve uitlatingen over elkaars kinderen. Er werden kinderen/ouders aangewezen als schuldige Ouders plaatste school voor het blok door te eisen dat kinderen van school gestuurd werden Welke PBS interventies zou je inzetten op groen-geel en rood? Uitleg gekozen interventie en effecten

23 Casus Rianne Positieve effecten Integrale aanpak: op meerdere leefgebieden is Bram ondersteund Neutrale ondersteuning waardoor herstel van vertrouwen mogelijk is Laagdrempelig en preventieve inzet van expertise jeugdhulp Kinderen ervaren en leren in hun klas en leefomgeving Samenwerking school en jeugdzorg maakt interventie krachtiger School ervaart steun door toevoegen van specifieke expertise (gespreksvaardigheden, ouderavonden)

24 Trias - Windesheim Samen sta je sterk! Op zoek naar mogelijkheden samenwerking Gericht op: Gezamenlijk creëren positief opvoedklimaat op school en thuis. Preventie: gerichte interventies voor alle, sommige en enkele leerlingen (multi tiered model) Samenwerken, leren van elkaar SWPBS

25 Afronden Wat levert dit nu op? Wat neem je mee naar huis?

26 Dank voor uw aandacht Meer informatie: Tel Yde Stolper Nelen, Stolper, Pelgröm (2014), Nelen (2014)