Een theatraal concert uitgevoerd door philharmonie zuidnederland handleiding voor groep 5 en 6 van het primair onderwijs. U w M ú s i c a k l e u r
|
|
- Benjamin van Loon
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Een theatraal concert uitgevoerd door philharmonie zuidnederland handleiding voor groep 5 en 6 van het primair onderwijs U w M ú s i c a k l e u r
2 Illustratie: Barbara Mulderink
3 Inhoudsopgave Inleiding 3 Deel 1 - Informatie voor de leraar Música!: Het traject in het kort 4 Uitgangspunten van Música! 4 Het verhaal van Música! 5 Praktische informatie: onderdelen en organisatie 7 Deel 2 - De lessen Voor de Músicadag 12 Les 1 - HOLA! Les 2 - BONITO! Les 3 - MÚSICA! De Músicadag 19 Het orkest Het programma. Wat wordt er van de leerlingen verwacht? Enkele afspraken Na de Músicadag 21 Tekenwedstrijd Extra - philharmonie zuidnederland - Muziekinstrumenten - Spanje tijdsduur klassikaal in groepjes Música! - pagina 2 - inhoudsopgave
4 Inleiding Binnenkort gaat u met uw leerlingen kijken en luisteren naar Música! Dit project bundelt een uniek theatraal concert en een educatief traject, waarin de leerlingen een actieve rol spelen. De kern van het project wordt gevormd door een uitvoering van El Amor Brujo van de Spaanse componist Manuel de Falla ( ), voor symfonieorkest en zang. Dit concert wordt verzorgd door Het Brabants Orkest onder leiding van dirigent Arjan Tien in de regie van Gienke Deuten. Direct voorafgaand aan deze concertuitvoering presenteert het publiek (ca. 300 leerlingen) Het Kinderconcert. Uw leerlingen bereiden zich hierop voor tijdens de lessen op school en in een van de workshops die tijdens de Músicadag worden gegeven door orkest-musici. Het project Música! wordt verwezenlijkt in nauwe samenwerking tussen philharmonie zuidnederland en Kunstbalie. Het hele traject, inclusief theatrale omlijsting, workshops en lessen, is erop gericht uw leerlingen een concertuitvoering optimaal te laten beleven. De ritmisch markante muziek van De Falla, waarin zijn Spaanse flamencoachtergrond zeer herkenbaar is, het zien en horen van een groot aantal professionele musici met een scala aan instrumenten, de gidsrol van acteur Michiel Bijmans, het optreden van zangeres Erminia Férnandez Córdoba en het rechtstreekse contact met leden van het orkest tijdens de workshop; al deze aspecten zullen van Música! een indrukwekkende ervaring maken voor uw leerlingen. Projectmedewerkers en uitvoerenden philharmonie zuidnederland professioneel symfonieorkest uit Zuid Nederland Arjan Tien gastdirigent philharmonie zuidnederland Erminia Férnandez Córdoba zangeres Michiel Bijmans acteur Gienke Deuten regisseur Arjen de Leeuw theatervormgever Desireé van Gelderen lichttechnicus Música! - pagina 3 - inleiding
5 Deel 1 - Informatie voor de leraar Música!: Het traject in het kort Voor de Músicadag (op school) drie beknopte lessen via de website verwachting en afspraken De Músicadag (in het theatercomplex/concertgebouw) Workshop o.l.v. musici uit philharmonie zuidnederland Het Kinderconcert, uitgevoerd door leerlingen en musici Het Concert, uitgevoerd door philharmonie zuidnederland Na de Músicadag (op school) Tekenwedstrijd Extra mogelijkheden ter verdieping Uitgangspunten van Música! Regisseur Gienke Deuten over de keuze voor El Amor Brujo: Ik vond het een vrij uitdagende keuze voor een jeugdconcert, want bij De Falla gaat alles om passie en liefde, en ook nog op een Spaanse, hartstochtelijke manier. Toen ik het stuk voor het eerst hoorde, heb ik geprobeerd om er vanuit de positie van de kinderen naar te luisteren. Kinderen kennen dit stuk niet. En toen dacht ik: het is wel een kolkend gevoelsleven, maar emoties en gevoelens zijn universeel, die worden door elke mens, jong of oud, begrepen. Música! laat leerlingen de magische kracht van muziek ervaren. Het is een kennismaking met de totaalklank van het symfonieorkest en met de karakteristieke klanken van de afzonderlijke muziekinstrumenten. Het is ook een intensieve kennismaking met Música! - pagina 4 - deel 1
6 de zeggingskracht van muziek. Mede door de theatrale ondersteuning en de educatieve begeleiding wordt het kolkende gevoelsleven dat uit de muziek spreekt ook voor kinderen herkenbaar. Tijdens de workshops en Het Kinderconcert ontmoeten de leerlingen verschillende musici uit philharmonie zuidnederland. Zij ervaren hierdoor van dichtbij de passie en professie van deze musici, die bekenden worden in het orkest. Het gezamenlijk met een professioneel symfonieorkest musiceren tijdens Het Kinderconcert zal voor de leerlingen een onvergetelijke ervaring zijn. Gienke Deuten: Mijn uitgangspunt is niet het programma achter de muziek. Ik ben meer van een pure, directe relatie, van iets wat je ziet en hoort. Ik wil weten wat erin zit, wat het bij me oproept. Als ik naar muziek luister, dan ontstaat er een verhaal in beelden en daarmee ga ik aan de slag. Regisseur Gienke Deuten brengt met haar poëtische, beeldende vertaalslag van De Falla s muziekstuk de kinderen naar de muziek toe. De leerlingen begrijpen de dingen die ze zien en horen zonder deze direct te kunnen benoemen of verklaren. De soliste, Erminia Férnandez Córdoba, heeft naast haar zangtaken ook een dramatische rol. Acteur Michiel Bijmans in zijn rol van De Man is tijdens het concert voor de leerlingen de gids. Het verhaal van Música! Gienke Deuten: Het verhaal is bedacht om een kader te vormen dat de kinderen een ingang biedt om naar de muziek te luisteren. Het oorspronkelijke verhaal van El Amor Brujo, zoals beschreven in het libretto, wordt in Música! helemaal losgelaten. De uiteenlopende emoties die uit de muziek spreken zijn gekozen als kapstok om het stuk te beluisteren. Een nieuwe verhaallijn, eerder aangeduid dan uitgespeeld, geeft de kinderen daarbij houvast. Gienke Deuten: Kinderen hebben nog geen gevormd oordeel over genre of stijl, het gaat ze om dit moment, nu, in deze zaal. Ze willen iets meemaken, beleven, ondergaan. Ik wil ze daarbij een handvat geven, een voelbare hand die ze naar onbekende terreinen begeleidt. Ik noem dit gidsen, zo zie ik mijn taak als regisseur. Música! - pagina 5 - deel 1
7 Een wetenschapper, De Man, weet alles van feiten, tabellen en cijfers. Maar in zijn binnenste gebeuren dingen waar hij niets van begrijpt. Zijn gevoelens, vertegenwoordigd door de muziek, zitten hem zo dwars dat hij op onderzoek moet in zijn eigen emotionele wereld. Maar hoe komt hij daar? Hij doet een uitvinding waarmee hij in zijn eigen hoofd kan stappen. Deze uitvinding is bijna af, maar er ontbreekt nog iets... De leerlingen reiken De Man de ontbrekende ingrediënten aan. Dit zijn zijn eigen emoties, verklankt in vijf korte muziekstukken. Tijdens Het Kinderconcert, de uitvoering die de opmaat vormt naar Het Concert, brengen de leerlingen deze muziekstukken zelf ten gehore. Met deze toevoeging kan De Man verder. Hij stapt in zijn eigen hoofd: nu kan Het Concert beginnen. Tijdens de zoektocht van De Man spelen de musici van philharmonie zuidnederland een centrale rol. Zij zijn geen anonieme orkestleden, maar musici die op de bühne aanwezig zijn, betrokken bij de handeling, het verhaal en de kinderen. De belichting en enkele eenvoudige rekwisieten zorgen ervoor dat de aandacht van de leerlingen op de muziek gevestigd blijft en helpen hen de vijf kapstokken uit het verhaal te herkennen, die corresponderen met de vijf muziekfragmenten die ze tijdens Het Kinderconcert zelf in vereenvoudigde vorm hebben verklankt. Gienke Deuten: Ik vind het een uitdaging om inhoud in de muziek te leggen, om een verhaal te vertellen door de manier waarop je de muziek erbij betrekt. Ik hoop dat de wetenschapper uit Música! ook namens de kinderen spreekt. En ik hoop dat we weten te bereiken dat het publiek, de kinderen dus, partij kiest voor de muziek! Foto 1: Musici philharmonie zuidnederland tijdens filmopnamen Foto 2: De Man tijdens filmopnamen Música! - pagina 6 - deel 1
8 Praktische informatie: onderdelen en organisatie De lessen In Deel 2 van deze handleiding wordt het lesmateriaal toegelicht. Alle lessen worden digitaal aangeboden op Het zijn beknopte, overzichtelijke lessen die geen specifieke muziekkennis van de leraar verlangen. Ter voorbereiding op het bijwonen van Het Concert zijn deze lessen echter onontbeerlijk. De Falla s muziek gaat over het uitdrukken van gevoelens, variërend van intense triestheid tot grote vreugde. In het educatieve traject is daarom een aantal emoties gekozen als kapstok bij het beluisteren van El Amor Brujo. onrustig bang boos verliefd blij De Músicawebsite Ga naar Op de menupagina staan bovenaan de lessen. De opbouw is als volgt: De Violist is uw wegwijzer. Door met de muis op zijn afbeelding te klikken, wordt een opdracht of verwijzing zichtbaar. Música! - pagina 7 - deel 1
9 Wat wordt er van de leerlingen verwacht? Enkele afspraken Kort voor de Músicadag bespreekt u met uw leerlingen wat er in grote lijnen gaat gebeuren en wat er van hen als publiek verwacht wordt. Een beschrijving hiervan vindt u in Deel 2 van deze handleiding. De pagina De Músicadag op de website laat de leerlingen de belangrijkste gedragsregels in het theater zien. Voordat u naar de Músicadag komt, spelden alle jongens in uw groep de corsage op die ze in Les 2 hebben gemaakt; de meisjes steken de zelfgemaakte bloem in hun haar. Ziet u erop toe dat de leerlingen op school nog naar het toilet zijn geweest. De Músicadag Aankomst in het theatercomplex/concertgebouw Op de voorzijde van deze lerarenhandleiding is een gekleurde sticker geplakt. Deze vertegenwoordigt de Músicakleur van uw groep. Alle driehonderd leerlingen die naar Música! komen zijn aan de hand van de hierboven afgedrukte kleuren ingedeeld in vijf groepen. Bij binnenkomst in het concertgebouw verzamelt u uw leerlingen bij de vaandel met uw Músicakleur, hier zijn ook kapstokken geplaatst. Indien nodig kunnen uw leerlingen nog even naar het toilet. Let op: dit is de laatste gelegenheid daarvoor. Vanaf deze plek neemt de workshopleider uw leerlingen mee naar de workshopruimte. De workshops In groepjes van ongeveer zestig kinderen volgen uw leerlingen workshops onder leiding van een musicus van philharmonie zuidnederland. De bouwstenen voor elke workshop zijn op school klassikaal aangeleerd aan de hand van de filmpjes uit Les 1. Ook hebben de leerlingen daarin al kennisgemaakt met de musicus. Met bodysounds, bewegingen en hun stem gaan de leerlingen aan de slag met ritme, melodie, dynamiek en vorm. Elke groep werkt samen met een musicus aan een kort muziekstuk dat zal worden uitgevoerd tijdens Het Kinderconcert. Dit muziekstuk is een sterk vereenvoudigd arrangement van een concertfragment. Elk stuk vertegenwoordigt één van de emoties van De Man: onrustig, bang, boos, verliefd of blij. Na de workshop is de workshopleider het aanspreekpunt voor de verdere gang van zaken. Música! - pagina 8 - deel 1
10 Het Kinderconcert In de zaal zijn de stoelen voor uw leerlingen gemarkeerd met hun eigen Músicakleur. De workshopleider geeft tijdens Het Kinderconcert duidelijk aan wanneer elke groep leerlingen aan de beurt is om hun versie van het ingestudeerde muziekstukje te laten horen. De vijf groepen leerlingen uit de verschillende workshops vertolken, in de juiste kleurvolgorde, de vijf verschillende muziekstukjes. Zo ontstaat een Kinderconcert waarin de leerlingen een eigen versie van El Amor Brujo presenteren. De leerlingen worden bij hun uitvoering muzikaal ondersteund door diverse secties van philharmonie zuidnederland. De rollen van de dirigent, workshopleiders en acteur zijn tijdens dit onderdeel van Música! van groot belang. Het Concert Acteur Michiel Bijmans, in de rol van De Man, verzorgt de overgang tussen Het Kinderconcert en Het Concert, oftewel de uitvoering door philharmonie zuidnederland. Het orkest speelt El Amor Brujo, gecomponeerd door Manuel de Falla. Deze uitvoering duurt ca. 25 minuten. Na de Músicadag Philharmonie zuidnederland schrijft een wedstrijd uit voor alle bezoekers van Música!. Deze opdracht vormt tevens een mooie aanleiding om de concertervaring met uw groep te bespreken. De leerlingen maken een tekening of collage van de indrukken die zij opdeden tijdens Música!. Philharmonie zuidnederland beloont de drie prijswinnaars met ieder vier kaartjes voor een concertbezoek met het gezin. Voor de leerlingen of groepen die naar aanleiding van Música! meer willen doen, zijn suggesties en links bijeengebracht op de website. Deze zijn geheel naar eigen inzicht te gebruiken. Música! - pagina 9 - deel 1
11
12 Foto: Simon van Boxtel
13 Deel 2 - De lessen Voor de Músicadag Les 1 - HOLA! Hallo! Kennismaken met het orkest, De Man en de musici van philharmonie zuidnederland. 45 min. Benodigdheden - computer; - digibord of beamer; - Aan de hand van filmpjes op maken de leerlingen kennis met het orkest, De Man en vijf musici van philharmonie zuidnederland. De leerlingen oefenen een muziekstukje dat wordt gebruikt tijdens de Músicaworkshop en Het Kinderconcert. Hang voor deze introductieles het meegeleverde affiche op in het klaslokaal en vul de datum van uw Músicadag in. Música! - pagina 12 - deel 2
14 Vertel aan uw leerlingen in uw eigen woorden: We gaan binnenkort naar Música!. Dit concert wordt uitgevoerd door philharmonie zuidnederland. Je kunt op allerlei manieren samen muziek maken: in een rockband, in een koor of met de computer. Als heel veel mensen samen muziek maken met allerlei verschillende instrumenten, zoals blaas-, snaar- en slaginstrumenten, doen ze dat in een symfonieorkest. Jullie hebben vast nog nooit zo veel muziekinstrumenten tegelijk horen spelen! Daarom gaan we ons nu goed voorbereiden op het concert, zodat we over een paar weken echt kunnen genieten van al die mooie klanken! Wie van jullie is wel eens naar een concert geweest? Wie weet wat een snaarinstrument is? En een blaasinstrument? Een slaginstrument? We beginnen op het digibord. Tijdens het concert zullen we ook De Man ontmoeten. Om De Man alvast een beetje te leren kennen, bekijken we de website, waarop hij een eigen pagina heeft. Ga naar de homepage van de website, bekijk het openingsbeeld en bespreek met de leerlingen wat ze daar zien. Als u de muis over het hoofd beweegt, klinken er korte muziekfragmenten. Ga via het menu naar Voor de Músicadag > Les 1 HOLA! De violist is uw wegwijzer. Start Film 1 en bespreek na het bekijken van de film wat de leerlingen hebben gezien. Belangrijk bij het bekijken van Film 2a en Film 2b in de eigen Músicakleur In Film 2a ziet u eerst beelden met een voice-over tekst. Vervolgens spreekt een musicus uit philharmonie zuidnederland de leerlingen toe en speelt samen met andere musici enkele elementen van een muziekstukje. In Film 2b ziet u alleen het gedeelte met de elementen van het muziekstukje. Deze Film 2b kunt u een aantal maal herhalen om het muziekstukje aan te leren. Het muziekstukje uit Film 2b komt ook op de Músicadag aan de orde. Het is het onderwerp van de workshop waar uw leerlingen aan mee zullen doen. Er zijn meerdere workshops, die alle een eigen kleur hebben. Uw groep doet mee met de workshop in de kleur van de sticker op uw handleiding. Het muziekstukje wordt uiteindelijk tijdens Het Kinderconcert in zijn geheel gespeeld. Het is een sterk vereenvoudigd fragment uit El Amor Brujo, het muziekwerk dat door philharmonie zuidnederland wordt uitgevoerd. Música! - pagina 13 - deel 2
15 Van uw leerlingen wordt verwacht dat zij de spreektekst, de bewegingen, de ritmes en andere aspecten die in Film 2b aan bod komen, uit hun hoofd kennen. Zorg ervoor dat uw leerlingen goed voorbereid deelnemen aan hun workshop en vervolgens aan Het Kinderconcert. De andere kleuren die u in het menu ziet staan, gaan naar de filmpjes waarmee de andere deelnemende groepen oefenen. Uw leerlingen mogen deze filmpjes ook bekijken, maar dat is geen vereiste. Start Film 2a door te klikken op de kleur van de sticker die op uw handleiding staat en bespreek na het bekijken van de film wat de groep heeft gezien. Vertel na het bekijken van Film 2a aan de leerlingen: Op de Músicadag gaan we naar een workshop van de musicus die in dit filmpje met ons sprak. Aan zijn workshop doen ook andere leerlingen mee. We gaan er allemaal samen een muziekstukje maken. De musicus die de workshop geeft, wil dat we de muziek uit het filmpje uit ons hoofd mee kunnen doen. We gaan dus heel goed oefenen. Start Film 2b door te klikken op de kleur van de sticker die op uw handleiding staat. Wijs de leerlingen op en oefen klassikaal het openen van de vlonder Música! Oefen vervolgens klassikaal hoe de filmpjes geopend kunnen worden in les 1. Geef de leerlingen de ansichtkaart mee naar huis en wijs hen op de mogelijkheid de website thuis samen met hun ouders te bekijken. Música! - pagina 14 - deel 2
16 Les 2 - BONITO! Mooi! Een bloem in jullie eigen Músicakleur. 45 min. Benodigdheden per leerling: - een strook crêpepapier van 10 cm-80 cm in de Músicakleur van uw groep (zie de sticker op de voorzijde van deze handleiding); - een stukje groen geplastificeerd binddraad (of dun ijzerdraad, of een elastiekje); - elk meisje 1 haarspeld of haarelastiekje; - elke jongen 1 veiligheidsspeld; - schaar; - meetlatje; - computer; - digibord of beamer; - De meisjes maken in deze les een feestelijke bloem voor in hun haar, de jongens een al net zo feestelijke corsage. Ze gebruiken de eigen Músicakleur. Vertel de leerlingen: Er komen heel veel leerlingen naar de Músicadag, wel 300! Ze worden verdeeld in vijf groepen. Voor alle duidelijkheid en om elkaar niet kwijt te raken heeft iedere groep zijn eigen Músicakleur. Op de voorkant van mijn handleiding zit een sticker: dat is onze Músicakleur! Op de Músicadag dragen alle jongens een corsage en alle meisjes een bloem in het haar. Dat ziet er feestelijk uit en het is ook heel Spaans. Het past goed bij de Spaanse muziek waar we naar gaan luisteren. En ook die bloemenversiering heeft natuurlijk onze eigen Músicakleur. Música! - pagina 15 - deel 2
17 Ga naar Klik vervolgens op Voor de Músicadag > Les 2 BONITO! Hier staan foto s die de werkwijze verduidelijken. De Violist is uw wegwijzer. Door met de muis op zijn afbeelding te klikken, wordt een opdracht of verwijzing zichtbaar. Oefen nogmaals Film 2b uit Les 1. Vertel de leerlingen: Op de Músicadag gaan alle leerlingen na de workshop naar de concertzaal. Daar gaan jullie, om De Man te helpen, Het Kinderconcert geven. Alle kinderen spelen dan samen het muziekstukje dat jullie in de workshop hebben geoefend. Het Kinderconcert wordt dus jullie eerste optreden in een echte concertzaal! De volgorde van de groepen is oranje - blauw - rood - paars - geel. De workshopleider geeft precies aan wanneer welke kleur aan de beurt is. Let dus de hele tijd goed op hem en geniet intussen van de muziekstukjes die de andere leerlingen maken! Daarna is het grote orkest aan de beurt en kunnen we alle musici tegelijk zien en horen spelen. In het concert dat zij spelen, zullen jullie stukjes herkennen die de kinderen gespeeld hebben, maar dan groter en mooier, want nu worden ze gespeeld door al die verschillende instrumenten van het orkest. Música! - pagina 16 - deel 2
18 Les 3 - MÚSICA! De muziek verkennen aan de hand van vijf emoties. 60 min. Benodigdheden - computer; - digibord; - In deze les luisteren de leerlingen naar flamencomuziek. Ze leren dat deze muziek een verklanking is van verschillende emoties. Vervolgens luisteren ze naar fragmenten uit El Amor Brujo van Manuel de Falla en koppelen de beluisterde fragmenten aan vijf emoties, die in het Músicaproject als luisterkapstokken fungeren. Vertel de leerlingen in uw eigen woorden over flamencomuziek. Informatie hiervoor vindt u in onderstaande tekst: Flamencomuziek kenmerkt zich door rauwe zang, virtuoos gitaarspel, handgeklap of castagnetten en vele dansvormen. De muziek is temperamentvol, expressief en krachtig. Maar flamenco is niet alleen een muzikale stroming, het is vooral een levensstijl. Het toverwoord bij flamenco is duende, een term die verwijst naar het moment waarop de zanger, danser of gitarist volledig opgaat in de muziek. Op dat magische moment houdt het publiek zijn adem in; iedereen voelt zijn hart sneller kloppen. Flamenco gaat om het uitdrukken van gevoelens: het hele scala van intense triestheid tot en met grote vreugde komt aan bod. Ga via de menupagina van naar Voor de Músicadag > Les 3 MÚSICA! De Violist is uw wegwijzer. Bekijk het introductiefilmpje over flamenco en bespreek na het bekijken ervan klassikaal de titel: Goede zang doet pijn. Música! - pagina 17 - deel 2
19 De vijf emoties worden geïntroduceerd aan de hand van een simpele opdracht: plaats het juiste woord bij de juiste foto. Er zijn vijf emoties: boos, verliefd, onrustig, blij en bang. Vervolgens brengt u een koppeling aan tussen de emoties en de muziek. In de flamencomuziek hoor je de Spaanse passie en emoties terug die ook herkenbaar aanwezig is in de muziek van Manuel de Falla. De leerlingen beluisteren via de website enkele muziekfragmenten. Bespreek ieder fragment na en besteed vooral aandacht aan de vraag: hoe heeft Manuel de Falla ervoor gezorgd dat je die emotie goed terughoort? Oefen tot slot nogmaals mee met Film 2b uit Les 1. Música! - pagina 18 - deel 2
20 De Músicadag Het orkest. Vertel de leerlingen in uw eigen woorden: We gaan straks naar de concertzaal. Daar ontmoeten we De Man, onze workshopleider en alle andere musici van philharmonie zuidnederland. Philharmonie zuidnederland is een professioneel symfonieorkest uit Zuid-Nederland. De musici van dit orkest hebben een speciale opleiding gevolgd om in het orkest te kunnen musiceren. Philharmonie zuidnederland treedt iedere week op; soms samen met een koor, het speelt opera s, verzorgt de muziek bij stomme films en geeft familie- en kerstconcerten. Elk jaar heeft het orkest speciale programma s voor leerlingen van het primair onderwijs. Het project Música! is er daar een van. Ga naar de menupagina van en klik op De Músicadag > Het orkest. De Violist is uw wegwijzer. Bekijk de foto van philharmonie zuidnederland en bespreek de bijbehorende vraag. Música! - pagina 19 - deel 2
21 De Músicadag: het programma Bespreek het programma van de Músicadag. Klik op De Músicadag > Het programma. - voor het vertrek doet iedereen zijn corsage op of haar bloem in het haar; foto! - iedereen gaat even naar het toilet! - vertrek naar het concertgebouw of theatercomplex; - verzamelen bij de vaandel; - jassen ophangen; - bijwonen workshop; - naar de grote concertzaal; - Het Kinderconcert; - Het Concert door philharmonie zuidnederland; - terug naar school. Belangrijke afspraken: alle leerlingen laten hun mobiele telefoon thuis; ze komen zonder eten, snoep of drinken naar het concertgebouw en eenmaal binnen wordt er rustig gelopen en niet geroepen. TIP: Neem een camera mee en maak in de hal van het theater, als u toch even moet wachten, een groepsfoto van uw leerlingen in hun feestelijke Músicaoutfit. BELANGRIJK: Tijdens Het Kinderconcert en Het Concert in de concertzaal is het verboden om foto s en films te maken. Op staan een aantal foto s van de voorstelling die u kunt downloaden en eventueel voor de schoolwebsite of schoolkrant kunt gebruiken. Laat de foto s voor de Músicadag nog niet aan uw leerlingen zien, dan blijft de voorstelling een verrassing! 1. Jaap van Wershoven 2. Gildas Delaporte 3. Han Vogel 4. Peter Mascher 5. Machiel Swillens Música! - pagina 20 - deel 2
22 Na de Músicadag Nabespreking en tekenwedstrijd Benodigdheden - 1 A3-tekenvel voor elke leerling; - kladblaadjes; - kleurpotloden, stiften, wasco, verf; - veel oude tijdschriften; - computer; - digibord; - In deze afsluitende les wordt een trailer van de voorstelling bekeken, de Músicadag nabesproken en de leerlingen maken een tekening/collage ter reflectie op Het Concert. Hieraan is een wedstrijd verbonden. De nabespreking Bekijk een kort filmpje via via de extra vlonder: Trailer. Bespreek de Músicadag na. Verwerk daarbij onder meer de volgende vragen: - Heb je van de muziek kunnen genieten? - Hebben jullie de muziek in jezelf gevoeld? - Welke emoties kon je goed voelen? - Met welke emotie denk jij zelf aan de voorstelling terug? Waarom? - Welke kleur vind jij het beste passen bij de voorstelling? Waarom? Bij deze vragen zijn geen foute antwoorden mogelijk. Iedere leerling heeft zijn eigen associatie of mening. Het doel is een goed gesprek dat recht doet aan de individuele verschillen in uw klas. Música! - pagina 21 - deel 2
23 De Tekenwedstrijd Ga op de menupagina van naar Na de Músicadag > Tekenwedstrijd. De Violist is uw wegwijzer. Deel de tekenvellen uit met de volgende opdracht: 1. Teken met een stift de omtrek van je eigen gezicht. Doe dat zo groot mogelijk. Teken alleen je oren en je haar, dus géén neus, mond of ogen. 2. Doe je ogen eens dicht, luister naar de muziek via de website en denk terug aan de voorstelling. Schrijf op je kladblaadje: - Met welke emotie denk jij zelf aan de voorstelling terug? Waarom? - Welke kleur vind jij het beste passen bij de voorstelling? Waarom? 3. Maak binnen de omtrek van jouw getekende hoofd een tekening/collage waarbij je deze emotie en kleur gebruikt. Laat zien hoe jij Música in je eigen hoofd wilt onthouden. Het origineelste hoofd is kanshebber voor de prijs! Terwijl de leerlingen aan het werk zijn, laat u de muziek horen van El Amor Brujo. Op staat een opname van het complete concert. Als de werkstukken klaar zijn, kiest u er drie voor deelname aan de wedstrijd die philharmonie zuidnederland heeft uitgeschreven. Noteer op de achterzijde van de deelnemende tekeningen: - naam school - postadres school - naam leerling - klas - datum en tijd van het bijgewoonde concert en stuur ze binnen 3 weken na uw Músicadag op naar: philharmonie zuidnederland t.a.v. Adeline van Campen Postbus AE Eindhoven Philharmonie zuidnederland en Kunstbalie kiezen per concertdatum een topdrie uit van de allermooiste tekeningen. De winnaars ontvangen een tegoedbon van philharmonie zuidnederland om met vier personen een concert bij te wonen. Música! - pagina 22 - deel 2
24 Extra mogelijkheden ter verdieping Links naar websites en filmpjes zijn te vinden op onder Na de Músicadag > Extra. De Violist is uw wegwijzer. U kunt met deze websites en filmpjes op verschillende manieren aan de slag. Ze kunnen klassikaal worden aangeboden via het digibord, maar u kunt de links ook verdelen over groepjes leerlingen, die elk een link bekijken en deze vervolgens presenteren aan de overige groepjes. Música! - pagina 23 - deel 2
25 Colofon Een uitgave van Kunstbalie 2014 Tekst Bijdragen Redactie Vormgeving website Vormgeving handleiding Illustratie omslag en affiche Fotografie Met dank aan Ingrid Ruijgh, consulent muziek Kunstbalie Clara Linders, senior consulent educatie Kunstbalie Adeline van Campen, educatie philharmonie zuidnederland Laura van Campenhout Peter van der West Huub van Deijck Barbara Mulderink Collectie philharmonie zuidnederland Ramon Mangold Simon van Boxtel Henk Bekink Adeline van Campen Britt Lemmens
Lesmateriaal Música! 11 september 2015 Gorinchem
Lesmateriaal Música! 11 september 2015 Gorinchem Inhoudsopgave Inleiding p. 3 Informatie voor de docent p. 4 Les 1 Kennismaking met het orkest en de instrumenten p. 7 Les 2 Hola! Kennismaking met de muziek,
Nadere informatieBekijk het introductiefilmpje op de homepagina en lees het onderstaande verhaal hierbij.
Docentenhandleiding Vuurvogel Het Balletorkest Beste docent, Wat fijn dat u naar De Vuurvogel van Het Balletorkest komt kijken. In dit document vindt u de handleiding voor alle lessen rondom dit concert.
Nadere informatieHEARTBEAT HANDLEIDING
HEARTBEAT HANDLEIDING Een muziek- en dansvoorstelling voor groep 7 en 8 van het primair onderwijs van philharmonie zuidnederland en Project Sally Maastricht KunstSelect: werken aan competenties cultuureducatie
Nadere informatieAan de slag bij het orkest
Aan de slag bij het orkest Een introductie van het symfonieorkest Groep 7-8 en VO onderbouw Docentenhandleiding Vooraf Voor u ligt de docentenhandleiding bij de educatieve website Introductie van het symfonieorkest
Nadere informatieDocentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8
Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8 1 Inhoud Voorbereidende les Afsluitende les Aanvullend materiaal bij deze lessen staat op de website: Introductiefilmpje PowerPoint presentatie Werkbladen 2 Voorbereidende
Nadere informatieMuziek Singer Songwriter 1. Workshop Handleiding. Singer Songwriter 1. wat is jouw talent? 1. Singer Songwriter 1
Workshop Handleiding wat is jouw talent? 1 Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Introductie én opzet van de workshop Singer Songwriter Bekijk de introductievideo
Nadere informatieHandleiding bij de website van het lesmateriaal van de SamenDOOR!-dag met philharmonie zuidnederland
Handleiding bij de website van het lesmateriaal van de SamenDOOR!-dag met philharmonie zuidnederland Op 27 juni vindt de SamenDOOR!-dag plaats. Jullie leerlingen treden samen met philharmonie zuidnederland
Nadere informatieChina. Stadsgeluiden in China. 3 lessen rond geluiden in een Chinese stad. Vakgebied: Muziek. Lesduur: 60 minuten per les
China Stadsgeluiden in China 3 lessen rond geluiden in een Chinese stad Vakgebied: Muziek Lesduur: 60 minuten per les China Pagina 1 - Stadsgeluiden in China - Colofon Stadsgeluiden in China Les voor groep
Nadere informatieBodyclap. Make the Music with your body
Bodyclap Make the Music with your body 1 Colofon Inhoud en samenstelling Patrick Couwenberg van 4XM www.workshopstartpagina.nl info@workshopstartpagina.nl 2 Bodyclap Inleiding In deze leuke en stoere workshop
Nadere informatieOp zoek naar muziek Een introductie van de instrumenten van het symfonieorkest Groep 5-6 Docentenhandleiding
Op zoek naar muziek Een introductie van de instrumenten van het symfonieorkest Groep 5-6 Docentenhandleiding Vooraf Voor u ligt de docentenhandleiding bij de educatieve website Introductie van het symfonieorkest
Nadere informatieKijken met je oren. Project over abstracte animatiefilms waarbij beeld en geluid elkaar versterken. Groep 1 t/m 4 van het primair onderwijs
Kijken met je oren Project over abstracte animatiefilms waarbij beeld en geluid elkaar versterken Groep 1 t/m 4 van het primair onderwijs inhoudsopgave Inleiding 2 Praktische informatie 4 LES 1: Geluid
Nadere informatieDieren deel 1 luisteren en noteren X Muziek noteren X Luisteren O Individueel X Duo 1. Inleiding: Oriëntatie: 3. Delen oefenen:
Dieren deel 1 luisteren en noteren Groep 3-6 Eindproduct Kinderen maken grafische notaties van muziek die over dieren gaat. Onderdeel O Zingen O Muziek maken X Muziek noteren X Luisteren O Bewegen Leerdoelen
Nadere informatieAlice in Wonderland.
Groep: 5/6 Thema: Alice in Wonderland Inhoud: Deze les is gemaakt ter voorbereiding van de voorstelling door Philharmonie Zuidnederland i.s.m. theatergezelschap Het Laagland. De gebruikte filmfragmenten
Nadere informatieMUZIEK VOOR JONGE GASTEN - een Raamwerk voor schoolbreed muziekonderwijs -
MUZIEK VOOR JONGE GASTEN - een Raamwerk voor schoolbreed muziekonderwijs - Philharmonie zuidnederland zoekt 2 basisscholen uit Brabant die, in zeer nauwe samenwerking, willen werken aan een schoolbreed
Nadere informatieMCO_VO_krant_23_10 25-10-10 09:15 Pagina 1. MCO Educatie Voortgezet Onderwijs. Muziek. moet je maken! Muziekcentrum van de Omroep www.
MCO_VO_krant_23_10 25-10-10 09:15 Pagina 1 MCO Educatie Voortgezet Onderwijs Muziek moet je maken! Muziekcentrum van de Omroep www.mco/educatie MCO_VO_krant_23_10 25-10-10 09:15 Pagina 2 Muziek moet je
Nadere informatieDieDrie. Lesbrief bij de voorstelling Zeg het met muziek
DieDrie Lesbrief bij de voorstelling Muziekles (deel1) ±35 minuten (incl. filmpjes) (uitleg en filmpjes) Groep 3 t/m 8 Hoe? In groepjes op 1 of meer computers (met internet), of klassikaal met beamer of
Nadere informatieHeartBeat Algemene informatie voor de leerkracht
! HeartBeat Algemene informatie voor de leerkracht Inhoudsopgave De voorstelling De verhaallijn De randprogrammering Het lesmateriaal Het logboekje Geef iets terug aan de makers Naar de voorstelling De
Nadere informatieTuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?
Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen
Nadere informatieWerkboek. Wij werken samen. Nederlands Mentorles Duits Geschiedenis Kunst Muziek Percussie. oktober - december 2015 Meridiaan College JAAR VAK
oktober - december 2015 Meridiaan College NAAM JAAR VAK PROJECT TITEL KLAS Nederlands Mentorles Duits Geschiedenis Kunst Muziek Percussie Werkboek Wij werken samen Wat gaan we doen? Het Meridiaan College
Nadere informatieGEVOELLIJNEN - FOR THE BIRDS GEVOELLIJNEN
GEVOELLIJNEN - FOR THE BIRDS GEVOELLIJNEN Een opdracht voor groep 5 of 6 gericht op inleven Leerlingen identificeren zich met een van beide groepen - de grote vogel of de groep kleine vogels. Daarna wisselen
Nadere informatieHans en Grietje. Warming-up Doel: Losmaken van lijf en stem; concentratie vergroten; richten op leraar voor de klas.
Groep: 1, 2, 3, 4 Thema: Sprookjes Inhoud: Een lied over de belevenissen van ; ritmezinnen; 3 ritmes; tekstimprovisatie; kennismaken met opera. Expert: Het verschil tussen 6/8 en 4/4 maat. Warming-up Doel:
Nadere informatieDigitaal DJ-en. Scratch and mix the beat!
Digitaal DJ-en Scratch and mix the beat! 1 Colofon Inhoud en samenstelling Patrick Couwenberg van 4XM www.workshopstartpagina.nl info@workshopstartpagina.nl 2 Digitaal DJ-en Inleiding Mixen is een DJ techniek
Nadere informatieEen dans- en muziekvoorstelling van Gaia Gonnelli en Wiebe Gotink voor groep 1 en 2 van het primair onderwijs. Handleiding
Ondersteboven Een dans- en muziekvoorstelling van Gaia Gonnelli en Wiebe Gotink voor groep 1 en 2 van het primair onderwijs Handleiding KunstSelect: werken aan competenties cultuureducatie Kunstbalie ontwikkelde
Nadere informatieGrenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub
Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Leeftijd: 12-16 jaar Tijdsduur: 1 uur Doelen - De jongeren denken na over de betekenis van de muur tussen Israël en de Palestijnse gebieden in het dagelijks
Nadere informatie------TAALREDACTIE MOET NOG Twee lessen voorafgaande aan een workshop Foto-film verzorgd door Roombeek Cultuurpark Educatiecluster (RCE)
------TAALREDACTIE MOET NOG------ LEERLIJN Titel Periode Muziek & Techniek, onderdeel Techniek Zie 'Inleiding Muziek & Techniek' voor de volgorde van alle onderdelen van de leerlijn. ALGEMEEN Titel activiteit
Nadere informatieOp zoek naar mooie geluiden. Lerarenhandleiding Basisonderwijs groep 1, 2, 3 en 4
Op zoek naar mooie geluiden Lerarenhandleiding Basisonderwijs groep 1, 2, 3 en 4 Geachte leerkracht, Binnenkort gaan uw leerlingen met onze slagwerker Joep Everts Op zoek naar mooie geluiden tijdens een
Nadere informatieDe kinderen zitten in een hoefijzeropstelling, omdat er iets gaan gebeuren vooraan in de klas. Iedereen moet dat goed kunnen zien.
Foto s uitbeelden 1 Doel: de leerlingen kunnen een eenvoudige handeling uitbeelden in houding en mimiek Benodigdheden: een fototoestel De kinderen zitten in een hoefijzeropstelling, omdat er iets gaan
Nadere informatieLesbrief thema: Identiteit
Lesbrief na Loser! Lesbrief thema: Identiteit Deze lesbrief is onderdeel van het na programma van de voorstelling Loser! van Theaterhart. Deze begeleidende brief is voor het thema: identiteit en hoort
Nadere informatieKop. Romp. Lesbrief Seksualiteit Leerjaar 1-Profiel1,2,3
Lesbrief Seksualiteit Leerjaar 1-Profiel1,2,3 Tijd: 50 minuten Voorbereiding: op www.meerdanliefde.nl is veel informatie te vinden in redelijk eenvoudige taal. Ook in het App Note Mouse draaiboek staan
Nadere informatieKennis maken met het Rotterdams Philharmonisch Orkest en de Doelen
Kennis maken met het Rotterdams Philharmonisch Orkest en de Doelen U bezoekt met een groep het Rotterdams Philharmonisch Orkest in de Doelen. Voor veel kinderen kan het de eerste keer zijn dat ze een concert
Nadere informatieSOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN
SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna
Nadere informatieTekenen met Licht. It s your time to shine!
Tekenen met Licht It s your time to shine! 1 Colofon Inhoud en samenstelling Patrick Couwenberg van 4XM www.workshopstartpagina.nl info@workshopstartpagina.nl 2 Tekenen met licht Inleiding Tekenen met
Nadere informatieVertel de kinderen, of praat met hen over het verschil tussen film, tv kijken of naar het theater gaan.
LESBRIEF Binnenkort gaan jullie met jullie groep naar de voorstelling Biggels en Tuiten Hieronder een aantal tips over hoe je de groep goed kan voorbereiden op de voorstelling. VOOR DE VOORSTELLING Vertel
Nadere informatieWebsite Repetitiebezoek philharmonie zuidnederland
Website Repetitiebezoek philharmonie zuidnederland Groep 7-8 en VO onderbouw Docentenhandleiding Vooraf Voor u ligt de docentenhandleiding bij de educatieve website Repetitiebezoek groep 7-8 en VO Onderbouw.
Nadere informatieWorkshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?
Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt
Nadere informatieWorkshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?
Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt
Nadere informatieseptember 2013 Huygens College Kernuur Leesles Muziek Engels Dans PROJECT TITEL Werkboek First ID
september 2013 Huygens College Kernuur NAAM JAAR KLAS VAK PROJECT TITEL Leesles Muziek Engels Dans Werkboek First ID Inhoud Werkboek First ID 4 Het gebruik van de Powerpoint 7 Instructie voor het gebruik
Nadere informatieEen voorstelling voor groep 5 en 6 van het primair onderwijs door Het Houten Huis
Een voorstelling voor groep 5 en 6 van het primair onderwijs door Het Houten Huis Beste leerkracht, Binnenkort gaat u met uw groep naar de voorstelling Beet! van Het Houten Huis. Met de opdrachten in deze
Nadere informatieVOORSTELLING UITVINDERS
HANDLEIDING LEERKRACHT Wat leuk dat jullie binnenkort de voorstelling Uitvinders van Holland Opera bezoeken! Om jullie leerlingen goed voor te bereiden op het voorstellingsbezoek heeft Holland Opera een
Nadere informatieOver taaie taboes en lastige liefdes
Seksuele diversiteit graad 3 Lesvoorbereiding Over taaie taboes en lastige liefdes Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Print het artikel Huwelijken
Nadere informatieMUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6
MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6 Inleiding De museumles is onderdeel van een lessenreeks met receptieve, reflectieve en actieve onderdelen: - 2 voorbereidende lessen op school door eigen leerkracht
Nadere informatieTuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?
Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen
Nadere informatieGroep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie
Leerkrachtinformatie (dubbele les) Lesduur: 2 x 50 minuten (klassikaal) Introductie van de activiteit 1. Deze klassikale les bestaat uit twee delen: Voorbereiding Uitvoering voorbereiding Lesduur: 50 minuten
Nadere informatieLesbrief bij workshop PBones
Lesbrief bij workshop PBones Introductie Deze lesbrief is gemaakt ter ondersteuning van het project PBones. De methode PBones bestaat uit drie workshops gegeven door een musicus van de philharmonie zuidnederland
Nadere informatieUitleg boekverslag en boekbespreking
Uitleg boekverslag en boekbespreking groep 7 schooljaar 2014-2015 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Blz. 7 Blz. 7 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave
Nadere informatieWorkshop Handleiding. Boomwhacker Muziekmaker. wat is jouw talent?
Workshop Handleiding wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Wat zijn Boomwhackers en wat is de Muziekmaker? Boomwhackers zijn gekleurde
Nadere informatieMuziek: betekenis en emotie
VOORBEREIDEND LESMATERIAAL BIJ PIETER ROELF JEUGDCONCERT NOOTTOCHT Les 2 Muziek: betekenis en emotie Groep 6/7/8 Doelstelling Benodigd materiaal Ruimte en opstelling Organisatorische voorbereiding Aan
Nadere informatieZINGEN BRAINSTORM MET DE KLAS BELANGRIJK BIJ DE KEUZE VAN EEN LIED
ZINGEN Zang mag niet ontbreken in de BZTband XXL! Daarom zijn we op zoek naar een klas die graag samen zingt. Zing je al vaak met je klas, dan kun je meteen aan de slag. Zo niet, dan heb je hopelijk iets
Nadere informatieLesbrief bij de voorstelling Tik Tak Slaap
Lesbrief bij de voorstelling Tik Tak Slaap Babette Groenewege Feikes Huis Introductie Binnenkort gaat u met uw klas naar de voorstelling Tik Tak Slaap: een voorstelling over Pop die niet kan slapen en
Nadere informatieHandleiding voor de digitale les Internet in 2025 Kinderen tekenen de toekomst
Handleiding voor de digitale les Internet in 2025 Kinderen tekenen de toekomst Een digitale les voor groep 6, 7 en 8 van het primair onderwijs waarbij leerlingen nadenken over innovatieve toepassingen
Nadere informatieLes 17 Zo zeg je dat (niet)
Blok 3 We hebben oor voor elkaar les 17 Les 17 Zo zeg je dat (niet) Doel blok 3: Leskern: Woordenschat: Materialen: Leerlingen leren belangrijke communicatieve vaardigheden, zoals verplaatsen in het gezichtspunt
Nadere informatieC5basis)201452015) Discipline:*muziek*/*dans* Thema:)GEZONDHEID))))))))))))) Gr)152:)Museum)voor)Religieuze)Kunst)
Ondersteunend)educatief)materiaal))voor)de)groepen)758)behorende)bij):) C5basis)201452015) Discipline:*muziek*/*dans* Thema:)GEZONDHEID))))))))))))) Gr)152:)Museum)voor)Religieuze)Kunst) ) Gr)354:)Markant)Uden)i.s.m.)Jelle)Douma)
Nadere informatieDE INSTRUMENTENTOCHT. Muiekale voorseling van het Noord Nederlands Orket voor kinderen in groep 3 en 4 LESMATERIAAL
DE INSTRUMENTENTOCHT Muiekale voorseling van het Noord Nederlands Orket voor kinderen in groep 3 en 4 LESMATERIAAL Beste docent, Binnenkort geven een acteur en vier musici van het Noord Nederlands Orkest
Nadere informatie- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens.
Tuin van Heden 1 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen
Nadere informatieTOEAC Pictures. Een concert voor leerlingen van groep 5 en 6 van het primair onderwijs. Handleiding voor de leerkracht
TOEAC Pictures Een concert voor leerlingen van groep 5 en 6 van het primair onderwijs Handleiding voor de leerkracht Inhoudsopgave Inleiding 5 Lessen voor het concert 6 Les 1 De schilderijententoonstelling
Nadere informatieLeve de Opera! Lerarenhandleiding
Leve de Opera! Lerarenhandleiding [1] -Inhoud- Blz 1 Inleiding Blz 2 Les vóór de voorstelling Les 1 Blz 4 Voorbereiden op en bezoeken van de voorstelling Les 2 Blz 5 Les na de voorstelling Les 3 Blz 7
Nadere informatieTijdrovers. Inleiding. Opzet van deze lesbrief. Door Caroline Wisse-Weldam
Door Caroline Wisse-Weldam Inleiding Tijdrovers Na een mooie lange zomer is de school weer begonnen. Misschien ben je met een beetje tegenzin gestart, maar hopelijk heb je er zin in. Je ziet van welke
Nadere informatieLesbrief bij de voorstelling Aardblij
Lesbrief bij de voorstelling Aardblij Voor de groepen 1 en 2 van het basisonderwijs (4-6 jaar) Deze lesbrief is te gebruiken bij de voorstelling Aardblij. Aardblij is een voorstelling met zang, acrobatiek
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
EEN ADEMBENEMEND INSTRUMENT Een liedje fluiten is niet zo makkelijk. Je lippen en je tong moet je in allerlei bochten wringen. Met een muziekinstrument gaat het al een stukje makkelijker. Even blazen en
Nadere informatieLEERLINGENHANDLEIDING. Inleiding
LEERLINGENHANDLEIDING Inleiding Jullie gaan binnenkort naar de voorstelling De dag- en nachtegaal. Dit jeugdconcert wordt gespeeld door een ensemble uit het Nederlands Philharmonisch Orkest. De muziek
Nadere informatieLiefde, voor iedereen gelijk?
Seksuele diversiteit graad 2 Lesvoorbereiding Liefde, voor iedereen gelijk? Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Print de verhalen 'Het geheim van Mirjam'
Nadere informatieOriëntatie: Samen Scholen Beeldende Kunsteducatie. Helma Molenaars en Grada Buren.
Oriëntatie: Het doel van deze lessenserie is: bestaande foto s zoeken met een eigen verhaal erbij. Dan gaan jullie mensen deze fotoserie voorleggen en vragen welk verhaal zij erin zien. Tot slot gaan jullie
Nadere informatieIN DE STUDIO SUPER MEGA KNAP NATUURKNAP REKENKNAP MUZIEKKNAP ZELFKNAP BEELDKNAP SAMENKNAP BEWEEGKNAP TAALKNAP
IN DE STUDIO NATUUR REKEN BEELD MUZIEK ZELF SAMEN TAAL BEWEEG BEWEEG MUZIEK BEELD NATUUR REKEN ZELF SAMEN In de studio TAAL CAMERAMAN, REGISSEUR ACTEUR OF FIGURANT? Een cameraman is iemand die de camera
Nadere informatieC-basis 2014-2015. Discipline: muziek / dans. Thema: Gastvrij Uden. Gr 1-2: Museum voor Religieuze Kunst. Gr 3-4: Markant Uden i.s.m.
Ondersteunend educatief materiaal voor de groepen 1-2 behorende bij : C-basis 2014-2015 Discipline: muziek / dans Thema: Gastvrij Uden Gr 1-2: Museum voor Religieuze Kunst Gr 3-4: Markant Uden i.s.m. Jelle
Nadere informatieHuiswerk Spreekbeurten Werkstukken
Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken - 2 - Weer huiswerk? Nee, deze keer geen huiswerk, maar een boekje óver huiswerk! Wij (de meesters en juffrouws) horen jullie wel eens mopperen als je huiswerk opkrijgt.
Nadere informatieLEVE(N)DE MUZIEK Lesbrief voor groep 1 t/m 3
LEVE(N)DE MUZIEK Lesbrief voor groep 1 t/m 3 Platvoetje ter voorbereiding op de gastles Musicus in de Klas 1 Inhoudsopgave Inleiding blz 3 1. Kennismaking met Platvoetje blz 4 2. Liedje over slagwerk blz
Nadere informatieFilms kijken op internet: verboden of niet?
Les over auteursrecht tekst niveau A Films kijken op internet: verboden of niet? Veel mensen kijken graag naar films. Jij ook? Als je zin hebt om een film te zien, kun je natuurlijk naar de bioscoop gaan.
Nadere informatieAfgesproken verdeling van de boeken over de groepen
DE KANJERTRAINING. Op de Jozefschool wordt er in alle groepen kanjertraining gegeven. Alle leerkrachten zijn gecertificeerd. Doel van de Kanjertraining? Deze werkwijze biedt lln. kapstokken aan om beter
Nadere informatieles 18 Samba De leerlingen ervaren dat muziek iets kan vertellen over een land of cultuur. Ze kunnen ritmisch improviseren. doel
107 les 18 zingen luisteren spelen vastleggen bewegen doel benodigd materiaal ruimte voorbereiding kunst en cultuur Samba In deze les staat de samba uit Brazilië centraal. De leerlingen leren het lied
Nadere informatieEen computer met internet, geluidsapparatuur en een beamer, groot scherm of digibord.
VOORBEREIDEND LESMATERIAAL BIJ PIETER ROELF JEUGDCONCERT NOOTTOCHT Les 1 Het symfonieorkest Groep 6/7/8 Doelstelling Benodigd materiaal Ruimte en opstelling Organisatorische voorbereiding Aan het einde
Nadere informatieLeren praten Turks. Colofon. Hart voor Brabant
Colofon Uitgave : GGD Hart voor Brabant Oplage : 500 Datum : februari 2007 Illustraties : Hendriks van den Hout Druk : Graphiset bv, Uden Hart voor Brabant Leren praten Turks GGD Hart voor Brabant Postbus
Nadere informatieVoordoen (modelen, hardop denken)
Voordoen (modelen, hardop denken) Waarom voordoen? Net zoals bij lezen, leren leerlingen heel veel over schrijven als ze zien hoe een expert dit (voor)doet. Het voordoen (modelen) van het schrijven van
Nadere informatieDe vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën:
> Categorieën De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën: 1 > Poten, vleugels, vinnen 2 > Leren en werken 3 > Aarde, water,
Nadere informatieLesmateriaal. Waar slaat dat op! Basisonderwijs groep 5 groep 8
Lesmateriaal Waar slaat dat op! Basisonderwijs groep 5 groep 8 Inleiding Binnenkort gaat u met de klas naar de voor Waar slaat dat op!? van Het Gelders Orkest. In deze voorstelling wordt er muziek gemaakt
Nadere informatieGotcha. Marielle van Rijn. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/73011
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Marielle van Rijn 11 May 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/73011 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieInformatie. Maak kennis, maak muziek! Onderwijsprogramma. voor GROEP 5 van het basisonderwijs Gemeente. Woudrichem BROCHURE. www.cultuurpuntaltena.
Maak kennis, maak muziek! Onderwijsprogramma www.cultuurpuntaltena.nl Informatie voor van het basisonderwijs Gemeente Woudrichem 019500_BIBLIOTHEEK_ALTENA_brochure_CPA_MuziekWijzer_Altena_A5.indd 16-17
Nadere informatieLesbrief nr 1. Opdracht 1. voor Groep 7 + 8 +
Lesbrief nr 1 voor Groep 7 + 8 + ad Downlo ief ook r b deze les.net am op sams Wat is Samsam? Samsam is een cross-mediale methode over mondiaal burgerschap, kinder rechten en duurzaamheid. Het doel van
Nadere informatieKUNST. voor groep 5 en 6 van het primair onderwijs
l e r a r e n h a n d l e i d i n g M U U R Z O E K T KUNST voor groep 5 en 6 van het primair onderwijs M U U R Z O E K T K U N S T Tentoonstelling over het creatief proces van een kunstenaar Voor groep
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieCHALLENGE 3 Fast Fashion Fast Food - Stappenplan
In de vorige les heb je gezien dat er wereldwijd vraagstukken zijn rond water. Op sommige plekken is er te veel water. Op andere plekken is er geen druppeltje meer te vinden. Je zag ook dat de oorzaken
Nadere informatieLes 3. Familie, vrienden en buurtgenoten
www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les
Nadere informatieMijn lichaam is goed! Doe-opdrachten rond lichaamsbeeld voor 5-6 BaO
Mijn lichaam is goed! Doe-opdrachten rond lichaamsbeeld voor 5-6 BaO Hieronder vind je een lesvoorbereiding voor twee lesuren rond lichaamsbeeld bij kinderen van 10 tot 12 jaar. Het bevat verschillende
Nadere informatieLesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen
Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen Beste docent, Binnenkort gaat u met uw klas naar de voorstelling Zwemmen Zonder Mouwen; een muzikale 8+ voorstelling die zich afspeelt in en rondom
Nadere informatieDAAR ZIT MUZIEK IN! LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS GROEP 3 T/M 6 MUZIKALE REIS TOT ZIENS IN 0NS MUSEUM! DAAR ZIT MUZIEK IN! PAG > 1
PAG > 1 DAAR ZIT PRIMAIR ONDERWIJS GROEP 3 T/M 6 MUZIEK IN! LESBRIEF MUZIKALE REIS Overal in de wereld maken mensen muziek en laten mensen zich door elkaars muziek inspireren. De door reizigers meegebrachte
Nadere informatieVoordoen (modelen, hardop denken)
week 11-12 maart 2012 - hardop-denktekst schrijven B Voordoen (modelen, hardop denken) Waarom voordoen? Net zoals bij lezen, leren leerlingen heel veel over schrijven als ze zien hoe een expert dit (voor)doet.
Nadere informatievastleggen: van grafisch naar traditioneel
1 Hoe werk je met grafische notatie in de onderbouw en hoe kom je tot traditionele notatie? Een uitleg met praktijkvoorbeelden van eenvoudig naar complex. Vastleggen: van grafisch naar traditioneel Hans
Nadere informatieNationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Begrijpend luisteren WWW.CPS.NL
Nationaal congres Taal en Lezen 15 oktober 2015 Begrijpend luisteren WWW.CPS.NL Contactgegevens Annemarieke Kool a.kool@cps.nl 06 55 81 87 65 Programma 1. Welkom 2. Doelen van workshop 3. Theorie strategieën
Nadere informatieLESPROGRAMMA LES 1. INTRODUCTIELES
LESPROGRAMMA LES 1. INTRODUCTIELES Inhoud In de introductieles gaat u met de leerlingen aan de slag met het thema duurzaam en eerlijk eten. Samen met de leerlingen bekijkt u drie filmpjes die uitleggen
Nadere informatie*Ook met het programma Paint van Windows kunnen foto s bewerkt worden
Lesbrief Online pesten Leerjaar 1-Profiel1,2,3 Tijd: 50 55 minuten Voorbereiding: op http://mediawijsheid.nl/onlinepesten staan allerlei filmpjes, informatie en artikelen over online pesten, bruikbaar
Nadere informatieDe leerlingen leren omgaan met gevoelens van zichzelf en anderen, met name gevoelens die horen bij hun leeftijd.
Les 24 Ik hou van.. Doel blok 4: De leerlingen leren omgaan met gevoelens van zichzelf en anderen, met name gevoelens die horen bij hun leeftijd. Leskern: De leerlingen onderzoeken het begrip houden van
Nadere informatie2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27
Inhoud 1 > Uitgangspunten 9 2 > Kerndoelen 11 3 > Materialen 12 4 > Aan de slag 15 5 > Introductie van de manier van werken 22 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 7 > Waarom samenwerkend
Nadere informatieIn Evacuate the dancefloor van Cascada wordt een langer motief gebruikt. Meteen daarna wordt een variatie gespeeld.
Naam:.... Klas:. Herhalen is iets nog een keer spelen zonder er iets aan te veranderen. Als je in een muziekstuk het motief alleen maar herhaalt, wordt het wel een beetje saai. Daarom maakt een componist
Nadere informatieLesbrief bij workshop Componeren in de klas
Lesbrief bij workshop Componeren in de klas Introductie Deze lesbrief is gemaakt ter ondersteuning van het project Componeren in de klas. De methode Componeren in de klas bestaat uit drie workshops gegeven
Nadere informatieComponeren in de klas Een project van philharmonie zuidnederland voor de groepen 7/8 van het basisonderwijs en het Voortgezet onderwijs
Componeren in de klas Een project van philharmonie zuidnederland voor de groepen 7/8 van het basisonderwijs en het Voortgezet onderwijs pagina 2 van 19 Inhoud Voorwoord 3 Lesactiviteit 1: Introductie op
Nadere informatieChecklist Gesprek voeren 2F - handleiding
Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Inleiding De checklist Gesprek voeren 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een gesprek moeten kunnen voeren op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht hoe de
Nadere informatie- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens.
Tuin van Heden 2 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen
Nadere informatieBenodigdheden: A. Inleiding: kringgesprek 15 minuten.
Handleiding Groep Les Thema Wat zie je en wat vind je ervan? Weet wat je ziet Welkom bij de eerste les van het Nationaal Media paspoort voor uw groep! De kinderen (en u als leerkracht) worden zich in deze
Nadere informatieLESBRIEF NR 2 OPDRACHT 1 ANDERS? VOOR GROEP 7 + 8 +
LESBRIEF NR 2 VOOR GROEP 7 + 8 + GROEP 7 + 8 DOWNLOAD DEZE LESBRIEF OOK OP SAMSAM.NET SAMSAM MIDDEN IN DE WERELD De wheelie van Robert uit Zambia ANDERS? NOU EN! Een slangenbeet veranderde Christabels
Nadere informatie