INTERNE CONTROLE. There ain t no such thing as a free lunch

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "INTERNE CONTROLE. There ain t no such thing as a free lunch"

Transcriptie

1 AUDIT interne audit externe controle 1 INTERNE CONTROLE There ain t no such thing as a free lunch Milton Friedman Dagelijks worden zesduizend maaltijden besteld in de studentenrestaurants van de K.U.Leuven. Duizenden euros worden er uitgewisseld tussen studenten en kassiers van de restaurants. Om te garanderen dat het geld dat de kassiers ontvangen terecht komt, zijn er door de K.U.Leuven tal van controlemaatregelen uitgewerkt. Deze maatregelen noemt men. 2 1

2 Eén van die controlemaatregelen bestaat erin dat de telband van het kasregister dat de verkopen registreert moet overeenstemmen met het geldbedrag dat zich in de lade van het kasregister bevindt. Op het einde van de dag controleren wij of er belangrijke tekorten of overschotten zijn voor ieder kasregister zegt de directeur van destudentenrestaurants. t t t Komen kasverschillen vaak voor? Nee, want de kassiers weten dat er disciplinaire sancties volgen wanneer er herhaaldelijk kasverschillen voorkomen Wanneer een student bij het afrekenen geen kassa-belletje hoort of wanneer hij geen kasticket ontvangt, dan bestaat de kans dat de kassier steelt. Wij weten dat het soms vervelend is om het kasticket te moeten afleveren, maar het kasticket is voor ons een absoluut noodzakelijke controlemaatregel. 3 Het verhaal over het studentenrestaurant toont aan dat de controle op de kasgelden erg belangrijk is. Maar gelijkaardige controles zijn nodig om andere activa van de universitaire restaurants te beveiligen. Er zijn onder meer controlemaatregelen om - diefstal van voedsel en drank te vermijden - diefstal van eetgerei en keukengerei te voorkomen - verkopen voor eigen rekening te vermijden (vb. koffie in cafetaria) Diefstal kan gebeuren door studenten maar ook door personeel en leidinggevende personen. De controlemaatregel moeten zich op alle niveau s situeren. Naast diefstal is de ontwaarding van de voorraden een probleem. Aangepaste conserveringsmethoden worden gebruikt. Daarnaast moet een nauwkeurige planning van de menu s er voor zorgen dat voedingsproducten hun vervaldag niet overschrijden. De controlemaatregelen worden bepaald in functie van - het soort activa - en de specifieke risico s (= wat kan hier mis gaan?) 4 2

3 De directeur van het studentenrestaurant heeft nog andere zorgen. Hij is er tevens verantwoordelijk voor dat het restaurant zijn missie vervult. Dat betekent ondermeer : - maaltijden leveren tegen democratische prijzen - zorgen voor een uitgebreid en gevarieerd aanbod - gezonde maaltijden serveren (vetten en suikers!!, ) - zorg om het milieu (afval beperken, dosering reinigingsmiddelen, ) - kwaliteitsnormen respecteren (HACCP, ) 5 COSO : controlemaatregelen - ten behoeve van de leiding - op alle bestuurlijke en operationele activiteiten - om een aanvaardbare zekerheid te bekomen omtrent - de effectiviteit en de efficiëntie van de operaties - de bescherming van de bezittingen - de betrouwbaarheid van de financiële rapportering - de naleving van de wettelijke bepalingen (compliance) m.a.w omvat alle maatregelen die het management toelaten de informatie, de bescherming en de controle te verkrijgen, die voor haar van essentieel belang zijn om de onderneming op een succesvolle manier te leiden 6 3

4 objectieven van de? = wat streeft IC na? effectiviteit én efficientie van de operationele activiteiten = doelmatig, doelgericht bedrijfsobjectieven naleven tegenwoordig spreekt men over performantie bezittingen beschermen betrouwbaarheid van de financiele rapportering naleving van de wettelijke bepalingen en regelgeving = compliance 7 Hoe kunnen de objectieven van de IC toegepast worden op het studentenrestaurant? 1. effectiviteit én efficientie van de operationele activiteiten 2. bezittingen beschermen 3. betrouwbaarheid van de financiele rapportering 4. naleving van de wettelijke bepalingen en regelgeving 8 4

5 Hoe kunnen de objectieven van de IC toegepast worden op het studentenrestaurant? 1. effectiviteit én efficientie van de operationele activiteiten bedenk een paar performantie-indicatoren zijn er historieken die je zou bestuderen? 2. bezittingen beschermen bedenk een paar beveiligingsmaatregelen 3. betrouwbaarheid van de financiele rapportering hoe zou je de gerapporteerde cijfers controleren? hoe zou je verkopen voor eigen rekening kunnen dedecteren? 4. naleving van de wettelijke bepalingen en regelgeving welke normen moet je zoal naleven? ben je BTW-plichtig? welke verplichtingen heb je inzake BTW? hoe controleer je of de HCAPP-normen worden nageleefd? 9 Fraude, diefstal, laksheid, non-performantie kunnen voorkomen op alle niveau s en op iedere plaats in de onderneming. Daarom moet controle geïntegreerd worden in heel de organisatie. Dit brengt aanzienlijke kosten met zich mee. De kosten moeten afgewogen worden tegenover de opbrengsten. Een goede IC moet een optimum zoeken teneinde een aanvaardbare zekerheid te verkrijgen. = reasonable assurance 10 5

6 wat is controle? Elk controleproces bestaat uit volgende elementen : het verkijgen van informatie omtrent de feitelijke situatie (Ist-situatie) het verkijgen van informatie die als toetsingsmaatstaf wordt gebruikt (Soll-situatie) de eigenlijke toetsing het evalueren en ev. initiëren van regulariserende handelingen (=bijsturen van het proces) 11 In een organisatie komt controle voor op alle niveau s en in alle functies. vb. controle op realisatie van de planning op naleving van de budgetten op juiste en tijdige uitvoering v/d operationele activiteiten op de gerapporteerde exploitatieresultaten, Controle is onafscheidelijk verbonden met informatie. Informatie is enkel nuttig als ze betrouwbaar is. Daarom mag ze niet afkomstig zijn van de medewerker die moet gecontroleerd worden!! (= objectiviteit van de bron). De controlemaatregelen zijn van toepassing op personen goederen informatie 12 6

7 PERSONEN elke medewerker van de onderneming draagt bij tot het functioneren van de onderneming en het bereiken van de doelstellingen via delegatie van bevoegdheden mogelijke problemen : - mensen maken fouten (=onvrijwillig) - mensen plegen fraude (=vrijwillig, bedoeling om te schaden) - mensen werken vaak ondoelmatig, inefficiënt mensen = management : bestuurders en directieleden hogere niveau s : kaderleden lagere niveau s : uitvoerend personeel 13 PERSONEN 1. het management delegeert bevoegdheden aan de lagere niveaus de lagere niveau s moeten - verantwoording afleggen = informatie moet gecontroleerd worden vb telband, kasboek, inventaris magazaijnier, prestatiestaten, verkoopbons, - gecontroleerd worden = rechtstreekse controle op - diefstal - efficientie - compliance, 2. aandeelhouders delegeren bevoegdheden aan het management ook het management moet gecontroleerd worden = externe controle 14 7

8 GOEDEREN zij kunnen het voorwerp worden van - ontvreemding - beschadiging - verlies - bederf - vandalisme zo belang grijk dat externe controle no oodzakelijk is commi issaris INFORMATIE de jaarrekening en het jaarverslag, de budgettering en de ondernemingsstatistieken, de strategische informatie over markten, klanten, concurrentie, deze informatie vormt de basis voor de beslissingen van - het management (beleids- en operationele beslissingen) - derden (aandeelhouders, kredietverschaffers, ) Controle op deze informatie is noodzakelijk om juiste beslissingen te kunnen nemen!!!! kwalitatieve informatie moet : (1) juist, (2) volledig (3) tijdig zijn = betrouwbaar 16 8

9 Pijlers van een goed ICS functiescheidingen bevoegdheidsverdeling budgettering risicodetectie en aangepast risicobeheer fysische, mechanische en electronische controles administratieve procedures en documentenstroom goedkeuringsprocedures periodieke rapportering onafhankelijke interne audit AANGEPASTE ORGANISATIE Fraude wordt in de hand gewerkt door te veel bevoegdheden aan één persoon toe te vertouwen vnl. i.v.m. de ontvangsten en uitgaven van geldstromen. Een aangepaste organisatievorm behelst : - degelijke functiescheiding - duidelijke bevoegdheidsverdeling - strikt na te leven goedkeuringsprocedures 18 9

10 1.A FUNCTIESCHEIDING = een scheiding van onverenigbare functies Onverenigbare functies zijn functies die in combinatie met elkaar de kans op fouten en/of fraude groter maken. Wanneer één persoon verantwoordelijk is voor een hele reeks gerelateerde activiteiten dan neemt de kans op fouten en onregelmatigheden sterk toe. Functiescheiding is moeilijk realiseerbaar in kleine ondernemingen. De zaakvoerder moet in dat geval bijkomende controle-werkzaamheden op zich nemen A FUNCTIESCHEIDING Men zal door bepaalde organisatorische taakverdeling er voor zorgen dat de ene taakopdracht de andere taakopdracht controleert. Deze controle gebeurt door verantwoordingsverslagen aan elkaar te toetsen. Daarom moet men een kritische instelling ontwikkelen t.o.v. documenten, operaties, boekingen, verklaringen, Zo ontstaat een automatische controle. Telkens een kassier zijn dienst begint wordt een geldlade d in het kasregister geplaatst. Op het einde van zijn shift, wordt de geldlade verwijderd en wordt het kasgeld geteld door een andere bediende. Het totaal van het kasgeld wordt vergeleken met het totaal zoals geregistreerd op de controleband van het kasregister. zie Financiële cyclus 2.5 het kasregister

11 volgende functies kan men onderscheiden : functie van beheer : beschikkingsbevoegdheid = beslissingen nemen functie van behoud : bewaringsbevoegdheid = toegang tot en bevoegdheid tot bewaren van bezittingen zoals kasgelden, goederen in magazijn, effecten, registratiefunctie: inschrijven van de ondernemingsverrichtingen in de boekhouding operationele functie: de toelating om bepaalde handelingen/taken uit te voeren controlefunctie : bevoegdheid om uitgevoerde handelingen en taken van anderen te controleren 21 1.B BEVOEGDHEIDSVERDELING EN -BEPERKING Bevoegdheidsverdeling Een onderneming moet duidelijk vastleggen welke functies welke bevoegheden toebedeeld krijgen. Waarom? 1. zo krijgt men garantie dat de taak daadwerkelijk wordt uitgevoerd 2. controle is het meest effectief wanneer slechts één enkele persoon verantwoordelijk is voor een bepaalde taak Indien er een tekortkoming is kan men de verantwoordelijke aanwijzen. Dit laat toe om bij te sturen en/of te sanctioneren

12 1.B BEVOEGDHEIDSVERDELING EN -BEPERKING Bevoegdheidsbeperking en goedkeuringsprocedures Niet iedereen krijgt evenveel vertouwen. Wanneer de financiële impact van een daad toeneemt, zal ook meer beveiliging ingebouwd moeten worden door bevoegdheden te beperken. De beslissingsmacht wordt verschoven naar een hierarchisch hoger niveau én naar meerdere personen (vier-ogen principe). Goedkeuringsprocedures bepalen dat bepaalde transacties de expliciete goedkeuring moeten krijgen van een hoger geplaatst persoon onder vorm van een handtekening ADMINISTRATIEVE PROCEDURES EN DOCUMENTENSTROOM Procedures? wat er moet gedaan worden als een verrichting aanvangt hoe bepaalde taken moeten worden uitgevoerd wie toelating heeft om te beslissen over bepaalde handelingen en wie die handelingen mag/moet uitvoeren welke verantwoordingsstukken moeten gecreëerd worden en welke hun verdere bestemming is = documentenstroom SOP = Standard Operating Procedure 24 12

13 2. ADMINISTRATIEVE PROCEDURES EN DOCUMENTENSTROOM Soorten procedures? De procedures hebben betrekking op de verschillende ondernemingscycli. Cyclus? de aankoopcyclus de verkoopcyclus de fabricagecyclus de personeelscyclus de liquiditeitscyclus (financiële cyclus) ADMINISTRATIEVE PROCEDURES EN DOCUMENTENSTROOM Doel van de procedures? het routinematig handelen bevorderen waardoor alleen uitzondering onder de aandacht v/h management worden gebracht uniformiteit scheppen bij de uitvoering inbouwen van beveiliging via functiescheiding, goedkeuring, efficiëntie-verhoging 26 13

14

15 2.A AANKOOPCYCLUS aankoopactiviteiten it it = ruilproces gelden ruilen tegen goederen en diensten doelstelling IC : bewaken van gelijkwaardigheid De omvang (verschillende stappen en documenten) van deze cyclus is functie van de ondernemingsactiviteit. vgl. bank handelsonderneming productieonderneming Bij een handelsonderneming bestaat het grootste deel van de kosten uit aankopen van goederen. Wanneer in het aankoopproces iets fout loopt, dan kan dit enorme gevolgen hebben voor de onderneming A AANKOOPCYCLUS Indien aankoopfunctie belangrijk AANKOOPDIENST = afzonderlijke en gespecialiseerde dienst Deze dienst staat ten dienste van alle departementen van de onderneming. Haar functie is het verrichten van de aankopen. Zij heeft evenwel geen eigen verantwoordelijkheid inzake - autorisatie - bewaring - controle van aankopen 30 15

16 2.A.1 Operaties in de aankoopcyclus - identificatie van de aankoopbehoefte - evaluatie van de kandidaat-leveranciers - keuze van de leverancier - bestelling - goederenontvangst - kwaliteitscontrole - factuurcontrole en -registratie - betaling

17 2.A.2 Documenten - bestelaanvraag : aanvraag van departementen bij de aankoopdienst (synoniem : aankoopopdracht) - bestelbon : (of brief) hiermee bepaalt de aankoopdienst - de omschrijving - de hoeveelheid - de prijs - de conditionering - het leveringsadres - en de aanbevelingen of contractuele bijzondere modaliteiten = 1. intern bewijsstuk van de aankoop 2. naar de leverancier gestuurd om de aankoop te bevestigen. die antwoordt met een orderbevestiging 33 2.A.2 Documenten - ontvangstbon : - registratie van de ontvangst van de goederen geregistreerd - registratie van opmerkingen t.g.v. - de hoeveelheidscontrole - de kwaliteitscontrole ** vaak wordt de leveringsbon van de leverancier gebruikt - betalingsdocumenten : documenten die wijzen op betaling leverancier - overschrijvingsbewijzen - uitgegeven cheques - betaallijsten computersysteem 34 17

18 2.A.3 Verloop van aankoopcyclus departementen bestelaanvraag aankoopdienst bestelbon goederenontvangst ontvangstbon magazijn boekhouding bestelbon ontvangstbon factuur betaaldienst crediteurenadministratie betaaldocument 35 2.A.4 Interne controle binnen aankoopcyclus 1. uitvaardigen bestelling 2. ontvangst goederen en diensten 3. controle en registratie 4. betaling 5. magazijnfunctie 36 18

19 2.A.4 Interne controle binnen aankoopcyclus = Welke -maatregelen dringen zich op i.v.m. 1) uitvaardigen bestelling : - identificatie van de aankoopbehoefte - tijdig continuïteit! out-of-stock problemen - accurate identificatie onbruikbare voorraden vermijden bestelkosten minimaliseren voorraadkosten minimaliseren IC : zijn er procedures om de aankoopbehoefte vast te stellen? - opmaken bestelaanvraag - organigram wie is bevoegd om bestelaanvraag door te geven aan de aankoopdienst? - voorgedrukte eventueel voorgenummerde formulieren? - voldoende gedetailleerd opgemaakt? 37 - onderhandelingen leveranciers - aankoopdienst - worden richtlijnen m.b.t. aanvragen prijsoffertes en eventuele aanbestedingsprocedures nageleefd? - er wordt uitsluitend bij geëvalueerde en goedgekeurde leveranciers besteld? - bestellingen moeten worden geplaats bij leverancier - met meest gunstige prijs/kwaliteit verhouding - die aanvaardbare leveringstermijn waarborgt De aankoopdienst loopt een bijzonder risico omdat aankopers vaak door leveranciers worden benaderd. Speciale controlemaatregelen dringen zich op o.a. een systematische personeelsrotatie

20 - plaatsen bestelling - is de bestelling geautoriseerd door - het vereiste bevoegdheidsniveau (organigram)? - het budget? - enkel bestellingen met goedgekeurde bestelaanvraag - voor iedere bestelling wordt een bestelbon opgemaakt door de aankoopdienst - bestelbon bevat minimaal : - sequentieel volgnummer; - besteldatum; - identificatie leverancier; - omschrijving artikel (nummer); - bestelde hoeveelheid; - overeengekomen eenheidsprijs; - bedongen kortingen: - totale bestelprijs; - leveringstermijn; - plaats van levering; - verzendingsmodaliteiten. 39 2) ontvangst van de goederen (en diensten) : - bij iedere ontvangst wordt ontvangstbon opgemaakt - goederen worden slecht aanvaard mits goedgekeurde bestelbon - ontvangstbon moet voldoende gedetailleerd zijn (vgl. met bestelbon moet mogelijk zijn) in praktijk wordt vaak een doorslag van bestelbon gebruikt - goederen die niet conform zijn qua kwaliteit/hoeveelheid weigeren - aanvaarde goederen zo snel mogelijk ter beschikking van aanvrager/gebruiker 40 20

21 3) controle en registratie : - documentenstroom moet danig georganiseerd zijn dat iedere schuld onmiddellijk in de boekhouding geregistreerd wordt. - de registratie gebeurt bij de boekhoudafdeling/crediteurenadministratie - deze steunt zich op gescheiden bronnen : DOCUMENT Factuur Ontvangstbon Bestelbon BRON Leverancier Goed.ontv.dienst Aankoopdienst - juistheid factuur steunt op toetsing 3 documenten - resultaten controles worden aangetekend op factuur - facturen worden na controle, genummerd en geboekt 41 4) betaling : - alle gecontroleerde en akkoord bevonden facturen moeten aan de leveranciers worden betaald binnen de overeengekomen termijn = tijdig niet te vroeg, niet te laat - optimalisatie betalingsvoorwaarden - dubbele betaling moet worden vermeden - correcte registratie van betaling op de leveranciersrekening 42 21

22 5) magazijnfunctie : - typisch bewarende functie - elke overdracht tussen magazijn en een afdeling gebeurt steeds tegen kwijting voor ontvangst - administratieve stock moet worden bijgehouden door dienst die los staat van magazijnfunctie registrerende functie : registreert in- en uitbewegingen op basis van documenten - opdat de magazijnier zou kunnen bewaren moet voorzien worden in : - afgesloten magazijnruimten - strikte toegangscontrole tot magazijn -orde en netheid in magazijn - geen in- of uitbeweging zonder document van bevoegde dienst - regelmatige inventariscontroles door functionaris die los staat van bewarende en registrerende functie belang gedetailleerde historiek - bijzondere aandacht voor : stockrechtzettingen, verschrooting, gratis leveringen, demo-zendingen, goederen in consignatie,

23 2.A.5 Functiescheidingen beschikkende functies : - goedkeuren van de aankoopopdrachten - ondertekening van de bestelbons - goedkeuring van de aankoopfacturen - ondertekening van de betaalopdrachten - verlenen van toegang tot gegevensbestanden die met aankopen verband houden bewarende functies : - uitschrijven en ondertekenen van ontvangstbonnen - magazijnfunctie - opvolging van aanvragen van creditnota's aan leveranciers 45 2.A.5 Functiescheidingen registrerende functies : - uitschrijven van aankoopopdrachten en bestelbonnen - uitschrijven ontvangstbonnen - bijhouden van de boekhouding (inkopen/crediteuren) - voeren van de voorraadadministratie - aanmaak betalingsopdrachten controlerende functies : - afstemmen bestelbon, ontvangstbon en factuur - controle boekhoudkundige registraties met o.a. aansluiting tussen subadministratie en grootboek - inventariscontroles op voorraden - analyse prijsverschillen, aankoopresultaten, partijresultaten - toegangsbeveiliging diverse registraties/bestanden 46 23

24 Pijlers van een goed ICS functiescheidingen bevoegdheidsverdeling budgettering risicodetectie en aangepast risicobeheer fysische, mechanische en electronische controles administratieve procedures en documentenstroom goedkeuringsprocedures periodieke rapportering onafhankelijke interne audit BUDGET Budget heeft een taakstellende functie : 1. het bepaalt de objectieven van de organisatie = to do s voor de volgende periode 2. autorisatie van uitgaven om objectieven te realiseren het budget kan gebruikt worden als toetsingsmaatstaf = toetsen of onderneming taken effectief en efficient heeft uitgevoerd. normen waaraan budget moeten voldoen : 1. moet goedgekeurd zijn door ondernemingsleiding 2. moet aangepast zijn aan organisatie voldoende detail 3. moet in relatie staan tot budgetten uit verleden 4. moet in relatie staan tot financiering en liquiditeitsplanning 48 24

25 4. PERIODIEKE RAPPORTERING = een periodieke en gestructureerde verantwoording omtrent de uitkomsten van het gevoerde beleid normen : 1. moet juist, volledig en tijdig zijn 2. moet voldoen aan informatiebehoefte van de gebruiker 3. moet leesbaar zijn Om de informatiehoeveelheid te beperken kan men rapporteren wat significant afwijkt van het normale : Management by exception reporting by exception 49 Wat moet gerapporteerd worden? omzet en brutowinst per artikelgroep deelactiviteit verkooppunt vgl. segmental reporting synthese van de kosten variabele en structurele periodieke resultaten stand van de voorraad / stand van de bestellingen in uitvoering openstaande saldi + aging klanten en leveranciers stand van de financiële rekeningen personeelsbestand verschillenanalyse (productieondernemingen) vergelijking resultaten met budget toekomstgerichte informatie : orderportefeuille cash-flow prognose vb reporting by exception : - openstaande vorderingen > 60 dagen - verkopen met winstmarge < x% 50 25

26 structuur ICS = INTERNE CONTROLE STRUCTUUR externe auditor is verplicht de structuur van de onder- neming te beoordelen vooraleer zijn werkzaamheden aan te vatten wat zijn de elementen van de controlestructuur? Elementen van de controlestructuur 1. controle omgeving = hoe is houding van management t.o.v. controle? ondernemingsfilosofie, leiderschapsstijl communicatiemethode integriteit van de leiding algemene organisatiestructuur 51 structuur 2. risico-analyse interne en externe risico's bedreigen de onderneming worden deze risico'ss onderkend? neemt het management gepaste maatregelen? 3. specifieke controleprocedures worden functiescheidingen georganiseerd? is er een duidelijke documentenstroom? worden transacties en hun registratie getest? (revenue leakages) autorisatie van bepaalde transacties? beveiliging van toegang tot activa? tot bankrekeningen? paswoorden? toetsing aan werkelijkheid (inventariscontrole) toetsing aan ex-ante gegevens (budgetten en voorcalculaties) permanente controle door interne audit-afdeling? 52 26

27 structuur 4. informatie en accountingsysteem alle personen moeten de juiste informatie krijgen om hun opera- tionele activiteiten te leiden/uit tevoeren 1) boekhoudkundige informatie en verwerking worden de 'geldige transacties op een effectieve wijze geïdentificeerd en vastgelegd? in de juiste tijdsperiode? tegen de juiste waarde? en op een correcte wijze voorgesteld en toegelicht? 2) voorziet het informatiesysteem ook in informatie omtrent externe gebeurtenissen en externe ontwikkelingen die de onderneming beïnvloeden o.a. invloed op waarderingen, indekking,... 3) Loopt de informatie van boven naar beneden en dwars door het bedrijf? = motivatie van medewerkers 53 structuur beperkingen van het ICS controle is onderhevig aan misverstanden, beoordelingsfouten zorgeloosheid van het personeel samenspanning Interne controle is geen sleutel tot succes, wel een hulpmiddel om de doelstellingen van de onderneming te bereiken

28

29

30 59 30

interne audit externe controle

interne audit externe controle AUDIT interne controle interne audit externe controle 1 1 INTERNE CONTROLE There ain t no such thing as a free lunch Milton Friedman Dagelijks worden zesduizend maaltijden besteld in de studentenrestaurants

Nadere informatie

1. Aankoopcyclus 1. ALGEMEEN 2. OVERZICHT AANKOOPCYCLUS

1. Aankoopcyclus 1. ALGEMEEN 2. OVERZICHT AANKOOPCYCLUS 1. Aankoopcyclus 1. ALGEMEEN De aankoopactiviteiten van een onderneming betreffen in wezen een ruilproces, namelijk waarden (geldmiddelen) van de onderneming worden geruild tegen verwerving van goederen

Nadere informatie

INTERNE CONTROLE 1.1 INFORMATIE EN CONTROLE 1.2 INTERNE CONTROLE

INTERNE CONTROLE 1.1 INFORMATIE EN CONTROLE 1.2 INTERNE CONTROLE INTERNE CONTROLE 1.1 INFORMATIE EN CONTROLE Elk controleproces bestaat in wezen uit volgende elementen: - het verkrijgen van informatie omtrent de feitelijke situatie (Ist-situatie). - het verkrijgen van

Nadere informatie

Treasurystatuut Gemeente Den Helder. ieheersdeel

Treasurystatuut Gemeente Den Helder. ieheersdeel Treasurystatuut 2014 Gemeente Den Helder ieheersdeel Administratieve organisatie en interne controle. A. Uitgangspunten administratieve organisatie en interne controle. Vanuit de treasuryfunctie zijn de

Nadere informatie

Gewijzigde doelstellingen in de leidraad interne controle/ organisatiebeheersing VLAAMSE OVERHEID. (inwerkingtreding: 1 januari 2015)

Gewijzigde doelstellingen in de leidraad interne controle/ organisatiebeheersing VLAAMSE OVERHEID. (inwerkingtreding: 1 januari 2015) Gewijzigde doelstellingen in de leidraad interne controle/ organisatiebeheersing VLAAMSE OVERHEID (inwerkingtreding: 1 januari 2015) 2 1. Doelstellingen, proces- & risicomanagement Subthema kwaliteitsbeleid

Nadere informatie

INTERNATIONALE CONTROLESTANDAARD 260 COMMUNICATIE OVER CONTROLE-AANGELEGENHEDEN MET HET TOEZICHTHOUDEND ORGAAN

INTERNATIONALE CONTROLESTANDAARD 260 COMMUNICATIE OVER CONTROLE-AANGELEGENHEDEN MET HET TOEZICHTHOUDEND ORGAAN INTERNATIONALE CONTROLESTANDAARD 260 COMMUNICATIE OVER CONTROLE-AANGELEGENHEDEN MET HET TOEZICHTHOUDEND ORGAAN INHOUDSOPGAVE Paragrafen Inleiding... 1-4 Relevant orgaan... 5-10 Te communiceren controle-aangelegenheden

Nadere informatie

FUNCTIEBESCHRIJVING BOEKHOUDER POLITIEZONE/AGB

FUNCTIEBESCHRIJVING BOEKHOUDER POLITIEZONE/AGB FUNCTIEBESCHRIJVING BOEKHOUDER POLITIEZONE/AGB 1. ALGEMEEN 1.1. Dienst: Politiezone Schoten (PZ) en Autonoom Gemeentebedrijf Schoten (AGBS) 1.2. Naam van de functie: BOEKHOUDER POLITIEZONE/AGB 1.3. Datum:

Nadere informatie

1. FINANCIËLE INFORMATIESYSTEMEN

1. FINANCIËLE INFORMATIESYSTEMEN Inhoud 1. FINANCIËLE INFORMATIESYSTEMEN............................. 13 1. Wat is boekhouden?........................................ 13 2. Gebruikers van boekhoudinformatie...........................

Nadere informatie

4. Wettelijke basis 17 4.1. Europese richtlijnen en verordeningen 17 4.2. Belgische wetgeving 17 4.3. Voor vzw s 18

4. Wettelijke basis 17 4.1. Europese richtlijnen en verordeningen 17 4.2. Belgische wetgeving 17 4.3. Voor vzw s 18 Inhoud 1. Financiële informatiesystemen 13 1. Wat is boekhouden? 13 2. Gebruikers van boekhoudinformatie 14 3. Financial versus management accounting 15 3.1. Financial accounting (of algemeen boekhouden)

Nadere informatie

Geïntegreerd praktijkproject Interne audit

Geïntegreerd praktijkproject Interne audit 2 Accountancy-Fiscaliteit Geïntegreerd praktijkproject Interne audit CAMPUS Geel Jochen Vervoort Vincent Keustermans Jeroen Julien Jasper De Kinderen Toon Van Herck Tom Verherstraeten Melanie Janssens

Nadere informatie

INLEIDING TOT DE INTERNE CONTROLE

INLEIDING TOT DE INTERNE CONTROLE INLEIDING TOT DE INTERNE CONTROLE onder leiding van Willy GROFFILS met bijdragen van Lieven ACKE Johan CHRISTIAENS Michel J. DE SAMBLANX Daniel LEBRUN LucVAN BAEL deze tekst werd doorgenomen door een leescomite

Nadere informatie

De receptie. De aankoopafdeling. De verkoopafdeling

De receptie. De aankoopafdeling. De verkoopafdeling De receptie Op de receptie komt al de correspondentie van ons bedrijf binnen, deze briefwisseling verdelen zij onder de verschillende afdelingen. Zij staan ook in voor het versturen van alle nodige documenten.

Nadere informatie

SAP Risk-Control Model. Inzicht in financiële risico s vanuit uw SAP processen

SAP Risk-Control Model. Inzicht in financiële risico s vanuit uw SAP processen SAP Risk-Control Model Inzicht in financiële risico s vanuit uw SAP processen Agenda 1.Introductie in Risicomanagement 2.SAP Risk-Control Model Introductie in Risicomanagement Van risico s naar intern

Nadere informatie

Befimmo NV. Reglement van de interne audit

Befimmo NV. Reglement van de interne audit Befimmo NV Inhoud Article 1 - Opzet... 1 Article 2 - Opdracht, doelstellingen en activiteiten... 2 Article 3 - Jaarprogramma... 3 Article 4 - Rapportering... 3 Article 5 - Autoriteit... 4 Article 6 - Onafhankelijkheid...

Nadere informatie

de boekhoudkundige verwerking van een economische cyclus: van start, via aan- en verkoop naar het einde van het jaar door Hendrik Claessens

de boekhoudkundige verwerking van een economische cyclus: van start, via aan- en verkoop naar het einde van het jaar door Hendrik Claessens de boekhoudkundige verwerking van een economische cyclus: van start, via aan- en verkoop naar het einde van het jaar door Hendrik laessens Opgave We starten met een onderneming gespecialiseerd in computermateriaal.

Nadere informatie

HOOFDSTUK 1 BASISBEGINSELEN VAN HET DUBBEL BOEKHOUDEN

HOOFDSTUK 1 BASISBEGINSELEN VAN HET DUBBEL BOEKHOUDEN WOORD VOORAF... OVER DE AUTEURS... v vii HOOFDSTUK 1 BASISBEGINSELEN VAN HET DUBBEL BOEKHOUDEN 1 INLEIDING... 2 2 DE BALANS... 3 2.1 Ondernemingsmiddelen of activa... 4 2.2 Ondernemingsbronnen of passiva...

Nadere informatie

11. INTERNE CONTROLE VAN DE CYCLI 1. Aankoopcyclus

11. INTERNE CONTROLE VAN DE CYCLI 1. Aankoopcyclus 1. ALGEMEEN 11. INTERNE CONTROLE VAN DE CYCLI 1. Aankoopcyclus De aankoopactiviteiten van een onderneming betreffen in wezen een ruilproces, namelijk waarden (geldmiddelen) van de onderneming worden geruild

Nadere informatie

De effectieve directie

De effectieve directie Studiedag - Journée d études De interne audit en het auditcomité Walgraeve M. Hoofd interne audit NVSM 17.10.2008 Verslag over: De effectieve directie - Financiële, operationele en strategische risico

Nadere informatie

INTERN REGLEMENT VAN HET AUDITCOMITÉ

INTERN REGLEMENT VAN HET AUDITCOMITÉ BIJLAGE 2. INTERN REGLEMENT VAN HET AUDITCOMITÉ Dit intern reglement maakt integraal deel uit van het Corporate Governance Charter van de Vennootschap. Deze bijlage is een aanvulling op de toepasselijke

Nadere informatie

Controletechnische functiescheiding

Controletechnische functiescheiding Controletechnische functiescheiding A3040^1. Controletechnische functiescheiding drs. A.J.A. Hassing RE RA 1 1 Inleiding A3040 ^ 3 2 Functies A3040 ^ 4 2.1 Beschikken A3040 ^ 4 2.2 Bewaren A3040 ^ 4 2.3

Nadere informatie

FUNCTIEBESCHRIJVING BOEKHOUDER

FUNCTIEBESCHRIJVING BOEKHOUDER FUNCTIEBESCHRIJVING BOEKHOUDER 1. ALGEMEEN 1.1 Departement: Financiën Dienst: Financiële dienst 1.2 Naam van de functie: BOEKHOUDER 1.3 Datum: juli 2018 2. DOEL VAN DE FUNCTIE Je bent verantwoordelijk

Nadere informatie

Boekhouding verenigingen 28 februari Sylvia Thienpont

Boekhouding verenigingen 28 februari Sylvia Thienpont Boekhouding verenigingen 28 februari 2015 Sylvia Thienpont Boekhouding verenigingen 1. Wettelijk kader boekhoudkundige Kleine verenigingen Grote en zeer grote verenigingen 2. Dubbel boekhouden versus vereenvoudigd

Nadere informatie

INTERN REGLEMENT VAN HET AUDITCOMITÉ

INTERN REGLEMENT VAN HET AUDITCOMITÉ BIJLAGE 2 BIJ HET CORPORATE GOVERNANCE CHARTER INTERN REGLEMENT VAN HET AUDITCOMITÉ OPGESTELD DOOR DE RAAD VAN BESTUUR INHOUDSOPGAVE Algemeen... 3 1. Samenstelling... 3 2. Verantwoordelijkheden... 3 3.

Nadere informatie

De logica achter de ISA s en het interne controlesysteem

De logica achter de ISA s en het interne controlesysteem De logica achter de ISA s en het interne controlesysteem In dit artikel wordt de logica van de ISA s besproken in relatie met het interne controlesysteem. Hieronder worden de componenten van het interne

Nadere informatie

INTERNATIONALE CONTROLESTANDAARD 610 HET IN AANMERKING NEMEN VAN DE INTERNE AUDITWERKZAAMHEDEN

INTERNATIONALE CONTROLESTANDAARD 610 HET IN AANMERKING NEMEN VAN DE INTERNE AUDITWERKZAAMHEDEN INTERNATIONALE CONTROLESTANDAARD 610 HET IN AANMERKING NEMEN VAN DE INTERNE AUDITWERKZAAMHEDEN INHOUDSOPGAVE Paragrafen Inleiding... 1-4 Reikwijdte en doelstellingen van de interne audit... 5 Verhouding

Nadere informatie

10 Nulmeting kerntaak B1-K4

10 Nulmeting kerntaak B1-K4 WW 10 Nulmeting kerntaak B1-K4 Voordat je begint met de praktijkopdrachten vraag je aan je praktijkopleider of hij deze nulmeting wil invullen. Het kan namelijk zijn dat je al ervaring hebt met bepaalde

Nadere informatie

INTERNATIONALE CONTROLESTANDAARD 550 VERBONDEN PARTIJEN

INTERNATIONALE CONTROLESTANDAARD 550 VERBONDEN PARTIJEN INTERNATIONALE CONTROLESTANDAARD 550 VERBONDEN PARTIJEN INHOUDSOPGAVE Paragrafen Inleiding... 1-6 Bestaan en toelichting van verbonden partijen... 7-8 Transacties tussen verbonden partijen... 9-12 Onderzoek

Nadere informatie

ALGEMENE VOORWAARDEN FEDICT DIENSTEN

ALGEMENE VOORWAARDEN FEDICT DIENSTEN ALGEMENE VOORWAARDEN FEDICT DIENSTEN Doel van het document: De algemene voorwaarden voor Fedict diensten bevatten de standaardvoorwaarden voor het gebruik van alle Fedict diensten. Ze worden aangevuld

Nadere informatie

FINANCIELE GIDS. Begeleidingsacties voor werkzoekenden van 50 jaar en ouder. Departement Partnerships en Netwerk

FINANCIELE GIDS. Begeleidingsacties voor werkzoekenden van 50 jaar en ouder. Departement Partnerships en Netwerk FINANCIELE GIDS Begeleidingsacties voor werkzoekenden van 50 jaar en ouder Departement Partnerships en Netwerk INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING... 3 2. ALGEMENE PRINCIPES... 4 A. Het subsidiebedrag... 4 B. De

Nadere informatie

VZW en financiële rapportering

VZW en financiële rapportering VZW en financiële rapportering Wim Van De Walle 1 (c) 2013 Baker Tilly Belgium Thematiek Behoefte aan degelijke, transparante, coherente en betrouwbare beleids-en beheersrapportering Toezien dat rapportering

Nadere informatie

Functiebeschrijving. Functie. Doel van de entiteit. Plaats in de organisatie. Voor kennisname. Dienst: Financiële zaken

Functiebeschrijving. Functie. Doel van de entiteit. Plaats in de organisatie. Voor kennisname. Dienst: Financiële zaken Functie Graadnaam: administratief hoofdmedewerker Functienaam: administratief hoofdmedewerker Functiefamilie: deskundige Functionele loopbaan: C4-C5 Dienst: Financiële zaken Subdienst: Subdienst: Code:

Nadere informatie

De inzet van efficiëntieverhogende bestel- en betaalprocedures. Janne Van den Brande

De inzet van efficiëntieverhogende bestel- en betaalprocedures. Janne Van den Brande De inzet van efficiëntieverhogende bestel- en betaalprocedures Janne Van den Brande BESTEL- EN BETAALPROCES Proces voor gunning - vastlegging Digitalisering van het bestel- en betaalproces Voordelen van

Nadere informatie

1. Verslag zonder voorbehoud met toelichtende paragraaf

1. Verslag zonder voorbehoud met toelichtende paragraaf 1. Verslag zonder voorbehoud met toelichtende paragraaf 1.1. Onzekerheid van materieel belang Zonder afbreuk te doen aan ons oordeel vestigen wij de aandacht op Toelichting X bij de financiële overzichten.

Nadere informatie

INTERNE AUDIT: ALGEMENE PRINCIPES VOOR DE ORGANISATIE EN DE UITVOERING

INTERNE AUDIT: ALGEMENE PRINCIPES VOOR DE ORGANISATIE EN DE UITVOERING BELAC 3-03 Rev 5-2017 INTERNE AUDIT: ALGEMENE PRINCIPES VOOR DE ORGANISATIE EN DE UITVOERING De versies van documenten van het managementsysteem van BELAC die beschikbaar zijn op de website van BELAC (www.belac.fgov.be)

Nadere informatie

Betreft: Geïntegreerd inspectieverslag. Geachte Voorzitter,

Betreft: Geïntegreerd inspectieverslag. Geachte Voorzitter, Aan de Voorzitter van het OCMW van Oudenburg Ettelgemsestraat 18 8460 Oudenburg Geïntegreerd inspectieverslag POD MI Inspectiedienst POD MI OCMW/RMID- SCP /2015 2 Betreft: Geïntegreerd inspectieverslag

Nadere informatie

Uitbestedingsbeleid Stichting Pensioenfonds van de ABN AMRO Bank N.V.

Uitbestedingsbeleid Stichting Pensioenfonds van de ABN AMRO Bank N.V. Uitbestedingsbeleid Stichting Pensioenfonds van de ABN AMRO Bank N.V. [geldend vanaf 1 juni 2015, PB15-220] Artikel 1 Definities De definities welke in dit uitbestedingsbeleid worden gebruikt zijn nader

Nadere informatie

Charter Audit Comité Goedgekeurd door de Raad van Bestuur op 2 oktober 2014

Charter Audit Comité Goedgekeurd door de Raad van Bestuur op 2 oktober 2014 Charter Audit Comité Goedgekeurd door de Raad van Bestuur op 2 oktober 2014 Charter van het Audit Comité van de Raad van Bestuur van Indaver NV 1 Doelstelling van het Auditcomité Het Auditcomité van Indaver

Nadere informatie

Bijlage bij de VACANTVERKLARING

Bijlage bij de VACANTVERKLARING Bijlage bij de VACANTVERKLARING gaat over tot de aanwerving en aanleg wervingsreserve van een deskundige Financiën en overheidsopdrachten (m/v) : functiebeschrijving en competenties 1. Algemene informatie

Nadere informatie

Antwoordmodel. Open vragen (70 punten)

Antwoordmodel. Open vragen (70 punten) Antwoordmodel Aan dit antwoordmodel kunnen geen rechten worden ontleend. Het antwoordmodel dient als indicatie voor de corrector. De paginaverwijzingen in dit antwoordmodel zijn gebaseerd op het reguliere

Nadere informatie

Kennismaking met de inhoud van ISO 9001

Kennismaking met de inhoud van ISO 9001 Kennismaking met de inhoud van ISO 9001 Deze tekst is te gebruiken als eerste stap naar het toepassen van de standaard. Denk niet dat de standaard vraagt wat je denkt. Lees de standaard of doe navraag

Nadere informatie

Treasurystatuut voor de Veiligheidsregio Utrecht

Treasurystatuut voor de Veiligheidsregio Utrecht Treasurystatuut voor de Veiligheidsregio Utrecht Versie: AB VRU 21 juni 2010 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding 2 Algemeen 2 Wettelijke voorschriften 2 Opbouw statuut 2 2. Uitgangspunten en doelstellingen 3 Uitgangspunten

Nadere informatie

Resultaten van de bevraging van de sociale verhuurkantoren inzake de aanwezigheid van interne controleprocedures, bestuursdocumenten

Resultaten van de bevraging van de sociale verhuurkantoren inzake de aanwezigheid van interne controleprocedures, bestuursdocumenten Vlaamse overheid Agentschap Inspectie RWO - Afdeling Toezicht Directie Actoren Resultaten van de bevraging van de sociale verhuurkantoren inzake de aanwezigheid van interne controleprocedures, bestuursdocumenten

Nadere informatie

2.4. Doelstelling van de controle van de jaarrekening (5 januari 1987) 65

2.4. Doelstelling van de controle van de jaarrekening (5 januari 1987) 65 3. Interactie tussen toepassingscontroles en algemene IT-controles Toepassingscontroles en algemene IT-controles zijn sterk met elkaar verbonden. De algemene IT-controles zijn noodzakelijk om de betrouwbaarheid

Nadere informatie

BEHEERSDEEL. Stuknummer: bl10.00029. Administratieve organisatie en interne beheersing. Uitgangspunten administratieve organisatie en interne controle

BEHEERSDEEL. Stuknummer: bl10.00029. Administratieve organisatie en interne beheersing. Uitgangspunten administratieve organisatie en interne controle Stuknummer: bl10.00029 BEHEERSDEEL Administratieve organisatie en interne beheersing Uitgangspunten administratieve organisatie en interne controle Artikel 1. In het kader van de treasuryfunctie gelden

Nadere informatie

Inhoud DEEL 1. DE REGISTRATIE IN DE KLEINE ONDERNEMING... 1 HOOFDSTUK 1 DE KLEINE ONDERNEMING... 3

Inhoud DEEL 1. DE REGISTRATIE IN DE KLEINE ONDERNEMING... 1 HOOFDSTUK 1 DE KLEINE ONDERNEMING... 3 DEEL 1. DE REGISTRATIE IN DE KLEINE ONDERNEMING... 1 HOOFDSTUK 1 DE KLEINE ONDERNEMING... 3 1 KLEINE ONDERNEMING VOLGENS DE BOEKHOUDWETGEVING... 4 1.1 De juridische vorm van de onderneming... 4 1.2 De

Nadere informatie

Functiekaart. Werkt onder leiding van en rapporteert aan de bestuurssecretaris (Algemene zaken - Financiën).

Functiekaart. Werkt onder leiding van en rapporteert aan de bestuurssecretaris (Algemene zaken - Financiën). Functie Graadnaam: deskundige Functienaam: boekhouder Functiefamilie: deskundig Functionele loopbaan: B1-B3 Afdeling: Algemene zaken Dienst: Financiën Subdienst: Administratie Code: Doel van de entiteit

Nadere informatie

De strategische keuzes die moeten gemaakt worden zijn als volgt: Interne controle of zelfcontrole/sociale controle

De strategische keuzes die moeten gemaakt worden zijn als volgt: Interne controle of zelfcontrole/sociale controle 1 Hoofdstuk 1 1.1 Dirigeren en coördineren p43 1.1.1 Dirigeren Dirigeren is een synoniem voor delegeren. Dirigeren houdt in dat bepaalde bevoegdheden overgedragen worden naar een persoon met een lagere

Nadere informatie

BBC: stérke inzet op decentraal werken

BBC: stérke inzet op decentraal werken 11 de Cevi Klantendag 1 BBC: stérke inzet op decentraal werken Gaute Vannuten en Liesbeth Janssens BBC is geen zaak meer van boekhouden alleen De Cyclus van Beleid en Beheer heeft impact op uw volledige

Nadere informatie

Generieke systeemeisen

Generieke systeemeisen Bijlage Generieke Systeem in kader van LAT-RB, versie 27 maart 2012 Generieke systeem NTA 8620 BRZO (VBS elementen) Arbowet Bevb / NTA 8000 OHSAS 18001 ISO 14001 Compliance competence checklist 1. Algemene

Nadere informatie

Deelplan IC Memoriaalboekingen 2014. Gemeente Lingewaard

Deelplan IC Memoriaalboekingen 2014. Gemeente Lingewaard Deelplan IC Memoriaalboekingen 2014 Gemeente Lingewaard Inhoudsopgave 1. Aanleiding 2 2. Structureel / incidenteel 2 3. Opdrachtgever 2 4. Opdrachtnemer 2 5. Relevante wet- en regelgeving 2 6. Rapportage

Nadere informatie

Nadere uitwerking AO/IC. Uitvoeringsorganisatie De Groenzoom

Nadere uitwerking AO/IC. Uitvoeringsorganisatie De Groenzoom Nadere uitwerking AO/IC Uitvoeringsorganisatie De Groenzoom Datum: 10 juni 2015 Kenmerk: GZ-U3924 Versie: 1.0 Uitvoeringsorganisatie De Groenzoom Kleihoogt 7a 2651 KV Berkel en Rodenrijs Inhoudsopgave

Nadere informatie

TITEL I OPRICHTING VAN EEN INTERN VERZELFSTANDIGD AGENTSCHAP "INTERNE AUDIT VAN DE VLAAMSE ADMINISTRATIE"

TITEL I OPRICHTING VAN EEN INTERN VERZELFSTANDIGD AGENTSCHAP INTERNE AUDIT VAN DE VLAAMSE ADMINISTRATIE Besluit van de Vlaamse Regering tot oprichting van het intern verzelfstandigd agentschap Interne Audit van de Vlaamse Administratie en tot omvorming van het auditcomité van de Vlaamse Gemeenschap tot het

Nadere informatie

Inhoud. Woord vooraf 7

Inhoud. Woord vooraf 7 Inhoud Woord vooraf 7 1 Diverse aspecten van de controle 9 1.1 Doelstelling van de controle van de jaarrekening 9 1.1.1 Basisprincipes 9 1.1.2 De specifieke Belgische context 10 1.2 Andere controleopdrachten

Nadere informatie

Dit reglement is vastgesteld door de raad van commissarissen van Woningbouwvereniging Habeko wonen op 8 juli 2008.

Dit reglement is vastgesteld door de raad van commissarissen van Woningbouwvereniging Habeko wonen op 8 juli 2008. Bestuursreglement Dit reglement is vastgesteld door de raad van commissarissen van Woningbouwvereniging Habeko wonen op 8 juli 2008. Artikel 1 Status en inhoud van het reglement 1. Dit reglement is opgesteld

Nadere informatie

26-5-2015. Module 3 Gegevens verwerken. Geleerd in vorige presentaties. Les 2. Wat is boekhouden? Wat zijn transacties? Les 2. Leer het boekhoudproces

26-5-2015. Module 3 Gegevens verwerken. Geleerd in vorige presentaties. Les 2. Wat is boekhouden? Wat zijn transacties? Les 2. Leer het boekhoudproces Geleerd in vorige presentaties Module 3 Gegevens verwerken Les 2. Leer het boekhoudproces Business Plan op 1 A4 Budget in 5 stappen Uurtarief / DGA-salaris Papieren en digitale archief ordnersysteem Btw-administratie

Nadere informatie

Inhoud. Woord vooraf 11

Inhoud. Woord vooraf 11 5 Inhoud Woord vooraf 11 1 Diverse aspecten van de controle 13 1.1 Doelstelling van de controle van de jaarrekening 14 1.1.1 Basisprincipes 14 1.1.2 De specifieke Belgische context 15 1.2 Andere controleopdrachten

Nadere informatie

SOLVAY NV HUISHOUDELIJK REGLEMENT VAN HET AUDITCOMITE. De leden van het Auditcomité worden benoemd voor een hernieuwbare termijn van twee jaar.

SOLVAY NV HUISHOUDELIJK REGLEMENT VAN HET AUDITCOMITE. De leden van het Auditcomité worden benoemd voor een hernieuwbare termijn van twee jaar. SOLVAY NV HUISHOUDELIJK REGLEMENT VAN HET AUDITCOMITE I. SAMENSTELLING VAN HET AUDITCOMITÉ 1. Aantal leden - Duur van de mandaten Het Auditcomité telt minstens vier leden. De leden van het Auditcomité

Nadere informatie

Accountantsverslag 2012

Accountantsverslag 2012 pwc I Accountantsverslag 2012 Permar Energiek B.V. 24 mei 2013 pwc Permar Energiek B.V. T.a.v. de Raad van Commissarissen en de Directie Horaplantsoen 2 6717LT Ede 24 mei 2013 Referentie: 31024B74/DvB/e0291532/zm

Nadere informatie

Management & Organisatie

Management & Organisatie Management & Organisatie Hoofdstuk 1 Managen = iemand iets laten doen waarvan jij vindt dat het nodig is. Dit gaat d.m.v. communicatie. Een organisatie is een samenwerkingsverband van mensen die bepaalde

Nadere informatie

Algemene voorwaarden diensten DG Digitale Transformatie. 05/07/2018 FOD BOSA DG Digitale Transformatie Versie : 3.0

Algemene voorwaarden diensten DG Digitale Transformatie. 05/07/2018 FOD BOSA DG Digitale Transformatie Versie : 3.0 Algemene voorwaarden diensten DG Digitale Transformatie 05/07/2018 FOD BOSA DG Digitale Transformatie Versie : 3.0 INHOUDSOPGAVE 1. Toepassingsgebied 4 2. Toegang tot de dienst 5 3. Gebruik van de dienst

Nadere informatie

Een overzicht van veel voorkomende gebeurtenissen en van de vastlegging daarvan:

Een overzicht van veel voorkomende gebeurtenissen en van de vastlegging daarvan: De balans opmaken De boekhouding kan worden gedefinieerd als een informatieverzameling, waarin de omvang en de samenstelling van het vermogen en van de mutaties daarin zijn vastgelegd. Boekhouden houdt

Nadere informatie

AuditchArter VAn het AGentSchAp Audit VLAAnderen 1 / 9

AuditchArter VAn het AGentSchAp Audit VLAAnderen 1 / 9 Auditcharter Van HET AGENTSChap AUDIT VLAANDEREN 1 / 9 Inhoudsopgave MISSIE VAN HET AGENTSCHAP AUDIT VLAANDEREN... 3 ONAFHANKELIJKHEID... 4 OBJECTIVITEIT EN BEKWAAMHEID... 5 KWALITEIT VAN DE AUDITWERKZAAMHEDEN...

Nadere informatie

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de algemene vergadering van Nederlandse Waterschapsbank N.V. Verklaring over de jaarrekening 2014 Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2014 van

Nadere informatie

Toelichting vragen op basis van vragenlijst VERA

Toelichting vragen op basis van vragenlijst VERA Toelichting vragen op basis van vragenlijst VERA 21 juni 2016 21/06/2016 Demo BBC Cevi/Logins 1 Overname informatie al dan niet automatisch Op welke manier kan de historiek meegenomen worden? Volledige

Nadere informatie

Stedelijk reglement op het kasbeheer

Stedelijk reglement op het kasbeheer Toepassingsgebied en begripsomschrijvingen Artikel 1 Toepassingsgebied Stedelijk reglement op het kasbeheer Dit reglement is van toepassing op: - alle stedelijke diensten; - de verenigingen zonder winstoogmerk

Nadere informatie

A. Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening 2017

A. Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening 2017 VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Aan de Raad van Beheer van de Stichting voor Protestants Christelijk Onderwijs voor Meppel e.o. A. Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening 2017 Ons

Nadere informatie

Doel. Context VSNU UFO/INDELINGSINSTRUMENT FUNCTIEFAMILIE ICT FUNCTIONEEL (INFORMATIE) BEHEERDER VERSIE 1 MEI 2012

Doel. Context VSNU UFO/INDELINGSINSTRUMENT FUNCTIEFAMILIE ICT FUNCTIONEEL (INFORMATIE) BEHEERDER VERSIE 1 MEI 2012 Functioneel (informatie) beheerder Doel Zorgdragen voor het inrichten, aanpassen, vernieuwen en onderhouden van de informatievoorziening (processen, procedures en/of systemen), passend binnen het informatiebeleid

Nadere informatie

Bijlage aan de circulaire PPB-2007-7-CPB over de administratie van financiële instrumenten INHOUDSOPGAVE

Bijlage aan de circulaire PPB-2007-7-CPB over de administratie van financiële instrumenten INHOUDSOPGAVE PPB-2007-7-CPB-1 Bijlage aan de circulaire PPB-2007-7-CPB over de administratie van financiële instrumenten Inhoudsopgave 0. Wettelijke basis en overzicht van de principes INHOUDSOPGAVE 1. Verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Controle protocol. 1 Doelstelling. 2 Eisen en aanwijzingen. 3 Toleranties en gewenste zekerheid

Controle protocol. 1 Doelstelling. 2 Eisen en aanwijzingen. 3 Toleranties en gewenste zekerheid Controle protocol 1 Doelstelling Het CZ Fonds moet voldoen aan de eisen van het convenant vastgelegd in 1998 tussen Zorgverzekeraars Nederland en de overheid van de Besteding Reserves Voormalige Vrijwillige

Nadere informatie

Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2016 van Lavide Holding N.V. te Alkmaar gecontroleerd.

Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2016 van Lavide Holding N.V. te Alkmaar gecontroleerd. Aan: de aandeelhouders en de Raad van Commissarissen van Lavide Holding N.V. Grant Thornton Accountants en Adviseurs B.V. De Passage 150 Postbus 71003 1008 BA Amsterdam T 088-676 90 00 F 088-676 90 10

Nadere informatie

Controle protocol Stichting De Friesland

Controle protocol Stichting De Friesland Controle protocol Stichting De Friesland 1. Doelstelling Stichting De Friesland heeft van de Belastingdienst de ANBI (algemeen nut beogende instelling) verkregen. Ten aanzien van de verantwoording van

Nadere informatie

Samenvattend auditrapport

Samenvattend auditrapport r?' m Auditdienst Rijk Ministerie van Financiën Samenvattend auditrapport I u fonds (A) IM xi' ".r r' rri Samenvattend auditrapport 2016 Infrastructuurfonds (A) 15 maart 2017 Kenmerk 2017-0000036092 Inlichtingen

Nadere informatie

Beleid Informatiebeveiliging InfinitCare

Beleid Informatiebeveiliging InfinitCare Beleid Informatiebeveiliging InfinitCare Wijzigingshistorie Versie Wie Wanneer Wat 2019-V001 Han Laarhuis 2019-03-04 Aanpassen aan nieuwe ISMS 2019 V096 Han Laarhuis 2016-03-21 Toevoegen Wijzigingshistorie

Nadere informatie

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de Algemene Vergadering van Aandeelhouders en de Raad van Commissarissen van Nederlandse Waterschapsbank N.V. Verklaring over de jaarrekening 2015

Nadere informatie

FUNCTIEBESCHRIJVING STAFMEDEWERKER GIS

FUNCTIEBESCHRIJVING STAFMEDEWERKER GIS FUNCTIEBESCHRIJVING STAFMEDEWERKER GIS 1. ALGEMEEN Departement: Gedeelde diensten Dienst: Stafdienst GIS Naam van de functie: Stafmedewerker GIS Weddeschaal: B1B2B3 Datum: maart 2019 2. DOEL VAN DE FUNCTIE

Nadere informatie

Informatiebeveiligingsbeleid. Stichting Pensioenfonds Chemours

Informatiebeveiligingsbeleid. Stichting Pensioenfonds Chemours Informatiebeveiligingsbeleid Stichting Pensioenfonds Chemours Versiebeheer Versie Datum Van Verspreid aan 0.1 J.W. Kinders W. Smouter Vroklage Goedkeuring Versie Goedgekeurd door Datum 2 INHOUD Algemeen

Nadere informatie

Vlaams ministerie MOW. Checklist nr. 1. goedkeuringsdatum, het afdelingshoofd. de kwaliteitsverantwoordelijke. ir. J. J. Polen. Ing. D.

Vlaams ministerie MOW. Checklist nr. 1. goedkeuringsdatum, het afdelingshoofd. de kwaliteitsverantwoordelijke. ir. J. J. Polen. Ing. D. afdeling Betonstructuren - Gent Procedure 7.7 blz. 1 van 10 Checklist nr. 1 Beoordeling van het kwaliteitssysteem aan de hand van het kwaliteitshandboek eis ja neen opmerkingen 1 Juridische structuur van

Nadere informatie

Voorbeeld: VKF/1: Verkoop handelsgoederen 1.000,00 EUR, excl. btw 21 % D 400 Handelsdebiteuren C D 700 Omzet C (1) 1.210,00 1.

Voorbeeld: VKF/1: Verkoop handelsgoederen 1.000,00 EUR, excl. btw 21 % D 400 Handelsdebiteuren C D 700 Omzet C (1) 1.210,00 1. 2. De verkoopcyclus Een periodieke afstemming van de saldi op de btw-rekeningen, met de gegevens van de btw-aangifte (opgemaakt op basis van de dagboeken), is aangewezen (zie p. 131: btw-overboeking).

Nadere informatie

Intern reglement van het Auditcomité van Compagnie du Bois Sauvage nv

Intern reglement van het Auditcomité van Compagnie du Bois Sauvage nv Intern reglement van het Auditcomité van Compagnie du Bois Sauvage nv Het Auditcomité werd opgericht door de Raad van Bestuur en heeft als missie specifieke vragen te bestuderen en haar hierbij te adviseren.

Nadere informatie

Functiebeschrijving: Directeur audit

Functiebeschrijving: Directeur audit Functiebeschrijving: Directeur audit Functiefamilie Controle en audit functies Voor akkoord Naam leidinggevende Datum + handtekening Naam functiehouder Datum + Handtekening 1. Context van de functie 1.1.

Nadere informatie

info@zeker-online.nl www.zeker-online.nl Drs L. (Bert) F.G. Tuinsma RA, voorzitter 10 december 2013

info@zeker-online.nl www.zeker-online.nl Drs L. (Bert) F.G. Tuinsma RA, voorzitter 10 december 2013 info@zeker-online.nl www.zeker-online.nl Drs L. (Bert) F.G. Tuinsma RA, voorzitter 10 december 2013 2 Boekhouden in de cloud!! 3 Aanbod te over: 4 5 Hoe betrouwbaar en veilig is online administratieve

Nadere informatie

Beschrijving. Kan je altijd terugvinden in de meest actuele versie van het goedgekeurde organogram.

Beschrijving. Kan je altijd terugvinden in de meest actuele versie van het goedgekeurde organogram. Functiekaart 1 IDENTIFICATIEGEGEVENS Item Beschrijving Functiefamilie Functietype Functiegraad Functietitel Niveau Administratief Conceptueel Hoofddeskundige Conceptueel Administratief Hoofddeskundige

Nadere informatie

Beheersing en controle bij ESF projecten

Beheersing en controle bij ESF projecten Beheersing en controle bij ESF projecten Wat is interne controle? De interne controle van een organisatie richt zich op het verkrijgen van een redelijke mate van zekerheid (assurance) omtrent het bereiken

Nadere informatie

Beleidsnota Misbruik en Oneigenlijk gebruik. Gemeente Velsen

Beleidsnota Misbruik en Oneigenlijk gebruik. Gemeente Velsen Beleidsnota Misbruik en Oneigenlijk gebruik Gemeente Velsen 2 Inhoudsopgave Inleiding blz. 4 Definities blz. 5 Kader gemeente Velsen blz. 7 Beleidsuitgangspunten blz. 7 Aandachtspunten voor de uitvoering

Nadere informatie

Reglement bestuur Stichting Havensteder

Reglement bestuur Stichting Havensteder Reglement bestuur Stichting Havensteder Dit reglement is krachtens artikel 7 lid 3 van de statuten door het bestuur van Stichting Havensteder vastgesteld op 6 september 2011, na goedkeuring door de raad

Nadere informatie

ALGEMENE AANKOOPVOORWAARDEN (Tyco Electronics Raychem bvba)

ALGEMENE AANKOOPVOORWAARDEN (Tyco Electronics Raychem bvba) ALGEMENE AANKOOPVOORWAARDEN (Tyco Electronics Raychem bvba) 1. TOEPASSING Onze aankopen vallen uitsluitend onder de toepassing van deze Algemene Aankoopvoorwaarden en van de Bijzondere Voorwaarden van

Nadere informatie

ICT Accountancy. Praktijkdag Webwinkels en Boekhouden

ICT Accountancy. Praktijkdag Webwinkels en Boekhouden ICT Accountancy Praktijkdag Webwinkels en Boekhouden Thema Betrouwbaar Administreren Misbruik Afrekensystemen Misbruik Afrekensystemen Internationaal probleem Veel oplossingsrichtingen Overleg Belastingdienst

Nadere informatie

Handleiding Jaarrekening - 1 -

Handleiding Jaarrekening - 1 - - 1 - Handleiding 1 Investeringsfiches...3 1.1 Investeringsfiche aanmaken = planning... 3 1.2 Boeken op investeringsrekeningen = uitvoering... 5 1.3 Investeringsfiches afdrukken... 6 2...8 2.1 Voorbereidingen

Nadere informatie

HANDLEIDING : BESTELLINGEN INBRENGEN IN RAPTOOLS. Log in op url : https://raptools.vub.ac.be

HANDLEIDING : BESTELLINGEN INBRENGEN IN RAPTOOLS. Log in op url : https://raptools.vub.ac.be Financiële administratie en aankoopdienst HANDLEIDING : BESTELLINGEN INBRENGEN IN RAPTOOLS Log in op url : https://raptools.vub.ac.be Inloggen gebeurt met de inlog (vb.nverheye) en paswoord van het Rekencentrum

Nadere informatie

Norm van 10 november 2009 inzake de toepassing van de ISA s in België

Norm van 10 november 2009 inzake de toepassing van de ISA s in België Norm van 10 november 2009 inzake de toepassing van de ISA s in België Overeenkomstig de wettelijke bepalingen, vervat in het artikel 30 van de wet van 22 juli 1953, heeft deze norm, goedgekeurd door de

Nadere informatie

Controleprotocol subsidie Vervoersautoriteit MRDH - Openbaar Vervoer, concessie Bus -

Controleprotocol subsidie Vervoersautoriteit MRDH - Openbaar Vervoer, concessie Bus - Controleprotocol subsidie Vervoersautoriteit MRDH - Openbaar Vervoer, concessie Bus - 1. Inleiding 1.1 Dit protocol heeft betrekking op de controle van de door de subsidieontvanger af te leggen verantwoording

Nadere informatie

Beschrijving. Kan je altijd terugvinden in de meest actuele versie van het goedgekeurde organogram.

Beschrijving. Kan je altijd terugvinden in de meest actuele versie van het goedgekeurde organogram. Functiekaart 1 IDENTIFICATIEGEGEVENS Item Beschrijving Functiefamilie Functietype Functiegraad Functietitel Niveau Administratief Coördinerend Teamcoördinator Coördinerend Administratief Teamcoördinator

Nadere informatie

INTERN REGLEMENT VAN HET DIRECTIECOMITÉ

INTERN REGLEMENT VAN HET DIRECTIECOMITÉ BIJLAGE 4 BIJ HET CORPORATE GOVERNANCE CHARTER INTERN REGLEMENT VAN HET DIRECTIECOMITÉ OPGESTELD DOOR DE RAAD VAN BESTUUR INHOUDSOPGAVE Algemeen... 3 1. Samenstelling... 3 2. Benoeming... 3 3. Bevoegdheden

Nadere informatie

Algemene aankoopvoorwaarden

Algemene aankoopvoorwaarden Rev.: 2 Datum: 19/08/2013 Pagina 1 van 6 1. Algemene bepaling en definities 1.1. De aankoopvoorwaarden zijn van toepassing voor bestellingen van MECASPRING nv bij leveranciers en onderaannemers, als de

Nadere informatie

Betreft: Geïntegreerd inspectieverslag. Geachte Voorzitter,

Betreft: Geïntegreerd inspectieverslag. Geachte Voorzitter, Aan de Voorzitter van het OCMW van Brasschaat Van Hemelrijcklei 90 2930 Brasschaat Geïntegreerd inspectieverslag POD MI Inspectiedienst POD MI Brasschaat/RMIB-STOF/2015 2 Betreft: Geïntegreerd inspectieverslag

Nadere informatie

Functiekaart. Subsector:

Functiekaart. Subsector: Functie Graadnaam: deskundige Functienaam: deskundige Functiefamilie: deskundig-expert Functionele loopbaan: B1-B3 Cluster: financiën Sector: aankoop en contractbeheer Subsector: Code: Doel van de sector

Nadere informatie

Diverse items. Voorstel aanpassingen Gemeentelijke Boekhouding 015/ /

Diverse items. Voorstel aanpassingen Gemeentelijke Boekhouding 015/ / Diverse items Voorstel aanpassingen Gemeentelijke Boekhouding 015/45.48.50 015/45.48.89 1 VERDERE VERBETERING AFDRUK LIJSTEN Op vandaag dienen sommige lijsten in meerdere keren opgevraagd te worden. Bvb

Nadere informatie

Informatiebeveiligings- en privacy beleid. Haagsche Schoolvereeniging

Informatiebeveiligings- en privacy beleid. Haagsche Schoolvereeniging Informatiebeveiligings- en privacy beleid Haagsche Schoolvereeniging 1 INLEIDING... 3 1.1 INFORMATIEBEVEILIGING EN PRIVACY... 3 2 DOEL EN REIKWIJDTE... 3 3 UITGANGSPUNTEN... 4 3.1 ALGEMENE BELEIDSUITGANGSPUNTEN...

Nadere informatie

Voorwoord... 1. De gebruiksaanwijzing... 3

Voorwoord... 1. De gebruiksaanwijzing... 3 i INHOUDSTAFEL Voorwoord................................................. 1 De gebruiksaanwijzing....................................... 3 Deel 1: De identiteitskaart van de vzw..........................

Nadere informatie