Voeding, leefstijl en DARMKANKER DE BESTE ADVIEZEN UIT ONDERZOEK

Transcriptie

1 Voeding, leefstijl en DARMKANKER DE BESTE ADVIEZEN UIT ONDERZOEK

2 OVER DARMKANKER Wat is darmkanker? Darmkanker kan op verschillende plekken in de darm ontstaan, maar meestal is dit de dikke darm. We hebben het dan ook over dikkedarmkanker. De dikke darm bestaat uit de blindedarm, het colon en het rectum ofwel de endeldarm. In de medische wereld noemt men dikkedarmkanker ook wel colorectale kanker. Dit is een verzamelnaam voor kanker in het colon en de endeldarm. Bij tweederde van de patiënten zit de tumor in het colon. Dunnedarmkanker bestaat ook, maar komt zelden voor. Darmkanker is een van de meest voorkomende kankersoorten in Nederland, met jaarlijks meer dan nieuwe diagnoses. Ondanks dat darmkanker veel voorkomt, zijn er stappen die we kunnen nemen om de kans op deze vorm van kanker te verkleinen. In deze folder leest u daar meer over. Ook leest u meer over wat voeding en leefstijl kunnen betekenen tijdens en na darmkanker. Hoe ontstaat darmkanker? Vaak ontstaat darmkanker uit een poliep in de dikke darm. Poliepen zijn in principe goedaardige gezwellen of tumoren, maar kunnen veranderen en kwaadaardig worden. Wanneer ze kwaadaardig zijn, spreken we van kanker. Hoe vaak komt het voor? Darmkanker staat op de derde plaats van de meest voorkomende kankersoorten in Nederland. Ongeveer 1 op de 20 mensen krijgt ooit in zijn of haar leven darmkanker. Mannen krijgen vaker darmkanker dan vrouwen; van alle mensen met deze vorm van kanker is 56% man en 44% vrouw.

3 Hoe herken ik darmkanker? Er zijn verschillende klachten die op darmkanker kunnen wijzen. Bloed of slijm bij de ontlasting Een (plotselinge) veranderde stoelgang; verstopping of juist diarree of een verandering in frequentie Aanhoudende buikpijn of buikkramp Aanhoudende vermoeidheid Een vol gevoel Weinig eetlust Het gevoel dat de darm niet volledig wordt geleegd Onverklaarbaar gewichtsverlies Duizeligheid door bloedarmoede Ga altijd naar uw huisarts als u bloed in uw ontlasting opmerkt of als u zich zorgen maakt. Als de andere klachten langer dan 2-3 weken aanhouden is het ook goed om de huisarts te bezoeken. Onthoud wel dat veel klachten ook een onschuldige oorzaak kunnen hebben. KAN DARMKANKER VOORKOMEN WORDEN? Er zijn geen garanties op een leven zonder kanker, maar we hebben meer invloed op de kans op kanker dan we denken. Op sommige factoren die van invloed zijn op kanker hebben we geen invloed, zoals erfelijkheid. Maar er zijn veel factoren in onze voeding en leefstijl die we wel kunnen veranderen. Hierdoor is het mogelijk om de kans op darmkanker te verkleinen. Ons voorlichtingsmodel en aanbevelingen voor het verkleinen van de kans op kanker gelden voor verschillende soorten kanker, waaronder darmkanker. In deze folder leest u over onze beste adviezen voor darmkanker. Volg de kleuren In het voorlichtingsmodel hiernaast ziet u makkelijk wat wel en niet past binnen een gezonde leefstijl. Groen betekent wel doen, oranje geeft aan waar u op moet letten of voorzichtig mee moet zijn en rood laat zien wat u beter niet kunt doen voor minder kans op kanker. Download het voorlichtingsmodel op wkof.nl/model Doe dit wel Let hier op Doe dit niet

4 DOE DIT WEL Voeding en leefstijl spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van darmkanker. Dit betekent dat we zelf stappen kunnen nemen om de kans op deze vorm van kanker te verkleinen. Houd uw gewicht gezond Een gezond gewicht is belangrijk voor de preventie van kanker. Overgewicht en obesitas verhogen de kans op maar liefst twaalf soorten kanker, waaronder darmkanker. Eet vezelrijk Wat u iedere dag eet heeft invloed op uw risico op kanker. Kies vooral voor plantaardige voeding met veel voedingsvezels, zoals volkorenproducten, groente, fruit en peulvruchten. De voedingsvezels houden uw spijsverteringsstelsel gezond en kunnen de kans op darmkanker verkleinen. Het is belangrijk om uw gehele leven uw gewicht gezond te houden en te voorkomen dat u in gewicht aankomt. Bereken uw Body Mass Index (BMI) om te bepalen of uw gewicht in verhouding met uw lengte gezond is. Een gezonde BMI ligt tussen de 18,5 en 24,9. Bereken uw BMI makkelijk online via wkof.nl/bmi. Kom in beweging Elke dag bewegen is goed voor u en iedere vorm van lichaamsbeweging telt mee. Wandelen, fietsen, joggen, voetballen, traplopen etc. Beweging zorgt voor de verbranding van calorieën. Hierdoor blijft u makkelijker op een gezond gewicht. Ook helpt beweging voedsel sneller te verteren waardoor schadelijke stoffen minder lang in de darm aanwezig blijven. Dit is een verklaring hoe beweging de kans op darmkanker kan verkleinen. Probeer daarnaast niet te lang achter elkaar te zitten. Meer weten over de voordelen van vezels? Ga naar: wkof.nl/vezels

5 LET HIER OP DOE DIT NIET Eet minder vlees Er is een duidelijk verband tussen het eten van rood en bewerkt vlees en een verhoogd risico op darmkanker. Dit verband is het sterkst voor bewerkt vlees, zoals vleeswaren als ham, salami en worst. Eet bewerkt vlees liever niet. Voor rood vlees adviseren wij om per week niet meer dan 350 tot 500 gram te eten. Dit zijn ongeveer drie porties. Rood vlees is rund-, varkens- en lamsvlees. Rood vlees is een goede bron van eiwitten, ijzer en zink en past daarom in kleine porties in een gezond voedingspatroon. Eet minder fastfood Eet zo min mogelijk fastfood en voorbewerkt voedsel waar veel vet, zetmeel of suiker in zit. Voorbeelden zijn friet, chips, koek en gebak. Ook producten op basis van wit meel, zoals wit brood en pizza vallen hieronder. Het eten van dit soort producten kan ervoor zorgen dat u in gewicht aankomt. Ze bevatten ook weinig goede voedingsstoffen en vezels. Drink minder suikerrijke dranken Dranken met veel toegevoegde suikers, zoals frisdranken, aanmaaklimonades, sport- en energiedranken kunt u het best zo min mogelijk drinken. Dit soort dranken kunnen leiden tot overgewicht, een belangrijke risicofactor voor darmkanker. De beste keuze is water, of ongezoete thee en koffie. Rook niet, of stop hiermee Roken (of op een andere manier tabak gebruiken) en passief meeroken kunnen kanker veroorzaken, waaronder darmkanker. Roken is de grootste oorzaak van kanker in onze leefstijl. Als u rookt is daarmee stoppen het beste wat u kunt doen om de kans op kanker te verkleinen. Drink geen alcohol Alcohol in welke vorm dan ook vergroot de kans op verschillende soorten kanker, waaronder darmkanker. Het maakt dus niet uit of u bier, wijn of whisky drinkt. Het gaat om de alcohol (ethanol) zelf die schadelijk is. Alcoholische dranken bevatten tevens veel (lege) calorieën, hierdoor kan het leiden tot gewichtstoename en overgewicht. Als u toch wilt drinken, houd het dan bij één glas per dag. Lees meer over al onze aanbevelingen voor het verkleinen van de kans op kanker op wkof.nl/aanbevelingen. Hoe zit het met zuivel? Er is sterk bewijs uit onderzoek dat zuivelproducten en producten met calcium de kans op darmkanker kunnen verkleinen. Meer onderzoek is nodig naar het effect van zuivel op andere kankersoorten voordat wij hier specifieke aanbevelingen over kunnen geven. Wel zitten er in zuivelproducten veel goede voedingsstoffen en zijn ze onderdeel van een gezond voedingspatroon. Kies zoveel mogelijk voor magere zuivelproducten voor een gezond gewicht.

6 WAT SPEELT NOG MEER EEN ROL BIJ HET ONTSTAAN VAN DARMKANKER? Leeftijd Kanker treft voornamelijk oudere mensen. Darmkanker komt met name voor bij mensen van 50 jaar en ouder. Erfelijkheid Mensen met het erfelijke Lynch-syndroom en Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP) hebben een grotere kans op het ontwikkelen van darmkanker. Darmaandoeningen Aandoeningen als darmpoliepen of een chronische darmontsteking zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa vergroten de kans op darmkanker. Bevolkingsonderzoek darmkanker Dikkedarmkanker kan in de meeste gevallen goed worden behandeld, mits het vroeg wordt ontdekt. Vroege opsporing is daarom van levensbelang. Alle Nederlanders tussen de 55 en 75 jaar krijgen elke twee jaar een uitnodiging om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek darmkanker. U krijgt het verzoek om thuis ontlasting op te vangen en op te sturen. Deze ontlasting wordt gecontroleerd op bloedsporen. Bloedsporen kunnen duiden op darmkanker, maar kunnen ook een andere oorzaak hebben. Als er bloedsporen worden aangetroffen, wordt u doorverwezen voor verder onderzoek. De Gezondheidsraad verwacht dat er door het bevolkingsonderzoek jaarlijks sterfgevallen aan darmkanker voorkomen kunnen worden. Lees meer over het bevolkingsonderzoek op:

7 IK HEB DARMKANKER EN DAN? Als u de diagnose darmkanker heeft gekregen, heeft dat een enorme impact op uw leven. Er breekt een onzekere tijd aan. Een tijd met veel emoties en waarschijnlijk ook veel vragen. Veel mensen vragen zich af wat ze zelf kunnen doen om de kans op overleving zo groot mogelijk te maken en hoe ze zich zo fit mogelijk kunnen blijven voelen tijdens de behandeling. Goed eten tijdens darmkanker is belangrijk om te zorgen dat u zo fit mogelijk blijft om zo de ziekte en behandeling aan te kunnen. Maar als gevolg van behandelingen kunt u klachten hebben waardoor eten moeizaam gaat. Klachten als misselijkheid, gebrek aan eetlust of problemen met de stoelgang kunnen het lastig maken om goed te eten. Op onze website Voedingenkankerinfo.nl vindt u informatie over wat u kunt doen bij veelvoorkomende klachten als gevolg van de behandeling en de ziekte. Ook vindt u er antwoorden op veelgestelde vragen. Deze antwoorden zijn geformuleerd door een team van experts op basis van onderzoek en praktijkervaring. Heeft u zelf een vraag over voeding, leefstijl en kanker? Stel hem via vragen@wkof.nl. Na kanker Aan de slag met gezonde voeding en leefstijl Vraag om hulp Als u veel klachten heeft, onbedoeld veel bent afgevallen, of moeite heeft met eten, heeft u persoonlijk advies nodig. Vraag uw behandelaars u door te verwijzen naar andere hulpverleners, zoals een oncologiediëtist en -fysiotherapeut. Ook wanneer u al een specifiek dieet volgt of wanneer u een stoma heeft, is het belangrijk persoonlijk advies te vragen aan uw behandelend arts, oncologiediëtist en/of stomaverpleegkundige. Na de behandeling, hoe nu verder? Wanneer u klaar bent met de behandeling voor darmkanker en hiervan bent hersteld is het advies om zoveel mogelijk onze aanbevelingen ter preventie van kanker op te volgen. Overleg met uw zorgprofessional wat het beste is in uw situatie. Gezond eten en voldoende bewegen kunnen ervoor zorgen dat u zich fitter gaat voelen. Lees meer over onze aanbevelingen op wkof.nl/aanbevelingen. Met tips bij veelvoorkomende klachten Brochure tip! Na kanker Aan de slag met gezonde voeding en leefstijl. In deze brochure leest u meer over een gezonde voeding en leefstijl na kanker. Ook vindt u er tips en advies bij veelvoorkomende klachten. Download gratis via wkof.nl/publicaties

8 DE INFORMATIE IN DEZE FOLDER De informatie in deze folder is onderbouwd met wetenschappelijke bevindingen uit het grootste onderzoek ooit naar voeding, leefstijl en kanker van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds in samenwerking met het internationale World Cancer Research Fund netwerk. Deze bevindingen zijn gepubliceerd in ons derde expertrapport Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: a Global Perspective. Lees meer op OVER HET WERELD KANKER ONDERZOEK FONDS Wij zijn al 25 jaar de autoriteit in Nederland op het gebied van voeding, lichaamsbeweging en lichaamsgewicht in relatie tot kanker. Onze droom en ambitie is een wereld zonder kanker Wij willen dat door gezonde keuzes in voeding en leefstijl minder mensen kanker krijgen, meer mensen kanker overleven en de kwaliteit van leven tijdens en na kanker toeneemt. Wat doen wij? Wij helpen mensen keuzes te maken in hun voeding en leefstijl om sterker te staan tegenover kanker, door onderzoek, voorlichting en beleidsbeïnvloeding. Help mee Meer kennis en voorlichting over voeding en leefstijl in relatie tot kanker is van levensbelang. Helpt u mee? Ga naar wkof.nl/doneer en steun ons Wij zijn door de Belastingdienst aangemerkt als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds maakt deel uit van het gerenommeerde World Cancer Research Fund (WCRF) netwerk. Stichting Wereld Kanker Onderzoek Fonds Weesperstraat 105-A 1018 VN Amsterdam Correspondentieadres: Postbus MK Amsterdam informatie@wkof.nl Bankrekening (IBAN): NL51 ABNA Wereld Kanker Onderzoek Fonds V DD