EFMI Food Barometer. Economie heeft wind in de zeilen, supermarktsector profiteert

Transcriptie

1 EFMI Food Barometer Economie heeft wind in de zeilen, supermarktsector profiteert EFMI Business School EFMI oktober 2015

2 * INTRODUCTIE EFMI Food Barometer Een korte introductie EFMI Business School brengt de EFMI Food Barometer uit om de bedrijven die aangesloten zijn bij het EFMIbedrijfsledennetwerk periodiek te informeren over relevante ontwikkelingen in en rond de Nederlandse levensmiddelensector. De EFMI Food Barometer is een praktisch instrument dat de EFMI-leden snel en helder inzicht moet geven in een aantal belangrijke kengetallen op drie niveaus: 1. Ontwikkelingen op economisch niveau 2. Ontwikkelingen op foodsector niveau 3. Ontwikkelingen op consumenten-/shopperniveau De EFMI Food Barometer wordt afgesloten met een outlook van het EFMI op de ontwikkelingen in het komende jaar. 1 2 ECONOMIE (blz. 4) FOODSECTOR (blz. 11) 4 EFMI OUTLOOK (blz. 30) Door het gekozen bestandsformaat (PowerPoint en PDF), kunnen EFMI-leden de gepresenteerde grafieken op eenvoudige wijze verwerken in eigen rapportages en/of presentaties. 3 CONSUMENT EN SHOPPER (blz. 22) De EFMI Food Barometer verschijnt tweemaal per jaar. Voor u ligt de editie van oktober

3 * INTRODUCTIE EFMI Food Barometer Gehanteerde bronnen Bij het samenstellen van de EFMI Food Barometer zijn diverse bronnen gehanteerd: Deskresearch In het deskresearch zijn verschillende ontwikkelingen in kaart gebracht met behulp van externe bronnen, zoals het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), het Centraal Plan Bureau (CPB), het Internationaal Monetair Fonds (IMF), IRI, Nielsen en GfK. EFMI Food Executive Monitor De EFMI Food Executive Monitor is een onderzoeksinstrument waarmee het EFMI periodiek de meningen en visies van directieleden en senior managers van handel en industrie in kaart brengt. De in deze editie van de EFMI Food Barometer gepresenteerde uitkomsten zijn afkomstig uit de meting van september 2015 onder 98 food executives. EFMI Shopper Monitor De EFMI Shopper Monitor is een continu, online onderzoek onder in Nederland woonachtige personen van 18 jaar en ouder die binnen hun huishouden de meeste boodschappen doen. Elke maand wordt de monitor door 200 primaire shoppers ingevuld (n=2400 op jaarbasis). De respondenten vormen samen een representatieve steekproef van de Nederlandse primaire shoppers. 3

4 1 Economische ontwikkelingen Economische groei Verwachting Nederlandse economie Producentenvertrouwen Inflatie Werkloosheid Samenvatting EFMI Food Barometer (oktober 2015)

5 1 ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN Economische groei Het CPB voorziet een economische groei van 2,4% voor % 6% 4% De Nederlandse economie maakt zich volgens het CPB op voor een periode van robuuste groei. Die groei hebben we te danken aan consumenten die meer uitgeven, bedrijven die meer investeren en een stijgende export (o.a. door de relatief lage euro). De wereldhandel en de wereldeconomie ondervinden dit jaar wel een (tijdelijke) terugslag, met name doordat de Chinese economie iets afkoelt en door de lage prijzen van grondstoffen. Die zijn vooral nadelig voor opkomende landen, die vaak veel grondstoffen exporteren (voor geavanceerde economieën als Nederland is de lage olieprijs uiteraard voordelig). Volgens het CPB zal de Nederlandse economie dit jaar met 2% groeien en volgend jaar met 2,4%. Daarmee ligt de groei in beide jaren ruim 0,5%-punt hoger dan het gemiddelde in de eurozone Q3-14 1,0% 2% Q4-14 1,4% 0% Q1-15 2,5% -2% -4% -6% De economie groeide in het tweede kwartaal van 2015 met 1,8% (t.o.v. dezelfde periode een jaar eerder) Q2-15 1,8% 2015* 2,0% 2016* 2,4% -8% Q1-00 Q1-01 Q1-02 Q1-03 Q1-04 Q1-05 Q1-06 Q1-07 Q1-08 Q1-09 Q1-10 Q1-11 Q1-12 Q1-13 Q1-14 Q1-15 * Raming Centraal Plan Bureau (CPB), september 2015 Economische groei (BBP t.o.v. zelfde kwartaal een jaar eerder) Bronnen: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en Centraal Plan Bureau (CPB), september

6 verslechtert (duidelijk) (-) verbetert (duidelijk) (+) 1 ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN Verwachting Nederlandse economie Food executives eensgezind positief over ontwikkeling economie De door het EFMI ondervraagde food executives zien de ontwikkeling van de Nederlandse economie met vertrouwen tegemoet. Het saldo optimisten versus pessimisten is t.o.v. een jaar geleden toegenomen van +70 tot +94. Geen van de food executives voorziet een verslechtering van het economisch tij voor September 2015 Verwachting food executives over ontwikkeling economie in 2016 (n=98) Verbetert duidelijk 15% Verbetert iets 79% Blijft gelijk 6% Verslechtert iets 0% Verslechtert duidelijk 0% TOELICHTING In de EFMI Food Executive Monitor geven directieleden en senior managers van handel en industrie op een 5-puntsschaal hun verwachtingen ten aanzien van enkele economische, foodsector en consumentenontwikkelingen in het jaar sep-09 mrt-10 sep-10 mrt-11 sep-11 mrt-12 sep-12 mrt-13 sep-13 mrt-14 sep-14 mrt-15 sep De food executives die een (duidelijke) verbetering verwachten beschouwen wij als optimisten. Degenen die een (duidelijke) verslechtering verwachten, beschouwen wij als pessimisten. Vervolgens berekenen we het saldo optimisten minus pessimisten. Een vergelijking van de metingen geeft een indicatie of de branche optimistischer of pessimistischer over de nabije toekomst is. Saldo verwachting food executives over ontwikkeling Nederlandse economie Bron: EFMI Food Executive Monitor, september

7 1 ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN Producentenvertrouwen Vertrouwen onder Nederlandse producenten verder toegenomen Het vertrouwen onder ondernemers in de industrie laat sinds oktober 2012 een stijgende lijn zien. De indicator stond in juni 2015 op het hoogste punt in ruim vier jaar tijd (saldo: 4,6). Het producentenvertrouwen is sindsdien iets teruggelopen tot 3,8 in september Ondernemers zijn dit jaar vooral positiever geworden over hun orderportefeuille en hun voorraden, aldus het CBS. Het vertrouwen van de producenten ligt nu ruim boven het gemiddelde van de afgelopen twintig jaar (saldo: 0,4) Jan-15 2,8 Feb-15 2,0 Mrt-15 1,4 Apr-15 3,3 Mei-15 4,1 Jun-15 4,6 Jul-15 3, Het vertrouwen onder NL-producenten ligt in september 2015 op 3,8-25 jan-00 jan-01 jan-02 jan-03 jan-04 jan-05 jan-06 jan-07 jan-08 jan-09 jan-10 jan-11 jan-12 jan-13 jan-14 jan-15 Aug-15 3,5 Sep-15 3,8 Het producentenvertrouwen is opgebouwd uit beoordelingen van ondernemers uit diverse sectoren over hun orders en voorraden gereed product, alsmede de verwachte productie. Producentenvertrouwen (saldo positieve en negatieve antwoorden) Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), september

8 1 ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN Inflatie Het CPB raamt een inflatie van 0,9% voor 2015 en 1,2% voor % 5% 4% 3% 2% 1% 0% De inflatie volgens de consumentenprijsindex (CPI) bedroeg 0,6% in september In januari van dit jaar was dat nog 0,0% (het laagste niveau sinds 1987). Het inflatiecijfer wordt voorlopig gedrukt door de lage olieprijs en diverse beleidsmaatregelen van de Nederlandse overheid. Dit ondanks de aantrekkende economische groei en het programma van kwantitatieve verruiming van de ECB. Het CPB raamt een inflatie van 0,9% voor heel 2015 en 1,2% voor De inflatie ligt in Nederland iets hoger dan het gemiddelde in de eurozone. In september 2015 ligt de inflatie op 0,6% Jan-15 0,0% Feb-15 0,2% Mrt-15 0,4% Apr-15 0,6% Mei-15 1,1% Jun-15 1,0% Jul-15 1,0% Aug-15 0,8% Sep-15 0,6% 2015* 0,9% -1% jan-00 jan-01 jan-02 jan-03 jan-04 jan-05 jan-06 jan-07 jan-08 jan-09 jan-10 jan-11 jan-12 jan-13 jan-14 jan * 1,2% * Raming Centraal Plan Bureau (CPB), september 2015 Inflatie (prijsverandering in % t.o.v. dezelfde maand een jaar eerder) Bronnen: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en Centraal Plan Bureau (CPB), september

9 1 ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN Werkloosheid Werkloosheid neemt volgens het CPB dit en volgend jaar af met 55 duizend 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% Na de piek van 7,9% in februari 2014 is de werkloosheid gedaald naar 6,8% in augustus Het CPB voorziet een verdere afname tot 6,7% in Deze werkloosheidsdaling is bijna volledig het gevolg van het herstel van de werkgelegenheid in de marktsector. Een afname van de werkgelegenheid in de zorg als gevolg van overheidsbezuinigingen (in 2015) tempert een verdere verbetering van de werkloosheid, evenals een toename van het arbeidsaanbod in met name Dit trendmatige arbeidsaanbod neemt toe door een grotere participatie van vrouwen en vijftigplussers. De werkloosheid is in augustus 2015 gedaald tot 6,8% Dec-14 7,2% Jan-15 7,2% Feb-15 7,1% Mrt-15 7,0% Apr-15 7,0% Mei-15 6,9% Jun-15 6,9% Jul-15 6,8% Aug-15 6,8% 2015* 6,9% 0% jan-03 jan-04 jan-05 jan-06 jan-07 jan-08 jan-09 jan-10 jan-11 jan-12 jan-13 jan-14 jan-15 Werkloosheid (in % van de beroepsbevolking, seizoensgecorrigeerd, ILO-definitie) 2016* 6,7% * Raming Centraal Plan Bureau (CPB), september 2015 Bronnen: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en Centraal Plan Bureau (CPB), september

10 1 ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN Samenvatting Economie Prognose economische ontwikkelingen Het CPB voorspelt een groei van de Nederlandse economie van 2% dit jaar en 2,4% volgend jaar. Daarmee ligt de groei in beide jaren ruim 0,5%-punt hoger dan het gemiddelde in de eurozone. De wereldhandel en de wereldeconomie ondervinden dit jaar een (tijdelijke) terugslag. De food executives zijn eensgezind positief over de ontwikkeling van de economie. Het saldo optimisten versus pessimisten is t.o.v. een jaar geleden toegenomen van +70 tot +94. Het producentenvertrouwen stond in juni 2015 op het hoogste punt in ruim vier jaar tijd. De indicator is sindsdien iets teruggelopen tot 3,8 in september De werkloosheid is na de piek van 7,9% in februari 2014 gedaald naar 6,8% in augustus Het CPB voorziet een verdere daling naar 6,7% in Dit herstel is bijna volledig te danken aan een toename van de werkgelegenheid in de marktsector. Economische groei (raming CPB) Economische groei (verwachting food executives) Prognose voor ,4% +94 Ontwikkelingsrichting Prijzen De inflatie bedroeg 0,6% in september In januari van dit jaar was dat nog 0,0% (het laagste niveau sinds 1987). Het CPB raamt een inflatie van 0,9% voor heel 2015 en 1,2% voor TOELICHTING In de EFMI Food Executive Monitor geven directieleden en senior managers van handel en industrie op een 5-puntsschaal hun verwachtingen ten aanzien van enkele economische, foodsector en consumentenontwikkelingen in het jaar De food executives die een (duidelijke) verbetering verwachten beschouwen wij als optimisten. Degenen die een (duidelijke) verslechtering verwachten, beschouwen wij als pessimisten. Vervolgens berekenen we het saldo optimisten minus pessimisten. Een vergelijking van de metingen geeft een indicatie of de branche optimistischer of pessimistischer over de nabije toekomst is. Als de afwijking ten opzichte van de vorige septembermeting groter is dan 5 (+/-) dan wordt dit aangegeven met een ( )- of ( )-teken. Is de afwijking kleiner, dan is het een (=)-teken. 10

11 2 Foodsector ontwikkelingen Ontwikkeling Nederlandse foodbedrijven Omzetontwikkeling foodkanalen Verwachte omzetgroei foodkanalen Omzetontwikkeling supermarkten Focus handel en industrie Investeringsbereidheid foodsector Grondstof- en producentenprijzen Prijspeil supermarkten Promotiedruk supermarkten Samenvatting EFMI Food Barometer (oktober 2015)

12 verslechtert verbetert (duidelijk) (-) (duidelijk) (+) 2 FOODSECTOR ONTWIKKELINGEN Ontwikkeling Nederlandse foodbedrijven Positivisme over omzet en concurrentiepositie op hoogste punt sinds De ondervraagde food executives zijn bijzonder optimistisch over de ontwikkeling van hun eigen bedrijf. Respectievelijk 77% en 79% van hen verwacht voor 2016 een betere concurrentiepositie en hogere omzetgroei. Ook over de winstontwikkeling van hun bedrijven zijn de executives weer positiever dan tijdens de vorige meting September 2015 Verwachting food executives over ontwikkeling eigen bedrijf in 2016 (n=98) Winstgroei Omzetgroei Concurrentiepositie Verbetert duidelijk 14% 25% 19% Verbetert iets 52% 54% 58% Blijft gelijk 24% 18% 22% 40 Verslechtert iets 10% 3% 1% Verslechtert duidelijk 0% 0% 0% sep-09 sep-10 sep-11 sep-12 sep-13 sep-14 sep-15 Concurrentiepositie Omzetgroei Winstgroei TOELICHTING In de EFMI Food Executive Monitor geven directieleden en senior managers van handel en industrie op een 5-puntsschaal hun verwachtingen ten aanzien van enkele economische, foodsector en consumentenontwikkelingen in De food executives die een (duidelijke) verbetering verwachten beschouwen wij als optimisten. Degenen die een (duidelijke) verslechtering verwachten, beschouwen wij als pessimisten. Vervolgens berekenen we het saldo optimisten minus pessimisten. Een vergelijking van de metingen geeft een indicatie of de branche optimistischer of pessimistischer over de nabije toekomst is. Bron: EFMI Food Executive Monitor, september

13 2 FOODSECTOR ONTWIKKELINGEN Omzetontwikkeling foodkanalen Supermarkten winnen in 2015 wederom maagaandeel Afgaande op de omzetontwikkeling tot dusverre, kunnen we de conclusie trekken dat het supermarktkanaal in 2015 naar alle waarschijnlijkheid wederom maagaandeel wint ten opzichte van foodservice en speciaalzaken. Binnen het foodservicekanaal valt op dat het segment horeca (+1,9%) qua omzetontwikkeling beter presteert dan het segment catering (-1,5%). Cumulatieve omzetgroei YTD in Supermarkten (t/m week 40) +2,6% Foodservice (t/m week 36) +1,1% Speciaalzaken (t/m week 28) -0,9% YTD Index omzetontwikkeling supermarkten (2000 = 100)* Index omzetontwikkeling speciaalzaken (2000 = 100) Index omzetontwikkeling foodservice (2000 = 100) * Omzetontwikkeling o.b.v. IRI Bronnen: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), IRI en Foodstep-FSIN, september

14 2 FOODSECTOR ONTWIKKELINGEN Verwachte omzetgroei foodkanalen Executives voorzien in 2016 beperkte omzetgroei in supermarkten en foodservice Ondanks hun positieve houding over de conjunctuur en de ontwikkeling van hun eigen bedrijven voorzien de ondervraagde food executives in 2016 slechts een beperkte omzetgroei van zo n 2% in supermarkten en foodservice. 99 Speciaalzaken September 2015 Verwachting food executives over omzetontwikkeling foodkanalen in 2016 (n=98) (indexcijfer t.o.v. 2015) Speciaalzaken Foodservice Supermarkten Foodservice 102 Index <97 16% 0% 1% Index % 15% 2% Supermarkten 102 Index % 48% 64% Index >102 14% 37% 33% Verwachtingen food executives over ontwikkeling verschillende foodkanalen in 2016 Bron: EFMI Food Executive Monitor, september

15 2 FOODSECTOR ONTWIKKELINGEN Omzetontwikkeling supermarkten Omzetgroei ligt in 2015 tot dusverre boven het 5-jaarsgemiddelde ,7 De omzetgroei in het supermarktkanaal bedraagt volgens IRI in 2015 tot dusverre 2,6%. Daarmee ligt de omzetgroei ruim boven de gemiddelde jaar-op-jaargroei in de afgelopen vijf jaar (+1,3%). Een nadere analyse wijst uit dat de omzettoename vrijwel geheel wordt veroorzaakt door volumegroei. 24,1 25,4 26,1 26,1 26,1 27,4 28,7 30,5 31,3 32,1 33,0 33,7 34,2 34,3 35,2 35% 30% 25% 20% 15% Cumulatieve omzetgroei YTD in 2015 (t/m week 40) +2,6% ,2% 5,4% 2,8% 0,1% 0,1% 4,6% 4,8% 6,5% 2,5% 2,6% 2,8% 1,8% 1,9% 0,3% 2,6% 10% 5% 0% (t/m week 40) +1,0% +2,0% (t/m week 35) * YTD -5% Supermarktomzet (x 1 mrd euro)** Omzetgroei supermarkten (%)** *2009 is o.b.v. 52 weken **Omzetcijfers o.b.v. IRI Bronnen: IRI, GfK Panel Services en EFMI Business School, september

16 focus op kostenbesparing (-) focus op omzetgroei (+) 2 FOODSECTOR ONTWIKKELINGEN Focus handel en industrie 2016 wordt volgens food executives het jaar van de omzetgroei-focus Eerder in deze barometer constateerden we dat de ondervraagde food executives de omzetten in supermarkten en foodservice relatief beperkt zien groeien in Desondanks verwachten zij dat de focus van zowel handel als industrie volgend jaar overduidelijk zal liggen op omzetgroei (in plaats van kostenbesparing) September 2015 Verwachting food executives over focus handel en industrie in 2016 (n=98) Focus handel Focus industrie Duidelijke focus op kostenbesparing Lichte focus op kostenbesparing Focus ongeveer gelijk Lichte focus op omzetgroei Duidelijke focus op omzetgroei 5% 6% 8% 13% 29% 18% 48% 55% 10% 8% sep-09 sep-10 sep-11 sep-12 sep-13 sep-14 sep-15 Saldo verwachting NL food executives over focus handel Saldo verwachting NL food executives over focus industrie TOELICHTING In de EFMI Food Executive Monitor geven directieleden en senior managers van handel en industrie op een 5-puntsschaal hun verwachtingen ten aanzien van enkele economische, foodsector en consumentenontwikkelingen in Een (duidelijke) focus op omzetgroei beschouwen wij als optimistisch. Een (duidelijke) focus op kostenbesparing als pessimistisch. Een vergelijking van de metingen geeft een indicatie of de branche optimistischer of pessimistischer over de nabije toekomst is. Bron: EFMI Food Executive Monitor, september

17 verslechtert verbetert (duidelijk) (-) (duidelijk) (+) 2 FOODSECTOR ONTWIKKELINGEN Investeringsbereidheid foodsector De investeringsbereidheid van food executives blijft een stijgende lijn volgen De investeringsbereidheid onder de food executives is ook in de meest recente meting toegenomen. De stijging is vooral terug te voeren op de verwachtingen over investeringen in nieuw midden en hoger kader personeel sep-09 mrt-10 sep-10 mrt-11 sep-11 mrt-12 sep-12 mrt-13 sep-13 mrt-14 sep-14 mrt-15 sep-15 Saldo verwachting food executives over investeringsbereidheid September 2015 Verwachtingen food executives over investeringsbereidheid eigen bedrijf in 2016 (n=98) Saldo optimisten vs. pessimisten Nieuw midden en hoger kader personeel Kennis en vaardigheden hoger kader personeel TOELICHTING Sep-14 Sep Procesinnovatie Productinnovatie Marketing In de EFMI Food Executive Monitor geven directieleden en senior managers van handel en industrie op een 5-puntsschaal hun verwachtingen ten aanzien van enkele economische, foodsector en consumentenontwikkelingen in De food executives die een (duidelijke) verbetering verwachten beschouwen wij als optimisten. Degenen die een (duidelijke) verslechtering verwachten, beschouwen wij als pessimisten. Vervolgens berekenen we het saldo optimisten minus pessimisten. Een vergelijking van de metingen geeft een indicatie of de branche optimistischer of pessimistischer over de nabije toekomst is. Bron: EFMI Food Executive Monitor, september

18 2 FOODSECTOR ONTWIKKELINGEN Grondstof- en producentenprijzen Dalende trend van zowel grondstof- als producentenprijzen zet voort Een hoge mate van volatiliteit is kenmerkend voor de ontwikkeling van grondstofprijzen van voeding en dranken. De dalende trend die we eerder dit jaar constateerden zet voort. Dit geldt ook voor de producentenprijzen (binnen Nederland): in augustus 2015 liggen deze ongeveer 5% lager dan in dezelfde maand een jaar eerder. Onzekerheid over het prijsniveau blijft een grote uitdaging voor de foodsector. Grondstofprijzen in augustus ,3% lager dan in augustus (index 2005 = 100) Grondstofprijzen voeding & dranken Producentenprijzen Jan ,2 133,2 Feb ,2 133,6 Mrt ,0 134,4 Apr ,0 134,5 Mei ,5 134,3 Jun ,0 133, jan-00 jan-01 jan-02 jan-03 jan-04 jan-05 jan-06 jan-07 jan-08 jan-09 jan-10 jan-11 jan-12 jan-13 jan-14 jan-15 Grondstofprijsindex voeding en dranken: o.a. granen, plantaardige oliën, vlees, vis, suiker, bananen, sinaasappels, koffie, cacao en thee (2005 = 100) Producentenprijzen voedingsmiddelenindustrie (2005 = 100, Binnenland) Jul ,4 133,1 Aug ,8 131,2 Bronnen: Internationaal Monetair Fonds (via Index Mundi) en Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), september

19 2 FOODSECTOR ONTWIKKELINGEN Prijspeil supermarkten Supermarktprijspeil in juli 2015 op gelijke hoogte als een jaar eerder Nadat de supermarktprijzen in januari van dit jaar 0,5% lager waren dan een jaar eerder, is het supermarktprijspeil nu weer op hetzelfde niveau als in De algehele inflatie (excl. supermarkten) bedroeg de afgelopen 12 maanden 1,2%. Levensmiddelen zijn dus relatief goedkoper geworden voor de Nederlandse consument. Supermarktprijspeil ligt in juli 2015 op hetzelfde niveau als in juli (index september 2003 = 100) Supermarkt prijspeil Prijspeil overig Jan ,1 119,1 Feb ,4 119,6 Mrt ,3 121,1 Apr ,6 122,0 Mei ,4 122,3 Jun ,1 121,8 85 jan-00 jan-01 jan-02 jan-03 jan-04 jan-05 jan-06 jan-07 jan-08 jan-09 jan-10 jan-11 jan-12 jan-13 jan-14 jan-15 Jul ,4 122,9 Index prijspeil supermarkten (2003 = 100) Index inflatie (excl. supermarkten) (2003 = 100) Bronnen: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en EFMI Business School, september

20 2 FOODSECTOR ONTWIKKELINGEN Promotiedruk supermarkten Merendeel food executives verwacht gelijke of hogere promotiedruk in % 22% 20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% De stijging van de promotiedruk begin dit jaar is halverwege het jaar nog steeds zichtbaar. Inmiddels staat het YTD cijfer (P8) alweer 0,5%-punt hoger ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. De verwachtingen van de food executives voor volgend jaar zijn veelzeggend. Het merendeel van hen verwacht een gelijke of zelfs stijgende promotiedruk. 13,3% 15,6% 17,1% 16,7% 17,7% 19,9% 19,3% 19,1% 19,6% September 2015 Verwachting food executives over ontwikkeling promotiedruk in 2016 (n=98) Neemt duidelijk toe 2% Neemt iets toe 41% Blijft gelijk 40% Neemt iets af 17% Neemt duidelijk af 0% 6% 4% 2% 0% YTD 2014 (t/m P8) YTD 2015 (t/m P8) TOELICHTING In de EFMI Food Executive Monitor geven directieleden en senior managers van handel en industrie op een 5- puntsschaal hun verwachtingen ten aanzien van enkele economische, foodsector en consumentenontwikkelingen voor het jaar Promotiedruk (excl. vers en incl. zuivel en K&K maaltijden) Bronnen: IRI en EFMI Food Executive Monitor, september

21 2 FOODSECTOR ONTWIKKELINGEN Samenvatting Prestaties foodbedrijven De omzetgroei in het supermarktkanaal ligt volgens IRI met 2,6% ruim boven de gemiddelde jaar-op-jaargroei in de afgelopen vijf jaar (+1,3%). Deze omzettoename wordt vrijwel geheel veroorzaakt door volumegroei. Food executives zien 2016 met vertrouwen tegemoet. Ze verwachten voor foodretail en foodservice een omzetplus van zo n 2%. Over de ontwikkeling van het eigen bedrijf zijn de food executives bijzonder optimistisch. Een ruime meerderheid verwacht een betere concurrentiepositie en een hogere omzet- en winstgroei. Focus en investeringsbereidheid Na enkele jaren waarin de focus van zowel handel als industrie op kostenbesparing lag, geven de food executives aan zich in 2016 voornamelijk op omzetgroei te richten. De investeringsbereidheid bij foodbedrijven is wederom verder toegenomen. Voor 2016 staat de indicator op +59. Prijs en promotie Het supermarktprijspeil ligt in juli 2015 op gelijke hoogte als een jaar eerder. De algehele inflatie (excl. supermarkten) bedroeg de afgelopen 12 maanden 1,2%. De promotiedruk staat 0,5%-punt (YTD P8) hoger ten opzichte van vorig jaar. Veel food executives voorzien een verdere toename. Prognose ontwikkelingen in foodsector Omzetontwikkeling supermarkten (verwachting food executives) Performance van eigen food bedrijf (verwachting food executives) Investeringsbereidheid eigen food bedrijf (verwachting food executives) TOELICHTING Prognose voor % Ontwikkelingsrichting In de EFMI Food Executive Monitor geven directieleden en senior managers van handel en industrie op een 5-puntsschaal hun verwachtingen ten aanzien van enkele economische, foodsector en consumentenontwikkelingen in het jaar De food executives die een (duidelijke) verbetering verwachten beschouwen wij als optimisten. Degenen die een (duidelijke) verslechtering verwachten, beschouwen wij als pessimisten. Vervolgens berekenen we het saldo optimisten minus pessimisten. Een vergelijking van de metingen geeft een indicatie of de branche optimistischer of pessimistischer over de nabije toekomst is. Als de afwijking ten opzichte van de vorige septembermeting groter is dan 5 (+/-) dan wordt dit aangegeven met een ( )- of ( )-teken. Is de afwijking kleiner, dan is het een (=)-teken. 21

22 3 Consumenten- en shopperontwikkelingen Consumentenvertrouwen Verwachting consumentenvertrouwen Consumptieve bestedingen Koopkrachtontwikkeling Waarde- en voordeelgevoeligheid Prijsbeleving Samenvatting EFMI Food Barometer (oktober 2015)

23 3 CONSUMENTEN- EN SHOPPERONTWIKKELINGEN Consumentenvertrouwen Consumentenvertrouwen verder toegenomen Het consumentenvertrouwen is in 2015 al een flink aantal maanden positief. Consumenten zijn met name optimistisch over het algehele economische klimaat: deze deelindicator heeft een saldo van +14 in september. De koopbereidheid onder consumenten is ook verder toegenomen, maar met een saldo van -2 nog licht negatief. Consumentenvertrouwen in september 2015 opgelopen tot +5 Consumentenvertrouwen 2015 Jan-15-6 Feb-15-7 Mar-15 2 Apr-15 0 Mei-15 2 Jun jan-00 jan-01 jan-02 jan-03 jan-04 jan-05 jan-06 jan-07 jan-08 jan-09 jan-10 jan-11 jan-12 jan-13 jan-14 jan-15 Jul-15 4 Aug-15 6 Sep-15 5 Consumentenvertrouwen (saldo positieve en negatieve antwoorden) Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), september

24 3 CONSUMENTEN- EN SHOPPERONTWIKKELINGEN Verwachting consumentenvertrouwen Food executives uiterst positief over ontwikkeling consumentenvertrouwen Een grote meerderheid van de food executives voorziet in 2016 een verdere toename van het consumentenvertrouwen. Slechts 12% verwacht dat het vertrouwen op het huidige niveau blijft en slechts 1% van de food executives verwacht enige versombering van het sentiment September 2015 Verwachting food executives over ontwikkeling consumentenvertrouwen in 2016 (n=98) Verbetert duidelijk 15% mrt-10 sep-10 mrt-11 sep-11 mrt-12 sep-12 mrt-13 sep-13 mrt-14 sep-14 mrt-15 sep-15 Verbetert iets 72% Blijft gelijk 12% Verslechtert iets 1% Verslechtert duidelijk 0% TOELICHTING In de EFMI Food Executive Monitor geven directieleden en senior managers van handel en industrie op een 5-puntsschaal hun verwachtingen ten aanzien van enkele economische, foodsector en consumentenontwikkelingen in De food executives die een (duidelijke) verbetering verwachten beschouwen wij als optimisten. Degenen die een (duidelijke) verslechtering verwachten, beschouwen wij als pessimisten. Vervolgens berekenen we het saldo optimisten minus pessimisten. Een vergelijking van de metingen geeft een indicatie of de branche optimistischer of pessimistischer over de nabije toekomst is. Saldo verwachting Nederlandse food executives over het consumentenvertrouwen Bron: EFMI Food Executive Monitor, september

25 3 CONSUMENTEN- EN SHOPPERONTWIKKELINGEN Consumptieve bestedingen Consumentenbestedingen in 2015 en 2016 eindelijk weer in de lift In de eerste helft van 2015 zijn de bestedingen van consumenten toegenomen met bijna 2%. Het CPB verwacht dat deze bestedingen in 2015 en 2016 door zullen groeien met respectievelijk 1,6% en 1,9%, gesteund door reële loonstijgingen (mede dankzij de lage inflatie), de aantrekkende woningmarkt en in 2016 het 5 miljard pakket aan lastenverlichtingen vanuit de overheid * 2016* Index consumptie binnenland (volume) (2000 = 100) Groei consumptieve bestedingen (t.o.v. zelfde periode vorig jaar) Q ,6% Q2-14 0,0% Q3-14 0,5% Q4-14 0,6% Q1-15 2,0% Q2-15 1,9% 2015* 1,6% 2016* 1,9% * Raming Centraal Plan Bureau (CPB), september 2015 Bronnen: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en Centraal Plan Bureau (CPB), september

26 3 CONSUMENTEN- EN SHOPPERONTWIKKELINGEN Koopkrachtontwikkeling Koopkracht zal in 2016 blijven stijgen In 2014 is de koopkracht van een gemiddeld Nederlands huishouden met 1,5% toegenomen. Naar verwachting zal de koopkracht zich met een toename van respectievelijk 1,2% en 1,4% ook in 2015 en 2016 positief ontwikkelen. Werkenden gaan er in 2016 met 2,5% het meest op vooruit. Zij hebben voordeel van de maatregelen in het 5 miljard pakket, zoals de hogere arbeidskorting. De koopkracht van gepensioneerden en uitkeringsgerechtigden stijgt met slechts 0,2%. Raming 2016* Alle huishoudens 1,4% Tweeverdieners met kinderen (2,5x modaal) 2,1% Tweeverdieners zonder kinderen (3x modaal) 1,6% Alleenstaanden (2x modaal) 1,0% Minimumuitkeringsgerechtigden, paar met kinderen 0,1% AOW-paar, zonder aanvullend pensioen 0,4% * Raming Centraal Plan Bureau (CPB), september 2015 Bron: Centraal Plan Bureau (CPB), september

27 3 CONSUMENTEN- EN SHOPPERONTWIKKELINGEN Waarde- en voordeelgevoeligheid Shoppers vinden voordeel iets minder belangrijk EFMI Business School brengt sinds 2002 de waarde- en voordeelgevoeligheid van de Nederlandse shoppers in beeld. Na jarenlange aanzienlijke variatie, ligt het belang dat shoppers hechten aan waarde en voordeel relatief stabiel op of iets onder de waarden van In Q2 en Q3 van 2015 lijkt de voordeelgevoeligheid iets te zijn afgenomen. Voor de waardegevoeligheid geldt dit in mindere mate ook Waardegevoeligheid Voordeelgevoeligheid Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q3-02 Q3-03 Q3-04 Q3-05 Q3-06 Q3-07 Q3-08 Q3-09 Q3-10 Q3-11 Q3-12 Q3-13 Q3-14 Q3-15 Waardegevoeligheid (maart/april 2002 = 100) Voordeelgevoeligheid (maart/april 2002=100) Bron: EFMI Shopper Monitor, september 2015 Toelichting: Als de index stijgt (daalt), neemt de waarde- /voordeelgevoeligheid van boodschappers bij hun supermarktkeuze toe (af). 27

28 3 CONSUMENTEN- EN SHOPPERONTWIKKELINGEN Prijsbeleving Shopperbeleving van supermarktprijspeil redelijk stabiel Na een piek in Q vertoonde de shopperbeleving van het supermarktprijspeil een dalende tendens. In 2015 is de index redelijk stabiel. Bij de laatste meting in september zien we zelfs een lichte stijging van het gepercipieerde prijspeil: shoppers percipiëren de supermarkt in deze maand iets duurder dan in de voorgaande maanden Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Q3-02 Q3-03 Q3-04 Q3-05 Q3-06 Q3-07 Q3-08 Q3-09 Q3-10 Q3-11 Q3-12 Q3-13 Q3-14 Q3-15 Aug Sep Toelichting: Als de index stijgt (daalt), ervaren boodschappers een hoger (lager) prijspeil in Nederlandse supermarkten. Prijsbeleving (maart/april 2002 = 100) Bron: EFMI Shopper Monitor, september

29 3 CONSUMENTEN- EN SHOPPERONTWIKKELINGEN Samenvatting De consument Het consumentenvertrouwen is in 2015 onverminderd positief. Ook de food executives zijn positief gestemd over de toekomstige ontwikkeling van het consumentenvertrouwen. Naar verwachting zal de koopkracht dit jaar met gemiddeld 1,2% toenemen. Volgend jaar neemt de mediane koopkracht volgens het CPB nog iets sterker toe. Het CPB prognosticeert voor de rest van 2015 en voor 2016 een voortzetting van de positieve ontwikkeling van de consumentenbestedingen. Naar verwachting zullen deze over heel 2015 toenemen met 1,6%. Voor 2016 wordt een groei van de consumentenbestedingen van 1,9% verwacht. Prognose consumenten- en shopperontwikkelingen Consumentenvertrouwen (verwachting food executives) Koopkrachtontwikkeling (raming CPB) Prognose voor ,4% Ontwikkelingsrichting De shopper Consumentenbestedingen (raming CPB) 1,9% Sinds het tweede kwartaal van 2015 zijn Nederlandse shoppers iets minder veeleisend geworden bij hun supermarktkeuze: zowel voordeel als toegevoegde waarde worden minder belangrijk gevonden. De shopperbeleving van het supermarktprijspeil is in 2015 redelijk stabiel, met een lichte stijging in september 2015 ten opzichte van voorgaande maanden. TOELICHTING In de EFMI Food Executive Monitor geven directieleden en senior managers van handel en industrie op een 5-puntsschaal hun verwachtingen ten aanzien van enkele economische, foodsector en consumentenontwikkelingen in het jaar De food executives die een (duidelijke) verbetering verwachten beschouwen wij als optimisten. Degenen die een (duidelijke) verslechtering verwachten, beschouwen wij als pessimisten. Vervolgens berekenen we het saldo optimisten minus pessimisten. Een vergelijking van de metingen geeft een indicatie of de branche optimistischer of pessimistischer over de nabije toekomst is. Als de afwijking ten opzichte van de vorige septembermeting groter is dan 5 (+/-) dan wordt dit aangegeven met een ( )- of ( )-teken. Is de afwijking kleiner, dan is het een (=)-teken. 29

30 4 EFMI Outlook EFMI Food Barometer (oktober 2015)

31 4 EFMI OUTLOOK EFMI Outlook 2016 Economie heeft wind in de zeilen, supermarktsector profiteert STATISTIEKEN Economie Huishouden FOOD EXECUTIVE MONITOR Economie Branche Bedrijf Shopper - Ontwikkeling economische groei Ontwikkeling koopkracht huishoudens Ontwikkeling economische groei Omzetontwikkeling in supermarktkanaal Financiële performance van eigen bedrijf Ontwikkeling consumentenvertrouwen Prognose ,4% 1,4% Consument - Consumentenbestedingen 1,9% Prognose % Outlook 2016 De Nederlandse economie is in 2015 weer terug op het niveau van voor de crisis. Volgens het CPB groeit de economie dit jaar met 2% en volgend jaar met 2,4%. Waar in 2014 het voorzichtige herstel met name werd gedreven door de uitvoer, trekken nu ook de consumptie van huishoudens, de woninginvesteringen en de investeringen van bedrijven sterk aan. De werkloosheid neemt volgens het CPB dit en volgend jaar in totaal met 55 duizend af tot 6,7% van de beroepsbevolking in Door het 5-miljardpakket aan lastenverlichting verbetert de mediane koopkracht volgend jaar met 1,4%. Werkenden gaan er met een plus van 2,5% het meest op vooruit. De wereldhandel ondervindt een (tijdelijke) terugslag, met name doordat de Chinese economie iets afkoelt en door de lagere prijzen van energie en grondstoffen. We zien een afzwakkende groei in de opkomende economieën en een aantrekkende groei in de geavanceerde economieën. Het overheidstekort daalt in 2016 naar 1,4% van het bbp. Van de verschillende foodkanalen profiteren supermarkten vooralsnog het meest van de conjunctuurverbetering. De omzetgroei in het supermarktkanaal bedraagt volgens IRI in 2015 tot dusverre 2,6%. Daarmee ligt deze ruim boven de gemiddelde jaar-opjaargroei in de afgelopen vijf jaar (+1,3%) en presteren supermarkten beter dan foodservice (+1,1%) en speciaalzaken (-0,9%). Deze omzettoename wordt voornamelijk veroorzaakt door volumegroei. Het CPB verwacht voor 2016 een verdere toename van de gemiddelde koopkracht en de consumentenbestedingen. De ondervraagde food executives zijn dan ook bijzonder optimistisch over het nieuwe jaar, zowel wat betreft de macro-economische statistieken, het consumentenvertrouwen als de ontwikkeling van hun eigen bedrijf (winstgroei, omzetgroei en concurrentiepositie). Als EFMI verwachten wij voor 2016 in lijn met de prognose van de food executives een omzettoename van zo n 2% in supermarkten en foodservice. TOELICHTING In de EFMI Food Executive Monitor geven directieleden en senior managers van handel en industrie op een 5-puntsschaal hun verwachtingen ten aanzien van enkele economische, foodsector- en consumentenontwikkelingen in het jaar De food executives die een (duidelijke) verbetering verwachten beschouwen wij als optimisten. Degenen die een (duidelijke) verslechtering verwachten, beschouwen wij als pessimisten. Vervolgens berekenen we het saldo optimisten minus pessimisten. Een vergelijking van de metingen geeft een indicatie of de branche optimistischer of pessimistischer over de nabije toekomst is. Als de afwijking ten opzichte van de vorige septembermeting groter is dan 5 (+/-) dan wordt dit aangegeven met een ( )- of ( )-teken. Is de afwijking kleiner, dan is het een (=)-teken. 31

32 * Bijlage EFMI Food Barometer (oktober 2015)

33 * BIJLAGE EFMI Business School en de auteurs EFMI Business School is een academisch kennisinstituut dat zich volledig richt op managementvraagstukken van bedrijven in de levensmiddelensector. Met die focus als food business school onderscheidt het EFMI zich nadrukkelijk van andere academische business schools. Het EFMI is een zelfstandig kennisinstituut van Academische Opleidingen Groningen (AOG), dat gelieerd is aan de Rijksuniversiteit Groningen. Het EFMI heeft twee kernactiviteiten: (1) kennisontwikkeling in de vorm van beleidsrelevant onderzoek en (2) kennisoverdracht in de vorm van managementopleidingen. De kennisontwikkeling van het EFMI wordt gepresenteerd in praktische managementrapporten die ter beschikking worden gesteld aan de ruim 100 retailers, fabrikanten en dienstverlenende organisaties in de foodsector die lid zijn van het EFMI. Adresgegevens EFMI Business School Buitenplaats De Heiligenberg Heiligenbergerweg AC LEUSDEN Telefoon: Internet: Contactpersonen Mark Slijkhuis Melanie Murk Erjen van Nierop Mark Slijkhuis MSc - slijkhuis@efmi.nl MARK SLIJKHUIS MSc (1987) studeerde Business Administration aan de Rijksuniversiteit Groningen met Marketing als specialisatie. Sinds februari 2012 is hij als researcher werkzaam voor EFMI Business School en in deze functie betrokken bij verscheidene EFMI-onderzoeksprojecten, zoals de EFMI Food Barometer en ConsumentenTrends. Daarnaast is hij verantwoordelijk voor de inhoudelijke en organisatorische ondersteuning van de Master of Food Management en een aantal in-company opleidingsprogramma s. Drs. Melanie Murk-Severein - murk@efmi.nl Drs. MELANIE MURK-SEVEREIN (1981) is als bedrijfskundige met specialisatie Financieel Management afgestudeerd aan Universiteit Nyenrode. Sinds januari 2009 is zij als senior researcher werkzaam voor EFMI Business School en in die functie betrokken bij veel EFMIonderzoeksprojecten. Daarnaast is zij medeverantwoordelijk voor het relatiebeheer binnen het EFMI bedrijfsledennetwerk. Voordat zij in dienst trad bij het EFMI was zij business analyst bij PepsiCo en was zij als management consultant werkzaam voor PricewaterhouseCoopers. Dr. Erjen van Nierop - vannierop@efmi.nl Dr. ERJEN VAN NIEROP (1975) is sinds 2011 senior onderzoeker en wetenschappelijk hoofddocent bij EFMI Business School. Daarnaast is hij universitair hoofddocent marketing bij de vakgroep Marketing aan de Faculteit Economie en Bedrijfskunde van de Rijksuniversiteit Groningen. Erjen heeft een MSc en PhD in Econometrie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zijn onderzoeksinteresse ligt bij econometrische modellering van marketingverschijnselen in het algemeen, en merkkeuze-, verkoop- en schapindelingsvraagstukken in het bijzonder. 33

34 * BIJLAGE EFMI leden per 1 oktober 2015 LEVERANCIERS Aldipress Anheuser-Busch Inbev Arla Foods Aviko A-ware Bouter Cheese Bakkersland Banketbakkerij Wouter de Graaf Bavaria Beiersdorf Bel Nederland Best Fresh Group Betapress Bieze Food Group CêlaVíta Chiquita Cloetta Holland Coca- Cola Colgate-Palmolive Concorp CONO Kaasmakers Danone Danvo Delicia Dr. Oetker Euroma Farm Frites FloraHolland Fossa Eugenia FrieslandCampina Fruitmasters Groep Globemilk Go-Tan Granfood Grolsch Group of Butchers Haribo Heineken Henkel Hero Hessing H.J. Heinz Hoppe Food Group Imperial Tobacco Intersnack Jacobs Douwe Egberts Kellogg s Kimberly-Clark Lassie Lebo Kaas Mars Menken Orlando Mondelẽz Müller Nederland Nestlé Nutricia Olympic Food Group Omega Pharma PepsiCo Perfetti Van Melle Pré Pain Procter & Gamble Qizini Queens Products Red Bull Rijk Zwaan SCA Hygiene Products SC Johnson Spadel Staay Food Group Stegeman Storck Teeling Petfood The Greenery Tony s Chocolonely Unilever Van der Meulen De Meesterbakkers Verkade Verstegen Spices & Sauces Vollebregt Fresh Company Vrumona W. Heemskerk Wessanen Yakult Zeelandia Zijerveld RETAILERS Albert Heijn Coop Supermarkten Deen Supermarkten DekaMarkt Hoogvliet Jan Linders Jumbo Supermarkten Nettorama Plus Retail Poiesz Supermarkten Koninklijke PostNL Sligro Food Group Spar Udea Vomar Voordeelmarkt DIENSTVERLENENDE ORGANISATIES ABN AMRO Brand Loyalty GfK GS1 Motivaction PwC Rabobank Roland Berger IRI Young Perfect ZLTO 34

35