Invoeringsstrategieën Smart Grids voor de netbeheerder

Transcriptie

1 Invoeringsstrategieën Smart Grids voor de netbeheerder Inleiding In onze whitepaper Tasten Smart Grids het bestaansrecht van de netbeheerder aan? hebben we getracht de netbeheerder bewust te maken van de benodigde aanpassingen aan zijn interne organisatie als gevolg van de toepassing van Smart Grids i (slimme netwerken). We hebben beargumenteerd dat netbeheerders zich in de sterk veranderende energiesector nu al moeten voorbereiden op de komende veranderingen, en hebben ons daarbij toegespitst op het slimmer benutten van de infrastructuur. De netbeheerder dient allereerst na te gaan of en in hoeverre hij de mogelijkheden van de Smart Grids wil benutten als deelsysteem van een evenwichtige energietransitie en energiehuishouding in de keten. Dat betekent dat de besturingselementen visie, missie, strategie, doelen en beleid van de organisatie opnieuw moeten worden gevalideerd. Wij zijn van mening dat de keuze van de netbeheerder ten aanzien van de verwezenlijking van de Smart Grids in deze besturingselementen moet worden weergegeven. Vanuit onze focus op de toepassing van Smart Grids hebben we vervolgens vijf invoeringsstrategieën voor Smart Grids onderscheiden: innovator, early adopter, early majority, late majority en laggard. Ook hebben we geschetst welke elementen in de organisatie aan verandering onderhevig zullen zijn. Steenwinkel Kruithof Associates (SKA) beschouwt een organisatie als een systeem waarin alle elementen met elkaar samenhangen. Een verandering in één van de genoemde elementen brengt direct verandering in andere elementen met zich mee. Het gepresenteerde bedrijfsmodel 1 toont onze zienswijze en aanpak. 1 Jonker, M. & Kruithof, E.: SIM 3 in Praktijk. Den Haag, Academic Service, februari 2012 Invoeringsstrategieën Smart Grids 1 van 23

2 Invoeringsstrategie van de Smart Grids In deze vervolgpaper wordt de impact van de keuze van de netbeheerder ten aanzien van Smart Grids vanuit ons bedrijfsmodel in detail beschreven. Vervolgens geven we per geïntroduceerde invoeringsstrategie aan in hoeverre al deze elementen naar verwachting aan verandering onderhevig zullen zijn. Na een beschrijving van de generieke situatie per element, is in de bijlage voor de afzonderlijke invoeringsstrategieën per element aangegeven in hoeverre deze aandacht vragen bij de invoering van Smart Grids. Hiervoor zijn plussen en minnen gebruikt. Een positiebepaling is niet eenvoudig door de onstuimige ontwikkeling van Smart Grids naar een grotendeels nog niet in kaart gebracht gebied met nieuwe spelregels, stakeholders die nieuw zijn in (en voor) de energiesector, nieuwe consortia en nieuwe modaliteiten 2. Ontwikkeling Smart Grids Nieuwe spelregels, stakeholders, consortia en modaliteiten Statische processen Dynamische processen Eenrichtingsverkeer Tweerichtingsverkeer Beperkte sturing op balanshandhaving Intensieve sturing op balanshandhaving Centrale organisatie Decentrale organisatie Enigszins afgeschermde markt Open markt Beperkt aantal spelers Talloze actieve partijen en stakeholders Eigen financiering Cofinanciering Beperkte ICT-toepassingen in het net Grootschalige inzet van ICT in het net Hoe kan SKA u daarbij helpen? Kenmerkend voor onze werkwijze is de actieve verbinding tussen advisering en implementatie van de adviezen. We werken intensief samen met onze klanten om gezamenlijk tot de juiste oplossingen te komen. Een goede, wederzijds vruchtbare relatie met onze klant en de kennis van haar business en organisatie staan boven alles. Wij hebben in vrijwel alle gevallen langdurige verbintenissen met onze klanten. Klanten in de energie- en watersector kiezen veelal voor consultants van SKA omdat ze zowel de taal van ICT-ers als die van de klant spreken. Daarnaast waarderen klanten onze inhoudelijke kennis van veranderingsprocessen en ICT. Onze consultants bieden organisaties in de energie- en watersector ondersteuning op de volgende interessante gebieden: Begeleiding bij complexe samenwerkingsprojecten en ketenintegratie; Begeleiding bij de energietransitie; Begeleiding bij het maken van een informatiestrategie en bij het verbeteren van het informatiemanagement; Ontwerp van bedrijfsarchitecturen, informatiearchitecturen en informatiebeleid; Selectie van adequate en toekomstvaste communicatie- en informatiesystemen en contractmanagement van ICT-leveranciers (o.a. ERP, CRM, DMS, F&C); Programma- en projectmanagement bij implementaties, migraties en schoning van data; Herinrichting van bedrijfsprocessen ( lean and mean ); Business analysis; Organisatorische inbedding van nieuwe processen en werkwijzen zoals meet- en mutatieprocessen bij het implementeren van het C-AR (centraal aansluitingenregister); Inrichting en verbetering van een ICT-beheerorganisatie (zowel functioneel als technisch); Projectaudits, AO/IC Diverse quick scans. Wij komen graag, geheel vrijblijvend bij u langs om met u te praten over waar u staat en hoe u een volgende stap kunt maken. 2 Bron: Innovatietafel Smart Grids, februari 2012 Invoeringsstrategieën Smart Grids 2 van 23

3 Ontwikkelingen en trends Smart Grids met impact op de organisatie van de netbeheerder Relevante omgeving Als gevolg van het klimaatvraagstuk en het op termijn schaarser worden van fossiele brandstoffen heeft de politiek de focus gelegd op de ontwikkeling van een duurzamere en groenere energiemarkt. De overheid heeft eisen gesteld aan een energietransitie wat zich uit in een evenwichtige mix van energieopwekking, geleidelijk duurzamer zijn en een rekening die zo laag mogelijk blijft. Smart Grids zijn hierbij onmisbaar en leveren een belangrijke bijdrage aan energiethema s en -doelstellingen. Dit leidt ertoe dat ook partners, leveranciers en afnemers aanpassingen zullen doorvoeren waarop moet worden geanticipeerd. Denk hierbij bijvoorbeeld aan consumenten met zonnepanelen, zelfredzame bungalowparken, decentrale energieopwekking en duurzaamheidinitiatieven. De relevante omgeving, waaronder nieuwe wetgeving door de overheid en ontwikkelingen in de markt en bij andere stakeholders, is een belangrijk tot zeer belangrijk element bij alle invoeringsstrategieën. Zij is richtinggevend voor de producten en diensten die een organisatie kan en wil leveren en afnemen, voor de besturingselementen en voor de wijze waarop de organisatie hier invulling aan wil en kan geven. Overheid en wetgeving Het kabinet heeft de energiesector aangewezen als één van de negen topsectoren, sectoren waarin Nederland sterk is. De overheid investeert samen met bedrijven en wetenschapsinstellingen in energie-innovaties. Naast het bevorderen van innovatie wil de Rijksoverheid anderen ook helpen om lokale duurzame projecten van de grond te krijgen. Het gaat dan bijvoorbeeld om projecten voor energiebesparing of om opwekking van (lokale) duurzame energie via de Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie (SDE) of het nieuwe Innovatiecontract Energie. De Energiekamer van de NMa reguleert de netbeheerders en kan zo nodig sancties opleggen om ervoor te zorgen dat het transport van een schone energievoorziening goed geregeld is en dat afnemers hiervoor een redelijke prijs betalen. Overheidsbetrokkenheid blijft nodig om het algemeen belang na te streven en de samenwerking bij innovatie van de energievoorziening te onderstrepen en te bevorderen. Overheid, gebruikers en andere marktpartijen zullen van netbeheerders eisen dat zij nieuwe ontwikkelingen die toegepast kunnen worden in de slimme netten op een veilige en betrouwbare manier inzetten. De wetgeving is nu niet afgestemd op Smart Grids. Netbeheerders moeten de energievoorziening faciliteren, terwijl Smart Grids veel meer mogelijkheden bieden. De vraag is of wet- en regelgeving wordt aangepast zodat netbeheerders de vele mogelijkheden van Smart Grids kunnen benutten of dat ze hierin worden beperkt. Een lobby en een dialoog met de overheid moet plaatsvinden om de grenzen van wet- en regelgeving te verschuiven. Denk bijvoorbeeld aan variabele energieprijzen. 29 februari 2012 Invoeringsstrategieën Smart Grids 3 van 23

4 Energiemarkt (klanten en externe integratie) De energievoorziening gaat de komende decennia ingrijpend veranderen. De energienetten zullen intelligenter worden. Het is de taak van de netbeheerder de belasting van het net en de beschikbare capaciteit voortdurend in balans te houden. Middelen die zij hiertoe kunnen inzetten zijn o.a.: plaatselijke verzwaring, uitrol van particuliere netten, toepassing van buffertechnologie, toepassing van slimme meters, monitoring en toepassing van energiemanagement. De (internationale) marktstructuur, de regelgeving en de verbindingen tussen gas-, elektriciteit- en warmtemarkt zijn sterk medebepalend voor de ontwikkelingen van en de innovatie binnen het energiesysteem. Hiermee gepaard gaande maatschappelijke en juridische vragen moeten worden opgelost. Bij gas is de trend: liberalisering, internationalisering en vergroening. Hierbij kan gas de rol van flexibele transitiebrandstof vervullen ( gasrotonde ) en kan het gassysteem de systeemintegratie voor de gehele energiehuishouding verzorgen. De gasmarkt wordt naar verwachting sterker afgestemd op de stroommarkt. Op de elektriciteitsmarkt is op dit moment sprake van overcapaciteit en lage energieprijzen. De verwachting is dat de vraag naar elektrische energie zal toenemen waardoor aanpassingen in de energie-infrastructuur noodzakelijk zijn zoals: vervanging, vernieuwing, uitbreiding, verzwaring, intelligenter maken, etc. Steeds meer klanten gaan zelf stroom opwekken en weer terugleveren (HRe-ketel, zonne-energie, windenergie, biogas). Met slimme netten en home energy management kan de consument ook gemakkelijker elektrische apparaten aansturen en oplaadpunten voor elektrisch vervoer benutten op momenten dat de energieprijs laag is. Daardoor beïnvloeden deze klanten de energiedistributie. Anderzijds kan het verbruik en daarmee de netbelasting worden beïnvloed door bijvoorbeeld gebruik van dynamische energietarieven. Door de toepassing van ICT is tweerichtingsverkeer in slimme netten mogelijk. Daardoor kan een overschot aan kleinschalig opgewekte stroom gemakkelijker worden teruggeleverd aan het net. Partners Afhankelijk van de invoeringsstrategie van de netbeheerder worden consumenten, leveranciers, collega-netwerkbedrijven en overige stakeholders benaderd om hun behoeften op het gebied van Smart Grids te achterhalen. Om een antwoord te vinden op deze behoeften wordt samenwerking gezocht voor kosten-, risico- en expertisedeling met overheden, MKB, (clusters van) bedrijven, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties (bijvoorbeeld lokale duurzame energiecoöperaties en burgerinitiatieven), leveranciers (diverse specialisaties) en met collega-netbeheerders om te proberen initiatieven samen te realiseren. De vernieuwers werken samen met diverse andere sectoren zoals verkeer & vervoer, financiële sector, witgoedsector en sectoren die een raakvlak hebben met Smart Grid-toepassingen. De netbeheerder is soms initiator van deze proeftuinen voor Smart Grids. 29 februari 2012 Invoeringsstrategieën Smart Grids 4 van 23

5 De vernieuwende netbeheerder zoekt aansluiting bij Europese en mondiale ontwikkelingen op het gebied van Smart Grids en daagt de overheid regelmatig uit om wet- en regelgeving aan te passen doordat hij voorop loopt in het op de markt brengen van slimme toepassingen en in het aanpassen van zijn besturing en interne organisatie. Leveranciers Leveranciers van elektrotechnische onderdelen en automatiseringsoplossingen voor de slimme netten zullen co-makerships aangaan om de vraag naar innovatieve oplossingen te beantwoorden. Door de geliberaliseerde energiemarkt zullen bekende, maar ook nieuwe ondernemers kansen zoeken en benutten op het gebied van decentrale opwekking van energie en bezuinigingsmogelijkheden voor consumenten. Al dan niet gesteund door leveranciers gaan zij de concurrentie aan met bestaande partijen en brengen zij kleinschalige energieopwekkers en bezuinigingsoplossingen op de markt. Gebruikers zullen kostenvoordeel nastreven door het benutten van de nieuwe mogelijkheden voor energiebesparing en decentrale energieopwekking. Energieleveranciers zullen hierop inspelen en concurreren op duurzaamheid, prijs, bezuinigingspakketten en energieterugleveringspakketten. Bij de invoering van het nieuwe marktmodel ( Stroomopwaarts ) gaat de verantwoordelijkheid voor de meetdata van netbeheer naar energieleverancier. Nieuwe energieopwekkers en -leveranciers dienen zich aan, van (clusters van) bedrijven tot particulieren die zelf stroom opwekken en deels terugleveren. Ook zijn er diverse onafhankelijke dienstenaanbieders (ODA s) die een grote variëteit aan (energiegerelateerde) diensten aanbieden die ook door de netbeheerder kunnen worden geleverd. Daarnaast is er een groot aantal leveranciers dat de dienstverlening aan de netbeheerder wil vergroten en ook werk uit handen wil nemen. Denk hierbij aan het ontwikkelen, installeren en beheren van componenten voor de energie-infrastructuur en Software as a service -constructies. 29 februari 2012 Invoeringsstrategieën Smart Grids 5 van 23

6 Door de introductie van ICT in het energiesysteem ontstaan meer mogelijkheden voor het balanceren van vraag en aanbod. De energie-infrastructuur kan hierdoor doelmatiger worden ontworpen en beheerd en de energienetten kunnen efficiënter worden gebruikt. Bedrijven bieden bijvoorbeeld nu al handige displays, apps en thermostaten aan, die mensen kunnen helpen hun energieverbruik te verminderen. Financiers De netbeheerder zal in toenemende mate private financiers betrekken bij (een deel van) de benodigde grote investeringen. Hierbij moeten nieuwe financiële arrangementen worden gemaakt met afspraken over investeringen en het verdelen van de opbrengsten tijdens exploitatie. Producten en diensten Producten en diensten worden zowel intern als in proeftuinen ontwikkeld. Dit betreffen producten en diensten voor zowel de eigen bedrijfsvoering (voor het beheren en besturen van Smart Grids), als voor klanten. Zo worden voor de eigen bedrijfsvoering bijvoorbeeld bestaande technieken slimmer ingezet en ook steeds slimmere technieken ontwikkeld om ingrijpende reparaties te voorkomen (bijvoorbeeld verzakkingen en verschuivingen van grond detecteren), om pieken in de netbelasting te vermijden en om steeds betere voorspellingen te kunnen doen. De vernieuwende netbeheerder zal bijvoorbeeld ICT en telecommunicatie steeds meer verweven met energielevering zodat hij op elke mogelijkheid kan anticiperen (informatienetwerk rondom het elektriciteitsnetwerk). Hij streeft ernaar flexibiliteitsdiensten te leveren en een flexibel netwerk te realiseren waarin het mogelijk is om naast de vertrouwde ook nieuwere technieken toe te passen: een slim net dat is uitgevoerd met koppelingen tussen ketenpartners als energieproducenten, -leveranciers en -verbruikers op het gebied van energieproducten en -diensten. Informatie over verbruik, voorraad, opbrengsten, kosten, dynamische energietarieven, etc. wordt via dit netwerk met daartoe bevoegde partijen uitgewisseld. Denk hierbij aan: energiemanagement systemen van de netbeheerder die de zelfredzaamheid van een wijk of gebied zoveel mogelijk ondersteunen (informatie over lokale opwekking en verbruik). Mogelijke extra diensten en producten (B2C, B2B en C2B): verhuur of verkoop van technische installaties aan derden (transformatoren, schakelinstallaties en meetinrichtingen, etc.), beïnvloeding van gedrag, intelligente applicaties, energieopslag, energiemanagement, balanceren van energieaanbod en vraagsturing. Besturing (visie, missie, doelstellingen, strategie, beleid) De doelstellingen en de strategie geven de kaders en de ruimte voor business as usual en innovatie. De vernieuwende netbeheerder kenmerkt zich door een hoge mate van risicobereidheid bij het aanboren van nieuwe markten. Zijn besturing kent behalve het uitvoeren van de wettelijke taak ten minste drie innovatiespeerpunten: trekker zijn van de energietransitie en Smart Grids (duurzame oplossingen); assetmanagement (toestandbepaling, risicobeheersing en ondersteuning bij het oplossen van storingen); productiviteitsverbetering (toepassing van bestaande en nieuwe technieken). Achtereenvolgend noemen we hieronder de kenmerken van de elementen van de visie, missie, bedrijfsdoelstellingen, bedrijfsstrategie en het bedrijfsbeleid van de vernieuwende netbeheerder. 29 februari 2012 Invoeringsstrategieën Smart Grids 6 van 23

7 Visie De visie van de vernieuwende netbeheerder heeft als uitgangspunt dat klanten bepaalde meerprestaties vragen en extra diensten willen toepassen zodat zij volledig gebruik kunnen maken van de mogelijkheden van Smart Grids. Hij zal vanuit een holistische view zijn maatschappelijke en faciliterende rol benadrukken en dit als uitgangspunt nemen voor het leveren van meerwaarde aan klanten. Naast technologische vernieuwingen is er ook aandacht voor institutionele en sociale innovatie. De vernieuwende netbeheerder heeft verder de volgende elementen in zijn visie: Met partners (universiteiten, leveranciers, dialoog met consumenten, etc.) en zelf voortdurend bestaande technieken slimmer inzetten en nieuwe technologieën ontwikkelen die meerwaarde bieden aan klanten, waardoor klanten, partners en anderen de mogelijkheden van Smart Grids volledig kunnen benutten. Om de innovaties vanuit de markt naast snel ook efficiënt te kunnen faciliteren, is samenwerking tussen de netbeheerders van cruciaal belang. Te denken valt aan het delen van kennis en het opzetten van standaarden, met name voor informatie-uitwisseling. Bevorderen van energiebewustzijn, intelligente home energy management systemen en beïnvloeden van het gedrag van eindgebruikers. Missie Naast de wettelijke verplichting van netbeheerders voor een veilige, betrouwbare en continu functionerende elektriciteit- en gasdistributie die betaalbaar blijft, zal de missie van de vernieuwende netbeheerder de volgende elementen bevatten: maatschappelijke rol als trekker van de energietransitie en verduurzaming; zich inzetten voor een betere samenleving met, in de toekomst, een betrouwbare, duurzame en doelmatige energievoorziening; zich uiten als een innovatieve organisatie die wil samenwerken om tot de beste oplossingen te komen; in constante dialoog met stakeholders, partners, consumenten, leveranciers, financiers en anderen om te innoveren met bestaande en nieuwe technieken; voor klanten door innovatie werken aan de producten en diensten (bedrijfsservices) van morgen; adviseur van het slimmer inzetten van een totaalmix van energiebrandstoffen; verkennen, pionieren, uitdaging zoeken. Bedrijfsdoelstellingen De vernieuwende netbeheerder zal de volgende elementen in zijn doelstellingen opnemen: betrouwbaar, betaalbaar, duurzaam, publieks- en klantgericht; % beperking van netverliezen; verminderen uitvalduur van elektriciteit (minuten per jaar); % productiviteitsverbetering (met name door techniek); % omzet door innovatieve producten en diensten per jaar; via samenwerking producten en services ontwikkelen en beschikbaar stellen; communicatie publicaties over business-as-usual en vernieuwings- en innovatieprojecten; kennisdeling, organiseren van bijeenkomsten, seminars, etc.; naast het regulier netbeheer aanvullende producten en diensten leveren aan klanten; snelheid in time-to-market (bijvoorbeeld faciliteren elektrisch vervoer). 29 februari 2012 Invoeringsstrategieën Smart Grids 7 van 23

8 Overige bedrijfsdoelstellingen kunnen zijn: flexibel ingerichte bedrijfsprocessen; flexibele manier van werken; hoog verandervermogen van de organisatie; verbetering facturatie van verbruiken; projectmatig werken; aansluiting op Europese en mondiale ontwikkelingen; transparantie in ontwikkelingen en prestaties. Bedrijfsstrategie De bedrijfsstrategie van de vernieuwende netbeheerder is erop gericht een organisatie te ontwikkelen die de capaciteit heeft om innovatief te zijn (dynamic capabilities) en die zo veel mogelijk duurzame en economische opties voor de toekomst wil faciliteren. De integratie van energiedistributie en ICT is een speerpunt. De vernieuwende netbeheerder wil een lerende, transformerende en innoverende organisatie zijn die een baanbrekende en leidende rol kan vervullen. Daarnaast wil hij zich onderscheiden van andere netbeheerders door als eerste innovatieve oplossingen (producten en diensten) te bieden aan klanten, zoals specialist zijn in complexe private energienetten en installaties. Bedrijfsbeleid De vernieuwende netbeheerder heeft in zijn beleid opgenomen dat er, behalve voor de betrouwbaarheid en de veiligheid en het doelmatig maximaliseren van de levensduur van zijn huidige netten, ook ruimte is voor het verhogen van de flexibiliteit in het energievoorzieningsysteem en het intelligenter maken van de bestaande netten. Hij participeert bijvoorbeeld in innovatieve technologie voor stationsautomatisering, voor efficiënt netwerkmanagement en de bewaking, besturing en beveiliging van elektriciteitnetten. Uitbreidingsinvesteringen worden getoetst op nut, noodzaak en doelmatigheid. Speciale aandacht is er voor het bundelen van ondergrondse infrastructuur en reconstructiebeleid. Bedrijfsprocessen Het element bedrijfsprocessen beslaat besturende, primaire en ondersteunende processen. De vernieuwende netbeheerder heeft een eigen R&D-proces ingericht, past bedrijfsprocessen voortdurend aan om innovaties in te voeren, parallel aan bestaande processen. Hij heeft zijn bedrijfsprocessen flexibel ingericht zodat ze continu kunnen worden aangepast aan de mogelijkheden van de nieuwe ontwikkelingen. De bedrijfsprocessen zijn geïntegreerd met die van de ketenpartners en communicatieprocessen zijn ingericht en ontwikkeld. Hij beschikt over complexe meet-, allocatie- en reconciliatieprocessen. Processen voor implementatie en uitrol van succesvolle pilots worden ontwikkeld en ingericht. 29 februari 2012 Invoeringsstrategieën Smart Grids 8 van 23

9 Middelen De vernieuwende netbeheerder past de middelen aan op de onderzoeks- en ontwikkelingsinspanningen, op de informatiebehoeften en op veranderingsbehoeften in processen. Hij implementeert de nieuwste technieken en gaat voor kwaliteit en veiligheid. Zowel het slimmer inzetten van bestaande en bekende technologieën als nieuwe toepassingen zal leiden tot een intelligenter net met onder meer: netverzwaring, invoeding van elektriciteit en groen gas, vraagsturing van elektriciteit (Smart Grids), digitalisering van verdeelstations, installatie van GSM-storingsverklikkers, een slim netwerk van oplaadpunten voor de elektrische auto en slimme energiemeters en beschikbaar stelling van apparaten die klanten meer inzicht geven in hun energiegebruik. De slimme meters worden nu al geïnstalleerd en vanaf 2014 krijgt iedereen er een aangeboden waardoor energie slimmer kan worden ingezet. Welk type meter zal worden gebruikt hangt vermoedelijk af van de meterverantwoordelijke en in sommige gevallen de fysieke locatie. Het assetmanagementbeleid verruilt het traditionele technische denken voor het risico denken. Het is gericht op vernieuwingen en verbeteringen bij de toestandsbepaling van vergrijzende assets. Informatie Informatie voor het besturen van de assets is bij de grensverleggende netbeheerder transparant en geïntegreerd, zoals de administratie van de infrastructuur in GISsystemen. GIS-systemen worden in toenemende mate voor vele doeleinden beschikbaar gesteld en gebruikt. Bij storingen en zwakke plekken in het elektriciteit- en gasnetwerk (als gevolg van oude of defecte componenten) dient de netbeheerder bijvoorbeeld nauwkeurig te kunnen bepalen welke netwerkdelen moeten worden afgeschakeld - met een minimum aan onderbreking van de levering - om het herstel van de gedetecteerde component veilig uit te kunnen voeren. Hij voert analyses op zijn informatie uit en draagt de informatie zowel intern als extern uit. Een van de uitdagingen is het opslaan en verwerken van de datastroom van slimme meters naar een datacenter. Mogelijk gaan slimme meters ook de watermeters aflezen en wordt de data gecombineerd teruggevoerd naar een datacenter. Aandachtspunten zijn hierbij onder meer de wijze van datatransmissie en de keuze (en het kunnen wisselen) van de provider voor telecommunicatie om technische of economische redenen. Mensen De medewerkers van de vernieuwende netbeheerder werken veel en intensief samen en hebben verregaande kennis van Smart Grids en Smart Grid-toepassingen. Zij zijn adviseur van de energietransitie en Smart Grids. Door vergrijzing en toenemende complexiteit van het netbeheer is er behoefte aan nieuwe instroom van hoog opgeleide technici en IT-ers. Er wordt veel aandacht besteed aan training en persoonlijke ontwikkeling. Ook wordt goed gebruik gemaakt van de kennis en ervaring van mensen uit de dagelijkse praktijk die weten wat wel of niet werkt. Er zijn veel kennisgroepen die spontaan ontstaan en vervolgens intensief bij elkaar komen voor het bedenken van oplossingen. Daarna worden de groepen weer ontbonden om vervolgens weer in nieuwe groepen te werken aan andere ontwikkelingen. Architecturen De vernieuwende netbeheerder heeft mede vanwege de vele ontwikkelingen en veranderingen zijn bedrijfs-, informatie- en systeemarchitectuur op een hoog niveau en flexibel ingericht en ze worden op globaal niveau bijgehouden. Kenmerkend is dat er veel meer informatie wordt uitgewisseld bij Smart Grids met gebruikmaking van de nieuwste technieken. Hier worden de doelarchitecturen op afgestemd. 29 februari 2012 Invoeringsstrategieën Smart Grids 9 van 23

10 De netbeheerders hebben behoefte aan betere invulling en ondersteuning van de samenwerking, zowel met elkaar als met overige partijen, en er is behoefte aan concrete kaders om gemeenschappelijke ontwikkelingen te kunnen sturen. De (vernieuwende) netbeheerders streven ook naar meer rendement uit samenwerking. Een referentiearchitectuur kan bijvoorbeeld samenwerking faciliteren omdat het een gemeenschappelijke taal biedt op basis waarvan de netbeheerders onderlinge afspraken kunnen maken. Die taal beslaat zowel eisen die de netbeheerders stellen aan hun processen en informatievoorziening als begrippen die het speelveld van de netbeheerders inzichtelijk maken. Een architectuur bestaat uit principes en modellen. De principes geven richting aan het ontwerp van processen en informatievoorziening. Principes ondersteunen besluitvorming van het management en geven kaders voor ontwerpers. De modellen geven verschillende gezichtspunten weer op dat waar het netbeheer om draait: wat zijn de kernfuncties van een netbeheerder, wat zijn de kernobjecten waarover de netbeheerders gegevens moeten vastleggen en wat zijn de essentiële gegevensverwerkende functies die een netbeheerder nodig heeft. Door deze zaken, apart en in onderlinge relatie, in kaart te brengen, wordt het mogelijk afspraken te maken over uitwisseling van informatie of het (gezamenlijk) uit (laten) voeren van functies. Principes en modellen geven vorm aan de missie, visie, strategie en doelstellingen van de netbeheerder. Door de principes en modellen te gebruiken in besluitvorming en ontwerp, wordt voorkomen dat er suboptimale keuzes worden gemaakt die grote beperkingen blijken op te werpen voor andere ontwikkelingen. 29 februari 2012 Invoeringsstrategieën Smart Grids 10 van 23

11 Bedrijfsarchitectuur (betreft bedrijfsfuncties, bedrijfsprocessen, organisatie-eenheden, bedrijfsobjecten, bedrijfsservices) De bedrijfsarchitectuur van de vernieuwende netbeheerder is zodanig flexibel ingericht dat bedrijfsprocessen continu kunnen worden aangepast aan de mogelijkheden van de nieuwe ontwikkelingen. Deze ontwikkelingen worden behalve lokaal, regionaal en landelijk ook op Europees en mondiaal niveau bijgehouden. Informatiearchitectuur (betreft informatiegebieden met informatie- en dataobjecten, informatiefuncties, databases, applicaties, informatie- en applicatieservices) Smart Grids vragen om geavanceerde en geautomatiseerde systemen in combinatie met een verrekensystematiek die de juiste prikkels geeft aan gebruikers en producenten van elektriciteit en overige energievormen. Snelheid, beschikbaarheid en tijdigheid zijn speerpunten in de informatiearchitectuur. De vernieuwende netbeheerder heeft behoefte aan het op tijd beschikbaar zijn en snel verwerken van informatie. De informatiearchitectuur wordt op alle onderdelen actueel gehouden. Ook is de informatiearchitectuur zodanig ingericht dat de informatiestructuur continu kan worden aangepast aan de behoeften van systemen en ICT-componenten. Technische architectuur (betreft het ontwerp van technische functies en de technische infrastructuur als deel van de ICT-infrastructuur, gericht op de exploitatie van de informatiesystemen (technische componenten, gegevensopslag, netwerk, systeemsoftware, bijbehorende documentatie, etc.). Samen met de applicatiesoftware en de bijbehorende documentatie en procedures vormt dit de ICT-infrastructuur.) De vernieuwende netbeheerder heeft een breed inzetbare ICT-infrastructuur ingericht die het mogelijk maakt (ook mobiel) in verbinding te staan met ketenpartners, klanten en technische middelen in de Smart Grid. De ICT-infrastructuur van een netbeheerder is erop gericht om diverse typen systemen en ICT-componenten te ondersteunen en grote hoeveelheden gegevens te verwerken. Organisatiecultuur (betreft de collectieve mentale programmering die de leden van de ene organisatie onderscheidt van die van een andere) De organisatiecultuur van de innovatieve netbeheerder is gericht op vernieuwend zijn, veranderen, een open en servicegerichte werksfeer, pionieren, samenwerken en flexibiliteit. Er is aandacht voor standaardisering en onzekerheidsreductie. Een homogene, consistente en veel omvattende bedrijfscultuur optimaliseert de onderlinge communicatie. Men verstaat elkaar met een half woord en behoeft niet steeds weer tijd en energie te steken in het met elkaar tot overeenstemming komen over de definitie van de situatie waarin men gezamenlijk handelt. Kennisstructuur De vaste en incidentele eindgebruiker van energie, lokale energieproducenten, grootverbruikers, met een energievraag of -probleem zijn de partijen waar de netbeheerder een belangrijk deel van de dienstverlening, en daarmee de informatievoorziening, voor ontwikkelt. Rond deze typen gebruiker is een groot aantal andere partijen (wetgever, eigen organisatie, onafhankelijke dienstenaanbieders (ODA s), woningcoöperaties, installateurs, belangenorganisaties, e.d.) gepositioneerd die zich allen op een of andere manier met de klant bemoeien. 29 februari 2012 Invoeringsstrategieën Smart Grids 11 van 23

12 Elk van deze partijen heeft om zijn taak goed uit te kunnen oefenen zelf behoefte aan actuele en betrouwbare informatie en kennis die aansluit op zijn taak. Daarnaast hebben al deze partijen ook veelal de behoefte, of zelfs de noodzaak, om (bewerkte) informatie aan de individuele gebruiker aan te bieden. Om deze gebruiker effectief bij zijn zoektocht naar de juiste informatie of om antwoord op zijn vraag te vinden, te kunnen ondersteunen, wordt informatie via meerdere kanalen en in verschillende vormen aangeboden. Naast internet en (schriftelijk) informatiemateriaal zal, afhankelijk van de doelgroep, veelal ook directe telefonische ondersteuning, bijvoorbeeld via een helpdesk worden aangeboden. Een dergelijke helpdesk kan meerdere functies vervullen: verhelderen van vragen (wat speelt er precies), ondersteunen bij het ontrafelen van de verschillende invalshoeken en adviseren over welke opties voor de antwoorden en voor de handelswijzen van de vraagsteller het meest van toepassing zijn. De innovatieve netbeheerder creëert een competence center over alles wat met Smart Grids te maken heeft. Door zijn actieve participatie in samenwerkingsvormen is de netbeheerder op de hoogte van de laatste ontwikkelingen. Samenvatting Om te bepalen waar u als organisatie staat of wat u nog moet doen om de door u gewenste positie in te nemen, hebben we de invoeringsstrategieën afgezet tegen de verschillende elementen uit ons bedrijfsmodel. De mate waarin organisatieonderwerpen veranderen kunnen hierin worden afgelezen. Bij iedere innovatiestrategie horen andere zwaartepunten van organisatieonderdelen. SKA biedt een kosteloos begeleidingstraject aan van een dagdeel waarin de netbeheerder zijn strategische positie kan overwegen en innemen. De huidige situatie en de gewenste situatie worden in dit traject bepaald. Vervolgens kan SKA aan de hand van een gapanalyse de route uitzetten voor het behalen van de geambieerde strategie. 29 februari 2012 Invoeringsstrategieën Smart Grids 12 van 23

13 Relevante omgeving Producten en diensten Besturing (visie, missie, doelen, strategie, beleid) Bedrijfsprocessen Middelen Informatie Mensen Bedrijfsarchitectuur Informatiearchitectuur Technische infrastructuur Organisatiecultuur Kennisstructuur Steenwinkel Kruithof Associates Element Strategie 1 Innovator (vernieuwer zit helemaal vooraan in het proces) 2 Early adopter (loopt doorgaans voorop met de adoptie van nieuwe technieken) 3 Early majority (de voorloper van de grote meerderheid) 4 Late majority (de tweede groep van de massa die, als iets al groot is, erbij komt) 5 Laggard (zal wellicht enkele technologieën nooit omarmen, is tevreden met wat hij heeft of durft niet te veranderen) /+ + +/ /- +/ /- - +/- - +/- - +/- +/ / /- Legenda + Hier moet de netbeheerder iets mee doen (het aantal plussen, staat voor in meer of mindere mate) - Dit onderdeel zal niet veranderen 29 februari 2012 Invoeringsstrategieën Smart Grids 13 van 23

14 Bijlage: Invoeringsstrategieën Steenwinkel Kruithof Associates Niet iedereen pakt op hetzelfde moment iets nieuws op. Er zijn vijf groepen te onderscheiden die ieder in eigen tempo en op eigen voorwaarden het nieuwe product of een nieuwe dienst accepteren 3. Innovator Relevante omgeving (+++) - is voor hem zeer belangrijk - zoekt intensief samenwerking met diverse partijen - is initiator van proeftuinen voor Smart Grids - daagt regelmatig de overheid uit om wet- en regelgeving aan te passen Producten en diensten (+++) - ontwikkelt deze zowel intern als in proeftuinen - ontwikkelt steeds slimmere technieken om ingrijpende reparaties te voorkomen - verbindt ICT en telecommunicatie steeds meer met energielevering - wil een flexibel netwerk realiseren met koppelingen tussen ketenpartners Besturing (++) - heeft hoge risicobereidheid bij het aanboren van nieuwe markten - manifesteert zich als trekker en adviseur van de energietransitie - benadrukt de maatschappelijke en faciliterende rol als trekker van de energietransitie - uit zich als lerende, transformerende en innovatieve organisatie - integratie van energiedistributie en ICT is een speerpunt - verruilt assetmanagementbeleid van traditioneel technisch denken voor risico denken Bedrijfsprocessen (++) - heeft een R&D-proces ingericht - heeft deze flexibel ingericht en continu aanpasbaar gemaakt op nieuwe ontwikkelingen - heeft deze geïntegreerd met die van de ketenpartners - beschikt over complexe meet-, allocatie- en reconciliatieprocessen - heeft communicatieprocessen ingericht en ontwikkeld Middelen (+++) past ze aan op: - de R&D-inspanningen, - de informatiebehoeften - proces veranderingsbehoeften Informatie (+++) - is transparant en geïntegreerd voor het besturen van de assets - voert analyses uit op informatie en draagt informatie uit - test veel ICT-innovaties via pilotprojecten 3 Invoeringsstrategieën: innovators (2,5%), early adopters (13,5%), early majority (34%), late majority (34%) en laggards (16%). Tussen haakjes staat de omvang van zo n groep ten opzichte van de totale doelgroep. Innovators zijn er als de kippen bij, terwijl laggards (treuzelaars) over de streep getrokken moeten worden. Wanneer 15 tot 20% van de totale doelgroep een innovatie geadopteerd heeft, is de kritische massa bereikt. Er zijn dan zoveel schapen over de dam dat verdere verspreiding van de innovatie door de olievlekwerking min of meer vanzelf gaat. 29 februari 2012 Invoeringsstrategieën Smart Grids 14 van 23

15 Mensen (+++) - medewerkers hebben verregaande kennis van Smart Grid-toepassingen - is adviseur van de energietransitie - kent vele kennisgroepen die spontaan ontstaan en intensief bij elkaar komen Bedrijfsarchitectuur (++) - bedrijfsprocessen kunnen continu worden aangepast aan nieuwe ontwikkelingen - houdt ontwikkelingen behalve landelijk ook op mondiaal niveau bij Informatiearchitectuur (+++) - heeft geavanceerde en geautomatiseerde systemen - hanteert verrekensystematiek die de juiste prikkels geeft aan gebruikers en producenten - benoemt snelheid, beschikbaarheid en tijdigheid als speerpunten - heeft behoefte aan het op tijd beschikbaar zijn en snel verwerken van informatie - kan de informatiestructuur continu aanpassen aan de behoeften van systemen en ICT-componenten Technische architectuur (+++) - heeft een breed inzetbare ICT-infrastructuur ingericht - staat in verbinding met ketenpartners, klanten en technische middelen in de Smart Grid - is erop gericht om diverse typen systemen en ICT-componenten te ondersteunen - kan grote hoeveelheden gegevens opslaan en verwerken Organisatiecultuur (+++) - is gericht op vernieuwend zijn, veranderen, pionieren, samenwerken en flexibiliteit - besteedt aandacht aan standaardisering en onzekerheidsreductie - optimaliseert de onderlinge communicatie Kennisstructuur (+++) - stemt de informatievoorziening af op alle stakeholders met een energievraag of -probleem - biedt informatie aan via meerdere kanalen en in verschillende vormen - is op de hoogte van de laatste ontwikkelingen door actieve participatie in samenwerking met alle sectoren die een raakvlak hebben met Smart Gridtoepassingen 29 februari 2012 Invoeringsstrategieën Smart Grids 15 van 23

16 Early adopter Relevante omgeving (+++) - is voor hem zeer belangrijk - zoekt samenwerking met diverse partijen - werkt mee in proeftuinen voor Smart Grids - volgt de ontwikkelingen van de innovator op de voet Producten en diensten (+++) - neemt producten en diensten over van de innovator - ontwikkelt steeds slimmere technieken om ingrijpende reparaties te voorkomen - verbindt ICT en telecommunicatie steeds meer met energiedistributie - levert extra diensten zoals verhuur of verkoop van technische installaties aan derden Besturing (+++) - neemt beperkt risico bij het aanboren van nieuwe markten - richt zich op de marktvraag en op vernieuwende producten waarin klanten willen investeren - benadrukt de maatschappelijke rol als partner bij de energietransitie - uit zich als betrouwbare en innovatieve organisatie - verruilt assetmanagementbeleid van traditioneel technisch denken voor risico denken Bedrijfsprocessen (++) - heeft een R&D-proces ingericht met de focus op marktvraag - heeft deze flexibel ingericht om ze snel te kunnen aanpassen aan nieuwe ontwikkelingen - heeft deze geïntegreerd met die van de ketenpartners - heeft communicatieprocessen ingericht en ontwikkeld Middelen (++) past ze met beleid aan op: - de R&D-inspanningen, - de informatiebehoeften - proces veranderingsbehoeften Informatie (++) - is transparant en geïntegreerd voor het besturen van de assets - voert analyses uit op informatie en draagt informatie uit - voert onderzoeken uit over de levensvatbaarheid van innovatieve producten en diensten Mensen (++) - brengt de nodige competenties onder bij bestaande medewerkers en betrekt ook competenties van buiten - medewerkers hebben veel kennis van Smart Grid-toepassingen en fungeren als vraagbaak voor exploitatie van nieuwe toepassingen Bedrijfsarchitectuur (++) - bedrijfsprocessen kunnen continu worden aangepast aan nieuwe winstgevende ontwikkelingen - houdt ontwikkelingen behalve landelijk ook op mondiaal niveau bij 29 februari 2012 Invoeringsstrategieën Smart Grids 16 van 23

17 Informatiearchitectuur (++) - snelheid, beschikbaarheid en tijdigheid zijn speerpunten - past waar nodig databases, applicaties en technische infrastructuur aan om nieuwe producten en diensten te kunnen leveren - kan de informatiestructuur continu aanpassen aan de behoeften van systemen en ICT-componenten Technische architectuur (++) - past waar nodig de technische infrastructuur aan om bestaande en nieuwe producten en diensten te kunnen (blijven) leveren - staat in verbinding met ketenpartners, klanten en technische middelen in de Smart Grid - stelt bedrijfszekerheid, veiligheid en leveringszekerheid voorop bij aanleg en onderhoud van netwerken Organisatiecultuur (++) - staat open voor nieuwe producten en dienstverlening voor zover deze levensvatbaar zijn Kennisstructuur (++) - heeft kennis van levensvatbare innovatieve producten en diensten - biedt informatie aan via meerdere kanalen en in verschillende vormen - is vraagbaak op het gebied van toepasbare en rendabele innovatieve Smart Gridtoepassingen 29 februari 2012 Invoeringsstrategieën Smart Grids 17 van 23

18 Early majority Relevante omgeving (++) - blijft actief ontwikkelingen volgen t.a.v. wet- en regelgeving en Smart Gridtoepassingen - zoekt samenwerking met diverse partijen - is volger van proeftuinen voor Smart Grids - realiseert Smart Grid-toepassingen die zich in de praktijk hebben bewezen Producten en diensten (++) - neemt bestaande en vernieuwde producten en nieuwe diensten uit succesvolle pilots over - voert slimmere technieken in om ingrijpende reparaties te voorkomen - past ICT en telecommunicatie toe op de energiedistributie zodat zij op diverse situaties beter kunnen reageren - levert extra diensten zoals verhuur of verkoop van technische installaties aan derden Besturing (+) - heeft als uitgangspunt dat klanten een veilige en bedrijfszekere energievoorziening vragen - is gericht op het exploiteren van bestaande en geadopteerde innovatieve producten en diensten - is erop gericht een organisatie te zijn die tijdig nieuwe ontwikkelingen kan adopteren - kenmerkt zich door een beperkte risicobereidheid bij het betreden van nieuwe markten - benadrukt zijn maatschappelijke rol als partner van de energietransitie Bedrijfsprocessen (+) - past ze waar nodig aan zodat bewezen diensten en producten beheerst kunnen worden geleverd - integreert zijn processen voor nieuwe producten en diensten met innoverende ketenpartners Middelen (+/-) - past de middelen aan op de aangepaste diensten en producten en veranderende informatie- en procesbehoeften Informatie (+) - de beschikbare informatie voor het besturen van de assets wordt gecompleteerd, transparant gemaakt en geïntegreerd - stelt informatie over aanvullende diensten zowel intern als extern beschikbaar Mensen (+/-) - brengt de nodige competenties onder bij bestaande medewerkers en betrekt zo nodig competenties van buiten - medewerkers hebben voldoende kennis van Smart Grids en Smart Gridtoepassingen om hier tijdig op in te spelen - medewerkers hebben veel kennis van bekende toepassingen en fungeren als vraagbaak 29 februari 2012 Invoeringsstrategieën Smart Grids 18 van 23

19 Bedrijfsarchitectuur (+) - past bedrijfsfuncties en -processen aan om innovaties in te voeren, parallel aan bestaande processen - past waar nodig organisatie-eenheden aan en legt extra gegevens vast van bedrijfsobjecten Informatiearchitectuur (+) - past waar nodig databases, applicaties en technische infrastructuur aan om nieuwe producten en diensten te kunnen leveren - richt zijn informatiearchitectuur zodanig in dat de informatiestructuur tijdig kan worden aangepast aan de nieuwe behoeften van systemen en ICT-componenten Technische architectuur (+/-) - past waar nodig de technische infrastructuur aan om bestaande en nieuwe producten en diensten te kunnen (blijven) leveren - stelt bedrijfszekerheid en veiligheid voorop bij aanleg en onderhoud van netwerken voor elektriciteit, gas, water en communicatie - past storingsmanagement toe van monitoring tot en met de administratieve afhandeling van storingsincidenten Organisatiecultuur (+/-) - staat open voor nieuwe producten en dienstverlening en is bereid zich hierop aan te passen indien nodig Kennisstructuur (+) - heeft beperkte kennis van innovatieve producten en diensten - biedt informatie aan via meerdere kanalen en in verschillende vormen - is vraagbaak op het gebied van toepasbare en rendabele Smart Grid-toepassingen 29 februari 2012 Invoeringsstrategieën Smart Grids 19 van 23

20 Late majority Relevante omgeving (+) - voldoet aan de minimale eisen van wet- en regelgeving en houdt het beleid van de overheid in de gaten - onderhoudt contacten met consumenten, leveranciers en colleganetwerkbedrijven om Smart Grid-ontwikkelingen te volgen - is tevreden met wat hij heeft en neemt niet deel aan proeftuinen voor Smart Grids - voert Smart Grid-toepassingen enkel in als dit wordt opgelegd door de relevante omgeving Producten en diensten (+/-) - neemt alleen bestaande en vernieuwde producten en nieuwe diensten over die een succes blijken te zijn - voert slimmere technieken die zich in de praktijk hebben bewezen in om ingrijpende reparaties te voorkomen - past ICT en telecommunicatie toe op de energiedistributie zodat zij op diverse situaties beter kunnen reageren - streeft naar een betrouwbaar netwerk met zowel traditioneel toegepaste als modernere technieken en koppelingen tussen ketenpartners - levert door de markt gevraagde extra diensten zoals verhuur of verkoop van technische installaties aan derden Besturing (-) - behoeft in principe geen aanpassing aan de huidige besturing - kenmerkt zich door een lage risicobereidheid bij het betreden van nieuwe markten - heeft als uitgangspunt dat klanten een energievoorziening met een hoge mate van veiligheid en beschikbaarheid vragen - benadrukt zijn technisch hoogwaardige en efficiënte energienetten - biedt professionele oplossingen - ondersteunt ontwikkelingen op het gebied van duurzaam gebruik van energie en energietransitie - wil hoog kwaliteitsniveau handhaven Bedrijfsprocessen (+/-) - optimaliseert zijn bedrijfsprocessen en past ze waar nodig aan zodat bewezen diensten en producten beheerst kunnen worden geleverd - richt deze zodanig in dat ze tijdig kunnen worden aangepast aan nieuwe ontwikkelingen Middelen (+/-) - behoeft vrijwel geen aanpassing aan de huidige middelenstructuur - past de middelen aan op langzaam maar zeker veranderende diensten, producten en informatie- en procesbehoeften - stemt het onderhoud en beheer van de middelen hierop af Informatie (+/-) - completeert de beschikbare informatie voor het besturen van de assets en maakt die transparant - stelt informatie over aanvullende diensten zowel intern als extern beschikbaar 29 februari 2012 Invoeringsstrategieën Smart Grids 20 van 23

21 Mensen (-) - behoeft geen aanpassingen te doen aan de competenties van zijn medewerkers - creëert een veilige, uitdagende en marktgerichte werkomgeving voor zijn medewerkers - medewerkers hebben een uitstekende kennis van bestaande producten en diensten - kennis van Smart Grid-toepassingen heeft geen hoge prioriteit en is beperkt aanwezig Bedrijfsarchitectuur (+/-) - past bedrijfsfuncties en -processen aan om verbeteringen in te voeren ten behoeve van de bestaande dienstverlening en houdt daarbij rekening met nieuwe trends - past waar nodig organisatie-eenheden aan - legt indien noodzakelijk extra gegevens vast van zijn bedrijfsobjecten Informatiearchitectuur (+/-) - past waar nodig databases, applicaties en technische infrastructuur aan om producten en diensten te kunnen blijven leveren op een hoog (of nog beter) kwaliteitsniveau - richt zijn informatiearchitectuur zodanig in dat de informatiestructuur kan worden aangepast aan nieuwe behoeften van systemen en ICT-componenten Technische architectuur (-) - past waar nodig de technische infrastructuur aan om bestaande producten en diensten te kunnen (blijven) leveren - pleegt bij storingen correctief onderhoud om de gevolgen tot een minimum te beperken - past storingsmanagement toe van monitoring tot en met de administratieve afhandeling van storingsincidenten Organisatiecultuur (-) - is gericht op de kwaliteit van bestaande producten en dienstverlening en staat open voor nieuwe producten en dienstverlening Kennisstructuur (+/-) - veel kennis is nog niet gedigitaliseerd en zit in de hoofden van ervaren medewerkers - heeft beperkte kennis van innovatieve producten en diensten - biedt informatie aan via meerdere kanalen en in verschillende vormen - werkt samen met andere partijen om (bewerkte) informatie aan de individuele gebruiker aan te (kunnen) bieden 29 februari 2012 Invoeringsstrategieën Smart Grids 21 van 23

22 Laggard Relevante omgeving (+) - voldoet aan de minimale eisen van wet- en regelgeving en houdt het beleid van de overheid in de gaten - onderhoudt contacten met consumenten, leveranciers en colleganetwerkbedrijven om de belangrijkst Smart Grid-ontwikkelingen te volgen - werkt alleen mee met andere partijen om noodzakelijke en verplichte wijzigingen te kunnen realiseren - is tevreden met wat hij heeft en neemt niet deel aan proeftuinen voor Smart Grids - voert Smart Grid-toepassingen enkel in als dit wordt opgelegd door de relevante omgeving Producten en diensten (-) - zet nieuwe producten pas in als wet- en regelgeving of de overheid dit voorschrijven - heeft een conservatieve houding t.o.v. nieuwe producten en ontwikkelingen en neemt vernieuwde producten en nieuwe diensten selectief en als laatste over in de markt - past ICT en telecommunicatie toe op de energiedistributie als dit gebruiksklare en bedrijfsmatige voordelen oplevert - streeft naar een betrouwbaar netwerk met traditioneel toegepaste technieken en koppelingen tussen ketenpartners - levert desgevraagd extra diensten: verhuur of verkoop van technische installaties aan derden Besturing (-) - behoeft in principe geen aanpassing aan de huidige besturing - is gericht op het uitvoeren van de wettelijke taak en op het exploiteren van bestaande producten en diensten - kenmerkt zich door een zeer lage risicobereidheid bij het betreden van nieuwe markten - benadrukt de technisch hoogwaardige en efficiënte energienetten en neemt dit als uitgangspunt voor het leveren van een hoog serviceniveau aan klanten - ondersteunt duurzaam gebruik van energie en energietransitie Bedrijfsprocessen (-) - behoeft in principe geen aanpassing te doen aan de processen - richt zijn bedrijfsprocessen zodanig in dat ze efficiënt en effectief zijn - verbetert zijn bedrijfsprocessen om vertrouwde diensten en producten beheerst te kunnen blijven leveren - stemt zijn processen waar nodig af op de ketenpartners Middelen (-) - behoeft geen aanpassing aan de huidige middelenstructuur - past op beperkte schaal de middelen aan op langzaam maar zeker veranderende diensten, producten en informatie- en procesbehoeften Informatie (-) - verschaft de noodzakelijke informatie om aan te tonen dat hij conform de wet- en regelgeving handelt - de benodigde informatie voor het besturen van de assets is aanwezig - stelt informatie over producten en diensten zowel intern als extern beschikbaar 29 februari 2012 Invoeringsstrategieën Smart Grids 22 van 23