Het aandeel van partydrugs in de invulling van de spanningsbehoefte bij jongeren in ambulante drugzorgcentra

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Het aandeel van partydrugs in de invulling van de spanningsbehoefte bij jongeren in ambulante drugzorgcentra"

Transcriptie

1 Het aandeel van partydrugs in de invulling van de spanningsbehoefte bij jongeren in ambulante drugzorgcentra Studiegebied Sociaal Agogisch Werk Opleiding Sociaal Werk Optie Maatschappelijk Werk Academiejaar Student Sam Smekens

2

3 INHOUDSTABEL VOORWOORD... 5 INLEIDING... 6 PROBLEEMSTELLING DE WERKING VAN AMBULANTE DRUGZORG MENEN DOELSTELLINGEN WERKWIJZE DOELGROEP DE KICK VAN DE PARTYDRUG PARTYDRUGS Partydrugs gedefinieerd Soorten partydrugs XTC Speed Cannabis Cocaïne GHB (Gamma-Hydroxy-Butyraat) Alcohol De Belgische drugwetgeving Wetgeving voor minderjarigen Wetgeving voor meerderjarigen KICK EN SENSATIEDRANG Algemeen De kick De prikkeling De verveling Soorten kicks Kicks en risicosporten of sporten in het algemeen Kicks en drugs Kicks en muziek

4 Kicks en geweld Kicks en angst Kicks en seksualiteit Kicks en snelheid Kicks en avontuur Het fenomeen gewenning Risicogedrag als gevolg van het opzoeken van kicks DOELGROEP JONGEREN IN AMBULANTE DRUGZORG Leeftijdscategorieën Minderjarigen en de doorverwijzing van de jeugdrechtbank De meerderjarige en de procedure via justitie Vrijheid onder voorwaarden (VOV) Probatievoorwaarden DE SPANNINGSBEHOEFTELIJST (SBL) Theoretische uitgangspunten van de vragenlijst Afname en scoring Normen De bruikbaarheid en toepasbaarheid OP ZOEK NAAR DE BEHOEFTEBEVREDIGING VAN KICKS DE SELECTIE VAN DE DOELGROEP PROFIELEN VAN DE CLIËNTEN DIE IK VOLGDE Gunter Tom Evelien David Piet WERKWIJZE Eerste gesprek Verwerking en analyse Tweede gesprek Reacties van de deelnemers aan de spanningsbehoeftelijst Eigen ervaringen

5 3.4. RESULTATEN EN ANALYSE VAN DE SBL PER DEELNEMER Gunter Tom Evelien David Piet Gemiddelde scores BRAINSTORM OMTRENT DE MOGELIJKE ANTWOORDEN OP DE PROBLEEMSTELLING REFLECTIE OP DE SBL EN BRUIKBAARHEID ERVAN IN DE HULPVERLENING BESLUITEN BIBLIOGRAFIE BIJLAGE 1: ORGANIGRAM VZW KOMPAS BIJLAGE 2: DE S.B.L. VRAGENLIJST 4

6 Voorwoord Zonder de ondersteuning, medewerking en informatie van een aantal mensen had mijn eindwerk niet hetzelfde resultaat opgeleverd. Via deze weg wil ik die mensen oprecht danken voor de tijd dat ze voor me vrij hebben gemaakt gedurende deze zware, maar zeer leerrijke stageperiode. De combinatie stage en eindwerk was niet vanzelfsprekend en daarom ben ik de personen die me geholpen hebben zeer dankbaar. Allereerst wil ik mijn stagebegeleider Bart Vande Kerckhove bedanken voor de nodige professionele informatie en aanmoedigingen bij het maken van mijn eindwerk. Bij hem kon ik altijd terecht als er mij iets niet duidelijk was. Het gaf me een grote voldoening om te weten dat de interesse in het thema van mijn eindwerk ook bij hem groot was en nog steeds is. Het was een waar genoegen om samen met Bart het thema te verkennen en de nodige bronnen te contacteren. Naast mijn stagebegeleider verdient ook mijn stagesupervisor Chris Debels zeker de nodige dank. Hij stond steeds voor me klaar met de nodige feedback en maakte me er telkens op attent als er iets minder goed liep zodat ik er mijn aandacht kon op vestigen. Ook zijn rustige aanpak had op mij een positieve invloed. In verband met de Spanningsbehoefte vragenlijst wil ik Dr. J.A. Feij, professor aan de faculteit psychologie te Amsterdam, bedanken. Hij bezorgde ons de nodige meet en scoringsinstrumenten en gaf ons het vertrouwen om met zijn vragenlijst te werken. Naast de afname van de vragenlijst in ambulante drugzorg Menen kon ik ook terecht in het werkpunt te Kortrijk. Daar werkte ik samen met Paul Willeme. Hij hielp me om voldoende mijn doelgroep te contacteren en daarvoor richt ik ook naar hem toe een dankwoord. Ook de jongeren die de vragenlijst invulden, en me daardoor heel erg nuttige informatie verschaften, wil ik niet vergeten. Zonder hen was mijn eindwerk niet gelukt. Ik wil ook Pia Dejonckheere bedanken voor het kritisch lezen en becommentariëren van mijn werkstuk. Haar tips en bedenkingen waren erg leerrijk. Als laatste wil ik mijn ouders bedanken omdat zij het voor me mogelijk maakten dat ik de studies maatschappelijk werk kon aanvatten en bijgevolg ook deze stage kon vervolmaken. 5

7 Inleiding Een stageplaats als Ambulante Drugzorg klinkt niet voor iedereen zo bekend in de oren. Vooral het woord ambulant kan voor enige verwarring zorgen. Daarom besloot ik om mijn eindwerk te starten met een duidelijke situering, doelstelling, werkwijze en historiek betreffende mijn stageplaats in het eerste hoofdstuk. In een tweede hoofdstuk behandel ik de drie kernbegrippen uit de vraagstelling, nl. partydrugs, kicks en de doelgroep jongeren. Ik maak een afbakening in de soorten partydrugs en definieer ze om de beurt aan de hand van een vast patroon. Na de uitgebreide productinformatie, maak ik de sprong naar het thema kicks. In dit thema vindt u een globale weergave van het bestaande aanbod aan kicks, let wel, hierbij heb ik niet de intentie om een volledige lijst weer te geven. Ook behandel ik hierbij enkele raakvlakken die dicht bij de term in het uitstalraam liggen zoals daar zijn, prikkeling, verveling, gewenning en risicogedrag. Hierna omschrijf ik de doelgroep jongeren en het instrument waar ik mijn doelgroep mee benadert heb, nl. de spanningsbehoeftelijst. Bij het schrijven van dit hoofdstuk leerde ik heel wat bij en kon ik ook heel veel herkennen uit mijn eigen omgeving. In een derde en tevens laatste hoofdstuk tracht ik de theoretische achtergrond in de praktijk om te zetten. Ik beschrijf er de vijf cliënten die de spanningsbehoeftelijst invulden en bespreek ze één voor één. Ervaringen, reflecties, resultaten en analyses met en van de doelgroep komen ook hier uitgebreid aan bod. Aan de hand van deze gegevens tracht ik enkele besluiten te formuleren die al dan niet een antwoord bieden op mijn vraagstelling. Veel plezier bij het lezen van dit eindwerk. 6

8 Probleemstelling Is het gebruik van partydrugs voor jongeren in ambulante drugcentra de belangrijkste bron om hun hoge spanningsbehoefte te bevredigen? Ik loop stage in Ambulante Drugzorg Menen (ADM). Daar komen we in contact met zowel jongeren als volwassenen die een bepaalde drugproblematiek hebben. Om deze multi-dimensionele problematiek wat te ontleden maakte ik de nodige afbakeningen. Ik zal me beperken tot de partydrug-gebruikende jongeren en jongeren die niet meer gebruiken. Het zijn jongeren die vrijwillig of gedwongen door justitie op gesprek komen in een ambulant centrum. Ik richt me op de recreatieve druggebruikende jongeren, met andere woorden de weekendgebruikers. Ik maak de link tussen jongeren en partydrugs, omdat het een vaststaand feit is dat er in het weekend op party s of andere festiviteiten nogal wat drugs geconsumeerd worden door een groot aantal jongeren( Deze drugs kunnen het feesten leuker maken en/of verlengen. Enkele voorbeelden van partydrugs zijn: XTC, speed, cannabis, cocaïne, GHB en niet te vergeten, alcohol. Ik wil dit thema aansnijden omdat ik vind dat het gebruik van partydrugs door jongeren sterk onderschat wordt. Het taboe rond drugs is in de jongerencultuur zo goed als verdwenen en elke jongere kan zijn weekenddrugs gemakkelijk aanschaffen. Om mijn doelgroep voldoende te bereiken kan ik in twee ambulante centra terecht (Menen en Kortrijk). Verder kan ik ook ervaringen opdoen met de doelgroep via het project Vitalsounds. Jongeren kunnen ons treffen op party s waar we aanwezig zijn met informatie en tips rond veiliger druggebruik en het beperken en voorkomen van risico s. We bieden ze antwoorden op hun vragen rond druggebruik. Daarnaast is er ook een website van het project online waar de jongeren alle nodige informatie kunnen raadplegen en anoniem vragen stellen. Het doel van mijn eindwerk is de sensatiebehoefte bij deze jongeren te ontleden. We leven in een drukke, hypermoderne samenleving waarin veel mogelijk is voor jongeren. Om een leuk weekend of feest door te brengen, worden veel eisen gesteld. Het mag niet alledaags zijn, dat tikkeltje extra moet aanwezig zijn en dit duurt best tot in de vroege uurtjes. Om dit alles te verwezenlijken speelt sensatie een grote rol. Het opzoeken van kicks en spannende situaties 7

9 hangen hiermee nauw samen. Let wel, hier spreek ik slechts over een bepaalde groep jongeren. Niet alle jongeren hebben zoveel kicks nodig om een leuk weekend te beleven. Om de sensatiebehoefte bij deze jongeren te ontleden zal ik gebruik maken van een afgebakende vragenlijst nl., de spanningsbehoeftelijst (SBL). Die lijst is opgesteld door de Nederlandse professor J.A. Feij van de faculteit psychologie te Amsterdam en is een vernederlandste versie van de Sensation Seeking Scale van Dr. Marvin Zuckerman. Ik kreeg van professor J.A. Feij de toestemming om onder toezicht van mijn stagesupervisor (Bart Vande Kerckhove) die licentiaat in de klinische psychologie is, deze vragenlijst af te nemen. Eens ik via deze vragenlijst mijn doelgroep heb bereikt, (jongeren die een grote spanningsbehoefte vertonen) kan ik samen met deze jongeren hun behoefte verder gaan exploreren. Het gebruik van partydrugs kan de belangrijkste bron in de vervulling van de behoefte aan sensatie en kicks zijn, maar misschien zijn er nog andere zaken die deze behoefte voor een groter stuk bevredigen. Ik heb hiermee niet de bedoeling om wetenschappelijk onderzoek te doen, daarvoor is het tijdsbestek te kort en de opleiding maatschappelijk werk te beperkt. Ik wil wel graag een kwalitatief beeld krijgen van de kickbehoefte die jongeren hebben naar verschillende kickgerichte activiteiten. Door het gebruik van de SBL kan ik achteraf ook gaan kijken of deze vragenlijst een meerwaarde kan geven aan de hulpverlening, zodat deze lijst in de toekomst al dan niet verder kan gebruikt worden bij dit of een ander doelpubliek. 8

10 1. De werking van Ambulante drugzorg Menen Een korte geschiedenis Het ambulante drugzorg centrum in Menen is ontstaan vanuit het algemene welzijnswerk. Het toenmalige JAC kreeg veel heroïnegebruikers over de vloer en de nood aan een specifiek centrum voor deze problematiek drong zich op. In samenspraak met vzw Kompas ontstond het ambulante centrum in Menen (ADM). Vzw kompas heeft tot op vandaag zeven ambulante punten in West-Vlaanderen (Menen, Kortrijk, Ieper, Wevelgem, Roeselare, Waregem en Torhout). Daarnaast zijn er nog twee residentiële programma s in de stad Kortrijk waar de hoofdzetel van Kompas is gelegen (de crisisafdeling en het kortdurend therapeutische programma De Kier) Doelstellingen 1 Ambulante Drugzorg Kompas heeft een zesvoudige doelstelling: Via de adviesverstrekkende en informatieve functie kunnen de cliënten rekenen op de deskundigheid van het centrum. Deze functie wordt vaak geraadpleegd om antwoord te bieden op allerlei vragen rond drugs en druggebruik. De misschien wel belangrijkste doelstelling van het ambulante centrum is de begeleiding van druggebruikers. Cliënten komen in een zekere regelmaat op gesprek. De termijn varieert naargelang de ernst en behoefte van de cliënt om op gesprek te komen. Het drugprobleem staat centraal, maar uitbreiding naar andere gebieden waar de cliënt 1 9

11 problemen ervaart, is noodzakelijk. Zo kan het zijn dat de problematiek binnen de relatie hier ook heel duidelijk in naar voor komt. Vervolgens worden mogelijke oplossingen en alternatieven besproken. Het motiveren van de cliënt is vaak de moeilijkste taak voor de hulpverlener. Vooral als cliënten gedwongen door justitie op gesprek komen is het niet gemakkelijk om hen aan te moedigen om samen te werken aan een betere toekomst. Anderzijds is wel enige motivatie vereist om een begeleiding op te starten, zodat een werkbare situatie kan gecreëerd worden. Nadat de begeleiding in het centrum is stopgezet krijgen cliënten de kans om nog wat nazorg te krijgen. Dit is een specifieke begeleiding op verscheidene maatschappelijke levensgebieden zoals de sociale, financiële en relationele situatie van de cliënt die na een residentieel programma de begeleiding ambulant verder wil zetten. Het substitutieprogramma is er voor de heroïneafhankelijke cliënten. Dit is een behandelingsprogramma met een vervangingsproduct. Het programma verloopt in samenspraak met een centrumarts die het vervangingsmiddel voorschrijft. Methadon en Buprenorphine zijn de gebruikelijke vervangingsmiddelen. Het is een strikt en langdurig programma met de bedoeling dat de cliënt geen heroïne bijgebruikt en gemotiveerd is tot verandering in zijn leven op verschillende gebieden. Als laatste doelstelling onderhoudt men in ieder ambulant punt een oudergroep. Dit is een ontmoetingsgroep voor ouders van jongeren met een drugproblematiek. Ouders kunnen er hun ervaringen, gevoelens en belevingen uitwisselen en elkaar zo ondersteunen. 10

12 1.2. Werkwijze 2 Wie terecht komt bij ambulante drugzorg Menen zal allereerst een intakefase moeten doorlopen alvorens aan de effectieve psychosociale begeleiding te starten: De intakefase wordt echter wel voorafgegaan door een telefonische afspraak of een doorverwijzing (bv. via justitie). Eens de afspraak is geregeld komt de cliënt op het vastgelegde tijdstip naar het ambulante centrum. Tijdens dit intakegesprek ontstaat er een eerste contact tussen de druggebruiker en de hulpverlener. Dit eerste contact is veelal doorslaggevend voor de rest van de begeleiding. Beide partijen leren elkaar kennen en het is van belang dat de cliënt zich gehoord en gewaardeerd voelt. Een ander doel van deze fase is, inzicht verwerven in de problematiek van de druggebruiker. Ook wordt de cliënt geïnformeerd over de werking van het centrum (huisregels). Op basis van enkele gesprekken, waarin ook gepeild wordt naar de motivatie van de cliënt, zal in samenspraak met collega s en alle andere betrokken partijen beslist worden om de begeleiding al dan niet op te starten. De uiteindelijke begeleiding start na een uitgebreide exploratie van de verschillende levensdomeinen. De begeleider gaat samen met de cliënt de doelstellingen van de begeleiding vooropstellen. Het mag duidelijk zijn dat niet enkel het druggebruik centraal staat. Andere domeinen zoals werksituatie, familiale context, relationele context, justitie, gezondheid,, komen ook uitgebreid aan bod. Voor personen die de ambulante begeleiding niet aankunnen of waarbij het team inschat dat de situatie ambulant niet haalbaar is, wordt er naar een residentiële opname toegewerkt. Uiteraard blijft de cliënt vrij om hierover te beslissen. Om nog een beter beeld te krijgen van de koepelorganisatie vzw Kompas waaronder de ambulante drugcentra vallen, kunt u in bijlage 1 achter aan dit werkstuk een uitgebreid organigram raadplegen

13 1.3. Doelgroep 3 In de Ambulante Drugzorg worden de gebruikers ingedeeld in twee groepen: 1) De schoolgaande druggebruikende jongeren: We horen het alsmaar meer, er is een algemene trend dat er steeds op jongere leeftijd naar drugs gegrepen wordt 4. Het is onvermijdelijk dat scholen met drugproblemen te kampen hebben. De school moet de druggebruikende jongere zo vroeg mogelijk trachten op te vangen om verdere problemen te vermijden. Gezien druggebruik het hele leven van de jongere beïnvloedt, is samenwerking essentieel. Daarom werd een netwerk opgericht tussen scholen, ouders, centrum voor leerlingenbegeleiding (CLB) en ambulante drugzorg als externe dienst. Dit bleek geen overbodige luxe. 2) De justitiële druggebruikers: Justitiële diensten hebben de mogelijkheid om in bepaalde gevallen een alternatieve maatregel toe te passen in plaats van een gevangenisstraf. Hiervoor komen drie maatregelen in aanmerking: Ten eerste is er strafbemiddeling. De Procureur Des Konings kan de betrokkene voorstellen om in begeleiding te komen voor zijn drugproblematiek. Als de persoon hiermee akkoord gaat en de begeleiding tot een goed einde brengt, vervalt de straf. Ten tweede is er de vrijheid onder voorwaarden (VOV). De onderzoeksrechter kan de persoon in vrijheid stellen onder bepaalde voorwaarden. Opnieuw kan het volgen van een vormingsprogramma zoals een ambulante begeleiding een alternatief zijn voor voorlopige hechtenis. Ten derde kan de rechter probatievoorwaarden opleggen die kunnen bestaan uit dienstverlening (werkstraf) of het volgen van een sociaal-educatieve opleiding. Ook

14 hier kan het positief afronden van die vorming leiden tot verval van de straf bij een probatiemaatregel. Door deze drie maatregelen toe te passen kan de zin voor verantwoordelijkheid van de betrokkene getest worden. Er wordt zo ook effectief gewerkt rond de problematiek, terwijl dat niet het geval is bij een feitelijke opsluiting van de betrokkene

15 2. De kick van de partydrug 2.1. Partydrugs Partydrugs gedefinieerd Wat zijn partydrugs? De term spreekt eigelijk voor zich. Tijdens het uitgaan in disco s, clubs, café s,... worden naast tabak en alcohol ook al eens andere drugs gebruikt. Sommige drugs geven energie en dragen ertoe bij dat je langer op de dansvloer kan staan, andere geven je een opgewekt gevoel zodat je de tijd van je leven beleeft. Partydrugs zijn dus middelen die oppeppend en stimulerend werken en veel gebruikt worden in het uitgaanscircuit. Partydrugs worden ook al eens uitgaansdrugs genoemd. Men gebruikt die middelen meestal niet door de week met als gevolg dat het gebruik in de meeste gevallen beperkt, maar daarom niet ongevaarlijk blijft. Middelen zoals XTC, cocaïne en speed zijn de uitgaansdrugs bij uitstek. Elke drug heeft zijn eigen risico s met betrekking tot verslaving (zowel lichamelijke als geestelijke afhankelijkheid), schade op korte en lange termijn, positieve en negatieve effecten, enz. Op het eerste zicht lijken partydrugs onschuldige snoepjes. Het gebruik blijft binnen de perken en enkel in het weekend. Zo onschuldig zijn ze echter niet. Bij de meeste partydrugs weet je niet wat je juist inneemt. Het uitzicht van pillen of poeders biedt geen enkele garantie voor de samenstelling van het product en de veiligheid ervan. Twee identieke pillen kunnen soms een totaal verschillende werking en samenstelling hebben zonder je dat weet. Voeg daarbij het combineren van partydrugs met alcohol en andere drugs en je hebt de belangrijkste oorzaken van crisissituaties. Een pijnlijk gevolg hiervan kan zijn: overdosering. 14

16 Om de lezer een globaal beeld van het partydruggebruik in België te geven breng ik enkele cijfergegevens hieromtrent. De gegevens komen uit een onderzoek van Partywise (preventieproject van de Vereniging voor Alcohol en drugproblemen, VAD) naar de trends in druggebruik in het uitgaansleven 5 : In 2003 bevroeg partywise meer dan 650 partygangers naar de trends in druggebruik in het uitgaansleven. In 2004 werden aanvullend sleutelfiguren uit het uitgaansleven bevraagd. Bijna alle bevraagde jongeren gebruikten ooit alcohol en meer dan de helft gebruikte ooit cannabis. Vooral de zwaardere bieren en sterke dranken zijn populair. Combigebruik (meer dan één drug op een avond gebruiken) was de meest in het oog springende trend. De meerderheid van de partygangers zijn mannelijk (64%) en is gemiddeld 22 jaar. De helft werkt en de andere helft is student. Drie op vier luisteren graag naar dance muziek. Eén op de vijf had in het laatste jaar XTC gebruikt, één op de tien cocaïne en één op de tien speed, waarvan de meerderheid occasioneel. De feestgangers zien vooral een stijging van het cocaïnegebruik. Er zouden tegenwoordig ook meer XTC pillen genomen worden op één avond. Ze zijn goedkoper dan cocaïne en om deze reden worden ze vaker door jongere mensen gebruikt. Drie op de vier zegt dat ze de drugs combineren met alcohol en bijna de helft combineer verschillende illegale drugs. Alcohol, cannabis en XTC zijn de meest voorkomende combinaties. Ook via de website van ons risicoreductieproject Vitalsounds 6 kon ik enkele trends in cijfers omgezet verkrijgen. Er is op de site een poll (vraag met meerkeuze antwoorden) opgestart die het gebruik van partydrugs in het uitgaansleven becijfert. De poll wordt als volgt omschreven: Uitgaan in het weekend is voor mij niet compleet zonder Hierbij komt alcohol veruit op de eerste plaats (32%) met dubbel zoveel stemmen als cannabis (16%), XTC (16%) en speed(17%) die ongeveer evenveel gebruikt worden. Dan komt cocaïne (11%) en als laatste GHB (7%). 5 Partywise (2003) Kwantitatief onderzoek naar trends in druggebruik in het uitgaansleven

17 Soorten partydrugs Bij het selecteren van de soorten partydrugs heb ik me gebaseerd op de prevalentie van de middelen in het uitgaansleven 7. Ik ben me ervan bewust dat ik geen volledige lijst van partydrugs heb opgesteld. Deze lijst opstellen is praktisch onmogelijk gezien het aantal nieuwe partydrugs die op de markt verschijnt alsmaar groeit. Ik heb me dus beperkt tot de populaire uitgaansdrugs XTC, speed, cannabis, cocaïne, GHB en alcohol. Men kan zich vragen stellen bij het feit dat ik cannabis en alcohol onder de noemer partydrugs vermeld, gezien dit eerder downers dan uppers zijn. Toch neem ik beide drugs erbij om vier redenen: Alcohol is een niet te onderschatten drug bij jongeren én volwassenen. Het ontremmend effect maakt jongeren losser, zodat de middelen stimulerend ervaren worden. Cannabis wordt in het algemeen veel gebruikt door jongeren in het uitgaansleven en staat bekend om zijn lach-effect (ook wel lachkick genoemd). Het maakt het feesten dus extra leuk. Het zijn twee producten die vaak worden gecombineerd met de andere partydrugs XTC 8 Wat: XTC is een chemische drug, die vooral wordt gebruikt in het uitgaansleven. De letters XTC komen van het Engelse woord ecstasy, dat betekent extase of opgetogenheid. Het middel heeft een dubbele werking. Enerzijds heeft het een oppeppend effect en anderzijds een bewustzijnsveranderend effect. XTC behoort tot de amfetaminefamilie en de werkzame stof in XTC heet MDMA (MethyleenDioxyMethAmfetamine) Brochure XTC, uitgegeven door Jellinek preventie 16

18 Vorm: XTC wordt op de markt gebracht onder de vorm van pillen, capsules en poeder. Het is verkrijgbaar in verschillende gekleurde pillen of capsules en vaak staat er een afbeelding of logo op de pil. Bijvoorbeeld een smiley (lachend gezichtje) of het logo van een bekend automerk. Zoals gezegd, de vorm of kleur van de pil zegt niets over de inhoud. Niet alle pillen bevatten evenveel MDMA. Ook bestaat er zoiets als herbal XTC of Ephedra. De werkzame stof hierin is efedrine. Die stof heeft een stimulerende werking. Effecten op korte termijn: Positieve effecten: XTC geeft je een euforisch, verliefd gevoel. Het verhoogt lustgevoelens voor bepaalde personen. XTC heeft niet voor niets de bijnaam lovedrug. Onder invloed van XTC kan je jezelf heel goed inleven in de situatie van een ander. Je verstaat volledig wat hij/zij wil zeggen en je kan het ook perfect visualiseren. Na het gebruik van XTC neemt de behoefte aan praten en sociaal contact toe. Zo erg dat het de intimiteit tijdens het praten met een ander vergroot. Het energiegehalte in je lichaam stijgt zienderogen en je lichaam begint te tintelen. Je voelt die drang om te bewegen en dit nog het liefst onder de vorm van dansen. Dansen, op muziek die je nog meer dan voorheen kan appreciëren. De klanken worden scherper en mooier gehoord zodat je volledig uit je dak gaat. Dit uit je dak gaan kan gepaard gaan met het steeds willen aanraken van anderen en ze vast willen pakken. Hier komt het love-effect weer naar boven. Het is duidelijk, als men deze positieve effecten op een rij zet, dat XTC dé partydrug bij uitstek is voor mensen die een geweldig feest willen meemaken. Je kunt er enkele uren non-stop door dansen, zonder vermoeidheid te voelen. Na ongeveer vier tot zes uur is XTC uitgewerkt. Als meer pillen op één avond worden geslikt of enkele dagen na elkaar, gaat het oppeppende effect overheersen. 17

19 Negatieve effecten: Na het slikken van één of meerdere XTC-pillen kan men zich misselijk gaan voelen en braakneigingen vertonen. Die misselijkheid kan overgaan in barstende hoofdpijn door het te hoge gehalte aan energie in je lichaam. De hersenen moeten te vlug werken en worden overbelast. Bij hogere doseringen kan men verward raken. Men beseft niet meer wat men doet of waar men is en dit kan angst veroorzaken. Angst is nooit goed bij druggebruik. Zowel voor, tijdens als na gebruik van drugs is angst een slechte raadgever. Na XTC gebruikt te hebben is het vaak moeilijk om in te slapen. Het oppeppende effect van XTC zorgt ervoor dat je onvermoeibaar wordt, waardoor je urenlang geen slaap nodig hebt en ook geen slaap kan vatten. Om XTC niet in een al te positief daglicht te plaatsen vond ik het ook mijn taak om de keerzijde van de medaille aan het licht te brengen. Al moet het wel gezegd, de positieve effecten geven meestal de doorslag bij het al dan niet gebruiken van XTC. Risico s op korte termijn: Wie geen risico s wil lopen, moet geen XTC gebruiken. Hoe meer en hoe vaker je het middel gebruikt, hoe groter de risico s zijn. Ik heb het enkel over de risico s op korte termijn, gezien ik mij richt op de jongere experimenteerder met partydrugs. Het allerbelangrijkste risico bij XTC-gebruik is oververhitting. Wie urenlang op de dansvloer staat zonder het nodige non-alcoholische vocht in te nemen, kan verhit geraken. Het beste middel hiertegen is water of frisdrank. XTC-gebruik door hartpatiënten is niet aan te raden. Het verhoogt de hartslag en kan zo een hartaanval veroorzaken. Ook het gebruik van XTC door mensen met epilepsie kan zware gevolgen hebben, daar XTC in staat is om epileptische aanvallen uit te lokken. Overdosering is en blijft altijd een risico bij druggebruik (teveel pillen op één avond innemen). Het probleem voor de gebruiker is dat men niet weet hoeveel MDMA de XTC-pil bevat. Men gebruikt dus op het gevoel afgaande. Deelnemen aan het verkeer nadat je XTC gebruikt hebt, is zeker af te raden. Dit geldt trouwens voor elke drug. Door het hallucinerende en oppeppende effect van XTC kan het 18

20 gebeuren dat je afstanden foutief inschat of je energieke lichaam te snel wil gaan. De gevolgen kunnen verstrekkend zijn als we denken aan het stijgend aantal weekendongevallen. XTC roept intieme gevoelens op. Gecombineerd met een zorgeloze stemming kan men al eens vergeten om veilige seksuele betrekking te hebben. The love drug zou wel eens nare gevolgen kunnen hebben als men geen of op een onveilige manier anticonceptiva gebruikt. De combinatie van XTC met medicijnen kan heel gevaarlijk zijn. Eén van de gevolgen kan overdosering of out-gaan (het bewustzijn verliezen) zijn. Veel hangt hierbij af van de sterkte van de medicijnen. Is XTC verslavend? Lichamelijke verslaving aan XTC komt heel zelden voor. Wel kan het zijn dat men geestelijk verslaafd wordt aan het product. Je kunt dan bijvoorbeeld niet meer genieten van een dancingbezoek zonder XTC gebruikt te hebben. Het love-effect van XTC verdwijnt als men vaak XTC gebruikt Speed 9 Wat Speed is de populaire naam voor amfetamine. Dat is een chemisch stimulerend middel. Speed stimuleert het deel van het zenuwstelsel dat allerlei functies van het lichaam (hartslag, bloeddruk, ademhaling, lichaamstemperatuur en spijsvertering) aanstuurt. Al deze functies worden extra gestimuleerd en het lichaam zal overactief worden. Vorm Speed komt meestal voor in poedervorm. Het kan ook via de mond ingenomen worden in de vorm van een pil. Soms wordt speedpoeder in een sigarettenvloeitje geplaatst en dichtgedraaid. Daarna wordt het oraal ingenomen. Deze wijze van gebruik heet het speedbommetje. Een vierde en laatste wijze van inneming is: spuiten. Hier wordt het poeder opgelost in water en in de ader gespoten. Bij recreatieve speedgebruikers komt dit slechts heel 9 Brochure speed, uitgegeven door Jellinek preventie 19

21 zelden voor. Onderhuids spuiten wordt veelal geassocieerd met marginaal gebruik en daar willen de recreatieve weekendgebruikers niet mee vergeleken worden. Effecten op korte termijn: Positieve effecten: Speed geeft je een euforisch, zalig gevoel. Je bent in een opperbeste stemming en klaar om je beentjes te strekken op de dansvloer. Ook hier krijgt het energiegehalte een enorme boost, zodat stilstaan nog moeilijk gaat. Het lichaam heeft nood aan beweging. Ook het zelfvertrouwen gaat plots de hoogte in. Je staat sterker in je schoenen en kan tegen iedereen je mening zeggen. Dankzij het hogere zelfvertrouwen zal je verlangen naar sociaal contact ook stijgen. Vaak lijkt het erop alsof je tegen een spraakwaterval praat als je praat met iemand die speed genomen heeft. De speedgebruiker heeft de indruk dat hij helderder en sneller kan denken. Hij kan zich ook heel goed inleven in de situatie van iemand anders. Als we al deze leuke kenmerken op een rijtje zetten lijkt het gebruik van speed een schitterende belevenis, ideaal om een feest mee door te komen. De effecten van speed houden gemiddeld ongeveer 5 tot 8u aan, maar dit kan ook langer zijn. Negatieve effecten: Na inname van speed is het bijna onmogelijk om te slapen. Als de speed na het feesten nog niet is uitgewerkt en je wilt slapen, is het heel goed mogelijk dat je geen slaap kunt vatten. Dit komt doordat de eerder vernoemde functies van het lichaam nog steeds niet terug op peil zijn. In plaats van een actief, alert en vrolijk gevoel kan het ook zijn dat je erg rusteloos wordt en bij hogere dosissen kunnen verschijnselen zoals angst, agressie, paranoia en psychische klachten voorkomen. De dag na het speedgebruik kan je erg moe, prikkelbaar en neerslachtig zijn. Je wordt dan liever met rust gelaten. Dit fenomeen wordt de afkick genoemd. 20

Inspiratiedag studenten

Inspiratiedag studenten Inspiratiedag studenten Drugsgebruik- en gebruikers Eva Ehrlich Inhoud Cijfers Quiz Werking Alcohol Drugs Breindoping Wat zijn drugs? Soms wordt uitgegaan van de werking van het middel, soms wordt gekeken

Nadere informatie

speciaal onderwijs lesbrief drugs UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL

speciaal onderwijs lesbrief drugs UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL speciaal onderwijs UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL inhoud LES 1: KENNISMAKING MET DRUGS 3 SOORTEN DRUGS 3 WAT DOEN DRUGS? 4 VERSLAAFD AAN DRUGS

Nadere informatie

Kennisquiz cannabis. 7. Wat is CBD? A. hetzelfde als THC B. Cannabis Bepalings Dosis C. Cannabidiol

Kennisquiz cannabis. 7. Wat is CBD? A. hetzelfde als THC B. Cannabis Bepalings Dosis C. Cannabidiol Kennisquiz Cannabis Weet u welke klachten het gevolg kunnen zijn van cannabisgebruik? Test uw eigen kennis door de antwoorden te omcirkelen. Aan het einde van de quiz geven we de juiste antwoorden en de

Nadere informatie

Wat je moet weten over hasj en wiet

Wat je moet weten over hasj en wiet Wat je moet weten over hasj en wiet 1 2 Je hebt vast wel eens van hasj of wiet gehoord. Hasj en wiet zijn drugs. Hasj en wiet worden meestal gerookt. Er wordt een soort sigaret gedraaid met tabak en hasj

Nadere informatie

Gevolgen van alcoholgebruik

Gevolgen van alcoholgebruik Gevolgen van alcoholgebruik Katwijk 7 februari 2008 Programma Trends in alcohol gebruik Effecten en risico s Gevolgen (bij jongeren) Mogelijke oplossingen Conclusies 1 Algemene trends bij jongeren Steeds

Nadere informatie

XTC, cocaïne en speed

XTC, cocaïne en speed XTC, cocaïne en speed Zonder flauwekul Je hebt vast wel eens van XTC, cocaïne en speed gehoord. XTC, cocaïne en speed zijn drugs. Het is belangrijk om te weten wat XTC, cocaïne en speed met je doen. Dat

Nadere informatie

Middeleninfo. Alcohol. Tripmiddelen

Middeleninfo. Alcohol. Tripmiddelen Middeleninfo Alcohol Tabak Cocaïne Hasj Heroïne Paddo's Smartdrugs Speed Tripmiddelen XTC Alcohol Afhankelijkheid Gewenning Alcohol & Bij 'sociaal gebruik' kan er al sprake zijn van matige geestelijke

Nadere informatie

Werkstuk Maatschappijleer Drugs

Werkstuk Maatschappijleer Drugs Werkstuk Maatschappijleer Drugs Werkstuk door een scholier 2083 woorden 8 maart 2006 4,9 54 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 Inleiding 3 Soorten drugs 4 Softdrugs 4 Harddrugs

Nadere informatie

Werkstuk door een scholier 1306 woorden 5 juli keer beoordeeld. Drugs

Werkstuk door een scholier 1306 woorden 5 juli keer beoordeeld. Drugs Werkstuk door een scholier 1306 woorden 5 juli 2016 1 1 keer beoordeeld Vak Anders Drugs Sasja Mertens- 10-5-16 Inleiding Ik hou mijn werkstuk over drugs, omdat ik er meer over wil weten. Drugs vind ik

Nadere informatie

Inleiding. Bron: Nationale Drugsmonitor Jaarbericht 2007. Uitgave van Trimbosinstituut

Inleiding. Bron: Nationale Drugsmonitor Jaarbericht 2007. Uitgave van Trimbosinstituut : Alcohol, roken en drugs Inleiding In onze maatschappij zijn het gebruik van alcohol en andere drugs heel gewoon geworden roken en het drinken van alcoholische dranken gebeurt op recepties, feestjes,

Nadere informatie

Spreekbeurt Nederlands Drugs

Spreekbeurt Nederlands Drugs Spreekbeurt Nederlands Drugs Spreekbeurt door een scholier 1756 woorden 20 december 2002 7,4 308 keer beoordeeld Vak Nederlands Drugs Inleiding: Drugs zijn stoffen die invloed hebben op je geest en op

Nadere informatie

speciaal onderwijs lesbrief alcohol UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL

speciaal onderwijs lesbrief alcohol UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL speciaal onderwijs UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (00) 67 1 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL inhoud LES 1: KENNISMAKING MET ALCOHOL SOORTEN DRANK DE WERKING VAN ALCOHOL 4 DE GEVOLGEN VOOR

Nadere informatie

Hasj en wiet zijn drugs. Dat heet blowen. In deze folder vind je:

Hasj en wiet zijn drugs. Dat heet blowen. In deze folder vind je: Je hebt vast wel eens van hasj of wiet gehoord. Hasj en wiet zijn drugs. Hasj en wiet worden meestal gerookt. Er wordt een soort sigaret gedraaid met tabak en hasj of wiet. Dat heet blowen. In deze folder

Nadere informatie

versie EHbDu09T EHbDu Educare Trimbos 1

versie EHbDu09T EHbDu Educare Trimbos 1 versie EHbDu09T EHbDu Educare Trimbos 1 Programma Inleiding Uitgaansdrugs en drank Gezondheidsrisico's Beïnvloedende risico's Acute situaties Eerste hulp EHbDu Educare Trimbos 2 Uitgaansmiddelen XTC Speed

Nadere informatie

Combigebruik. De meest gestelde vragen

Combigebruik. De meest gestelde vragen Combigebruik. De meest gestelde vragen V.U.: Frieda Matthys, Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen vzw, VAD, Vanderlindenstraat 15, 1030 Brussel - juni 2011 (herziene herdruk) - D/2011/6030/10

Nadere informatie

6,1. Werkstuk door een scholier 1948 woorden 6 maart keer beoordeeld. Drugs, wat, hoe en waarom? Wat iedereen over drugs zou moeten weten:

6,1. Werkstuk door een scholier 1948 woorden 6 maart keer beoordeeld. Drugs, wat, hoe en waarom? Wat iedereen over drugs zou moeten weten: Werkstuk door een scholier 1948 woorden 6 maart 2000 6,1 367 keer beoordeeld Vak Biologie Drugs, wat, hoe en waarom? Wat iedereen over drugs zou moeten weten: Veel mensen zijn bang voor drugs. Dat is jammer.

Nadere informatie

Werkstuk Nederlands Drugs

Werkstuk Nederlands Drugs Werkstuk Nederlands Drugs Werkstuk door een scholier 1954 woorden 27 mei 2008 5,8 36 keer beoordeeld Vak Nederlands Inhoudsopgave - Blz. 3. Voorwoord/Inleiding, - Blz. 3. Taakverdeling, - Blz. 4&5. Hoofdstuk

Nadere informatie

Wat is het verband tussen ADHD en verslaving? Wat betekent dit? Hoe werken roesmiddelen in op ADHD- hersenen?

Wat is het verband tussen ADHD en verslaving? Wat betekent dit? Hoe werken roesmiddelen in op ADHD- hersenen? ADHD en verslaving Wat is het verband tussen ADHD en verslaving? 04 Wat betekent dit? 06 Hoe werken roesmiddelen in op ADHD- hersenen? 08 Gebruik en verslaving 10 Het leven van jongeren 12 Met wie praten?

Nadere informatie

drugs Wat iedereen over zou moeten weten Over deze brochure

drugs Wat iedereen over zou moeten weten Over deze brochure Over deze brochure De één is er tegen, voor de ander is het minder een probleem. Wat je ook van drugs vindt, de kans is groot dat je er ooit mee te maken krijgt. Als opvoeder, familielid of vriend(in),

Nadere informatie

v e rslaafd? Wat als je niet meer zonder kan

v e rslaafd? Wat als je niet meer zonder kan v e rslaafd? Wat als je niet meer zonder kan Alles over verslavingen Voor vragen over alcohol, illegale drugs, gokken en medicijnen: De DrugLijn tel. 078 15 10 20 www.druglijn.be SOS Nuchterheid tel. 09

Nadere informatie

drugs Wat iedereen over zou moeten weten Over deze brochure

drugs Wat iedereen over zou moeten weten Over deze brochure Over deze brochure De één is er tegen, voor de ander is het minder een probleem. Wat je ook van drugs vindt, de kans is groot dat je er ooit mee te maken krijgt. Als opvoeder, familielid of vriend(in),

Nadere informatie

Trends in middelengebruik bij jongeren

Trends in middelengebruik bij jongeren Trends in middelengebruik bij jongeren Mondriaan 2018 H.Damoiseaux Trends in middelengebruik bij Jongeren - Wetenschappelijk Onderzoek : Trimbos instituut - Eigen onderzoek: o.a. uitgaansmonitor, peergroups

Nadere informatie

XTC DE VRAGEN, DE ANTWOORDEN

XTC DE VRAGEN, DE ANTWOORDEN XTC DE VRAGEN, DE ANTWOORDEN XTC? Bij XTC spreek op zijn Engels uit ecstasy in enge zin gaat het eigenlijk over het synthetische MDMA, de stimulerende en bewustzijnsveranderende werkzame stof die in de

Nadere informatie

lesbrief speciaal basisonderwijs UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL

lesbrief speciaal basisonderwijs UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL lesbrief speciaal basisonderwijs UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL inhoud LES 1: ROKEN EN BLOWEN 3 GEWOONTEN 3 CONTRACT 4 ROKEN EN JOUW GEZONDHEID

Nadere informatie

Bert Vinken. Vincent van Gogh Voor geestelijke gezondheidszorg. Presentatie alcohol en opvoeding Trimbos-instituut

Bert Vinken. Vincent van Gogh Voor geestelijke gezondheidszorg. Presentatie alcohol en opvoeding Trimbos-instituut Nee tegen alcohol (en drugs) schade Bert Vinken Vincent van Gogh Voor geestelijke gezondheidszorg Programma 19.30 uur 20.30 uur 20.45 uur 21.30 uur Presentatie Pauze vraag en antwoord Einde Drugs Definities

Nadere informatie

Pubers en verleidingen

Pubers en verleidingen Pubers en verleidingen Hadewig Bijsterveld Ouderavond 25 september 2018 Puberteit: een turbulente periode Pubers vinden het moeilijk om - belangrijke zaken eerst te doen - doelen te stellen - gevoelens

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Drugs

Werkstuk Biologie Drugs Werkstuk Biologie Drugs Werkstuk door een scholier 1868 woorden 22 april 2001 7,3 252 keer beoordeeld Vak Biologie Drugs -Wat zijn drugs? -Verschillende soorten drugs: -Hasj en weed -Paddo s -Ecodrugs,

Nadere informatie

VOORLICHTING AAN OUDERS VAN HET CHR. LYCEUM OVER DRUGS. / pagina

VOORLICHTING AAN OUDERS VAN HET CHR. LYCEUM OVER DRUGS. / pagina VOORLICHTING AAN OUDERS VAN HET CHR. LYCEUM OVER DRUGS / pagina eens oneens VIA INVOEGEN KOPTEKST EN VOETTEKST KUNT U DEZE TEKST WIJZIGEN / pagina 2 Cannabis/hasj is verslavend VIA INVOEGEN KOPTEKST EN

Nadere informatie

Nuchter opvoeden Alcohol en Drugs in de Opvoeding. Floris Munneke Anita van Stralen

Nuchter opvoeden Alcohol en Drugs in de Opvoeding. Floris Munneke Anita van Stralen Nuchter opvoeden Alcohol en Drugs in de Opvoeding Floris Munneke Anita van Stralen Programma Trends Invloeden op het kind Wat vindt u? Het gesprek met uw kind Verwijsmogelijkheden Wat roept het onderwerp

Nadere informatie

Voorlichting EHBO 28 februari 2011 Rode Kruis Alkmaar. Ton Leenders Afdeling PREVENTIE Brijder Verslavingszorg WWW.BRIJDER.NL

Voorlichting EHBO 28 februari 2011 Rode Kruis Alkmaar. Ton Leenders Afdeling PREVENTIE Brijder Verslavingszorg WWW.BRIJDER.NL Voorlichting EHBO 28 februari 2011 Rode Kruis Alkmaar Ton Leenders Afdeling PREVENTIE Brijder Verslavingszorg WWW.BRIJDER.NL Programma Inleiding Uitgaansdrugs Meest voorkomende klachten en zorg Acute situaties

Nadere informatie

Liska Vulperhorst Preventiewerker

Liska Vulperhorst Preventiewerker Liska Vulperhorst Preventiewerker Tactus Verslavingszorg Vijf circuits Behandeling & Begeleiding Sociale Verslavingszorg Forensische Verslavingszorg Verslavingsreclassering Preventie & Consultancy Programma

Nadere informatie

Combigebruik. De meest gestelde vragen

Combigebruik. De meest gestelde vragen Combigebruik. De meest gestelde vragen V.U.: Paul Van Deun, Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs V.U.: VAD Frieda vzw, Vanderlindenstraat Matthys, Vereniging 15, voor 1030 Alcohol- Brussel en

Nadere informatie

Verslavingskunde.

Verslavingskunde. Verslavingskunde mathijs.de.croon@novadic-kentron.nl www.novadic-kentron.nl cannabis 12% opiaten 10% cocaïne amfetamine e.d. 14% alcohol 33% gokken 3% GHB 3% > 50 jaar 28% 24-50 jaar 64% XTC < 1% < 18

Nadere informatie

Drugs en. de wet. Mag het nu wel of niet?

Drugs en. de wet. Mag het nu wel of niet? Drugs en de wet Mag het nu wel of niet? Alles over drugs en de wet De DrugLijn tel. 078 15 10 20 www.druglijn.be Federale politie www.polfed-fedpol.be Advocaten voor jongeren www.jeugdadvocaat.be Jongeren

Nadere informatie

Jongeren geraken aan de drugs door slechte vrienden. Feit of fabel?

Jongeren geraken aan de drugs door slechte vrienden. Feit of fabel? Alle jongeren gebruiken cannabis. Feit of fabel? FABEL We krijgen vaak de indruk dat alle jongeren tegenwoordig aan de drugs zitten. Dat is niet zo. De meeste jongeren gebruiken nooit illegale middelen.

Nadere informatie

tiemap Ira Insp ge jla BI materialenoverzicht

tiemap Ira Insp ge jla BI materialenoverzicht BIJLAGE inspiratiemap Materialenoverzicht drugs 1 1. Brochures of affiches Hieronder vindt u een lijst met informatieve materialen over cannabis en andere drugs De materialen zijn verkrijgbaar bij VAD.

Nadere informatie

Alcohol nuchter bekeken

Alcohol nuchter bekeken Alcohol nuchter bekeken Alcohol en kanker Vandaag zal kanker je misschien niet echt bezighouden. Het is wel een feit dat overdadig alcoholgebruik op termijn het risico op bepaalde soorten kanker verhoogt.

Nadere informatie

To blow or not to. blow? Inhoud. Informatiebrochure over cannabisgebruik bij een psychose. Inleiding. 1. Een psychose. 2. Cannabis

To blow or not to. blow? Inhoud. Informatiebrochure over cannabisgebruik bij een psychose. Inleiding. 1. Een psychose. 2. Cannabis Inhoud To blow or not to Inleiding 1. Een psychose blow? Informatiebrochure over cannabisgebruik bij een psychose 2. Cannabis 3. Risico op een psychose door cannabisgebruik 4. Redenen om cannabis te gebruiken

Nadere informatie

Basisvorming drugs & & drugge g bruik i

Basisvorming drugs & & drugge g bruik i Basisvorming drugs & druggebruik 1. Drugpunt en PZ Deinze -Zulte 2. Productinformatie: soorten drugs 3. Wetgeving 4. Welke drugs worden door onze leerlingen gebruikt? Inhoud 5. Hoe moeten we dat druggebruik

Nadere informatie

v e rslaafd? Wat als je niet meer zonder kan

v e rslaafd? Wat als je niet meer zonder kan v e rslaafd? Wat als je niet meer zonder kan Alles over verslavingen Voor vragen over alcohol, illegale drugs, gokken en medicijnen: De DrugLijn tel. 078 15 10 20 www.druglijn.be SOS Nuchterheid tel. 09

Nadere informatie

PUBERS EN SOCIALE MEDIA

PUBERS EN SOCIALE MEDIA P u b e r s e n g e n o t m i d d e l e n P R O G R A M M A PUBERS EN Eef Hollman Adviseur Gezondheidsbevordering GGD HM Puberteit Puberbrein Populaire Genotmiddelen Preventie Als er meer hulp nodig is

Nadere informatie

Spreekbeurt Nederlands Drugs

Spreekbeurt Nederlands Drugs Spreekbeurt Nederlands Drugs Spreekbeurt door een scholier 1497 woorden 7 februari 2007 7,8 21 keer beoordeeld Vak Nederlands Wat zijn softdrugs? Softdrugs zijn drugs die je een ontspannen, prettig gevoel

Nadere informatie

Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen?

Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen? Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen? Uw kind en roken, drinken en blowen? U kunt er iets aan doen! Kinderen die opgroeien krijgen te maken met allerlei verleidingen. Bijvoorbeeld

Nadere informatie

Programma. Middelen Alcohol en jongeren Fasen van gebruik Signaleren Lokale cijfers Plannen

Programma. Middelen Alcohol en jongeren Fasen van gebruik Signaleren Lokale cijfers Plannen Eelco de Gries & Nienke de Waard Afd. Voorlichting en Preventie Friesland Programma Middelen Alcohol en jongeren Fasen van gebruik Signaleren Lokale cijfers Plannen 1 Onderzoek Iedereen gebruikt drugs!

Nadere informatie

Algemeen quiz kaarten.indd :14:52

Algemeen quiz kaarten.indd :14:52 Algemeen Algemeen 01 Waar kan je drugs laten testen? Think for yourself, care about others. Algemeen Algemeen 02 Welke middelen kun je wel en welke kun je niet laten testen bij de test-service? Think for

Nadere informatie

Achtergrondinformatie opdracht 3, module 5, les 9

Achtergrondinformatie opdracht 3, module 5, les 9 Achtergrondinformatie opdracht 3, module 5, les 9 Roken alcohol en drugs Roken, alcohol en drugs zijn schrikbeelden voor veel ouders. Dit geldt voor allochtone ouders én Nederlandse ouders. Sommige kinderen

Nadere informatie

Baseline patiënten enquête. PACYFIC studie - Baseline patiënten enquête -

Baseline patiënten enquête. PACYFIC studie - Baseline patiënten enquête - PACYFIC studie - Baseline patiënten enquête - 1 Instructies en toelichting Hartelijk dank voor uw deelname aan de PACYFIC studie patiënten enquête. Met deze vragenlijst willen wij evalueren hoe u, als

Nadere informatie

Praktische opdracht ANW Drugs

Praktische opdracht ANW Drugs Praktische opdracht ANW Drugs Praktische-opdracht door een scholier 1630 woorden 22 juni 2003 5,7 40 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Ik moest voor het vak anw een po schrijven en je mocht zelf ene onderwerp

Nadere informatie

Look! Inspire : De schaduw kant van verslavende middelen Daan Hermans G&I 1B

Look! Inspire : De schaduw kant van verslavende middelen Daan Hermans G&I 1B Look! Inspire : De schaduw kant van verslavende middelen Daan Hermans G&I 1B 1 Inhoudsopgave Inleiding.. 3 Tijdlijn verzameling..4 week 1 & 2..4 week 3 & 4..5 week 5 & 6..6 week 7...7 De verwerkingskeuze....7

Nadere informatie

HASJ EN WIET. Zonder flauwekul

HASJ EN WIET. Zonder flauwekul HASJ EN WIET Zonder flauwekul Je hebt vast wel eens van hasj of wiet gehoord. Hasj en wiet zijn drugs. Het roken van tabak met hasj of wiet heet blowen. Ik blow niet. Ik gebruik medicijnen. Dan kan het

Nadere informatie

Middelengebruik en alcohol in relatie tot NAH. Twan van Duijnhoven Verpleegkundig Specialist GGZ

Middelengebruik en alcohol in relatie tot NAH. Twan van Duijnhoven Verpleegkundig Specialist GGZ Middelengebruik en alcohol in relatie tot NAH Twan van Duijnhoven Verpleegkundig Specialist GGZ Programma Stellingen Geschiedenis van verslaving Wat zijn drugs? Fasen van gebruik Soorten middelen Effecten

Nadere informatie

Uitslagen leerlingen onderzoek (2003)

Uitslagen leerlingen onderzoek (2003) Uitslagen leerlingen onderzoek (00) Als onderdeel van het onderzoek naar het verslavingspreventieproject op scholen voor voortgezet onderwijs in Katwijk is een anonieme online-enquête afgenomen met behulp

Nadere informatie

Presentatie DDu Ketencasus

Presentatie DDu Ketencasus Presentatie DDu Ketencasus Drank en Drugsincidenten in het uitgaanscircuit Reg. Ketencasusbespreking n Jan Krul MSc adviseur en onderzoeker gezondheidswetenschapper (spoed)verpleegkundige n n Mass Gathering

Nadere informatie

Bespreken van situaties

Bespreken van situaties Bespreken van situaties U heeft met de leerlingen de website over alcohol, roken en drugs doorlopen. Dit zijn onderwerpen die leerlingen bezighouden en waar ze onderling over praten. Toch is het goed om

Nadere informatie

Alcoholintoxicatie 1

Alcoholintoxicatie 1 Alcoholintoxicatie 1 Je hebt teveel alcohol gedronken en dit heeft dusdanige effecten op je lichaam gehad dat een opname in het ziekenhuis noodzakelijk was. Doordat je teveel gedronken hebt kan er van

Nadere informatie

Workshop jongeren, middelengebruik en delictgedrag

Workshop jongeren, middelengebruik en delictgedrag Workshop jongeren, middelengebruik en delictgedrag Programma Delictgedrag en middelengebruik jongeren Typen delictgedrag in relatie tot middelen(gebruik) Effecten middelengebruik samenleving Werking van

Nadere informatie

Bianca Wagenaar-Swart Preventiewerker

Bianca Wagenaar-Swart Preventiewerker Bianca Wagenaar-Swart Preventiewerker Tactus Verslavingszorg Stedendriehoek, Twente, Zwolle/Noord Veluwe en Flevoland Preventie Behandeling Nazorg Alcohol, roken, drugs, medicijnen, gamen, gokken Programma

Nadere informatie

Verslaving. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over verslaving. Als iemand niet meer zonder... kan

Verslaving. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over verslaving. Als iemand niet meer zonder... kan ggz voor doven & slechthorenden Verslaving Als iemand niet meer zonder... kan Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over verslaving Herkent u dit? Veel mensen gebruiken soms

Nadere informatie

De effecten, de risico s en de wet. Cover

De effecten, de risico s en de wet. Cover Tabak, alcohol en andere drugs in België De effecten, de risico s en de wet NL Cover introductie Tabak, alcohol en andere drugs in België De effecten, de risico s en de wet Iedereen komt wel eens in aanraking

Nadere informatie

Thema avond alcohol & drugs

Thema avond alcohol & drugs Thema avond alcohol & drugs Hester Dadema & Jeroen Dekkers Helder Theater Ellen Honings Verslavingspreventie Scene Helder Theater Alcohol en opvoeden Programma Scene: alcohol en opvoeden Puberbrein en

Nadere informatie

HOE HELP IK MIJN KIND NEE ZEGGEN TEGEN ROKEN, DRINKEN EN BLOWEN?

HOE HELP IK MIJN KIND NEE ZEGGEN TEGEN ROKEN, DRINKEN EN BLOWEN? HOE HELP IK MIJN KIND NEE ZEGGEN TEGEN ROKEN, DRINKEN EN BLOWEN? UW KIND EN ROKEN, DRINKEN EN BLOWEN? U KUNT ER IETS AAN DOEN! Kinderen die opgroeien krijgen te maken met allerlei verleidingen. Bijvoorbeeld

Nadere informatie

Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen?

Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen? Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen? Uw kind en roken, drinken en blowen? U kunt er iets aan doen! Kinderen die opgroeien krijgen te maken met allerlei verleidingen. Bijvoorbeeld

Nadere informatie

wat doet alcohol eigenlijk met je lichaam?

wat doet alcohol eigenlijk met je lichaam? de kater komt later ziek door te veel alcohol Je hebt te veel alcohol gedronken. Dit heeft je zo ziek gemaakt dat we je met spoed moesten opnemen in ons ziekenhuis. Waarschijnlijk ben je - net als je ouders/verzorgers

Nadere informatie

Drugs en. de wet. Mag het nu wel of niet?

Drugs en. de wet. Mag het nu wel of niet? Drugs en de wet Mag het nu wel of niet? Alles over drugs De Druglijn tel. 078 15 10 20 www.druglijn.be Federale politie www.polfed-fedpol.be Advocaten voor jongeren www.jeugdadvocaat.be Jongeren Advies

Nadere informatie

Welkom bij Uw kind en genotmiddelen. Gaby Herweijer Adviseur Gezondheidsbevordering

Welkom bij Uw kind en genotmiddelen. Gaby Herweijer Adviseur Gezondheidsbevordering Welkom bij Uw kind en genotmiddelen Gaby Herweijer Adviseur Gezondheidsbevordering Welkom in de Puberteit Pubers ondergaan veel veranderingen Vrienden School Lichamelijk Seksualiteit Hersenen Pubers vragen

Nadere informatie

WWW.VOORKOM.NL LESBRIEF OVER ROKEN UITGAVE: STICHTING VOORKOM! POSTBUS 91 3990 DB HOUTEN TELEFOON 030-6373144

WWW.VOORKOM.NL LESBRIEF OVER ROKEN UITGAVE: STICHTING VOORKOM! POSTBUS 91 3990 DB HOUTEN TELEFOON 030-6373144 WWW.VOORKOM.NL V.S.O. Roken stoer? Stoppen is sterker! LESBRIEF OVER ROKEN UITGAVE: STICHTING VOORKOM! POSTBUS 91 3990 DB HOUTEN TELEFOON 030-6373144 Lesbrief Over Roken V.S.O. Colofon: Deze lesbrief hoort

Nadere informatie

WAT HOUDT U NOG TEGEN?

WAT HOUDT U NOG TEGEN? WAT HOUDT U NOG TEGEN? 2 Tussenoplossingen bestaan niet Rokers die voor het eerst nadenken over stoppen, proberen nog wel eens een tussenoplossing te vinden. Helaas bestaan er geen succesvolle tussenoplossingen.

Nadere informatie

Genotmiddelen? Informatie voor ouders en begeleiders

Genotmiddelen? Informatie voor ouders en begeleiders Genotmiddelen? Informatie voor ouders en begeleiders Inleiding Van genotmiddelen kun je genieten. En dat doen ook heel veel mensen. Een kopje koffie 's ochtends om wakker te worden, op zaterdagavond in

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

Uw kind en genotmiddelen Dinsdag 7 oktober 2014. Linda van Delft Gezondheidsbevorderaar 088-3084284 lvandelft@ggdhm.nl

Uw kind en genotmiddelen Dinsdag 7 oktober 2014. Linda van Delft Gezondheidsbevorderaar 088-3084284 lvandelft@ggdhm.nl Uw kind en genotmiddelen Dinsdag 7 oktober 2014 Linda van Delft Gezondheidsbevorderaar 088-3084284 lvandelft@ggdhm.nl Wat zijn genotmiddelen? Dit zijn stoffen die een verandering van het bewustzijn veroorzaken

Nadere informatie

Online Psychologische Hulp Angst & Paniek

Online Psychologische Hulp Angst & Paniek Online Psychologische Hulp Angst & Paniek 2 Therapieland Therapieland Online Psychologische Hulp In deze brochure maak je kennis met de online behandeling Angst & Paniek van Therapieland. Je krijgt uitleg

Nadere informatie

WIL JE MINDER BLOWEN?

WIL JE MINDER BLOWEN? WIL JE MINDER BLOWEN? Uitgave van Stichting Be Aware Maart 2015 Ik wil minderen. Je vindt dat je teveel wiet/hasj of cannabis rookt. Je beseft dat je hierdoor minder goed functioneert: je huiswerk lijdt

Nadere informatie

01-03-12 XTC. Speed. Manier van gebruik: Pillen Stofnaam: MDMA (methyleendioxymethamfetamine) Globaal effect: Stimulerend

01-03-12 XTC. Speed. Manier van gebruik: Pillen Stofnaam: MDMA (methyleendioxymethamfetamine) Globaal effect: Stimulerend 01-03-12 versie EHBDu12p EHBDu Educare Trimbos 2012 Globaal effect: Stimulerend Manier van gebruik: Pillen Stofnaam: MDMA (methyleendioxymethamfetamine) Gewenste werking: Toename energie Entactogeen 1

Nadere informatie

Cursus. Preventie van Drugs, Tabak, en Alcohol misbruik door een goede opvoeding

Cursus. Preventie van Drugs, Tabak, en Alcohol misbruik door een goede opvoeding Commentaar op gekozen oplossing feit cases thema 1 Pagina 1 / 150 (30-07-13) Cursus Preventie van Drugs, Tabak, en Alcohol misbruik door een goede opvoeding Document met de commentaar op de gekozen oplossing

Nadere informatie

WETGEVING DRUGS CDO KORTRIJK. Pedagogische studiedag. Vrijdag 28 januari 2011 31-01-11 POLITIEZONE VLAS

WETGEVING DRUGS CDO KORTRIJK. Pedagogische studiedag. Vrijdag 28 januari 2011 31-01-11 POLITIEZONE VLAS WETGEVING DRUGS CDO KORTRIJK Pedagogische studiedag Vrijdag 28 januari 2011 SPREKER : BART COUSSEMENT Commissaris van Politie Politiezone Vlas (Kortrijk-Kuurne-Lendelede) Directie Risicomanagement Voetbalcel

Nadere informatie

Alcohol. Hoeveel is te veel?

Alcohol. Hoeveel is te veel? Alcohol. Hoeveel is te veel? V.U.: Paul Van Deun, VAD vzw, Vanderlindenstraat 15, 1030 Brussel - november 2016 (herziene druk) - D/2016/6030/27 De DrugLijn is een initiatief van VAD VAD wordt gefinancierd

Nadere informatie

a) In heel je leven... b) In de voorbije 12 maanden... c) In de voorbije 30 dagen... 1 2 3 4 5 6 7

a) In heel je leven... b) In de voorbije 12 maanden... c) In de voorbije 30 dagen... 1 2 3 4 5 6 7 1. Je bent 1 een jongen 2 een meisje 2. In welk jaar ben je geboren? Jaar 19 3. Welke van de volgende personen maken deel uit van je huisgezin? Kruis aan wat van toepassing is. 1 Vader 1 Stiefvader 1 Moeder

Nadere informatie

Middelengebruik bij mensen met een verstandelijke beperking. Arjetta Timmer Brijder Verslavingszorg

Middelengebruik bij mensen met een verstandelijke beperking. Arjetta Timmer Brijder Verslavingszorg Middelengebruik bij mensen met een verstandelijke beperking Arjetta Timmer Brijder Verslavingszorg Parnassia Bavo Groep Brijder Verslavingszorg Preventie Jeugd Zorg ambulant & klinisch Bereidheidliniaal

Nadere informatie

Speciaal onderwijs LESBRIEF OVER DRUGS UITGAVE: STICHTING VOORKOM! POSTBUS 91 3990 DB HOUTEN TELEFOON 030-6373144

Speciaal onderwijs LESBRIEF OVER DRUGS UITGAVE: STICHTING VOORKOM! POSTBUS 91 3990 DB HOUTEN TELEFOON 030-6373144 Speciaal onderwijs LESBRIEF OVER DRUGS UITGAVE: STICHTING VOORKOM! POSTBUS 91 3990 DB HOUTEN TELEFOON 030-6373144 Lesbrief over drugs INHOUD pagina Colofon: Deze lesbrief hoort bij het drugspreventieproject

Nadere informatie

Fabels en feiten over morfine

Fabels en feiten over morfine Fabels en feiten over morfine Beter voor elkaar Fabels en feiten over morfine Inleiding In overleg met uw arts gaat u morfine gebruiken. Morfine behoort tot een groep geneesmiddelen, die morfineachtige

Nadere informatie

basisschool WWW.VOORKOM.NL

basisschool WWW.VOORKOM.NL UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL inhoud Inleiding 3 Les 1: Roken en Blowen 4 Roken: de werking 4 Lichamelijke en geestelijke verslaving 5 Blowen

Nadere informatie

ACHGAS ALLES WAT JE MOET WETEN OVER. Hoe gebruik je het?

ACHGAS ALLES WAT JE MOET WETEN OVER. Hoe gebruik je het? ALLES WAT JE MOET WETEN OVER ACHGAS Lachgas is een populaire drug. Het is gemakkelijk en legaal verkrijgbaar. Het wordt door gebruikers nauwelijks als drug gezien, maar als een onschuldig middel. Veel

Nadere informatie

Telefoon / Privé : Werk: 1. Wat verstaat u onder duizeligheid en/of evenwichtsstoornis? (max. 2 aankruisen)

Telefoon / Privé : Werk: 1. Wat verstaat u onder duizeligheid en/of evenwichtsstoornis? (max. 2 aankruisen) Vragenlijst 1 sticker Telefoon / Privé : Werk: VRAGENLIJST DUIZELIGHEID / EVENWICHTSSTOORNISSEN (* doorhalen wat niet van toepassing is en de overige vragen zo kort mogelijk beantwoorden) 1. Wat verstaat

Nadere informatie

Signaleren & Bespreken

Signaleren & Bespreken Signaleren & Bespreken HIER KOMT NOG EEN FOTO! Help! Mijn kind gaat uit! Hoe signaleer ik druggebruik bij mijn kind? Hoe signaleer ik problematisch gebruik bij mijn kind? En wat als blijkt dat..? Op tijd..

Nadere informatie

Charles Dorpmans Senior preventiewerker Coördinator Dims Noord-Brabant

Charles Dorpmans Senior preventiewerker Coördinator Dims Noord-Brabant Charles Dorpmans Senior preventiewerker Coördinator Dims Noord-Brabant Genotmiddelengebruik voor de oorlog Het gebruik van cocaïne tijdens besloten feesten van de upper class Cannabisgebruik in kunstenaars

Nadere informatie

27 mei 2015 Sanne Louw Kikid & marion.kooij@brijder.nl 08835 83880 06 30 26 24 83. www.twitter.com/brijderjeugd

27 mei 2015 Sanne Louw Kikid & marion.kooij@brijder.nl 08835 83880 06 30 26 24 83. www.twitter.com/brijderjeugd 27 mei 2015 Sanne Louw Kikid & marion.kooij@brijder.nl 08835 83880 06 30 26 24 83 www.twitter.com/brijderjeugd Kikid Het is als ouder jouw verantwoordelijkheid, dat je kind NEE kan zeggen tegen drank!

Nadere informatie

Haw it der oer! Marcel Seuninga/ Auke Zandstra

Haw it der oer! Marcel Seuninga/ Auke Zandstra Haw it der oer! Marcel Seuninga/ Auke Zandstra Programma Enkele cijfers over roken, drinken en gamen Jongeren en alcohol Andere drugs Enkele tips t.a.v. opvoeding en genotmiddelen Vragen en afsluiting

Nadere informatie

Kennisquiz 1 Alcohol

Kennisquiz 1 Alcohol Kennisquiz 1 Alcohol Weet u welke klachten het gevolg kunnen zijn van alcoholgebruik? Test uw eigen kennis door de antwoorden te omcirkelen. Aan het einde van de quiz geven we de juiste antwoorden en de

Nadere informatie

TABAK ALCOHOL GAMEN. algemene sociale vaardigheden

TABAK ALCOHOL GAMEN. algemene sociale vaardigheden Leerlijnen per graad : 3 de graad LO 10-12j Doelstelling: Versterken van de kennis en vaardigheden die kinderen nodig hebben om gezonde keuzes te maken en niet te roken, geen alcohol te drinken en op een

Nadere informatie

Marcel Seuninga, Voorlichting en Preventie VNN, lid landelijke commissie GHB

Marcel Seuninga, Voorlichting en Preventie VNN, lid landelijke commissie GHB GHB, Nazorg, begeleiding en dan.? Marcel Seuninga, Voorlichting en Preventie VNN, lid landelijke commissie GHB Onderwerpen Korte ( hernieuwde)kennismaking met GHB Behandeling bij VNN Vragen GHB: Gamma

Nadere informatie

Genotmiddelen. Genotmiddelen. Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 1

Genotmiddelen. Genotmiddelen. Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 1 zijn er altijd al geweest en zullen er ook altijd blijven. Veel jongeren experimenteren in de puberteit met roken, alcohol en drugs en een deel laat zich verleiden tot risicovol gedrag. Jongeren zijn extra

Nadere informatie

Cannabis. De meest gestelde vragen

Cannabis. De meest gestelde vragen Cannabis. De meest gestelde vragen V.U.: Frieda Matthys, Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen vzw, VAD, Vanderlindenstraat 15, 1030 Brussel - juli 2015 (herziene herdruk) - D/2015/6030/29 De

Nadere informatie

Welkom! Uw kind en genotmiddelen. Pel van Hattum Gezondheidsbevordering

Welkom! Uw kind en genotmiddelen. Pel van Hattum Gezondheidsbevordering Welkom! Uw kind en genotmiddelen Pel van Hattum Gezondheidsbevordering Agenda Genotmiddelen Pubergedrag en hersenontwikkeling Energiedrank Alcohol: cijfers, feiten en de wet Opvoedtips Wat zijn genotmiddelen?

Nadere informatie

Helpende hand bij het stoppen met roken

Helpende hand bij het stoppen met roken Helpende hand bij het stoppen met roken Voor uw gezondheid is het beter dat u stopt met roken. Deze brochure is bedoeld als hulpmiddel bij het stoppen met roken. Tips bij het stoppen met roken Stel een

Nadere informatie

Betoog Nederlands Drugs legaliseren of niet

Betoog Nederlands Drugs legaliseren of niet Betoog Nederlands Drugs legaliseren of niet Betoog door een scholier 2649 woorden 5 december 2003 6,3 48 keer beoordeeld Vak Nederlands Datum: 26 december 2002 SprevaB; onderwerp: drugs XTC Wat is XTC?

Nadere informatie

Belang Preventie Cijfers comazuipen 2011

Belang Preventie Cijfers comazuipen 2011 Programma vandaag 19:00 19:45 u Tactus Verslavingszorg Cijfers Middelen/gewoontes 19:45 20:00 u Pauze Pubers & Verslavingen Liska Vulperhorst Preventiewerker 21 maart 2013 20:00 20:45 u Stellingen 20:45

Nadere informatie

Verstandelijke beperking en middelengebruik. Een folder voor mantelzorgers en begeleiders van mensen met een verstandelijke beperking

Verstandelijke beperking en middelengebruik. Een folder voor mantelzorgers en begeleiders van mensen met een verstandelijke beperking Verstandelijke beperking en middelengebruik Een folder voor mantelzorgers en begeleiders van mensen met een verstandelijke beperking Johan woont al enkele jaren zelfstandig. Als begeleider ga jij twee

Nadere informatie

STRESS EN HARTCOHERENTIE

STRESS EN HARTCOHERENTIE Dendermondsesteenweg 29 9270 LAARNE-KALKEN 0474 30 85 84 www.dekrachtbron.be info@dekrachtbron.be MASSAGECENTRUM DE KRACHTBRON STRESS EN HARTCOHERENTIE Het autonome zenuwstelsel is verantwoordelijk voor

Nadere informatie

Diabetes and. alcohol. alcohol

Diabetes and. alcohol. alcohol Diabetes and alcohol en alcohol De risico s kennen Een alcoholisch drankje nuttigen met vrienden kan een leuk sociaal gebeuren zijn. Maar alcohol dient met mate te worden gebruikt om de gezondheidsrisico

Nadere informatie