Illegale drugs: XTC, tripmiddelen. enecodrugs

Transcriptie

1 Illegale drugs: XTC, tripmiddelen enecodrugs

2 2 Verslaving is waarschijnlijk het beste woord om het gevoel van verloren zijn, dat in onze hedendaagse maatschappij zo vaak voorkomt, duidelijk te maken. Door onze verslaving klampen we ons vast aan dingen die we beschouwen als middelen tot zelfontplooiing: rijkdom en macht, status en aanzien, overvloedige consumptie, eten en drinken, seksueel genot waarbij het eerder gaat om lust dan om liefde. We verwachten van deze dingen dat zij onze diepste behoeften zullen bevredigen, maar dat kunnen ze nooit. Zolang we echter in deze waan leven, zijn we verslaafd en dolen we rond in het verre land, op zoek naar iets wat daar nooit te vinden zal zijn. Wij krijgen een eindeloze reeks teleurstellingen te verwerken en ons verlangen naar zelfontplooiing blijft onvervuld. In deze tijd, waarin het aantal verslavingen steeds toeneemt, zijn we ver afgedwaald van ons vaderhuis. Leven in een ver land, dat is leven als een slaaf van de dingen van de wereld, met altijd die innerlijke hunkering naar vrijheid. Uit: Henri Nouwen, Eindelijk Thuis In deze katern gaan we in op de in uitgaansmilieus onder jongeren populaire drugs: XTC (ecstasy), de tripmiddelen en de ecodrugs. XTC Extase wordt wel omschreven als een toestand van emotionele vervoering waarin degene die die toestand beleeft zich min of meer onbewust is van de externe wereld en tot op zekere hoogte zijn zelfbewustzijn, zijn vermogen om rationeel te denken en zijn controle verliest. Deze toestand beschrijft redelijk goed datgene wat iemand ervaart wanneer hij (of zij) XTC (ecstasy) gebruikt. In nauw verband met de housemuziek, heeft het gebruik van XTC sinds de tweede helft van de jaren tachtig een grote vlucht genomen. Vele duizenden jongeren die vandaag de dag uitgaan slikken een pilletje

3 (of nog een...) XTC. Velen van hen, daarbij ondersteund door bepaalde deskundigen, vinden dat XTC niet als een harddrug maar veel meer als softdrug ingeschaald zou moeten worden. Leuk om in de stemming te komen. De onderzoeken wijzen echter meer en meer uit, dat XTC-gebruik niet zo onschuldig is. XTC is formeel een harddrug en terecht! XTC is een synthetische drug die in het laboratorium en de chemische fabriek wordt ontwikkeld en gemaakt. Het is een zogenaamde designer drug: het wordt ontworpen (designed) om de wetgeving ten aanzien van verboden stoffen te ontduiken (1). Geschiedenis XTC is als stof al een eeuw bekend: in 1898 werd in Darmstadt in de geneesmiddelenfabriek van E. Merck een stof ontwikkeld die we tegenwoordig als XTC kennen. Het werd gemaakt uit de olie van de nootmuskaat. In de loop van de decennia werd XTC gebruikt als eetlustremmer, bij oorlogsvoering (2) en een tijdje als hulpmiddel in de psychiatrie. XTC kreeg de scheikundige aanduiding 3,4 methyleendioxymethamfetamine, ofwel MDMA. MDMA is feitelijk de werkzame component in XTC. Zoals zo vaak met medicijnen, bleef productie en gebruik niet beperkt tot de geëigende kanalen. In de jaren zestig werden in Californië onwettige laboratoria opgezet voor de bereiding van MDMA. Het gebruik verspreidde zich vanuit Californië naar andere delen van de Verenigde Staten. Vooral onder sanyassins, aanhangers van Baghwan Shree Rasjneesj, kreeg XTC een grote populariteit. Het middel paste goed bij hun inzichten over zelfontplooiing, omdat het de gebruiker losmaakt van zijn eigen beperkingen. In 1983 drong XTC door tot de drugsscene. In het hippiereservaat Ibiza werd XTC ontdekt door enkele vrije jongens. Die introduceerden het op hun beurt in de modieuze uitgaanscentra van Amsterdam waar het de belangstelling kreeg van de yuppies en de zogenaamde Leidsepleinjeugd. Die brachten het naar de disco s waar het tenslotte verspreiding vond onder randgroepjongeren. 3

4 4 Bij XTC is het, zeker de eerste paar keer, net alsof je naar een video zit te kijken en plotseling wordt er een stuk op fast forward afgespeeld en je kunt nog steeds alles heel goed volgen. Onder invloed van XTC kun je veel meer informatie opnemen, het is alsof je een ultrasnelle processor in je hoofd hebt. Ik vergelijk het altijd met surfen: je hebt een soort rush, alles staat open: je poriën, je bloedvaten. Je bloedsomloop gaat sneller, je huid is beter doorbloed, je spieren zijn beter doorbloed, dus je bent ook gevoeliger voor aanrakingen... Op de fiets voel je ieder zuchtje wind, een hele merkwaardige ervaring. Vandaar misschien ook de sensatie dat je meer in contact staat met je omgeving. Ik vind XTC een uiterst prettige recreatiedrug. Het gebruik ervan is in bepaalde kringen echt ingeburgerd, het is niet iets dat je heel stiekem doet. Sommige mensen drinken Belgisch bier, andere mensen slikken bij tijd en wijle een pilletje XTC, no big deal. Er zijn natuurlijk altijd mensen die ergens niet mee om kunnen gaan. Het is niet te vergelijken met bijvoorbeeld de heroïne- of de cocaïnescene, het zijn heel andere mensen. Over het algemeen zijn het intelligente, professionele, verantwoordelijke mensen, creatief en dynamisch, met veel contacten en een gevarieerd en spannend leven. Daar past XTC bij. Enrico, gelegenheidsgebruiker XTC House De relatie tussen de muziekstijl House en de drug XTC is een hechte, al wordt de band de laatste jaren wat losser en zien we dat XTC-gebruik ook in andere uitgaanscircuits dan die van de House gebruikt wordt. House, met z n karakteristieke monotone beat, wordt gedraaid op speciale party s. De populariteit van die party s is inmiddels aan slijtage onderhevig maar heeft wel gezorgd voor de voedingsbodem waarop XTC-gebruik populair kon worden. XTC

5 heeft qua uitwerking twee kanten: een opwekkende en een meer hallucinerende; aan de ene kant ervaart de gebruiker vertrouwelijkheid en verliefdheid, aan de andere kant de opgewekte stemming en energie waarop je lekker kunt dansen. Als iemand zich altijd gedraagt zoals ik na een pil ecstasy, dan vind ik dat een volslagen oninteressant figuur. Een leeghoofd. Zo n slijmbal, leuk in een kroeg, lachen-gieren-brullen, maar praten over minder leuke dingen, ho maar. En dat maakt een mens toch ook tot een mens? Nico, XTC -gebruiker Effecten Een jongere koopt op dit moment voor zo n 25 gulden een pilletje XTC (of wat daar voor dóórgaat!). Het vervelende van XTC is namelijk dat de gebruiker nooit weet wat er in het pilletje zit dat hij in zijn handen krijgt. Zo werd in oktober 1997 uitgaand en daarbij druggebruikend Nederland opgeschrikt omdat de zeer giftige stof atropine werd aangetroffen in xtc-tabletten. In XTC-tabletten kan véél MDMA in zitten, weinig, of helemaal niets, behalve misschien iets waar hij niet om gevraagd heeft. Met alle gevaren vandien. Uit drugstesten blijkt dat in pillen die als XTC verkocht worden naast MDMA ook de chemisch verwante, meer amfetamine-achtige stoffen MDEA en MDA worden aangetroffen. 5 Verder zijn ook hallucinogenen, methamfetamine en nog andere stoffen aangetroffen. XTC gaat twintig tot zestig minuten na inname werken. De gebruiker ervaart eerst een lichte tinteling en prikkeling. Vervolgens voelt hij zich fit, zijn moeheid verdwijnt en ook de eetlust neemt af. Soms heeft de gebruiker een stijf gevoel in de kaken, een effect dat ook bij speed voorkomt. Vaak krijgt hij een droge keel en mond. XTC geeft een warm en verliefd gevoel. De gebruiker wordt losser, remmingen vallen weg. De waarneming wordt intenser en de gebruiker wordt helder en alert, maar ook

6 zorgeloos en relaxed. Daarbij is hij erg gericht op anderen. Er ontstaat al snel een stemming van vertrouwelijkheid en intimiteit. 6 Ik moet er niets meer van hebben, van XTC. Je voelt je wel heel prettig en lief en je loopt rond alsof je on top of the world bent, maar het is zo nep. De grootste saaierikken veranderen in leuke, vlotte mensen. Je moet ze de volgende dag zien. Ik heb t voor het eerst op een nieuwjaarsfeest gebruikt. Mensen zeiden tegen mijn vriend: joh, wat een leuke vriendin heb jij en wat danst ze leuk. Maar toen ik die mensen later weer tegenkwam dacht ik: vinden ze me nou echt zo leuk? Ik werd er heel onzeker van. Op zo n feest ben je vrienden met mensen die je normaal afschuwelijk vindt. En oh, wat vind je jezelf interessant. Je praat heel veel over jezelf, vooral over je zwakheden. Eigenlijk vind je je eigen gesprekken interessanter dan die van anderen. Mij maakt XTC depressief. Ik ben nog dagenlang helder en dan zie ik vooral de negatieve kanten van het leven. Ik begon met iedereen ruzie te maken. Heel vervelend. En dat zie ik ook bij anderen, want ze doen wel vrolijk maar ze hebben toch allemaal een achtergrondtoontje dat depressief is. Bovendien zie ik hele nare dingen gebeuren. Twee weken geleden kreeg een meisje in de Roxy een maagbloeding. Haar vrienden dansten gewoon vrolijk door. Ze ligt waarschijnlijk nog in het ziekenhuis. Yvonne, XTC- gebruikster Voor dit effect treedt echter gewenning op. Dat wil zeggen dat het verliefde gevoel na de eerste trip niet meer optreedt. Alleen het opwekkende effect blijft over. Om toch het verliefde, mellow gevoel te krijgen, wordt dan vaak nòg een pilletje geslikt en nòg een. Dat is riskant omdat het nooit de resultaten geeft van die eerste keer. Soms kan de gebruiker van XTC gespannen en rusteloos worden. De gevoelens van zekerheid kunnen omslaan in gevoelens van onze-

7 kerheid. Het effect wordt voor een deel bepaald door de stemming waarin de gebruiker verkeert en de sfeer waarin het wordt gebruikt. XTC is géén middel om van een negatieve stemming af te komen. Het kan ook lang nawerken. De één voelt de volgende dag nog een lichte roes, de ander heeft last van een kater. Ik zou het een heel slecht plan vinden als XTC gedoogd zou worden, omdat het zeer zeker een hard drug is. Ik zie om me heen dat al die mensen helemaal de weg kwijt zijn. Ze denken alleen nog maar aan XTC. Voor buitenstaanders is het niet zo duidelijk, het lijkt alleen maar of ze heel nodig moeten feesten, maar ze bedoelen eigenlijk: we moeten zo nodig XTC. En bij de meesten zie je dan ook nog dat er allerlei andere drugs bijkomen, omdat je je na vijf pillen XTC niet meer zo jofel voelt. Maar als je dan een beetje speed of coke neemt, dan is het schijnbaar weer draaglijk. Ik weet niet hoe het nou met mijn vriend en mij verder moet. Eigenlijk zouden we allebei het uitgaansleven uit moeten stappen, maar ik weet niet of ik dat wel wil. Als blijkt dat ik dat niet wil en ik ga af en toe uit, dan zal hij niet mee kunnen, want dan gaat het weer fout. Dat is wat het zo moeilijk maakt, daarom zijn er ook maar heel weinig mensen die er echt mee kunnen stoppen. De mensen die ze kennen, kennen ze juist uit die wereld. Ik denk dat ze daarom ook aan de XTC zijn geraakt. Omdat ze verder helemaal niets hadden. En nu hebben ze van alles, denken ze. Maar ze hebben eigenlijk nog steeds niets... alleen een gigantisch probleem. Rita, vriendin polydruggebruiker 7 Soms volgt een gevoel van leegte en gemis. Ook kan er sprake zijn van moeheid, hoofdpijn en duizeligheid. Deze verschijnselen kunnen enige dagen aanhouden.

8 8 Gevaren XTC heeft ondertussen het imago van recreatieve, tamelijk onschuldige drug afgelegd. Afhankelijk van de persoon die het gebruikt, levert XTC-gebruik naast fysieke schade ook, soms zeer ernstige, psychische complicaties op. XTC werkt in op het zogenaamde serotonerge zenuwsysteem in de hersenen. Uit onderzoek blijkt dat XTC bepaalde hersencellen, neuronen, beschadigt die zogenaamde serotonine produceren. Serotonine is een zeer belangrijke neurotransmitter, zeg maar een chemische boodschapper, in de hersenen die de stemming, de lust, de slaap en andere belangrijke functies van de mens beïnvloedt. Als gevolg van XTC-gebruik zijn onder meer depressie, angst, paniek, realiteitsverlies en psychoses vastgesteld. In enkele gevallen is onder invloed van XTC-gebruik impulsief en agressief gedrag vastgesteld. Bij langdurig XTC-gebruik (maar soms ook al bij eenmalig gebruik met een hoge dosis!) kan onherstelbare schade aan de hersenen een gevolg zijn. Het herstel van de cellen na XTC-gebruik verloopt langzaam en is soms niet meer volledig. Tot voor kort werd echter nog aangenomen dat de hersencellen die door ecstasty beïnvloed zijn, zich steeds kunnen herstellen. Dat is dus niet zo. Proeven met het middel op mensapen hebben uitgewezen dat die cellen dat slechts een beperkt aantal keren kunnen en daarna afsterven. Er worden geen nieuwe aangemaakt. Ook maakt ecstasy, of wat daar voor doorgaat, incidenteel zelfs dodelijke slachtoffers. XTC is met name in combinatie met alcohol zeer gevaarlijk. Bij een te hoge dosering kan, in combinatie met grote inspanning, hyperthermie optreden. Dat is een sterk verhoogde lichaamstemperatuur die de gewone koorts teboven gaat. Die verhoogde temperatuur kan mede-veroorzaakt worden door de omstandigheden waaronder XTC gebruikt worden, bijvoorbeeld houseparty s. Door hoge temperaturen weigeren organen en houdt het lichaam er soms totaal mee op. Bij onvoldoende afvoer van deze warmte, kan de lichaamstemperatuur zelfs oplopen tot boven de 41 0 C waardoor

9 een levensbedreigende situatie ontstaat. Hyperthermie kan zich uiten in uitdroging, epilepsie-aanvallen, hersenbloedingen, hartritmestoornissen en coma. Artsen staan soms met de handen in het haar als het gaat om de behandeling. Voor ecstasyvergiftiging bestaat nog geen kant en klare behandelingswijze. Een al heel oud middel wordt gebruikt in een poging de hoge temperaturen te laten dalen: patiënten worden in natte doeken gewikkeld. Als dat niet werkt, wordt water wel eens vervangen door alcohol, wat een sterker effect heeft. Verder worden er medicijnen toegediend om optredende neveneffecten te bestrijden. Maar er gebeurt meer bij ecstasy-gebruik: nierfuncties kunnen het begeven of de gebruiker kan een acute leveraandoening krijgen. Die problemen ontstaan soms al na het slikken van één pil! Het is terecht dat XTC op lijst 1 van de Opiumwet staat. Relatief gezien is er nog niet zo veel onderzoek naar XTC gedaan. Maar op basis van een onderzoek van de medischtoxicologische literatuur- en ook op basis van dierexperimenten - denken we dat XTC bij de mens op de lange termijn zal leiden tot hersenschade. Zelfs al ben je misschien al jaren gestopt, dan kan de schade toch al aangericht zijn. Het klopt ook met wat je op basis van de werking van XTC mag verwachten. De acute effecten van XTC-gebruik lijken in eerste instantie nogal mee te vallen. De gebruiker ervaart de drug als iets geweldigs. Maar dat zegt helemaal niets op de langere termijn over de chronische effecten. Bij alle stoffen zie je dat acute gevolgen heel anders kunnen zijn dan chronische gevolgen. Prof. dr. Freek de Wolff, toxicoloog 9 Het gebruik van XTC kan leiden tot stopzetting van de productie van morfine- en amfetamineachtige stoffen in de hersenen. Hierdoor kunnen depressieve buien en slaapstoornissen optreden. Verslaving aan ecstasy is een reëel gevaar en bovendien verlaagt het

10 10 de drempel naar gebruik van andere drugs. Via XTC kunnen gebruikers in aanraking komen met andere middelen als speed en cocaïne. De voorbeelden hiervan zijn inmiddels legio. In de Opiumwet worden de verboden drugs nauwkeurig omschreven. Voor een geoefende chemicus is het echter een fluitje van een cent om een kleinigheid aan de samenstelling van de drug te veranderen, zodat de drug strikt genomen niet meer onder de verboden middelen valt. Zo is XTC in Nederland heel wat jaartjes verhandeld en gebruikt zonder dat dat strafbaar was. Hetzelfde geldt voor de varianten op ecstasy, zoals de drug Eve die alleen minder lang werkt dan ecstasy. Steeds meer zogenaamde designer drugs komen op de markt. De overheid wandelt in feite iedere keer achter de ontwikkelingen aan. De Verenigde Naties besloten in 1986 om XTC op de lijst van verboden psychotrope stoffen te plaatsen. Nederland aarzelde aanvankelijk om hetzelfde te doen. Later bleek dat Nederland als productieland begon te functioneren. Daarom werd in 1988 besloten om XTC te plaatsen op lijst 1 van de Opiumwet. Op lijst 1 staan de gevaarlijkste drugs. Een terechte plaats voor ecstasy, getuige de recente gebeurtenissen. Ecstasy is een psychoactieve stof met neurotoxische eigenschappen. Het gebruik ervan moet worden ontraden omdat onbekend is of de serotonerge schade blijvend is en wat de klinische gevolgen zijn op de lange termijn. Vanuit neurotoxicologisch oogpunt dient de door sommigen bepleite legalisering vna ecstasy met klem te worden ontraden. Penning, Konijn en De Wolff, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 1998 Aantallen gebruikers XTC kent een toenemend aantal gebruikers. Het aantal XTCgebruikers onder scholieren van twaalf jaar en ouder in Nederland

11 wordt gemeten sinds Dat gebeurt in het kader van zogenaamde Peilstationsonderzoeken naar het gebruik van genotmiddelen. In 1992 bleek de laatste maand prevalentie, dat wil zeggen het gebruik in de afgelopen maand, op één procent van de leerlingen te liggen. In 1996 was dat gestegen tot 2,2 procent. Daarbij ging het om respectievelijk 2,9 procent van de jongens en 1,5 procent van de meisjes. Van de gebruikers gaf 0,5 procent aan dat vaker dan één keer per week gedaan te hebben. Wanneer gekeken wordt naar risicogroepen (bijvoorbeeld cliënten uit de jeugdhulpverlening, koffieshopbezoekers of bezoekers van disco s of houseparty s) zijn de percentages beduidend hoger (3). Gegevens over het algemene gebruik van XTC in de algemene bevolking zijn niet beschikbaar. LSD en snuifmiddelen LSD behoort tot de zogenaamde tripmiddelen. Er is bij tripmiddelen een duidelijke overlap met de ecodrugs (zie volgende paragraaf). De geschiedenis van de tripmiddelen gaat ver terug: bij vele volken was het gebruik van planten of delen van planten om in een hogere bewustzijnstoestand te komen, een normale zaak (4). Pas in de twintigste eeuw zijn de chemische tripmiddelen opgekomen. In deze paragraaf beperken we ons tot LSD en de snuifmiddelen. Tripmiddelen zijn stoffen die een indringende invloed hebben op de geest, waardoor de werkelijkheid anders wordt waargenomen. Ze worden zo genoemd omdat er sprake is van een trip, een uitstapje. De gebruiker stapt inderdaad even helemaal uit de werkelijkheid. 11 Toen ik opstond en rondwandelde, kon ik dat op een vrij normale manier doen zonder dat ik me vergiste in de plaats van de voorwerpen. De ruimte was er nog steeds; maar het had niet meer de overhand. De geest was niet in de eerste plaats bezig met maten en plaatsen maar met zijn en betekenis. En mèt de onverschilligheid ten aanzien van de ruimte was er een nog grotere onverschilligheid ten

12 aanzien van tijd. Er lijkt meer dan genoeg van te zijn, was het enige dat ik kon antwoorden, toen de onderzoeker mij vroeg wat ik ervaarde van de tijd. Uit: Aldous Huxley, The Doors of Perception Voor de tweede wereldoorlog maakte de Zwitserse chemicus Hoffman LSD. LSD is de afkorting van lyserginezuurdiethylamide. Een aantal jaren later ontdekte hij bij toeval de psychedelische werking van het middel toen hij ongemerkt een beetje LSD binnenkreeg. 12 Ik moest met werken ophouden omdat ik eenzeer eigenaardige rusteloosheid voelde die met een lichte duizeligheid gepaard ging. Thuis ging ik naar bed en ik raakte in een toestand van niet onprettige dronkenschap. Toen ik mijn ogen sloot, zag ik fantastische beelden, een caleidoscoop met allerlei kleuren. [...] Ik verloor alle begrip van tijd; ruimte en tijd raakten steeds meer in de war en ik werd bang dat ik krankzinnig zou worden. Het ergste was nog dat ik me duidelijk van mijn toestand bewust was, maar dat ik er geen einde aan kon maken. Soms had ik het gevoel alsof ik buiten mijn eigen lichaam stond. Ik dacht, dat ik gestorven was. Mijn ego zweefde ergens in de ruimte en ik zag mijn lichaam dood op de divan liggen. Duidelijk zag ik dat mijn alter ego jammerend door de kamer liep. Uit: notitieboek van Hoffman, aangehaald in Van Epen (1997) Sindsdien zijn wereldwijd synthetische tripmiddelen ontwikkeld, vooral in de Verenigde Staten. We noemen STP en DMT. Mescaline (peyotecactus) en psylocibine zijn natuurlijke tripmiddelen (zie verder bij volgende paragraaf). Trips, ook wel verzameld onder de naam acid, vonden vooral ingang bij de hippies in Californië. Vandaar waaide acid over naar Europa, samen met de romantische

13 ideologie van de hippiecultuur. LSD is onder verslaafden nooit zo populair geworden als hasjiesj en marihuana. Gedurende de jaren tachtig werd het zelfs bijna niet meer in de drugsscene gesignaleerd. De laatste jaren wordt LSD echter weer meer gebruikt, vaak in het kielzog van het populaire XTC. Effecten Eén van de meest opmerkelijke eigenschappen van acid is wel dat de gebruiker maar weinig nodig heeft. Voor een effectieve trip is één tienduizendste gram al genoeg. LSD is reukloos, kleurloos en smaakloos. De vloeibare LSD wordt gedruppeld op een piepklein papiertje (papertrip) van 0,5 tot 1 cm 2. Er staan verschillende afbeeldingen op die de sterkte aangeven (piramide, draak, aardbei). De sterktebepaling is echter niet betrouwbaar. Vroeg werd LSD ook gedruppeld op een stukje plastic (filmpje) of op een suikerklontje en dan ingenomen. Maar dit komt nauwelijks meer voor. Acid kan ook verwerkt worden in pilletjes: die zijn vaak klein en felgekleurd. Voor een optimaal effect moet de gebruiker zich in een veilige omgeving bevinden, bijvoorbeeld in de aanwezigheid van vrienden. De LSD wordt meestal in de mond ingenomen, maar in uitzonderlijke gevallen wordt het ook direct in de ader gespoten. Bij orale inname, neemt de reis na ongeveer drie kwartier een aanvang, bij spuiten is het effect veel sneller. De LSD-gebruiker wordt onrustig, hij gaat zweten en ervaart allerlei vreemde sensaties, zoals tintelingen en duizeligheid. Hij krijgt een vreemd gevoel in zijn ledematen en gaat wazig zien. De trip houdt ongeveer zes uur aan en voltrekt zich in golfbewegingen. Na de aanloopfase volgt een periode van enkele uren dat de trip voluit werkt. Na acht tot 24 uur is de trip uitgewerkt. Onder invloed van LSD gaat de gebruiker niet hallucineren, hoewel men dat wel veronderstelt. Bij een hallucinatie ziet de gebruiker dingen die er absoluut niet zijn of hij ziet dingen wel degelijk, maar niet zoals ze in werkelijkheid zijn. De waarneming en de beleving van de werkelijkheid zijn anders. De gebruiker voelt zich vreemd en alles 13

14 komt onwerkelijk en onwezenlijk over. Kleuren lopen in elkaar over, dingen gaan trillen en bewegen en het beeld gaat meetrillen met het geluid. Het besef van tijd en ruimte verdwijnt. De begrippen vroeger en straks verliezen hun betekenis. Sommige dingen worden heel erg komisch gevonden en werken op de lachspieren. Wat de geestelijke ervaring betreft: de gebruiker komt in een trip tot diepzinnige gedachten en verlossende inzichten. Het waarheidsgehalte daarvan en werkelijke diepte van de gedachten, zijn evenwel dubieus. 14 Dit was iets dat ik al eerder had gezien - diezelfde morgen nog, tussen de bloemen en de meubels. Tot ik heel toevallig naar onderen keek en vervolgens gepassioneerd staarde naar mijn eigen gekruiste benen. Die vouwen in mijn broek - wat een doolhof van oneindige, betekenisvolle complexiteit! En de weefselstructuur van het grijze flanel - wat geweldig rijk, diep en wat een mysterieuze weelderigheid. [...] Dit is hoe men moet zien, herhaalde ik nog eens. En ik zou er aan toegevoegd kunnen hebben: Dit zijn de soort dingen waar je naar moet kijken. Dingen zonder pretensie, ermee tevreden gewoon zichzelf te zijn, toereikend in hun Zo-zijn, zonder een rol te spelen. Uit: Aldous Huxley, The Doors of Perception Gevaren De inhoud van de trip is sterk afhankelijk van de persoonlijkheid van de gebruiker. Je moet er tegen kunnen. Trippen is per definitie onverstandig, maar dat is het zeker als de gebruiker op het moment van inname van LSD niet lekker in z n vel zit. LSD kan een heleboel overhoop halen. De gebruiker gaat allerlei vreemde dingen zien die hem behoorlijk kunnen verwarren. Hij kan zelfs in paniek raken en de controle over zijn angst verliezen. Als er dan geen vrienden in de buurt zijn om de gebruiker te kalmeren, kan de trip ontaarden in een nachtmerrie. De gebruiker kan zijn emoties niet meer de baas. Een trip die goed begon kan op deze wijze omslaan in een zoge-

15 naamde bad trip. De uitgesproken negatieve ervaringen tijdens de trip kunnen ervoor zorgen dat de gebruiker flipt. Flippen tijdens een trip is te vergelijken met een psychose. Je kunt niet zomaar de trip stoppen maar moet afwachten tot hij uitgewerkt is. De gevolgen van het flippen zijn meestal niet blijvend. Het gebeurt echter ook dat iemand in een trip blijft hangen. Hij verliest dan het contact met de werkelijkheid en wordt nooit meer helemaal zichzelf. Chronisch gebruik komt nooit of zeer zelden voor. Van LSD kun je niet lichamelijk afhankelijk worden. Er treedt bovendien na enkele dagen zodanige gewenning op, dat hernieuwd gebruik geen effect meer heeft. Wanneer het slikken enige dagen wordt gestaakt, verliest de gebruiker zijn tolerantie en heeft LSD weer wel effect. We hadden de trip goed voorbereid. Vrije dag genomen, dat wil zeggen gewoon gespijbeld. Tas met allerlei hulpmiddelen en limonade en sinaasappels. Zijn we het bos ingegaan, een heel eind buiten de stad. We keken onze ogen uit. In onze verbeelding waren we teruggeplaatst in de tijd. We hebben een hele tijd aan de rand van het bos zitten kijken naar arbeiders die met enorme shovels en draglines bezig waren om een autoweg aan te leggen. Dwars door de velden. Toen al die arbeiders weg waren, zijn we voorzichtig naar die machines geslopen. Die dingen hebben wielen van wel drie meter doorsnee. Wij, uit de natuur, op bezoek in een vreemde, vijandige cultuur. Die waarneming paste ook uitstekend bij de romantische denkbeelden die we hadden. Ik heb toen in momenten van helderheid de grote verbanden gezien. De ervaring van, ja, inderdaad, zo zit alles in mekaar. Je krijgt een holistische kijk op de dingen, de sensatie door te dringen tot de waarheid. Mijn wereld is daarna niet meer dezelfde gebleven. Ik praatte over de tijd vóór de trip en de tijd ern, zo spectaculair was de verandering. Alsof ik opnieuw geboren was. Pierre, ex-druggebruiker 15

16 16 Snuifmiddelen Het snuiven van vluchtige oplosmiddelen is één van de bizarre vormen van druggebruik. Het komt met name voor bij jongeren in de leeftijd van tien tot achttien jaar. Het is een zeer riskante gewoonte. Omdat de betrokkenen zich vaak bedienen van allerlei soorten lijm (in het engels: glue), wordt ook wel gesproken van glue_sniffing. Het verschijnsel zien we vooral in het buitenland (bijvoorbeeld onder de zwerfjongeren in Zuid-Amerika), maar ook in Nederland komt het - zij het in beperkte mate - voor. De meeste snuivers weten hun snuif-verslaving op een gegeven moment achter zich te laten. Anderen gaan over op het gebruik van zwaardere middelen. Het snuiven van vluchtige oplosmiddelen is zeer schadelijk. Er wordt met talloze stoffen geëxperimenteerd. Die stoffen kunnen onderling zeer verschillen. We noemen: bandenplak (solutie), kit uit bouwdozen, nagellakoplossers, gas uit sigarettenaanstekers, antivries, benzine, ether, drijfgassen uit spuitbussen, vlekkenwater, tri, tetra, chloroform, verf- en lakverdunners, enzovoorts. De lijm wordt soms op de hand uitgeknepen en dan opgesnoven. Omdat zo echter een goed deel verloren gaat, wordt de lijm ook wel in een plastic zak gedaan en dan opgesnoven. Om aan het drijfgas van de spuitbus te komen wordt een gat in de bus geslagen. Het gas wordt door die opening geïnhaleerd. Lijm- en oplosmiddelen worden gesnoven om de roes. Die roes lijkt een beetje op de high van cannabis: een lichte ontremming, gevoel van welbevinden, lachbuien, grotere gevoeligheid, verwarring en geheugenstoringen. Soms treden zogenaamde tripeffecten op met kleurrijke illusies. Bij grotere hoeveelheden treden bewegingsstoornissen op: de gebruiker kan nauwelijks op zijn benen staan, hij gaat lallen en verliest zijn geheugen. De bloeddruk stijgt, de hartslag wordt sneller en onregelmatig en de spierspanning neemt toe. Bij overdosering kunnen deze symptomen zulke ernstige vormen aannemen dat bewusteloosheid optreedt, die kan overgaan in verlamming en hartstilstand.

17 Poppers, de populaire benaming voor amyl- en butylnitraat, zijn middelen die oorspronkelijk werden gebruikt ter bestrijding van angina pectoris, pijn op de borst door onvoldoende bloedtoevoer naar de hartspier. Ze worden poppers genoemd omdat de capsules waarin het werkzame goedje zit een droog, poppend geluid maakt als ze opengebroken worden. De gebruiker krijgt een korte, heftige kick als hij het gasvormige amylnitraat inhaleert. De drug heeft vaatverwijdende eigenschappen: de hartslag versnelt en het bloed gaat sneller naar de hersenen. Het werkt ook spierontspannend. In het uitgaansleven worden ze gebruikt omdat ze de effecten van XTC en LSD versterken en als middel om de seksuele prikkelbaarheid te verhogen (als afrodisiacum dus). Ze waren dan ook aanvankelijk vooral gewild in kringen van homoseksuelen maar vinden inmiddels in bredere kringen ingang. Ik heb bijna iedere dag stekende hoofdpijn en mijn neus is inmiddels voorzien van een plastic neusschelp, want de oude was door het snuiven helemaal weggerot. Mijn leven en mijn lijf zijn één grote gifbelt. Ik denk dat ik alles gesnoven heb wat er maar is. Spiritus, ether, rubbercement, noem maar op. Nu snuif ik alleen nog maar poppers. Ik vind het gewoon lekker. Dat ik er langzaam aan doodga, interesseert me eigenlijk niet meer. Paul, snuiver 17 Schadelijke gevolgen Snuiven is zeer schadelijk voor de inwendige organen, longen, lever en nieren. Soms treedt al bij eenmalig gebruik onherstelbare schade op. Als lijm wordt gebruikt in combinatie met alcohol kan een ziekelijke roes optreden die lijkt op de roes van polydruggebruik waarbij rohypnol in het spel is. Er kan een toestand van razernij en agressie ontstaan. Het snuiven van vluchtige stoffen kan leiden tot bewusteloosheid en in sommige gevallen zelfs tot een plotselinge dood. Het gebruik van poppers en andere snuifmiddelen is op vrij

18 korte termijn schadelijk voor de hersencellen. Lang gebruik leidt beslist tot een vroege dood. Verder kan de wijze van gebruik en de aard van het middel voor gevaarlijke situaties zorgen. Sommige gebruikers zijn gestikt in de plastic zak waarin het goedje zat. Ook zijn er ontploffingen geweest nadat druggebruikers tijdens het snuiven een sigaretje hadden opgestoken. Het nadeel van vluchtige stoffen is namelijk dat zij, vermengd met lucht, brandbaar en explosief zijn. Bij onthouding treden doorgaans geen ernstige ontwenningsverschijnselen op. De gewoontegebruiker voelt zich rot, heeft geen eetlust, geen slaap, voelt zich duizelig, misselijk en heeft een knetterende hoofdpijn. Ook treden soms coördinatiestoornissen en verwardheid op. 18 Ecodrugs Natuurlijk is in. Dat geldt op vele gebieden in onze samenleving en inmiddels ook op het gebied van drugs. Natuurlijke drugs zouden veel gezonder zijn dan chemische drugs. Hoewel deze populaire gedachte aantoonbaar fout is, is deze opvatting wèl één van de oorzaken voor de grote opmars van deze drugs. In Nederland zijn er op dit moment naar schatting zo n honderd winkels - smartshops, ecoshops en powerstores - waar met name jongere en jongvolwassenen deze middelen aanschaffen. De shops bevinden zich met name in de grote steden en in de grensplaatsen. Achtergrond Volgens sommigen moet er onderscheid gemaakt worden tussen plantaardige middelen, de zogenoemde ecodrugs, en chemische middelen, smartdrugs geheten. Maar dat onderscheid lijkt weinig zinvol. Oorspronkelijk duidde de term smartdrugs op medicijnen voor met name oudere mensen (bijvoorbeeld met de ziekte van Parkinson, Alzheimer of Korsakov) die leer- en overdrachtsprocessen in de hersenen kunnen beïnvloeden. Maar deze middelen worden niet in

19 smartshops verkocht. Onder jongeren hebben smartdrugs de betekenis gekregen van drugs die slim zijn om te gebruiken. Ecodrugs zijn middelen die pretenderen natuurlijk te zijn, dat wil zeggen: uit de natuur voortkomen. Ze zijn niet, zoals bijvoorbeeld XTC, gesynthetiseerd in laboratoria. De gebruiker wil na een weekend stappen op maandag namelijk graag weer fris en gezond aan de slag. Er is een (door de commercie snel gesignaleerde en gestimuleerde) vraag ontstaan naar gezonde drugs en naar producten die een moderne, snelle leefstijl zouden moeten ondersteunen door het leveren van energie, het verbeteren van de algemene gezondheidstoestand of het beperken van mogelijke gezondheidsschade. Uit: nota Smartshops en nieuwe trends in het gebruik van psycho-actieve stoffen (1998) Het - verkeerde - idee dat bij veel jongeren leeft is dat wat uit de natuur komt, niet ongezond kan zijn. Maar dat is vanzelfsprekend grote onzin. In de eerste plaats omdat elke drug - of die natuurlijk is of gesynthetiseerd - op het niveau van de hersenen op een chemische wijze zijn uitwerking heeft. In de tweede plaats: ook in de natuur komen zeer risicovolle en giftige stoffen voor. Sommige zijn zelfs dodelijk. Natuurlijk staat dus niet synoniem voor ongevaarlijk! De populariteit van de middelen heeft - naast het inmiddels normaal gevonden experimenteergedrag van jongeren - ook te maken met de herleving van de jaren zestig en, in bepaalde gevallen, met de populariteit van de New Age-beweging. De namen van bepaalde smartshops zijn in dat opzicht veelzeggend: Altered State, Conscious Dreams, Sign of Time en Sirius. De klantenkring van smartshops is met het bovenstaande in overeenstemming: naast jongeren, studenten, hippies en gabbers, behoren ook aanhangers van de macrobiotische leefwijze en van de natuurgeneeskunde tot de cliëntèle. De leeftijd van de klanten ligt voor het merendeel tussen de achttien en dertig jaar. 19

20 20 Wat is er op de markt? Vanuit de al genoemde smartshops worden allerlei kruiden en pillen met bewustzijnsveranderende werking op natuurlijke basis verkocht. Omdat de producten niet voorkomen op de lijst van verboden middelen, mogen ze gewoon verkocht worden. We onderscheiden de eco-drugs, de plantaardige stoffen met een hallucinerende, stimulerende of juist sederende (dempende) werking. Het gaat dan om psychedelische paddestoelen (paddo s), waarin de werkzame stoffen psilocine en psiloscybine zit (5). Die zorgen voor een hallucinerend effect. Verder zijn er nog bepaalde cactussen en zaadjes waarin mescaline als werkzame stof voorkomt. Daarnaast spreken we over smart products, dat wil zeggen middelen die samengesteld kunnen zijn uit meerdere stoffen. In de nota Smartshops en nieuwe trends in het gebruik van psycho-actieve stoffen uit 1998 wordt bij smart products een onderverdeling gemaakt in: 1. de sterk stimulerende middelen; 2. licht opwekkende en/of euforiserende middelen en afrodisiaca; 3. energydrinks en 4. vitaminen, mineralen en voedingssupplementen. Een voorbeeld van de eerste categorie vormen de natuurlijke varianten van XTC (6). Bij de tweede categorie worden veelal eco-drugs als yohimbe, kava kava en guarana verwerkt (7). De derde groep betreft energiedrankjes die stimulerende stoffen zoals efedrine bevatten (8). De vierde categorie bevat de meest onschuldige middelen die vaak ook in reformzaken worden aangeboden (9). In de nota Smartshops en nieuwe trends in het gebruik van psycho-actieve stoffen worden al deze stoffen samengevat onder de naam niet-traditionele genotmiddelen. Alles wat we verkopen is gemaakt van zuivere, natuurlijke stoffen. Onze producten komen van de leverancier Conscious Dreams. Zij testen alle producten voordat ze bij ons in de handel komen. Iedereen moet zelf weten of ie deze middelen wel of niet neemt. Mensen doen dat uit eigen wil en zijn dus zelf verantwoordelijk. Maar als wij