bezieling strategienota

Transcriptie

1 bezieling strategienota VOORWOORD 1

2 INHOUD WOORD VOORAF 4 GEWELD IN AFHANKELIJKHEIDSRELATIES: GEHANTEERDE UITGANGSPUNTEN 8 PARADIGMASHIFT 10 DE BENADERING: CLIËNTGEORIËNTEERD EN DIALOOGGESTUURD 12 WIJ DOEN NIET OVER WAT ANDEREN DOEN 14 SCHATBEWAARDER 15 HET SECTORDENKEN VOORBIJ: OOK IN SAMENWERKING 17 DUURZAME ZORG 18 SPECIALS 20 FLEXIBILITEIT EN ONDERNEMERSCHAP 22 OUT OF THE BOX 24 MEER VOOR MINDER 24 EXPERTISE EN ONDERZOEK 26 YOU CAN T BE NORMAL AND EXPECT ABNORMAL RESULTS 28 MISSIE 29 DE DIENSTVERLENING VAN FIER FRYSLÂN IN EEN NOTENDOP STRATEGIENOTA Fier Fryslân Fier Fryslân VOORWOORD

3 WOORD VOORAF In het Woord Vooraf schetsen we eerst wie en wat we zijn. Fier Fryslân is een expertise en behandelcentrum op het terrein van geweld in afhankelijkheidsrelaties. Daarbij valt te denken aan: kindermishandeling, huiselijk geweld, seksueel geweld zoals grensoverschrijdend seksueel gedrag, aanranding, verkrachting en incest, eergerelateerd geweld, loverboyproblematiek en (internationale) mensenhandel. Maar ook aan vormen van geweld die minder bekend zijn, zoals jongeren die geweld gebruiken tegen hun ouders, kinderen die getuige zijn van geweld tussen hun ouders, ouderen die worden misbruikt en mishandeld en vrouwelijke genitale verminking. AFBAKENING: DOELGROEP EN OPDRACHT Onze doelgroep bestaat uit kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen; slachtoffers, plegers en getuigen van geweld (vaak kinderen). Kinderen nemen een speciale positie in bij Fier Fryslân omdat ze afhankelijk zijn van volwassenen. We kiezen steeds voor de meest kwetsbare, schrijnende of complexe situaties. Zoals buitenlandse mensenhandel, omdat mensenhandelaren er niet voor terugschrikken kinderen van vijf jaar te kopen van weeshuizen of minderjarigen uit vluchtelingenkampen te roven en hen in Nederland in de prostitutie te brengen. Of meiden uit eerculturen waar het een groter vergrijp is om incest naar buiten te brengen omdat dit de familie eer schaadt dan om je zus of nicht te verkrachten. Fier Fryslân profileert zich met geweld in afhankelijkheidsrelaties en gebruikt daarmee een bredere term dan de meer gangbare begrippen huiselijk geweld en kindermishandeling. Omdat geweld zich in alle situaties en op alle mogelijke manieren kan voordoen. Fier Fryslân richt zich uitsluitend op geweld dat plaatsvindt in afhankelijkheidsrelaties. Daarbij gaat het om stellen, ouders en kinderen, familie maar ook om een meisje dat een relatie heeft met een loverboy of een jonge vrouw die afhankelijk is van een mensenhandelaar. Onze opdracht is: voorkomen van geweld, stoppen van geweld en hulp bieden bij de gevolgen van geweld. Hiermee is ons werkterrein duidelijk afgebakend. Onze activiteiten en werkzaamheden zijn altijd te herleiden tot deze opdracht. Onze activiteiten en werkzaamheden vinden plaats langs de volgende lijnen: Primair proces: activiteiten gericht op preventie, advisering, verwijzing, voorlichting, deskundigheidsbevordering, hulpverlening, behandeling en nazorg. Agendasetting: bij de bredere samenleving als geheel, de politiek en de overheid onder de aandacht brengen van (nog) niet (h)erkende vraagstukken en maatschappelijke ontwikkelingen. Opbouwen van expertise: innovaties, onderzoek, kennis en expertiseontwikkeling. REIKWIJDTE Fier Fryslân is een landelijk werkende organisatie. Allereerst omdat Fier Fryslân veiligheid en bescherming biedt aan bedreigde kinderen, jongeren en volwassenen. Juist bij de meest ernstig bedreigde kinderen, jongeren en volwassenen is het vaak noodzakelijk om hen vanuit veiligheidsoverwegingen in een andere regio op te vangen dan de regio waar ze wonen. De kans is anders te groot dat het slachtoffer diegene die hem of haar bedreigt letterlijk tegen het lijf loopt. Ander landelijk toegankelijk aanbod is online hulpverlening en behandeling. >> 4 STRATEGIENOTA Fier Fryslân VOORWOORD 5

4 FEITEN EN CIJFERS Huiselijk geweld is de meest voorkomende geweldsvorm in onze samenleving. Na verkeersongelukken is het doodsoorzaak nummer 1 bij een niet natuurlijke dood in Nederland. Iedere week overlijdt er één kind aan kindermishandeling. In een klas van 30 leerlingen is er gemiddeld 1 leerling die te maken heeft met kindermishandeling. Jongens en mannen zijn in 40% van de gevallen slachtoffer van huiselijk geweld; meisjes en vrouwen in 60% van de gevallen. Van de daders is 83% man. Gemiddeld is er 34 keer sprake geweest van huiselijk geweld voordat er aangifte wordt gedaan. Bron: huiselijkgeweld.nl >> Ten tweede omdat Fier Fryslân gespecialiseerde opvang, hulpverlening en behandeling biedt, die beperkt beschikbaar zijn in Nederland of alleen door Fier Fryslân worden geboden. Zo is Fier Fryslân bijvoorbeeld gespecialiseerd in de opvang en behandeling van slachtoffers van loverboys, eergerelateerd geweld en internationale mensenhandel. Fier Fryslân heeft ook een gespecialiseerde kliniek voor kinder en jeugdpsychiatrie, waar jongeren behandeld worden die kampen met de gevolgen van vroegkinderlijke chronische traumatisering, hechtings en gedragsproblemen. In het kader van gespecialiseerde zorg, willen we hier nog opmerken dat Fier Fryslân een naam heeft in Nederland als het gaat om de opvang van zeer ernstig bedreigde mensen of voor OM en politie moeilijk plaatsbare mensen. Met enige regelmaat plaatsten de landelijk officier mensenhandel, coördinatoren van het Stelsel Bewaken en Beveiligen, de KLPD of de KMAR direct kinderen, jongeren of volwassenen in één van de voorzieningen van Fier. Ten derde. Fier sluit strategische allianties met andere organisaties ten behoeve van innovaties, expertiseontwikkeling en kennisopbouw. We zouden ons beperken als we dergelijke allianties uitsluitend met Friese organisaties aan zouden gaan. In dit kader is het juist van belang om ons te richten op samenwerking(sverbanden) waarmee we kunnen werken aan cumulatie van kennis en doorbraakmethoden én waarmee we vernieuwende ideeën kunnen uitwerken. Samenwerkingsverbanden met universiteiten, landelijk werkende organisaties, kenniscentra of organisaties die gespecialiseerd zijn op een specifiek thema. Ten slotte, Fier Fryslân is óók een regionaal werkende organisatie: zowel in de ambulante als in de residentiële sfeer. Fier Fryslân werkt intensief samen met een groot aantal partijen in Friesland c.q. in het noorden van het land. Het motto is: samen bereik je meer. Daarom hecht Fier Fryslân ook aan een sterke uitgangspositie in Friesland. In Friesland liggen de roots van Fier Fryslân. DIEPTE- EN BREEDTESTRATEGIE Onderzoek, innovatie, kennis en expertiseontwikkeling zouden gezien kunnen worden als de dieptestrategie van Fier Fryslân. De dieptestrategie is gericht op het ontwikkelen van zorgprogramma s, het ontwikkelen van top referente zorg, onderzoek naar de effectiviteit van de zorg, et cetera. De breedte strategie is er op gericht dat Fier Fryslân de basiskennis in huis heeft over de doelgroepen en vraagstukken die onder het werkterrein geweld in afhankelijkheidsrelaties vallen. ZO ZO ZO ZO BELEID Fier Fryslân hanteert het zo zo zo zo beleid. Dit staat voor: zo snel mogelijk, zo dicht mogelijk bij huis, zo kort als mogelijk en zo licht als verantwoord. Het is onze ambitie om er zo vroeg mogelijk bij te zijn; bij wijze van spreken nog voor de eerste klap valt. Wij hechten veel waarde aan onze laag drempelige dienstverlening, zoals het Advies en Steunpunt Huiselijk geweld, het Meldpunt Loverboys en Jeugdprostitutie, voorlichting op scholen, deskundigheidsbevordering en training van professionals op het terrein van geweld in afhankelijkheidsrelaties en de laagdrempelige groepen voor jongens en meisjes die risicogedrag vertonen en dreigen af te glijden naar loverboycircuits. Een vijfde zo staat voor zo goed mogelijk waarmee we willen aangeven dat we steeds streven naar de best mogelijke zorg van hoogwaardig kwalitatief niveau. Het motto is: goed kan altijd beter! 6 7 STRATEGIENOTA Fier Fryslân VOORWOORD

5 GEWELD IN AFHANKELIJKHEIDSRELATIES: GEHANTEERDE UITGANGSPUNTEN HET SLACHTOFFER-DADER-DENKEN STAAT EEN ONBEVANGEN HOUDING IN DE WEG Stereotypen en vooroordelen staan een heldere kijk op geweldspatronen in de weg. Zowel in de hulpverlening als bij politie en justitie wordt doorgaans een scherpe scheidslijn getrokken tussen slachtoffers en daders. In dit denken past het niet dat slachtoffers ook daders kunnen zijn (of worden) en vice versa. Bij geweld in afhankelijkheidsrelaties is het zaak om onbevooroordeeld en open te reageren. Het risico is anders dat het geweld in stand blijft omdat het probleem onvoldoende, onvolledig of onjuist in kaart is gebracht. SLACHTOFFER ÉN DADER Veel plegers zijn zelf als kind mishandeld, misbruikt of verwaarloosd. Dit geldt ook voor veel slachtoffers. Een groot aantal slachtoffers vertoont ook dadergedrag. Bijvoorbeeld getraumatiseerde moeders die hun kinderen mishandelen of nogal hardhandig of fors aanpakken door hun eigen stress en spanning. Voor Fier Fryslân is geweld in afhankelijkheidsrelaties niet primair een vraagstuk van slachtoffers en daders maar van systemen. GEWELD ALS COMMUNICATIEMIDDEL In veel gezinnen is geweld een communicatiemiddel. Man slaat vrouw, vrouw slaat kind, kind slaat hond en alle mogelijke varianten daarvan kenmerkt veel gezinssituaties waarin sprake is van huiselijk geweld en kindermishandeling. Als er sprake is van partnermishandeling is er ook vaak sprake van kindermishandeling. Dierenmishandeling kan een signaal zijn van andere vormen van geweld in een gezin. Doorgaans is een heel gezin betrokken bij het geweld en wordt het geweld in stand gehouden door de interacties tussen de gezinsleden. Het kan bijvoorbeeld in een gezinssituatie uit de hand lopen nadat de vader werkloos is geworden. Hij is gefrustreerd en zit zijn vrouw en kinderen letterlijk op de huid. Zijn puberdochter is steeds minder thuis en laat grensoverschrijdend gedrag zien. Als dit meisje bij ons wordt aangemeld vanwege grensoverschrijdend seksueel gedrag, gaan wij niet alleen een traject aan met dit meisje maar ook met haar vader en moeder. Het gaat ons om het doorbreken van geweldspatronen. GEWELD IS INGEBED IN SOCIALE VERBANDEN EN INTIEME RELATIES Bij geweld in afhankelijkheidsrelaties is er niet alleen sprake van een delict maar ook van een afhankelijkheidsrelatie. Het geweld of het delict is dus nooit het enige wat een slachtoffer en een pleger/dader bindt. Als een vrouw of man de relatie met een mishandelende partner verbreekt, betekent dit niet alleen dat zij hiermee het geweld stoppen maar dat het ook andere consequenties heeft. In gezinnen met kinderen kan het bijvoorbeeld betekenen dat een van de ouders voortaan alleen voor de kinderen moet zorgen en dat de kinderen naar een andere school moeten. Het kan ook tot gevolg hebben dat men er in inkomen op achteruitgaat, dat men moet verhuizen, vrienden en schoonfamilie kwijtraakt et cetera. Doordat dit type delictgedrag is ingebed in sociale verbanden en intieme relaties, is de kans op herhaling/ recidive groot en vraagt deze problematiek om een systeemgerichte c.q. gezinsgerichte aanpak. GEWELD BUITEN HET GEZIN Fier Fryslân richt zich niet alleen op relaties en gezinnen maar ook op geweld in afhankelijkheidsrelaties dat zich kan voordoen in bijvoorbeeld de uitgaanssfeer, binnen jeugdzorginternaten, scholen, verzorgings huizen, sportverenigingen, kerken en asielzoekers centra. De thema s geweld en veiligheid zijn overal waar mensen elkaar tegenkomen relevant. HET IS DICHTER BIJ DAN JE DENKT Juist bij geweld in afhankelijkheidsrelaties is het zaak om alert te zijn. Wat te denken van twee jongetjes die, in het bijzijn van hun ouders, met een rietje een kikker opblazen en die niet gecorrigeerd worden door hun ouders? Wat te denken van puberjongens die over de grens van een pubermeisje gaan? Moet je dit zien als experimenteergedrag waar je je niet mee moet bemoeien als volwassene? Of moet je ingrijpen? Geweld in afhankelijkheidsrelaties is geen vervan mijn bed show maar dichter bij dan je denkt. Daarom zijn voor ons belangrijke thema s: het lef hebben om iets te doen met je onderbuikgevoel en (emotionele) veiligheid (herstellen) in de leefomgeving van kinderen, jongeren en volwassenen. 8 STRATEGIENOTA Fier Fryslân GEWELD IN AFHANKELIJKHEIDSRELATIES: GEHANTEERDE UITGANGSPUNTEN 9

6 PARADIGMASHIFT De basis van Fier Fryslân is in 1978 gelegd met de oprichting van een Blijf van m n lijfhuis in Leeuwarden. Vrouwenopvang was echter te beperkt voor de problematiek die wij tegenkwamen. Opvang alleen was niet voldoende: er was behoefte aan intensieve begeleiding, aan (trauma)diagnostiek en (trauma) behandeling, aan psycho educatie, aan systeem gesprekken en systeembehandeling, aan opvoedingsondersteuning en ontwikkelingsstimulering, aan jeugdzorg, aan onderwijs en sport, aan maatjes projecten Het was echter niet eenvoudig om voor een kind of een moeder die in Blijf van m n lijf was opgenomen of een meisje dat in Asja verbleef traumabehandeling te organiseren. Bij de GGZ waren wachtlijsten, men legde prioriteit bij andere doelgroepen of er deden zich andere obstakels voor. Dit gold vaak ook voor de diensten van andere ketenpartners. Ketensamenwerking was minder eenvoudig dan het leek. Ketensamenwerking betekent verder dat kinderen, jongeren en volwassenen voor iedere afzonderlijke hulpvraag naar een andere voorziening of instantie moeten en met een andere professional te maken krijgen. Bovendien maken de wachtlijsten en interne werkprocessen van iedere afzonderlijke organisatie het doorgaans moeilijk om de hulp goed op elkaar af te stemmen. IN HET SECTOR-DENKEN STAAN AANBOD EN INSTELLINGEN CENTRAAL Ons huidige zorg en welzijnsstelsel is georganiseerd op basis van het sector denken. Iedere sector heeft zich gespecialiseerd in een bepaalde problematiek. Binnen het sectordenken staan de sector en de voorzieningen centraal. Cliënt of vraaggericht werken kan alleen binnen het specialisme van de voorziening; zodra de vraag buiten het specialisme van de voorziening of de sector valt, moet er worden verwezen naar een andere instantie die deel uitmaakt van een andere sector. Hierdoor kunnen mensen met tal van instanties en hulpverleners te maken krijgen: voor ieder probleem een andere professional. Zo komt het aanbod centraal te staan in plaats van de mensen. WIJ WILLEN KINDEREN, JONGEREN EN VOLWASSENEN CENTRAAL STELLEN Fier Fryslân heeft het sector denken losgelaten omdat dit de zorg in hoge mate fragmenteert en versnippert. Wij willen kinderen, jongeren en volwassenen centraal stellen en hun vraag om hulp of ondersteuning. Dit konden we alleen realiseren door er voor te zorgen dat we een zo breed mogelijk aanbod in huis hebben. Fier Fryslân is op dit moment erkend jeugdzorgaanbieder, erkend GGZ aanbieder en erkend AWBZ aanbieder voor LVG, SGLVG en GGZ, wij zijn door het ministerie van Justitie erkend als forensisch zorgaanbieder en hebben productieafspraken in het kader van de Regeling Ziektekosten Asielzoekers. Verder wordt Fier Fryslân gefinancierd vanuit de Wmo in het kader van voorlichting, consultatie en advies, deskundigheidsbevordering, preventie, hulpverlening en nazorg. PARADIGMASHIFT Dit is een paradigmashift. Wij ontlenen onze identiteit niet meer aan een sector. Dit impliceert dat Fier Fryslân vrouwenopvang biedt maar geen vrouwen opvang is, dat Fier Fryslân jeugdzorg biedt maar geen jeugdzorg is. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor geestelijke gezondheidszorg, onderwijs, kinder opvang. We bieden de zorg die dit meisje of deze jongen, deze man of die vrouw, dit gezin nodig heeft. Fier Fryslân heeft de keten in eigen huis georganiseerd om cliënten centraal te kunnen stellen en de versnippering te doorbreken. Fier Fryslân ontleent haar identiteit aan een maatschappelijk vraagstuk: geweld in afhankelijkheids relaties. 10 STRATEGIENOTA Fier Fryslân PARADIGMASHIFT 11

7 DE BENADERING: CLIËNTGEORIËNTEERD EN DIALOOGGESTUURD In het huidige aanbodgerichte systeem moet de hulpvraag, de problematiek of de (doel)groep bij het aanbod van de organisatie passen. WAAR BEN JE GOED IN? WAAR WORD JE BLIJ VAN? OF WAT IS JE DROOM? Fier Fryslân stelt kinderen, jongeren en volwas senen centraal en niet hun probleem, ziekte of beperking. Wij kijken naar heel de mens in plaats van alleen naar het probleem. Wij stimuleren mensen om hun mogelijkheden te onderzoeken en hun dromen waar te maken. De vragen: Waar ben je goed in?, Waar word je blij van? of Wat is je droom? zijn minstens zo belangrijk als de vraag Wat is er aan de hand? Positieve ervaringen en succes ervaringen bieden een tegen wicht tegen klachten en problemen. Daarom maken we met de meiden van Centrum jeugd een dromen boekje en songteksten; zetten we in op sport en bewegen en realiseren we de Fier Sports Academy waardoor meiden de mogelijk heid hebben om bij Friese sportclubs te sporten; willen we graag dieren bij de Veilige Veste; hechten we veel waarde aan onze maatjes projecten waardoor onze meiden gekoppeld kunnen worden aan een bijzondere vriend(in) of een big sister waarmee ze leuke dingen kunnen doen, et cetera. Wij zien de mens als één geheel en behandelen hem/haar ook als zodanig. Daarom zijn klachten en problemen niet het vertrekpunt, maar de gehele context. We willen mensen ontmoeten: kinderen, jongeren, mannen en vrouwen; als individu en als onderdeel van het (gezins of familie)systeem waarvan ze deel uitmaken. Een holistische benadering gaat niet samen met het traditionele sector denken; het vraagt om een multidisciplinaire en interdisciplinaire werkwijze. DE BEREIDHEID OM DE ZORG PER CLIËNT(SYSTEEM) IN TE RICHTEN In een cliëntgeoriënteerde en dialooggestuurde benadering staat de vraag centraal hoe de dienst verlening In dit interviewfragment komen een man en een vrouw aan het woord die te maken kregen met een huisverbod. We hebben met meerdere psychiaters van verschillende organisaties gesproken; van de GGZ, de Jeugdzorg en het Leger des Heils. Verder is er iemand van Bureau Jeugdzorg geweest en van de Raad voor de Kinderbescherming voor onze kinderen. In de gevangenis hadden we verschillende gesprekken met het AMK, Fier Fryslân, een psycholoog van de gevangenis en met een dokter. Er is dus heel veel hulpverlening geweest. We hebben zoveel papieren gehad, ik weet niet meer of we die nog nodig hebben of niet. Sommigen heb ik weggedaan. zo georganiseerd kan worden dat deze naadloos aansluit bij de behoefte van de gezinnen of de mensen die een beroep doen op hulp. Dit vraagt om de voortdurende bereidheid van professionals, managers en bestuurders om de zorg per cliënt (systeem) in te richten. Daarbij staat de vraag centraal: Wat heeft dit gezin, dit kind, deze jongere of volwassene nodig? De zorg moet ondersteunend zijn aan het welbevinden van mensen, niet leidend. Wij werken dialooggestuurd. Dit betekent dat we steeds in dialoog zijn met de kinderen, jongeren, volwassenen en gezinnen waarmee wij werken. Onze professionals staan steeds open voor hun perspectief. Kern gedachte hierbij is dat mensen zelf verant woordelijk (willen) zijn voor hun eigen leven. Daarom reiken we geen pasklare oplossingen aan, maar we zijn vooral ondersteunend bij hun proces. Rode draad hierin is de betekenis die mensen toekennen aan hun situatie en de vragen waarvoor zij zich gesteld zien. IEDEREEN MAAKT DEEL UIT VAN EEN GEZIN, EEN FAMILIE OF EEN SOCIAAL NETWERK Onze zorg is niet alleen cliëntgericht maar ook systeemgericht, omdat iedereen deel uitmaakt van een gezin, een familie of een sociaal netwerk. Systeemgerichte zorg past, net zoals zorg waarin de hele mens centraal staat, niet goed in het huidige zorgstelsel. De financiering van de zorg is volledig geïndividualiseerd. Wij zullen ook in de komende jaren blijven pleiten voor gezinsgerichte financiering van de zorg. UITGANGSPUNTEN We zetten ons in om de volgende uitgangspunten te realiseren, zowel binnen onze eigen organisatie als in samenwerkingsverbanden: één kind/jongere/volwassene, één (gezins) systeem, één plan, één professional; outreachend (indien nodig); gericht op eigen kracht; gericht op de kracht van netwerken (gezin, familie, buurt, school, etc.). 12 STRATEGIENOTA Fier Fryslân DE BENADERING: CLIËNTGEORIËNTEERD EN DIALOOGGESTUURD 13

8 WIJ DOEN NIET OVER WAT ANDEREN DOEN SCHATBEWAARDER In iedere sector komt geweld in afhankelijkheids relaties voor: in de welzijns sector, de GGZ, de verslavingszorg, het maatschappelijk werk, de LVG sector, de jeugdzorg, de ouderenzorg et cetera. Vanuit dit perspectief zou Fier Fryslân zich op al deze terreinen kunnen bewegen. Fier Fryslân neemt op dit punt een duidelijk standpunt in: Fier Fryslân doet niet over wat anderen doen. Wij zijn in principe niet geïnteresseerd in concurrentie! WITTE VLEKKEN Maar we zijn ook niet bang om de witte vlekken in te vullen die we tegenkomen. Zo was er enkele jaren geleden geen jeugdtraumabehandeling in Friesland. Voor Fier Fryslân was dit aanleiding om het Kinder en Jeugdtraumacentrum (KJTC) op te zetten. Een ander voorbeeld zijn meiden met een licht verstandelijke beperking die het slachtoffer zijn van eergerelateerd geweld en loverboys. Er was geen specialistische hulp voor hen beschikbaar, terwijl dit wel noodzakelijk was. Daarom zijn wij een voorziening gestart voor deze meiden, die hen veiligheid en bescherming biedt (zonder hen op te hoeven sluiten). Andere voorbeelden zijn: traumabehandeling voor plegers van geweld, die zelf als kind structureel zijn misbruikt, mishandeld of verwaarloosd en daardoor ernstig getraumatiseerd zijn, het zorgprogramma jongeren met seksueel grensoverschrijdend gedrag en een beschermd wonenvoorziening voor jonge soms nog minderjarige slachtoffers van buitenlandse mensenhandel. Witte vlekken die niet ingevuld zijn (of worden) door de reguliere voorzieningen. Wij zien het als onze verantwoordelijkheid om maatschappelijke vraagstukken op het terrein van geweld in afhankelijkheidsrelaties aan te kaarten en op te pakken als niemand anders het oppakt. Ons inziens is de vraag dan niet relevant binnen welke sector dit vraagstuk zich voordoet. Geweld in afhankelijkheidsrelaties is het ijkpunt voor onze organisatie: nieuwe ontwikkelingen worden hieraan getoetst. NIET OVERDOEN WAT ANDEREN DOEN, IMPLICEERT SAMENWERKING Het uitgangspunt dat we niet over doen wat anderen al doen, impliceert samenwerking en het bundelen van krachten. Fier Fryslân werkt dan ook met een groot aantal organisaties in de zorg en justitieketen samen. Daarbij wordt overigens steeds duidelijker dat ketensamenwerking ontoereikend is bij complexe problematiek. Daarom initiëren we nieuwe ontwikkelingen op het terrein van samen werking en werken wij actief mee aan initiatieven van anderen op dit terrein. In Friesland hebben we uitstekende ketensamenwerking gerealiseerd. We zijn echter toe aan verdergaande en meer geïntegreerde vormen van afstemming en samenwerking. Daderprogramma s zijn meestal gebaseerd op no cure, but control. Een vrij gangbaar idee is dat je plegers niet kunt behandelen, je kunt ze alleen leren hun gedrag te controleren. Maar waarom zouden we slachtoffers van geweld in afhankelijkheidsrelaties wel hulpverlening aanbieden en de plegers van dit geweld niet? We straffen, maar vergeten iets aan het probleem te doen. Ondanks het feit dat veel mensen ooit in hun leven te maken krijgen met geweld in afhankelijkheidsrelaties, is het één van de meest onzichtbare problematieken in de Nederlandse samenleving. Hoewel alle maatschappelijke organisaties minimaal over de deskundigheid moeten beschikken om geweld te signaleren en bespreekbaar te maken, is het belangrijk dat er een organisatie is die geweld in afhankelijkheidsrelaties als kerntaak heeft. Immers, veel organisaties zoals de GGD en het maatschappelijk werk zijn voor de inzet van menskracht en middelen in hoge mate afhankelijk van politieke besluitvorming en maatschappelijke ontwikkelingen. Hierdoor kan het accent de ene keer op armoedebestrijding liggen en de andere keer op huiselijk geweld. Het is belangrijk dat er organisaties zijn die geweld in afhankelijkheidsrelaties als kerntaak hebben. Wij treden op als schatbewaarder van alle kennis en kunde op dit terrein en dragen zorg voor continuïteit, kennisoverdracht en agendasetting. Dat is nu zo en dat blijft zo. 14 STRATEGIENOTA Fier Fryslân SCHATBEWAARDER 15

9 HET SECTORDENKEN VOORBIJ: OOK IN SAMENWERKING Anke vertelde dat ze eerder in de crisisopvang en in een jeugdzorginternaat had gezeten. Ze was voort durend bang geweest dat de andere kinderen er achter zouden komen dat ze gewerkt had. Dan zou ze voor iedereen dat hoertje zijn. Ze hield haar mond stijf dicht over die periode. Over Asja zei ze: Hier kan ik gewoon mezelf zijn. Alle meiden die hier zijn hebben gewerkt. Niks bijzonders. Hier ben ik gewoon Anke. IEDEREEN IS VERANTWOORDELIJK VOOR EEN DEEL; NIEMAND VOOR HET GEHEEL Bij ketensamenwerking verliezen we het zicht op kinderen, jongeren, volwassenen en gezinnen omdat iedereen verantwoordelijk is voor een onderdeel van de keten en niemand verantwoordelijk is voor het geheel. Ook duurt het werken in ketens vaak onnodig lang: we coördineren de verschillende interventies wel maar blijven na elkaar werken of naast elkaar, waarbij iedere instantie z n eigen doorlooptijden heeft. Hierdoor is het niet ongebruikelijk dat uiteindelijk niemand weet of de interventies het gewenste effect hebben gehad. NIEUWE CONCEPTEN VOOR SAMENWERKING: ÉÉN KIND, ÉÉN GEZIN, ÉÉN PLAN, ÉÉN HULPVERLENER Fier Fryslân ontwikkelt samen met andere organi saties en centrumgemeente Leeuwarden concepten voor samenwerking die gebaseerd zijn op één kind, één gezin, één plan, één hulpverlener. In dit concept is een hulpverlener een generalist, een allround klusjesman of klusjesvrouw waar cliënt(systemen) in principe met al hun vragen terecht kunnen. Dit geeft niet alleen duidelijkheid voor het gezin maar ook voor alle betrokken professionals. Uitgangspunt daarbij is dat eerste lijns organisaties de minder complexe zaken oppakken en tweede lijnsorganisaties de complexere zaken. Fier Fryslân neemt dan de zaken voor haar rekening waar geweldsproblematiek bovenliggend is, de verslavingszorg neemt zaken voor haar rekening waar verslavingsproblematiek bovenliggend is, et cetera. Een specialist wordt pas ingeschakeld als de generalist niet verder komt met een specifiek vraagstuk. De specialist neemt de hulpverlening echter niet over: hij of zij wordt toegevoegd. De generalist blijft betrokken en is aanspreekpunt voor het gezin maar ook voor andere professionals en instanties die betrokken zijn bij het gezin. De uitdaging is om multidisciplinaire sectoroverstijgende teams te ontwikkelen, waarin professionals van verschillende organisaties en uit verschillende sectoren elkaar opleiden tot generalist. Uitgangspunt is dat zij hun kennis delen en elkaar met raad en daad terzijde staan. In het verlengde hiervan participeert Fier Fryslân actief in de wijk en interventieteams die werken volgens de uitgangspunten van Welzijn Nieuwe Stijl. Dit geldt ook voor de School als Werkplaats. Bij deze ontwikkelingen laten we ons inspireren door het gedachtegoed van Welzijn Nieuwe Stijl en de Amaryllisgedachte, die de Friese uitwerking hiervan is. NIEUWE CONCEPTEN VOOR SAMENWERKING: MULTIDISCIPLINAIRE CENTRA Fier Fryslân zal de komende jaren samen met andere organisaties een multidisciplinair centrum kindermishandeling en een multidisciplinair centrum kinder en mensen handel ontwikkelen. De kern hiervan is dat er niet meer wordt samengewerkt in een keten, maar dat samenwerking wordt gerealiseerd door het samenbrengen van de experts van de verschillende instellingen en instanties in één team: experts uit de zorg en justitieketen vormen gezamenlijk één team dat gezamenlijk aan zaken werkt vanuit een gemeenschappelijke visie. Uitgangspunt is dat het team synergie bereikt, zodat de som meer is dan het geheel der delen. Het is niet alleen een team maar ook een fysiek gebouw waar het team werkt en waar cliënten en professionals naar toe kunnen komen. 16 JAARVERSLAG 2010 Fier Fryslân 17 HET SECTORDENKEN VOORBIJ: OOK IN SAMENWERKING

10 DUURZAME ZORG Het concept duurzaamheid inspireert ons. We willen namelijk dat onze hulp werkt, op korte en lange termijn. Dat doen we enerzijds door bij mensen op de bank te gaan zitten en contact met ze te maken ; door hen te interviewen. Zijn mensen tevreden met onze hulp? Komen ze er verder mee? Zijn ze tevreden over de manier waarop ze worden benaderd? Wat we ook willen weten: Gaat het na drie jaar nog steeds goed met deze jongen en dat meisje, met dit gezin, deze moeder of vader? We willen het effect van onze zorg gaan meten en onderzoeken of onze werkwijzen en methoden effect sorteren. Enerzijds door middel van interviews maar ook door middel van cijfers, bijvoorbeeld door het afnemen van testen. We investeren in duurzame samenwerkingsrelaties en zorgconcepten, zoals het nieuwe concept De Veilige Veste. Zo kunnen we kwetsbaarheid omzetten in kracht. Ons streven is ook: meer voor minder, we willen de zorg slimmer en beter organiseren. Samen bouwen we aan een duurzame wereld. Een wereld waarin mensen het normaal vinden om voor elkaar te zorgen. Een wereld waarin iedereen naast elkaar staat, elkaar steunt, elkaars kracht zoekt. We helpen mensen ontwikkelen, we ontwikkelen onszelf. Zo wordt duurzame bloei concreet. X. is 19 jaar. Ze weet niet waar ze vandaan komt en wie haar ouders zijn, ze is haar identiteit kwijt. Ze is op 5 jarige leeftijd door het weeshuis waar ze woonde in China verkocht aan handelaren en is van jongs af aan mishandeld door verschillende mensen, zowel geestelijk als lichamelijk. Van haar mensenhandelaren moest ze dagelijks drugs gebruiken. X. is in verschillende landen geweest en werd steeds weer doorverkocht aan andere mensenhandelaren. Ze heeft bijna tien jaar lang gedwongen in de seksindustrie gewerkt in Azië en Europa. Vanaf haar 12de of 13de verblijft ze in Nederland. X. is ernstig getraumatiseerd. Ze heeft last van herbelevingen, flashbacks, hoofdpijn, duizeligheid, paniek gevoelens, angsten, herbelevingen; ze is gestrest, overalert en snel boos. Ze kan zich niet concentreren, eet slecht en is erg afgevallen. Ze denkt dat ze dom is en heeft geen zelfvertrouwen. Haar traumatische ervaringen komen steeds gedurende de dag naar boven. Ze heeft slaap problemen en nachtmerries. Ze slaapt nauwelijks vanwege de herbelevingen en nachtmerries en hoort s nachts stemmen, waarvan ze niet weet of die echt zijn of alleen in haar hoofd zitten. Ze somatiseert veel en heeft vele klachten waardoor ze erg vaak ziek is en naar de huisarts gaat. X. kan mensen moeilijk vertrouwen, voelt zich elke dag verdrietig en heeft last van angsten, ook voor controleverlies. Ook heeft X. problemen met grenzen stellen waardoor haar veiligheid soms in het geding komt. X. heeft grote moeite met structuur vasthouden en een dag besteding volgen. Hoewel haar kind in liefde weinig te kort komt, kan ze onvoldoende invulling geven aan de opvoeding: er is sprake van gezagsproblemen, niet consequent zijn en het kind vertoont parentificatie (=kind zorgt voor ouder). X. is bang dat haar zoon wordt afgenomen. 18 STRATEGIENOTA Fier Fryslân

11 SPECIALS Fier Fryslân zal zich er hard voor blijven maken dat gespecialiseerde zorg noodzakelijk is op het terrein van geweld in afhankelijkheidsrelaties. UNIQUE SELLING POINT: VEILIGHEID EN BESCHERMING IN EEN OPEN SETTING Eén van onze unique selling points is de opvang en bescherming van ernstig bedreigde kinderen, jongeren en volwassenen. Daarbij gaat het enerzijds om bescherming tegen dreiging en geweld van derden, anderzijds om de bescherming van mensen tegen zichzelf. Juist bij geweld in afhankelijkheidsrelaties kan de drang sterk zijn om het geweld en het gevaar te bagatelliseren en kan er een sterke aantrekkingskracht blijven uitgaan van bijvoorbeeld een loverboy of een mensenhandelaar. Fier Fryslân ontwikkelt concepten van veiligheid en bescherming waarbij we niet de deur op slot hoeven te draaien of fysieke maatregelen hoeven te nemen als tralies en hekken rond het terrein. Wij zijn gespecialiseerd in het bieden van bescherming en veiligheid in een open setting. Voorwaarde hiervoor is echter wel dat de meest ernstig bedreigde kinderen, jongeren en volwassenen (tijdelijk) buiten hun eigen regio kunnen worden opgevangen. Wij bieden opvang, behandeling, bescherming en veiligheid aan kinderen, jongeren en volwassenen uit heel Nederland. NOODZAAK VAN SPECIALS Gezien de problematiek van onze doelgroepen zijn (crisis)opvang en bescherming niet toereikend. Algemene behandelprogramma s zijn evenmin toereikend; ook niet als ze vraaggericht worden ingevuld. De cliënten waar wij mee werken, vragen om gespecialiseerde integrale zorgprogramma s, toegesneden op hun specifieke problematiek. Een meisje dat in de prostitutie heeft gewerkt heeft een ander behandelprogramma nodig dan een meisje dat gevlucht is voor eergerelateerd geweld. Meiden die door mensenhandelaren geroofd zijn uit Azië of Afrika en soms nog nooit naar school zijn geweest of slechts één of twee jaar onderwijs hebben gevolgd, hebben iets anders nodig dan een jonge Turkse vrouw die is uitgehuwelijkt en met haar baby gevlucht is na jarenlang te zijn opgesloten en mishandeld. Wij geloven dat gespecialiseerde zorg effectiever en efficiënter is dan algemene zorgprogramma s. Daarbij hoeft gespecialiseerde zorg niet duurder te zijn. TOPREFERENTE (JEUGD)ZORG Door misbruik, mishandeling en verwaarlozing zijn veel van onze kinderen, jongeren en volwassenen getraumatiseerd. Veel hulpverlening en behandeling is uitsluitend gericht op de bovenliggende problematiek: loverboyproblematiek, oppositioneel gedrag, middelengebruik, opvoedingsonmacht et cetera. Zorg en hulpverlening zijn vaak gericht op het ontwikkelen van bij de leeftijdsfase behorende competenties en vaardigheden. Je zou kunnen zeggen programma s die je leren weer normaal te doen. Maar als niemand het met de kinderen, jongeren of volwassenen heeft over hun geheimen, angsten, verdriet, teleurstelling, wantrouwen, woede, frustratie en trauma s dan leren ze daar niet mee omgaan; dat leren ze niet beheersen met een emotieregulatieprogramma of met het ontwikkelen van competenties. Je krijgt dan het effect van de stop op de fles. Er is van alles aan het gisten in de fles angst, woede, frustratie, teleurstelling maar je sluit de fles af met een stop (emotieregulatie en competenties). Het kan niet anders dan dat de stop er (af en toe) afknalt. Fier Fryslân ontwikkelt zorgprogramma s waarin (jeugd)ggz en (jeugd)zorg volledig geïntegreerd zijn en elkaar versterken. Dat noemen wij topreferente (jeugd)zorg: het beste van verschillende werelden integreren. VAN STREEKZIEKENHUIS TOT GESPECIALISEERD BRANDWONDENCENTRUM In de (jeugd)zorg en de vrouwenopvang vinden (grote) stelselwijzigingen plaats. Mede als gevolg van decentralisatie is er een sterke tendens om gespecialiseerde regio overstijgende zorg af te bouwen en te vervangen door algemene regionale voorzieningen die alle cliënten uit de regio moeten bedienen : one size fits all! Op deze manier wordt het kind met het badwater weggegooid. Ons inziens zouden het jeugdzorgstelsel en het vrouwenopvangstelsel ingericht moeten worden naar analogie van de ziekenhuiswereld. Academische ziekenhuizen hebben een aanzienlijk groter verzorgingsgebied dan streekziekenhuizen en bieden complexere zorg. Gespecialiseerde ziekenhuizen als het brandwondencentrum in Beverwijk of het Anthonie van Leeuwenhoek ziekenhuis hebben een landelijke functie en zijn specialist op een specifiek terrein. Het specialisme van een academisch ziekenhuis of gespecialiseerde medische centra is niet beschikbaar in een streekziekenhuis. Vaak willen decentrale overheden alleen betalen voor burgers die in hun regio wonen. Immers, waarom zouden Rotterdam of Maastricht de opvang van Friese vrouwen en kinderen betalen? Voor ernstig bedreigde kinderen, jongeren en volwassenen is het essentieel dat de mogelijkheid blijft bestaan om tijdelijk opvang, begeleiding en behandeling te krijgen in een andere regio dan de regio waar ze zelf wonen. Fier Fryslân blijft dan ook pleiten voor behoud van de landelijke toegankelijkheid van de vrouwenopvang, een essentieel kenmerk van vrouwenopvang. REALISEREN VAN GESPECIALISEERDE ZORG EN DOORBRAAKMETHODEN Fier Fryslân blijft zich inzetten voor het realiseren van gespecialiseerde zorg en doorbraakmethoden in zorg en welzijn. Eerder gaven we al aan dat we hierbij strategische allianties sluiten met partijen die hier ook een ambitie in hebben en het verschil willen maken. Zo werken we nu bijvoorbeeld al samen met het Kinder en Jeugdtraumacentrum Haarlem, de Waag in Utrecht en de Bernard van Leer Foundation in Den Haag. 20 STRATEGIENOTA Fier Fryslân SPECIALS 21

12 Maria woont in een AZC. Ze is zes jaar en durft bijna niets. Ze heeft paniekaanvallen en schrikt al van een mug. Haar moeder Tzvetanka is een Bulgaarse Roma. Ze is ernstig depressief en heeft vaak geprobeerd zichzelf van het leven te beroven. Ze leeft met haar man in doodsangst, want ze dreigen te worden uitgezet naar Bulgarije waar, weten ze zeker, een bende vrouwenhandelaren het op Maria en haar moeder heeft gemunt. Maria lijdt met haar moeder mee, die alleen kan slapen als ze haar dochtertjes hand vastheeft. FLEXIBILITEIT EN ONDERNEMERSCHAP Een organisatie waar mensen het uitgangspunt vormen, veronderstelt een hoge mate van flexibiliteit omdat in principe iedere situatie uniek is en om een andere aanpak vraagt. Dit vraagt van een organisatie een andere manier van denken, werken, besturen en ondernemen. DE INHOUD CENTRAAL STELLEN, NIET DE INSTITUTIES In dit verband pleit de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) voor maatschappelijk of sociaal ondernemerschap; maatschappelijke organisaties moeten weer gaan ondernemen en inzetten op innovatie. Het gaat er volgens de RMO om mensen als burger te zien, niet als cliënt. Je hebt daarvoor andere type leiders nodig: mensen die niet zo nodig hiërarchisch willen sturen, maar in staat zijn de juiste mensen op de juiste plekken te krijgen en talenten te spotten, dwars door de bestaande structuren heen. De RMO pleit er verder voor de inhoud centraal te stellen en niet de instituties; het gaat er om integraal en samenhangend aanbod te ontwikkelen. Als je slim opereert binnen de bestaande verhoudingen ( ) is er veel verbetering mogelijk. ( ) Waar het op aankomt is een cultuurverandering gericht op samenwerking en niet per se op eigen omzet. Het gaat niet om grote verschuivingen, maar om het zoeken naar een behapbare schaal. [Burgerkracht. De toekomst van het sociaal werk in Nederland. 2011] Fier Fryslân laat zich door dit gedachtengoed inspireren. HOOGWAARDIGE WERKGELEGENHEID Fier Fryslân is de afgelopen jaren gegroeid. Wij zijn trots op de bijdrage die we leveren aan hoogwaardige werkgelegenheid in Friesland. Hoewel groei geen doel op zich is, kunnen ons witte vlekkenbeleid, ons innovatiebeleid en ons onderzoeksbeleid de komende jaren groei met zich meebrengen. Dit geldt ook voor sommige bedrijfsonderdelen die relatief jong zijn en waar de vraag nog steeds toeneemt. AUTONOME GROEI Ten slotte: er wordt met Fier Fryslân geflirt. Dit betekent dat Fier Fryslân door andere organisaties wordt gezien en dat men Fier Fryslân aantrekkelijk vindt. Jij kiest voor Fier Fryslân en Fier Fryslân voor jou! Fier Fryslân kiest niet voor een fusie maar voor autonome groei. Fusie leidt veelal tot verdunning, tot verwatering van je product. Bij autonome groei is er sprake van een vitale onderneming, van maatschappelijk ondernemen. 22 JAARVERSLAG 2010 Fier Fryslân FLEXIBILITEIT EN ONDERNEMERSCHAP 23

13 OUT OF THE BOX De best mogelijke zorg bieden betekent dat we ook buiten de gebaande paden moeten durven treden. Ontwikkeling en innovatie vragen om denkkracht, om experimenteerruimte. Wij stimuleren medewerkers en samenwerkingspartners om out of the box te denken. Een voorbeeld hiervan is De Veilige Veste. De Veilige Veste is een nieuw concept voor veiligheid en bescherming. MEER VOOR MINDER Fier Fryslân wil laten zien dat meer voor minder kan, dat het bij een goede bedrijfsvoering mogelijk is meer te bieden voor hetzelfde of minder geld. Op dit moment bieden wij gespecialiseerde zorg voor de prijs die anderen vragen voor niet-gespecialiseerde zorg. Innovatie, methodiekontwikkeling en onderzoek doen we deels vanuit onze reguliere middelen en deels op basis van projectgelden. In de vrouwenopvang wordt van oudsher het geheime of anonieme adres gebruikt om veiligheid en bescherming te bieden. In deze tijd is het echter niet meer goed mogelijk om een adres ge heim of anoniem te houden. De verblijf plaats van ernstig bedreigde meiden en vrouwen kan bijvoor beeld getraceerd worden via bestanden van de gemeentelijke basisadministratie en zorgverzekeraars. Als je eenmaal weet in welke plaats iemand woont, is het ook niet meer zo moeilijk iemand te traceren. Op dit moment doen wij er alles aan om er voor te zorgen dat de verblijfplaats van onze meiden en vrouwen nergens bekend wordt. Om maar te voorkomen dat echtgenoten, familie of mensen handelaren achter hun verblijf plaats komen en alles weer van voren af aan begint. Om het wat gechargeerd te zeggen: niet de pleger heeft een probleem maar het slachtoffer heeft een probleem. Zij moet er van alles aan doen om niet gevonden te worden. Dit kan momenteel alleen door een vorm van sociaal isolement: niemand mag ervan op de hoogte zijn waar een meisje of vrouw (en haar kinderen) verblijven, er kan niemand op bezoek komen en kinderen mogen geen vriendjes of vriendinnetjes mee naar huis nemen. Als er sprake is van zeer ernstige bedreiging, komen meisjes, vrouwen en kinderen soms nauwelijks nog buiten of vermijden bijvoorbeeld het centrum van de stad. Maar als we het nu eens omkeren? Als we gewoon bekend maken dat een meisje of jonge vrouw bij ons verblijft en dat wij haar bescherming bieden; dat wij nauw samenwerken met politie en justitie en dat die volledig op de hoogte zijn. De boodschap: Waag het niet om een vinger uit te steken naar dit meisje of deze vrouw; anders heb je een probleem met politie en justitie. Dat maakt het mogelijk om diegenen die de meiden en vrouwen bedreigen bij ons uit te nodigen. Dat is niet vrijblijvend! Geweld is immers strafbaar. Men zal dus mee moeten werken aan een oplossing. Goedschiks of kwaad schiks. Op deze manier ligt het probleem niet meer (alleen) bij het meisje of de vrouw die bedreigd wordt, maar (ook) bij diegene(n) die haar bedreigen. En zo hoort het ook. Het is de omgekeerde wereld als diegene die mishandeld of misbruikt is op de vlucht moet; diegene die zich hier schuldig aan maakt moet zich verantwoorden voor zijn daden en zonodig worden vervolgd. Voor onze meiden en vrouwen moet van deze benadering een enorme impuls uitgaan. De boodschap is niet langer dat ze zich moeten verstoppen en onderduiken - dat zij een probleem hebben - maar dat zij in hun recht staan: in Nederland wordt geweld in afhankelijkheidsrelaties niet getolereerd. Diegene die hen bedreigt, mishandelt of stalkt heeft een probleem: die moet zich verantwoorden bij de politie, het OM en zonodig bij de rechter. Om dit concept te kunnen realiseren zullen we veilig moeten bouwen: een veilige veste voor onze meiden en vrouwen. Kastelen werden in de middeleeuwen ontwikkeld als verdedigbare woning. Een kasteel kon een versterkte hoeve zijn of een speciaal gebouwde constructie waar je naar toe kon vluchten in tijden van gevaar. Een kasteel of een veste was zo geconstrueerd dat je er echt niet zomaar binnenkwam. De Veilige Veste wordt in het voorjaar van 2012 opgeleverd en in gebruik genomen. 24 STRATEGIENOTA Fier Fryslân OUT OF THE BOX 25

14 EXPERTISE EN ONDERZOEK i k b l o e i EEN LEIDENDE ROL INNEMEN OP ONS WERKTERREIN Als expertisecentrum willen we inspelen op ontwikkelingen in de samenleving en een leidende rol innemen op ons werkterrein; we willen een landelijke uitstraling hebben. Expertisecentrum ben je niet zomaar. Om de ontwikkeling naar expertisecentrum te faciliteren zet Fier Fryslân in op participatieve innovatie en het expliciteren van impliciete kennis; het hanteren van de plan do check act cyclus om een hoger kwaliteitsniveau te bereiken. We stimuleren ondernemerschap, out of the box denken, vragen stellen en nieuwsgierig zijn maar ook om trainingen en opleidingen te volgen en literatuur te lezen. We dagen medewerkers uit om de beste op hun vakgebied te worden. Belangrijk daarbij is vooral oprechte interesse in de mensen waarmee zij werken, de bereidheid het contact aan te gaan en de mensen waarmee zij werken te laten voelen dat zij er werkelijk toe doen. Op deze manier ontstaat een samenwerkingsrelatie die uitdaagt om steeds beter te willen worden omdat je het beste wilt voor de kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen waarmee je werkt. ONDERZOEKSGROEP Sinds 2010 heeft Fier Fryslân een eigen onderzoeks groep. De groep heeft een coördinerende rol voor wat betreft onderzoek en stimuleert de ontwikkeling en uitwisseling van expertise. Er is opvallend weinig aandacht in de zorg voor lange termijneffecten van hulp. Hoe gaat het met iemand nadat de hulp is afgerond, is het gelukt om terugval te voorkomen? De onderzoeksgroep zal zich in de komende jaren onder meer gaan richten op follow up metingen nadat cliënten zijn vertrokken. De Routine Outcome Measurement (ROM) is een mooi startpunt om zicht te krijgen op klachtverloop, tevredenheid over hulp en de ervaren kwaliteit van leven. Consequent meten zorgt uiteindelijk voor transparante hulp en resultaten. Een enorme kans, vinden wij. Want als je topzorg wilt leveren, moet je voortdurend onderzoeken en leren. Dat lukt goed als je zorg en onderzoek integreert in je organisatie. Zo ontstaat een wisselwerking tussen onderzoek en praktijk. Blijkt uit metingen dat hulp niet werkt, dan kun je hier op anticiperen met je aanbod. Ontdek je nieuwe eigenschappen van je doelgroepen, dan kun je de vraagsteling bij metingen weer optimaliseren. Zo investeren we continu in een kwalitatief hoogstaand zorgaanbod. VERSPREIDEN EN DELEN VAN KENNIS Onderzoek en het ontwikkelen van expertise vraagt ook om het verspreiden en delen van kennis. Hier zullen we de komende jaren actief op inzetten. Zo zal Fier Fryslân de komende jaren samen met het Kinder en Jeugdtraumacentrum Haarlem investeren in het realiseren van een Landelijk Opleidingscentrum Aanpak Kindermishandeling [LOAK = werktitel]. Ook zal Fier Fryslân actief (blijven) inzetten op kennisontwikkeling op onze expertisegebieden: kindermishandeling; binnenlandse mensenhandel / loverboyproblematiek; buitenlandse mensenhandel; eergerelateerd geweld en de dreiging van eerwraak; traumabehandeling en behandeling van vroegkinderlijke traumatisering; top referente jeugdzorg (waarbij jeugd GGZ en jeugdzorg geïntegreerd zijn); effectieve interventies; interculturele hulpverlening en behandeling. het kleine zaadje bloeit uit tot een mooie bloem ik vergeet denk niet meer aan vroeger laat mijn verleden achter ik ga verder ga verder met mijn leven ik ga de toekomst in ik doe het anders ik neem een andere weg die beter is voor mijzelf ik ga verder ik bloei Sharon Uit: Dromenboek, Fier Fryslân, STRATEGIENOTA Fier Fryslân EXPERTISE EN ONDERZOEK

15 YOU CAN T BE NORMAL AND EXPECT ABNORMAL RESULTS Medewerkers maken het verschil. Fier Fryslân heeft hoge ambities. Vaak zeggen we tegen medewerkers: Het is topsport bij Fier Fryslân. En topsport vraagt iets als je meer van baantjes trekken houdt, dan moet je hier niet willen werken, dan word je hier niet gelukkig. You can t be normal and expect abnormal results. Daarom zijn we kritisch en eerlijk tegen medewerkers. Als we twijfels hebben dan wordt dit besproken. Het motto: bij twijfel niet inhalen. Immers, we kunnen alleen uitgroeien tot een excellente organisatie als iedereen op de juiste plek zit, zich uitgedaagd voelt en zijn of haar competenties ten volle kan benutten. Anderzijds verplicht dit ons ook om aantrekkelijke en uitdagende functies te creëren. Onze droom: in de toekomst komen mensen naar ons toe omdat ze bij Fier Fryslân willen werken, ze komen met ambities en ideeën over wat zij willen toevoegen. Daarbij is een no nonsense houding essentieel: de vaatwasser moet ook gewoon leeggehaald worden! Brief aan mezelf Lieve Zohra, Stop met twijfelen, stop medelijden te hebben met iedereen. God heeft je niet voor niets deze kant op gestuurd. Ga voor Umer. Je ouders trekken wel bij. Je hebt de eerste stap al gezet, hak nu de knoop door. Hoe lang wil je nog blijven nadenken? Verspil je tijd niet meer. Mensen maken je zwart en dat zullen ze ook blijven doen. Je moet je niets van hen aantrekken. Ze kennen de waarheid niet, zelfs mama en papa kennen de waarheid niet. Ga gewoon trouwen met Umer, dan doe je tenminste iets goeds. Ga verder met je leven. Sta niet te lang stil. Je leven met Umer zal heel anders zijn, maar hij zou je nooit verdriet doen. De pijn zal misschien wel ondraaglijk zijn, maar dat moet dan maar even. Je bent sterk Zohra, je kan het wel. God heeft jou zoiets moois gegeven. Iets waar zoveel meisjes van dromen, maar niet krijgen. Wees niet ondankbaar, en grijp je kans voordat deze verloren gaat. Geloof in jezelf, wees sterk, blijf vastberaden. En verlies de hoop niet. MISSIE Fier Fryslân streeft er naar dat iedereen die te maken heeft (gehad) met geweld in afhankelijkheidsrelaties direct hulp kan krijgen: plegers, slachtoffers en getuigen van geweld (meestal kinderen). Omdat kinderen en jongeren vaak niet de hulp krijgen die noodzakelijk is, zijn kinderen en jongeren speerpunt. Hulp bij geweld vraagt om samenwerking. Daarom realiseren we waar mogelijk samen met andere partijen samenwerking, intersectorale zorgprogramma s, netwerken en ketens. Als expertisecentrum willen we inspelen op ontwikkelingen in de samenleving en een leidende rol innemen ten aanzien van agendasetting, innovaties en professionalisering op het terrein van geweld in afhankelijkheidsrelaties. Op basis van onze missie zijn de volgende uitgangspunten leidend voor ons werk: Ontmoeting en contact Onderzoek laat zien dat bejegening de belangrijkste succesfactor is binnen de hulpverlening: lukt het om echt contact te krijgen met een kind, een jongere, een man of vrouw en vertrouwen zij de professionals? Contact is de basis voor hulpverlening. Snel Iedereen die een beroep op ons doet moet snel hulp krijgen zodat zij niet hoeven te wachten als ze eenmaal de stap hebben genomen om hulp te vragen. Wij doen alle mogelijke moeite om onze cliënten snel en zonder ingewikkelde procedures te helpen. Onderscheidend Wij bieden onderscheidende diensten met een goede verhouding tussen prijs en kwaliteit. Verder willen wij een leidende rol in nemen ten aanzien van kennis, expertise en methodiekontwikkeling. Alleen je eigen voorstellingsvermogen staat je ambitie in de weg. Uit: Dromenboek, Fier Fryslân, STRATEGIENOTA Fier Fryslân MISSIE

16 DE DIENSTVERLENING VAN FIER FRYSLÂN IN EEN NOTENDOP (SEPTEMBER 2011) OPVANG, BEHANDELSETTINGEN, BESCHERMD WONEN EN BEGELEID WONEN AMBULANTE BEHANDELING (GGZ) Blijf van m n lijfplus Anonieme (crisis)opvang en behandeling voor vrouwen en kinderen (huiselijk geweld, eergerelateerd geweld, vrouwenhandel, bedreiging uit criminele circuits), inclusief een dagprogramma, diagnostiek en behandeling, een kinder- en jeugdpsychiater, een orthopedagoog, een crèche en indien de veiligheid dit toelaat contacten met de vader van het kind c.q. de (ex-)partner van de vrouw. Er zijn 2 plaatsen gereserveerd voor moeders met een licht verstandelijke beperking en hun kinderen. Er zijn 3 plaatsen gereserveerd voor buitenlandse slachtoffers van internationale mensenhandel. Er zijn 2 plaatsen gereserveerd voor Friese tienermoeders. Blijf van m n lijf Begeleid Wonen Begeleid wonen voor vrouwen en kinderen van Blijf van m n lijf. Plegeropvang Opvang en begeleiding van mannen/vrouwen die in het kader van de Wet Tijdelijk Huisverbod uit huis geplaatst zijn. Rena I en II Een anonieme klinische (therapeutische) behandelsetting (in opleiding) voor buiten landse slachtoffers mensenhandel (en hun kinderen); jongeren in de leeftijd van 17 t/m 25 jaar die te kwetsbaar zijn voor de Beschermde Opvang, de AMA-campus, het AZC of de maatschappelijke en de vrouwenopvang. Beschermd Wonen voor buitenlandse slachtoffers mensenhandel (en hun kinderen). Asja I en II Anonieme (crisis)opvang en behandeling voor meiden in de leeftijd van 15 t/m 23 jaar (grensoverschrijdend seksueel gedrag, loverboyproblematiek en jeugdprostitutie). Asja III Anonieme (crisis)opvang en behandeling voor meiden met een lichte verstandelijke beperking (LVB) in de leeftijd van 15 t/m 23 jaar (grensoverschrijdend seksueel gedrag, loverboyproblematiek en jeugdprostitutie). Zahir Anonieme (crisis)opvang en behandeling voor meiden in de leeftijd van 14 t/m 23 jaar (eergerelateerd geweld en dreiging van eerwraak). Zahir II (i.o.) Anonieme (crisis)opvang en behandeling voor meiden met een licht verstandelijke beperking (LVB) in de leeftijd van 14 t/m 23 jaar (eergerelateerd geweld en dreiging van eerwraak). Metta I, Metta II en Metta III Behandeling in een klinische (therapeutische) setting voor meiden van 12 t/m 23 jaar met dubbele diagnoseproblematiek (kinder- en jeugdpsychiatrie). Metta I is een niet anonieme klinische behandelsetting (16 t/m 23 jaar). Metta II is een niet anonieme klinische behandelsetting (16 t/m 23 jaar). Metta III is een anonieme klinische behandelsetting (12 t/m 16 jaar). Gaja Beschermd Wonen voor de meiden van Centrum Jeugd (Asja, Zahir, Metta) als tussenstap tussen 7x24 uur opvang en begeleid wonen. LeerHuis Begeleid wonen voor de meiden van Centrum Jeugd. Maatjesprojecten voor de meiden van Centrum Jeugd Bijzondere vriendschappen: een leeftijdsgenoot, zoals een MBO- of HBO-student, is maatje van een meisje/jonge vrouw in de opvang. Big Sister/Big Brother: een volwassene is Big Sister of Big Brother van een meisje in de opvang. Begeleide Terugkeer en Nazorg Begeleiding bij terugkeer naar huis of bij het zelfstandig gaan wonen na verblijf in de residentiële zorg. Behandelcentrum Fier Fryslân (GGZ) Diagnostiek en behandeling van psychi(atri)sche problemen, klachten en stoornissen die voortkomen uit of samenhangen met recent of eerder meegemaakt geweld in afhankelijkheidsrelaties. Aanbod bestaat onder andere uit: (traumagelateerde) diagnostiek, individuele en groepsbehandeling, vak therapieën (psycho-motore therapie, creatieve therapie en drama therapie), systeembehandeling, EMDR, cognitieve gedragstherapie, schematherapie, Horizonmethode (jeugdtraumabehandeling). Het behandelcentrum bestaat uit drie teams: - Kinder en jeugdtraumacentrum (lid van het Landelijk Centrum chronische Vroegkinderlijke Traumatisering) - Team Interculturele (trauma)behandeling - Team Jongeren en Volwassenen; dit team biedt ook forensische zorg Online-behandeling Geprotocolleerde online-behandeling voor jongeren met een seksueel trauma STRATEGIENOTA Fier Fryslân DE DIENSTVERLENING VAN FIER FRYSLÂN IN EEN NOTENDOP

17 ASHG EN DHHG Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG) 7 x 24 uur telefonisch bereikbaar, via mail en Skype en mogelijkheden voor face-to-face contact (op afspraak): - voor een luisterend oor, een gesprek, verwijzing en voorlichting; - professionals kunnen bij het ASHG terecht voor advisering bij casuïstiek, het maken van een plan van aanpak, informatie et cetera. Directe Hulp bij Huiselijk Geweld (DHHG) DHHG biedt outreachende hulp aan gezinnen waar sprake is van huiselijk geweld. Het betreft gezinnen die vanwege huiselijk geweld gemeld worden bij de politie en gezinnen waarbij een huisverbod is uitgesproken. KINDSPOOR Kindspoor Bij het Kindspoor worden kinderen aangemeld met een achtergrond van huiselijk geweld en (v)echtscheidingen. Het Kindspoor hanteert een brede integrale en systeemgerichte benadering, waarbij het perspectief van het kind centraal staat. Het is de rode draad waarlangs het hulpverleningsaanbod wordt gedaan. Kinderen kunnen niet los gezien worden van hun ouders c.q. het gezin waarin ze leven. Uitgangspunten voor hulpverlening zijn: a) herstel van fysieke en emotionele veiligheid; alle gezinsleden ondersteunen om hun rol weer in te nemen b) signaleren van kindermishandeling en herstel van geweldloze communicatie. Het Kindspoor biedt relatief kortdurende hulpverleningstrajecten: - Kindbemiddeling waarbij ouders worden ondersteund om met elkaar en met hun kind(eren) in gesprek te gaan over het geweld: het stilzwijgen doorbreken en het perspectief van het kind (weer) centraal stellen; - voorlichting aan ouders over de gevolgen van conflicten en huiselijk geweld voor kinderen en themagroepen voor ouders (psychoeducatie); - psycho-educatiegroepen voor kinderen: Let op de kleintjes, Vingers in je oren en Herrie in huis; - Video Home Training. JONGERENSPOOR Lotgenoten- en risicomeidengroepen Groepen voor meiden (en hun ouders) die dreigen af te glijden richting grensoverschrijdend seksueel gedrag, prostitutie en andere uitbuitingsrelaties en groepen voor meiden die in de prostitutie en vaak ook nog op andere manieren zijn uitgebuit. Zorgprogramma Jongeren met Grensoverschrijdend Seksueel Gedrag Outreachende hulp voor jongeren t/m 23 jaar die grensoverschrijdend (seksueel) gedrag laten zien. Tienermoederbegeleiding Begeleiding van tienermoeders. Chatcontacten (Chat met Fier) Laagdrempelige hulp voor jongeren en (jong)volwassenen; onder meer voor jongeren uit eerculturen waarvoor het zoeken van hulp taboe is; maar ook voor jongeren waarvoor de drempel van de reguliere hulpverlening te hoog is (bijvoorbeeld bij verkrachting en misbruik), luisterend oor, informatie en advies. PROSTITUTIESPOOR Netwerk Mensenhandel Friesland Zorgcoördinatie en casemanagement voor buitenlandse slachtoffers van internationale mensenhandel in Friesland. Prostitutie Maatschappelijk Werk Maatschappelijk werk voor jongeren, vrouwen en mannen die in de prostitutie werkzaam zijn. Advies en Meldpunt Loverboys en Jeugdprostitutie 7 x 24 uur telefonisch bereikbaar, via mail en Skype en mogelijkheden voor face-to-face contact (op afspraak). Zaken worden besproken in een casuïstiekgroep waarin hulpverlening, onderwijs, politie en justitie vertegenwoordigd zijn. VOORLICHTING, PREVENTIE EN DESKUNDIGHEIDSBEVORDERING Voorlichting en preventie Voorlichting aan jongeren, ouders, professionals en het brede publiek. Deskundigheidsbevordering en training van professionals. Advisering van andere (zorg)organisaties bij geweldsincidenten (seksueel of fysiek geweld). PROJECTEN Veilige Veste Realiseren van een nieuw concept van veiligheid en bescherming voor ernstig bedreigde kinderen, jongeren en volwassenen. Fier Sports Academy (FSA) Meiden uit anonieme opvang (slachtoffers van loverboys en eerwraak) krijgen de kans om in bestaande sportteams uit de regio te participeren. Door middel van inspannen ontspannen STRATEGIENOTA Fier Fryslân DE DIENSTVERLENING VAN FIER FRYSLÂN IN EEN NOTENDOP

18 LOAK Opzetten van een integrale opleiding voor (toekomstige) behandelaren van mishandelde kinderen en jongeren. Ondersteuningsaanbod opzetten voor professionals die met kinderen en jongeren werken. Ondersteuningsaanbod opzetten voor instellingen die met jeugdigen werken gericht op het ontwikkelen van een integraal veiligheidsbeleid. Multidisciplinair Centrum Kindermishandeling Aanpak rond kindermishandeling ontketenen en de krachten bundelen (geïnspireerd op de Child Advocacy Centers in de VS). Nieuwe aanpak van kindermishandeling ontwikkelen waarin kinderen en gezinnen centraal staan en waar snelheid van handelen voorop staat. De Garaasje, Multidisciplinair Centrum Kinder- en Mensenhandel Aanpak rond Kinder- en Mensenhandel ontketenen, kennis en expertise bundelen en slachtoffers van internationale kinder en mensenhandel centraal stellen. Sociale Participatie Jongeren leren hun kerncompetenties te ontdekken; aanbieden van werkervaringsplaatsen. Traumabehandeling en systeembehandeling in een forensisch kader Project met Leger des Heils voor jongeren en jong volwassenen die uit detentie komen en in een resocialisatietraject zitten/in een beschermd wonen traject zitten. Samenwerkingsproject met PI Leeuwarden voor jongeren en jong volwassenen die gedetineerd zijn en voor mannen die gedetineerd zijn vanwege een huisverbod (in oprichting). Samenwerkingsproject met PI Zwolle t.b.v. vrouwen in detentie (in oprichting). Fryslân Child Protection Neighbourhood Approach Ontwikkelen van een preventieve aanpak/methodiek voor reduction in violence in families with children under 4 years of age growing up in social and economic disadvantage. ONDERZOEK Academische Werkplaatsen Academische Werkplaats Opvang en OGGZ. Academische Werkplaats Kindermishandeling. Onderzoeksgroep Fier Fryslân Onderzoek naar het huisverbod in Friesland. Onderzoek naar Asja (opvang en behandeling slachtoffers loverboys). Onderzoek naar effectiviteit behandeling Centrum jeugd. UITGAVE Fier Fryslân Postbus CB Leeuwarden Tel: e mail: info@fierfryslan.nl REDACTIE Linda Terpstra en Anke van Dijke VORMGEVING Groot Haar + Orth communicatie en creatie Oktober STRATEGIENOTA Fier Fryslân VOORWOORD 35

19 36 STRATEGIENOTA 2011 Fier Fryslân VOORWOORD 37