Uithoflijn. Voorontwerp+ Versie 1.0 februari Stationsgebied - P+R De Uithof

Transcriptie

1 Uithoflijn Stationsgebied - P+R De Uithof Voorontwerp+ Versie 1.0 februari 2012

2 2

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Doel VO+ en status Historie en besluiten Leeswijzer 7 2 Nut en noodzaak 9 3 Uitgangspunten en randvoorwaarden 11 4 Scope en tracé 13 5 Raakvlakprojecten 15 6 Systeemeisen Uithoflijn Ontwerp Stationsgebied en OV-terminal, koppeling sneltram Utrecht-Nieuwegein/IJsselstein Adama van Scheltemabaan Halte Vaartsche Rijn tot Koningsweg Laan van Maarschalkerweerd en Weg tot de Wetenschap De Uithof P+R De Uithof Vervolg en planning 115 Colofon Inpassingseisen Uithoflijn 21 8 Veiligheidseisen Uithoflijn 23 9 Materialisering 27 3 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

4 4

5 1 Inleiding 1.1 Doel VO+ en status Voor u ligt het zogeheten Voorontwerp Plus (VO+) voor de Uithoflijn. Movares heeft dit VO+ gemaakt in opdracht van de gemeente Utrecht en Bestuur Regio Utrecht om aan te tonen dat het ontwerp voor de Uithoflijn maakbaar is. Dit wil zeggen dat het: een goed werkend openbaarvervoersysteem oplevert, dat goed is ingepast in de omgeving; voldoet aan onder andere het Integraal Programma van Eisen (IPvE) voor het Tramsysteem Regio Utrecht; past binnen de bestuurlijk vastgestelde financiële kaders. Het VO+ is een nadere uitwerking van de eerder vastgestelde ontwerpen en vervangt deze daarom. Ten opzichte van de eerdere ontwerpen zijn met name de inpassing in het Stationsgebied, de inrichting van de haltes in de omgeving en de verkeersveiligheid verder uitgewerkt. Het ontwerp van de halte Vaartsche Rijn is daarentegen niet gewijzigd. Daarnaast brengt het VO+ de verschillende ontwerpen samen in één rapport, zodat er een integraal ontwerp wordt gepresenteerd van de Uithoflijn. Het VO+ bestaat uit de voorliggende ontwerprapportage waarin het gehele ontwerp van de Uithoflijn wordt toegelicht en per tracédeel wordt vastgelegd in inrichtingstekeningen en dwarsdoorsneden. Het VO+ is een onderdeel van het nog door het algemeen bestuur van de regio Utrecht te nemen uitvoeringsbesluit voor de Uithoflijn voorjaar 2012 en vormt het uitgangspunt voor de verdere uitwerking naar een definitief ontwerp. Aangezien het VO+ de inpassing en inrichting van de trambaan in de omgeving nader preciseert en uitgangspunt is voor het definitief ontwerp, wordt het VO+ ook door het gemeentebestuur van Utrecht vastgesteld. 1.2 Historie en besluiten De Uithoflijn maakt gebruik van het eerder vastgestelde (bus)tracé voor de HOV Om de Zuid. In 2007 hebben gemeente en het Bestuur Regio Utrecht besloten om de bestaande tram uit Nieuwegein en IJsselstein door te trekken naar De Uithof. Dit heeft geleid tot een voorontwerp voor de Tram om de Zuid/ Uithoflijn, dat in 2010 is vastgesteld en een bestemmingsplan, dat in 2011 onherroepelijk is geworden. Dat voorontwerp omvat het tracédeel vanaf de bestaande busbaan Adama van Scheltemabaan tot en met De Uithof. In 2009 heeft Bestuur Regio Utrecht de ambitie vastgesteld om een tramnetwerk te realiseren dat bestaat uit vijf verbindingen. Mede op basis van deze ambitie is in 2010 besloten de tramhalte in het stationsgebied aan de binnenstadszijde van de OV-terminal te plaatsen. Dit is samen met het eindpunt in De Uithof vastgelegd in een aanvulling op het Voorontwerp Uithoflijn. 5 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

6 6

7 In juni 2011 hebben gemeente en Bestuur Regio Utrecht het projectbesluit voor de Uithoflijn genomen, onder andere op basis van een Maatschappelijke Kosten Baten Analyse, Businesscase en de aanvullende financiering van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. 1.3 Leeswijzer Hoofdstuk 2 beschrijft het nut en de noodzaak van de aanleg van de Uithoflijn. Hoofdstuk 3 geeft een opsomming van de belangrijkste uitgangspunten en randvoorwaarden. De scope en het tracé komen aan bod in hoofdstuk 4, gevolgd door de raakvlakken in hoofdstuk 5. Hoofdstuk 6 geeft de systeemeisen van de Uithoflijn weer, gevolgd door de inpassingseisen in hoofdstuk 7 en de veiligheidseisen in hoofdstuk 8. Hoofdstuk 9 beschrijft de materialisering van de trambaan. Het ontwerp voor de Uithoflijn wordt aan de hand van visualisaties en tekeningen toegelicht in hoofdstuk 10. Ten slotte komen in hoofdstuk 11 de vervolgaanpak en planning aan bod. 7 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

8 OV Visie Regio Utrecht 2028 Dragend OV netwerk 2028 Tramnet/knooppunt Randstadspoor Dragend radiaal Dragend tangentieel Ring Utrecht 8

9 2 Nut en noodzaak De Uithoflijn is een belangrijk onderdeel van een netwerk van Hoogwaardige Openbaar Vervoerbanen en verbindt het station Utrecht Centraal met De Uithof. Tussen deze twee belangrijke plekken in de stad ontstaat een snelle, comfortabele en milieuvriendelijke verbinding. Daar zullen per dag in 2020 circa reizigers van profiteren. Met de komst van de Uithoflijn verbeteren de bereikbaarheid van De Uithof, de leefbaarheid van de stad en de kwaliteit van het openbaar vervoer. in en om de stad Utrecht geschikt om te vertrammen. Hierbij gaat het om de HOV Zuidradiaal naar Leidsche Rijn, de HOV Binnenstadsas naar De Uithof en Zeist en tramlijnen naar Zuilen en Overvecht. Met name vanwege de grote aantallen reizigers op de Uithoflijn, wordt deze tramlijn als eerste aangelegd. Groeiende reizigersaantallen Het aantal studenten en werknemers dat vanaf Utrecht Centraal naar De Uithof reist, blijft de komende jaren groeien. Dit is het gevolg van de uitbreiding van de Universiteit Utrecht en de Hogeschool Utrecht en de komst van verschillende instellingen naar De Uithof. Nu al rijdt alleen op lijn 12 (S) in de spits elke 2 à 3 minuten een 24 meter lange dubbelgelede bus van en naar De Uithof. Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat de groeiende aantallen studenten en werknemers niet meer met bussen te vervoeren zijn. Om die reden is gekozen voor de aanleg van de Uithoflijn als tramlijn. Een gekoppeld tramstel is 75 meter lang en kan bijna vier keer zoveel reizigers vervoeren als een dubbelgelede bus. De voorziene frequentie van 16 trams per uur per richting betekent elke 3,75 minuten een tram en daarmee een ruime verdubbeling van de huidige vervoerscapaciteit. Uitbouw regionaal tramnetwerk De aanleg van de Uithoflijn vormt de eerste stap in de uitbouw van het regionale tramnetwerk. Daarmee komt de Uithoflijn in een breder perspectief te staan. Dit is onder andere verwoord in de OV-visie (2012) van Bestuur Regio Utrecht. Op basis van vervoerswaarde zijn meerdere openbaarvervoerlijnen 9 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

10 Bestaande situatie Tramhalte Utrecht Centraal Adama van Scheltemabaan en gebouw Burgerzaken Pelikaanstraat De Uithof, halte Kruytgebouw 10

11 3 Uitgangspunten en randvoorwaarden Voor de Uithoflijn zijn de uitgangspunten en randvoorwaarden vastgelegd in onderstaande documenten. Tracé en inpassing Integraal Programma van Eisen en Functioneel Ontwerp HOV om de Zuid, Gemeente Utrecht, april 2005, waarin het ontwerp en de inpassing van de HOV Om de Zuid als busbaan zijn vastgelegd; Voorontwerp tram HOV Om de Zuid, 2e druk november 2009, waarin het ontwerp en de inpassing van de HOV Om de Zuid als trambaan zijn beschreven; Studie inpassing Tramnetwerk in het Stationsgebied, juni 2010, met een onderzoek naar de positie van de tramhalte in de OV-terminal en de mogelijke spoorkruisingen; Rapportage inpassing tram en bus in de OV-terminal, oktober 2010, met daarin het ontwerp van de bus- en tramhaltes; Aanvullend voorontwerp tram HOV Om de Zuid, december 2010, waarin het tracé van de tram in het stationsgebied en bij het eindpunt in De Uithof zijn beschreven. Op basis van de inspraakreacties is in 2011 besloten het opstelterrein te verplaatsen naar P+R De Uithof; Bestemmingsplan HOV Om de Zuid, vastgesteld in juni Tramsysteem Systeemeisen, Integraal Programma van Eisen Tramsysteem Regio Utrecht, versie 4.2. februari 2011; Maatschappelijke Kosten Baten Analyse Uithoflijn, Ecorys, mei 2011; OV-visie Bestuur Regio Utrecht, concept februari Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

12 12

13 4 Scope en tracé Het tracé van de Uithoflijn sluit aan op de nieuwe (tijdelijke) eindhalte van de Sneltram Utrecht Nieuwegein/IJsselstein. Deze halte wordt aangelegd in het verlengde van de Graadt van Roggenweg, ter plaatse van de te slopen parkeergarage tussen het Jaarbeursplein en het NH-hotel. Om de trambaan door te kunnen trekken, wordt het gebouw Cranenborch gesloopt. Na een gelijkvloerse kruising met de Mineurslaan buigt de trambaan linksaf richting een nog te bouwen brug over de Van Sijpesteijnkade en de Leidsche Rijn. De bussen van en naar de Jaarbeurszijde van de OV-terminal zullen ook van deze baan gebruik maken. Hierna daalt de bus-/trambaan af richting Leidseveertunnel. Op het Smakkelaarsveld gaat de tram rechtsaf onder de Bibliotheek++ door richting de OV-terminal. Ook aan deze zijde gaat de bus-/ trambaan met een brug over de Leidsche Rijn en de hoofdfietsroute heen. aansluiting op rijksweg A28 sluit de Uithoflijn aan op het nieuwe P+R De Uithof en het hierachter gelegen opstelterrein. In de OV-terminal stopt de tram aan een lang perron aan de binnenstadszijde, met aan de ene kant de trams en aan de andere kant bussen. Bij het hoofdgebouw van de Nederlandse Spoorwegen sluit de trambaan aan op de om te bouwen busbaan langs de spoorlijn, de Adama van Scheltemabaan. Daarna gaat het tracé van de Uithoflijn over een viaduct verder langs de spoorlijn, onder andere langs de Pelikaanstraat en de begraafplaatsen Soestbergen en Kovelswade. Na de onderdoorgang onder de Waterlinieweg volgt het traject de spoorlijn om daarna via een bocht naar links de Koningsweg te kruisen. De Uithoflijn ligt hier ten westen van de Laan van Maarschalkerweerd. Na de kruising met de Laan van Maarschalkerweerd en de Kromme Rijn gaat de trambaan verder aan de oostzijde van de Weg tot de Wetenschap. De trambaan sluit bij De Uithof aan op de bestaande busbaan langs de hogeschool- en universiteitsgebouwen, het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU) en het Wilhelmina Kinderziekenhuis. Nabij de 13 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

14 14 Plankaart Stationsgebied Utrecht

15 5 Raakvlakprojecten Door de aanleg in stedelijk gebied heeft de Uithoflijn een groot aantal raakvlakken met andere projecten. Deze raakvlakken zijn in beeld gebracht, afgestemd met alle betrokken partijen en waar nodig zijn gezamenlijke oplossingen gecreëerd. Ook bij de verdere uitwerking vindt intensieve afstemming plaats tussen de verschillende projecten. Dit zijn de belangrijkste raakvlakken, de betrokken partijen en de oplossingen die gekozen zijn vanaf de tijdelijke eindhalte van de Sneltram Utrecht Nieuwegein/IJsselstein tot P+R De Uithof: Mineurslaan en omgeving In samenspraak met de Projectorganisatie Stationsgebied wordt de helling van de HOV-baan aangepast zodat deze ook geschikt is voor de tram. Brug Leidsche Rijn tot Leidseveertunnel De Projectorganisatie Stationsgebied past mogelijk de ligging van de HOVbaan aan, om de keuze open te laten voor het al dan niet realiseren van de Westpleintunnel. Leidseveertunnel en Smakkelaarsveld Samen met de Projectorganisatie Stationsgebied is de ligging van de HOVbanen aangepast, afgestemd op de komst van de Bibliotheek++ die hier gebouwd wordt. Brug Leidsche Rijn binnenstadszijde Samen met de Projectorganisatie Stationsgebied wordt het ontwerp van de brug uitgewerkt, in samenhang met de helling van het fietspad langs de Leidsche Rijn en het Noordflankgebouw. Gebouw Noordflank en Stationsplein Oost Door de komst van de tram past de Projectorganisatie Stationsgebied de gebouwcontour en steunpuntplaatsing van het stationsplein aan. OV-terminal ProRail wijzigt het eerdere ontwerp voor de bus- en de tramstations in de OV-terminal om de tram goed in te kunnen passen in de omgeving. In het nieuwe ontwerp komt het bus-/tramstation aan de binnenstadszijde van de OV-terminal. De verdeling van bussen over de beide zijden van de sporen verandert hierdoor. Aan de binnenstadszijde wordt volgens het nieuwe ontwerp een bus-/tramstation gebouwd en aan de Jaarbeurszijde een busstation. Rabobrug Doordat de perronlay-out van de bus- en tramstations aan beide zijden van de sporen wijzigt, wijzigen ook de positie en vormgeving van de toekomstige trappen naar de Rabobrug, die door de Projectorganisatie Stationsgebied en ProRail wordt gerealiseerd. Hoofdgebouw Nederlandse Spoorwegen Ten behoeve van de tram wordt nagegaan of de laad- en losingang verplaatst kan worden naar de zijkant van het gebouw. Spooruitbreiding Vleuten Geldermalsen Bij ProRail is een aanvraag ingediend voor de aanleg van de onderbaan langs de spoorlijn en de halte Vaartsche Rijn, als onderdeel van de contracten voor de spooruitbreiding. 15 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

16 16

17 UMCU De halte AZU en de aanpassingen in de omgeving worden in samenspraak met het UMCU gerealiseerd, waarbij nog afspraken gemaakt worden over wie welk onderdeel gaat realiseren. P+R De Uithof Vooruitlopend op de komst van de Uithoflijn realiseren het UMCU, de Universiteit Utrecht, de Hogeschool Utrecht en de gemeente de P+R, inclusief het viaduct in de Universiteitsweg. De aanleg van de Uithoflijn leidt daarnaast tot aanpassingen buiten het tramtracé: Alternatief bussen Adama van Scheltemabaan De bussen van de Adama van Scheltemabaan verhuizen naar de andere zijde van de spoorlijn. De gemeente zorgt voor een alternatieve route naar het busstation aan de Jaarbeurszijde. Aanpassing verkeerssituatie Ledig Erf De gemeente past na het opheffen van buslijn 12 (S) het Ledig Erf aan, onder andere om bestemmingsverkeer te ontmoedigen dat via de Pelikaanstraat naar de halte Vaartsche Rijn gaat. Remise Nieuwegein Het Bestuur Regio Utrecht zorgt er voor dat op de huidige locatie van de remise ook de trams van de Uithoflijn kunnen worden onderhouden. 17 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

18 18

19 6 Systeemeisen Uithoflijn De systeemeisen voor de Uithoflijn zijn verwoord in het Integraal Programma van Eisen (IPvE) Tramsysteem Regio Utrecht, versie 4.2 van 16 februari Dit IPvE is van toepassing voor alle tramlijnen in de regio. In het IPvE staan de eisen beschreven voor de volgende onderdelen van het tramsysteem: 1. Materieel 2. Infrastructuur 3. Exploitatieproces 4. Locaties en gebouwen 5. Beheer en onderhoud Voor het VO+ van de Uithoflijn zijn met name de eisen aan de infrastructuur en de locaties en gebouwen van belang. Het hoofdsysteemniveau Infrastructuur valt uiteen in vijf systeemniveaus: 1. Baantechniek 2. Tractie- en energievoorziening 3. Beveiliging en beheersing 4. Telecom 5. Kunstwerken Belangrijke eisen betreffen onder meer de aslasten, boogstralen, hellingen, keermogelijkheden, snelheden, levensduur, beschikbaarheid voor exploitatie, zichtlijnen en kruisingen met wegverkeer. Deze eisen zijn verder uitgewerkt in ontwerpvoorschriften. Het hoofdsysteemniveau Locaties en Gebouwen valt uiteen in vier systeemniveaus: 1. Halte 2. Opstelterrein 3. Werkplaats 4. Gebouwen Hierbij zijn vooral de eisen aan de haltes relevant voor de Uithoflijn. Belangrijke eisen betreffen het snel in- en uit kunnen stappen, in- en uitchecken met de OV-chipkaart op de haltes, bussen op aparte haltes naast de tramhaltes, perronlengtes van 75 meter, perronbreedtes van minimaal 3 meter, toegankelijkheid, verlichting, meubilair, fietsenstallingen en onderhoud. 19 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

20 Bestaande situatie Herculeslaan Laan van Maarschalkerweerd Weg tot de Wetenschap Weg tot de Wetenschap 20

21 7 Inpassingseisen Uithoflijn Voor de Uithoflijn zijn de uitgangspunten voor de ruimtelijke inpassing van het tracé vastgelegd in het Integraal Programma van Eisen van april 2005 voor de HOV Om de Zuid. De uitgangspunten voor ruimtelijke inpassing hebben betrekking op: - de omgeving - het ruimtegebruik - (sociale) veiligheid - verbindingen De uitgangspunten zijn hieronder per thema uitgewerkt. Omgeving Het tram- en busnetwerk zijn onderdeel van het totale verkeersnetwerk. Dit betekent dat de omgeving van grote invloed is op de ruimtelijke inpassing en vormgeving. Wel is het tramnetwerk als geheel duidelijk herkenbaar, onder andere door de vormgeving van de haltes. Intensief en meervoudig ruimtegebruik In een toch al drukke stad moet zorgvuldig worden omgegaan met de schaarse ruimte. Daarom is, waar mogelijk, gestreefd naar intensief ruimtegebruik. Dit gebeurt bijvoorbeeld door bestaande en nieuwe infrastructuur zo dicht mogelijk tegen elkaar te leggen of door dubbel gebruik van functies en ruimte. Sociale veiligheid Bij de ruimtelijke inpassing speelt sociale veiligheid een belangrijke rol. Dit geldt vooral voor onderdoorgangen en haltes. In het ontwerp wordt hiermee rekening gehouden. Verbindingen Een van de uitgangspunten is het behoud van bestaande verbindingen. Het gaat daarbij niet alleen om wegen en fietspaden, maar ook om ecologische verbindingen. De Uithoflijn wordt een onderdeel van de stad. Daarom is belangrijk dat de baan wordt geïntegreerd in haar omgeving. Tegelijkertijd moet bij de ruimtelijke inpassing rekening worden gehouden met bestaande (cultuurhistorisch, landschappelijk en ecologisch) waardevolle gebieden. De tracédelen van de trambaan kennen dan ook (deels) verschillende uitgangspunten. 21 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

22 Baanconcepten Tijdelijke Eindhalte 30 OV-terminal 15 Halte P+R De Uithof Halte WKZ Halte Kromme Rijn Halte Kruytgebouw Halte AZU Halte Heidelberglaan Halte Galgenwaard 50 Halte Vaartsche Rijn Baanconcepten Vrije baan 30 km/u, tram, bus, nood en hulpdiensten Vrije baan 50 km/u, tram, bus, nood en hulpdiensten Eigen baan 50 km/u, tram Eigen baan 50 km/u, tram, nood en hulpdiensten 40 Eigen baan 70 km/u, tram 50 Maximum ontwerpsnelheid 22

23 8 Veiligheidseisen Uithoflijn De veiligheid van de Uithoflijn is vastgelegd in een veiligheidsverantwoording als onderdeel van het VO+. De veiligheidsverantwoording bestaat uit drie hoofdonderdelen: 1. Analyse van generieke risico s Uithoflijn 2. Analyse van locatiespecifieke risico s Uithoflijn 3. Toetsing van verkeersveiligheid aan het standstill principe Veiligheidsdossier De resultaten van beide analyses zijn vastgelegd in een veiligheidsdossier, waarin ook de veiligheidsmaatregelen zijn beschreven. De toetsing van verkeersveiligheid is opgenomen in een separate rapportage met de naam Balans verkeersveiligheid Uithoflijn. Voor de kruising van de Uithoflijn met de Bibliotheek++ is een gerichte veiligheidsanalyse uitgevoerd. Standstill principe Als veiligheidseis geldt dat de verkeersveiligheid met de komst van de Uithoflijn niet mag afnemen (standstill principe). Indien wordt overwogen om het veiligheidsniveau te verhogen of op een acceptabel niveau te brengen, moeten de maatregelen gebaseerd zijn op het ALARP-principe. Dit staat voor As Low As Reasonable Possible. veiligheidswinst op tegen deze nieuwe risico s. Voor de nieuwe kruisingen zijn passende veiligheidsmaatregelen ontworpen. Baanconcept Voor de Uithoflijn is per tracédeel bepaald welk baanconcept van toepassing is: zie de kaart op de bladzijde hiernaast. Het baanconcept wordt bepaald aan de hand van het medegebruik van bussen en/of nood- en hulpdiensten, de inpassing in de omgeving en de maximaal toelaatbare snelheid. Bij krappe bogen of in hellingen zal de ontwerpsnelheid ter plekke overigens lager zijn dan in de tekening staat vermeld voor het betreffende tracédeel. De exploitatiesnelheid moet nog worden bepaald en kan hier vanaf wijken. Oplosbare veiligheidsissues Het is op alle locaties mogelijk een veilige situatie te creëren. Dit blijkt uit de analyse van generieke en locatiespecifieke risico s. Er zijn geen onoplosbare veiligheidsissues geconstateerd. Wel is het noodzakelijk in het verdere ontwerp een aantal maatregelen nader af te wegen en uit te werken. Denk hierbij aan het regelen van de toegankelijkheid van de baan voor nood- en hulpdiensten, de afscherming van de trambaan en de verkeersregelinstallaties op de kruisingen met wegverkeer. Het opheffen van de bestaande buslijn 12 (S), die over diverse drukke en complexe kruispunten gaat, levert nieuwe risico s op op locaties waar de trambaan het overige wegverkeer zal kruisen. Toch weegt de totale 23 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

24 24

25 Regeling kruispunten Alle kruispunten met het overige verkeer worden geregeld met verkeerslichten dan wel waarschuwingslichten. Bij kruisingen met bus en autoverkeer komt een verkeersregelinstallatie. Kruisingen met alleen voetgangers en fietsers worden voorzien van tramwaarschuwingslichten. In hoofdstuk 10 is in de haltetekeningen de regeling van de (voetgangers)oversteken aangegeven. De volgende wegen kruisen de Uithoflijn: Jaarbeurspleinstraat, alle verkeer: verkeersregelinstallatie Mineurslaan, expeditieverkeer: verkeersregelinstallatie Westplein, bus en verkeer naar Park Plazahotel en Bibliotheek++: verkeersregelinstallatie Smakkelaarsveld, bus: verkeersregelinstallatie Koningsweg, alle verkeer: verkeersregelinstallatie (mogelijk met overwegbomen) Laan van Maarschalkerweerd, autoverkeer: verkeersregelinstallatie Herculeslaan, fietsers en voetgangers: tramwaarschuwingslichten Platolaan / Weg naar Rhijnauwen, alle verkeer: verkeersregelinstallatie Wim Sonneveldlaan, fietsers en voetgangers: tramwaarschuwingslichten Sorbonnelaan, alle verkeer: verkeersregelinstallatie Padualaan, bus: verkeersregelinstallatie Heidelberglaan, meerdere oversteken fietsen en voetgangers: tramwaarschuwingslichten Universiteitsweg, alle verkeer: verkeersregelinstallatie Hoofddijk, alle verkeer: verkeersregelinstallatie In de prioriteitsmatrix van de nota Verkeersregelfilosofie van de gemeente Utrecht heeft de tram de hoogste prioriteit. Dat wil zeggen dat de tram in principe absolute prioriteit heeft, waarbij de maximale wachttijd 0 seconden bedraagt. Belangrijke randvoorwaarde hierbij is dat deze prioriteit de afwikkelingskwaliteit van de overige verkeersdeelnemers niet dusdanig mag beïnvloeden dat er structureel afwikkelingsproblemen ontstaan. Dit is voor alle belangrijke kruispunten berekend, echter nog niet voor de kruisingen in het Stationsgebied. Van deze kruisingen is immers nog geen kruispuntontwerp beschikbaar. Voor de kruispunten Laan van Maarschalkerweerd en Sorbonnelaan is absolute prioriteit gedurende de gehele dag mogelijk. Voor de kruispunten Koningsweg en Platolaan is absolute prioriteit onder voorwaarden mogelijk. Bij het kruispunt Koningsweg gelden alleen in de avond spits beperkingen en bij het kruispunt Platolaan in beide spitsen. Dit komt er op neer dat na passage van een tram een volgende tram in dezelfde richting niet binnen een nader te bepalen tijd prioriteit kan krijgen. 25 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

26 26

27 9 Materialisering De Uithoflijn wordt vormgegeven als hoogwaardig openbaarvervoerssysteem en zo goed mogelijk ingepast in de stedelijke omgeving. Dit komt terug in de materialisering van de trambaan die waar mogelijk aansluit op de te renoveren Sneltram Utrecht Nieuwegein/IJsselstein. Er is een onderscheid te maken tussen onderbaan, baanafwerking, bovenleiding en hekken en haltes. Het uitgangspunt is: zoveel mogelijk gebruik maken van standaard onderdelen. Onderbaan Deze is alleen zichtbaar bij een verhoogde ligging van de trambaan. Dit is het geval op de volgende locaties: Bruggen Leidsche Rijn en toeritten inclusief viaduct parkeergarage Stadskantoor Voor de bruggen laat de Projectorganisatie Stationsgebied nog een ontwerp maken. De toeritten worden deels geïntegreerd in overbouwingen. Lang viaduct Bleekstraat begraafplaats Soestbergen en halte Vaartsche Rijn Dit viaduct en de halte Vaartsche Rijn zijn vormgegeven als onderdeel van de spooruitbreiding. De wanden zijn van baksteen met grote kaders, die afhankelijk van de achterliggende functie voorzien zijn van glas of strekmetaal, waar mogelijk begroeid met klimplanten. Herculesbrug Kromme Rijn De nieuwe trambrug is op dezelfde manier vormgegeven als de bestaande verkeersbrug. Baanafwerking De afwerking van de baan wordt vooral bepaald door het mogelijke gebruik. Hierin zijn vier types te onderscheiden: Overrijdbare trambanen van beton In het stationsgebied, de Adama van Scheltemabaan en in De Uithof Trambaan op betonnen viaduct Op het viaduct vanaf de Bleekstraat tot en met de begraafplaats Soestbergen wordt ten minste één spoor geschikt gemaakt voor de toegankelijkheid van nood- en hulpdiensten bij calamiteiten. Ballastbaan Vanaf de begraafplaats Soestbergen tot Koningsweg wordt de trambaan uitgevoerd als ballastbaan, waarbij ten minste één spoor geschikt wordt gemaakt voor de toegankelijkheid van nood- en hulpdiensten bij calamiteiten. Grasbaan Tussen de Koningsweg en De Uithof hoeft de trambaan niet overrijdbaar te zijn, zodat hier een grasbaan wordt aangelegd. 27 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

28 28

29 Bovenleiding en hekken De bovenleiding wordt zo slank mogelijk uitgevoerd. De masten bestaan uit H-vormige profielen met een afgeronde kop. De stroomtoevoer is zoveel mogelijk ondergronds. Langs de baan staan hekken wanneer dit voor de afscherming van de baan of om veiligheidsredenen noodzakelijk is. Wanneer deze hekken grenzen aan wegen of fietspaden worden ze waar mogelijk - gecombineerd met een haag voor een groenere uitstraling. Haltes De perrons worden uitgevoerd met grijze betontegels van 50x50cm. De perronranden zijn eveneens van beton en staan op de betonnen plaat van de trambaan. De abri s zijn conform de R-nethaltes van het nieuwe HOVnetwerk in de Randstad. Het overige meubilair (spijlenhekwerken, afvalbakken) is zoveel mogelijk standaard. De dynamische reizigersinformatie en OVchipvoorzieningen zijn conform de bestaande situatie. De gecombineerde tram-/treinhaltes OV-terminal en Vaartsche Rijn worden uitgevoerd conform de overige delen van deze treinstations en wijken dus af van de andere tramhaltes. 29 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

30 30 Tracédelen

31 10 Ontwerp Dit hoofdstuk beschrijft per tracédeel het tracéverloop, de inpassing van de Uithoflijn, de verkeersveiligheid en de haltes, inclusief de bereikbaarheid, overstaprelaties en toegankelijkheid. Dit wordt toegelicht aan de hand van haltetekeningen, visualisaties en foto s. Na de beschrijving volgen gekleurde inrichtingstekeningen en doorsneden met de tramsporen, bovenleidingmasten en onderstations, de kruisingen met wegen en fietspaden, de stedenbouwkundige inpassing en de voorzieningen van de haltes, zoals fietsenstallingen en overstapmogelijkheden op bus en trein. 31 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

32 32 Tracédeel Stationsgebied en OV-terminal, koppeling sneltram Utrecht - Nieuwegein/IJsselstein

33 10.1 Stationsgebied en OV-terminal In het stationsgebied worden de Uithoflijn en de sneltram Utrecht Nieuwegein/IJsselstein gekoppeld. Begin 2013 wordt een tijdelijke eindhalte gebouwd voor de sneltram, ter plaatse van de te slopen parkeergarage aan het Jaarbeursplein. De Uithoflijn gaat op deze tijdelijke eindhalte aansluiten. Hiervoor wordt gebouw Cranenborch gesloopt. Na de tijdelijke eindhalte kruist de Uithoflijn, die hier ook door bussen wordt gebruikt, de Jaarbeurspleinstraat. Vervolgens kruist de bus-/trambaan de Mineurslaan en buigt het tracé linksaf om na een viaduct over de toegang naar de parkeergarage van het stadskantoor met een brug over de Van Sijpesteijnkade en de Leidsche Rijn te gaan. Hierna buigt de bus-/trambaan rechtsaf om langs het Park Plazahotel naar de bestaande Leidseveertunnel te gaan. Ten opzichte van de bestaande situatie wordt de tunnel anders ingedeeld vanwege het gecombineerde bus-/ tramverkeer en de ontsluiting van de Bibliotheek++. Smakkelaarsveld Op het Smakkelaarsveld buigt de bus-/trambaan rechtsaf richting OV-terminal. Hier gaat de Uithoflijn onder de Bibliotheek++ door om vervolgens weer met een brug over de Leidsche Rijn en Sijpesteijnkade te gaan. in een aangepast voorontwerp voor zowel de bus-/trambanen als de Bibliotheek++. OV-terminal Na de brug over de Leidsche Rijn daalt de Uithoflijn, gaat onder het Stationsplein Oost door en landt aan in de OV-terminal. De tram halteert aan een lang eilandperron met trappen, roltrappen en een lift naar de stationshal. Het perron wordt overdekt door ofwel een gebouw ofwel een perronkap. Er is een verbinding voorzien met de Rabobrug die als fiets- en voetgangersverbinding over de treinsporen heen gaat. Het perron is een gedeeld bus-/tramperron, waarbij de trams aan de kant van de treinsporen halteren en de bussen aan de zijde van de Nieuwe Stationsstraat. Omdat er meer trams rijden tussen de OV-terminal en De Uithof dan tussen de OV-terminal en Nieuwegein/IJsselstein, komen in het perron twee keersporen te liggen. Ongeveer de helft van de trams vanuit De Uithof zal hier keren om daarna terug te rijden naar De Uithof. De andere helft zal doorrijden naar Nieuwegein/IJsselstein. Onder de Bibliotheek++ komt de bus-/trambaan samen met de busbaan uit de binnenstad. Beide banen hebben vrij krappe boogstralen van 40 meter conform het IPvE van de tram. Vanwege de combinatie van deze boogstralen, de helling naar de brug over de Leidsche Rijn en het verminderde zicht onder en naast de Bibliotheek++, zijn de effecten op de veiligheid en het functioneren van het gebouw uitgebreid onderzocht. Dit heeft geresulteerd De maximumsnelheid in het stationsgebied is voor bussen 30 km/uur in aansluiting op de HOV binnenstadsas. Voor trams varieert de snelheid van 15 tot 30 km/uur, afhankelijk van de boogstralen in het tracé. 33 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

34 Koppeling sneltram Utrecht - Nieuwegein/IJsselstein Fase 2 Stationsgebied van Sijpesteijnkade 34

35 Mineurslaan m Jaarbeurspleinstraat LEGENDA TRAMBAAN* BETONBAAN, MEDEGEBRUIK BUS, NOOD EN HULPDIENSTEN BETONBAAN, MEDEGEBRUIK NOOD EN HULPDIENSTEN GRASBAAN BUS TREIN FIETS TRAM NIEUWE HAAG WEG FIETSPAD VOETPAD G S GELIJKRICHTERSTATION BOVENLEIDINGSMAST PROJECTGRENS HEKWERK GRASBERM WATER TE HANDHAVEN BOOM NIEUWE BOOM * VIADUCT OF BALLASTSPOOR, TENMINSTE EEN SPOOR OVERRRIJDBAAR VOOR NOOD- EN HULPDIENSTEN Verkeerslichten en tramwaarschuwingslichten zijn opgenomen in de haltetekeningen. PERRON HALTE BEBOUWING 35 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

36 Leidseveertunnel en Smakkelaarsveld Leidseveertunnel Bibliotheek ++ 36

37 Smakkelaarsveld m Catharijnesingel LEGENDA TRAMBAAN* BETONBAAN, MEDEGEBRUIK BUS, NOOD EN HULPDIENSTEN BUS TREIN NIEUWE HAAG WEG BETONBAAN, MEDEGEBRUIK NOOD EN HULPDIENSTEN FIETS FIETSPAD GRASBAAN TRAM VOETPAD G S GELIJKRICHTERSTATION BOVENLEIDINGSMAST PROJECTGRENS HEKWERK GRASBERM WATER TE HANDHAVEN BOOM NIEUWE BOOM * VIADUCT OF BALLASTSPOOR, TENMINSTE EEN SPOOR OVERRRIJDBAAR VOOR NOOD- EN HULPDIENSTEN Verkeerslichten en tramwaarschuwingslichten zijn opgenomen in de haltetekeningen. PERRON HALTE BEBOUWING 37 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

38 OV-terminal Stationsplein Oost OV-terminal 38

39 Nieuwe Stationsstraat OV-TERMINAL m LEGENDA TRAMBAAN* BETONBAAN, MEDEGEBRUIK BUS, NOOD EN HULPDIENSTEN BETONBAAN, MEDEGEBRUIK NOOD EN HULPDIENSTEN GRASBAAN BUS TREIN FIETS TRAM NIEUWE HAAG WEG FIETSPAD VOETPAD G S GELIJKRICHTERSTATION BOVENLEIDINGSMAST PROJECTGRENS HEKWERK GRASBERM WATER TE HANDHAVEN BOOM NIEUWE BOOM * VIADUCT OF BALLASTSPOOR, TENMINSTE EEN SPOOR OVERRRIJDBAAR VOOR NOOD- EN HULPDIENSTEN Verkeerslichten en tramwaarschuwingslichten zijn opgenomen in de haltetekeningen. PERRON HALTE BEBOUWING 39 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

40 40 Tracédeel Adama van Scheltemabaan

41 10.2 Adama van Scheltemabaan De Adama van Scheltemabaan ligt direct langs de spoorlijn en passeert daarbij onder andere het hoofdgebouw van de Nederlandse Spoorwegen, een onderstation van de NUON, een school en het langgerekte kantoorcomplex aan de Arthur van Schendelstraat. Op de hoek van dit complex is de afdeling Burgerzaken van de gemeente Utrecht gehuisvest. Op dit tracédeel wordt de bestaande busbaan geschikt gemaakt voor gebruik door de tram. Dit heeft geen gevolgen voor de horizontale ligging of de breedte van de baan. Daarmee is ook de invloed op de omgeving minimaal. De maximumsnelheid op de baan is 50 km/uur. Er zijn geen gelijkvloerse kruisingen en aansluitingen en de baan is goed afgeschermd. Daarom wordt onderzocht of het mogelijk is de maximumsnelheid op dit tracédeel te verhogen naar 70 km/uur. De bestaande busbaan heeft voldoende vluchtruimte aan de stadszijde. De bussen die op dit tracé rijden krijgen een alternatieve route naar het busstation aan de andere zijde van de spoorlijn. Nood- en hulpdiensten blijven net als nu vanaf de oprit bij de Bleekstraat gebruik maken van de Adama van Scheltemabaan. De bestaande asfaltverharding op de Adama van Scheltemabaan wordt vervangen door een nieuwe betonbaan en spoorconstructie. Daarmee komt de trambaan circa 30 cm hoger te liggen dan de bestaande baan. Aan de spoorzijde is niet overal ruimte voor masten. Daarom komen er voor de bovenleiding aan één zijde van de baan zijmasten voor beide sporen. De huidige openbare verlichting die bestaat uit straatlantaarns aan de stadszijde, wordt gehandhaafd. Ook de bestaande hekwerken worden zoveel mogelijk gehandhaafd. 41 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

42 Adama van Scheltemabaan Hoofdgebouw Nederlandse Spoorwegen Basisschool de Twijn Park Nieuweroord 42

43 Kantoor m LEGENDA TRAMBAAN* BETONBAAN, MEDEGEBRUIK BUS, NOOD EN HULPDIENSTEN BETONBAAN, MEDEGEBRUIK NOOD EN HULPDIENSTEN GRASBAAN BUS TREIN FIETS TRAM NIEUWE HAAG WEG FIETSPAD VOETPAD G S GELIJKRICHTERSTATION BOVENLEIDINGSMAST PROJECTGRENS HEKWERK GRASBERM WATER TE HANDHAVEN BOOM NIEUWE BOOM * VIADUCT OF BALLASTSPOOR, TENMINSTE EEN SPOOR OVERRRIJDBAAR VOOR NOOD- EN HULPDIENSTEN Verkeerslichten en tramwaarschuwingslichten zijn opgenomen in de haltetekeningen. PERRON HALTE BEBOUWING 43 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

44 Adama van Scheltemabaan Nicolaas Beetsstraat 44

45 Arthur van Schendelstraat m LEGENDA TRAMBAAN* BETONBAAN, MEDEGEBRUIK BUS, NOOD EN HULPDIENSTEN BETONBAAN, MEDEGEBRUIK NOOD EN HULPDIENSTEN GRASBAAN BUS TREIN FIETS TRAM NIEUWE HAAG WEG FIETSPAD VOETPAD G S GELIJKRICHTERSTATION BOVENLEIDINGSMAST PROJECTGRENS HEKWERK GRASBERM WATER TE HANDHAVEN BOOM NIEUWE BOOM * VIADUCT OF BALLASTSPOOR, TENMINSTE EEN SPOOR OVERRRIJDBAAR VOOR NOOD- EN HULPDIENSTEN Verkeerslichten en tramwaarschuwingslichten zijn opgenomen in de haltetekeningen. PERRON HALTE BEBOUWING 45 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

46 46

47 10.3 Halte Vaartsche Rijn tot Koningsweg Vanaf de Adama van Scheltemabaan tot aan de kruising met de Laan van Soestbergen is sprake van een stedelijke woonomgeving. De parallel gelegen Vaartsestraat en Pelikaanstraat hebben woningen aan één zijde van de straat. De straten hebben een stedelijk karakter, met parkeerplaatsen aan weerszijden, aparte trottoirs en grote bomen. Door de bomen en het begroeide spoortalud hebben de straten momenteel een groen karakter, ondanks dat het talud wordt afgeschermd met een hekwerk. Hier wordt de trambaan hoog in het talud aangelegd, zo dicht mogelijk langs het spoor. Deze hoge ligging is onder andere nodig om de Bleekstraat, de Vaartsche Rijn en de Albatrosstraat ongelijkvloers te kruisen en het ruimtebeslag op straatniveau in de Vaartsestraat en de Pelikaanstraat zo beperkt mogelijk te houden. Bovendien kan door deze situering een zo groot mogelijke afstand tot de woningen worden aangehouden. Het tracé ligt direct tegen de bestaande straatinrichting, waardoor parkeerplaatsen en bomen moeten wijken. Ter hoogte van de Vaartsche Rijn (Westerkade) bevond zich het pand van een voormalige verffabriek waar onder andere woningen en een restaurant in waren gevestigd. Dit pand is inmiddels gesloopt. Omwonenden In het voorbereidingstraject van de Uithoflijn zijn in 2006 omwonenden geconsulteerd. Met name de inwoners van de Vaartsestraat en Pelikaanstraat hebben een groot aantal opmerkingen en suggesties ingediend. Hieruit kwamen onder andere de volgende punten naar voren: oog voor de kwaliteit van de leefomgeving langs het tracé; aandacht voor openbaar groen en fiets- en wandelpaden; aandacht voor milieuaspecten als geluid en lucht; compensatie van parkeerplaatsen. In het ontwerp is hier zoveel mogelijk rekening mee gehouden. Ook voor de uitwerking van het ontwerp van de gecombineerde spoor-/ tramhalte Vaartsche Rijn en omgeving zijn in 2007 omwonenden en andere betrokken geconsulteerd. Hier kwamen met name het tegengaan van sluipverkeer naar de Randstadspoorhalte en het gebruik van de ruimtes onder de spoorbaan en de trambaan aan de orde. Dit is verwerkt in de ontwerpen voor de halte Vaartsche Rijn. Samen met de bewoners is in 2009 en 2010 een nieuwe straatinrichting getekend. Ook de functies onder de trambaan in de Pelikaanstraat zijn hierin meegenomen. Ter vervanging van de huidige bomen langs de Pelikaanstraat worden circa 20 nieuwe bomen geplant. Als gevolg van de aanleg van de trambaan vervalt in de Vaartsestraat en de Pelikaanstraat een aantal parkeerplaatsen. Deze worden in de Vaartsestraat en het oostelijke deel van de Pelikaanstraat teruggebracht in dezelfde straat. De op te heffen parkeerplaatsen in het westelijke deel van de Pelikaanstraat komen terug in de parkeergarage onder de trambaan en treinsporen. 47 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

48 48

49 Geluid, trillingen en bezonning Langs de hooggelegen trambaan wordt aan de noordzijde een geluidsscherm aangebracht. Om de hoogte zoveel mogelijk te beperken wordt er ook een geluidsscherm aangebracht tussen de trambaan en spoorbaan waarmee het geluid van de spoorlijn effectiever kan worden afgeschermd. De hoogte van het scherm aan de noordzijde blijft hierdoor beperkt tot 1,2 meter ten opzichte van de bovenkant van de trambaan. De trambaan wordt aangelegd op een betonnen viaduct. Onder andere bij de bevestiging van de spoorstaven wordt rekening gehouden met het dempen van trillingen, zodat deze zo min mogelijk worden doorgegeven aan de omgeving. De bouw van de trambaan heeft gevolgen voor de bezonning van de benedenwoningen in de Pelikaanstraat. De trambaan en de geluidsschermen zorgen voor extra schaduwwerking. In de richting van de Laan van Soestbergen neemt de hoogte van de trambaan steeds verder af en daarmee ook de extra schaduwwerking. Voor de bovenwoningen is vrijwel geen sprake van schaduwwerking als gevolg van de komst van de trambaan. Halte Utrecht Vaartsche Rijn De halte Utrecht Vaartsche Rijn vormt een markant punt in het tracé van de Uithoflijn. De gecombineerde halte voor trein en tram wordt over de Vaartsche Rijn gebouwd in het zicht van het Museumkwartier. In de stedenbouwkundige visie worden beide ontwerpen voor trambaan en de sporenbundel waar mogelijk geïntegreerd en gecombineerd met een versterking van de relaties tussen de stadsdelen aan weerszijden van de spoorlijn. De opzet is dat de gecombineerde halte zich voegt in dit karakteristieke deel van de stad. Door de halte en de directe omgeving als een kwalitatief hoogwaardig publieksgebied vorm te geven en in te richten, verbindt deze de aangrenzende wijken met elkaar. Het gewenste hoogwaardige publieksgebied sluit aan op de al in gang gezette ontwikkelingen rondom de Vaartsche Rijn, zoals de herinrichting van de Oosterkade en de planvorming voor Rotsoord. Het creëren van doorgaande en attractieve langzaam verkeersverbindingen op de beide kades langs de Vaartsche Rijn onder de spoorlijn door, is een belangrijk onderdeel van de visie op het gebied. Het doel is de barrièrewerking van de spoorlijn te verminderen (Oosterkade en Westerkade). Door langs deze verbindingen ruimte te creëren voor voorzieningen (commercieel/stationsgebonden) vermindert de barrièrewerking en vergroot de sociale veiligheid. Deze voorzieningen sluiten aan op de mogelijke functies onder de trambaan. De tramhalte bestaat uit twee zijperrons van 80 meter lengte, deels voorzien van een overkapping. De toegangstrappen sluiten aan op de door te trekken Oosterkade. Deze toegangen worden gemarkeerd door poorten, waarin ook de benodigde lift is opgenomen. Aan de noordzijde komt een extra trap naar de Westerkade, waardoor er een voetgangersverbinding blijft over de Vaartsche Rijn. Aan de zijde van de Bleekstraat krijgt de Uithoflijn een wisseloverloop. Hiermee is het mogelijk om bij calamiteiten of werkzaamheden bij de OV-terminal met trams te keren bij de halte Vaartsche Rijn. 49 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

50 50 Impressie nieuwe situatie Bleekstraat

51 Lang viaduct Vanwege de hoge ligging van de trambaan en de ruimtes eronder komt er een lang viaduct vanaf de Bleekstraat tot aan de begraafplaats Soestbergen. Vanwege de bereikbaarheid voor hulpdiensten bij calamiteiten is de baan over één spoor overrijdbaar. Bij de Laan van Soestbergen komt een veiligheidstrap, die tramreizigers bij calamiteiten kunnen gebruiken om de baan te verlaten. Vanwege de smalle baanbreedte ligt het vluchtpad in het midden van de trambaan. Een middenvluchtpad maakt toepassing van middenmasten (voor bovenleiding) onmogelijk; daarom komen er zijmasten aan de spoorzijde. Op deze wijze zijn de palen minder zichtbaar vanaf de Pelikaanstraat. Vanaf de halte Vaartsche Rijn is de maximum snelheid 70 km/uur. Bij de Laan van Soestbergen vormt de helling in de trambaan een snelheidsbeperking, waardoor 70 km/uur ter plekke niet mogelijk is. Onderzocht wordt nog of met een aanpassing van de helling deze snelheidsbeperking kan komen te vervallen. De hoogteligging van de trambaan is gebaseerd op onderstaande hoogtes tussen viaduct en wegdek. Daarbij is uitgegaan van de bestaande maaiveldliggingen, zodat geen wegverlagingen nodig zijn voor de trambaan. Bleekstraat, toegankelijk voor alle verkeer: 4,3 meter Westerkade, toegankelijk voor alle verkeer: 3,5 meter Oosterkade (nieuw), toegankelijk voor langzaam verkeer: 3,5 meter Albatrosstraat, toegankelijk voor alle verkeer: 4,6 meter Laan van Soestbergen, toegankelijk voor langzaam verkeer: 2,7 meter Impressie nieuwe situatie Pelikaanstraat 51 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

52 52 Impressie nieuwe situatie Begraafplaats Soestbergen

53 Begraafplaatsen Soestbergen en Kovelswade Vanaf de Laan van Soestbergen daalt de trambaan af naar maaiveld en ligt deze in de strook tussen de aanwezige begraafplaatsen (Algemene Begraafplaats Soestbergen en begraafplaats Kovelswade) en de spoorlijn. De strook heeft nu een groen karakter en vormt de overgang van de begraafplaatsen naar het spoor. In de strook ligt een spoorsloot, is begroeiing aanwezig en staan grote bomen. Ook hier geldt dat het nieuwe tracé zo dicht mogelijk tegen de spoorlijn wordt aangelegd. Vooral bij de passage van de begraafplaats Soestbergen is weinig ruimte beschikbaar. Ter bescherming van de waarden van dit Rijksmonument wordt de trambaan ter plaatse versmald en aangelegd op een betonnen plaat op palen. Deze constructie verstoort de waterhuishouding minimaal, waardoor de wortels van de bestaande bomen zoveel mogelijk kunnen worden gespaard. Onderzocht wordt of dit een haalbare maatregel is. Over de gehele lengte van de begraafplaats wordt als afscheiding van de trambaan een muur geplaatst van circa 1 meter hoog. De muur staat buiten de grens van de begraafplaats. Tussen beide begraafplaatsen ligt een aftakking van de spoorlijn Utrecht Centraal - Lunetten, de zogenoemde Oosterspoorbaan. De gemeente Utrecht en ProRail hebben het ministerie van Infrastructuur en Milieu gevraagd dit deel van de Oosterspoorbaan op te heffen. Hiermee kan een lastige kruising tussen de trambaan en de Oosterspoorbaan achterwege blijven. Door de spooruitbreiding van VleuGel zou deze aansluiting ook zonder trambaan slechts beperkt gebruikt kunnen worden. Het ontwerp en de inpassing van de baan maakt een eventuele tramverbinding naar het spoorwegmuseum niet onmogelijk. Waterlinieweg en de Lunetten Voorbij de begraafplaats Kovelswade kruist het tracé de Waterlinieweg. De ruimte onder het viaduct van de Waterlinieweg is omgebouwd tot opslagruimte en wordt gebruikt door de Monumentenwacht. Deze opslagruimte heeft voor een deel plaats gemaakt voor de nieuwe trambaan en een ecologische verbinding. Ter hoogte van de begraafplaats Kovelswade, eveneens een Rijksmonument, ligt de trambaan grotendeels buiten de grenzen van de begraafplaats, met uitzondering van een smalle strook van circa 400 m2 nabij de Waterlinieweg. Deze strook bestaat uit een groene afscherming met bomen en hogere begroeiing. Binnen de strook zijn geen graven aanwezig. Door deze rand aan de begraafplaatszijde aan te vullen met nieuwe beplanting, blijft de groene afscherming in stand. Omdat er meer ruimte is dan bij de begraafplaats Soestbergen is het mogelijk de afscheiding tussen trambaan en begraafplaats met beplanting en een grondwal vorm te geven. Direct voorbij de Waterlinieweg kruist het tramtracé samen met de spoorlijn de fortgracht tussen Lunet 2 en Lunet 3. De Lunetten zijn onderdeel van de Hollandse Waterlinie en als zodanig beschermd als Rijksmonument. De trambaan gaat met een brug over de fortgracht, waarvan het ontwerp aansluit op de monumentale omgeving. De brug accentueert de continuïteit en de beleving van de fortgracht tussen de Lunetten. Aan de brug wordt een aparte voetgangersbrug gehangen in het kader van het project Linierondje, dat zorgt voor meer wandelmogelijkheden rondom de Lunetten. Onder de brug is ruimte aanwezig voor faunapassage. 53 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

54 54 Bestaande situatie Maarschalkerweerd-Zuid

55 Maarschalkerweerd-Zuid De trambaan volgt vanaf de Lunetten het spoor Utrecht - Arnhem. Ter hoogte van de Oud Wulverbroekwetering buigt het tracé noordwaarts af richting de Koningsweg. Ook dit gebied maakt onderdeel uit van de Nieuwe Hollandse Waterlinie: het was van oorsprong een open schootsveld voor de kanonnen op de Lunetten en nauwelijks bebouwd. Ten oosten van de Lunetten doorsnijdt het tracé percelen met gevarieerd gebruik die particulier eigendom zijn. Op deze percelen staan enkele opstallen die gesloopt moeten worden. Door de trambaan zo dicht mogelijk tegen de spoorlijn aan te leggen, is er minimaal ruimtebeslag nodig. Ten oosten van de Waterlinieweg sluit de vormgeving van de trambaan aan bij het karakter van het open landschap. Vanwege de historisch landschappelijke openheid is er voor gekozen om in het gebied Maarschalkerweerd geen bomenrijen langs de trambaan aan te planten. Deze inrichting is in overeenstemming met het natuurlijke/ecologische gebruik van het gebied; met name nieuwe bomenrijen zouden bestaande migratieroutes voor vleermuizen kunnen verstoren. Om vleermuizen de gelegenheid te geven de trambaan te kruisen, komt in de bocht een zogeheten hop over. Dit zijn boomgroepen aan weerszijden van de trambaan, waarlangs vleermuizen zich kunnen verplaatsen. Onder de trambaan komen drie ecologische duikers, die aansluiten op de ecoduikers die onder de spoorlijn worden aangelegd. Hierdoor blijft onder andere de ecologische verbindingszone langs de Wulverbroekwetering gehandhaafd. De trambaan loopt over het terrein van Sportpark Koningsweg. Een gevolg is dat een speelveld en een sportkantine komen te vervallen. Daarom is het sportpark heringericht met een nieuwe sportkantine en een kunstgrasveld van Voetbalvereniging S.V. Rivierwijkers. Naast het sportpark, ten zuiden van de Koningsweg, ligt een openbaar parkeerterrein dat is heringericht en uitgebreid. Het parkeerterrein groeit van circa 160 autoplaatsen naar circa 220 autoplaatsen (exclusief twee busplekken). Het parkeerterrein heeft een functie voor de aanliggende sportvelden (circa 65 plaatsen) en dient als compensatie voor de parkeerplaatsen die verdwijnen door de aanleg van de trambaan langs de Laan van Maarschalkerweerd. De parkeerplaatsen voor de aanliggende sportvelden zijn afgescheiden met een slagboom. De parkeervakken zijn in een waterdoorlatende verharding aangelegd. De trambaan bestaat uit ballastspoor, vluchtpaden aan de zijkant en zijmasten voor de bovenleiding. De baan is overrijdbaar voor nood- en hulpdiensten bij calamiteiten op de spoor- of trambaan. Onder de baan wordt een infiltratieriool aangebracht voor hemelwaterafvoer van trambaan en spoorbaan. De maximumsnelheid is 70 km/uur, waarbij deze in de bocht naar de Koningsweg teruggaat naar 40 km/uur. 55 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

56 Arthur van Schendelstraat Gebouw Burgerzaken 56

57 Bleekstraat Vaartsestraat G S m LEGENDA TRAMBAAN* BETONBAAN, MEDEGEBRUIK BUS, NOOD EN HULPDIENSTEN BETONBAAN, MEDEGEBRUIK NOOD EN HULPDIENSTEN GRASBAAN BUS TREIN FIETS TRAM NIEUWE HAAG WEG FIETSPAD VOETPAD G S GELIJKRICHTERSTATION BOVENLEIDINGSMAST PROJECTGRENS HEKWERK GRASBERM WATER TE HANDHAVEN BOOM NIEUWE BOOM * VIADUCT OF BALLASTSPOOR, TENMINSTE EEN SPOOR OVERRRIJDBAAR VOOR NOOD- EN HULPDIENSTEN Verkeerslichten en tramwaarschuwingslichten zijn opgenomen in de haltetekeningen. PERRON HALTE BEBOUWING 57 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

58 Westerkade Vaartsche Rijn Oosterkade Albatrosstraat Vaartsestraat Pelikaanstraat HALTE VAARTSCHE RIJN 58

59 Pelikaanstraat Pelikaanstraat m LEGENDA TRAMBAAN* BETONBAAN, MEDEGEBRUIK BUS, NOOD EN HULPDIENSTEN BETONBAAN, MEDEGEBRUIK NOOD EN HULPDIENSTEN GRASBAAN BUS TREIN FIETS TRAM NIEUWE HAAG WEG FIETSPAD VOETPAD G S GELIJKRICHTERSTATION BOVENLEIDINGSMAST PROJECTGRENS HEKWERK GRASBERM WATER TE HANDHAVEN BOOM NIEUWE BOOM * VIADUCT OF BALLASTSPOOR, TENMINSTE EEN SPOOR OVERRRIJDBAAR VOOR NOOD- EN HULPDIENSTEN Verkeerslichten en tramwaarschuwingslichten zijn opgenomen in de haltetekeningen. PERRON HALTE BEBOUWING 59 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

60 Laan van Soestbergen en begraafplaats Soestbergen Laan van Soestbergen Begraafplaats Soestbergen Pelikaanstraat 60

61 Begraafplaats Soestbergen m LEGENDA TRAMBAAN* BETONBAAN, MEDEGEBRUIK BUS, NOOD EN HULPDIENSTEN BETONBAAN, MEDEGEBRUIK NOOD EN HULPDIENSTEN GRASBAAN BUS TREIN FIETS TRAM NIEUWE HAAG WEG FIETSPAD VOETPAD G S GELIJKRICHTERSTATION BOVENLEIDINGSMAST PROJECTGRENS HEKWERK GRASBERM WATER TE HANDHAVEN BOOM NIEUWE BOOM * VIADUCT OF BALLASTSPOOR, TENMINSTE EEN SPOOR OVERRRIJDBAAR VOOR NOOD- EN HULPDIENSTEN Verkeerslichten en tramwaarschuwingslichten zijn opgenomen in de haltetekeningen. PERRON HALTE BEBOUWING 61 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

62 Oude Houtensepad en begraafplaats Kovelswade Oude Houtensepad 62

63 Begraafplaats Kovelswade m LEGENDA TRAMBAAN* BETONBAAN, MEDEGEBRUIK BUS, NOOD EN HULPDIENSTEN BETONBAAN, MEDEGEBRUIK NOOD EN HULPDIENSTEN GRASBAAN BUS TREIN FIETS TRAM NIEUWE HAAG WEG FIETSPAD VOETPAD G S GELIJKRICHTERSTATION BOVENLEIDINGSMAST PROJECTGRENS HEKWERK GRASBERM WATER TE HANDHAVEN BOOM NIEUWE BOOM * VIADUCT OF BALLASTSPOOR, TENMINSTE EEN SPOOR OVERRRIJDBAAR VOOR NOOD- EN HULPDIENSTEN Verkeerslichten en tramwaarschuwingslichten zijn opgenomen in de haltetekeningen. PERRON HALTE BEBOUWING 63 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

64 Waterlinieweg en Lunetten Lunet 2 Begraafplaats Kovelswade Waterlinieweg 64

65 m LEGENDA TRAMBAAN* BETONBAAN, MEDEGEBRUIK BUS, NOOD EN HULPDIENSTEN BETONBAAN, MEDEGEBRUIK NOOD EN HULPDIENSTEN GRASBAAN BUS TREIN FIETS TRAM NIEUWE HAAG WEG FIETSPAD VOETPAD G S GELIJKRICHTERSTATION BOVENLEIDINGSMAST PROJECTGRENS HEKWERK GRASBERM WATER TE HANDHAVEN BOOM NIEUWE BOOM * VIADUCT OF BALLASTSPOOR, TENMINSTE EEN SPOOR OVERRRIJDBAAR VOOR NOOD- EN HULPDIENSTEN Verkeerslichten en tramwaarschuwingslichten zijn opgenomen in de haltetekeningen. PERRON HALTE BEBOUWING 65 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

66 Maarschalkerweerd-Zuid Rijndijk 66

67 m LEGENDA TRAMBAAN* BETONBAAN, MEDEGEBRUIK BUS, NOOD EN HULPDIENSTEN BETONBAAN, MEDEGEBRUIK NOOD EN HULPDIENSTEN GRASBAAN BUS TREIN FIETS TRAM NIEUWE HAAG WEG FIETSPAD VOETPAD G S GELIJKRICHTERSTATION BOVENLEIDINGSMAST PROJECTGRENS HEKWERK GRASBERM WATER TE HANDHAVEN BOOM NIEUWE BOOM * VIADUCT OF BALLASTSPOOR, TENMINSTE EEN SPOOR OVERRRIJDBAAR VOOR NOOD- EN HULPDIENSTEN Verkeerslichten en tramwaarschuwingslichten zijn opgenomen in de haltetekeningen. PERRON HALTE BEBOUWING 67 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

68 68 Maarschalkerweerd-Zuid

69 G S Maarschalkerweerd-Zuid m LEGENDA TRAMBAAN* BETONBAAN, MEDEGEBRUIK BUS, NOOD EN HULPDIENSTEN BETONBAAN, MEDEGEBRUIK NOOD EN HULPDIENSTEN GRASBAAN BUS TREIN FIETS TRAM NIEUWE HAAG WEG FIETSPAD VOETPAD G S GELIJKRICHTERSTATION BOVENLEIDINGSMAST PROJECTGRENS HEKWERK GRASBERM WATER TE HANDHAVEN BOOM NIEUWE BOOM * VIADUCT OF BALLASTSPOOR, TENMINSTE EEN SPOOR OVERRRIJDBAAR VOOR NOOD- EN HULPDIENSTEN Verkeerslichten en tramwaarschuwingslichten zijn opgenomen in de haltetekeningen. PERRON HALTE BEBOUWING 69 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

70 70 Tracédeel Laan van Maarschalkerweerd en Weg tot de Wetenschap

71 10.4 Laan van Maarschalkerweerd en Weg tot de Wetenschap Vanaf de kruising Koningsweg - Laan van Maarschalkerweerd volgt de trambaan de bestaande wegenstructuur via de Laan van Maarschalkerweerd. Na de Herculesbrug gaat het tracé via de Weg tot de Wetenschap richting de A27. De trambaan kruist hierbij de Platolaan en de Wim Sonneveldlaan. Ter hoogte van de Herculeslaan en de Platolaan zijn tramhaltes Galgenwaard en Kromme Rijn gesitueerd. De inpassingvisie voor deze tracédelen, zoals verwoord in het IPvE HOV Om de Zuid, is gericht op bereikbaarheid van de sportvoorzieningen en behoud van de ecologische en landschappelijke kwaliteiten. De bereikbaarheid richt zich op (sociale) veiligheid voor voetgangers, fietsers en automobilisten. Het kruisen van belangrijke verkeersstromen en voetgangersoversteken is zoveel mogelijk vermeden. Parkeerplaatsen die komen te vervallen, worden in de omgeving gecompenseerd. Het tramtracé ligt in, en aan de rand van, grotere groengebieden (Kromme Rijn Park en omstreken). Deze gebieden verbinden het buitengebied en de stad. Bomen die bepalend zijn voor het karakter van het gebied worden zoveel mogelijk behouden of binnen het gebied verplant. Het behoud van (grote) bomen is ook in het belang van het behoud van de vliegroutes van vleermuizen. De Kromme Rijn is een aantrekkelijke recreatieve en ecologische route voor de stad. Het ontwerp is dan ook gericht op het behoud hiervan voor natuur en recreatie. Het tracé volgt het bestaande stedelijke netwerk met veel stedelijke recreatieve voorzieningen (sportvelden, Kromme Rijn, park en zwembad). Het stedelijke karakter van de trambaan komt tot uitdrukking in de doorlopende laanbeplanting aan weerszijden van het profiel. In aansluiting op het huidige bomenbestand komen er langs dit tracédeel alleen lindebomen. De trambaan hoeft niet overrijdbaar te zijn en wordt uitgevoerd als een grasbaan. Ter plaatse van de haltes wordt het spoor direct bevestigd op een betonplaat met daarop een grasmast om zo stabiel mogelijk te liggen. Dat is nodig om de vereiste spleetbreedte tussen tramvoertuig en perronrand stabiel te houden. Voor de bovenleiding wordt uitgegaan van middenmasten. Er komt geen extra trambaanverlichting bovenop de openbare verlichting die er al is langs de wegen en fietspaden. 71 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

72 72 Impressie nieuwe situatie Laan van Maarschalkerweerd

73 Koningsweg De Koningsweg, één van de historische toegangswegen tot Utrecht, is duidelijk herkenbaar in dit gebied, doordat deze - als enige - begeleid wordt door (oude) bomen. De herkenbaarheid van deze weg blijft behouden. Bij de inrichting van het kruispunt is uitgegaan van de aspecten veiligheid, duurzaamheid, overzichtelijkheid en ruimtelijke inpassing. Na de herinrichting is het kruispunt voor fietsers overzichtelijk en logisch. De kruising wordt voorzien van een verkeersregelinstallatie (VRI), waarbij de snelheid van de tram beperkt is tot 40 km/uur. Vanuit de tramexploitatie is het wenselijk om deze snelheid te verhogen, maar dan zijn op het kruispunt overwegbomen (AHOB) noodzakelijk voor de veiligheid. Dit heeft gevolgen voor de capaciteit van de kruising. Onderzocht wordt of een snelheidsverhoging van de tram mogelijk is en wat dit voor effecten heeft op de verkeersdoorstroming. Laan van Maarschalkerweerd De trambaan ligt ter hoogte van de sportvelden aan de westzijde van de huidige rijbaan. De tram kruist hierdoor één keer de Laan van Maarschalkerweerd. De inrit naar de parkeerplaats van Sportpark Zoudenbalch wordt verplaatst naar de Koningsweg, zodat er verder geen kruisingen zijn met de trambaan. Alleen aan de oostzijde komt een tweerichtingen fietspad. Vanaf de kruising met de Laan van Maarschalkerweerd ligt de trambaan naast het fietspad. Hier zorgt een hekwerk gecombineerd met haag voor de afscherming van de trambaan. Naast de bestaande Herculesbrug komt een nieuwe, qua architectuur vergelijkbare brug voor tram en fietsers. De inrit van het parkeerterrein ligt naast de entree van sportvereniging Kampong. Deze ontsluiting geeft voldoende ruimte voor een veilige afwikkeling van het verkeer op de kruising Koningsweg. De inrit is zo vormgegeven dat langzaam verkeer fysiek gescheiden is van de auto s. Ter compensatie van de parkeerplaatsen die langs de Laan van Maarschalkerweerd verdwijnen, wordt het aantal parkeerplaatsen op dit parkeerterrein uitgebreid van 140 naar 151 plaatsen. De parkeervakken worden in een waterdoorlatende verharding uitgevoerd. Overige vervangende parkeerruimte wordt bij het sportpark Koningsweg gerealiseerd. Omdat er geen medegebruik is en er geen gelijkvloerse kruisingen zijn, geldt tussen de kruisingen met Koningsweg en de Laan van Maarschalkerweerd een maximumsnelheid van 70 km/uur. Bij de kruisingen gaat de snelheid terug naar 40 km/uur en in de bochten naar 30 en 20 km/uur. Herculesbrug over de Kromme Rijn De bestaande brug over de Kromme Rijn, de Herculesbrug, is onvoldoende breed voor zowel het huidige verkeer als de nieuwe trambaan. Voor de trambaan en het fietspad komt een nieuwe brug, die los staat van de bestaande brug. De uitsparing tussen de bruggen zorgt voor voldoende daglicht voor een nieuw wandelpad onder de bruggen. 73 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

74 Halte Galgenwaard Terrein voormalige kazerne Bus Bus Stadion Galgenwaard 25 3,00 3 eenheden , calamiteitenuitgang Legenda Waarschuwingslicht Verkeerslicht gemotoriseerd verkeer Fietserslicht Voetgangerslicht Bus-/Tramlicht Haaientanden VOP Hekwerk Haag Trap Fietsparkeren (1eenheid is 8 fietsen) Loopstroom Aantal in-/uitstappers ochtendspitsuur Aantal in-/uitstappers avondspitsuur Boom bestaand Boom nieuw 74

75 Omdat de nieuwe brug direct naast de bestaande Herculesbrug komt te liggen, is het architectonisch ontwerp van de bestaande brug afgeleid. Behalve de trams gaan ook fietsers en voetgangers de nieuwe brug gebruiken. De huidige doorvaarthoogte blijft bestaan, waardoor beheer en onderhoud onder de brug mogelijk blijft. De oevers van de Kromme Rijn vormen een belangrijk onderdeel van de recreatieve (Jaagpad) en ecologische structuur van de gemeente Utrecht. De Laan van Maarschalkerweerd vormt hierin nu een barrière vanwege de gelijkvloerse oversteek. Gelijktijdig met de bouw van de nieuwe Herculesbrug wordt deze barrière weggenomen door de aanleg van een recreatieve en ecologische passage onder de bruggen. Het ontwerp van de passage gaat uit van een betonnen, U-vormige bak, die verdiept wordt aangelegd onder de bestaande en de nieuwe bruggen. De passage komt hiermee beneden de waterspiegel te liggen. De totale lengte van de bak bedraagt circa 44 meter. Doordat de bovenliggende bruggen niet tegen elkaar aan worden gebouwd, is er ruimte voor daglicht; dit vergroot de sociale veiligheid. De bak wordt aan de binnenzijde bekleed met steenachtige materialen. Vanwege de functie en locatie, is de passage niet toegankelijk voor minder validen. Dit sluit aan op het huidige gebruik van het Jaagpad. Om de ecologische verbinding te realiseren, worden - los van de passage - aan weerszijden van de Kromme Rijn loopplanken bevestigd met een breedte van circa 0,40 meter. Aandachtspunt bij een dergelijke constructie is het onderhoud. Met roosters en een vuilvang wordt zwerfvuil zoveel mogelijk voorkomen. Omdat het Jaagpad zelf niet verlicht is, is ervoor gekozen ook onder de brug geen openbare verlichting aan te brengen. Dit mede in verband met de onderdoorgang voor vleermuizen. Weg tot de Wetenschap en halte Galgenwaard Ter hoogte van de Weg tot de Wetenschap ligt de trambaan aan de zuidoostzijde van de huidige rijbaan. Het gehele verkeersprofiel is ten opzichte van het Functioneel Ontwerp zoveel mogelijk recht getrokken. Naast de trambaan, langs het Kromme Rijn Park en het zwembad, komt een dubbelzijdig (hoofdnet)fietspad van 5 meter breed. Hier zorgt een hekwerk, gecombineerd met een haag, voor de afscherming van de trambaan. Dit compenseert de beperkte zichtlijnen door de bomenrij tussen de trambaan en het fietspad. Het bestaande fietspad ter hoogte van de Kromhout Kazerne komt te vervallen. De trambaan gaat langs de bestaande kruising met de Herculeslaan. Daarom zijn geen aanpassingen nodig aan de kruising bij woontoren Apollo- Residence. Voor een goede doorstroming van de fietsers komt er een extra fietsoversteekplaats aan de noordzijde van het kruispunt, direct naast de voetgangersoversteekplaats. Er is voldoende opstelruimte voorzien voor fietsers tussen de weg en de trambaan. Nabij de Herculeslaan komt de tramhalte Galgenwaard. Door de directe ligging aan de Weg tot de Wetenschap en door het ontbreken van een logische loopbestemming aan de noordzijde, zijn hier alleen perronopgangen aan de zijde van de kruising. Er is hier wel een calamiteitenuitgang. De woning aan de Weg tot de Wetenschap nummer 15 heeft nu een toegang vanaf de Weg tot de Wetenschap. Omdat de trambaan tussen de weg en deze woning wordt aangelegd, vervalt de bestaande inrit. Om de woning bereikbaar te houden, wordt een ontsluitingsweg gerealiseerd. Deze loopt parallel 75 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

76 Legenda Waarschuwingslicht Verkeerslicht gemotoriseerd verkeer Fietserslicht Voetgangerslicht Bus-/Tramlicht Haaientanden VOP Hekwerk Haag Trap Fietsparkeren (1eenheid is 8 fietsen) Loopstroom calamiteitenuitgang calamiteitenuitgang Aantal in-/uitstappers ochtendspitsuur Aantal in-/uitstappers avondspitsuur Boom bestaand Boom nieuw 1 eenheid 76

77 aan het fietspad, via een brug over het water van de Minstroom, langs de parkeerplaats en sluit aan op de Weg naar Rhijnauwen. In de bestaande lage overkluizing van de Minstroom komt een kanotrekbak, waarmee een kano van de ene kant naar de andere kant van de weg kan worden getrokken. Hierdoor is het niet langer nodig om met een kano de weg over te steken. De maximumsnelheid is 50 km/uur. Vanaf de kruising met de Platolaan en de bocht richting Sorbonnelaan gaat de snelheid terug naar 40 km/uur. Onderzocht wordt nog of het mogelijk is om de snelheid tussen de haltes Galgenwaard en Kromme Rijn te verhogen. Kruising Platolaan/Weg naar Rhijnauwen en halte Kromme Rijn Het kruispunt wordt zodanig uitgevoerd dat er een veilige fietsoversteek ontstaat van de hoofdnetfietsroutes van en naar De Uithof en richting Rhijnauwen. De tramhalte bedient Rijnsweerd Zuid en het gebied langs de Weg naar Rhijnauwen met onder andere het zwembad Kromme Rijn. Er zijn alleen perronopgangen aan de zijde van de kruising vanwege de directe ligging aan de Weg tot de Wetenschap en doordat een logische loopbestemming aan de noordzijde ontbreekt. Er is hier wel een calamiteitenuitgang. Vanaf de Platolaan richting de Sorbonnelaan komt aan de noordzijde een eenrichtingsfietspad. Kruising Wim Sonneveldlaan Het kruispunt wordt aangepast om een veilige fietsoversteek te realiseren. Het middeneiland wordt 5 meter breed en biedt daardoor voldoende opstelmogelijkheid tussen de autorijbaan en de trambaan. Tussen de Wim Sonneveldlaan en de Sorbonnelaan is een (smalle) voet-/fietsverbinding aanwezig. Ter hoogte van het stacaravanbedrijf aan de Weg tot de Wetenschap 201 kan groot incidenteel bestemmingsverkeer (laden en lossen van caravans) de trambaan kruisen. De inrit wordt informeel verhard met grasstenen. Deze uitzonderlijke situatie wordt geregeld met bebording. Overig autoverkeer wordt via de Weg naar Rhijnauwen afgewikkeld. Kruising Sorbonnelaan en aansluiting De Uithof Vanaf het viaduct van de A27 rijdt de tram over de kruising Sorbonnelaan De Uithof binnen. Het tracé van de Uithoflijn sluit aan op busbaan in De Uithof die voor tram omgebouwd wordt. Om voldoende ruimte te maken voor de trambaan wordt het zuidelijke landhoofd van het viaduct van de A27 voorzien van een keerwand. Bij de kruising met de Sorbonnelaan hebben fietsers op de (hoofd)fietsroute voorrang op het autoverkeer. Het Wentgebouw (Sorbonnelaan14-16) is voor vracht- en autoverkeer bereikbaar via de kruising Sorbonnelaan. Vanaf de kruising komt het fietspad direct naast de trambaan, waardoor zowel de (sociale) veiligheid als de herkenbaarheid van de fietsroute verbetert. Vanaf het viaduct sluit het gestrekte profiel met een ruime bocht aan op de Heidelberglaan. In verband met de (sociale) veiligheid op De Uithof komt er bij de entree een zogenaamd fietspoolpunt. Het bestaande fietspoolpunt wordt verplaatst en voorzien van een tegelvlak, hekwerk,verlichting en een intercom 77 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

78 78

79 voor noodoproepen. Verder zijn de fietspaden goed verlicht conform het verlichtingsniveau in het centrumgebied van De Uithof. Aan de noordzijde ligt de schapenweide als entree van De Uithof. De openheid van dit oude weidelandschap is onderdeel van de stedenbouwkundige structuur. De waardevolle zone wordt niet aangetast door de trambaan. Tussen de schapenweide en de trambaan, ter hoogte van het Wentgebouw, worden bomen geplant. De bomenrij vormt één geheel met de oude structuurlijn die georiënteerd is op de Dom (stedenbouwkundig plan Van der Steur, 1958) en geeft onder de boomkronen zicht op de weide. De boomstructuur wordt verlengd met vergelijkbare bomen (essen) van vergelijkbare hoogte en maat. Ter ondersteuning van de ruimtelijke structuur wordt de kavelsloot naast de bomenrij verlegd. 79 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

80 Laan van Maarschalkerweerd Koningsweg Laan van Maarschalkerweerd Koningsweg 80

81 Laan van Maarschalkerweerd m Laan van Maarschalkerweerd LEGENDA TRAMBAAN* BETONBAAN, MEDEGEBRUIK BUS, NOOD EN HULPDIENSTEN BETONBAAN, MEDEGEBRUIK NOOD EN HULPDIENSTEN GRASBAAN BUS TREIN FIETS TRAM NIEUWE HAAG WEG FIETSPAD VOETPAD G S GELIJKRICHTERSTATION BOVENLEIDINGSMAST PROJECTGRENS HEKWERK GRASBERM WATER TE HANDHAVEN BOOM NIEUWE BOOM * VIADUCT OF BALLASTSPOOR, TENMINSTE EEN SPOOR OVERRRIJDBAAR VOOR NOOD- EN HULPDIENSTEN Verkeerslichten en tramwaarschuwingslichten zijn opgenomen in de haltetekeningen. PERRON HALTE BEBOUWING 81 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

82 Laan van Maarschalkerweerd, Herculeslaan Laan van Maarschalkerweerd 82

83 Weg tot de Wetenschap HALTE GALGENWAARD Kromme Rijn m LEGENDA TRAMBAAN* BETONBAAN, MEDEGEBRUIK BUS, NOOD EN HULPDIENSTEN BETONBAAN, MEDEGEBRUIK NOOD EN HULPDIENSTEN GRASBAAN BUS TREIN FIETS TRAM NIEUWE HAAG WEG FIETSPAD VOETPAD G S GELIJKRICHTERSTATION BOVENLEIDINGSMAST PROJECTGRENS HEKWERK GRASBERM WATER TE HANDHAVEN BOOM NIEUWE BOOM * VIADUCT OF BALLASTSPOOR, TENMINSTE EEN SPOOR OVERRRIJDBAAR VOOR NOOD- EN HULPDIENSTEN Verkeerslichten en tramwaarschuwingslichten zijn opgenomen in de haltetekeningen. PERRON HALTE BEBOUWING 83 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

84 Weg tot de Wetenschap Kromhout Kazerne Weg tot de Wetenschap HALTE GALGENWAARD 84

85 Weg tot de Wetenschap m LEGENDA TRAMBAAN* BETONBAAN, MEDEGEBRUIK BUS, NOOD EN HULPDIENSTEN BETONBAAN, MEDEGEBRUIK NOOD EN HULPDIENSTEN GRASBAAN BUS TREIN FIETS TRAM NIEUWE HAAG WEG FIETSPAD VOETPAD G S GELIJKRICHTERSTATION BOVENLEIDINGSMAST PROJECTGRENS HEKWERK GRASBERM WATER TE HANDHAVEN BOOM NIEUWE BOOM * VIADUCT OF BALLASTSPOOR, TENMINSTE EEN SPOOR OVERRRIJDBAAR VOOR NOOD- EN HULPDIENSTEN 85 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari PERRON HALTE BEBOUWING

86 Platolaan Weg tot de Wetenschap HALTE KROMME RIJN Weg naar Rhijnauwen 86

87 Weg tot de Wetenschap m LEGENDA TRAMBAAN* BETONBAAN, MEDEGEBRUIK BUS, NOOD EN HULPDIENSTEN BETONBAAN, MEDEGEBRUIK NOOD EN HULPDIENSTEN GRASBAAN BUS TREIN FIETS TRAM NIEUWE HAAG WEG FIETSPAD VOETPAD G S GELIJKRICHTERSTATION BOVENLEIDINGSMAST PROJECTGRENS HEKWERK GRASBERM WATER TE HANDHAVEN BOOM NIEUWE BOOM * VIADUCT OF BALLASTSPOOR, TENMINSTE EEN SPOOR OVERRRIJDBAAR VOOR NOOD- EN HULPDIENSTEN Verkeerslichten en tramwaarschuwingslichten zijn opgenomen in de haltetekeningen. PERRON HALTE BEBOUWING 87 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

88 Weg tot de Wetenschap, Sonneveldlaan Wim Sonneveldlaan Weg tot de Wetenschap Rijksweg A27 88

89 Sorbonnelaan Weg tot de Wetenschap m LEGENDA TRAMBAAN* BETONBAAN, MEDEGEBRUIK BUS, NOOD EN HULPDIENSTEN BETONBAAN, MEDEGEBRUIK NOOD EN HULPDIENSTEN GRASBAAN BUS TREIN FIETS TRAM NIEUWE HAAG WEG FIETSPAD VOETPAD G S GELIJKRICHTERSTATION BOVENLEIDINGSMAST PROJECTGRENS HEKWERK GRASBERM WATER TE HANDHAVEN BOOM NIEUWE BOOM * VIADUCT OF BALLASTSPOOR, TENMINSTE EEN SPOOR OVERRRIJDBAAR VOOR NOOD- EN HULPDIENSTEN Verkeerslichten en tramwaarschuwingslichten zijn opgenomen in de haltetekeningen. PERRON HALTE BEBOUWING 89 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

90 90 Tracédeel De Uithof: Hogeschool, Universiteit en ziekenhuizen

91 10.5 De Uithof Vanaf de Padualaan maakt de Uithoflijn gebruik van de om te bouwen busbaan over de Heidelberglaan en langs de ziekenhuizen. De bestaande hoogte blijft op de Heidelberglaan gehandhaafd. Uitzondering hierop is een verlaging van de baan met circa 40 centimeter om voldoende doorrijdhoogte te krijgen ter plaatse van de twee overbouwingen tussen de Padualaan en de halte Heidelberglaan. De bestaande middengeleider op de Heidelberglaan blijft gehandhaafd en wordt gebruikt voor de plaatsing van middenmasten. In verband met de veiligheid voor overstekende voetgangers en fietsers wordt tot aan het AZU een maximumsnelheid van 30 km/uur gehanteerd. de bovenleiding door de tram kan deze apparaten verstoren. Om dit te voorkomen zijn verschillende alternatieven onderzocht. De meest kansrijke oplossing lijkt het op De Uithof beperken van de stroomtoevoer via de bovenleiding in combinatie met energieopslag in de trams. De snelheid is op De Uithof laag, waardoor het stroomverbruik relatief beperkt is, wat een dergelijk oplossing haalbaar maakt. Vanaf het AZU wordt de circa 20 cm hoge spoorconstructie op de bestaande betonbaan gelegd waardoor de hoogte toeneemt. Vanwege het gecombineerde gebruik van bussen en trams komen de bovenleidingmasten aan de buitenzijden van de baan te staan. Door het gebruik van de bestaande busbaan is de invloed op de omgeving minimaal. Zo wordt bijvoorbeeld de bestaande openbare verlichting zoveel mogelijk gehandhaafd. Vanaf het AZU geldt een maximumsnelheid van 50 km/uur. In bochten en bij kruisingen ligt de snelheid lager. Bij de universiteit en de ziekenhuizen staan onderzoeksapparaten die zeer gevoelig zijn voor elektromagnetische straling. Het gebruik van 91 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

92 Halte Kruytgebouw Legenda Waarschuwingslicht Verkeerslicht gemotoriseerd verkeer Fietserslicht Voetgangerslicht Bus-/Tramlicht Haaientanden VOP Hekwerk Haag Trap Fietsparkeren (1eenheid is 8 fietsen) Loopstroom Aantal in-/uitstappers ochtendspitsuur Aantal in-/uitstappers avondspitsuur Boom bestaand Boom nieuw Het Kruytgebouw Rijwielstalling van het Kruytgebouw Hogeschool Utrecht 92

93 Halte Kruytgebouw De halte Kruytgebouw bij de Padualaan wordt alleen door de tram gebruikt. Deze halte krijgt een perronbreedte van 4 meter vanwege het grote aantal in- en uitstappers. Grote kruisende voetgangersstromen zijn vooral aan de oostzijde van het perron te verwachten. Hier is een extra rijbaanafscheiding noodzakelijk tussen de busbaan en het voetpad. Het advies is om de situatie nader te onderzoeken om te bezien of een verbreding van het trottoir op deze plek mogelijk is. Bij de inrichting van het perron zal extra aandacht besteed worden aan de plaatsing van het perronmeubilair; dit vanwege het grote aantal in- en uitstappers en vanwege de noodzaak om een goede doorstroming te garanderen. Impressie nieuwe situatie De Uithof 93 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

94 Halte Heidelberglaan Legenda Waarschuwingslicht Verkeerslicht gemotoriseerd verkeer Fietserslicht Voetgangerslicht Bus-/Tramlicht Haaientanden VOP Hekwerk Haag Trap Fietsparkeren (1eenheid is 8 fietsen) Loopstroom Aantal in-/uitstappers ochtendspits Aantal in-/uitstappers avondspits Boom bestaand Boom nieuw , ,

95 Halte Heidelberglaan Bij de halte Heidelberglaan stoppen zowel tram als bus. Gezien het grote aantal busritten zullen de bussen in haltehavens halteren, zodat de tram kan passeren. Op die manier hinderen bussen de doorstroming van de tram niet. Dit is ook een oplossing voor de bussen die zonder aanvullende maatregelen niet kunnen halteren aan 30 cm hoge tramhalten. De tramhalte Heidelberglaan heeft een perronbreedte van 4 meter vanwege groot aantal in- en uitstappers, en loopt vloeiend over in de omgeving. Halte WKZ Bij het WKZ liggen de tram- en bushaltes achter elkaar. De bussen in halteren in haltehavens, zodat de tram kan passeren. De sloot en het voetpad op het ziekenhuisterrein moeten aangepast worden om een betere oversteek te creëren vanuit de bus- en tramhalte naar de ingang van het WKZ. De buslus bij de A28 wordt vergroot om meer bussen te kunnen laten wachten en keren en ter compensatie van de kleinere wachtruimte langs de baan. In samenhang hiermee verschuift de busoprit voor de bussen die hier de A28 oprijden. Halte AZU In de huidige situatie keren de bussen van lijn 12 bij het AZU. Omdat de vervangende Uithoflijn doorrijdt naar P+R De Uithof, komt de beschikbare busruimte vrij. Deze ruimte wordt gebruikt voor het vergroten van de fietsenstalling. De ingang van het AZU ligt op de eerste verdieping en is te bereiken vanaf de traverse naar de parkeergarage. Voor de toegankelijkheid komen er vanaf de perrons behalve (rol)trappen ook liften naar de traverse. Samen met het UMCU zijn meerdere varianten voor de perronligging onderzocht. Gekozen is voor een variant met eilandperrons, zodat de loopafstanden zo klein mogelijk zijn en de bussen en trams in dezelfde richting aan hetzelfde perron stoppen. Omdat de deuren zich aan de rechterzijde bevinden, staan de bussen staan aan de binnenzijde van de perrons. De trams komen daarom aan de buitenkant te staan. 95 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

96 Voorstel Halte AZU WEG GRASBERM UMC UMC FIETSPAD WATER VOETPAD BESTAANDE BOOM PERRON NIEUWE BOOM HALTE LIFT BEBOUWING ZOEKGEBIED FIETSENSTALLING LOOPBRUG Tram Bus Tram Halte AZU Model 2 Maatregelen: - Fietspad zuidzijde verleggen -Oversteken op maaiveld ontmoedigen, informeel mogelijk, geen extra maatregelen treffen - 3 liften, bestaande lift behouden - Toerit parkeergarage vervalt Parkeergarage 96

97 Halte WKZ 3 eenheden Legenda Waarschuwingslicht Verkeerslicht gemotoriseerd verkeer Fietserslicht Voetgangerslicht Bus-/Tramlicht Haaientanden VOP Hekwerk Haag Trap Fietsparkeren (1eenheid is 8 fietsen) Loopstroom Aantal in-/uitstappers ochtendspitsuur Aantal in-/uitstappers avondspitsuur Boom bestaand Boom nieuw 97 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

98 De Uithof, Halte Kruytgebouw HALTE KRUYTGEBOUW 98

99 Kruytgebouw Busbaan Padualaan Hogeschool Utrecht - faculteit Communicatie en Journalistiek m LEGENDA TRAMBAAN* BETONBAAN, MEDEGEBRUIK BUS, NOOD EN HULPDIENSTEN BETONBAAN, MEDEGEBRUIK NOOD EN HULPDIENSTEN GRASBAAN BUS TREIN FIETS TRAM NIEUWE HAAG WEG FIETSPAD VOETPAD G S GELIJKRICHTERSTATION BOVENLEIDINGSMAST PROJECTGRENS HEKWERK GRASBERM WATER TE HANDHAVEN BOOM NIEUWE BOOM * VIADUCT OF BALLASTSPOOR, TENMINSTE EEN SPOOR OVERRRIJDBAAR VOOR NOOD- EN HULPDIENSTEN Verkeerslichten en tramwaarschuwingslichten zijn opgenomen in de haltetekeningen. PERRON HALTE BEBOUWING 99 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

100 De Uithof, Halte Heidelberglaan Departement Fysische Geografie Faculteit Betawetenschappen Genevelaan Departement Innovatie- en Milieuwetenschappen Departement Sociale Geografie en Planologie Willem C. Unnikgebouw HALTE HEIDELBERGLAAN Hogeschool Utrecht Bibliotheek Wijsbegeerte Utrecht University Library Uithof Martinus J. Langeveldgebouw 100

101 Departement Wijsbegeerte Bestuursgebouw Halte Heidelberglaan m LEGENDA TRAMBAAN* BUS NIEUWE HAAG BETONBAAN, MEDEGEBRUIK BUS, NOOD EN HULPDIENSTEN TREIN WEG Salamancapad BETONBAAN, MEDEGEBRUIK NOOD EN HULPDIENSTEN GRASBAAN FIETS TRAM FIETSPAD VOETPAD G S GELIJKRICHTERSTATION BOVENLEIDINGSMAST PROJECTGRENS HEKWERK GRASBERM WATER TE HANDHAVEN BOOM NIEUWE BOOM * VIADUCT OF BALLASTSPOOR, TENMINSTE EEN SPOOR OVERRRIJDBAAR VOOR NOOD- EN HULPDIENSTEN Verkeerslichten en tramwaarschuwingslichten zijn opgenomen in de haltetekeningen. PERRON HALTE BEBOUWING 101 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

102 Salamancapad De Uithof, Halte AZU Universiteitsweg Universiteitsweg Heidelberglaan Bolognalaan Matthias Geunsgebouw 102

103 Heidelberglaan Universitair Medisch Centrum Utrecht HALTE AZU m LEGENDA TRAMBAAN* BETONBAAN, MEDEGEBRUIK BUS, NOOD EN HULPDIENSTEN BETONBAAN, MEDEGEBRUIK NOOD EN HULPDIENSTEN GRASBAAN BUS TREIN FIETS TRAM NIEUWE HAAG WEG FIETSPAD VOETPAD G S GELIJKRICHTERSTATION BOVENLEIDINGSMAST PROJECTGRENS HEKWERK GRASBERM WATER TE HANDHAVEN BOOM NIEUWE BOOM * VIADUCT OF BALLASTSPOOR, TENMINSTE EEN SPOOR OVERRRIJDBAAR VOOR NOOD- EN HULPDIENSTEN Verkeerslichten en tramwaarschuwingslichten zijn opgenomen in de haltetekeningen. PERRON HALTE BEBOUWING 103 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

104 Universitair Medisch Centrum Utrecht 104

105 Heidelberglaan m LEGENDA TRAMBAAN* BETONBAAN, MEDEGEBRUIK BUS, NOOD EN HULPDIENSTEN BETONBAAN, MEDEGEBRUIK NOOD EN HULPDIENSTEN GRASBAAN BUS TREIN FIETS TRAM NIEUWE HAAG WEG FIETSPAD VOETPAD G S GELIJKRICHTERSTATION BOVENLEIDINGSMAST PROJECTGRENS HEKWERK GRASBERM WATER TE HANDHAVEN BOOM NIEUWE BOOM * VIADUCT OF BALLASTSPOOR, TENMINSTE EEN SPOOR OVERRRIJDBAAR VOOR NOOD- EN HULPDIENSTEN Verkeerslichten en tramwaarschuwingslichten zijn opgenomen in de haltetekeningen. PERRON HALTE BEBOUWING 105 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

106 De Uithof, Halte WKZ Hoofddijk Lundlaan Wilhelmina Kinderziekenhuis (UMC Utrecht) HALTE WKZ Hoofddijk 106

107 m LEGENDA TRAMBAAN* BETONBAAN, MEDEGEBRUIK BUS, NOOD EN HULPDIENSTEN BETONBAAN, MEDEGEBRUIK NOOD EN HULPDIENSTEN GRASBAAN BUS TREIN FIETS TRAM NIEUWE HAAG WEG FIETSPAD VOETPAD G S GELIJKRICHTERSTATION BOVENLEIDINGSMAST PROJECTGRENS HEKWERK GRASBERM WATER TE HANDHAVEN BOOM NIEUWE BOOM * VIADUCT OF BALLASTSPOOR, TENMINSTE EEN SPOOR OVERRRIJDBAAR VOOR NOOD- EN HULPDIENSTEN Verkeerslichten en tramwaarschuwingslichten zijn opgenomen in de haltetekeningen. PERRON HALTE BEBOUWING 107 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

108 108 Tracédeel P+R De Uithof

109 10.6 P+R De Uithof Om het nieuwe P+R De Uithof bereikbaar te maken voor bussen en trams wordt in de Universiteitsweg een viaduct gebouwd. De aansluitingen op de Universiteitsweg schuiven iets naar buiten, aan weerszijden van het nieuwe viaduct. De tramhalte P+R De Uithof bestaat uit een 6 meter breed eilandperron. Voor de halte ligt een kruiswissel om beide sporen van de halte bereikbaar te maken. Het perron ligt tussen de beide voetgangersverbindingen die het P+R verbinden met de omgeving. Aan de zuidzijde is een hek geplaatst om te voorkomen dat mensen op andere plaatsen de trambaan oversteken. Vanwege de scherpe bochten is de maximumsnelheid voor de tram beperkt tot 15 km/uur. Door het gecombineerde gebruik van bussen en trams komen de bovenleidingsmasten aan de buitenzijden van de baan te staan. Achter P+R De Uithof komen vier opstelsporen voor een deel van de Uithoflijntrams. Hier worden de trams van binnen gereinigd. De resterende trams worden opgesteld in de uit te breiden remise in Nieuwegein, waar ze worden onderhouden en van buiten gereinigd. In een eerder ontwerp waren achter de P+R drie langere opstelsporen voorzien. Door hun lengte was hiervoor een extra viaduct nodig in de Universiteitsweg over de opstelsporen. Om dit relatief lastig te bouwen viaduct te vermijden, is gekozen voor vier kortere opstelsporen waar eveneens acht gekoppelde trams kunnen staan. 109 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

110 Halte P+R De Uithof Legenda Waarschuwingslicht Verkeerslicht gemotoriseerd verkeer Fietserslicht Voetgangerslicht Bus-/Tramlicht Haaientanden VOP Hekwerk Haag Trap Fietsparkeren (1eenheid is 8 fietsen) Loopstroom Aantal in-/uitstappers ochtendspitsuur Aantal in-/uitstappers avondspitsuur Boom bestaand Boom nieuw

111 Impressie nieuwe situatie opstelterrein P+R De Uithof 111 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari

112 HALTE P+R DE UITHOF P+R De Uithof Universiteitsweg 112

113 Afrit A28 Oprit A28 G S m LEGENDA Wilhelmina Kinderziekenhuis (UMC Utrecht) TRAMBAAN* BETONBAAN, MEDEGEBRUIK BUS, NOOD EN HULPDIENSTEN BETONBAAN, MEDEGEBRUIK NOOD EN HULPDIENSTEN GRASBAAN BUS TREIN FIETS TRAM G S GELIJKRICHTERSTATION BOVENLEIDINGSMAST PROJECTGRENS HEKWERK GRASBERM WATER TE HANDHAVEN BOOM NIEUWE BOOM * VIADUCT OF BALLASTSPOOR, TENMINSTE EEN SPOOR OVERRRIJDBAAR VOOR NOOD- EN HULPDIENSTEN Verkeerslichten en tramwaarschuwingslichten zijn opgenomen in de haltetekeningen. NIEUWE HAAG WEG FIETSPAD VOETPAD PERRON HALTE BEBOUWING 113 Uithoflijn Voorontwerp+ Februari