6 METHODIEK n. tijdschrift voor agogisch werk BALANS. n METHODIEK. Psychofysiek werken: sleutel tot persoonlijk leiderschap. TGI en het lichaam

Transcriptie

1 METHODIEK Psychofysiek werke: sleutel tot persoolijk leiderschap. Turbulete tijde e persoolijk leiderschap De turbuletie e de veraderige die we wereldwijd meemake zij ooit gezie i oze geschiedeis. De oorloge als gevolg va 9/11 zij og iet verteerd of we krijge ee fiaciële crisis over os hee. De gevolge va de globaliserig zij al geruime tijd ee realiteit i de straat e op de werkvloer. De techologische verieuwige eme expoetieel toe e de gevolge zij ooverziebaar. Bove dit alles hagt de dreigig va de wereldwijde milieucrisis. Voor de ma met de pet e de vrouw met de hoofddoek beteket dit vooral ee aaeeschakelig va crisisse e veraderige. De eige zekerheid is dat er gee zekerhede meer bestaa. Hoe vid je als idividu, als groep, als orgaisatie je weg tusse de aaeeschakelige va kase e bedreigige? Wat biedt houvast? Wat is ee betrouwbaar kompas? Er is ee quasi oeidig aatal keuzemogelijkhede die allemaal gevolge hebbe. Met keuzevrijheid komt de veratwoordelijkheid voor de gevolge. Psychofysiek werke e TGI Thema Gecetreerde Iteractie (TGI) is ee krachtig leiderschapsmodel, dat same met ee cocrete methode helpt om jezelf é orgaisaties, groepe, of teams te (bege)leide. De ethische ivalshoek va TGI is uiek e biedt ee mogelijkheid je professioeel é persoolijk staade te houde i deze turbulete tijde. Daaraast is bewust werke met het lichaam i relatie tot persoolijk leiderschap zeer effectief. De rots e water methode va Freerk Ykema is ee va de vele voorbeelde waarbij het fysieke door allerlei doelgroepe gebruikt ka worde om het zelfstured vermoge va groepe e idividue te vergrote. TGI e het lichaam De postulate va TGI zij: wees je eige leider e storige hebbe voorrag. Door met je lichaam te werke ku je het vermoge om je eige leider te zij vergrote e heb je meer bewustzij va e grip op wat je stoort. Ee va de belagrijkste resultate die deelemers aa taichi lesse aageve is ee sterkere wil e ee groter vermoge om cotact te make met zichzelf é adere. Door bewust met je lichaam te werke ku je bewuster, duidelijker e krachtiger jezelf sture. Storige hebbe bija altijd ee fysieke compoet. Dit geld zeker voor storige rod het eige leiderschap. Het lichaam is bie TGI ee graadmeter om storige vast te stelle. Maar het ka ook ee istrumet zij om deze storige te hatere e zo het eige leiderschap te vergrote. Ee storig i het leiderschap gaat bija altijd same met ee verkrampig i de ademhalig. Het is ook mogelijk om de compoete va het TGI model symbolisch i het lichaam te plaatse: Het vermoge om het IK te differetiëre. Het wilscetrum zit i de oderbuik. (hara of oderste datie i Japa e Chia.) De kerles va de rots e water methodiek voor lagere schoolkidere is dat ze waeer ze met moeilijke situaties omgaa ze eerst grode e cetrere. Dit wil zegge dat ze eerst de aadacht e de adem i de oderbuik brege e daara pas hadele. Door dit te doe worde kidere e volwassee rustiger, psychologisch é fysiek sterker e is het makkelijker om odaks de agst toch te doe wat gedaa moet worde. Deze truuk geeft kidere de moed, kracht e rust om bvb. de pestcultuur i ee klas om te buige of om zichzelf rustiger te make. Dit heeft ook resultaat bij ADHD gediagosticeerde kidere, zij kue hierdoor ook lere om hu ierlijke orust aders te hatere. Het spreekt voor zich dat dit ook voor volwassee ee goude tip ka zij om de wil te versterke e i balas te brege. De traditioele (e odertusse flik igeburgerde) oosterse fysieke methodes zoals yoga, taichi, aikido, chi-gug, hebbe als hoofddoel om het ego e het persoolijk leiderschap te versterke é tegelijk i harmoie met de behoeftes va het grotere geheel te brege. Deze doele zij perfect i overeestemmig met wat TGI beoogt met idividuatie e persoolijk leiderschap. De methode om dit te bereike is atuurlijk aders. 6 METHODIEK Het vermoge om je ego te overstijge of los te late, het vermoge om je te verbide met adere, het vermoge om WIJ te vorme. Dit vermoge is geassocieerd met de borstkas, de hartregio. Eé va de belagrijkste istrumete i het werke met mese is het vermoge om professioele bidig aa te gaa. Ee leerkracht die iet va zij leerlige houdt, heeft slechtere resultate da iemad die dat wel ka. Dit vermoge ka gestimuleerd, otwikkeld e verakerd worde i de borstkas. Door liefdevol aar je eige moeilijke kate e oaageame emoties te kijke zulle die veel mider zwaar e bepaled

2 BALANS tijdschrift voor agogisch werk zij. Deze techieke worde gebruikt bij pubers e volwassee om het vermoge tot bidig te vergrote e het loslate va zware emoties makkelijker te make. Het vermoge om afstad te eme, om objectief te zij, om zakelijk te werke (HET). Dit vermoge is geassocieerd met het hoofd. Door afstad te eme e zakelijk te observere kue krampachtige of verwarde dekpatroe losgelate worde. Deze techiek ka vrij simpel aa (jog-) volwassee aageleerd worde. De resultate zij dat dwagmatig deke losgelate wordt e de creativiteit maar ook de cocetratie vergroot worde. thema weerstad e (passieve) agressie oproepe die atuurlijke fysiek merkbaar is. Idie ee thema te braaf is, da zal het afwezigheid e vervelig oproepe. I het tweede geval zal de eergie zich oderhuids ophope bij de echt relevate thema s waardoor die zich potetieel destructief e evetueel odergrods gaa uite. De ervarig leert dat ee thema é voedzaam e verteerbaar moet zij. Als het te licht is blijft de groep op zij hoger zitte e idie het te zwaar is krijgt de groep het iet verteerd. Als je heel goed oplet da zulle gewaarwordige i de maagstreek je hierover iformatie geve. De relatie met de cotext (GLOBE) is geassocieerd met hade e voete. De voete staa voor de plaats die je eemt of krijgt e de richtig die je gaat e de hade staa voor het bewerke va de wereld/cotext. Het klikt misschie zweverig (terwijl het atuurlijk het tegegestelde is va zweve) maar echt bewust cotact make met de voete e de grod waarop je staat verhoogd het bewustzij va het hier e u. Tegelijk eemt het gevoel va stevigheid toe (stevig i je schoee staa). Al de leeftijdsgroepe, tot seiore toe (i het kader va valprevetie) geve aa dat bewust je voete voele dit effect ka hebbe. Daaraast staa de hade e wat je ermee doet voor het vasteme, aarake e loslate va alles rodom je. Neem je ruimte, durf je ruimte eme? Be je krampachtig of et slap e durf je iet te grijpe? Ku je ee vuist make? Ku je agressief zij e slaa waeer dat odig is? Ku je zacht zij e arake, strele waeer je dat wil? Eerzijds is dit atuurlijk symbolisch. Aa de adere kat ku je door bewust met deze compoete i het lichaam te werke de kwaliteit va het hadele sterk vergrote met betrekkig tot alle compoete. I die zi is de praktische toepasbaarheid va bovestaade veel meer da symbolisch. TGI gaat i essetie over jezelf sture vauit echt cotact met jezelf e adere (e de taak i ee bepaalde cotext). Met je gevoeles, gedachte e ethiek. Dit cotact met jezelf op al deze iveaus heeft ee fysieke compoet. Als iemads itegriteit wordt geschaad of waeer iemad zij eige itegriteit zelf schaadt, da zal dat fysiek te merke zij. Deze fysieke gewaarwordige kue ee odersteuig zij bij het otwikkele va e werke met ee ethisch kompas. Waeer ee thema datgee aaraakt waar de eergie zit da zal dat fysiek omiddellijk resoere. Idie het ee thema op het scherp va de see is, da zal er et geoeg uitdagig e ogemak zij om adrealie (e dus eergie) op te roepe. Idie er te veel spaig i zit da zal het Daaraast zal ee thema ook reacties i de symbolische plaatse va de 4 compoete oproepe. Zo ka a ee erg emotioele sessie (hart) ee HET thema voor afstad e verlichtig zorge. Hierdoor zulle de emoties kalmere e ka me emotioeel gesproke zij midde weer vide. (het hart). Door a ee erg metale sessie fysiek (wil of buik) te gaa werke krijgt het hoofd (e de geest) de kas om weer te kalmere e mider turbulet te worde. Ez Het thema richt de eergie op ee of meer va de vier compoete die daardoor geactiveerd worde. Door adie de eergie op ee adere compoet te richte krijgt het zelf de kas om de eerder opgeroepe turbuletie of orust te vertere of kalmere. TGI e psychofysiek werke i de praktijk: voorbeelde 1. Rots e water lessereeks i groep 7 (11 jarige) va ee lagere school i Weert (NL). De vraag va de leerkracht: mij klas is vaak orustig; waeer ik erbij be gedrage de kidere zich mi of meer. Vaaf het momet dat ik de klas verlaat is het heel orustig e rumoerig. De klas is ook oveilig voor de kidere. Er zij ekele pestkoppe e er zij ekele kidere die vaker da adere gepest worde. Het proces: (6 lesse va 90 verspreid over 6 weke). Al de lesse werde opgehage rod ee bepaald thema, bvb. rots e water i de klas, sterk staa ook als het moeilijk is, betrouwbaar of obetrouwbaar, elkaar sterker make, De sterkste momete ware de momete waarop storige door de traier opgepikt e bewerkt werde met de klas. Bijvoorbeeld: wat je u deed, was dat om hem sterker te make of zwakker? Hoe zou je dit aders kue doe? Wat dek je dat je klasgeote hierva vide? De klas leerde om elkaar hieri te corrigere. Belagrijk was ook dat de belagrijkste pesters hu leiderschapskwaliteite costructief i plaats va destructief METHODIEK 7

3 leerde izette. Aa de adere kat werd het slachtoffergedrag va sommige gepeste omgeboge aar effectievere weerbaarheid. Vauit sterkere Ikjes kue de kidere ee gezoder wij vorme e uiteidelijk ook beter werke (het). De eerste lesse ware erg hard e cofrotered voor de kidere. De fysieke oefeige e spelle dwoge de kidere om zich bewust te worde va de orust e de oveiligheid die ze va bie voelde. Tot u werd deze orust vooral door pestgedrag geuit. Het was ee fikse machtstrijd tusse de traier e ekele va de kidere voordat dit doel gerealiseerd werd. De kidere hadde ood aa ee exter iemad die met kracht het patroo doorbrak. De kidere leerde om vauit bewustzij va de oderbuik de kracht e wil te geerere om zichzelf, odaks de orust e spaig, te leide. Op les 4 was er ee katelmomet: de kidere hadde ee groepsgesprek over rotsgedrag (voor jezelf gaa, koppig zij, jezelf afsluite voor adere i positieve e egatieve zi) e over watergedrag (soepel zij, toegeve, ruimte make voor adere, i positieve e egatieve zi). De kidere kode i ee strakke structuur elkaar hierover feedback geve. Thema: hoeveel procet rots e hoeveel procet water be je? Tip e top voor elkaar. I het gesprek hierover kwam aar bove dat bija al de kidere al eerder gepest werde e op ee gegeve momet beslote hadde om zelf maar te gaa peste om iet meer het slachtoffer te zij. Niemad wilde dit echt maar het was wel wat er telkes gebeurde. Dit, rijkelijk met trae bevloeid, gesprek was éé va de eerste momete i jare waarop de kidere zich weer kwetsbaar durfde toe aa elkaar. De laatste twee lesse hebbe de kidere e de traier vooral gewerkt rod het telkes terug loslate va het pest- e orustpatroo aar ierlijke kracht. De groep leerde zichzelf hieri corrigere. De resultate: Doordat de leerkracht dit proces odersteude e ook met deze psychofysieke methodes ko werke, ko ze de volgede maade de cultuuromslag blijve odersteue. Met allee prate ko deze klas ooit de kracht vide om het om te gooie. Met allee fysiek werke ko er ooit het bewustzij groeie dat het aders ko. 8 METHODIEK 2. Sociale vaardighede traiig voor jarige i ee techische school i Weert (NL). Deze groep was speciaal voor deze traiig samegesteld. Het groepsproces was gee doel op zich omdat a deze traiig de groep weer otbode zou worde. De vrage va deze leerlige ware zeer divers: va lere omgaa met iteretpeste over gee vriede kue make, iet ee kue zegge waeer vriedie uit gaa stele, tot cotrole verlies waeer uitgedaagd. De eerste les was verbaal: doele kieze e keis make. De tweede les bracht omiddellijk ee storig aa het licht. Het fysiek werke deed éé va de deeleemsters heel duidelijk voele dat ze hier iet wilde zij. Op het eerste iveau wilde ze iet i de lesse zij. Op het tweede iveau wilde ze er gewoo iet zij. Het duurde ee tijdje voordat door al de weerstad deze storig aa het licht kwam. Uit respect voor het eige leiderschap va de deeleemster is same met de school beslote dat zij ee alteratief traject kreeg aagebode om met het er iet wille zij aa de slag te gaa. De tweede les was het begi va ee machtsstrijd tusse de traier e ekele va de deelemers: Het komt wel erg dichtbij zo fysiek werke, met aa de adere kat: Dit is éé va de efficiëtste maiere om de door de jullie gekoze doele te bereike. Door de machtsstrijd exter te levere i combiatie met de fysieke oefeige, geereerde ze geoeg agressie e kracht om ierlijke patroe te kue doorbreke i ee latere fase va de lessereeks. Na deze machtsfase (krachtfase) kode ze op het tweede iveau begie werke: het hart e de emoties. Met i het verlegde hierva: zivolle (kue) relaties aagaa e schadelijke relaties (kue) verbreke. Eé va de opmerkelijke resultate was dat ee door zij klasgeote als vreemd omschreve joge eidelijk vauit cotact met zij gevoel ko hadele. Het lukte hem zelfs om voor het eerst i lage tijd zij gevoeles oder woorde te brege. Het werke met emoties was voor hem pas mogelijk door het otwikkele va lichaamsbewustzij. 3. Streetwise! Traiig rod sociale iclusie voor jogerewerkers uit heel Europa. Het werkthema was: Youth I Actio as a tool for social iclusio. Youth I Actio (YIA) is ee subsidieprogramma va de Europese commissie. Er dede 22 jogerewerkers uit 12 verschillede lade mee.

4 BALANS tijdschrift voor agogisch werk Het zwaarteput va het programma was gericht op het creëre va kwalitatieve samewerkig tusse de verschillede lade voor doelgroepe die het slachtoffer zij va sociale uitsluitig. Ekele va de deelemers kwame zelf uit milieus met mider kase. Ee ochted is er gewerkt rod overlevigsmechaisme. Uit de evaluatieverslage bleek, voor het meredeel va de deelemers, dat dit het belagrijkste momet was va de hele traiig. Het thema va de ochted was from survivig to livig your qualities. Veel va de jogere waar deze jogerewerkers mee werke zitte omwille va ee oveilige cotext of ee heftig verlede vast i overlevigspatroe waar ze iet zomaar kue uitstappe. Door dit eerst zelf te doorleve kue de jogerewerkers hu jogere beter odersteue om dit zelf te doe. Aa de ader kat is jogerewerk iet altijd eve veilig. Dus het is zeker zivol om de eige overlevigspatroe te bewerke. I ee eerste fase hebbe de deelemers aa de had va ee korte theorie over adrealie, agst e overlevigsmechaisme hu eige patroe geaalyseerd e uitgesproke aa elkaar. Voor sommige was dit ee absolute eerste keer. Daara gige de deelemers ee psychofysieke oefeigereeks i waarbij telkes weer de agstpatroe doorbroke werde. Deze agstpatroe hebbe ee fysiek, emotioeel e metaal aspect. Op deze drie iveaus krege de deelemers de kas om va ovrijheid e agst aar ierlijke kwaliteit te gaa. Va machtspatroe aar Kracht, va emotioele ovrijheid aar Liefde, va metale orust e verwarrig aar Wijsheid. Deze kwaliteite werde verakerd i het lichaam. Tijdes de pauzes va de volgede dage hebbe de deelemers al de oefeige opgeschreve om ze met hu jogere te kue gaa doe. Behalve het duidelijk ut bie de doelstellig va de traiigsweek heeft deze ochted voor ee verdiepig e itesifiërig va de cotacte bie de groep gezorgd. Doordat de idividue meer gefocust e gecetreerd ware, kreeg het Wij meer kwaliteit e diepgag. Die avod gig het programma over persoolijke levesverhale i het kader va iclusie e exclusie. Het vertrouwe e het cotact dat gegeereerd was tijdes de ochted zorgde mee voor de odige veilige sfeer om dit goed te kue doe. De rest va de week gave de deelemers hu kwaliteite e hu ideale hade e voete door het cocreet vorm te geve i uitwisseligsprogramma s voor hu jogere. 4. Keismakigsmiddag psychofysiek werke voor begiede leerkrachte i ee middelbare techische school i Hasselt. De school wil met psychofysiek werke begie om leerlige te lere zichzelf beter te sture tijdes moeilijke momete. Om draagvlak te creëre voor deze methode krijge de begiede leerkrachte ee keismakigsmomet met de methode. Het thema va de middag is: i je kracht als leerkracht Om te begie krijgt iederee de kas om zij of haar doele voor de dag uit te spreke met het thema: I je kracht als leerkracht: wat zou ik daarover og wille lere? Bij de gemiddelde leerkrachtegroep is de oveiligheid meestal te groot om je kwetsbaar op te stelle e toe te geve dat je rod dit thema og wat te lere hebt. Deze groep had al same itervisie gehad e ko dit thema wél aa. Natuurlijk kwam aa het licht dat iet allee de leerlige kracht va leerkrachte verge maar vooral het samewerke met de collega s iet altijd gemakkelijk is. Door hier tijd aa te bestede ko er tijdes de rest va de middag systematisch verweze worde aar de praktische toepassige va de oefeige. I het begi was de sfeer giechelig e ee beetje ozeker. De leerkrachte zij iet gewed om fysiek te werke e voele zich ee beetje opgelate. Door de oefeige lagzaam op te bouwe e veel voorbeelde uit de praktijk te geve, eemt de weerstad sel af. Door de fysieke oefeige kome spaigspatroe bij de leerkrachte sel aa de oppervlakte. Die worde door de lesgever omiddellijk beoemd zodat ze losgelate kue worde. De opbouw va de middag is als volgt: Stevig i je schoee staa & fysieke kracht e soepelheid (werke met de oderbuik i plaats va spaig te zette i borstkas e de schouders). Dit wordt telkes odersteud door spelle die ekel te wie zij door de kracht va de oderbuik i te zette e de spaig i de schouders e de borstkas te vermidere. Psychische kracht e rust. Door ekele schrikmomete i te bouwe werde de deelemers bewust hoe stress omiddellijk resulteerde i spaig i de schouders e borstkas. Ze leerde bewust hu psychisch zwaarteput te verlage aar de oderbuik. Dit resulteert omiddellijk i meer rust e ee gevoel va kracht e beheersig. Kracht i de stem: rustig e toch vauit kracht je stem gebruike om ee groep te leide. METHODIEK 9

5 Kracht e rust i je oge. Je blik gebruike om respect af te dwige is ee tool die va levesbelag is waeer je i ee straatcultuur leeft. Veel va de jogere op deze school leve i ee straatcultuur. Dus als leerkracht heb je dit ook odig om respect af te dwige. Greze: greze aavoele doe je i eerste istatie fysiek. Effectief greze aageve doe je met de tools die eerder aagereikt zij (e met ik-boodschappe). Liefde: het is atuurlijk belagrijk om vauit kracht te kue werke. Nog veel belagrijker is het om vauit liefde voor de jogere je werk te doe. Er werd afgeslote met ekele oefeige om ee gevoel va liefde te geere e zacht cotact te make a al de op kracht gerichte cotacte. De deelemers zij a de oefeigereeks ee beetje door elkaar geschud maar wel ethousiast. Tijdes de afsluitig werd meerdere kere aagegeve dat deze maier va werke ee oderdeel va het verplicht curriculum voor leerkrachte zou moete zij. P R O G R A M M A B R O C H U R E 5. Over de schrijver Baud Vadebemde is ee ervare sociaal werker. Hij heeft jare met moeilijk toegakelijke groepe op straat e met bewoersgroepe gewerkt i Weert (NL). Hij geeft traiige weerbaarheid e zelfsturig voor sociaal werkers e i schole voor leerlige, leerkrachte e leidiggevede. Eé va zij specialiteite is het (bege)leide va pestgroepe i het trasformere va ee pestcultuur aar ee cultuur va kracht e respect. 6. Liks e verwijzige Website va Baud Vadebemde: De programmabrochure is uit! Website va ee va de pioiers va psychofysiek werke bie ee schoolcotext: Freerk Ykema: Websites over TGI: I Balas orgaisere we met Baud Vadebemde TGI te lijf e I je kracht als leerkracht. (zie website 10 METHODIEK