13/12/2012. Over lekkende daken en aankomende stormen. Het lokale arbeidsmarktbeleid kent twee fundamentele problemen. Boodschap

Transcriptie

1 2 Over lekkende daken en aankomende stormen Arbeidsmarktbeleid in tijden van crisis en demographische veranderingen Dr. Arjen Edzes Rijksuniversiteit Groningen, Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen, Economische Geografie, Postbus 800, 9700 AV Groningen. ING, Het lokale arbeidsmarktbeleid kent twee fundamentele problemen 1. Arbeidsmarktvraagstuk (banen, werkgevers): Korte en lange termijn / Beleidsruimteprobleem 4 2. Uitvoeringsvraagstuk / Agentschapsprobleem 3. Krimpvraagstuk? Het uitvoeringsvraagstuk? (De sector) 5 Boodschap 6 1. Wat werkt voor wie onder welke omstandigheden (diagnostiek, reintegratietheorieën, beleidseffectiviteit). Kennis 2. Institutionele vraagstukken (wet- en regelgeving, inkomenspolitiek, ontslagrecht, quota). Normen, waarden, regels en prikkels 1. Arbeidsmarkt is (voor regionale en lokale) overheden nauwelijks te beïnvloeden 2. Moderniseer uitvoering / investeer in gunstige (uitvoerings)voorwaarden 3. Krimpregio als laboratorium, niet als verpleeghuis 3. Herziening uitvoeringstructuur (indicatiestelling, werkpleinen, sozawe, WSWbedrijven, ketens). Uitvoering, coördinatie en informatie 4. Professionaliteit (Bestuurlijk (on)vermogen en (tekortschietend) vakmanschap. Kwaliteit 5. En natuurlijk het financiële vraagstuk 1

2 NARSC November Bevolkingsdichtheid (2010). Bron: Eurostat, 2012 Bevolkingsverandering (2010). Bron: Eurostat, 2012 Bevolkingsverandering (2010). Bron: Eurostat, 2012 NARSC November Werkgelegenheidsgraad (2010). Bron: Eurostat NARSC November Trends Economische groei stagneert: kredietcrisis 2. Krimp/vergrijzing: beroepsbevolking neemt af 3. Ruimtelijke concentratie banen (migratie, pendelen en wonen) 4. Veranderende arbeidsverhoudingen (flexibiliteit, ZZP, employability) 5. Veranderende competentie-eisen en mismatch vraag en aanbod 2

3 Ontwikkeling werkgelegenheid Bron: Louter, Ontwikkeling werkgelegenheid Kernzones Gem. jr groei A7-zone % groei 4,9% 2,0% 0,8% -1,5% 0,4% 15 1,3% Westergo % groei 1,2% 2,3% -0,4% -0,8% 0,7% 0,6% RGA % groei 2,2% 3,3% 2,8% 0,2% 0,2% 1,8% Eemsmond % groei -6,6% 4,5% 1,7% -0,2% 4,8% 0,8% Drentse Stedenband % groei 4,0% 2,3% -1,6% -2,1% -1,8% 0,1% Kernzones % groei 2,7% 2,7% 1,0% -0,8% 0,0% 1,1% Landelijk gebied % groei 2,3% 1,9% 0,2% -1,0% -0,8% 0,5% Noord Nederland % groei 0,0% 2,6% 2,5% 0,8% -0,8% -0,2% 0,8% Aantal banen naar sector naar niveau in, 2011 Bron: CBS/PWR, bewerking CAB, 2012 Ontwikkeling aantal banen (< 12 uur) Bron: CBS/PWR, bewerking CAB, Totaal: G: D: F: elementair lager middelbaar hoger+ 3

4 Ontwikkeling totale bevolking Ontwikkeling beroepsbevolking. (Bron: CAB, 2011) Totale bevolking Drachten Assen Beroepsbevolking Bevolkingsontwikkeling jarigen Drachten Groningen Leeuwarden Heerenveen Groningen Leeuwarden Heerenveen Assen Roltrap en ruimtelijke concentratie Bron: KAW,

5 Vergrijzing in sectoren (Bron: UWV, 2012: Voorbeeld: Drenthe) 25 Aantal banen 2011, prognose groei en aantal vacatures in Bron: PWR (banen) en UWV (prognoses), bewerking CAB, Nauwelijks groei aantal banen Wel vervangingsvraag Banen 2011 Netto groei Vacatures Prognose van het aantal vacatures naar sector en niveau in Bron: UWV, bewerking CAB, Veranderende competentie-eisen in beroepen Voor de komende vijf jaar Totaal: 3 E&L: Per jaar E&L: elementair lager middelbaar hoger+ Bron: Arbeidsmarktanalyse 2011, RWI Ontwikkeling werkgelegenheidsstructuur (CBS, statline/bewerking RUG) Nederland Bron: Goos, Manning & Salomons, 2012 / CPB,

6 31 32 Tussentijdse conclusie 1. Arbeidsmarktvraagstuk is regionaal 2. Ruimtelijke concentratie in kernzones 3. Niet krimp, maar vergrijzing is een probleem 4. Verandering van taken / druk aan de onderkant Raad voor Werk en Inkomen, Arbeidsmarktscan 2012 Niet werkende werkzoekenden (Bron: UWV, 2012) Eind oktober 2012: Groningen: Friesland: Drenthe: Totaal U bent hier! Doelgroep Participatiewet als % van de pbb (juni 2011) Bron: CBS, POR WSW, UWV, bewerking CAB 9% 8% 7% 2,7% 6% 2,6% 2,4% 2,6% 5% 1,9% 4% 4,3% 3% 3,6% 3,2% 3,4% 3,0% 2% 1% 0,9% 1,4% 1,7% 0% 1,1% 1,5% Nederland Noord Nederland Groningen Friesland Drenthe 34 WSW WWB Wajong Wajong, 2011, als % van de bevolking jaar. Bron: Bron: UWV, bewerking CAB, 2012 Doelgroep Participatiewet 2011 (WWB+WSW+Wajong) 2011, als % van de bevolking jaar. 6

7 37 38 Onderkant vertaald naar (op basis van landelijke cijfers, ultimo ; Edzes, 2011) Participatiewet 1. Eén Participatiewet: - Samenvoeging van WWB, WSW en een deel Wajong / 1 januari Quotumregeling voor het in dienst nemen van arbeidsgehandicapten - Minimaal 5% voor grotere werkgevers (> 25) in zes jaar stapsgewijs ingevoerd 3. Efficiencykorting voor de sociale werkvoorziening - verspreid over zes jaar in te voeren. 4. Instroom in de sociale werkvoorziening in huidige vorm stopt per Gemeenten kunnen max beschutte werkplekken realiseren - tegen honderd procent van het wettelijk minimumloon. 6. De introductie van het instrument loondispensatie 7. Ontzien bestaande WAJONG en AO-gevallen Conclusies en aanknopingspunten 1. Banengroei is gemiddeld, werkloosheid iets hoger, vooral periferie blijft achter 2. Voorlopig geen krimp, wel vergrijzing: bevolking concentreert zich in de steden, platteland vergrijst 3. Crisis verhult vergrijzingsprobleem krapte komt (vermoedelijk) 4. NU: gebrek aan banen aan de onderkant van de arbeidsmarkt, vaak grote afstand tot de arbeidsmarkt 5. Inactiviteit is een lokaal probleem vanwege gebrek aan mobiliteit 6. Iedereen aan regulier werk helpen zal niet lukken gesubsidieerde arbeid blijft nodig Conclusies en aanknopingspunten 6. Ga op zoek naar taken en niet naar banen 7. Let op benodigde vaardigheden in plaats van opleiding 8. Investeer in werkgerelateerde trainingen, niet in opleidingen 9. Committeer (organisaties van) werkgevers 1. Optimalisatie taken - competenties 2. Detacheringsbureaus / arbeidspools op brancheniveau 41 Dank voor uw aandacht 7