D arts E. Struelens Prof. Dr. ir. B. Sonck. Centrum voor Landbouwkundig Onderzoek

Transcriptie

1 PLUIMVEE Wetgeving & Onderzoeksproject: Ontwikkeling van een kwantitatieve methode voor een objectieve evaluatie van het gedrag van leghennen in verrijkte kooien D arts E. Struelens Prof. Dr. ir. B. Sonck Centrum voor Landbouwkundig Onderzoek

2 A. WETGEVING PLUIMVEE LEGHENNEN Europese Richtlijn 88/166/EEG Richtlijn 99/74/EG KB? KB van 23 okt betreffende de bescherming van legkippen in batterijen

3 Richtlijn 1999/74/EG KB? nieuw KB zou vanaf 1 jan. 23 het huidige KB (okt 1989) moeten vervangen nog steeds niet gebeurd!! getrouwe omzetting van de Europese richtlijn of strenger? richtlijn: - niet aangepaste kooien (conv. batterijkooien) - aangepaste kooien (verrijkte kooien) - alternatieve huisvesting Meer dan 35 legkippen

4 Niet aangepaste (verrijkte) kooien KB 23 okt Richtlijn 1999/74/EG Minimale opp. per dier Hoogte van de kooi Bodem van de kooi Min. lengte voederbak Tot 1 jan cm² bij 4 of meer/kooi 55 cm² bij 3/kooi 75 cm² bij 2/kooi 1 cm² bij 1/kooi Min. 35 cm Over min. 65% min. 4 cm Steun bieden aan alle naar voor gerichte tenen Helling: max. 14% of 8 1 cm per dier Vanaf 1 jan. 23 tot 31 dec. 211 Min. 55 cm² vrij beschikbaar idem idem idem

5 Watervoorziening - nippels - bakjes - goot Nagelgarnituur Nest Scharrelruimte Zitstok Gangen KB 23 okt bereikbaar per kooi 2 bereikbaar per kooi 1 cm/dier Richtlijn 1999/74/EG idem idem idem Voorzieningen om doorgroeien nagels tegen te gaan

6 Veranderingen vanaf 1 jan. 23 niet verrijkte kooien: -min. 55 cm² beschikbare ruimte per dier in plaats van 45 cm² per dier - voorzieningen om doorgroeien van de nagels tegen te gaan Vanaf 1 jan. 23 mogen de klassieke batterijen niet meer gebouwd of voor het eerst in gebruik worden genomen Vanaf 1 jan. 212 is het verboden kippen te houden in de klassieke batterijen

7 Richtlijn 1999/74/EG Verbod op het houden van kippen in de klassieke batterijen vanaf 1 jan. 212 Verrijkte kooien Alternatieve systemen volière scharrel + uitloop + biologisch

8 Richtlijn 1999/74/EG verrijkte kooien Min. opp. per dier Hoogte van de kooi Bodem van de kooi Min. lengte voederbak Niet verrijkte kooien Vanaf 1 jan dec cm² vrij beschikbaar Min. 35 cm Over min. 65% min. 4 cm Helling max. 14% of 8 1 cm per dier Verrijkte kooien Vanaf 1 jan cm² waarvan 6 cm² bruikbare opp (min. 3 cm breed en min. 45 cm hoog) Min opp. per kooi = 2 cm² -Bruikbare opp: min. 45 cm -Niet-bruikbare opp: min. 2 cm idem 12 cm per dier

9 Watervoorziening - nippels - bakjes - goot Nagelgarnituur Nest Strooiselruimte Zitstok Gangen Niet verrijkte kooien 2 bereikbaar per kooi 2 bereikbaar per kooi 1 cm/dier Voorzieningen om doorgroeien nagels tegen te gaan Verrijkte kooien Aangepast aan groepsgrootte 2 bereikbaar per kooi 2 bereikbaar per kooi idem Aparte ruimte; individueel of gemeenschappelijk; geen contact met draadgaas Materiaal met losse structuur scharrelen, bodempikken Min. 15 cm per dier Min. 9 cm breed

10 De verrijkte kooi

11 Richtlijn 1999/74/EG alternatieve systemen vanaf 1 jan. 22 voor nieuw gebouwde, verbouwde of voor het eerst in gebruik genomen houderijvoorzieningen vanaf 1 jan. 27 voor alle alternatieve systemen Alternatieve systemen: dier kan vrij in de stal bewegen - volière: met etages - scharrel: op grond + uitloop: buiten

12 Alternatieve systemen Bezetting: max. 9 kippen per m² bruikbare opp. (min. 3 cm breed en 45 cm hoog) ong. 11 cm² per dier Voederbak: - langwerpig: min. 1 cm per dier - rond: min. 4 cm per dier Drink: - goot: min. 2,5 cm per dier - bak: min. 1 cm per dier * min. 1 nippel of bakje per 1 dieren en * min. 2 nippels of bakjes bereikbaar voor elk dier Nest: - min. 1 nest per 7 dieren - gemeenschappelijke nesten: min. 1 m² nestruimte voor max. 12 kippen

13 Zitstokken: - min. 15 cm per dier - niet boven het strooisel - min. 3 cm tussen de zitstokken (horizontale afstand) - min. 2 cm tussen zitstok en muur - zonder scherpe randen Strooisel: - per kip 25 cm² bedekt met strooisel - min. 1/3 van grondopp. bedekt met strooisel Bodem van de voorzieningen: steun bieden aan alle naar voor gerichte tenen

14 Systeem met niveaus

15 Systeem met niveaus: niveaus: max. 4 vrije hoogte tussen de niveaus: min. 45 cm voeder- en drinksystemen: zo verdeeld dat alle dieren er gelijke toegang toe hebben uitwerpselen: mogen niet op daaronder gelegen niveaus kunnen terechtkomen

16 Systeem met vrije uitloop uitgangen: - min. 35 cm hoog en 4 cm breed - over de hele lengte van het gebouw verdeeld - opening van 2 m breedte in totaal per groep van 1 kippen uitloop: - opp. afgestemd op bezettingsgraad en bodemtype (dus geen min. opp. vastgesteld) - beschutting tegen slecht weer en roofdieren - ev. drinkwatervoorzieningen

17 Bijlage alle kippen 1 keer per dag inspecteren geluidsniveau zo laag mogelijk verlichting: - kippen moeten elkaar kunnen zien - kippen moeten duidelijk te zien zijn - gelijkmatige verdeling bij daglicht - ononderbroken duisternisperiode (ong. 1/3 van de dag) - periode van halfduister om op stok te gaan lokalen, gereedschap: regelmatig reinigen en ontsmetten uitwerpselen zo vaak als nodig verwijderen dode kippen dagelijks verwijderen

18 geen ontsnapping mogelijk etages: voorzieningen om alle etages te inspecteren en kippen te verwijderen opening van de kooi: groot genoeg om kip zonder verwondingen eruit te halen elke vorm van verminking is verboden inkorten van snavels bij kuikens jonger dan 1 dagen kan worden toegestaan om pikkerij en kannibalisme te voorkomen KB van 17 mei 21: wegnemen van minder dan 1/3 van de bek niet routinematig kannibalisme niet door wijziging van de bedrijfsvoering kan worden verholpen of voorkomen

19 Biologische pluimveehouderij KB van 1 juli 1998 runderen, schapen en geiten, varkens, leghennen en vleeskippen I. LEGHENNEN uitloop in open lucht uitloop: grootste deel begroeid bezetting: max. 4 kippen per hectare (1 hen per 2,5 m²) stal: max. 7 kippen per m² min. 1/3 van stalopp. bestaat uit vaste bodem bestrooid met stro, houtkrullen, zand of turfmolm

20 nachtelijke rustperiode zonder kunstlicht van min. 8 uur snavelbranden mag niet systematisch worden toegepast II. BRAADKIPPEN bezettingsdichtheid: max. 12 kippen per m² met een max. van 25 kg levend gewicht totale nuttige opp. van de stallen op 1 productieplaats: max. 16 m² per pluimveestal: max. 48 kippen vrije toegang tot uitloop in open lucht: min. vanaf 6 weken uitloop: begroeid bezetting: max. 1 kip per m² ras: langzaam groeiend slachten: min. 81 dagen

21 BRAADKIPPEN Nationaal niveau: enkel KB voor de biologische vleeskippen geen KB voor conv. gehouden dieren Europees niveau: richtlijn in de maak

22 B. ONDERZOEKSPROJECT: Ontwikkeling van een kwantitatieve methode voor een objectieve evaluatie van het gedrag van leghennen in verrijkte kooien Gefinancierd door de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu en Provincie Antwerpen

23 1. PARTNERS - Centrum voor Landbouwkundig Onderzoek Departement Mechanisatie, Arbeid, Gebouwen, Dierenwelzijn en Milieubeveiliging Merelbeke - Proefbedrijf voor de Veehouderij, Geel - Labo Agrarische Bouwkunde, K.U. Leuven - Labo Fysiologie en Immunologie, KU Leuven

24 2. DOELSTELLINGEN 1. Ontwikkelen van een automatische beeldverwerkingstechniek om het gedrag van leghennen in verrijkte kooien te kwantificeren Observeren van diergedrag is tijdrovend en onderhevig aan menselijke fouten computer leren kijken naar het gedrag van kippen

25 2. Toepassing van verrijkte kooien in praktijkomstandigheden evalueren

26 3. Verbeteringen aanbrengen aan de inrichting van de verrijkte kooien dierenwelzijn verbeteren

27 1. Experiment legnest DOELSTELLING: preferentie voor legnestmaterialen invloed van legnestmaterialen en aan-of afwezigheid van flappen voor de toegang van de legnesten op preleggedrag Testkooi: - 3 legnesten met 3 verschillende legnestmaterialen - witte gecoate draadbodem - artificiële turf - turf - elke (groep) kip(pen): 2 opeenvolgende dagen testen 1 x met flappen 1 x zonder flappen

28 Legnest met artificiële turf Hoofdkooi Legnest met gecoate draadbodem Legnest met turf

29 Conclusies Use of a plastic-coated wire mesh as nesting material cannot be recommended for welfare reasons Use of artificial turf as nesting material is acceptable both for practical and welfare reasons Use of peat as nesting material might be preferred from an animal welfare point of view, but application in commercial units is problematic (dirty eggs, increased labour demand ) Seclusion of nest boxes with non-transparent flaps seems beneficial to laying hen welfare

30 2. Experiment zitstokhoogte DOELSTELLING: voorkeur voor zitstokhoogte effect van kooihoogte op zitstokgebruik (dag-nacht)

31 2.1. Materialen en methodes 24 Hisex bruin leghennen tussen 2 en 34 weken snavelbehandeling opgegroeid in batterijkooien water en voedsel ad libitum licht: uur 1 week voor de testfase: in verrijkte kooi (2 hennen) kooi 1 kooi 2 kooi 3 kooi 4 x 2 kippen 4 kippen x 14 kippen gewenning x opname opname x opname x legnest

32 Testkooi 2 zitstokken: 6, 11, 16, 21, 26, 31, 36 cm hoog 2 verschillende ontwerpen Kooihoogtes: dag 1: open (15 cm) 15 cm dag 2: hoog (55 cm) dag 3: medium (5 cm) dag 4: laag (45 cm)

33 2.2. Resultaten Median perch height preference 36 median perch height (cm) open 55 cm 5 cm 45 cm Day (P<.5) Night (P<.5) cage height

34 number of perching hens Open cage 6 cm 11 cm 16 cm 21 cm 26 cm 31 cm 36 cm perch height Nachtpositie: number of perching hens Cage 55 cm cm 44 cm 39 cm 34 cm 29 cm 24 cm 19 cm Cage 5 cm cm 39 cm 34 cm 29 cm 24 cm 19 cm 14 cm exp. 2 hennen 1 8 Cage 45 cm cm 34 cm 29 cm 24 cm 19 cm 14 cm 9 cm distance perch-roof

35 1 8 Open cage 1 8 Cage 55 cm aantal hennen cm 11 cm 16 cm 21 cm 26 cm 31 cm 36 cm zitstokhoogte Nachtpositie: exp. 4 hennen number of perching hens cm 44 cm 39 cm 34 cm 29 cm 24 cm 19 cm Cage 5 cm 44 cm 39 cm 34 cm 29 cm 24 cm 19 cm 14 cm Cage 45 cm cm 34 cm 29 cm 24 cm 19 cm 14 cm 9 cm distance perch-roof

36 3 25 Open cage 3 25 Cage 55 cm aantal hennen cm 11 cm 16 cm 21 cm 26 cm 31 cm 36 cm zitstokhoogte Nachtpositie: exp. 14 hennen number of perching hens cm 44 cm 39 cm 34 cm 29 cm 24 cm 19 cm Cage 5 cm 44 cm 39 cm 34 cm 29 cm 24 cm 19 cm 14 cm Cage 45 cm cm 34 cm 29 cm 24 cm 19 cm 14 cm 9 cm distance perch-roof

37 Perching time perching time (%) ,2 1 2 a b b b open 55 cm 5 cm 45 cm cage height Day (P<.1) Night (P<.5) time on air vent (%) Day (NS) Night (NS) open 55 cm 5 cm 45 cm cage height

38 2.3. Conclusie Hogere zitstokniveau s worden geprefereerd MAAR invloed van hoogte van de kooi: ruimte boven zitstok: 9 & 14 cm min. ruimte boven zitstok: 2-3 cm alle hennen? zitstokken van verschillende hoogtes

39 3. Experiment zitstokbreedte DOELSTELLING: voorkeur voor zitstokbreedte (dag-nacht) onderzoeken 3.1. Materialen en methoden groepen van 4 kippen (96 Bovans goldline 18 weken - grond) 7 zitstokbreedtes: cm 2 verschillende exp. opstellingen 2 zs 7 zs

40 kooi 1 kooi 2 kooi 3 kooi 4 4 kippen x 4 kippen 4 kippen x 4 kippen 2 zitstokken (A) x 7 zitstokken (B) 2 zitstokken (A) x 7 zitstokken (B) vrijdag in testkooi beeldopnames op dinsdag (nacht) en donderdag (dag en nacht) Analyses: dag: & : positie en gedrag van elke hen om 15 min nacht (2): : positie van elke hen

41 3.2. Resultaten DAG percent zitstokbreedte R²=.334 P=.174 2zs 7zs

42 2 zs 7 zs staan % 62% lopen % % zitten.5 2.7%.5 2.9% verenpoetsen 1.5 8% %

43 3.3. Conclusie Geen duidelijke voor- of afkeur voor bepaalde breedtes dag: lichte lineaire toename van zitstokgebruik met toenemende breedte gedragingen op zitstok: vnl staan en verenpoetsen gedragingen verenpoetsen en zitten: zitstok > kooibodem

44 4. Experiment zitstokpositie DOELSTELLING: invloed van positionering van zitstokken op bezetting en gedrag onderzoeken

45 4.1. Materialen en methoden Bedankt voor de aadacht 48 Bovans Goldline (per 6 in exp. kooi) 33 weken ouderdom grondhuisvesting exp zitstokbreedte 6 cm cm cm cm

46 Nieuwe behandeling op vrijdag Bedankt voor beeldopnames op dinsdag en donderdag de aadacht Analyses: dag: & : aantal dieren op zitstok om 15 min schemer: : aantal dieren op zitstok om 1 min frequentie gedragingen: vleugelstrekken, pikken, op- en afstappen nacht: : aantal dieren op zitstok om 15 min frequentie gedragingen: vleugelstrekken, pikken, omdraaien, op- en afstappen

47 4.2. Resultaten 3 25 Bedankt voor de aadacht DAG %bezetting %benutting % aantal dieren op zitstok

48 1 8 Bedankt voor de aadacht SCHEMER bezetting % bezetting % benutting freq. vleugelstrekken freq. op-en afstappen tijd tot vaste positie

49 1 8 Bedankt voor de aadacht NACHT bezetting % bezetting % benutting aantal nachten

50 Bedankt voor de aadacht

51 4.3. Conclusie Positionering van zitstokken heeft grote invloed op het zitstokgebruik Bezettingsgraad van zitstok van 6 cm (rechte lijn) kan enkel geëvenaard worden bij zitstok van cm benutting van de beschikbare plaats is dan niet optimaal Gedragingen: cm: veel vleugelstrekken

52 Bedankt voor de aandacht