Centre for Urban Studies Trein-Fiets als modaliteit

Transcriptie

1 Centre for Urban Studies Trein-Fiets als modaliteit Roland Kager, Bram Fokke, Marco te Brömmelstroet, Luca Bertolini Programma VerDuS/Duurzaam Bereikbare Randstad, nov 2013-aug 2014

2 DE VRAGEN... Typ hier de footer 2

3 Intro: Gecombineerd treinfiets gebruik... veel vragen Waarom zo snel gegroeid ? (bijna verdubbeld) Welke groei komt er nog, via welke stations, wanneer, wie (etc)? Relatie met groei van steden / agglomeraties? Relatie met treingebruik, met auto-gebruik, met bus/tram/metro, met gebruik stationsvoorzieningen, aantrekkelijkheid als vestigingslocatie? Effecten van nieuwe dienstregeling hogere frequenties/phs, nieuwe stations, betere reisinfo, stations(omgevingen)? Effect van e-fiets? Effecten van verbeteringen bus/tram/metro (NZ-lijn Amsterdam, Tram naar Uithof, RandstadRail / Bleizo) vs. rationalisatie (streek)vervoer? Effecten van betere fietsenstallingen? (kwaliteit, kwantiteit) Relevante verschillen in voor- en natransport? Effecten van OV-fiets? Hoe trein-fiets afstemming eigenlijk te meten? 3

4 IMPLICIET BEGRIP... (?) Typ hier de footer 4

5 Intro: Tien fiets/trein gemeenplaatsen (?) 1. Er fietsen al zoveel mensen naar stations, de grootste groei hebben we wel gehad. 2. Gecombineerd gebruik van fiets en trein draait vooral om realisatie/exploitatie fietsenstallingen. 3. Betere afstemming tussen fiets en trein is gebaat bij meer (intercity) stations in stedelijke gebieden. 4. De fiets-treincombinatie is vooral te bezien als interessant alternatief voor de auto. 5. Betere integratie fiets en trein conflicteert met bestaande regimes ( dienstregeling, bus-tram-metro, reizigers die niet kunnen of willen fietsen ) 5

6 Intro: Tien fiets/trein gemeenplaatsen (?) 6. Fietsers doen toch wat ze willen, dus beinvloeding / communicatie rond fiets-trein heeft weinig zin. 7. Fietsen in natransport betreft een veel kleiner vervoeraandeel en verdient niet onze primaire aandacht. Het onderwerp lift bovendien als vanzelf mee met aandacht voor de fiets in voortransport. 8. Een goede afstemming tussen fiets en trein kan op lokaal of regionaal niveau worden bewerkstelligd. 9. De OV-fiets is een toonaangevend voorbeeld van fiets-trein integratie. 10. Ondanks problemen, is Nederland een goed voorbeeld van fiets-trein integratie. 6

7 Wat is... Verkeer?... educatie, systeem, regelingen? 7

8 Wat is... Mobiliteit?... een concept, iets om over na te denken, keuze? 8

9 Wat is... Auto?... een ding? (en dan vooral rode dingen?) 9

10 Wat is... Trein Bus Tram Metro?... kaartjes, reisinfo, lijnkaarten, pictogrammen, geintegreerde systemen? 10

11 Wat is... Trein Fiets?... gebruikservaring? de fiets moet vooral in de trein? maar systeem ontbreekt 11?

12 Wat is... Trein Auto?... variaties op thema: auto op de trein of (vooral) auto voor de trein... 12

13 HET ONDERZOEK Typ hier de footer 13

14 Onderzoek: de setting VerDuS DBR Verbinden van Duurzame Steden (NWO, Min. I&M / BZK / EZ, Platform31) Duurzaam Bereikbare Randstad : verkenning van onderzoeksthema s die relevant zijn van lange termijn transitie naar een duurzaam verkeerssysteem. Vraagstelling (nov 2013 aug 2014) Brede verkenning Opzetten onderzoeksagenda Verbinding met praktijk ( Fietscommunity, CROWpublicatie, congressen) Internationale orientatie, kwantitatief + kwalitatief 14

15 CONCEPTUEEL KADER Typ hier de footer 15

16 Trein + Fiets = Synergy Trein + fiets samen = meer dan de som der delen ( want elkaars tegenpolen + keuzevrijheid) 16

17 Wat is... Trein Fiets? Tripketen: Begrip van Trein/Fiets als modaliteit bouwsteen voor begrip en communicatie kernvraag: in welke mate/wanneer/waarom leidt combi trein-fiets tot welk kenmerkend verplaatsingsgedrag? Mobiliteitsregime: Op trein/fiets gebaseerde mobiliteit stand-alone OV + stand-alone fiets + trein/fiets modus kernvraag: wat is potentie/trend, wat zijn ruimtelijke (neven)effecten, beleidsvoorbereiding, business cases, wat is rol van (overig) OV, (deel)auto etc. ( terzijde: spreken we hier over mono-modaal of multi-modaal? ) 17

18 Fiets-trein als modaliteit ( indicatief!!! ) Auto OV Trein-Fiets Netwerkkarakteristiek HWN vs OWN - eff. snelheid - fijnmazigheid - kwaliteit / beleving - actieradius Ruimtelijk systeem Basisformule Verspreid netwerk ( kaartlezen ) (Snelweg : Gem.) 3 : 1 1 : 50 2 : 1 2 : 1 Uniform vlak (stadcentra als witte vlekken, snelwegen als versneller) Afstand Tijd/kosten Weerstand (+capaciteit, intensiteit) Hubs and spokes (uniforme hierarchie) ( Trein : BTM ) 10 : 1 1 : 10 8 : 1 8 : 1 Kralensnoer ( access, inclusive/exclusive) (Punt)dichtheden (Punt)Kwaliteit (+dienstregeling, ketens) Habitat Niet-stad Stad ( van/naar/via centrum) Organisch / Sociaal netwerk (overlappende hierarchieen) ( Trein : Fiets ) 3 : 1 1 : anders : anders 15 : 1 Heatmaps (graduele overgangen, sensitiviteit voor omgeving ) (Vlak)dichtheden + keuzemogelijkheden (vlak)kwaliteit (hoe te meten?) Stad, Sub-stad 18 (+ omgeving)

19 DE STAD... en (trein-)fiets 19

20 De stad... 20

21 21

22 22

23 Trein-fiets in het buitenland 23

24 24

25 (Toenemend) belang fiets-trein en stad Modal split van en naar meest verstedelijkte gebieden ( inw.) Modal split trein middellange verplaatsingen (25-80 km): 53% in 2013 (35% in 2004) + 4.2% per jaar (over 10 jaar) Modal split fiets (2.5-5 km): 47% in 2013 (30% in 2004) + 4.6% per jaar Modal split auto verplaatsingen: (0-5 km) 8% in 2013 (20% in 2004) -/- 8.8% per jaar N.B.: 88% = loop+fiets+ov in 2013 (65% in 2004) (>15 km) 37% in 2013 (49% in 2004) -/- 2.8% per jaar 25

26 (Toenemend) belang fiets-trein en stad De kip en het ei Verstedelijking meer trein-fiets? Trein-fiets meer verstedelijking? De grijstinten : Praktisch : Hoe zit het met tussenland? (semi-urbaan, sub-urbaan, afstand) Business cases (kostenverdeling, waardecreatie, allocatie) Opschaling ( volgende schaalsprong ) Beinvloeding / sturing (on)gewenst gebruik Bij dit alles: Vanuit welk onderliggend denkkader ( bouwstenen?) Vanuit welk kwantitatief / kwalitatief begrip, communicatie 26

27 EEN EIGEN MODALITEIT 27

28 Trein-Fiets als modaliteit Ruimtelijk 4-dimensionaal: Herkomst -> Opstapstation -> Uitstapstation -> Bestemming Combineren van individueel + collectief vervoersysteem: Modelleren afstand / tijd + dienstregeling / hierarchisch netwerk / kosten / frequenties Keuze-aspect inzet fiets Inzet fiets is an sich al keuze kennis over alternatieve opties essentieel om fiets-trein gedrag te modelleren / begrijpen. Fiets-trein als modaliteit, maar lastig te isoleren Fiets in voortransport, Fiets in natransport, of beide? OV-fiets of tweede fiets een optie + zo, ja waar? 28

29 Trein-Fiets als modaliteit Persoonlijke voorkeuren Afweging maximale actieradius ratio fietsafstand /reistijdwinst Omstandigheden waarin gefietst wordt (nacht, kou, regen, storm) Fietssnelheid (type fiets hangt samen met stationskeuze?) Context speelt grote rol; motief, weer, dag/nacht, bagage, gezelschap Fietstraject: Aantrekkelijkheid / tussengelegen bestemmingen / veiligheid / beschikbaarheid Transfer : Voorzieningen fiets / overige stationsvoorzieningen Treintraject : Reistijd, Aantal overstappen, Frequentie, Drukte, Betrouwbaarheid, Materieel (WiFi, toilet, stiltecoupe, beenruimte) Ook onderlinge combinaties; ook voor geanticipeerde terugreis. 29

30 Een eigen modaliteit? (I) Alle stations (excl. lightrail) N < 1 km < 5km < 7.5 km Keuze (5 km) Keuze (7,5 km) ,2% 69,1% 81,2% 2,32 3,47 - Groot IC station 17 1,1% 15,8% 23,8% 1,33 1,39 - IC station 27 1,8% 20,6% 28,5% 1,13 1,30 - Klein IC station 22 1,5% 10,5% 17,0% 1,03 1,05 - Hybride station 16 1,2% 7,6% 12,3% 1,05 1,11 - Stop station ,6% 28,8% 42,3% 1,41 1,77 - Stop station 216 9,4% 36,3% 53,6% 1,55 1,95 Catchment-area loop- vs. fietsafstanden (% van totale bevolking NL)

31 Een eigen modaliteit? (II) Vertrekkende treinen per spitsuur binnen 20 min. fietsen (18 km/h) Additioneel aantal treinen met E-fiets snelheid (22.5 km/h)

32 32

33 33

34 34

35 35

36 TOEPASSING 36

37 Huidige praktijk: Trein-fiets als primair vervoersysteem: hoog gebruik = ~45% in voortransport hoge groei = +5% per jaar (# reizigers) solide outlook: veel co-trends = ict, hnw, verstedelijking, p2p, zzp, gen.z, phs, lev s, flex, 24/7, (deel-)auto, gezondheid, lifestyle, maar nauwelijks begrepen: geen label, geen data, geen modellering, een niche binnen een niche... Wel veel systeemwaarde toegedicht (huidig en/of potentieel)... maar vooral via problem-frame benaderd... met versnipperd probleem-eigendom... ondertussen autonome / (ongecontroleerde?) ontwikkeling en gebruik, nagenoeg los van beleid, onderzoek of beinvloeding 37

38 Toepassing kennis Fiets-trein als modaliteit = bouwsteen voor integrale ontwikkeling trein / OV product lange termijn perspectief trein-fiets, structurele afspraken, nieuwe business cases ruimtelijke effecten / rol trein-fiets voor stad / agglomeratie Daarvoor nodig Want begrippenkader, toepassing data, case studies, calibratie, visualisatie aandacht, governance lastig te modelleren... maar bij toepassing traditionele benadering lastig te begrijpen... zonder op trein-fiets afgestemde begrippen 38

39 Toepassing kennis Waardecreatie / allocatie Common language Sturing gewenst / ongewenst gedrag Lange termijn ontwikkeling OV product fiets = OV en vice versa: OV = verlengstuk fiets Too important to ignore? 39

40 Door voor uw aandacht! Roland Kager, Luca Bertolini, Bram Fokke, Marco te Brömmelstroet, Universiteit van Amsterdam, Centre for Urban Studies T r.m.kager@uva.nl roland.kager@studiobereikbaar.nl VerDus/DBR: Various deliverables: Urban Cycling Institute: