Themarekening mei 2015

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Themarekening 2014. 1 mei 2015"

Transcriptie

1 Themarekening mei 2015

2

3 Inhoudsopgave bladzijde 1.0. Inleiding Jaarverslag Themaverantwoording 01. Heerenveen bestuurt en organiseert Heerenveen werkt Heerenveen kiest voor leefbaarheid wijken en dorpen Heerenveen bevordert meedoen Heerenveen stimuleert duurzaamheid Heerenveen ontwikkelt Paragrafen 01. Weerstandsvermogen en risicobeheersing Onderhoud kapitaalgoederen Financiering Bedrijfsvoering Verbonden partijen Grondbeleid Lokale heffingen Jaarrekening 01.Balans en toelichting Overzicht lasten en baten + toelichting Verantwoordingsinformatie over specifieke uitkeringen (SISA) Overzicht reserves en voorzieningen Incidentele lasten en baten Bijlagen 1. Accountantsverklaring Totaaloverzicht themarekening Lijst Verbonden partijen Risico-inventarisatie (benodigde weerstandscapaciteit) Invulling Bezuinigingsmaatregelen Voorstellen overhevelingen van 2014 naar

4 2

5 1.0. Inleiding 3

6 4

7 Inleiding Jaarstukken Met dit document wordt aan u verantwoording afgelegd over de uitvoering van de voorgenomen beleidsdoelstellingen. Op basis van het uitgangspunt rekening volgt begroting is de opzet van de Themabegroting 2014 terug te vinden in deze jaarstukken, met name in de structuur van de thema s en de paragrafen. Zoals bekend telt de Themabegroting 2014 zes thema s, die u ook in deze Themarekening aantreft. De Themarekening bestaat uit twee hoofdonderdelen, te weten het jaarverslag (themaverantwoording en paragrafen) en de jaarrekening (balans en overzicht lasten en baten met bijbehorende toelichtingen). De balansgegevens in de Themarekening zijn op hoofdlijnen weergegeven. De balanstoelichting, specificaties e.a. zijn in de Productenrealisatie 2014 opgenomen. Dit onderdeel ligt bij de overige documenten ter inzage bij het raadsvoorstel. Financiële verantwoording Uitkomsten thema s Er is sprake van een negatief resultaat in de jaarrekening 2014 van de gemeente Heerenveen van 1,309 miljoen (inclusief resultaat grondbedrijf en budgetoverhevelingen). Enerzijds is er op de zes thema s ten opzichte van de vastgestelde Themabegroting 2014 een voordeel van circa 6,3 miljoen (± 4,4%) en anderzijds is er een nadeel op het grondbedrijf ( 6,5 miljoen). Als grootste (positieve) afwijkingen op de thema s worden genoemd de algemene uitkering Gemeentefonds ( 1,0 miljoen), voordelen op algemene uitgaven en inkomsten ( 1,1 miljoen), Bijstandverlening ( 0,4 miljoen), inkomsten uit belastingen en leges ( 0,5 miljoen) personeelslasten ( 0,4 miljoen). Uitkomsten grondbedrijf In het grondbedrijf is met name in de bouwgrond in exploitatie sprake van negatieve resultaten als gevolg van het vormen van verliesvoorzieningen in 2014 ad. 6,5 miljoen. Laatstgenoemd bedrag maakt onderdeel uit van de einduitkomst van de Themarekening Voorstel bestemming resultaat 2014 Overheveling budgetten van 2014 naar 2015 In 2014 zijn om uitlopende redenen budgetten in de exploitatie niet of niet geheel besteed, maar is het vervallen van de beschikbare middelen niet realistisch of anderszins niet gewenst. Op grond van de geldende criteria en passend bij een goed budgetbeheer gaat het om een bedrag van Voor een overzicht en een toelichting per onderdeel wordt verwezen naar bijlage 6 op bladzijde 213). Algemene reserve Voorgesteld wordt om het (negatieve) saldo over 2014, zijnde miljoen te onttrekken aan de (negatieve) algemene reserve. Inclusief het negatieve resultaat daalt deze reserve van circa 16,6 miljoen negatief (1 januari 2014) per 31 december 2014 naar circa 9,9 miljoen negatief. 5

8 6

9 2.0. Jaarverslag 7

10 8

11 2.1. Themaverantwoording 9

12 10

13 Thema 1: Heerenveen bestuurt en organiseert! 1.1 Beschrijving en hoofdstructuur Dit thema bevat naast inhoudelijke doelen ook organisatiedoelen. De inhoudelijke doelen zijn onder het subthema Heerenveen bestuurt samengebracht en de organisatiedoelen onder het subthema Heerenveen organiseert. Heerenveen organiseert omvat alle thema s van deze begroting, om de procesmatige en projectmatige ondersteuning van de organisatie als geheel in beeld te kunnen brengen. Heerenveen bestuurt en organiseert Heerenveen bestuurt inhoudelijke doelen Heerenveen organiseert procesmatige en ondersteunende doelen bestuurt en regelt heft faciliteert evenementen werkt bevordert verleent samen veiligheid diensten handhaaft koopt in beheert eigendommen en zaken v erbetert de organisatie 11

14 1.2 Koers van Heerenveen Het Collegeprogramma geeft op hoofdlijnen de door het college gekozen koers aan. Bij Heerenveen bestuurt wordt in het Collegeprogramma de nadruk gelegd op de inzet van instrumenten om Heerenveen een krachtige gemeente te laten blijven, om burgerparticipatie en dienstverlening een impuls te geven en om in samenwerking met alle betrokken partijen veiligheid in de breedste zin te behouden en te doen toenemen. In toenemende mate wordt de keuzevrijheid van het bestuur om alle beleidsvoornemens ten volle door de organisatie tot uitvoering te laten brengen beperkt door de impact van de gevolgen van de recessie en de afname van de beschikbare middelen. De ingeslagen koers voor de komende jaren laat zich dan ook aflezen uit de bestuurlijke keuzes over wat nog wel, wat in mindere mate of wat niet meer gedaan zal kunnen worden. Bij Heerenveen organiseert wordt ingezet op een sluitende, solide begroting en een verantwoorde reservepositie. Met drie bezuinigingsrondes achter de rug en een vierde in gang neemt de druk op de organisatie steeds verder toe. Met veel inventiviteit wordt getracht op koers te blijven met een aanstaande herindeling, regionaliseringen en decentralisaties in zicht. 1.3 Doelen, resultaten en beoogde maatschappelijke effecten Heerenveen bestuurt en regelt ER-doelen 1. kleinere afstand tussen bestuur en burgers 2. minder regelgeving Gerealiseerde resultaten 2014 In 2014 is het programma deregulering afgerond. Het programma heeft een reductie van de formatie als resultaat (6,68 fte) en een vermindering van de administratieve lastendruk op een breed scala aan onderwerpen. Ter voorbereiding op de verruiming van het winterserre-beleid is eind september een interactieve bijeenkomst met bewoners en gebruikers van het centrum georganiseerd. Tijdens deze bijeenkomst is consensus bereikt over de voorwaarden waaronder deze winterserres(light) kunnen worden toegestaan. Maatschappelijke effecten Het programma is een uitwerking van de visie op deregulering. In de visie is deregulering gedefinieerd als het verminderen, stroomlijnen en vereenvoudigen van beleid en regelgeving (minimaliseren van de regeldruk) en het stroomlijnen en vereenvoudigen van de uitvoering van beleid en regelgeving (verbeteren van de dienstverlening). Het programma heeft geleid tot aanpassingen van tal van werkwijzen, regels en voorschriften zijn (sterk) vereenvoudigd of geheel afgeschaft. Dit alles heeft geleid tot minder administratieve lasten voor burger, ondernemer, èn voor de gemeente minder toezichtslast Heerenveen heft ER-doelen 1. Tijdig en volledig opleggen aanslagen lokale belastingen en heffingen Gerealiseerde resultaten 2014 De WOZ 2014 is door ons tijdig en juist beschikt. Evenals voor de WOZ beschikkingen 2014 is de uitvoering van de WOZ door de Waarderingskamer wederom met goed beoordeeld. Daarmee hebben wij goedkeuring van de Waarderingskamer voor het verzenden van de WOZ beschikkingen en de OZB aanslagen in

15 De aanslagen lokale belastingen en heffingen 2014 zijn tijdig door ons opgelegd en grotendeels ingevorderd. In 2014 is ± 22,5 miljoen opgelegd. Maatschappelijke effecten Bijdrage aan op een eenduidige wijze gewaardeerde onroerende zaken (brede maatschappelijke waarde van de wet WOZ); Verlichting (door kwijtschelding) of spreiding (door betalingsregelingen) van de lasten van burgers en ondernemers / kleine zelfstandigen met onvoldoende betalingscapaciteit Heerenveen faciliteert evenementen ER-doelen 1. Meer bezoekers en bestedingen in het centrum van Heerenveen en omgeving; 2. Zorgdragen voor een kwaliteitsimpuls van evenementen door mogelijkheden van clustering te onderzoeken. Dit moet leiden tot een grotere kwaliteit en wervingskracht waardoor per saldo een grotere herkenbaarheid wordt verkregen en de identiteit van Heerenveen wordt versterkt. Gerealiseerde resultaten 2014 Een protocol is gemaakt voor een integrale vergunningverlening voor evenementen; Hoewel op het bestemde budget fors is bezuinigd, is het door het treffen van fysieke maatregelen (aankleding bloemen) toch gelukt een fraai en gezellig winkel- en uitgaanscentrum in Heerenveen tot stand te brengen; De organisatie Heerenveen n gouden plak is opgericht en verbindt de diverse partijen in hun ambitie om Heerenveen beter op de kaart te zetten. Er is een start gemaakt met een verdere professionalisering van de organisatie. Maatschappelijke effecten Een bruisend en gezellig Heerenveen waarin gastvrijheid, goodwill en waardering van initiatieven sleutelbegrippen vormen en de leefbaarheid van de bewoners van het centrum niet uit het oog verloren wordt Heerenveen werkt samen ER-doelen 1. Samenwerking bevorderen met partners, andere overheden en in het bijzonder met onze omliggende gemeenten; 2. Verdere professionalisering van de brandweerzorg ten behoeve van een adequate hulpverlening door het onderbrengen van de brandweer binnen de Veiligheidsregio Fryslân per 1 januari 2014 op grond van Wet Veiligheidsregio s. Gerealiseerde resultaten 2014 In het kader van de drie Decentralisaties zijn nieuwe vormen van samenwerking tot stand gekomen zowel regionaal als lokaal. Zo is er tussen de 24 Friese gemeenten een afspraak voor regionale samenwerking voor taken die niet lokaal kunnen worden opgepakt, via een centrumgemeente constructie op gebied van zowel de Participatiewet, Jeugdwet en WMO; Lokaal is een intensieve samenwerking tot stand gebracht met de wijkmonitors. De monitors van gemeente, politie en woningbouw zijn samengevoegd en voor een brede kring van samenwerkingspartners beschikbaar; tevens worden deze partners betrokken bij de versterking van de wijkkracht op basis van de wijkkrachtscan; De regionalisering van de brandweerzorg is per 1 januari 2014 geëffectueerd. Maatschappelijke effecten Betere zorg en ondersteuning door goede afstemming tussen lokaal- en regionaal werkende partners. 13

16 1.3.5 Heerenveen bevordert veiligheid ER-doelen 1. Zowel bestuurlijk als operationeel optimaal voorbereid blijven op rampen en grootschalige incidenten; 2. Verder inrichten en faciliteren van de veiligheidsketen, zodat steeds passend en op de juiste schaal kan blijven worden gereageerd op signalen van (dreigende) onveiligheid. Gerealiseerde resultaten 2014 In het kader van de verdere doorontwikkeling van de gemeentelijke bevolkingszorg zijn de volgende resultaten geboekt: rampenbestrijdingsplan BASF geïmplementeerd; gezamenlijk piket in kader van de crisisbeheersing Heerenveen, Ooststellingwerf, Weststellingwerf en Opsterland (HOWO-piket) geoptimaliseerd: aanwijzing medewerkers; (Fries) asbestprotocol geactualiseerd. Kadernota Integrale Veiligheid Op Maat en uitvoeringsplan Integrale Veiligheid 2014.De volgende terreinen zijn vastgesteld in de kadernota Integrale Veiligheid Op Maat waarbinnen de beleidsversterkingen met betrekking tot de aanpak moeten plaats vinden; (huiselijk) geweld in de buurt: op alle fronten stijgen de politiecijfers m.b.t. woonoverlast/burenruzies en overlast door overspannen/gestoorde personen (zie hieronder voor de politiecijfers). Dit heeft deels te maken met de verhoogde inzet (o.a. grotere inzet van buurtbemiddeling) die in de samenwerking door de partners op de deelonderwerpen wordt verpleegd. Echter, m.n. de sterk toegenomen overlast door overspannen/gestoorde personen heeft er inmiddels toe geleid, dat hieromtrent met de partners (lokaal en regionaal, wellicht zelfs landelijk) wordt besproken hoe de inzet te intensiveren in de gehele keten (preventie, zorg, strafrechtelijk, bestuursrechtelijk, enzovoort); GHB en andere middelen: overlastproblematiek minder manifest/actueel; aantal personen opgenomen in kliniek; (voetbal) geweld op straat: onverminderd intensieve inzet, zowel preventief (m.n supportersbeleid van sc Heerenveen) als repressief (civielrechtelijk, strafrechtelijk en bestuursrechtelijk). Inzet is gericht op normalisatie (w.o. verminderen politie-inzet) bij wedstrijden, daarom harde aanpak ordeverstoorders; Overlast jeugd(groepen): overlast door jeugdgroep in Akkrum is afgenomen door ketenaanpak; idem overlast bij ABC-complex; Fysieke Veiligheid: geen actuele problematiek. Maatschappelijke effecten Ten aanzien van alle deelonderwerpen is het beoogde effect vermindering van overlast, inbraken, geweld, etcetera. Voor de belangrijkste deelonderwerpen geven wij een de stand per eind 2014 in onderstaande tabel: Deelonderwerp Nulmeting 2010 Streefwaarde mnd cijfers 2014 VNG Vermindering (woon) overlast/burengerucht/relatieproblemen Overlast overspannen/gestoord persoon Buurtbemiddeling Woninginbraken Huiselijk geweld Winkeldiefstal Overlast jeugd vandalisme/baldadigheid/overlast Overlast Jeugd Brandstichting Bovenstaande cijfers voor de streefwaarde 2014, zijn exclusief en de 12 mnd cijfers 2014 VNG, zijn inclusief de effecten van de herindeling gemeente Boarnsterhim en de grenscorrectie met De Friese Meren. Voor de concrete uitwerking van alle deelonderwerpen (SMART-doelstellingen+extra geformuleerde inzet) verwijzen wij u naar de Kadernota integrale veiligheid

17 welke vastgesteld is door uw raad op 8 december Aantallen geven niet altijd een juiste indicatie. Het feit dat er op een aantal terreinen een (forse) toename wordt gesignaleerd, betekent niet dat er dat er geen inzet wordt gepleegd op dit specifieke deelonderwerp; (communicatie over) hogere inzet leidt meermaals juist tot verhoogd aantal meldingen. Integrale samenwerking is een continu proces. Beoogde maatschappelijke effecten (op de twee belangrijkste prioriteiten): Vermindering (woon) overlast/burengerucht/relatieproblemen en versterken zelfredzaamheid door: inzet buurtbemiddeling; ca. 66 meldingen waarvan ca. 26 kwesties naar buurtbemiddelaars zijn uitgezet met intake/tafelgesprekken (nulmeting 2010: 3, streefwaarde 2014: 10); inspelen op plotselinge onveiligheidsproblematiek door middel van plankplannen, plankplan woonoverlast is in voorbereiding (streefwaarde aantal plankplannen 2014: 5). Conclusie: er is sprake van een toename van woonoverlast, burengerucht, relatieproblemen en tegelijkertijd ook een grotere inzet vanuit buurtbemiddeling en ketenpartners. Voorkomen en terugdringen jeugdoverlast en crimineel gedrag jongeren, waaronder Vandalisme/baldadigheid en overlast jeugd door: Centercourt overleg (stuurgroep, beleidsgroep, werkgroep) en de daaruit voortvloeiende afspraken. Hoewel deze integrale samenwerking (nog) niet is vervat in een beleidsdocument; is er op dit terrein intensieve samenwerking opgestart Heerenveen verleent diensten ER-doelen 1. Meer eigen verantwoordelijkheid voor burgers en bedrijven bij aanvragen om vergunningen en de naleving van regels; 2. Het aanvragen van diensten en producten toegankelijker maken door zowel in te zetten op de website als op de digitale balie. Gerealiseerde resultaten 2014 Wij zijn gestart met de doorontwikkeling van de digitale belastingbalie en met afbouw van de belastingpagina s op de gemeentelijke website. Wij verwachten de digitale belastingbalie in 2015 in 3 fasen volledig gebruiksklaar te kunnen hebben voor burgers en ondernemers. De 1 e fase betreft het verkeer naar de burger / ondernemer, bijvoorbeeld het digitaal beschikbaar stellen van de aanslag(en), status van de betalingen e.d. De 2 e fase betreft het verkeer van de burger / ondernemer, bijvoorbeeld het digitaal kunnen aanvragen van kwijtschelding, bewaar kunnen maken e.d. De 3 e fase betreft de aansluiting op MijnOverheid. Voor ondernemers en de aansluiting op MijnOverheid zijn wij afhankelijk van het beschikbaar komen van geautomatiseerde faciliteiten daarvoor van de leveranciers van de digitale belastingbalie; Wij zijn achtervang voor maatschappelijke instellingen in de vorm van borgstelling (garanties). De informatie hierover en de toelichting daarop vindt u op de balans in de jaarrekening; Het zelf financieren van investeringen door maatschappelijke instellingen is niet in alle gevallen toegestaan. Dat is gebleken nadat wij expliciet de accountant hierop bevraagd hebben naar aanleiding van een concreet geval (de Akkers); Onder de vlag van de WABO (wet algemene bepalingen omgevingsrecht) wordt gebruik gemaakt van het zogenaamde digitale omgevingsloket online. Aanvragers dienen hier zelf hun vergunningaanvraag in te plaatsen. Voor zover burgers en bedrijven niet in staat zijn om zelfstandig van het omgevingsloket online gebruik te maken, bestaat de mogelijkheid om aan de vergunningenbalie ondersteuning te krijgen bij het indienen van een aanvraag. De website van de gemeente Heerenveen is een belangrijk en volwaardig dienstverleningskanaal geworden. De verwachting is dat de publieke dienstverlening van de gemeente zo veel mogelijk via de website gaat lopen. Om de digitale dienstverlening te verbeteren hebben wij de volgende zaken in 2014 gerealiseerd: 15

18 Er is een nieuwe startpagina gelanceerd van Heerenveen (een samenwerkingsverband met Heerenveen n Gouden Plak). Het probleem dat bezoekers louter informatie van de gemeente aantroffen op de website is opgelost. De klant komt eerst op de startpagina en kan, indien nodig, door naar de gemeentelijke website; Voor het ontwikkelen van gebruiksvriendelijke- en toegankelijke formulieren is er een nieuwe tool aangeschaft om meer en betere digitale formulieren aan te bieden op onze website (momenteel staan er 10 eformulieren op onze website); In 2015 kunnen klanten producten digitaal gaan afnemen en online betalen. Indien een klant zich moet legitimeren voor de aanvraag van een product hebben wij het volgende geregeld: een burger kan zich op onze website legitimeren met DigiD. DigiD is al voor een langere periode beschikbaar op onze website. Ondernemers kunnen zich binnenkort ook legitimeren met eherkenning. Zoals burgers met DigiD kunnen inloggen bij de overheid, zo kunnen ondernemers en beroepsgroepen dat met e-herkenning. In 2014 zijn wij technisch aangesloten op eherkenning. Begin 2015 gaan wij de eerste formulieren aanbieden voor de ondernemer; In 2015 sluiten wij aan op MijnOverheid. MijnOverheid is een persoonlijke website voor overheidszaken. De burger kan hier zien hoe hij of zij is geregistreerd bij de overheid, berichten van de overheid ontvangen en overzicht houden over de zaken met de overheid. De FUMO is per 1 januari 2015 van start gegaan en heeft de nodige aanloopproblemen gekend. Daarnaast is gebleken dat de aannames in het bedrijfsplan niet altijd even realistisch waren (mede op basis van de ervaringen van het eerste jaar is een nieuw bedrijfsplan in voorbereiding). Beide factoren hebben er aan bijgedragen dat de afspraken die wij begin vorig jaar met de FUMO hebben gemaakt over de dienstverlening aan onze gemeente, niet zijn gehaald. In ieder geval is een achterstand opgetreden in het aantal controles dat men voor onze gemeente zou uitvoeren (slechts 50% van het afgesproken aantal is uitgevoerd). We zijn in gesprek met de FUMO over het inhalen van deze achterstand Heerenveen handhaaft ER-doelen 1. Sober (en helder) handhaven van wet- en regelgeving, waar mogelijk op het wettelijk minimum-niveau en met duidelijke prioriteiten 2. Meer vertrouwen in de samenleving bij de naleving van regels maar wanneer dit vertrouwen beschaamd wordt, kan handhavend opgetreden worden Gerealiseerde resultaten 2014 Het Handhavingsprogramma 2014 is in lijn met wettelijke verplichtingen opgesteld en uitgevoerd, volgens de strikte prioritering van de beleidsnota Helder Haalbaar Handhaven (2013); Het wettelijk verplichte Handhavingsverslag 2012/2013 werd in juni aan de raad ter informatie aangeboden; Op basis van de zelfevaluatie vergunningen, toezicht en handhaving hebben wij in 2014 een Verbeterplan VTH-Kwaliteitscriteria opgesteld (vastgesteld op 1 juli 2014), waarin is aangegeven wat wij ondernemen om aan de criteria te voldoen. Hierin zoeken wij samenwerking met de provinsje en andere Friese gemeenten. Van de provincie is op het plan een positieve beoordeling ontvangen; In het kader van de Wet revitalisering generiek toezicht (Wrgt) is een nulmeting ingevuld en ter beoordeling naar de provincie (als interbestuurlijk toezichthouder) gegaan. Ook hiervan is van de provincie een grotendeels positieve beoordeling ontvangen; Conform de genoemde beleidsnota is in 2014 begonnen met het opstellen van een doelgroepengerichte Handhavingscommunicatieplan; Er is een project opgestart ter verbetering en vereenvoudiging van handhavingsregistratie in de verschillende ict-systemen; Gestart met leeftijdscontroles drank- en horecawet door middel van ingehuurde BOA s. Door de GGD zijn bij diverse kinderopvanglocaties inspecties uitgevoerd. 16

19 Maatschappelijke effecten Verbetering van het naleefgedrag Vermindering toezichtslast (1,3 formatieplaats) en meer zelfredzaamheid van en invulling eigen verantwoordelijkheid door burgers en bedrijven t.a.v. de naleving van regels Heerenveen koopt in ER-doelen 1. doelmatiger en rechtmatig inkopen; 2. maatschappelijk verantwoord inkopen/duurzaam inkopen. Gerealiseerde resultaten 2014 Wij hebben een verbeterde manier van werken voor inkoop geïmplementeerd. Met deze manier komt inkoop nog beter in control. De verbeterde manier van werken is met ingang van 2015 in gebruik. Aan de hand daarvan kunnen wij de gemeenteraad vanaf 2015 inzicht geven in: inkoop naar beheerste inkoop, verbeterbare inkoop en beheersing is ondoelmatig; lokaal/regionaal ingekocht; ingekocht bij grootbedrijf / midden- en kleinbedrijf; inkoopsamenwerking; innovatie in inkoop; social return bij inkoop; en duurzaamheid bij inkoop. Met vereenvoudiging van het inkoopbeleid zijn wij gestart en de vereenvoudiging wordt in 2015 aan de gemeenteraad aangeboden; Digitaal inkopen hebben wij geïmplementeerd en is met ingang van 2015 in gebruik voor inkoopacties waar digitaal inkopen wettelijke verplicht is (of wordt) en / of doelmatig is. Maatschappelijke effecten Goed opdrachtgeverschap en effecten op door de raad vastgestelde gebieden (bijvoorbeeld social return, duurzaamheid, lokale economie en/of andere) Heerenveen beheert eigendommen en zaken ER-doelen 1. beter en gecentraliseerd beheer van gemeentelijke (te beheren) zaken en eigendommen; 2. Inspelen op marktontwikkelingen en anticiperen op ontwikkeld beleid(vastgoed)beheer. Gerealiseerde resultaten 2014 Zorg gedragen voor continuering verhuur van ruimten/opstallen ondanks economische recessie; Diverse onroerende zaken afgestoten, zowel landerijen als gebouwen, welke geen maatschappelijke functie meer vervulden; Beheer nog meer afgestemd op actuele ontwikkelingen, zicht gehouden op actuele marktontwikkelingen en zoveel als mogelijk hierop geanticipeerd en gereageerd; Mede uitvoering gegeven aan diverse harmonisatiewerkzaamheden zoals ligplaatsenbeleid schepen en snippergroenbeleid. Maatschappelijke effecten Efficiënt vastgoedbeheer met optimaal rendement waarbij de mogelijkheden voor burgers om vastgoed te verwerven zijn toegenomen en de gemeentelijke financiële positie is verbeterd. Door verkoop van onroerende zaken is mogelijkheid tot huur en pacht afgenomen. 17

20 Heerenveen verbetert de organisatie ER-doelen 1. Verdere professionalisering van de bedrijfsvoering 2. Verbetering infrastructuur Gerealiseerde resultaten 2014 Wij hebben een accountantsverklaring met een beperking over de getrouwheid en de rechtmatigheid; In het verbeteren en het beter benutten van onze ICT zijn wij deels geslaagd. Met name het goed koppelen van systemen aan elkaar en het optimaal inrichten van onze systemen ter ondersteuning van de werkzaamheden is in de praktijk weerbarstig en duurt lang. De oorzaken daarvan zijn divers en liggen enerzijds bij leveranciers van die systemen en anderzijds bij de financiële en personele middelen die daarvoor beschikbaar zijn; Met vereenvoudiging van de Planning & Control documenten zijn wij gestart, onder meer in samenwerking met uw auditcommissie. Deze vereenvoudiging wordt in 2015 aan de gemeenteraad aangeboden; Met de implementatie van de wet vennootschapsbelasting (VPB) zijn wij gestart. De implementatie moet in 2015 voor elkaar zijn omdat wij vanaf 1 januari 2016 voor ondernemersactiviteiten VPB plichtig zijn. BGT/beheer De gegevens voor het beheer van de openbare ruimten zijn samengebracht in een nieuw beheersysteem (Obsurv). Door de gemeentelijke herindeling zaten ze in verschillende systemen. Obsurv is gereed voor de aansluiting op de BGT (Basisregistratie Grootschalige Topografie). Het gebruik van de BGT is een wettelijke verplichting. Alle gemeenten, provincies, Prorail, de waterschappen en een drietal ministeries zijn aangewezen als bronhouders van de BGT. Dit houdt in dat deze partijen verantwoordelijk zijn voor de opbouw en bijhouding van de BGT. De gemeente Heerenveen heeft een plan opgesteld voor de opbouw. Bestaand kaartmateriaal zal hiervoor dienst doen. Deze kaarten zijn gecontroleerd en goed bevonden; Binnen de afdeling handhaving zijn de meeste werkprocessen beschreven en gestart met de ontwikkeling van een monitoringssysteem. Maatschappelijke effecten Betrouwbare en professionele overhead; BGT/beheer De BGT is een basisregistratie en zal gebruikt gaan worden als basiskaart voor diverse doeleinden. Het gebruik zal niet alleen binnengemeentelijk zijn. Ook voor deze basisregistratie zal gelden: éénmalige opslag, meervoudig gebruik. 18

21 1.4 Wat heeft dat gekost Thema 1 Begroot primitief 2014 Begroot na wijzigingen 2014 Rekening 2014 Verschil begroting /rekening 2014 Lasten 001 Bedrijfsvoering 010 Bestuurszaken 202 Dierenopvang 205 Privaatrechtelijke Zaken 212 Beheer eigendommen 229 Kermissen, markten, evenementen 310 Belastingen 315 Openbare orde en rampenbeheersing 331 Bouwvergunningen 332 Overige vergunningen 335 Leges gerelateerde dienstverlening Vergunningen 336 Leges gerelateerde dienstverlening Publiek 350 Verkiezingen 355 Verkiezingen en Overige Activiteiten 390 Brandweer 402 Oud archief 410 Algemene uitgaven en inkomsten 412 Beleggingen 413 Onvoorziene uitgaven 420 Voormalig personeel 430 Rechtsbescherming 431 Communicatie 501 Griffie Baten 001 Bedrijfsvoering 010 Bestuurszaken 202 Dierenopvang 212 Beheer eigendommen 229 Kermissen, markten, evenementen 310 Belastingen 331 Bouwvergunningen 332 Overige vergunningen 335 Leges gerelateerde dienstverlening Vergunningen 336 Leges gerelateerde dienstverlening Publiek 351 Reisdocumenten 352 Burgerlijke stand 355 Verkiezingen en Overige Activiteiten 402 Oud archief 410 Algemene uitgaven en inkomsten 411 Algemene uitkering gemeentefonds 412 Beleggingen Lasten 001 Bedrijfsvoering 205 Privaatrechtelijke Zaken 410 Algemene uitgaven en inkomsten 412 Beleggingen Baten 001 Bedrijfsvoering 410 Algemene uitgaven en inkomsten Totaal Lasten Totaal Baten Saldo van baten en lasten Totaal Lasten Totaal Baten Gerealiseerd resultaat Product 001; Bedrijfsvoering Door lagere salariskosten dan de raming, meer doorbelaste uren vanuit investeringen, projecten en grondbedrijf, lagere lasten voor energie en belastingen is er een voordeel ontstaan op het product Bedrijfsvoering van De lagere salariskosten zijn o.a. te verklaren door de versnelde realisatie van de taakstelling op de formatie van Boarnsterhim, het invullen van vacatures nadat de Berenschot-analyse voorhanden was en het terughoudend 19

22 omgaan met vervanging bij ziekte en zwangerschap. Vanaf 2015 wordt minimaal drie keer per jaar de (onder)besteding van personeelsbudgetten gemonitord. De doorbelaste uren leidden tot een voordeel op dit thema van Een belangrijk deel van de doorbelasting drukt op thema 6, namelijk Hiervan is toegevoegd aan de boekwaarde van bedrijfsgronden en zijn voor de hele exploitatie een netto voordeel. De overige zijn meer uren voor woningbouwcomplexen en grondbedrijf algemeen, die beiden op de exploitatie drukken en het voordeel hier per saldo elimineren. Product 310; Belastingen De gemeentelijke belastinginkomsten waren begroot op De realisatie bedroeg De hogere realisatie is ontstaan bij de Onroerende Zaakbelasting, toeristen- en forensenbelasting en de Precariobelasting Product 335; Leges gerelateerde dienstverlening Vergunningen Het batig saldo van ontstaat door alsnog ontvangen inkomst van een niet verwacht groot bouwproject op het bedrijventerrein en de start van diverse woningprojecten op Skoatterwâld. Product 336; Leges gerelateerde dienstverlening Publiek Het voordelig saldo van bestaat uit een hogere opbrengst van leges en precarioheffing en leges vrijstellingen ( ), per saldo hogere opbrengst reisdocumenten ( ) lagere kosten voor juridische procedures ( ). Product 410; Algemene uitgaven en inkomsten Op dit product is een voordelig saldo van , het betreft voordelen op gereserveerde middelen uit de algemene Uitkering ( ), afwaardering Bedrijvenpark A7 (nadelig ), een voordeel op de kapitaallasten door het later in uitvoering nemen van de investeringskredieten ( ) en vrijval van suppletie BTW Algemene Dienst over de periode , afwikkeling van diverse oude facturen en vrijval voorziening overige vorderingen ( ). Daarnaast is er een bedrag gestort in de Wet APPA ( ), en zijn er een tweetal voorzieningen vrijgevallen. Het betreft de voorzieningen Accommodaties ( ) en voorziening peuterspeelzalen ( ). Verder zijn er een tweetal voorzieningen (bijdrage skatepark en WMO hulpmiddelen) overgeboekt op de balans als nog te betalen. Product 411; Algemene uitkering Er is sprake van een hogere Algemene Uitkering dan geraamd (circa 1 miljoen). Hiervan heeft betrekking op het jaar 2012 die definitief is vastgesteld en op het jaar 2013 waarbij diverse gegevens zijn geactualiseerd. Tevens is voor 2014 rekening gehouden met recent ontvangen geactualiseerde gegevens van het CBS (met name hogere aantallen bijstandsontvangers, uitkeringsontvangers, woonruimten enz.) Als gevolg hiervan stijgt de Algemene Uitkering over 2014 met Product 501; Griffie Op dit product is een voordelig saldo van , hiervan heeft betrekking op de rekenkamercommissie omdat er over 2014 geen onderzoeken zijn geweest. Op de salariskosten van de raadsleden, griffie en op diverse budgetten o.a. fractievergoedingen en overige kosten is minder uitgegeven dan geraamd, totaal voordelig Tevens wordt bij de jaarrekening 2014 voorgesteld om van dit bedrag over te hevelen naar 2015 om de aangenomen motie, online vergaderen als kwaliteitsverbetering van het raadswerk, uit te voeren. 20

23 1.5 Incidentele lasten en baten Incidentele lasten en baten thema 1: Heerenveen bestuurt en organiseert x Product Omschrijving Document Bedrag 001 Ambtsjubilea Begroting Benchmark Berenschot Verantwoordings- en Perspectiefnota Salariskosten/ Frictiekosten Begroting Opbrengst precario Begroting Integrale veiligheid Verantwoordings- en Perspectiefnota Regionalisering brandweer Verantwoordings- en Perspectiefnota Storting voorzienig Wet APPA Themarekenig Nationaal uitvoerings programma Staat van reserves Storting algemene reserve (Thialf) Staat van reserves -150 Totaal lasten x Product Omschrijving Document Bedrag 212 Verkoop panden en gronden Jaarrekening Opbrengst precario Begroting Vrijval voorzieningen Accommodaties Themarekenig Vrijval voorzieningen Peuterspeelzaalwerk Themarekenig Onttrekking Algemene reserve Verantwoordings- en Perspectiefnota 12/ Onttrekking Frictiekosten concern Staat van reserves Totaal baten Totaal middelen Heerenveen bestuurt en organiseert Voorzieningen Reserves Inkomsten exploitatie Uitgaven exploitatie x De bedragen van de uitgaven en inkomsten exploitatie bestaan uit de componenten: Gerealiseerd saldo van lasten Mutatie reserves Totaal Gerealiseerd saldo van baten Mutaties reserves Totaal

24 22

25 Thema 2: Heerenveen werkt! 2.1 Beschrijving en hoofdstructuur Onder het thema Heerenveen werkt vallen alle activiteiten die leiden tot economische participatie en tot een structurele en duurzame versterking van de economie van Heerenveen. Het achterliggende doel is om daarmee het gemiddeld besteedbaar inkomen te vergroten van de inwoners van Heerenveen en van hen die hier werken. Het versterken van de economie betekent, dat wij streven naar het vergroten van de werkgelegenheid en het verkleinen van de werkloosheid. Enerzijds is daarvoor een economisch beleid gericht op het faciliteren en stimuleren van ondernemers(schap) nodig, anderzijds een sterk sociaal beleid. Het arbeidsmarktbeleid is de verbindende schakel tussen het economisch en het sociaal beleid. Heerenveen werkt Versterken economie Versterken economische participatie van inwoners Sport en zorgeconomie Logistiek en metaal Nieuwe energie Toerisme en cultuur Basistaken going conern Zoveel Iedereen mogelijk mensen aan het aan werk het werk ja nee Iedereen passend werk Iedereen maatschappelijk sociaal actief 23

26 2.2 Koers van Heerenveen Het thema 'Heerenveen werkt' heeft twee sporen. De hoofddoelstellingen voor de komende jaren zijn: 1. versterken van de economie in Heerenveen; 2. versterken van de economische participatie in Heerenveen. De eerste hoofddoelstelling zoals bedoeld in dit thema wordt als volgt uitgewerkt. De gemeente Heerenveen wil werken aan een duurzame en voorspoedige economische ontwikkeling. Hoofdaccent ligt op versterking van economische dynamiek, via een netwerkachtige aanpak. Dat doen we door een actieve en verbindende rol te spelen tussen ondernemers onderling en tussen ondernemers, onderwijs en kennisinstellingen. Omdat onze ambtelijke capaciteit en de financiële armslag beperkt is, is het draagvlak bij en de inzet van onze samenwerkingspartners van groot belang. Daarbij kiezen we voor een (speerpunt) gerichte aanpak, waarin op creatieve en innovatie wijze kansen worden benut en, waar het kan, wordt samengewerkt. Daarbij gaan we ons focussen op de speerpunten sport en zorgeconomie, logistiek en metaal, nieuwe energie, en toerisme en cultuur. Deze speerpunten hebben een grote ontwikkelpotentie; leveren vanuit diverse beleidskaders een belangrijke bijdrage aan de economische ontwikkeling van Heerenveen en haar omgeving; worden vanuit diverse beleidskaders ondersteund en dragen bij aan het versterken van het profiel van Heerenveen. Vanuit een sterk relatiebeheer willen we onze acquisitie vooral richten op deze sectoren. 24

27 Met de tweede hoofddoelstelling beogen we: Zoveel mogelijk mensen aan het werk Iedereen moet werken naar vermogen. We streven ernaar dat zoveel mogelijk mensen die tot de Heerenveense beroepsbevolking horen economisch zelfstandig zijn. Het gaat dus om betaald werk. In deze tijd van economische recessie en stijgende werkloosheid is het helaas niet realistisch om iedereen aan het werk te krijgen. Voor de mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt is het doel: Zoveel mogelijk mensen passend werk Onze inspanningen zijn erop gericht om zoveel mogelijk mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt werk te geven dat zo goed mogelijk past bij hun kwaliteiten en ambities. We gaan daarbij uit van de mogelijkheden van mensen en niet van hun beperkingen. Dit geldt ook voor mensen met een arbeidsbeperking die geen volledige loonwaarde hebben. Met de invoering van de Participatiewet is ons beleid erop gericht om zoveel mogelijk mensen die loonwaarde hebben een plek te geven op de arbeidsmarkt en als dat niet kan additioneel werk in een beschermde omgeving. In deze tijd van stijgende werkloosheid en dalende rijksbudgetten is het helaas niet realistisch om iedereen passend te laten werken. Speerpunten zijn de samenhangende aanpak op basis van de Participatiewet en de herstructurering van de sociale werkvoorziening. We zetten sterk in op werkgeversdienstverlening en op het beheersen van de kosten. Als bovenstaande doelstellingen tijdelijk of voor langere tijd voor iemand niet haalbaar zijn, is het afgeleide doel: Zoveel mogelijk mensen maatschappelijk of sociaal actief Re-integratie op de arbeidsmarkt is een belangrijk doel, maar het is realiteit dat er ook mensen zijn zonder of met een lage loonwaarde die, ondanks allerlei inspanningen, niet in reguliere of beschermde banen kunnen functioneren. Het is belangrijk dat deze mensen zoveel mogelijk maatschappelijk actief blijven. Hierbij kan gedacht worden aan vrijwilligerswerk. We beschikken slechts over zeer beperkte budgetten om hieraan uitvoering te geven. Participatie van mensen is een belangrijk speerpunt van ons sociaal beleid. Dit onderdeel is verder opgenomen onder het thema Heerenveen bevordert meedoen. 2.3 Doelen, resultaten en maatschappelijke effecten Sport en zorgeconomie: dynamiek en innovatie ER-doelen 1. beter benutten van de economische kansen van Healthy Ageing en Sportstad Heerenveen; 2. Meer bezoekers en bestedingen in Heerenveen en omgeving. Gerealiseerde resultaten 2014 De organisatie Heerenveen n Gouden Plak is opgericht en verbindt de partijen in hun ambitie om Heerenveen sterker op de kaart te zetten; Voorbereiding om te komen tot een visie op topsport en samenwerking. Maatschappelijke effecten Na lange periode van economische groei laten de cijfers voor 2014 (stand van zaken april) een lichte teruggang zien. De zorgsector is nog steeds de grootste werkgever in Heerenveen met ruim fulltime en parttime banen. Het aantal bedrijven in deze branche is met 50 toegenomen naar

28 2.3.2 Logistiek en Metaal: Innovatie en kwaliteit ER-doelen 1. Duurzame ontwikkeling van de logistiek, metaal (en techniek) in Heerenveen; 2. Meer werkgelegenheid voor lager opgeleiden en betere aansluiting onderwijs en bedrijvigheid. Gerealiseerde resultaten 2014 Bijdrage geleverd aan Technics4U. 400 deelnemende basisschoolleerlingen. Zwaartepunt deelnemende bedrijven in Joure; Platform Onderwijs-Arbeidsmarkt uitgebreid met aantal ondernemers (HRM managers). Twee platformbijeenkomsten, twee onderwijscafés en drie nieuwe werkgroepen (loopbaanoriëntatie, duurzame inzetbaarheid medewerkers en kwetsbare jongeren); Vanuit het platform is gekozen voor focus op versterken lokale verbindingen, werkgeversbenadering vindt vooral plaats op provinciaal niveau; Nieuwe vestigingen o.m. AB Texel; Bestaande logistieke ondernemers hebben extra omzet kunnen genereren als gevolg van de grootschalige nieuwe vestigingen in de zuivel. Maatschappelijke effecten Na lange periode van economische groei in Heerenveen laten de cijfers voor 2014 (stand van zaken april) een lichte teruggang zien. Sector Transport, opslag en communicatie stabiliseert op niveau van bijna fulltime banen. Sector Industrie daalt met 2,5% naar fulltime banen. De parttime werkgelegenheid in deze sectoren stijgt nog wel licht; Het aantal bedrijven in Industrie en de Logistiek is licht afgenomen ten opzichte van het vorige jaar Nieuwe energie: Innovatie en duurzaamheid ER-doelen 1. Meer aandacht voor duurzaamheid, MVO en fair-trade *)1 bij ondernemers en instellingen; 2. Meer starters en het vergroten van de slagingskans van nieuwe ondernemers. Gerealiseerde resultaten 2014 Koploperstraject is afgerond, met 9 Heerenveense ondernemers; Broedstoof heeft nieuwe aanpak ontwikkeld en werkt samen met andere dienstverleners voor starters (bijv Pitch Valley); Oriëntatie op breedbandaanpak buitengebieden Zuidoost Friesland; Start werkgroep Fairtrade ( breed samengesteld), met gemeente in adviesrol. Maatschappelijke effecten Toename aantal bedrijven (2014 ten opzichte van 2013) met 3% Toerisme en cultuur(historie): Slow en kwaliteit ER-doelen 1. Meer bezoekers en meer bestedingen in Heerenveen en omgeving; 2. Meer samenwerking tussen ondernemers op het gebied van toerisme, sport en cultuur; 3. Verder versterken van de opgebouwde toeristische diensteninfrastructuur (provinciale VVV, toeristisch netwerk Friese Wouden). Gerealiseerde resultaten 2014 Taken op gebied van lokale (toeristische) informatievoorziening anders georganiseerd; Provinciale regiomarketing organisatie van start gegaan (Merk Fryslan), die de marketing van Friesland in de volle breedte oppakt; Regio-aanjager De Friese Wouden is aangesteld; Wandelnetwerk Oranjewoud Katlijk gerealiseerd, andere in wording; 26

29 Bijdrage geleverd aan programma Marijke Meu jaar (2015); Voorbereiding nota Vrijetijdseconomie in Heerenveen. Maatschappelijke effecten Cijfers toeristische werkgelegenheid in 2014 voor Heerenveen: 1375 fte. Licht dalend ten opzichtend van 2013 en nog op 4 e plek gemeenten in Friesland gemeten naar omvang toeristische werkgelegenheid Basistaken: going concern ER-doelen 1. Meer werkgelegenheid en een betere verankering van bedrijven aan de gemeente Heerenveen; 2. Betere externe communicatie over beleid en ontwikkelingen (monitoring). Gerealiseerde resultaten 2014 Contacten (zowel ambtelijk als bestuurlijk) in nieuwe delen gemeenten opgestart, mede naar aanleiding van proces Ondernemersfonds; Gemeenteraad heeft besloten tot het mogelijk maken van een ondernemersfonds; Diverse beurzen bezocht in binnen- en buitenland (diverse vakbeurzen, EuroTier); gestaan op TEL (Leeuwarden), Promotiedagen Noord Nederland (Groningen) en Provada (Amsterdam); Regionale afspraken over kantoorontwikkeling zijn gemaakt met provincie en F4 gemeenten; Intensivering bedrijfsbezoeken EZ; Economische samenwerking F4 wordt vanuit Heerenveen gecoördineerd; Inhoudelijke speerpunten F4 waarmee in 2014 is gestart zijn het vestigingsklimaat (o.m. dairy), economische profilering, en toegankelijkheid financieringsinstrumenten. Maatschappelijke effecten Na lange periode van economische groei in Heerenveen laten de cijfers voor 2014 (stand van zaken april) een lichte teruggang zien. Het aantal bedrijven in Heerenveen stijgt nog wel, voornamelijk in de sectoren Handel en reparatie, Zakelijke dienstverlening en gezondheid- en welzijnszorg Zoveel mogelijk mensen aan het werk ER-doelen 1. Lagere instroom cliënten in de WWB/Participatiewet; 2. Meer uitstroom van cliënten WWB/Participatiewet naar regulier werk; 3. Zoveel mogelijk jongeren sluiten de schoolloopbaan af met een diploma dat past bij hun kwaliteiten; 4. Zoveel mogelijk jongeren vinden na afsluiting van hun schoolloopbaan regulier werk. Gerealiseerde resultaten 2014 Evaluatie herijking reintegratie beleidsplan Werken is Vermogen en het Armoedebeleidsplan Minima in beweging ; Vaststelling Kadernota Werk, Inkomen en Participatie ; Toekenning Meerjarige Aanvullende Uitkering ; Vaststelling Participatieverordening; Vaststelling Afstemmingsverordening Participatiewet; Vaststelling van de verordening Tegenprestatie 2015; De Verordening Inkomenstoeslag 2015 en de verordening Studietoeslag 2015 is vastgesteld; De Verordening Verrekening bestuurlijke boete recidive 2015 en de Handhavingsverordening 2015 is vastgesteld; Beleidsregels Participatiewet zijn vastgesteld; 27

30 Per klaar voor uitvoering van de nieuwe Participatiewet (MR). Er is op basis van de CPB verwachtingen in de Macro Economische Verkenning 2014 een inschatting van de doelgroep voor de komende jaren gemaakt. Jaar Aantal P-wetters (nu Wwb) Aantal oud Wsw Totale doelgroep Op 1 januari 2014 had onze gemeente mensen in een WWB- uitkering. Op 9 januari 2015 hebben we mensen in een WWB- uitkering. Resultaat in- en uitstroombeperking WWB Totalen instroom Totalen uitstroom Bron: gemeente Heerenveen Cognos 11 maart 2015 De cijfers van 2014, zijn inclusief de herindeling Boarnsterhim en de grenscorrectie met De Friese Meren. Maatschappelijke effecten Onderstaande indicatoren geven per inwoners het beeld van onze arbeidsmarktstructuur. Sociale Structuur Heerenveen Gemid. ref.groep Verschil Bijstandsontvangers 21,9 15,0 46% Uitkeringsontvangers 78,2 73,9 6% Lopende reintegratie ,3 11,6 58% Uitstroom bijstand (CBS 2013) 7,6 6,7 14% Lopende onderzoeken oneigenlijk 0,5 0,3 39% gebruik en misbruik bijstand Lage inkomens 148,7 126,1 18% Eenouderhuishoudens 27,3 27,1 1% Aanvragen bijzondere bijstand 33,9 30,0 13% Cliënten schuldhulpverlening 6,8 5,9 15% Bron: Berenschot 2014 (op basis CBS 2013) Iedereen passend werk ER-doelen 1. Meer mensen met een arbeidshandicap of een afstand tot de arbeidsmarkt aangepast werk bieden; 2. meer greep op de aansturing van de sociale werkvoorziening en op het beheersen van de kosten. Gerealiseerde resultaten 2014 Voorkeursrichting is bepaald voor herstructurering Wsw en mogelijkheden inzet beschut werken en werken met loonwaarde; Er blijft een publieke voorziening voor mensen met een (ernstige) arbeidshandicap die duurzaam aangewezen zijn op een beschermde werkomgeving. Hier moet structureel op bij worden gelegd. Caparis ontwikkelt tegelijkertijd nieuwe producten en diensten die op basis van inkoop kunnen worden afgenomen. Op termijn kunnen hierdoor mogelijke PMC s afgesplitst worden van de huidige NV-structuur. 28

31 Tenslotte is er ruimte voor een aantal gemeenten om voor een deel zelf passend werk aan te bieden aan hun SW-ers. Positief bedrijfsresultaat van 4 miljoen voor Caparis; Negatief GR- subsidieresultaat van 4,5 miljoen; Heerenveen betaalt 10,6 miljoen aan de Wsw-kosten waarvan uit eigen middelen en aan de wsw ers voor Empatec en NEF; ; Realisatie van taakstelling 378,3 se bij Caparis en 22,3 bij overige SW-bedrijven; Onderrealisatie van 2 fte voor onze gemeente op taakstelling begroting GR Fryslan 2014; Gelet op de afbouw en het nieuwe verdeelmodel Wsw is dit een positieve ontwikkeling; Soepele overgang mensen wachtlijst (in december stonden er 18 op de wachtlijst die reeds een bijstandsuitkering hebben); Er is een jaarovereenkomst 2015 waarin de prestatieafspraken met Caparis over de uitvoering van de sociale werkvoorziening zijn vastgelegd. Maatschappelijke effecten Integratie van mensen met een verminderd arbeidsvermogen in de reguliere arbeidmarkt en herstructurering van huidige Wsw. 2.4 Wat heeft dat gekost THEMA 2 Begroot primitief 2014 Begroot na wijzigingen 2014 Rekening 2014 Lasten 114 Sociaal Economisch Beleid en Toerisme 125 Beleid Sociale Werkvoorziening 360 Werkgelegenheid 375 Inburgering Baten 125 Beleid Sociale Werkvoorziening 360 Werkgelegenheid 375 Inburgering Baten 114 Sociaal Economisch Beleid en Toerisme Verschil begroting /rekening Totaal Lasten Totaal Baten Saldo van baten en lasten Totaal Baten Gerealiseerd resultaat Product 360 Werkgelegenheid Met ingang van 2015 voegt het Rijk de middelen voor Reïntegratie toe aan de Algemene uitkering in het gemeentefonds. Ultimo 2014 is uit de oude regeling in de Wet werk en bijstand nog over. Deze gelden zijn over de afgelopen jaren van het Rijk ontvangen maar nog niet besteed. Voorgesteld wordt om in beschikbaar te stellen voor de afwikkeling van dienstverbanden in de oude Wet inschakeling werkzoekenden en Instroomdoorstroombanen. Bij de Participatiewet en de integrale afweging is hier door de raad reeds over besloten. 29

32 2.5 Incidentele lasten en baten Incidentele lasten en baten thema 2: Heerenveen werkt x Product Omschrijving Document Bedrag geen incidentele lasten Totaal lasten 0 x Product Omschrijving Document Bedrag 125 Vrijval voorziening WSW Jaarrekening Rijksmiddelen Re-integratie Jaarrekening Totaal baten Totaal middelen Heerenveen werkt Voorzieningen Reserves Inkomsten exploitatie Uitgaven exploitatie x De bedragen van de uitgaven en inkomsten exploitatie bestaan uit de componenten: Lasten voor bestemming Mutatie reserves 0 Totaal Baten voor bestemming Mutaties reserves 27 Totaal

33 Thema 3: Heerenveen kiest voor leefbaarheid wijken en dorpen! 3.1 Beschrijving en hoofdstructuur Onder het thema Heerenveen kiest voor leefbaarheid wijken en dorpen vallen alle activiteiten die een bijdrage leveren aan het zoveel mogelijk op peil houden van leefbare buurten, wijken en dorpen. Het betreft activiteiten gericht op veiligheid, wonen en de woon-/leefomgeving, opvoeding/onderwijs, en participatie van inwoners in hun leefomgeving. Dit thema is enerzijds gericht op behoud van de fysieke en de sociale leefomgeving, anderzijds op het meer betrekken van burgers bij hun leefomgeving met versterking van de sociale samenhang en daarmee de leefbaarheid ten doel. Heerenveen kiest voor leefbaarheid wijken en dorpen Woon- en leefomgeving Stedelijke vernieuwing Opvoeding/ ondersteuning/onderwijs Veiligheid Participatie in Wijken en dorpen Stedelijke vernieuwing Verkeer en openbaar vervoer Inrichting en beheer openbare ruimte 31

34 3.2 Koers van Heerenveen Voor alles staat "heel en veilig" voor de gebruiker hoog in het vaandel. Alle ander aspecten zoals beeld/aanzien is naar de achtergrond gezet. Het thema Heerenveen kiest voor leefbaarheid wijken en dorpen kent twee overkoepelende sporen: 1. Behoud van de kwaliteit van de sociale en fysieke leefomgeving; 2. Vergroting van de participatie van de burgers in hun leefomgeving. Voor het eerste spoor gelden de volgende speerpunten: 1a op het gebied van wonen en leefomgeving: Heerenveen kiest voor een efficiënt beheer van de openbare ruimte. 1b op het gebied van opvoeding en onderwijs; ondersteuning en zorg Heerenveen kiest voor sterke netwerken voor kinderen; Heerenveen kiest voor zelfstandigheid en keuzevrijheid voor thuiswonende zorgbehoevenden en ouderen. Voor het tweede spoor gelden de volgende speerpunten: 2 op het gebied van participatie Heerenveen kiest voor meer verantwoordelijkheid bij burgers en bedrijven voor de leefbaarheid van wijken en dorpen; 3.3 Doelen, resultaten en maatschappelijke effecten Woon- en leefomgeving Stedelijke vernieuwing ER-doelen 1. Beperking kwaliteitsverlaging van bestaande woonmilieus; 2. Meer gemêleerde, heterogene wijken wat betreft samenstelling van bevolking en leefstijlen; 3. Behoud van mogelijkheden voor mensen om, los van welke zorgvraag dan ook, zo lang en zo zelfstandig mogelijk te kunnen blijven functioneren in hun eigen wijk en/of dorp. Gerealiseerde resultaten 2014 De renovatie van de woningen aan de Compagnonstraat is gestart; Realisatieplan Akkrum Randweg Sinnebuorren vastgesteld; Stedenbouwkundig plan Akkrum Sinnebuorren vastgesteld; Ontwerp - bestemmingsplan Akkrum Sinnebuorren in procedure. Mildam Molenlaan: de huurwoningen van Accolade zijn gesloopt en vervangen door nieuwe huurwoningen. De huurders hebben in het gehele proces een belangrijke rol gehad; Bloemenbuurt: de eerste 8 koopwoningen zijn gerealiseerd. In 2015 volgen nog 6 koopwoningen. Daarmee is het project afgerond; Tellegebied: Het appartementencomplex is opgeleverd en bewoond. Eind 2014 is gestart met de aanleg van de omgeving. Dit wordt in 2015 afgerond; Fokus Nieuwburen: Het fokusproject is opgeleverd en bewoond. De aanleg van het omliggende gebied loopt nog door in Woon- en leefomgeving Verkeer en openbaar vervoer ER-doelen 1. Vergroten van de verkeersveiligheid (Duurzaam Veilig); 32

35 2. Behoud van en zo mogelijk verbeteren parkeervoorzieningen in het centrum van Heerenveen voor bezoekers en bewoners; 3. Aandacht voor voetgangers en fietsers in het centrum en in nieuwe plannen (collegeprogramma ). Gerealiseerde resultaten 2014 Aanbesteding parkeerbeheer Heerenveen ; Tariefsopbouw betaald parkeren gewijzigd; Voorbereiding digitaal betalen bij parkeer- en betaalautomaten; Uitvoeren acties uit Manifest Verkeersveiligheid ; Uitbreiding fietsstallingen en verminderen overlast fietsparkeren; Voorbereiding reconstructie spoorwegovergang Rotstergaastweg Heerenveen-Zuid; Voorbereiding renovatie/nieuwbouw busstation Heerenveen; Educatie dan wel handhavingprojecten ten einde de bewustwording en / of het gedrag van de verkeersdeelnemer positief te veranderen. Maatschappelijke effecten Vermindering van het aantal verkeersknelpunten in de gemeente. Het effect wordt gemeten door middel van verkeersonderzoek (verkeerstellingen en parkeeronderzoek) en verkeersveiligheidsanalyse; Daling van het aantal verkeersongevallen en verkeersslachtoffers Woon- en leefomgeving Inrichting openbare ruimte ER-doel 1. Efficiënt beheer van de openbare ruimte (wegen, groen, water, evenementen, terugdringing CO 2 via openbare verlichting, etc.). Gerealiseerde resultaten 2014 Beleidsveld Verhardingen (wegen) In 2014 is het beleidsplan wegen ( ) geactualiseerd met het deel Boarnsterhim en het deel Friese Meren. Met de harmonisatie is een goede stap gezet om het kapitaalgoed verhardingen op orde te houden. Om een goede invulling aan deze taak te geven wordt er jaarlijks een onderhoudsplan opgesteld. In 2014 is er volgens het onderhoudsplan 2014 het volgende uitgevoerd: Reconstructie De Greiden : Uilevlucht, Gruttostraat en Tureluurstraat; Reconstructie Bloemenbuurt : deel Leliestraat, Cyclamenstraat en Geraniumstraat; Herinrichting Dotterhof (in samenwerking met bewoners); Herinrichting Jan Mankeslaan (integraal werk met riolering en groen); Herinrichting Amelandlaan / Sallandlaan (integraal werk met riolering en groen); Renovatie Miedwei en Pastorijereed (Hoornsterzwaag); Renovatie Oudeweg (Gersloot); Renovatie Tjongervallei en Vogelweide (Katlijk); Renovatie Burgemeester Falkenaweg, Tolhuisweg en Marktweg (asfaltdeklaag); Reconstructie Eendenkooi ( De Greiden); Reconstructie Grytmanswei (Akkrum); Naast bovengenoemde werken is regulier (klein) onderhoud uitgevoerd aan diverse wegen, fiets- en voetpaden in de gemeente Heerenveen. Beleidsveld Civieltechnische kunstwerken Beleidsplan Civieltechnische kunstwerken is nog niet geactualiseerd met het deel Boarnsterhim en het deel Friese Meren. Nu de voorziening achterstallig onderhoud is toegekend kan een harmonisatie van het beleid plaatsvinden waarbij de functionaliteit en veiligheid voorop staat. Het onderhoud, voor het toegevoegde areaal, is wel gelijk opgepakt; In 2014 is uitvoering gegeven aan het jaarlijkse onderhoudsplan en daarnaast zijn er diverse calamiteiten/ storingen verholpen: Diverse kleine reparaties aan houten fiets- voetgangers bruggen; 33

36 In het recreatie gebied De Heide zijn alle (loop)bruggen gerenoveerd; Brug nabij Sportstad (Het Palet) is geheel gerenoveerd; Diverse bruggen zijn voorzien van een nieuw coating; Renovatie Terbandsterbrug: de pas gerenoveerde brug is tijdens het proefdraaien gecrasht. Het bewegingswerk is hierbij onherstelbaar beschadigd. In overleg met de verzekeraar is er een herstelplan opgesteld. Dit herstelplan zal uitgevoerd worden door STORK. Het maken van een nieuw bewegingswerk is geheel maatwerk en kent een lange uitvoeringsperiode. Het in bedrijf stellen van de brug is gepland in maart Beleidsveld Oevers en kadeconstructies Beleidsplan nog niet vastgesteld. Wel is de gehele situatie Boarnsterhim in kaart gebracht waarbij een voorziening is toegekend voor achterstallig onderhoud. Deze voorziening wordt in de harmonisatie van genoemd beleidsveld meegenomen; In 2014 is er alleen calamiteiten onderhoud uitgevoerd. Beleidsveld Gladheidsbestrijding In 2014 is uitvoering gegeven aan het gladheidbestrijdingsplan, dat jaarlijks wordt vastgesteld. De gladheidbestrijding is een zorgplicht van de gemeente. Binnen deze zorgplicht is ruimte voor een selectief strooibeleid. Hierbij wordt nadrukkelijk gekeken naar de functie en gebruik van de wegen binnen de totale verkeersstructuur van de gemeente Heerenveen. Het strooiseizoen loopt van 1 november tot 1 april daaropvolgend ( tot ); In 2014 was het een zacht winterseizoen, waar gemiddeld van 25 strooibeurten wordt uitgegaan betrof het nu 14 strooiacties. Speelvoorzieningen en -beleid Het speelbeleid uit 2001 is geëvalueerd en geactualiseerd. In de actualisatie is een evenwicht gezocht tussen het beperkte budget en de zorg voor een veilige en uitdagende speelplek. De vaststelling en het plan van aanpak spelen vindt plaats in In afwachting van de vaststelling van het speelbeleid is alleen geïnvesteerd in de veiligheid van speelplekken. Onveilige speeltoestellen zijn verwijderd en niet vervangen. Dierplagen De aanpak t.a.v. overlast van roeken, eikenprocessierups en eventuele andere dierplagen was gelijk aan voorgaande jaren, de prioriteit ligt op het voorkomen van risico s voor de volksgezondheid. Ook in Akkrum is sprake van roekenoverlast. De inzet ten aanzien van roekenoverlast (verjaging) is al enkel jaren relatief laag, het aantal gesignaleerde nesten van eikenprocessierups in 2014 betrof slechts 5 nesten. Beheer openbaar groen Om efficiënt te beheren wordt er continu een evenwicht gezocht tussen de beperkte beheerbudgetten en de zorg voor een leefbare, veilige en functionele leefomgeving. Waar mogelijk is de beeldkwaliteit verhoogd door een relatie te zoeken met het bedrijfsleven of door zelfwerkzaamheid van burgers. Renovaties of wijzigingen zijn beperkt uitgevoerd en staan in het teken van integrale projecten en verlaging van beheerkosten door versobering van de inrichting. Landschapsbeleidsplan In 2014 heeft de voorbereiding plaatsgevonden voor de in 2015 uit te voeren actualisatie van de landschapsvisie ZOF. Het betreft een ontwikkelingsproject in het kader van de Streekagenda Fryslan en is een samenwerkingsverband tussen de 5 gemeenten in ZOF, de provincie en Wetterskip Fryslan. Daarnaast is Heerenveen trekker van het kleinere project, de Regio op eigen kracht dat gericht is op het in beeld krijgen de staat van het landschap in ZOF en mogelijkheden voor duurzaam beheer. Dit gesubsidieerde project is in 2014 gestart. De resultaten dienen als input voor de actualisatie van de Landschapsvisie Kapbeleid In 2014 hebben vrijwilligers van de Bomenstichting ondersteund bij het in beeld brengen en 34

37 registreren van waardevolle en monumentale bomen in voormalig Boarnsterhim en Skarsterlan, ten behoeve van de harmonisatie van het kapbeleid van voormalig Boarnsterhim. Die werkzaamheden zijn eind 2014 afgerond. De nieuwe bomenlijst, geharmoniseerd kapbeleid en tevens begrenzing Boswet worden in 2015 ter vaststelling voorgelegd. Begraafplaatsen Wij hebben in 2014 het besluit genomen om in 2015 (zomer) maatregelen te treffen om grondwaterproblematiek op de begraafplaatsen in Akkrum en Aldeboarn op te lossen en daarmee de begraafcapaciteit te verhogen. Op de Schoterhof is extra begraafcapaciteit beschikbaar gekomen door inbreidingen en versobering van de inrichting. Op de begraafplaatsen in Akkrum en de Schoterhof zijn extra columbaria geplaatst. De raad heeft in 2014 besloten de tarieven voor begraven niet te verhogen. Tariefstijging is niet wenselijk omdat er in toenemende mate voor crematie i.p.v. begraven wordt gekozen, het aantal begravingen blijft achter op de prognoses. Tevens zijn in de geprognosticeerde inkomsten, ten onrechte inkomsten vanuit een inhaalslag tussen 2011 en 2013 t.a.v. grafrechten opgenomen. Bomenonderhoud/stormschade In geheel 2014 zijn werkzaamheden uitgevoerd om de in 2013 ontstane stormschade weg te werken. Via de Verantwoordings- en Perspectiefnota 2014 heeft de raad hier specifiek budget voor beschikbaar gesteld. Door het slim inzetten van eigen personeel en extra inhuur (personeel en hoogwerkers) kon de achterstand ontstaan door de stormschade binnen het beschikbaar gestelde budget uitgevoerd worden en voldoen we ten aanzien van de betreffende bomen weer aan onze wettelijke zorgplicht als gemeente. Maatschappelijke effecten Wegen Waarborgen van de kwaliteit van de openbare ruimte waarbij uitgegaan wordt van een basisniveau waarbij de veiligheid van de gebruiker voorop staat. Civieltechnische Kunstwerken Behoud van de gemeentelijke kapitaalgoederen op het gewenste kwaliteitsniveau basis waarbij de functie van de voorzieningen zijn gewaarborgd. Het aspect veiligheid voor de gebruiker speelt hierbij een grote rol. Oevers en kadeconstructies Behoud van de gemeentelijke kapitaalgoederen met als doel het in stand houden van het functionele gebruik door het voorkomen van achterstallig onderhoud. Gladheidbestrijding De Gladheidbestrijding valt onder de zorgplicht van de gemeente, de gemeente heeft hiervoor een inspanningsverplichting. Doel hiervan is: het zo goed mogelijk begaanbaar / veilig houden van de routes zoals aangewezen in het strooiplan. Speelvoorzieningen en -beleid Tevreden gebruikers van een veilige openbare ruimte waarin spelen, bewegen en elkaar ontmoeten een grote rol spelen. Dierplagen Een gezonde, veilige en leefbare openbare ruimte om te wonen, werken en recreëren. Beheer openbaar groen Een leefbare, veilige en functionele leefomgeving die voldoet aan een minimale beeldkwaliteit. Landschapsbeleidsplan Behoud en versterking van de kenmerkende landschapskwaliteiten van Zuidoost Friesland met ruimte voor nieuwe ontwikkelingen. 35

38 Kapbeleid Behoud en bescherming van landschapselementen en waardevolle/monumentale bomen en hun waarde voor de ruimtelijke en landschappelijke kwaliteit. Begraafplaatsen Het voldoen aan de maatschappelijke vraag naar begraafmogelijkheden in de eigen woon en geboorte omgeving. Bomenonderhoud/stormschade Voldoen aan de wettelijke zorgplicht t.b.v. een leefbare, veilige en functionele leefomgeving Opvoeding / ondersteuning / onderwijs ER-doelen 1. Adequate netwerken op wijk- en dorpsniveau ten behoeve van de ontwikkeling van kinderen en jongeren; 2. Adequate netwerken op wijk- en dorpsniveau ten behoeve van de ondersteuning van ouderen e.d. (woonservicezones); 3. Behoud van huisvesting van scholen; 4. Verdere concentratie van accommodaties op basis van gebundelde kwaliteit ; 5. Minder schoolverzuim. Gerealiseerde resultaten 2014 Vanuit de pilot CJG in school is een nieuwe preventieve werkwijze ontwikkeld tussen de VO en MBO scholen en het CJG. Uit de evaluatie van eind 2014 is gebleken dat door vroege ondersteuning en aanwezigheid van de preventiewerkers in de school en ook in de klas, jongeren beter hun problemen kunnen hanteren, er minder schooluitval is en er minder snel een beroep wordt gedaan op zwaardere zorg. De werkwijze voor het primair onderwijs (de 1/2-tjes) ligt er ook, maar moet in 2015 verder doorontwikkeld worden; Het Expertise Centrum Passend Onderwijs is geopend en heet sinds kort Facet. Naast de beide scholen is ook het Bovenschoolse Ondersteuningsunit (BOU) hierin gevestigd; Met externe ondersteuning door ICSadviseurs uit Zwolle is door de betrokken schoolbesturen onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van de benodigde externe financiering van de bouw van de Multifunctionele Buurtschool De Akkers, waarin onder andere de cbs De Akker en de combinatie obs De Commanderij/De Letterbeam onderdak krijgen. Voorlopig resultaat daarvan was dat hiervoor bij de BNGBank een lening kon worden aangetrokken. De definitieve besluitvorming daarover was eind 2014 nog niet geheel afgerond; Op 30 juni 2014 is tussen de gemeente en de Stichting Samenwerking Bevordert Vooruitgang een Koop-/realisatieovereenkomst gesloten voor de nieuwbouw van voorzieningen in Tjalleberd (gymnastieklokaal, kleedkamers buitensport en dorpshuis). Op 30 juni 2014 heeft de gemeenteraad het ter zake benodigde bestemmingsplan vastgesteld, waarna op 18 november 2014 de Omgevingsvergunning is afgegeven. Met de beschikbaarstelling van aanvullende bijdragen voor de aanleg van de buitenvoorzieningen, de zelfwerkzaamheid en de investeringen in de duurzaamheid, is de beleidsvoorbereiding door de gemeente afgerond. Het is nu aan de Stichting SBV om de geïntegreerde nieuwbouw verder voor te bereiden, zodat daarmee in het voorjaar van 2015 kan worden gestart; Gezien het huidige financiële (meerjaren)perspectief is afgezien van een integrale actualiseren van het gemeentelijk Accommodatiebeleidsplan Hart voor Accommodaties!. Er is gekozen voor een meer pragmatische benadering, waarbij op basis van het moeten voldoen aan de wettelijke verplichtingen op het gebied van de voorzieningen voor sport en onderwijs (de minimale variant), onder anderen de reële investeringsbehoefte voor de komende jaren nader in beeld wordt gebracht. Dit onderzoek wordt in 2015 uitgevoerd; Maatschappelijke effecten In het afgelopen schooljaar stonden in de regio de Friese wouden in totaal 1584 vsv ers bij het RMC geregistreerd. Dit zijn er 72 minder dan vorig jaar. Voor Heerenveen zijn dit 288 vsv ers, 36

39 3 minder dag vorig jaar. Hiervan zijn 76 leerlingen weer herplaatst Veiligheid Zie Thema 1 onder Heerenveen bevordert Veiligheid Participatie in wijken en dorpen ER-doelen 1. Meer verantwoordelijkheid bij burgers en bedrijven voor de leefbaarheid van wijken en dorpen; 2. Betere werkwijzen ontwikkelen ter ondersteuning van het organiserend vermogen van burgers en hun organisaties. Gerealiseerde resultaten 2014 De wijkkrachtscan is gerealiseerd; deze geeft een te vergelijken beeld van alle wijken dorpen van de gemeente Heerenveen op het gebied van wmo en gezondheid. Dit biedt een goede basis om de samenwerking binnen dorpen en wijken te versterken tussen inwoners en organisaties. Er zijn gerichte prestatieafspraken gemaakt met de welzijnsinstelling op het gebied van het versterken van de leefbaarheid van en in wijken en dorpen; Opbouwwerk wordt ingezet in om het organiserend vermogen van burger en wijk, dorp, buurt te versterken; Thema Eigen Kracht Er is in november 2014 een bijeenkomst gehouden vanuit het thema Eigen Kracht om samen met burgers, bedrijven, bestuur en ambtenaren vorm te geven aan het meer verantwoordelijkheid te laten bij de samenleving en invulling te geven aan de nieuwe rol van de gemeente. Dit heeft een Heerenveens manifest opgeleverd. Er is in Heerenveen een bijeenkomst geweest met een groepje inwoners en ondernemers in het kader van lokaal kwaliteitsforum in Deze maakte deel uit van een VNG programma. Er is een boekje van de VNG verschenen met conclusies en aanbevelingen van bijeenkomsten in diverse gemeente: Gewoon dichtbij, gedeelde verantwoordelijkheid voor lokale kwaliteiten. Het thema Eigen Kracht wordt in 2015 voortgezet. De aanpak is om op meerdere onderwerpen ervaring op te doen met nieuwe vormen van burgerparticipatie en meer bestuursleden en ambtenaren erbij te betrekken In 2014 zijn verschillende bewonersprojecten uitgevoerd zoals: wandelnetwerken Oranjewoud/ Katlijk en Frije Wiken, Veilig maken Marktweg, Wynmotor en STOER in De Knipe, landschapverbetering in Oude en Nieuwehorne, Doarpshelp in Katlijk/ Mildam, Buurthulp Oudeschoot en de Akkers, kruispunt De Eide in Tjalleberd, project Glasvezelnetwerk in Hoornsterzwaag en Jubbega, Skoattertun, Wolfsklauw Jubbega, Burenhulpprojecten, Energiecorporatie in Aengwirden en het opzetten van een eigen wijkvisie in Heerenveen Midden; In 2014 is samen met de andere partners (gemeenten Zuidoost Fryslân, de provincie en Wetterskip Fryslân) uitvoering gegeven aan de Streekagenda Zuidoost. Maatschappelijke effecten Versterken eigen kracht en eigen regie: minder verstrekkingen van individuele voorzieningen; Verhoging maatschappelijke participatie. 37

40 3.4 Wat heeft dat gekost THEMA 3 Begroot primitief 2014 Begroot na wijzigingen 2014 Rekening 2014 Verschil begroting /rekening 2014 Lasten 113 Stedelijke vernieuwing en plattelandsbeleid 121 Onderwijsbeleid 210 Individuele dienstverlening verkeer en vervoer 215 Betaald parkeren 220 Wijken 221 Beheer en onderhoud openbare ruimte 250 Sportaccommodaties 267 Sociaal Cultureel Werk 282 Gymnastieklokalen primair onderwijs 284 Huisvesting scholen Baten 113 Stedelijke vernieuwing en plattelandsbeleid 210 Individuele dienstverlening verkeer en vervoer 215 Betaald parkeren 220 Wijken 221 Beheer en onderhoud openbare ruimte 250 Sportaccommodaties 282 Gymnastieklokalen primair onderwijs 284 Huisvesting scholen Lasten 215 Betaald parkeren 220 Beheer en onderhoud openbare ruimte 284 Huisvesting scholen Baten 113 Stedelijke vernieuwing en plattelandsbeleid 221 Beheer en onderhoud openbare ruimte 284 Huisvesting scholen Totaal Lasten Totaal Baten Saldo van baten en lasten Totaal Lasten Totaal Baten Gerealiseerd resultaat Product 215; Betaald parkeren De opbrengst van parkeergelden is nagenoeg gelijk aan de opbrengst De reguliere opbrengsten zijn licht gestegen, de opbrengsten op basis van de wet Mulder die worden ingevorderd door het Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB) en de opbrengsten uit naheffingen zijn lager uit gevallen. De totale opbrengst blijft structureel achter. Alle budgetten voor beheer en onderhoud laten incidenteel overschotten zien die in totaal tot een voordeel leidden. Product 220; Beheer en onderhoud openbare ruimte In 2014 was het mogelijk om veel vrijkomend hekkelmateriaal op veel plaatsen eenmalig te verwerken in te laag gelegen bermen. De werkzaamheden konden in gunstige omstandigheden (droog najaar) worden uitgevoerd. Daarnaast is in het afgelopen jaar door een goede inzet van machines en personeel de inhaalslag van de ontstane stormschade 2013 gunstig verlopen. Dit heeft totaal geresulteerd in een voordeel van op het product. Product 221; Beheer en onderhoud openbare ruimte Voor de realisatie van een (beeldend) kunstwerk is geraamd te dekken uit een bijdrage uit Skoatterwâld. Jaar op jaar leidt het nog niet realiseren van dit kunstwerk tot een onderschrijding zowel op de lasten als de baten. Omdat het kunstwerk onderdeel is van bouwgrondexploitatie Skoatterwâld, wordt dit budget niet overgeheveld naar 2015, maar blijft het budget wel beschikbaar in de bouwgrondexploitatie. In afwachting van de samenstelling en in de loop van 2015 vaststelling van het beleidsplan Civieltechnische werken zijn een aantal werkzaamheden tijdelijk opgeschort. Voor de vrijval van die hier door ontstaat is voorgesteld om deze over te hevelen naar

41 Vanwege het aflopen van de aanbesteding voor beheer en onderhoud openbare verlichting en de nieuwe aanbesteding zat in tijd een aanzienlijke periode. Een aantal grotere vervangingen zijn opgeschort tot de inwerkingtreding van de nieuwe aanbesteding met als gevolg dat het budget is onderschreden met Omdat het onderhoud wel uitgevoerd moet worden is voorgesteld dit budget over te hevelen naar Incidentele lasten en baten Incidentele lasten en baten thema 3: Heerenveen kiest voor leefbaarheid x Product Omschrijving Document Bedrag geen incidentele lasten Totaal lasten 0 x Product Omschrijving Document Bedrag geen incidentele baten Totaal baten Totaal middelen Heerenveen kiest voor leefbaarheid Voorzieningen Reserves Inkomsten exploitatie Uitgaven exploitatie x De bedragen van de uitgaven en inkomsten exploitatie bestaan uit de componenten: Gerealiseerd saldo van lasten Mutatie reserves -350 Totaal Gerealiseerd saldo van baten Mutaties reserves 294 Totaal

42 40

43 Thema 4: Heerenveen bevordert meedoen! 4.1 Beschrijving en hoofdstructuur Dit thema is opgebouwd rond de sociale participatie en maatschappelijke participatie van inwoners van de gemeente Heerenveen. Het thema is gericht op het bieden van ontwikkelingsmogelijkheden, die leiden tot het verkrijgen of behouden van aansluiting met het maatschappelijk verkeer. Participatie die leidt tot (economische) zelfstandigheid heeft daarbij prioriteit. Heerenveen bevordert meedoen Bevorderen meedoen inwoners Versterken zelfredzaamheid Bieden vangnet aan inwoners Algemene voorzieningen, faciliteren verenigingsleven/ sport/cultuur, preventieve zorg faciliteren ontmoeting Versterken sociale netwerken, vrijwilligers, mantelzorg, volwasseneneducatie Vroegtijdig herkennen en signaleren van problemen voorzieningen bieden cliëntondersteuning 4.2. Koers van Heerenveen Het motto van het thema Heerenveen bevordert meedoen is voorkomen is beter.... Het thema heeft drie sporen, met de volgende hoofddoelstellingen: 1. Bevorderen dat inwoners actief participeren in de Heerenveense samenleving: meedoen, vroegsignalering en tijdige interventies: dit alles valt onder preventie. 2. Versterken van de zelfredzaamheid van inwoners staat centraal; verder versterken door de toegang tot ondersteuning dicht bij de leefomgeving van de burger te organiseren. 3. Bieden van een vangnet voor inwoners die het (tijdelijk) niet redden. 41

44 Ad 1 Bevorderen dat inwoners actief participeren in de Heerenveense samenleving Voorkomen is beter. De nadruk ligt op vroegsignalering, tijdige kortdurende interventies en preventief beleid. De eigen verantwoordelijkheid van mensen staat centraal. We stimuleren en faciliteren dat bewoners actief deelnemen aan de samenleving, bv. aan sport en cultuur. Kortom: meedoen. Ook het voorkomen van problemen staat centraal, bijvoorbeeld preventieve gezondheidszorg, preventief jeugdbeleid. We verwachten door preventieve inzet dat er minder mensen een beroep moeten doen op zwaardere en duurdere vormen van ondersteuning en zorg. We hebben vertrouwen in het oplossend vermogen van de samenleving. Daar waar dat kan trekken wij ons terug. In plaats daarvan stimuleren en faciliteren wij initiatieven in de samenleving. Ad 2 De eigen verantwoordelijkheid van mensen staat centraal. De mensen moet regie over hun eigen leven kunnen voeren. Daar waar men dit niet zelf kan moet in eerste instantie een beroep worden gedaan op mensen uit de eigen leefomgeving: familie, buren en vrijwilligers. Om de vraag naar en het aanbod van ondersteuning beter met elkaar te kunnen verbinden wordt de toegang tot voorzieningen dicht bij de burger georganiseerd. Op deze wijze, met een gebiedsgerichte, eenduidige, laagdrempelige en integrale ondersteuning op alle leefgebieden, waarbij zoveel mogelijk naar oplossingen wordt gezocht in de eigen leefomgeving, verwachten wij dat minder professionele ondersteuning nodig zal zijn. Als men professionele ondersteuning nodig heeft dan gaan algemene en collectieve voorzieningen voor op individuele voorzieningen. Van belang is dat wij regie hebben op de toegang tot de door de gemeente bekostigde voorzieningen; om die reden gaan wij binnen de toegang de indicatie voor deze voorzieningen voor eigen rekening nemen. Indien nodig kan specialistische kennis worden ingezet. Ad 3 De gemeente biedt een sociaal vangnet voor die inwoners die problemen hebben en er zelfstandig niet uitkomen, ook niet met behulp van het eigen sociale netwerk. Ondersteuning, ook in het vangnet, is altijd gericht op versterking van de zelfredzaamheid. Als er meerdere vormen van ondersteuning nodig zijn vindt coördinatie van zorg plaats volgens het principe 1 gezin, 1 plan, 1 contactpersoon. Over de coördinatie van zorg dient met de netwerkpartners nadere afspraken te worden gemaakt. Om de ondersteuning in het vangnet meer gericht te laten zijn op het versterken van de zelfredzaamheid, dient in de prestatiecriteria van de zorgaanbieders resultaatsturing in plaats van productsturing te worden opgenomen. Dit houdt in dat er een prikkel moet worden ingebouwd om zo min mogelijk zorg(producten) te verlenen in plaats van zoveel mogelijk zorg(producten). De zorg moet gericht zijn op het zo snel mogelijk weer zelfredzaam zijn. Met de komst van de nieuwe taken begeleiding en persoonlijke verzorging uit de AWBZ en de volledige zorg voor jeugd is dit nog meer opportuun geworden. Het doel van de ondersteuning is altijd om de eigen kracht van mensen te versterken Doelen, resultaten en maatschappelijke effecten Bevorderen meedoen inwoners ER-doelen 1. Meer ruimte aan initiatieven van bewoners om de leefbaarheid en sociale cohesie te vergroten; 2. Kansrijke ontwikkelingsmogelijkheden voor kinderen en jongeren; 3. Meer inzet op vroegsignalering en preventie om het gebruik van individuele voorzieningen te verminderen; 4. Meer inwoners die cultureel en sportief actief zijn, al dan niet in verenigingsverband. 42

45 Gerealiseerde resultaten 2014 Transitie AWBZ Voor de wettelijke verantwoordelijkheid van 1 januari 2015 zijn in zorgaanbieders gecontracteerd voor de uitvoering van de zeven nieuwe gemeentelijke percelen (producten) Daarnaast is in het voorbereidingsjaar veel tijd en energie gestoken in het betrekken van onze inwoners voor wat betreft de voorbereiding. Zo zijn roadshows en kennismakingsbijeenkomsten georganiseerd om de overgang van onze inwoners zo laagdrempel mogelijk te laten passeren en geen mensen tussen wal en schip belanden. Transitie Jeugdzorg Eind 2014 zijn de volgende zaken gerealiseerd: In oktober 2014 heeft u het beleidsplan Zorg voor Jeugd en de Verordening Jeugdhulp vastgesteld; Er zijn concrete afspraken gemaakt met de kernpartners CJG over de bemensing en de opdracht van de Toegang Jeugd/Centrum voor Jeugd en Gezin; Er zijn inkoopcontracten afgesloten met aanbieders op het terrein van jeugd met een lichte verstandelijke beperking(lvb), jeugd GGZ, jeugd- en opvoedhulp en gesloten jeugdhup. De extramurale jeugdhulp LVB is lokaal ingekocht, voor het overige hebben de 24 Friese gemeenten gezamenlijk ingekocht; Het Regiecentrum Bescherming en Veiligheid (voorheen Bureau Jeugdzorg) heeft subsidie ontvangen voor de uitvoering van de jeugdbescherming en reclassering en Veilig Thuis; De monitoring is besproken met de Toegang Jeugd en de ICT is zodanig ingericht dat gegevens kunnen worden bijgehouden en opgeleverd t.b.v. monitoring. Jeugdgezondheidszorg (JGZ) De JGZ werkt gebiedsgericht en heeft daarbij aansluiting gezocht bij de RMC regio s; De JGZ levert als kernpartner in het CJG inzet in de Toegang Jeugd in de vorm van preventiewerkers; Het contactmoment 14+ (nieuw, door het Rijk voorgeschreven) is ontwikkeld en geïmplementeerd en maakt vanaf 2015 onderdeel uit van het basistakenpakket; De contactmomenten 0-4 jaar (consultatiebureau) zijn geflexibiliseerd. CJG Speerpunten (uit de nota Integraal jeugdbeleid , thema 3, Preventie, zorg en veiligheid) voor de doorontwikkeling van het CJG zijn gerealiseerd: Toegang/front office: De organisatie van de Toegang Jeugd als onderdeel van het CJG is beschreven en ingericht. Alle ouders/opvoeders met kinderen in de leeftijd van -9 maanden tot 23 jaar, jongeren en professionals kunnen hier voor advies en ondersteuning als het gaat om opvoeden, opgroeien en gezondheid. Daarnaast biedt het CJG waar nodig de toegang tot de niet vrij toegankelijke jeugdhulp (voorheen 2 e lijn); Samenwerking: Het CJG heeft een coördinerende functie, heeft een centrale rol in preventie en toegang tot jeugdhulp en is versterkt (uitgangspunt één kind/gezin, één plan, één aanspreekpunt).er wordt in de Toegang Jeugd/het CJG gewerkt conform de in de Werkplaats integratie 1 e lijn ontwikkelde integrale werkwijze die gericht is op het voeren van casusregie en het versterken van de eigen kracht van de burger. Er is een samenwerkingsconvenant opgesteld en ondertekend waarin de samenwerkingsafspraken tussen de gemeente en de CJG partners vastliggen. Tevens hebben de CJG partners onderling hun samenwerkingsafspraken vastgelegd in een convenant. Er is een ontwikkelagenda gemaakt waarin de gemeente en de CJG partners gezamenlijk optrekken; Professionalisering: De Toegang Jeugd is zodanig ingericht dat met name de preventiewerkers van het CJG zich in hoofdzaak richten op preventie en vroegsignalering in de woonservicezones ten behoeve van zowel de inwoners als de professionals op de vindplaatsen (scholen, kinderopvang peuterspeelzalen etc) om een zo licht mogelijke interventie in te zetten om zo zwaardere vormen van hulpverlening te voorkomen. Uitvoering vindt plaats in de directe omgeving van het kind; Aanbod: We ondersteunen ouders/verzorgers en jongeren vanuit het CJG bij vragen of problemen rondom de opvoeding, ontwikkeling en gezondheid van kinderen/jongeren. 43

46 Integraal Jeugdbeleid Er is uitvoering geven aan de Uitvoeringsprogramma s Integraal Jeugdbeleid inzake een aantal focus speerpunten : Afstemming Passend Onderwijs PO/VO - Zorg voor Jeugd is gerealiseerd. De notitie passend onderwijs is door ons vastgesteld en ter info naar de raad gezonden. Begin 2014 is er OOGO gevoerd met de samenwerkingsverbanden over de ondersteuningsplannen. Het beleidsplan Zorg voor Jeugd is in oktober 2014 vastgesteld. De ondersteuningsplannen van de samenwerkingsverbanden en het beleidsplan Zorg voor Jeugd sluiten op elkaar aan. De nieuwe verordening leerlingenvervoer wordt pas medio 2015 ingevoerd; Pilot CJG in school (VO/MBO) is doorontwikkeld en eind december 2014 geëvalueerd; Uit de evaluatie is gebleken dat door vroege ondersteuning en aanwezigheid in de school en ook in de klas, jongeren beter hun problemen kunnen hanteren, er minder schooluitval is en er minder snel een beroep wordt gedaan op zwaardere zorg; Aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt; Vanuit het platform Onderwijs en Arbeidsmarkt dat begin 2014 is opgezet is er één plek waar alle zaken rondom onderwijs arbeidsmarkt worden besproken. Alle drie de O s zijn hierin vertegenwoordigd. Vanuit dit platform is er de werkgroep kwetsbare jongeren opgezet met vertegenwoordigers uit het VSO, praktijkonderwijs, MBO entreeopleiding, het jongerenpunt en het RMC. Het doel is om voor jongeren die geen startkwalificatie kunnen halen maar wel leerbaar zijn, een gezamenlijk project op te starten. In 2015 wordt dit vervolgd; Monitoren Voor- en vroegschoolse educatie; Kinderen van 2-6 jaar kunnen zich zo optimaal mogelijk ontwikkelen om zonder (taal)achterstand de onderwijsloopbaan te kunnen beginnen. Met de voorschoolse voorzieningen en het PO zijn lokaal afspraken gemaakt over doorlopende leerlijnen voor kinderen met een (dreigende) achterstand; Actief burgerschap jongeren; Het speerpunt Actief burgerschap wordt voorlopig door de scholen en Caleidoscoop zelf opgepakt; Monitoring jeugdbeleid; Er worden per focus of going concern speerpunt wel kwantitatieve gegevens verzameld maar er zijn nog geen concrete indicatoren voor het hele domein opvoeden en opgroeien. Veranderagenda sociaal domein 2013/2014: MR Ter versterking eigen kracht is gestart met een wijkkrachtscan die enerzijds de ondersteuningsbehoefte in een wijk of dorp bevat en anderzijds de wijkkracht; doel is op basis van deze analyse met inwoners en professionals te werken aan versterken van eigen kracht en daarmee verbeteren van gezondheid, leefbaarheid en participatie; Om inwoners te ondersteunen bij het zoeken naar oplossingen voor hun ondersteuningsvragen is een digitaal sociaal loket ontwikkeld. Dit loket voorziet in informatie en advies, een sociale kaart en een marktplaats voor vraag en aanbod van ondersteuning in het sociaal domein; Versterking van vroegsignalering en preventie is een belangrijk onderdeel van de beleidsplannen op de verschillende leefdomeinen; deze worden in 2015 omgezet in uitvoeringsplannen met concrete resultaten en acties; Op het gebied van Jeugd is de preventie en vroegsignalering versterkt via de inzet van CJG op school zowel in het VO en MBO als in het PO. Inzetten van preventie enerzijds en eerder signaleren van ondersteuningsbehoefte anderzijds moet leiden tot minder druk op maatwerkvoorzieningen; Verschuiving van individuele naar algemene voorzieningen; een deel van de verschuiving is gerealiseerd onder ander op het gebied van de huishoudelijke hulp. Daarnaast is gestart met een pilot algemene voorzieningen Awbz en is voorzien in een inlooppunt GGZ. Ook in het aanbod voor de Jeugd vindt verschuiving plaats van maatwerkvoorzieningen naar vrij toegankelijke lichte voorzieningen; De gebiedsgerichte toegang tot ondersteuning en zorg functioneert per zodat inwoners en met name nieuwe cliënten er terecht kunnen met al hun vragen op het gebied van ondersteuning en zorg. Hiermee is een integrale en wijkgerichte toegang voor alle ondersteuning en zorg gerealiseerd. Er zijn 2 deelprojecten: een toegang voor jeugd en ouders (zie hieronder bij CJG) en een toegang voor volwassenen door de meitinkers; In het vangnet vindt casusregie plaats bij langdurige en complexe begeleiding vanuit een methodische aanpak van 1 plan, 1 gezin; dit zal komend jaar worden doorontwikkeld. De methodiek van op- en afschalen en afstemming tussen de diverse geledingen die 44

47 ondersteuning bieden, lokaal en regionaal; Er is een integrale afweging aan uw raad voorgelegd met ombuigingsmaatregelen met als doel de nieuwe taken in het kader van de drie Decentralisaties binnen de beschikbare middelen uit te voeren. De sturingsmogelijkheden van uw raad zijn hierbij maximaal benut; Er is een inkoopstrategie opgesteld met als doel beter te kunnen sturen op resultaten en innovatie; dit vraagt nog doorontwikkeling. Er is daarbij aangestuurd op scherpe tarieven om een deel van de ombuigingstaakstelling te realiseren; Er is een Communicatiestrategie ontwikkeld en communicatiekalenders zijn uitgevoerd om inwoners en andere betrokkenen optimaal te informeren; Er zijn risico-analyses opgesteld en maatregelen om deze optimaal te beheersen. Programma 3 Decentralisaties De zorgcontinuïteit voor bestaande cliënten (cliënten die in 2014 zorg ontvingen en per 2015 onder de verantwoordelijkheid van de gemeente vallen) is geregeld; Gedurende het hele proces van voorbereiding van de 3D s is er gecommuniceerd met inwoners, cliëntorganisaties, instellingen e.d. Cliënten zijn individueel geïnformeerd, soms ook in een persoonlijk gesprek; Voor het leveren van de nieuwe maatwerkvoorzieningen zijn contracten afgesloten met zorgaanbieders. Daarbij is scherp ingekocht, voor zover dat mogelijk was; Om de nieuwe taken budgettair neutraal uit te kunnen voeren heeft u ingestemd met een ombuigingspakket van 6 miljoen (notitie integrale afweging beleid en budgetten sociaal domein); Er is een privacy convenant opgesteld waarin het zorgvuldig omgaan met persoonlijke gegevens geregeld is; We hebben zoveel mogelijk taken zelf voorbereid. Dat past bij het afgesproken uitgangspunt: lokaal, tenzij. Voor de taken die we niet lokaal kunnen uitvoeren of waar samenwerking verplicht is, zijn afspraken gemaakt met de andere Friese gemeenten om dit gezamenlijk op te pakken. De gemeente Leeuwarden voert deze taken namens de Friese gemeenten uit. Hiervoor is een lichte GR in het leven geroepen; De begrotingsposten zijn aangepast op de nieuwe taken. Dit is zodanig gebeurd dat de gewenste verschuiving van zware naar lichte zorg direct zichtbaar is. De uitvoeringskosten zijn verwerkt in de begroting De benodigde extra formatie voor de uitvoering van de nieuwe taken is geregeld. De benodigde ICT-systemen zijn aangeschaft en aangepast. Sportparticipatie In 2012 en 2013 is de participatie over de gehele gemeente gemeten, niet gespecificeerd per wijk. In 2014 is dit per wijk gespecificeerd en dit wordt in voorjaar 2015 wederom uitgevoerd. Vanaf september 2014 is er al wel extra ingezet op de wijken die lager dan gemiddeld gescoord hebben. De combinatiefunctionarissen hebben op de basisscholen in deze betreffende wijken meer inzet gepleegd evenals de ondersteuning door ALO en CIOS. Verder zijn in deze wijken nadrukkelijk de sportverenigingen betrokken bij naschoolse sportactiviteiten. Diverse verenigingen maken gebruik van elkaars faciliteiten, dit is met name gericht op gezamenlijk gebruik van speelvelden: dit is vastgelegd in overeenkomsten tussen gemeente en betreffende verenigingen. Bij v.v. Heerenveense Boys verzorgt een groep cliënten van Talant de dagelijkse schoonmaakwerkzaamheden en eenvoudig onderhoud. Deze werkzaamheden worden inmiddels ook uitgevoerd op het naastgelegen complex dat Stichting Sporthal Blauw Wit in beheer heeft. Verenigingen en stichtingen op het gebied van talentontwikkeling maken gebruik van gezamenlijke faciliteiten op sportief en medisch gebied: krachttraining, fysiotherapie ed. Deze faciliteiten worden mogelijk gemaakt door Topsport Noord. Bij vijf sportverenigingen zijn activiteiten opgezet om mensen met een beperking en niet bewegers te activeren: - Basketbalvereniging Dyna - Tennisvereniging Ten Woude - Voetbalvereniging Heerenveense Boys 45

48 - Zwem- & waterpolovereniging HZ&PC - Atletiekvereniging AV Heerenveen Van de 32 basisscholen zijn de combinatiefunctionarissen actief op 31 scholen. Alleen de St. Jozefschool (Bisschop Möller Stichting) participeert nog niet in het project Scoren voor Gezondheid. Het doel is dat deze school in 2015 aan gaat sluiten. Verder is het Speciaal Onderwijs onderdeel geworden van het project. Beugelproject Diverse jongeren van de Beugel met een afstand tot de arbeidsmarkt en soms verslavingsproblematiek zijn in Sportstad Heerenveen (door een samenwerking tussen Sportstad en het jongerenwerk van VNN) gestimuleerd om terug te keren naar scholing of werk en weer actief te participeren in de samenleving. Dit heeft plaatsgevonden in de vorm van een project waarbij opnieuw structuur krijgen en bewegen - door middel van samen ontbijten, samen discussiëren en samen sporten centraal staan. Jongerenraad De jongerenraad heeft zich tot eind 2014 actief ingezet voor verschillende activiteiten in de gemeente. Eind 2014 heeft de jongerenraad echter besloten zichzelf op te heffen. Vanuit de gemeenteraad is een werkgroep gevormd die gaat kijken op welke wijze jongeren in de toekomst betrokken worden bij het gemeentelijke beleid en de politiek. Gemeentelijk Jeugd- en Alcoholbeleid Er is vanaf mei 2014 een start gemaakt met de uitvoering van het gemeentelijk beleid inzake preventie en voorlichting. Dit vindt plaats op onder andere scholen, jongerencentra en bij sportverenigingen. Daarnaast is een extern bureau ingeschakeld die leeftijdgrenzencontroles uitvoert bij diverse gelegenheden waar alcohol geschonken wordt. Bij overtredingen zijn betrokken instanties aangesproken maar ook positieve bevindingen zijn kenbaar gemaakt. Cultuureducatie In het jaar 2014 is wederom vorm gegeven aan Cultuureducatie op grond van de overeenkomst met Ateliers Majeur. Als centrale locaties gelden De Heerenveense School en de Rinkelbom. Nagenoeg alle basisschoolleerlingen hebben deelgenomen aan de diverse onderdelen van het cultuureducatie programma is daarnaast benut om ook het bereik in het Voortgezet Onderwijs te vergroten. Ook de scholen in het nieuwe grondgebied van de gemeente Heerenveen zijn betrokken bij Cultuureducatie. Onder aansturing van de Combinatiefunctionaris Cultuur heeft daarnaast een intensieve samenwerking plaatsgevonden met diverse andere culturele instellingen en verenigingen. De resultaten van Cultuureducatie zijn zeer bevredigend. Bibliotheek De vestigingen van de bibliotheek in Heerenveen, Jubbega en Akkrum (en de schoolbibliotheken in de gemeente) maken deel uit van de Stichting Bibliotheken Mar en Fean (voorheen Bibliotheken Súdwest) waartoe ook de bibliotheekvestigingen van Súdwest-Fryslân en de Friese Meren behoren. In het jaar 2014 heeft er een verbouwing bij de bibliotheek in Akkrum plaatsgevonden en is deze bibliotheek geoptimaliseerd. Museum Willem van Haren Museum Willem van Haren is het Museum voor Cultuurhistorie in de gemeente Heerenveen. Het Historisch Informatiepunt waarvoor het Museum de verantwoording draagt is ondergebracht in de Bibliotheekvestiging in Heerenveen. Heerenveense School In de Heerenveense School waren in 2014 Museum Willem van Haren, Ateliers Majeur en de VVV/ANWB gehuisvest. Begin 2014 heeft het ANWB-kantoor echter alternatieve huisvesting gevonden. Door veranderingen in de lokale toeristische informatievoorziening kwam de toekomst van de VVV op losse schroeven te staan en heeft de stichting eind 2014 haar werkzaamheden beëindigd. De toeristische informatievoorziening vindt vanaf 2015 op andere wijze plaats. 46

49 Leefbaarheid en Meedoen/Versterken Eigen Kracht Vanuit de subsidiebudgetten Leefbaarheid en Meedoen en Versterken Eigen Kracht is in 2014 een eenmalige financiële bijdrage geleverd aan tal van (culturele, sportieve) activiteiten en acties die de participatie van inwoners aan de samenleving en het versterken van de eigen kracht vergroten. Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 In de raad van 24 november is het Wmo & gezondheidsplan Iedereen doet mee vastgesteld. In deze raad is tevens de Wmo-verordening 2015 en verder vastgesteld. Maatschappelijke effecten CJG: Door de toename van preventief werken en vroegsignalering is de aanname dat er minder beroep gedaan op specialistische, niet vrij toegankelijke hulp. Dit is nu nog niet meetbaar en merkbaar. Door monitoring zal dit de komende jaren zichtbaar worden. Gezondere leefstijl van jongeren en volwassenen door het voeren van een integrale aanpak van sport, welzijn en zorg. Volgens de meest recente gegevens (eind 2012) van de GGD liggen de percentages van ervaren gezondheid goed/uitstekend van onze inwoners rond het provinciale gemiddelde (geen significante afwijkingen, bron: GGD). In 2014 is er geen daling in de percentages van ervaren gezondheid. De participatie van kinderen en jongeren is verhoogd op het gebied van sport en cultuur Versterken van de zelfredzaamheid van inwoners staat centraal ER-doelen 1. minder jeugdigen die te kampen hebben met onderwijsachterstanden; 2. meer inwoners die hun sociale netwerk versterken en steun krijgen uit dit netwerk; 3. meer inwoners die zich belangeloos inzetten voor andere inwoners, i.c. meer mantelzorgers en vrijwilligers; 4. meer vluchtelingen die zich sociaal en maatschappelijk kunnen redden; 5. eerder signaleren van problemen bij inwoners, zodat er sneller hulp op maat kan worden gegeven die minder zwaar is; 6. Toegang dichter bij de leefomgeving van de burger organiseren. Gerealiseerde resultaten 2014 Afronding Pilot project Meedoen in Heerenveen (AWBZ-decentralisatie); Continueren pilot De Kempenaer, Meedoen in Midden (AWBZ-decentralisatie); Realiseren Digitaal Informatieloket met Sociale Kaart en platform vraag en aanbod WeHelpen ( ; Oplevering wijkkrachtscan; Er zijn vorig jaar 56 nieuwe indicaties voor voor- en vroegschoolse educatie (VVE) afgegeven en op 1 oktober 2014 zaten er 60 VVE kinderen op een VVE- peuterspeelzaal. Het bereik van 2,5 tot 4-jarigen peuters met een te verwachte (taal) achterstand is gestegen. De reden van deze stijging wordt nu besproken met de JGZ; Het aantal peuters die op een reguliere peuterspeelzaal zitten is toegenomen; De gerealiseerde samenwerking tussen Stichting Leergeld, Jeugdsportfonds en Jeugdcultuurfonds heeft geleid tot meer deelname aan sport-, cultuur- en schoolactiviteiten. Maatschappelijke effecten Meer vrijwilligers zetten zich in voor andere inwoners: 24 % van de inwoners doet vrijwilligerswerk; 17 % van de inwoners verleent mantelzorg; Vroegtijdig signaleren en aanpakken van (taal) achterstanden bij peuters vergroot de kans dat kinderen een betere start maken op de school; Kinderen uit armoedegezinnen krijgen mogelijkheden om deel te nemen aan sport, cultuur of school zonder dat er een financiële drempel is. 47

50 Bieden van een vangnet voor inwoners die het (tijdelijk) niet redden. ER-doelen 1. meer cliënten die ondersteuning krijgen vanuit het uitgangspunt: 1 kind, 1 gezin, 1 plan, 1 contactpersoon, 1 mandaat; 2. minder cliënten in de hulpverlening die tussen wal en schip vallen door betere afstemming tussen hulpverleners onderling; 3. minder gebruik van individuele voorzieningen en meer gebruik van algemene en collectieve voorzieningen; 4. minder doorverwijzingen naar specialistische hulpverleners; 5. meer zorgarrangementen op maat waarbij ook gebruik wordt gemaakt van het sociale netwerk en vrijwilligers; 6. meer gebruik maken van vrijwilligers bij het ondersteunen van mensen; 7. de bijstandscliënten kunnen in 2016 uit de rijksbijdrage worden betaald; 8. minder inwoners met problematische schulden; 9. meer zorgarrangementen op maat waarbij ook gebruik wordt gemaakt van het sociale netwerk en vrijwilligers. Gerealiseerde resultaten 2014 De toegang en samenwerking onderling van maatschappelijke (vrijwilligers) instellingen is verhoogd mede door de inzet binnen de Regiegroep armoede; Er is een verbeterplan MAU opgesteld om zorg te dragen dat het aantal bijstandscliënten daalt en in 2017 uit de rijksbijdrage kan worden betaald. De deelnemers van de Regiegroep armoede zijn en blijven actief betrokken bij de wijze waarop bewoners zijn geïnformeerd over de gevolgen van de drie decentralisaties en wetswijzigingen in werk en inkomen; Het aantal budgetmaatjes die vrijwillig inwoners met schulden ondersteunen of voorkomen dat er (meer) schulden komen is toegenomen; De inzet van Vluchtelingenwerk, de Barones, Humanitas, Stichting Leergeld e.d. is uitgebreid naar (geharmoniseerd) voor de nieuwe gemeente Heerenveen; De taakstelling om asielzoekers te huisvesten is grotendeels bereikt; We hebben beeld en geluid bij schrijnende situaties van uitgeprocedeerde asielzoekers en kinderen en boeken hierin soms succes bij de staatssecretaris. 48

51 4.4 Wat heeft dat gekost THEMA 4 Begroot primitief 2014 Begroot na wijzigingen 2014 Rekening 2014 Verschil begroting /rekening 2014 Lasten 124 WMO-beleid 245 Kunstzinnige Vorming 260 Posthuis Theater 261 Sport 263 Eenmalige subsidies 265 Cultureel en recreatie 269 Maatschappelijke dienstverlening 275 Jeugdwerk 277 Peuterspeelzaalwerk 290 Onderwijskansenbeleid 295 Volksgezondheid 342 Leerlingenvervoer 361 Bijstandsverlening 362 Gemeentelijk minimabeleid 370 WMO Baten 245 Kunstzinnige Vorming 260 Posthuis Theater 265 Cultureel en recreatie 269 Maatschappelijke dienstverlening 290 Onderwijskansenbeleid 342 Leerlingenvervoer 361 Bijstandsverlening 362 Gemeentelijk minimabeleid 370 WMO Lasten 265 Cultureel en recreatie Baten 124 WMO-beleid 263 Eenmalige subsidies 265 Cultureel en recreatie 269 Maatschappelijke dienstverlening 361 Bijstandsverlening Totaal Lasten Totaal Baten Saldo van baten en lasten Totaal Lasten Totaal Baten Gerealiseerd resultaat Product 342 Leerlingenvervoer De uitgaven voor het leerlingenvervoer binnen de raming. Deze uitkomst vloeit met name voort uit de aanbesteding in Product 361 Bijstand In 2014 waren navolgende middelen voor de financiering van de bijstand beschikbaar: Rijksbijdrage Wet Buig (bijstand) 17,8 miljoen Besluit bijstand zelfstandigen, Terugvordering en verhaal, c.a. 0,7 miljoen Meerjarige aanvullende uitkering 0,3 miljoen 18,8 miljoen Eigen middelen Heerenveen 1,8 miljoen Beschikbaar 20,6 miljoen Uitkeringen (inclusief bedrijfsvoering) 20,2 miljoen Batig saldo ,4 miljoen Voorjaar 2014 heeft Heerenveen een aanvraag ingediend voor een Meerjarige Aanvullende Uitkering (MAU). Het Ministerie heeft onze aanvraag voor de periode 2014, 2015 en 2016 toegekend. In de jaarrekening leidt dit tot een bate van (in de begroting was al 49

52 rekening gehouden met een bedrag van De inkomsten uit de MAU dragen bij aan het batig saldo in deze jaarrekening. Met de toekenning van de M.A.U. heeft Heerenveen de verplichting om een Verbeterplan uit te voeren. Dat Verbeterplan moet leiden tot een kostendekkende uitvoering. De Minister keert de M.A.U. pas daadwerkelijk aan ons uit, als voldaan wordt aan de voorwaarden uit het Verbeterplan. Hierdoor ontstaat voor Heerenveen een risico indien onverhoopt niet wordt voldaan aan die voorwaarden. Per einde 2014 beloopt het risico ruim In de ontwikkeling van de kosten is de dalende lijn van de afgelopen jaren in 2014 gestabiliseerd. Vanaf 2011 is de tekort-ontwikkeling als volgt: ,3 % ,7 % ,0 % ,1 % (inclusief herindeling/grenscorrectie) Gemiddelde uitkering 2014 op basis van de uitkeringsadministratie: Vanaf 2010 heeft de gemiddelde prijs van een uitkering zich als volgt ontwikkeld: De lagere gemiddelde uitkering in 2014 duidt erop dat de inkomsten uit deeltijd arbeid zijn toegenomen. Product 362 Minimabeleid Product Minimabeleid sluit het jaar af met een nadeel van , voornamelijk als gevolg van mééruitgaven bijzondere bijstand, voornamelijk door toename van het aantal vragen voor bijzondere bijstand voor de kosten van bewindvoering. In 2014 zijn voor Bijzondere bijstand aanvragen afgehandeld tegenover in 2013 en in Product 370 Wet maatschappelijke ondersteuning Het batig saldo van ruim op de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning ontstaat met name op het onderdeel Huishoudelijke hulp. Dit batig saldo is ontstaan door een te ruime raming als gevolg van de herindeling. 50

53 4.5 Incidentele lasten en baten Incidentele lasten en baten thema 4: Heerenveen bevordert meedoen en ondersteunt x Product Omschrijving Document Bedrag 001 Veranderagenda sociaal domien Verantwoordings- en Perspectiefnota Versterken eigen kracht Verantwoordings- en Perspectiefnota Museum Willem van Haren Verantwoordings- en Perspectiefnota Leestand MFA De Kompanije Raadsbesluit 30 juni Effect toekenning MAU - bijstand Jaarrekening Totaal lasten -487 x Product Omschrijving Document Bedrag 263 Bijdr. Reserve oud papier (eigen kracht) Raadsbesluit 30 juni Leestand MFA De Kompanije Raadsbesluit 30 juni Effect toekenning MAU - bijstand Jaarrekening Totaal baten Totaal middelen Heerenveen bevordert meedoen en ondersteunt 0 1 Voorzieningen Reserves Inkomsten exploitatie Uitgaven exploitatie x De bedragen van de uitgaven en inkomsten exploitatie bestaan uit de componenten: Gerealiseerd saldo van lasten Mutatie reserves -2 Totaal Gerealiseerd saldo van baten Mutaties reserves 97 Totaal

54 52

55 Thema 5: Heerenveen stimuleert duurzaamheid! 5.1 Beschrijving en hoofdstructuur Onder dit thema vallen alle activiteiten die leiden tot een verbetering van de duurzaamheid van Heerenveen. Gehanteerde kernbegrippen bij Duurzaam zijn naast grote houdbaarheid en lange bruikbaarheid, ook een goede kwaliteit en respect voor het leefmilieu van toekomstige generaties. Dit thema is niet alleen gericht op heden en toekomst, maar ook op het verleden: - Onderliggende doelen gericht op heden en toekomst, kennen twee sporen: het bieden van een beter milieu en een duurzamer ontwikkeling van Heerenveen; - Onderliggende doelen gericht op het verleden, betreffen de waardering van duurzame bewijzen uit het verleden in relatie tot cultuurhistorie en archeologie. Heerenveen stimuleert duurzaamheid Heerenveen verbetert het milieu Heerenveen groeit duurzaam Heerenveen is trots op haar historie Energie Water Microklimaat Duurzaamheid als facet beleid: aandacht voor duurzaamheid bij uitvoering van alle taken : Makelaarsfunctie Duurzame elementen uit het verleden, identiteit Heerenveense samenleving Gericht op heden en toekomst Gericht op toekomst Gericht op verleden 53

56 5.2 Koers van Heerenveen Thema Heerenveen stimuleert duurzaamheid! heeft 3 sporen. De hoofddoelstellingen voor de aankomende jaren zijn: 1. Heerenveen houdt focus op het milieu; 2. Heerenveen is bewust bezig met duurzaamheid; 3. Heerenveen is trots op haar historie. 1. Heerenveen werkt actief aan de verbetering van het milieu. We hebben 3 speerpunten: a) Energie/klimaat Heerenveen wil kansen aangrijpen als deze zich voordoen in de uitvoering van haar taken op het gebied van energie en het klimaat. Heerenveen wil haar eigen energieverbruik verminderen en zoveel mogelijk overschakelen naar het gebruik van duurzame energie. De gemeente heeft een voorbeeldfunctie en stimuleert bedrijven, instellingen en bewoners om dit ook te doen, bijvoorbeeld d.m.v. voorlichting en activiteiten; b) Water Heerenveen is voorloper in de uitvoering van haar taken op het gebied van water en grijpt kansen aan om dat te blijven; c) Microklimaat Heerenveen streeft naar een gebiedsgerichte milieukwaliteit. Dit heet ook wel microklimaat en betekent dat we de milieukwaliteit afstemmen op de functie van een gebied. We zien microklimaat als de focus die we in het milieubeleid hanteren. 2. Heerenveen wil meer aandacht voor het aspect duurzaamheid bij alle werkzaamheden van de gemeente. Heerenveen streeft naar de verwezenlijking van de millenniumdoelstellingen. Maatschappelijk verantwoord inkopen is een van de speerpunten. 3. We zijn trots op de geschiedenis van Heerenveen als veenkolonie en willen de cultuurhistorie van Heerenveen versterken en uitdragen. De overgebleven elementen uit het verleden dragen bij tot de identiteit van de Heerenveense samenleving. 5.3 Beleidsmatige ontwikkelingen Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid Het programma voor de komende jaren is voorbereid Heerenveen verbetert het milieu energie ER-doelen 1. Minder energieverbruik door de gemeente; 2. Zelf meer duurzame energie opwekken; 3. Minder energieverbruik door het woningbestand; 4. Betere bewustwording bij bevolking en bedrijfsleven om energie te besparen en duurzame energie te gebruiken. Gerealiseerde resultaten 2014 Light Challenge Voorbereiding Light Challenge is succesvol afgerond. Light Challenge 2015 is dit voorjaar van start gegaan met een spectaculaire bijeenkomst in de RK kerk in Heerenveen. Dit project loopt tot de zomer van Openbare verlichting Uitschakelplan OV is voor 80% uitgevoerd. Tot nu toe is reeds een groot aantal (ca (doel 2.000) lichtmasten uitgeschakeld, het overige deel volgt in

57 Energieverbruik In 2014 hebben de gemeentelijke gebouwen en 5 grootverbruik rioolgemalen gezamenlijk minder elektra en gas verbruikt dan in Hier zijn verschillende oorzaken voor aan te wijzen. Enerzijds door factoren waar wij zelf invloed op hebben zoals het doorvoeren van energiebesparende maatregelen of het afstoten van gebouwen als de Brandweerkazerne en anderzijds door factoren zoals het weer. Hoe kouder het jaar hoe meer gasverbruik en bij veel regen maken de rioolgemalen meer uren. Elektra Grootverbruik De grootverbruik aansluitingen zijn het gemeentehuis, Werkstate, het Posthuis theater, de parkeergarage, de gemeentewerf en een vijftal grote rioolgemalen. Per saldo is er door deze locaties in 2014 minder elektra verbruikt en vanaf 2008 is de gemiddelde jaarlijkse besparing 4,3% Kleinverbruik/A123 Veel gemeentelijk energieverbruik vindt plaats via kleinverbruik/a123 aansluitingen. Dit zijn kunstwerken, straatmeubilair, rioolgemalen, openbare verlichting, etc. Het aantal is in 2014 gedaald van 852 naar 809. Gas Het gasverbruik is in 2014 vergeleken met voorgaande jaren bij zowel de grootverbruik als de kleinverbruik aansluitingen fors afgenomen. De oorzaak hiervan ligt in de afmelding van de 3 brandweerkazernes en het warme jaar. Opwekking duurzame energie Op dit moment zijn het dak van het gemeentehuis en de gemeentewerf gedeeltelijk voorzien van pv-panelen. Er is een start gemaakt met een projectplan om de gemeentelijke gebouwen te voorzien van pv-panelen. Besluitvorming door ons college zal plaatsvinden in Uw raad wordt hierover te zijner tijd geïnformeerd. Maatschappelijke effecten Light Challenge bevordert bewustwording en acceptatie anders verlichten. Openbare verlichting Uitschakelplan: Af en toe wel klachten, maar over het algemeen wordt het wel begrepen. Energie Het uitschakelen van lichtmasten heeft direct maatschappelijk effect; zowel positief als negatief. Er zijn mensen die het jammer vinden dat lichtmasten uitgeschakeld worden, maar er zijn er ook die het begrijpen of toejuichen. Vanwege de vermindering van het energieverbruik is minder broeikasgas door energiecentrales uitgestoot. Minder broeikasgas en donkerte is goed voor het milieu en daarmee het maatschappelijk effect. Een ander maatschappelijke effect is dat er minder geld aan energie is uitgegeven. Dit geld wordt bespaard en/of anders maatschappelijk ingezet Heerenveen verbetert het milieu water ER-doelen 1. Beter voldoen aan de landelijke hergebruik- en rioleringsdoelstellingen; 2. Meer bevorderen van gescheiden afvalstromen; 3. Meer ecologische kwaliteit oppervlaktewateren; 4. Minder wateroverlast voor burgers en bedrijven; 5. Minder afvoer van afvalwater naar de waterzuivering en meer infiltratie of afvoer van regenwater naar oppervlaktewater. 55

58 Gerealiseerde resultaten 2014 Op diverse plaatsen is riool vervangen, gerenoveerd of gerepareerd. Te denken aan onder andere rioolvervanging op De Akkers, waarbij ook een regenwaterriool is aangelegd. Hierdoor worden waterstromen gescheiden en hergebruikt (teruggebracht in natuur). Dit resulteert ondermeer in lagere afvoer naar de rioolwaterzuivering, waardoor het zuiveringsrendement verbetert. Maatschappelijke effecten Door goed rioolbeheer wordt de afvoer van stedelijk afvalwater naar de rioolwaterzuivering gewaarborgd (belangrijk voor de gezondheid), maar wordt er ook voor gezorgd dat onze stedelijke omgeving t.a.v. hevigere toekomstige regenval klimaatproof is. Dit leidt tot minder of geen hinder en/of overlast in de toekomst. Met het scheiden van afvalwaterstromen wordt een schonere leefomgeving bewerkstelligd Heerenveen verbetert het milieu microklimaat ER-doelen 1. meer gebiedsgerichte beïnvloeding van het microklimaat (bodem, geluid, geur, etc.); 2. minder zwerfafval in Heerenveen; 3. meer afvalscheiding. Gerealiseerde resultaten 2014 De beide proefprojecten aangaande een verbeterde afvalscheiding in de Knipe en de Heide, zijn in februari 2014 gestart en worden in 2015 geëvalueerd. Mogelijk zal dit leiden tot een verdere uitrol over de gehele gemeente; Met het terugbrengen van de frequentie van de inzameling van gft-afval is in december 2014 een start gemaakt; De raamovereenkomst voor de extra aanpak van zwerfafval is ondertekend en de verdere uitwerking ervan is gestart. Maatschappelijke effecten Afval: een betere afvalscheiding waarmee invulling wordt gegeven aan de in het programma VANG (Van Afval Naar Grondstof) opgenomen doelstelling : naar 75% scheiding van het huishoudelijk afval in 2020 om daarmee maximaal in te zetten op hergebruik van verschillende componenten uit het huishoudelijk afval. In 2013 hebben alle gemeenten in Friesland in samenwerking met Omrin, door het unieke concept van bron- en nascheiding van diverse afvalcomponenten, een gemiddeld scheidingspercentage gerealiseerd van 64,5%. Zwerfvuil: een schonere leefomgeving Heerenveen groeit duurzaam ER-doel 1. meer aandacht voor duurzaamheid bij alle werkzaamheden van de gemeente Cultuurhistorische kwaliteiten ER-doelen 1. behoud aandacht voor het versterken van bestaande cultuurhistorische kwaliteiten; 2. bescherming van groene gemeentelijke monumenten (bomen). Gerealiseerde resultaten 2014 Monumentale bomen In 2014 zin met ondersteuning van vrijwilligers van de plaatselijke afd. van de Bomenstichting 56

59 alle waardevolle en monumentale bomen in de nieuwe delen van de gemeente geïnventariseerd en geregistreerd. De nieuwe bomenlijst zal in 2015 geharmoniseerd/vastgesteld worden. Cultuurhistorisch erfgoed In 2014 is een eerste serie van 93 objecten formeel aangewezen als gemeentelijk monument. De aanwijzingsprocedure voor de overige 200 objecten die nav de Nota Cultuurhistorisch Erfgoed zijn geïnventariseerd als cultuurhistorisch waardevol, zal in 2015 worden afgerond. Daarnaast heeft de gemeente de corporatie Accolade bijgestaan met cultuurhistorische kennis in het renovatie project van de woningen aan de Compagnonstraat en Van Dekemalaan in Heerenveen. Het jaar 2015 zal in het teken staan van harmonisatie cultuurhistorisch erfgoedbeleid. Het beleid van de oude gemeente Heerenveen zal daarbij als leidraad worden gehanteerd. Archeologie/verdiepingsslag FAMKE In 2010 heeft gemeente Heerenveen een overeenkomst gesloten met de provincie Fryslân inzake een archeologische verdiepingsslag FAMKE (Friese Archeologische Monumentenkaart Extra). In het onderzoeksvoorstel zijn verschillende deelonderzoeken benoemd. In 2014 zijn diverse deelonderzoeken uitgevoerd en afgerond. De (beleidsmatige) vertaling hiervan op FAMKE, zal in 2015 verder worden opgepakt. Dit geldt naar verwachting ook voor het deelonderzoek inzake de vervening- c.q. ontstaansgeschiedenis van de gemeente. Maatschappelijke effecten Monumentale bomen Behoud en bescherming van waardevolle/monumentale bomen en hun waarde voor de ruimtelijke en landschappelijke kwaliteit. Cultuurhistorisch erfgoed Versterken van de identiteit van Heerenveen door behoud van cultuurhistorisch erfgoed. Archeologie/verdiepingsslag FAMKE Het resultaat is een vollediger en gedetailleerder Friese Archeologische Monumentenkaart Extra (FAMKE). FAMKE fungeert als een archeologisch beleidsinstrument om enerzijds archeologische waarden te beschermen en anderzijds te besparen op wettelijk verplichte archeologische onderzoekskosten, bij toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen. 57

60 5.4 Wat heeft dat gekost THEMA 5 Begroot primitief 2014 Begroot na wijzigingen 2014 Rekening 2014 Verschil begroting /rekening 2014 Lasten 111 Cultuurhistorie 128 Milieu- en leefomgevingsbeleid 230 Afvalinzameling 232 Riolering 235 Begraafplaatsen 330 Milieuvergunningen en handhaving Baten 128 Milieu- en leefomgevingsbeleid 230 Afvalinzameling 232 Riolering 235 Begraafplaatsen 330 Milieuvergunningen en handhaving Lasten 128 Milieu- en leefomgevingsbeleid 230 Afvalinzameling Baten 128 Milieu- en leefomgevingsbeleid 230 Afvalinzameling 235 Begraafplaatsen Totaal Lasten Totaal Baten Saldo van baten en lasten Totaal Lasten Totaal Baten Gerealiseerd resultaat Product 230; Afvalinzameling De lagere lasten zijn met name een gevolg van lagere kosten voor inzameling en verwerking van huishoudelijk afval. Het totaal aan lagere lasten en hogere baten hebben geleid tot een extra storting in de egalisatiereserve. Product 232; Riolering In de tarieven van de riolering wordt ook de btw-druk meegenomen als kostenpost. Bij de berekening van de btw voor 2014 is rekening gehouden met een btw-druk van De werkelijke btw druk over 2014 bedraagt inclusief de btw voor uitbreidings- en vervangingsinvesteringen. Het verschil van is verrekend met de Voorziening riolering. Daarnaast is er minder besteed aan de reiniging van het rioolstelsel. De baten van riolering voor bedrijfsaansluitingen zijn geëxtrapoleerd, waarbij ook rekening is gehouden met de afrekening van het daadwerkelijke verbruik. Het verbruik van de nieuwe bedrijven uit voormalig Boarnsterhim en Skarsterlân wordt voor het eerst in 2015 afgerekend. Op dat moment krijgt de werkelijke opbrengst van deze aansluitingen een gezicht. Product 330; Milieuvergunningen en handhaving Het saldo van op dit product ontstaat door een lagere bijdrage aan de FUMO en minder gemaakte handhavingkosten en ontvangen bestuursdwangsommen. In het raadsbesluit over de begroting FUMO 2014, 17 februari 2014, hebben wij u reeds gemeld dat het beschikbare budget voor de FUMO hoger is dan de gemeentelijke bijdrage die in de begroting van de FUMO 2014 is opgenomen. Destijds is geadviseerd een bedrag van te reserveren voor mogelijke aanpassingen van de deelnemersbijdragen. De deelnemersbijdrage is echter in 2014 niet aangepast waardoor nu dit incidentele voordeel ontstaat. 58

61 5.5 Incidentele lasten en baten Incidentele lasten en baten thema 5: Heerenveen stimuleert duurzaamheid x Product Omschrijving Document Bedrag 128 Uitvoering Milieubeleidsplan Verantwoordings- en Perspectiefnota Totaal lasten -25 x Product Omschrijving Document Bedrag geen incidentele baten Totaal baten Totaal middelen Heerenveen bestuurt en organiseert Voorzieningen Reserves Inkomsten exploitatie Uitgaven exploitatie x De bedragen van de uitgaven en inkomsten exploitatie bestaan uit de componenten: Gerealiseerd saldo van lasten Mutatie reserves -496 Totaal Gerealiseerd saldo van baten Mutaties reserves 141 Totaal

62 60

63 Thema 6: Heerenveen ontwikkelt! 6.1 Beschrijving en hoofdstructuur Heerenveen ligt centraal in het regionaal stedelijk netwerk Sneek-Heerenveen-Drachten van de A7-zone zoals genoemd in de nota Ruimte, op het kruispunt van de snelwegen en aan de Intercity spoorlijn Zwolle Leeuwarden. Deze uitstekende bereikbaarheid is een belangrijke factor voor de sociaal-economische ontwikkeling van Heerenveen. Voor de toekomst zetten wij in op een evenwichtige balans voor wonen, werken en voorzieningen in Zuidoost Fryslân. Wij vinden het noodzakelijk dat Heerenveen ook op langere termijn een economisch sterk presterende gemeente blijft, goed bereikbaar en gelegen in een schoon en aantrekkelijk landsdeel. Daarbij maakt de sport(cultuur) deel uit van de samenleving en zorgt zij voor een herkenbare identiteit. Binnen de financiële kaders voor de komende jaren is deze ambitie richtinggevend voor de toekomstige ontwikkelingen. Heerenveen ontwikkelt Ontwikkelt structuurbeleid, instrumenten en projecten 61

64 6.2 Koers van Heerenveen De koers blijft gericht op een evenwichtige balans voor wonen, werken en voorzieningen. Belangrijke richtinggevende documenten waren: de Structuurvisie Centrum-Breed, de Strategische Woonvisie, de bedrijventerreinvisie en het herijkte Sociaal Economisch Beleidsplan (SEB). Echter anders dan in het recente verleden zal als gevolg van de structureel lagere economische groei als ook van de demografische ontwikkeling, de aanpak meer gericht zijn op het verleiden van externe partners dan op het uitrollen van nieuwe programma s. Zowel naar inhoud, proces, rol als financiering zijn veranderingen noodzakelijk, die aan de hand van een paar steekwoorden als volgt kunnen worden omschreven: van aanbodgericht naar vraaggestuurd en van probleemgestuurd naar kansgestuurd (inhoud); van een dicterende, regelende en met geld sturende overheid naar een faciliterende overheid (rol en proces); en van ieder een deel naar samen investeren in en combinatie van partijen (investeren en financieren). In onderstaand schema wordt die veranderende koers in beeld gebracht: 62

65 Deze nieuwe koers, anders ontwikkelen, betekent een fundamenteel ander accent dan die uit het recente verleden. In plaats van stad maken, opteren we voor een faciliterende rol van stad zijn. De herijking van het grondbedrijf en de daarmee gemoeide afwaarderingen en de daarmee samenhangende reductie van de personele capaciteit demonstreren dit verander(en)d perspectief. Een en ander betekent voor de oude Ontwikkelprogramma s zoals Centrum Breed dat ontwikkelprojecten binnen het centrumgebied primair door de markt zelf moeten worden geïnitieerd. Substantiële publieke co-financiering is voorlopig niet aan de orde. Daarnaast leggen wij een accent op bereikbaarheid en op het doorontwikkelen van het programma van Stad van Sport, waarbij behoud van Thialf als internationaal vooraanstaande topsportaccommodatie voor langebaanschaatsen voorop staat. 6.3 Doelen, resultaten en maatschappelijke effecten Heerenveen ontwikkelt structuurbeleid, instrumenten en projecten ER-doelen 1. Handhaven van de bovenregionale/ economische positie van Heerenveen; 2. Betere bereikbaarheid; 3. Handhaven van het kwaliteitsniveau van het centrumgebied; 4. Versterken en uitbouwen van Sportstad als structuurversterkend en imagobepalend project met bovenregionale uitstraling. Gerealiseerde resultaten 2014 De achterstand op het terrein van de actualisering is nog niet volledig weggewerkt. Voorzien wordt dat dit aan het einde van 2015 wel het geval zal zijn; Bereikbaarheid Heerenveen (RSP): nieuw verkeersmodel (zowel statisch als dynamisch, huidige situatie en toekomst) in ontwikkeling, gemeente samen met provincie en RWS. Knelpunten worden geanalyseerd als basis voor het toetsen van mogelijke oplossingsvarianten; Investeringsagenda Heerenveen-Smallingerland: turborotonde IBF gerealiseerd; bereikbaarheid Heerenveen (zie hierboven). Andere projecten nog geen definitieve ontwerpen; In het kader van Energielandschap Heerenveen is door een onderneming een businesscase opgesteld voor de mogelijke ontwikkeling van een grootschalige zonneweide. Het vervolg op het project Energielandschap krijgt nader vorm in het Uitvoeringsprogramma duurzaamheid; De besluitvorming rond het project Molenplein is vertraagd omdat met name de bouwplandetaillering in overleg met toekomstige huurders meer tijd kostte. Daarnaast is tijd geïnvesteerd in overleg met omwonenden om zo veel mogelijk op voorhand bezwaren te inventariseren en te kunnen ondervangen. De verwachting is nu dat het bestemmingsplan dit najaar aan de raad kan worden voorgelegd; In Skoatterwald zijn 8 particuliere kavels verkocht en 2 projectmatige woningen van Bemog in de 2 e fase. Door Volker Wessels zijn 20 huurwoningen gerealiseerd in de 3 e fase. Met een aantal ontwikkelende partijen zijn overeenkomsten gesloten voor de realisatie van een aantal projecten: Van Wijnen 20 2/1kap woningen aan de Tjeerd Stienstraweg, Zwanenburg projecten 32 woningen in de 3 e fase, BAM woningbouw 24 rijwoningen op de kop van de Middenzone. In april/mei 2015 start de bouw van deze projecten; In Jubbega en Tjalleberd de Eide zijn elk 2 kavels voor 2/1kapwoningen verkocht. De woningen worden in 2015 gerealiseerd; Woningbouwcijfers: In 2014 is een nieuw woningbouwprogramma vastgesteld, naar aanleiding van een nieuwe provinciale prognose. We gaan uit van een gemiddelde netto toename per jaar van 100 woningen. In 2013 en 2014 is dit ruimschoots gehaald, terwijl de jaren daarvoor sprake was van een zeer beperkt toename of zelfs afname van de woningvoorraad. De redelijk grote toename wordt vooral veroorzaakt doordat vervangende nieuwbouw in 63

66 wijkvernieuwingsprojecten wordt gerealiseerd en twee grote appartementencomplexen (Tellegebied en Fokus) zijn opgeleverd. De woningbouwcijfers in Skoatterwâld zijn nog beperkt. Overzicht gereed gemelde woningen 2014 Heerenveen Skoatterwâld 14 Fokus Nieuwburen 55 Tellegebied 55 Bloemenbuurt 8 De Wielen 6 Overig 7 Akkrum Meinesleatwei 7 Mildam Molenlaan 8 Dorpen Overig 9 Totaal gereed gemeld 169 Onttrekking Incidenteel 11 Sloop Mildam-Molenlaan 8 Van Dekemalaan 23 Totaal 42 Netto toename woningvoorraad Wat heeft dat gekost THEMA 6 Begroot primitief 2014 Begroot na wijzigingen 2014 Rekening 2014 Verschil begroting /rekening 2014 Lasten 110 Ruimtelijke planvorming Ov. Ruimtelijke en/of infrastructurele projecten Projecten grondbedrijf Grondbank Totaal Lasten Baten 110 Ruimtelijke planvorming Ov. Ruimtelijke en/of infrastructurele projecten Projecten grondbedrijf Grondbank Totaal Baten Saldo van baten en lasten Lasten 110 Ruimtelijke planvorming Projecten grondbedrijf Totaal Lasten Baten 110 Ruimtelijke planvorming Totaal Baten Gerealiseerd resultaat Product 110; Ruimtelijke planvorming Voor de digitalisering en actualisering van bestemmingsplannen is uitgevoerd door eigen personeel en er is maar beperkt externe expertise ingehuurd. In de bestuursrapportage is een krediet beschikbaar gesteld van met dekking voor hetzelfde bedrag ten behoeve van de opwaardering van het openbaar gebied Compagnonstraat/Van Dekemalaan. Voor de ontwikkeling van Heerenveen Midden is in de Bestuursrapportage een budget beschikbaar gesteld van dat wordt gedekt door de verkoopopbrengst van de gemeentelijke loods aan de Broedstoof. Van de beschikbare middelen besteed en moet de verkoopopbrengst nog gerealiseerd worden. De resterende budgetten worden overgeheveld naar

67 Product 150; Projecten grondbedrijf Van diverse complexen binnen het grondbedrijf zijn de uitgangspunten geactualiseerd. Dit leidt voor de jaarrekening tot het treffen van (aanvullende) voorzieningen voor verlies voor diverse complexen. Het gaat daarbij om de volgende complexen, waarbij de getroffen voorziening in bijna alle gevallen ook het verlies voor de jaarrekening is: Tjalleberd De Eide -/ Heidemeer -/ De Fjilden Nieuwehorne -/ Haskerdijken*: voorziening -/ geraamd verlies +/ / Skoatterwâld: voorziening -/ risicobuffer -/ / Subtotaal -/ Grondbedrijf algemeen -/ Tellegebied -/ Diverse kleinere verschillen -/ Totaal verlies grondexploitaties -/ * Voor Haskerdijken was rekening gehouden met een verlies van Als gevolg van de getroffen voorziening is het verlies hoger. Aan de grondexploitaties zijn in totaal aan uren toegerekend. Daarvan had betrekking op de complexen met bedrijfsgronden. Deze lasten zijn meegenomen in de boekwaarde van deze complexen. De raming hiervoor bedroeg De extra kosten hebben met name betrekking op de extra werkzaamheden voor de infrastructuur op IBF. Het resterende bedrag bestaat uit uren voor woningbouwcomplexen voor en algemene kosten voor het grondbedrijf voor Totaal is er verantwoord ten laste van de exploitatie. In de begroting was rekening gehouden met Een belangrijk deel van de extra uren betreffen de extra werkzaamheden voor onder andere Skoatterwâld voor de afzet van kavels en de ontwikkeling van fase 3. De geraamde onttrekking aan het complex Tellegebied van ten gunste van de algemene dienst is achterwege gebleven en geëffectueerd in

68 6.5 Incidentele lasten en baten Incidentele lasten en baten thema 6: Heerenveen ontwikkelt x Product Omschrijving Document Bedrag 110 Energielandschap Verantwoordings- en Perspectiefnota Taconishof Raadsbesluit 16 juli Grenscorrectie Leeuwarden Bestuursrapportage Tjalleberter Krite Meerjarenplan Kop van Midden Bestuursrapportage Structuurvisie A 32-zone Bestuursrapportage Planschde school Akkrum Splitsingsbalans Boarnsterhim Actualisering bestemmingsplannen Verantwoordings- en Perspectiefnota Wandelnetwerken Verantwoordings- en Perspectiefnota Pontje De Deelen Bestuursrapportage Storting voorziening Grondbedrijf Jaarrekening Totaal lasten x Product Omschrijving Document Bedrag 110 Bijdrage res.proj. Actualis.bestemm.plann. Verantwoordings- en Perspectiefnota Bijdrage res.proj. Tjalleberter Krite Meerjarenplan Vrijval res.proj. Tjalleberter Krite Meerjarenplan Vrijval res.proj. Taconishof Raadsbesluit 16 juli Bijdrage res.proj. Taconishof Raadsbesluit 16 juli Uitlenen personeel Aqua Limpa/FBWK n.v.t Wandelnetwerken Verantwoordings- en Perspectiefnota Pontje De Deelen Bestuursrapportage Totaal baten Totaal middelen -48 Heerenveen ontwikkelt Voorzieningen Reserves Inkomsten exploitatie Uitgaven exploitatie x

69 De bedragen van de uitgaven en inkomsten exploitatie bestaan uit de componenten: Gerealiseerd saldo van lasten Mutatie reserves -352 Totaal Gerealiseerd saldo van baten Mutaties reserves 311 Totaal

70 68

71 2.2. Paragrafen 69

72 70

73 2.1. Weerstandsvermogen en risicobeheersing Algemeen De financiële positie van een gemeente kan worden beoordeeld op basis van de mate waarin tegenvallers kunnen worden opgevangen (het weerstandsvermogen/solvabiliteit) en de mate waarin meevallers respectievelijk tegenvallers zich voordoen (het resultaat op de jaarlijkse rekeningen). Een jaarlijks positief resultaat kan daarbij aanvulling geven om de solvabiliteit te verbeteren. Ook de mate waarin resultaten kunnen worden bijgestuurd is van eminent belang. De berekening van het weerstandsvermogen geeft inzicht in de financiële gezondheid van de gemeente. De omvang van het weerstandsvermogen moet in relatie staan met het risicoprofiel van de gemeente: een hoger risicoprofiel vraagt om een hoger weerstandsvermogen. Weerstandsvermogen In de vastgestelde Notitie weerstandsvermogen 2012 is afgesproken, dat het risicoprofiel (risico-inventarisatie) jaarlijks bij de behandeling van de twee stollingsmomenten (begroting en rekening) uit de planning & control cyclus zal worden gerapporteerd. Het weerstandsvermogen geeft een indicatie in welke mate de gemeente in staat is onvoorziene tegenvallers op te vangen. Het weerstandsvermogen kan worden bepaald als het risicoprofiel bekend is. Het risicoprofiel omvat alle onderkende risico s voor de gemeente Heerenveen. Bij de begroting 2015 is aangegeven dat de gemeente bij de perspectiefnota 2016 het benodigd weerstandsvermogen zal berekenen op basis van een analyse van de risico s van de gemeente Heerenveen. Om het risicomanagement door te ontwikkelen en op basis daarvan een benodigd weerstandsvermogen objectief te kunnen berekenen zal in 2015 software worden aangeschaft en geïmplementeerd. Risico-inventarisatie Om inzicht te krijgen in de risico s en deze te waarderen wordt gebruik gemaakt van risicomanagement. Het begrip risicomanagement kan omschreven worden als op een gestructureerde wijze identificeren, analyseren en management van risico s; oftewel grip krijgen op risico s. Een risico is een kans van optreden van een gebeurtenis met een bepaald negatief gevolg. De ernst van een risico kan door middel van de formule Risico = Kans van optreden x negatieve gevolg in beeld worden gebracht. In de risico-inventarisatie zijn alle financiële risico s met een negatief gevolg van of meer opgenomen. Tevens wordt aangegeven wat de kans van optreden is, dus de kans dat het risico daadwerkelijk gaat optreden. Ook wordt aangegeven of het hier om een structureel of incidenteel financieel risico zou gaan mits het risico zich voordoet. In onderstaande tabel is een samenvatting weergegeven van de risico s waarvan de kans van optreden groter of gelijk is aan gemiddeld. De volledige risico-inventarisatie is opgenomen in bijlage 6 deze Themarekening Categorie Omvang Inkomsten Kapitaalgoederen Financiering pm Verbonden partijen pm Bedrijfsvoering Grondbedrijf Sociaal domein Bezuinigingsmaatregelen Externe factoren Totaal

74 Beoordeling weerstandsvermogen Zoals bekend is er op dit moment sprake van een negatief eigen vermogen (algemene reserve). Zolang deze reserve negatief blijft, is er geen weerstandscapaciteit beschikbaar voor het opvangen van mogelijke nadelen voortvloeiende uit de geformuleerde risico s. In de Themabegroting 2015 zijn toevoegingen aan de algemene reserve geraamd (2015 = 2,2 miljoen) voor herstel van het eigen vermogen. Bij de perspectiefnota 2016 zal het benodigd weerstandsvermogen worden berekend op basis van de risico-inventarisatie van dat moment. Begrotingsscan Wij hebben een begrotingsscan bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties aangevraagd. De inzichten van deze scan achten wij zeer bruikbaar in het kader van het financieel herstel van onze gemeente. Mede omdat wij voorzien dat wij bij onze perspectiefnota maatregelen moeten nemen voor diverse risico s, onder andere de drie decentralisaties. De resultaten van de begrotingsscan kunnen ons hierbij richting geven. De scan wordt nu uitgevoerd en wij verwachten dat de uitkomsten op hoofdlijnen bekend zijn bij de Perspectiefnota

75 2.2. Onderhoud kapitaalgoederen Algemeen In 2009 is door u de notitie kapitaalgoederen vastgesteld. De notitie heeft een looptijd van vier jaar. In deze notitie is de financiële onderbouwing geschetst van het meerjarig beheer en onderhoud van alle kapitaalgoederen. Voor een totaaloverzicht verwijzen wij u naar deze notitie. In deze paragraaf wordt kort ingegaan op de stand van zaken en de recente ontwikkelingen. Specifiek Het betreft de navolgende kapitaalgoederen bij de gemeente: Wegen, Riolering, Water, Waterbouwkundige oeverbescherming, Civieltechnische kunstwerken, Groen, ICT, Sportvelden, Kunststofsportvoorzieningen, Gebouwen. In de paragraaf weerstandsvermogen wordt ook ingegaan op de risico's van een aantal kapitaalgoederen. Wegen De gemeente beschikt over een wegbeheerprogramma dat jaarlijks, middels schouw/inspectie van alle wegen in de gemeente Heerenveen, geactualiseerd wordt. Het programma genereert een meerjaren beheer- en onderhoudsplanning. De gemeente Heerenveen onderhoudt het wegennet op basisniveau. Het nieuwe beleid is aangepast naar de nieuwe CROW normen. Met het vastgestelde beleidsplan is een goede stap gezet om alle verhardingen op orde te houden. In 2014 heeft een update plaats gevonden in verband met de grenscorrectie met De Friese Meren en de herindeling van Boarnsterhim. De financiële dekking voor het onderhoud is geregeld binnen de exploitatie en de vervangingsinvesteringen. Riolering De financiële (meerjarige) dekking voor beheer, onderhoud en vervanging is geborgd binnen het in 2009 vastgestelde Watertakenplan met een looptijd tot en met Het geactualiseerde Watertakenplan, welke was gepland in 2013, zal in 2015 worden opgeleverd. Door het uitstellen van de actualisatie, kan de uitbreiding van het areaal als gevolg van de grenscorrectie met (nieuwe) gemeente De Friese Meren en de herindeling van de gemeente Boarnsterhim, integraal worden meegenomen. Daarnaast wordt de uitwerking van de invulling van de motie kostendekkendheid van tarieven uitgewerkt en beleidsmatig verankerd. In dit programma is alle gemeentelijke riolering ondergebracht. Jaarlijks wordt de staat van onderhoud van de riolering middels rioolinspecties geactualiseerd. Al deze informatie levert uiteindelijk de data die gebruikt wordt voor het benodigde beheer en onderhoud en als basis voor het daaraan gekoppelde kostendekkingsplan van het Watertakenplan. De financiële dekking voor het beheer en onderhoud is geregeld binnen de exploitatie. In de onderstaande tabel zijn de geprognosticeerde investeringen in het rioolstelsel over de jaren 2014 t/m 2017 (vanuit het Watertakenplan ), opgenomen. De investeringen zijn exclusief de areaaluitbreiding door de hierboven genoemde grenscorrectie en herindeling. Daarnaast zijn de geraamde inkomsten opgenomen. De investeringspiek in het rioolstelsel zal plaats vinden in de jaren De inkomsten worden in het meerjarenperspectief niet geïndexeerd. Jaar Geplande investering Geraamde inkomsten Waterbouwkundige oeverbescherming Een nieuw beleidsplan wordt opgesteld en kan eind 2015 worden vastgesteld. Uitgangspunt voor het vast te stellen beleidsplan is dat het beheer en onderhoud zich beperkt tot doelmatigheid. Het beheerniveau kan worden omschreven als basisniveau. De gemeente Heerenveen beschikt daarmee over een actueel bestand, waarin de aanwezigheid van oeverbescherming, alsmede het materiaal, is aangegeven. Er is behoefte aan een integraal investeringsprogramma (voorziening), waarbij inzichtelijk wordt gemaakt welke structurele 73

76 dekking nodig is voor het vervangen en onderhouden van de waterbouwkundige oeverbeschermingen. Tot op heden is in de beheersbegroting alleen budget voor calamiteitenonderhoud beschikbaar. Voor vervangingsinvesteringen wordt tot op heden incidentele dekking gevraagd. Civieltechnische kunstwerken In januari 2010 is de notitie Beleidsplan Civieltechnische Kunstwerken vastgesteld. Dit beleidsplan geeft een beeld van het areaal, de staat van onderhoud en de gewenste structurele dekking, dat noodzakelijk is voor verantwoord beheer. Dit beleidsplan wordt in 2015 geactualiseerd met het deel Boarnsterhim en Friese Meren. Het uitgangspunt hierbij is het in stand houden van de voorzieningen op het gewenste kwaliteitsniveau (basis), tegen minimale kosten op langere termijn met behoud van de functie van de voorzieningen en waarbij de veiligheid van de gebruiker gewaarborgd is. Groen Het beleid, beheer en de gewenste kwaliteit van het openbaar groen is in beheer- en beleidsplannen en het beeldkwaliteitsbestek groen vastgelegd. Al het openbaar groen is geïnventariseerd en in een beheerprogramma verwerkt. Het landschapsbeleidsplan geeft de visie op het landschap weer. Het beheer van landschap en de grotere groenobjecten verloopt via beheer- en uitvoeringsplannen. De jaarlijkse beheeropgave voor bomen volgt uit de periodieke VTA inspecties. Afgelopen jaren is een inhaalslag gemaakt t.a.v. de inspectie waardoor duidelijk is geworden dat er een flinke achterstand in onderhoud van bomen is en onveilige situaties met de nodige financiële gevolgen. De kwaliteit van het groen in de wijken wordt op het gewenste niveau behouden d.m.v. jaarlijkse renovaties. Daarnaast wordt groen waar mogelijk omgevormd naar soberder groen met lagere beheerkosten. Als gevolg van krimpende budgetten is de beeldkwaliteit afgelopen jaren op onderdelen naar een lager niveau verschoven. De financiële dekking voor het beheer en onderhoud is geregeld binnen de exploitatie. De openbare ruimte wordt op een natuur/milieuvriendelijk beheerd (geen chemische onkruidbestrijdingsmiddelen), dat heeft hogere onderhoudskosten tot gevolg. Het testen, volgen en combineren van milieuvriendelijke alternatieven is daarbij een must. Natuurwetgeving waaronder de Flora en Faunawet heeft invloed op het beheer van de openbare ruimte. Er zal in toenemende mate kennis van natuur aanwezig moeten zijn bij de uitvoerenden. Er moet volgens vastgestelde protocollen en binnen kaders van de Flora en Faunawet gewerkt worden, ook t.a.v. dierplagen. Beheerkosten zijn daardoor hoger, maar er wordt ook het nodige aanpassingsvermogen en kennisontwikkeling van beheerders gevraagd. Hoewel de kennis reeds aanwezig is en er al binnen de voorwaarden van de Flora en Faunawet wordt gewerkt is dit nog niet in beleid vastgelegd. Beleid en implementatie zal in 2015 plaatsvinden. Dierplagen zoals roekenoverlast en eikenprosessierups zullen gezien de tendens in het noorden in toenemende mate tot overlast leiden en investeringen vragen in het kader van volksgezondheid. De exploitatie van de algemene begraafplaatsen in de gemeente Heerenveen is in 2012 aangepast, de tarieven zijn verhoogd en het beeldkwaliteitsniveau is verlaagd naar niveau Basis. Door middel van uitbreidingen en drooglegging is er tot in ieder geval 2020 voldoende begraafcapaciteit en plaats voor bijzetting van urnen. De tendens is echter al merkbaar dat de vraag zal verschuiven van begraven naar meer cremeren, dit zal effect op de ruimtevraag en exploitatie hebben. Informatie- en Communicatietechnologie (ICT) De ICT onderscheiden wij in infrastructuur en applicatieomgeving (of software). Onder de infrastructuur liggen onderhoudscontracten en een gedekte financiële meerjarenplanning zodat de infrastructuur kan worden onderhouden respectievelijk vervangen wanneer dat nodig is. Wij hebben voorzien in de vervanging van de bestaande infrastructuur. Zoals door ons vermeld in de paragraaf weerstandsvermogen, wordt vervanging van de applicatieomgeving niet door ons geraamd. Daardoor lopen wij een vervangingsrisico. Onder het grootste deel van de applicatieomgeving liggen onderhoudscontracten, zodat die omgeving onderhouden kan worden wanneer nodig. De jaarlijkse exploitatie van de infrastructuur en de applicatieomgeving staan financieel blijvend onder druk. Met name door de doorgaande digitalisering binnen de organisatie (onder meer als gevolg van de bezuinigingen en beleid van het Rijk). Omdat er 74

77 beperkte middelen voor doorontwikkeling van de infrastructuur en de applicatieomgeving zijn, betekent dit voor de komende jaren dat verdere digitalisering alleen mogelijk is, wanneer daar concrete financiële middelen tegenover staan waaruit dat kan worden bekostigd. Om de bestaande kosten in de hand te houden, blijven maatregelen in het gebruik van de infrastructuur en de applicatieomgeving onvermijdelijk en zullen wij die ook nemen. Sportvelden Vanaf 1996 is de exploitatie van enkele gemeentelijke sportvelden inclusief de zich eventueel daarop bevindende gemeentelijke was- en kleedgelegenheden voor een termijn van 15 á 20 jaar aan een aantal verenigingen overgedragen. De overige gemeentelijke sportvelden en de daarop bevindende was- en kleedgelegenheden worden onderhouden door gemeente Heerenveen. De financiële dekking hiervan is geregeld in de exploitatie. Gebouwen Op basis van het gebouwenbeheersysteem (Systematisch Onderhoud) wordt het jaarlijkse onderhoud van de gemeentelijke gebouwen op de complexen verzorgd. Daarnaast dragen de verenigingen in het kader van zelfwerkzaamheid zorg voor een aantal kleine onderhoudswerkzaamheden aan de sportvelden en was- en kleedgelegenheden. 75

78 2.3 Financiering Algemeen Deze paragraaf gaat in op de beleidsvoornemens voor het treasurybeheer. Uit de paragraaf moet blijken dat de uitvoering van de treasuryfunctie uitsluitend de publieke taak dient, het beheer prudent is en dat de kasgeldlimiet en de renterisiconorm niet worden overschreden. De kasgeldlimiet beperkt daarbij het risico dat op kort aangehouden gelden renteverliezen worden geleden en maximeert de kortlopende schuldpositie. De renterisiconorm heeft een zelfde beperkende werking op het renterisico dat wordt gelopen bij de (her)financiering. Daar komt bij, dat met ingang van 1 januari 2013 de Wet houdbare overheidsfinanciën (hof) van kracht is. Wet financiering decentrale overheden (wet fido) In 2001 is de Wet financiering decentrale overheden in werking getreden. Deze wet schept een bindend kader voor een verantwoordelijke en professionele inrichting van de treasuryfunctie bij de decentrale overheden. Het belangrijkste uitgangspunt daarbij is het beheersen van risico's. Na een evaluatie van deze wet in 2006, heeft de Eerste Kamer de Wijziging van de Wet financiering decentrale overheden (Wet fido) op 28 oktober 2008 behandeld. De invoering van de wijzigingen zijn per 1 januari 2009 ingegaan. Daarnaast is in april 2009 gelet op de onrust op de financiële markten, de Regeling Uitzettingen en Derivaten Decentrale Overheden (Ruddo) gewijzigd. De regels zijn aangescherpt om zo nieuwe transacties van decentrale overheden in uitzettingen en derivaten beter bestand te maken tegen de risico s in tijden van onrust op de financiële markten. Onder andere zijn er hogere eisen gesteld aan de ratings. De wijzigingen van de Ruddo zijn bedoeld om risico s die decentrale overheden lopen bij uitzettingen en derivaten, te beperken. Daarbij moet opgemerkt worden dat risico s nooit helemaal uitgesloten kunnen worden. Wet hof (houdbare overheidsfinanciën) In het kader van de financiële stabiliteit zijn Europese begrotingsafspraken gemaakt, gericht op het terugdringen van het begrotingstekort en de staatsschuld. Op 23 april 2013 heeft de Tweede Kamer ingestemd met het Wetsvoorstel houdbare overheidsfinanciën (Wet HOF). Deze wet stelt dat decentrale overheden een gelijkwaardige inspanning leveren bij het streven om te voldoen aan de Europese begrotingsdoelstellingen. De wet kwantificeert deze wet echter niet maar stelt dat deze moet worden ingevuld ná aanvang van een nieuw kabinet. De basis hiervoor is het in januari 2013 gesloten financieel akkoord tussen het Rijk en de decentrale overheden. Hierin is de gewenste ontwikkeling van het EMU-saldo vastgelegd. Deze norm bestaat uit de uitkomsten van de ramingen van het CPB met hier bovenop een marge ingebouwd. Dit betekent dat mocht onverhoopt de ramingen tegenvallen, de decentrale overheden geen maatregelen hoeven te nemen. Daarnaast is in dit akkoord vastgelegd dat tijdens deze kabinetsperiode afgezien wordt van sancties zolang er geen sanctie uit Europa volgt. Beheer Voor het (dagelijkse) beheer van de treasuryfunctie geldt het door ons vastgestelde Financieringsstatuut en de Financiële verordening Consolidatie van kortlopende schulden (naar langlopende schulden) vindt plaats, indien dit op basis van de kasgeldlimiet noodzakelijk is. Bij het aantrekken van langlopende middelen wordt de renterisiconorm in acht gehouden. Voor de begroting 2014 zijn deze uitgangspunten geheel van toepassing. Er worden geen middelen buiten de publieke taken ingezet. Wel worden middels garantstellingen en financiële deelnemingen gemeenschappelijke regelingen en kapitaaldeelnames in besloten vennootschappen - middelen ingezet ten behoeve van derden die geheel of gedeeltelijk publieke taken uitvoeren. De gemeente staat garant voor een aantal leningen die door bouwcoöperaties en maatschappelijke instellingen zijn afgesloten. Het beleid om over te gaan tot afbouw van deze garanties is eind 2001 ingevoerd. Er worden geen nieuwe directe garantstellingen verstrekt. Voor woningcorporaties geldt de achtervangregeling van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Voor particuliere woningen geldt de Nationale Hypotheek Garantie van de Stichting Waarborgfonds Eigen Woningen. De gemeente neemt deel in publieke en private organisaties op het vlak van afvalinzameling en verwerking, 76

79 grondexploitatie (ten behoeve van bedrijfsvestigingen en woningen) alsmede voorzieningen op het vlak van sport, zoals zwembad, voetbal- en ijsstadion en sporthallen. Rentevisie De gemiddelde rente op de leningen van de huidige vaste schuld bedraagt circa 3,8%. Daarbij is buiten beschouwing gelaten de door de provincie Fryslân verstrekte geldlening ad 22,0 miljoen (aflossing vindt plaats in 2017). In het tweede kwartaal 2015 beoordelen wij de mogelijkheden deze lening vroegtijdig in te lossen om het renterisico voor de toekomst weg te nemen. Als rentevoet wordt in de begroting voor ,25,0% gehanteerd voor de toerekening aan investeringen; De marktrente voor langlopende leningen varieert op dit moment, afhankelijk van de looptijd, tussen de 0,9% en de 4,5%. Ontwikkeling schuldpositie Wij verwachten bij financiële tegenslag niet genoeg geld over te houden om aan onze schuldverplichtingen te blijven voldoen zonder dat de noodzakelijke publieke voorzieningen in de knel komen. Onze schuldomvang in relatie tot het begrotingstotaal is groot en moet nog verder naar beneden. Gemeenten mogen zelf bepalen hoeveel schuld ze aangaan en kunnen, met inachtneming van de wet HOF, schulden aangaan zolang de begroting maar sluitend is. In 2012 heeft uw raad een gedragslijn vastgesteld om de Heerenveense financiële situatie te verbeteren. Een gedragslijn die met name is gericht op het versoberen van het geplande investeringsvolume, op het bespoedigen van de verkoop van voorraden bouwgronden, op het verkopen van overbodig gemeentebezit, maar ook door positieve resultaten in de exploitatie (meevallers) te creëren en toe te voegen aan de algemene reserves. In 2014 is het niet nodig geweest nieuwe leningen aan te gaan om aan onze verplichtingen te voldoen. Zoals bekend is er sprake van een disbalans tussen enerzijds de aflossingverplichtingen richting de bank en anderzijds de aflossingscapaciteit die de gemeente heeft. Ondanks een forse betalingsverplichting richting de gemeente Leeuwarden als gevolg van de herindeling, is de gemeente in staat geweest door middel van een aantal incidentele meevallers (verkoop brandweerkazernes, verkopen grondbedrijf en kapitaalverstrekking GR Bedrijvenparken A7) geen nieuwe lening aan te trekken. Wel hebben wij een bestaande lening geherfinancierd i.v.m. de ontbinding van Sportstad Heerenveen GREX BV/CV. Dit heeft voor 2015 geen gevolgen gehad voor de omvang van de schuldpositie. Als gevolg van de reguliere aflossing op onze leningportefeuille is de schuldpositie afgenomen tot circa Uitzettingen De hypothecaire geldleningen ambtenaren zijn rentedragend tegen gemiddeld 4,89%. Omdat geen nieuwe geldleningen meer worden verstrekt lopen deze t.z.t. af. Relatiebeheer De (kort geld) financiering van de gemeente komt grotendeels tot stand via de BNG middels rekening-courant en kasgeldleningen. Daarbij vindt saldoregulatie plaats. Daarnaast wordt ook bij ABN-AMRO bank een rekening-courant aangehouden. Kasbeheer De functie van treasury (beleid en beheer van de kasstromen) wordt geheel gescheiden gehouden van de functie van uitvoering van inning en uitgifte van de kasstromen. Periodiek vindt afstemming plaats tussen beide functies. Kasgeldlimiet Volgens de voorschriften is het verplicht om in deze paragraaf de ontwikkeling van de kasgeldlimiet te schetsen over het afgelopen jaar. Over de vier kwartalen van 2014 is sprake van de navolgende berekeningen van de kasgeldlimiet. 77

80 omschrijving stap 1e kw 2e kw 3e kw 4e kw x x x x begrotingsbedrag percentage 2 8,50% 8,50% 8,50% 8,50% toegestane kasgeldlimiet (1 x 2) gemiddelde netto vlottende schuld (4) ruimte volgens kasgeldlimiet (3-4) Renterisiconorm Volgens de voorschriften is het verplicht om in deze paragraaf de ontwikkeling van de renterisiconorm te schetsen. De renterisiconorm geeft een beeld weer in hoeverre de gemeente haar herfinancieringsverplichtingen dusdanig heeft gespreid dat indien er sprake is van stijgende rente dit niet van toepassing op de gehele schuldpositie. Het risico op een forse uitzetting van de begroting door een stijgende rente wordt hierdoor gedempt. Voor de jaren 2014 t/m 2016 blijven wij onder de renterisiconorm. In 2017 is sprake van een terugbetalingsverplichting aan de provincie Fryslân van een verstrekte geldlening van 22,0 miljoen, waardoor de renterisiconorm in dat jaar wordt overschreden. Zoals reeds eerder opgemerkt beoordelen wij dit jaar op welke manier wij dit renterisico vroegtijdig op kunnen vangen zonder budgettaire consequenties. omschrijving stap x x x x Renterisico renteherzieningen aflossingen renterisico (1+2) renterisiconorm begrotingstotaal 4a vastgesteld percentage 4b 20% 20% 20% 20% renterisiconorm (4a x 4b) Ruimte onder renterisiconorm (4-3)

81 2.4. Bedrijfsvoering Algemeen De bedrijfsvoeringparagraaf geeft inzicht in de stand van zaken en beleidsvoornemens omtrent de bedrijfsvoering. Daaronder verstaan we de intern gerichte pijoffac-taken: personeel, informatisering, juridische kwaliteitszorg, organisatie, financiën, facilitaire dienstverlening, automatisering en communicatie. Door de bezuinigingen neemt de speelruimte in middelen (voornamelijk personeel en financieel) om flexibel te kunnen anticiperen op veranderingen steeds verder af. Het onvermijdelijke gevolg daarvan is dat veranderingen als gevolg van overgedragen taken van het Rijk of als gevolg van bestuurlijke ambities of ambities van de eigen organisatie gedaan moeten worden met de middelen die beschikbaar zijn, en die nemen af. Voorbeelden zijn het realiseren van de bezuinigingen, organisatieverandering/-ontwikkeling, decentralisaties e.d. Omvang van de organisatie is maximaal de omvang van soortgelijke gemeenten Ons hoofdlijnenakkoord zet in op een organisatie die de doelen van het gemeentebestuur op een kostenbewuste en doeltreffende manier uitvoert. Uit de in 2014 uitgevoerde benchmark ambtelijke formatie blijkt dat de formatie slank is en op onderdelen (te) krap. Zowel de formatie voor het primaire proces als de overhead ligt op het niveau van best in class. Een deel van de organisatie benchmarkt de eigen bedrijfsvoering of is op zoek naar geschikte benchmarks. Reserve Concernfrictie Deze reserve is er om frictiekosten te dekken. Frictiekosten zijn de kosten gemoeid met het oplossen van personele vraagstukken als gevolg van bezuinigingen, de kosten gemoeid met de verandering die nodig is om bezuinigingen te realiseren en de kosten gemoeid met het oplossen van reguliere personele vraagstukken. Alleen de gemeenteraad mag beschikken / besluiten over deze reserve. Voorstellen aan de raad daarover verlopen via de P&C documenten, uitzonderlijke gevallen achteraf. De afdeling Bedrijfsvoering, Belastingen, Financiële en Juridische zaken is budgethouder en kredietbeheerder voor deze reserve en houdt het inzicht in de verwachte en werkelijke toevoegingen en onttrekkingen aan de reserve voor elkaar. De beginstand van deze reserve per eind 2014 is 2,9 miljoen de verwachte eindstand ultimo 2019 van deze reserve is ongeveer De verwachte onttrekkingen zijn uitgewerkt in onze Bestedingsplannen reserves en voorzieningen. De verwachte onttrekkingen zijn grotendeels een gevolg van de verschillende bezuinigingsrondes. Specifiek Decentralisaties Wij kunnen nog niet voorzien wat het effect van de invoering van de decentralisaties (AWBZ, Jeugdzorg en Participatiewet) zal zijn op de daarvoor noodzakelijke interne advisering en ondersteuning en de middelen die daarvoor nodig zijn. Zo is de impact op ICT, communicatie, bezwaar, pre mediation e.d. nu nog niet in te schatten en is het de vraag of de door het Rijk beschikbaar gestelde financiële middelen toereikend genoeg zullen zijn. Human Resource Management Het afgelopen jaar is veel energie gegaan naar het in goede banen leiden van de gevolgen van het invoeren van het nieuwe organisatiemodel en de daarmee gepaarde reorganisaties. Daarnaast heeft de invoering van de drie Decentralisaties ook de nodige aandacht gevraagd en dit is in 2015 ook nog het geval. Mobiliteit, zowel verplichte als vrijwillige, is dankzij extra ondersteuning beter bekend en geborgd. Informatie- en communicatietechnologie In onze beheersvisie ICT onderscheiden wij 8 speerpunten waarlangs de beheersvisie of delen daarvan gerealiseerd kan worden en 1 randvoorwaardelijk speerpunt. Voor deze speerpunten worden middelen ingezet. Bij deze speerpunten ligt onze prioriteit. Dat betekent dat elke 79

82 doorontwikkeling van onze ICT daaraan getoetst wordt. Het betreft de navolgende speerpunten: 1. ICT middelen van de gebruikers; 2. Virtuele ICT infrastructuur; 3. E-overheid; 4. Basisregistraties; 5. Informatiehuishouding; 6. Zaakgericht werken; 7. Applicatieomgeving; 8. Optimalisering beheer en uitvoering ICT; 9. Financieel. In 2014 is gesignaleerd in het kader van onderzoek van werkprocessen en werkdruk dat ICT en de huisvesting de grootste knelpunten opleveren in de bedrijfsvoering. Naar aanleiding daarvan zal in 2015 een gemeentebreed onderzoek plaatsvinden naar de ICT-problematiek binnen de gehele organisatie en voor huisvesting is ook een separaat onderzoek opgestart. Intranet (ANS) Begin 2013 hebben wij het intranet (genaamd ANS en vrij vertaald het interne internet ) vervangen. Daarmee is het intranet niet klaar. Ook de komende jaren zullen wij het intranet als interne informatiebron en als portaal voor interne dienstverlening verder moeten ontwikkelen. De belangrijkste motor daarvoor zijn bezuinigingen waaraan door vergaande digitalisering van de manier van werken van de organisatie moet worden bijgedragen om die bezuinigingen ook daadwerkelijk te kunnen realiseren. Subsidiëring/sponsoring De bezuinigingen noodzaken ons subsidiëring/sponsoring in de vorm van beschikbaar gestelde personele capaciteit aan derden af te bouwen of te beëindigen. Voorbeeld hiervan is de personele capaciteit die t/m 2013 beschikbaar is gesteld voor het Sportgala. Onderzoek ex artikel 213a Gemeentewet Naar aanleiding van de Gemeentewet heeft het college de taak om de doelmatigheid en doeltreffendheid van de gemeente structureel te onderzoeken. Dit wordt ook wel 213a onderzoek genoemd. Gemeenten moeten dit verplicht uit voeren. In 2013 is een nieuwe Aanbestedingswet van kracht geworden. Naar aanleiding daarvan is een doorontwikkeling van het gemeentelijke inkoopbeleid in gang gezet. In 2014 is de werking en de effectiviteit van het huidige inkoopbeleid in het kader van artikel 213a worden onderzocht. Programma Eén in Dienstverlening Het programma Een in dienstverlening is conform afspraak eind december afgerond. De resultaten en gerealiseerde doelstellingen zullen in een aparte bijeenkomst aan de raad worden gepresenteerd. De verdere verbetering van dienstverlening, vooral in relatie tot zaakgericht werken, zal ook in 2015 verder worden uitgewerkt. Daartoe is in elk geval voor de duur van 1 jaar een projectleider zaakgericht werken aangesteld. NB Wel moet benadrukt worden, dat om de beoogde digitale ambitie te realiseren, het noodzakelijk is om te blijven investeren in een passende beheerstructuur voor de website. De coördinerend webredacteur is de belangrijkste spil in deze structuur. Heerenveen wil mede door digitale dienstverlening aan onze burgers 24 uur per dag, zeven dagen per week betrouwbaar, transparant en actueel beschikbaar te stellen, een financiële taakstelling realiseren. Onze organisatie heeft focus en capaciteit nodig om hiermee EN verbeterde dienstverlening EN efficiëntie te realiseren. Zaakgericht werken Zaakgericht werken is een belangrijke ontwikkeling die al enige tijd speelt binnen de overheid. Het verbetert in veel gevallen de dienstverlening, de efficiency van werken, de toegankelijkheid van informatie en zorgt vaak ook voor kostenbesparing. Zaakgericht werken 80

83 is niet alleen de overstap naar een ICT-systeem waarin verschillende systemen aan elkaar worden gekoppeld om informatie te verzamelen en te delen. Het gaat om de processen in de organisatie en in de keten. Daarin zit de verandering van werken en transisitieproces van een taakgerichte organisatie naar een procesgerichte organisatie. Het dienstverleningsproces is leidend. De klant staat centraal, het proces wordt als zaak uitgevoerd en alle informatie wordt rondom de zaak verzameld en beheerd, met inzicht voor zowel klant als organisatie. Er zijn al stappen gezet. Een deel van de Burgerzaken producten zijn zaakgericht gemaakt. Volgens planning zullen meerdere afdelingen en producten volgen. Huisvesting. Een aantal redenen maakten in 2014 dat er een nieuw kantoorconcept dient te worden ontwikkeld: 1. De taakstelling van op de bedrijfsvoering, waarbij huisvesting een substantiele bijdrage moet leveren aan die taakstelling, waarbij de verhuur van Werkstate concreet aan de orde is; 2. De vastgestelde visie over de organisatie, waarbij een wendbare organisatie noodzakelijk is om in te kunnen spelen op de snel veranderende eisen vanuit de samenleving; 3. De uitgangspunten van het collegeprogramma waarbij zelfredzaamheid van zowel medewerkers als burgers belangrijke pijlers zijn om antwoorden te geven op vraagstukken die vanuit de samenleving op ons afkomen. Daarbij heeft de gemeente een vooral regisserende rol, waarbij desgevraagd ingespeeld wordt op initiatieven uit die samenleving, en waarbij vanuit Eigen kracht mede invulling wordt gegeven aan die initiatieven; 4. De wens om de afdeling WIMO in het gemeentehuis te huisvesten vanwege de inhoudelijke relaties met o.a. de afdeling samenleving als gevolg van de o.a. de complexe opgave op het gebied van de 3D s; 5. Vanuit dienstverleningsperspectief één entree creëren voor zowel WIMO- als Publieksbezoekers. 81

84 2.5. Verbonden partijen In maart 2006 is de notitie verbonden partijen door de gemeenteraad vastgesteld. In de notitie is een uitputtend overzicht van alle verbonden partijen opgenomen, zoals die op dat moment aanwezig waren. Voor een actueel overzicht van de aan de gemeente Heerenveen verbonden partijen en inhoudelijke informatie wordt verwezen naar de bijgevoegde Lijst verbonden partijen (bijlage 6 Lijst verbonden partijen Heerenveen). Belangrijke ontwikkelingen worden in de bijlage per verbonden partij toegelicht. Toekomstbestendige en financieel en juridisch houdbare samenwerkingsvormen Wij zijn begonnen met het herzien van de nota verbonden partijen. De herziene nota zullen wij in het 2 e kwartaal van 2015 aan de gemeenteraad voorleggen en moet aangeven: 1) Hoe ons college en de raad met bestaande samenwerkingsvormen om zullen gaan en in het bijzonder hoe daarop gestuurd kan worden. Het gaat dan om de knoppen waaraan echt gedraaid kan worden en de financiële gevolgen daarvan. 2) Hoe ons college en de raad met nieuwe samenwerkingsvormen om zullen gaan en in het bijzonder hoe daarop gestuurd gaat worden. Het gaat dan om hoe makkelijk de samenwerkingsvorm beëindigd kan worden, de financiële gevolgen daarvan en minimale eisen waaraan een samenwerkingsvorm (inclusief de vorming daarvan) moet voldoen. 3) Hoe het proces / de coördinatie van samenwerkingsvormen eruit ziet. 82

85 2.6. Grondbeleid Nota Grondbeleid De vorige nota Grondbeleid was in 2008 door de raad vastgesteld. Deze nota beoogde de visie op het grondbeleid, de inzet van het grondbeleidinstrumentarium, de financiële kaders, bevoegdheden en verantwoordelijkheden vast te leggen. Grip op grond stond centraal als instrument om maatschappelijke doelen (mede) te helpen realiseren. Daarnaast speelde de thematiek rond het weerstandsvermogen, prijsbeleid en transparantie in en tussen de verschillende grondbedrijfcomplexen, maar ook herstructureringsopgaven een rol. Vanuit de context van destijds was een keuze voor een actief grondbeleid min of meer een vanzelfsprekendheid. De actuele situatie gaf aanleiding tot een herbezinning op ons grondbeleid. Actieve grondpolitiek in de zin van risicodragend verwerven van gronden is al enkele jaren niet meer aan de orde. De contouren van de in 2013 vastgestelde nota Grondbeleid is dan ook een volstrekt andere. De forse afwaardering op onze grondpositie en de resterende risico s nopen tot een herbezinning. Daarbij spelen de volgende aspecten een belangrijke rol: Afstoten grondposities Risicobeheersing Anders ontwikkelen Flexibiliteit Prijsbeleid Verantwoording, budgettering en stelselwijziging In de Verantwoordings- en Perspectiefnota 2013 hebben wij de kaders geschetst voor de nieuwe nota grondbeleid. Deze kaders zijn leidend geweest voor het formuleren van de nieuwe nota grondbeleid. De actuele nota Grondbeleid, die op 7 november 2013 door de gemeenteraad is vastgesteld, geeft nieuwe kaders. Kaders in de vorm van beleidsregels waarbij het accent ligt op het acteren in een situatie, waarbij er sprake is van veel grond en relatief weinig programma en een hoog risicoprofiel. De nota richt zich, anders dan de vigerende nota, dan ook vooral op het beheersbaar maken van risico s, het verbeteren van de processen binnen het grondbedrijf, het beter structureren van de informatievoorziening en bovenal op een sterkere focus op de projecten- en grondportefeuille. Beleidsregels opgenomen in de nieuwe nota grondbeleid Onderstaand worden de kaders voor het (nieuwe) grondbeleid, zoals in deze nota beschreven, gerecapituleerd: De bestaande planvoorraad (hard en zacht) wordt pro-actief onderzocht op optimalisatiemogelijkheden en daarop aangepast en/of gereduceerd. Bij het onderzoeken van optimalisatiemogelijkheden wordt de markt en regio/provincie pro-actief betrokken. De gemeente zet in beginsel het verwervingsinstrument minnelijke verwerving, Wet voorkeursrecht gemeenten en onteigening niet meer in en er worden geen nieuwe verwervingsgesprekken meer opgestart. Voor gebieden waar het voorkeursrecht nog van kracht is wordt dit niet actief vervallen verklaard maar blijft voorlopig van kracht. De gemeente legt bij het inzetten van haar grondbeleidsinstrumenten daar waar mogelijk de nadruk op de instrumenten van kostenverhaal. Er zijn verschillende instrumenten van kostenverhaal. Uitgangspunt is het terugverdienen van de gemaakte kosten tegen een zo beperkt mogelijk risicoprofiel. In beginsel worden geen nieuw (financiële) verplichtingen c.q. ontwikkelovereenkomsten aangegaan met uitzondering van overeenkomsten die voortvloeien uit het onderzoek naar optimalisatiemogelijkheden. Anders ontwikkelen brengt met zich mee dat de gemeente zich flexibel opstelt en dat 83

86 de mate van regie op onderdelen ingeperkt wordt. De gemeente stelt anders ontwikkelen centraal. Vanwege de nieuwe manier van ontwikkelen vindt een jaarlijkse terugkoppeling met de raad plaats over de opgedane ervaringen met de nieuwe werkwijze. Naast de noodzaak tot anders ontwikkelen, zal de gemeente ook een kritische houding aannemen ten aanzien behoud van haar gronden. De projectenportefeuille zal definitief gerangschikt worden in de categorieën anders ontwikkelen of traditioneel, aanhouden of afstoten door het college en ter besluitvorming worden voorgelegd aan de raad. Jaarlijks rapporteert het college aan de raad over deze rangschikking, bereikte resultaten en doet voorstellen voor eventuele herschikking van projecten. De gemeente zal een kritische houding aannemen ten aanzien van behoud van haar vastgoed, daartoe zal zij haar vastgoedportefeuille optimaliseren. Met het grondprijsbeleid wordt beoogd de bouwgrond te verkopen tegen functionele en marktconforme condities en prijsniveau, waarbij voortdurend rekening wordt gehouden met wijzigingen in marktomstandigheden. Uitgangspunt is dat de gemeente grond uitgeeft tegen de marktwaarde, 1 en deze objectief en transparant wordt vastgesteld. De gemeente hanteert in eerste aanleg de residuele grondwaardebepaling als zijnde de methodiek voor het bepalen van haar grondprijzen bij commerciële woningbouwen bedrijfsontwikkelingsprojecten. Voor het verkrijgen van inzicht in de marktvraag, de bouwkosten c.a. schakelt de gemeente externe experts als makelaars en taxateurs in. Voor niet-commerciële functies hanteert de gemeente in eerste aanleg de kostprijsmethode. 1. Voor alle grondexploitaties worden onderbouwde exploitatieberekeningen gemaakt. 2. Deze exploitatieberekeningen worden aan de raad ter vaststelling aangeboden. 3. De exploitatieberekeningen worden jaarlijks herzien. De raad wordt op de volgende manieren actief betrokken bij de financiële beheersing van het grondbeleid: de begroting, met een cijfermatig deel en een paragraaf grondbeleid; Verantwoordings- en Perspectiefnota; Bestuursrapportage; de jaarrekening, met een cijfermatig deel en een paragraaf grondbeleid; twee maandelijkse rapportages (kwalitatief) Indien nodig ontvangt de raad afzonderlijke informatie (actieve informatieplicht), bijvoorbeeld over belangrijke ontwikkelingen binnen een complex met grote gevolgen, opnemen van complexen in de exploitatie, aanpassingen van beleid e.d. 1 De International Valuation Standards van de IVSC (International Valuation Standards Committee) definieert marktwaarde als volgt: Marktwaarde is het geschatte bedrag waartegen een actief tussen een bereidwillige koper en een bereidwillige verkoper na behoorlijke marketing in een zakelijke transactie zou worden overgedragen op de waardepeildatum, waarbij de partijen met kennis van zaken, prudent en niet onder dwang zouden hebben gehandeld. De Waarderingskamer, NVM en NVR gebruiken alleen deze definitie en het ligt dan ook voor de hand om bij het waarderen tegen marktwaarde uit te gaan van deze definitie. 84

87 Bij het opstellen van een exploitatieberekening wordt ook een risicoanalyse opgesteld. Jaarlijks wordt bij actualisering van de exploitatieberekening van gemeentelijke exploitaties ook de risicoanalyse geactualiseerd. De risicoanalyse wordt vastgesteld door het College en ter kennis gebracht aan de gemeenteraad. De stand van zaken van risicobeheersing wordt toegelicht in de reguliere voortgangsrapportages van projecten. Om te bepalen of het weerstandsvermogen toereikend is, wordt de relatie gelegd tussen de benodigde weerstandscapaciteit (is risico-inventarisatie) enerzijds en de beschikbare weerstandscapaciteit anderzijds. De gemeente gaat uit van het principe van integraal risicomanagement. Bij de aanpak gelden als uitgangspunten: Continue en proactief: bestaande risico s cyclisch volgen en nieuwe risico s actief identificeren; Brede insteek: behalve risico s met financiële impact ook andere risico s en kansen in het proces betrekken. De risicoverantwoording geschiedt in reguliere plannen en rapportages binnen de Planning & Control cyclus. Winsten worden in beginsel pas genomen bij afsluiting van een complex, tenzij er eerder voldoende zekerheid bestaat voor winstneming. 1. Verlies wordt genomen door een voorziening te treffen ter grootte van het volledige verlies; 2. Verlies wordt direct genomen zodra het zich voordoet; 3. In geval van omslag van een winstgevende exploitatie naar een verliesgevende exploitatie wordt een voorziening getroffen (zijnde een waardecorrectie op de post Bouwgrondexploitatie); 4. Alleen in situaties waarin in voldoende mate zekerheid bestaat over de definitieve omvang van het verlies, wordt een afboeking gedaan. Winstgevende en verliesgevende projecten worden niet met elkaar verrekend. Projecten worden niet alleen op zichzelf maar vooral ook in relatie tot elkaar beschouwd, opdat er integrale afstemming kan plaatsvinden. Jaarlijks wordt een MPG opgesteld. Het MPG moet inzicht bieden in de inhoudelijke en financiële ontwikkelingen en prognoses op programmaniveau, waarmee de raad in staat wordt gesteld te sturen en keuzes te maken. Monitoring projecten grondbedrijf Ten behoeve van de monitoring en aansturing van projecten Grondbedrijf is een regulier ambtelijk overleg ingesteld om handen en voeten te geven aan de noodzaak te monitoren, bij te sturen en integraal te managen. In dit overleg waaraan in ieder geval deelnemen alle projectleiders, planeconoom en collega s van financiën betrokken bij het grondbedrijf en de P&C cyclus. Het streven is de gemeenteraad tweemaal per jaar over de uitkomsten hiervan te informeren, tezamen met de reguliere stollingsmomenten zult u ieder kwartaal op de hoogte worden gebracht van de actuele situatie binnen het grondbedrijf. 85

88 Reserves en voorzieningen grondbedrijf Er is geen specifieke reserve beschikbaar voor het grondbedrijf. Enerzijds worden verwachte verliezen/tekorten gedekt door de getroffen voorziening. In 2014 is 6,7 miljoen aan de voorziening gedoteerd (in onderstaand overzicht. Daarnaast zijn de overige risico s omtrent het grondbedrijf opgenomen in de algemene risico-inventarisatie die deel uitmaakt van de paragraaf weerstandsvermogen. Actuele prognose verwachte resultaten Overzicht grondexploitaties (x 1.000,-) Complex boekw. investe- opbreng- voorziening resultaat herschik- boekw. geraamd 1-jan ringen sten king 31-dec resultaat Bouwgrond in exploitatie ncw * Tjalleberd - De Eide Skoatterwâld Heerenveen Oost Stadiongebied Stationsgebied De Kavels Heidemeer Jubbega Zuid IBF II De Fjilden Nieuwehorne Fedde Schurerplein Amelandlaan Schoollocaties Jubbega Tellegebied Spikerboor Zuid Haskerdijken Zandwinput Oudehaske Waarde x 1,-/m² Nog niet in exploitatie genomen gronden 1012 Schoterlandseweg , Terrein Hepkema , Heerenveen Noord-Oost , Schoollocaties Jubbega nvt 1031 Gedempte Molenwijk II nvt 1033 Voormalige Sfinx locatie , De Stringen Akkrum , Spikerboor Zuid ten Zuiden , Haskerdijken nvt Overige gronden 1004 Centrum Heerenveen nvt* Klaverblad Noord-Oost , Leeuwarderstraatweg , Klaverblad Noord , Strategische gronden , Het Meer Falkena binnen nvt * Overige grond en hulpstoffen totaal *1 Netto contante waarde negatief betekent een te verwachten toekomstige winst. *2 Betreft een verhuurd bedrijfsgebouw. *3 Betreft een woning. 86

89 2.7 Lokale heffingen Algemeen In deze paragraaf worden de ontwikkelingen met betrekking tot het gemeentelijk belastinggebied aangegeven. Vervolgens wordt per heffing aangegeven wat het beleid is ten aanzien van die heffing en op welke wijze het tarief tot stand is gekomen. Als gevolg van de herindeling met de gemeente Boarnsterhim en de grenscorrectie Friese Meren (Skarsterlân) zijn de gemeentelijke belastingen per januari 2014 geharmoniseerd. De notitie Belastingen 2014 d.d. 11 juni 2014 is hierbij als uitgangspunt gehanteerd. Specifiek Onroerende zaakbelasting De onroerende zaakbelasting hebben wij in 2014 verhoogd met diverse percentages. Die verhoging betreft: Tarieven 2014 Tariefvoorstel Raad ,1599% 0,3028% 0,2433% Tarief Raadsbesluit ,1356% 0,2696% 0,2165% Verschil 0,0243% 0,0332% 0,0268% Verschil in percentage 17,90% 12,30% 12,40% Beoordeling tarief E woningen E niet-woningen G niet-woningen Toepassing inflatiecorrectie 1,50% 1,50% 1,50% Collegeprogramma ,00% 2,00% 2,00% V & P - Nota 2013, inkomstenverhoging 4,60% 4,60% 4,60% Effect harmonisatie Boarnsterhim 1,50% -0,70% -0,60% Effect waardedalingen 8,30% 4,90% 4,90% Tariefverhoging 2014, all-in 17,90% 12,30% 12,40% Af: Effect waardedalingen -8,30% -4,90% -4,90% Tariefverhoging, ex waardedalingen 9,60% 7,40% 7,50% Rioolheffing Rioolheffing wordt geheven van alle percelen die direct of indirect zijn aangesloten op de riolering. De woningen (kleinverbruikers van water) zijn een vast bedrag per jaar verschuldigd, terwijl de industriële aansluitingen (grootverbruikers van water) een minimum tarief betalen tot 200 m3 en daarboven op basis van de meer hoeveelheid afgevoerd water. Vooralsnog is er nog geen sprake van tariefdifferentiatie. Wel wordt er in het tarief onderscheid gemaakt tussen percelen met een rioolaansluiting en de afvoer en verwerking van grond- en hemelwater. In principe worden via deze heffing de kosten van onderhoud en vervanging van de riolering in de gemeente gedekt. Het onderhoud en vervanging vindt plaats op basis Watertakenplan Het Watertakenplan is, ten aanzien van het beleid en de uitvoering, vastgesteld voor de periode van 2009 tot en met 2012, maar voorziet ook voor de jaren erna. In dit plan zijn alle uitgangspunten, risico s etc. in kaart gebracht. De financiële aspecten zijn vastgelegd in het kostendekkingsplan, die overigens 2012 overstijgen. Dit kostendekkingsplan dient als basis voor de tariefstelling van de rioolheffing. In het Watertakenplan is (in tegenstelling tot het oude Gemeentelijke RioleringsPlan) qua dekking rekening gehouden met een project als NRAP II. Conform het Watertakenplan, stijgen de tarieven in 2014 met 2,5% (voor bedrijven 3%). De motie kostendekkendheid van tarieven is in 2014 niet verwerkt in het tarief, maar ten laste gebracht van de voorziening riolering. Bij vaststelling van het nieuwe kostendekkingplan medio 2015 kan het effect van de kostentoedeling in het tarief voor 2016 worden verwerkt. Afvalstoffenheffing In Heerenveen wordt bij afvalstoffenheffing onderscheid gemaakt in een vast deel en een variabel deel, ook wel Diftar genoemd. De tarieven worden vastgesteld op basis van de verwachte kosten van het ophalen, afvoeren en verwerken van het huisvuil. In principe zijn de opbrengsten kostendekkend. Indien op rekeningbasis overschotten ontstaan dan worden die gereserveerd om de tarieven in de toekomst te kunnen egaliseren. Het vaste gedeelte is 87

90 verschuldigd ongeacht de aangeboden hoeveelheid afval, en wordt jaarlijks via het aanslagbiljet gemeentelijke belastingen in rekening gebracht. Het variabele gedeelte wordt per kwartaal via de Diftar-aanslag in rekening gebracht op basis van het aantal ledigingen van grijze en groene containers of van het aantal malen dat afvalzakken worden gestort in de verzamelcontainers (bij hoogbouw). Voor wat betreft het variabele tariefdeel (tarieven per lediging) wordt opgemerkt, dat deze tarieven in Diftar-verband zoveel mogelijk uniform door de gemeenten Opsterland, Ooststellingwerf en Heerenveen worden vastgesteld. De verwerkingstarieven van het grof huishoudelijk afval zijn met 7 per ton afgenomen. Deze verlaging heeft er toe bijgedragen dat de inflatie en overige kosten binnen het huidige tarief kunnen worden doorgevoerd. In de Verantwoordings- en perspectiefnota 2013 is besloten tot afschaffing van de kwijtschelding. Door de afschaffing van de bijdrage aan de kwijtschelding van de gemeentelijke belastingen, ontstaat er een tariefverlaging van de afvalstoffenheffing. Deze verlaging wordt via gelijktijdige verhoging in OZB tarief verrekend. De exploitatie van het product afval heeft geleid tot een toevoeging aan de egalisatiereserve met een bedrag van afgerond Door de samenvoeging van de egalisatiereserves van de voormalige gemeenten Boarnsterhim en Heerenveen en de toevoeging over 2014 bedraagt de reserve In de perspectiefnota zullen wij aangeven op welke wijze we dit bedrag in de toekomst gaan aanwenden voor wellicht een andere tarifering van het vaste of variabele tarief, dit dan mogelijk in relatie tot een andere frequentie van inzameling van rest- en gftafval. In het kader raamovereenkomst verpakkingen is een bijdrage ontvangen over 2013 en Tegenover deze bijdrage staan tot maar beperkte kosten tot en met Het overschot van is toegevoegd aan de egalisatiereserve afval ten behoeve van de uitvoering van de raamovereenkomst in de komende jaren. Baatbelasting riolering buitengebied (NRAPII) Bij het raadsbesluit van 20 juni 2006 is besloten om alle percelen in het buitengebied ten aanzien van het vrijkomende afvalwater te ontzorgen middels een aansluiting op de riolering of een IBA. Per aansluiting is de eigenaar van een perceel verschuldigd. Dit is vastgelegd via een privaatrechtelijke overeenkomst. Omdat er voor de percelen geen onaanvaardbare verschillen dienen te ontstaan bij een gelijk profijt van de getroffen voorziening, zullen de percelen in het buitengebied, die worden aangesloten op de riolering of IBA en waarvan de eigenaar geen gebruik maakt van de exploitatieovereenkomst, worden aangeslagen d.m.v. baatbelasting. Na afronding van NRAPII kan het traject voor baatbelasting worden ingezet. Afronding is afhankelijk van arbitragezaak van de aannemer. Hondenbelasting Houders van honden zijn hondenbelasting verschuldigd. Deze belasting hebben wij in 2014 verhoogd met 1,5% inflatie en aangepast aan reëel volume. Forensenbelasting Personen die in de gemeente die langer dan de in de verordening genoemde periode een gemeubileerde woning beschikbaar houden zonder te zijn ingeschreven in het gemeentelijke bevolkingsregister zijn forensenbelasting verschuldigd. Het tarief is afhankelijk van de hoogte van de WOZ-waarde of (als die er niet is) van de Waarde Economische Verkeer (WEV). In 2013 was het een vast bedrag van 419 en met ingang van 2014 is het tarief in verschillende tariefgroepen verdeeld, de laagste tariefgroep (minder dan ) is 394,84 en de hoogste tariefgroep ( of meer) is 794,75 en is daarmee op hetzelfde niveau gebracht als voormalig Boarnsterhim. De manier van heffen van de forensenbelasting van voormalig Boarnsterhim is met ingang van 2014 ook in Heerenveen toegepast, in plaats van een vast tarief zoals bij de oude gemeente Heerenveen. Als gevolg van de gemeentelijke herindeling (Boarnsterhim) hebben wij in 2014 de hoogte van deze belasting echter te hoog geraamd. Dat is gebleken na ontvangst van de gegevens voor deze belastingen na de herindeling. De werkelijke forensen die met de herindeling en de grenscorrectie zijn overgekomen naar de nieuwe gemeente Heerenveen zijn beduidend lager 88

91 dan bij de herindeling ingeschat. De begrote opbrengsten zijn hierop vanaf 2015 aangepast. Bruggelden Met ingang van 2014 zijn, als gevolg van harmonisatie van de tarieven met de gemeente Boarnsterhim, de bruggelden met 1,00 te verhoogd (van 1,00 naar 2,00). Rioolaansluitingsrecht Omdat in de gemeente Boarnsterhim het rioolaansluitingsrecht op basis van privaatrecht wordt verrekend, is in het kader van harmonisatie, dit beleid voor de nieuwe gemeente Heerenveen overgenomen. Parkeergelden In het centrum van Heerenveen en in een aangewezen schil om het centrum wordt een parkeerbelasting geheven. Doel van de heffing is om het parkeren in het centrum beter te reguleren. In 2014 is het tarief niet gewijzigd en 1,20 per uur gebleven. In 2014 is een wijziging van de tariefopbouw doorgevoerd. Met de wijziging is het mogelijk gemaakt om de eerste drie uren de feitelijke parkeerduur te betalen, waarbij bij de parkeerautomaat per 5 minuten betaald kan worden en met belparkeren per minuut. Bij een parkeerduur tot 3 uren is het maximum tarief 3,50. Het vierde parkeeruur is gratis. Bij een parkeerduur langer dan 4 uren (tot een hele dag) blijft het tarief ongewijzigd op 6,00. Voor personen en bedrijven die in het gebied wonen waar parkeerbelasting verschuldigd is, geldt een vergunningensysteem. In de Verantwoordings- en Perspectiefnota 2012 is besloten de vergunningen stapsgewijs te verhogen van 13,50 naar 45 in In 2014 is het tarief voor een bewoners- en bezoekersvergunning verhoogd naar 45,00 per vergunning. Wanneer er geen parkeerkaart wordt gekocht of de maximale parkeertijd wordt overschreden, kan er een naheffingsaanslag parkeerbelasting worden opgelegd. Het bedrag van de maximale kosten voor een naheffingsaanslag parkeerbelasting wordt jaarlijks bij Amvb vastgesteld en bedraagt voor ,00. Bovenop deze naheffing komt het uurtarief van 1,20. De uitvoering van het betaald parkeren en de controle daarop is uitbesteed aan P1 On street B.V. De bezwaren op de naheffingsaanslagen worden vanaf 1 juli 2011 afgedaan door P1. De positieve resultaten op het parkeren zijn bij de invoering van het betaald parkeren geoormerkt als gemeentelijke bijdrage in de onrendabele top van de parkeergarage Geerts Willigenplein en kwalitatieve en kwantitatieve verbetering van het parkeerareaal in Heerenveen. Daarbij wordt vanaf 2012 een afdracht aan de algemene dienst gedaan. Vanaf 2014 bedraagt de structurele afdracht aan de Algemene Dienst Leges Voor de berekening van de omgevingsvergunning wordt uitgegaan van een percentage van de bouwsom. Met ingang van 2012 zijn de bouwsommen ingedeeld in zes schijven met ieder een eigen tarief. Op die manier is degressie in de tariefstelling ingebouwd. Tegelijkertijd met de introductie van de degressie, zijn de tarieven ingaande 2012 met gemiddeld 39 % verhoogd, waardoor een grotere mate van kostendekkendheid werd verkregen. De bezuinigingsvoorstellen lagen aan de verhoging ten grondslag: extra inkomsten door versterken profijtbeginsel, Verantwoordings- en Perspectiefnota Wettelijk mogen de baten maximaal op het niveau van de te maken kosten liggen. In het licht van de begroting voor 2014 hebben wij de kostendekkendheid opnieuw beoordeeld. Hierbij houden we in het achterhoofd dat, bij relatief veel aanvragen voor grote projecten, het risico bestaat op de noodzaak tot verlaging van de legestarieven omdat anders mogelijk de kostendekkendheid boven 100% uit zal komen. Dit zou betekenen dat de baten hoger zijn dan de lasten en dat is wettelijk niet toegestaan. Voor de vergunningverlening onder de WABO ligt de kostendekkendheid in 2014 op 99 %. Breedbandnetwerk Heerenveen heeft samen met de andere F4 gemeenten en de provincie de afgelopen maanden een strategie opgesteld om te komen tot een breedbandnetwerk in alle delen van de betrokken gemeenten. Voor het uitvoeren van werkzaamheden in gemeentegrond dient een telecomaanbieder toestemming aan ons te vragen. Voor het in behandeling nemen van een dergelijke aanvraag kunnen leges in rekening worden gebracht. Ons huidige legestarief in hoofdstuk 10 89

92 (Telecommunicatiewet) van de tarieventabel is niet in overeenstemming met onze dienstverlening hiervoor en is daarom aangepast. Er wordt een vast tarief en een variabel tarief per meter geheven. Toeristenbelasting Sinds 2005 wordt een toeristenbelasting op nachtverblijf geheven voor het in de verordening genoemd bedrag per persoon per overnachting. De logiesverstrekker mag deze belasting verhalen op degene die overnacht. De belasting wordt gebaseerd op het werkelijke aantal overnachtingen. Deze belasting hebben wij in 2014 verhoogd met 0,30 naar een 1,00 per persoon per nacht en is daarmee op hetzelfde niveau gebracht als voormalig Boarnsterhim. Als gevolg van de gemeentelijke herindeling (Boarnsterhim) hebben wij in 2014 de hoogte van deze belasting gewijzigd echter te hoog geraamd. Dat is gebleken na ontvangst van de gegevens voor deze belastingen na de herindeling. De werkelijke overnachtingen van toeristen die met de herindeling en de grenscorrectie zijn overgekomen naar de nieuwe gemeente Heerenveen zijn beduidend lager dan bij de herindeling ingeschat. De begrote opbrengsten zijn hierop vanaf 2015 aangepast. Reclamebelasting Sinds 2010 wordt reclamebelasting geheven in het centrumgebied van Heerenveen. Reclameuitingen zoals genoemd in de verordening worden belast. Het grootste deel van de pbrengsten is bestemd voor evenementen en promotie, een deel voor initiatieven op het gebied van schoon, heel en veilig, en een deel ter dekking van de perceptiekosten. Deze belasting hebben wij in 2014 verhoogd met 1,5% inflatie tot een bedrag van 418. Voor reclameobjecten kleiner of gelijk aan 0,1 m 2 (0,30 x 0,30 cm) is het tarief NIHIL. Precariobelasting op ondergrondse kabels en leidingen Sinds 2011 heffen wij precariobelasting op ondergrondse kabels en leidingen (gas en elektriciteit). Deze belasting wordt opgelegd aan nuts- en particuliere bedrijven die eigenaar zijn van kabels en leidingen in gemeentegrond. Kabels in het kader van de Communicatiewet (kabels ten dienste van een openbaar elektronisch communicatienetwerk) moeten worden gedoogd en kunnen niet worden belast. Deze belasting hebben wij in 2014 verhoogd met 1,5% inflatie tot een bedrag van 0,18 per meter kabels / leidingen per maand. Tegen de aanslagen precariobelasting is bezwaar gemaakt en dat bezwaar is doorgezet in beroepszaken. Deze zaken lopen nog en de uitkomst daarvan is op voorhand niet in te schatten. Wij zijn niet de enige gemeente met rechtszaken over de heffing van precariobelasting op ondergrondse leidingnetten. Invordering Belastingen De onroerende zaakbelasting, het vaste deel van de afvalstoffenheffing, de rioolheffing woningen en de hondenbelasting worden jaarlijks op een gecombineerde aanslag door ons opgelegd aan de belastingplichtigen. Voor het variabele deel van de afvalstoffenheffing (diftar) worden per kwartaal aanslagen door ons verzonden. Afzonderlijke aanslagen worden door ons opgelegd voor de forensenbelasting, de toeristenbelasting en voor het grootverbruik (bedrijven) van de rioolheffing. Indien niet tijdig wordt betaald, ontvangen de belastingschuldigen een maand na de laatste vervaldatum van de aanslag een aanmaning van ons. Wordt dan nog niet betaald, dan wordt door ons een dwangbevel uitgevaardigd die door de belastingdeurwaarder wordt betekend. In gevallen van aantoonbare onvoldoende betalingscapaciteit van burgers en ondernemers / kleine zelfstandigen wordt door ons kwijtschelding toegepast zoals geregeld in de verordening(en). In de V&P nota 2014 heeft uw raad besloten tot structurele verruiming van de kwijtschelding voor ondernemers / kleine zelfstandigen met ingang van In 2014 is dit bedrag eenmalig uit de lopende middelen gedekt. In 2015 is besloten tot dekking via een solidariteitsheffing op de Onroerende zaakbelasting. 90

93 3.0. Jaarrekening 91

94 92

95 1. Balans en toelichting 93

96 94

97 Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Algemeen Inleiding De onderstaande uiteenzetting van de grondslagen van waardering en resultaatbepaling is bedoeld als een leidraad voor een juiste interpretatie van de in deze jaarrekening gepresenteerde financiële gegevens. Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten De jaarrekening 2014 is samengesteld met inachtneming van de verslaggevingeisen zoals opgenomen in het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV). De in de jaarrekening 2014 genoemde bedragen zijn, tenzij anders vermeld, opgenomen in euro s. Gemeentelijke herindeling Op 17 april 2012 hebben de gemeenteraden van Leeuwarden, Heerenveen, Skarsterlân en Súdwest Fryslân het besluit genomen over de herindeling van Boarnsterhim per 1 januari De gemeente Boarnsterhim is per die datum opgeheven en het grondgebied is verdeeld onder de gemeenten Leeuwarden, Súdwest-Fryslân, de nieuwe gemeente De Friese Meren en de gemeente Heerenveen. Bij de opheffing van Boarnsterhim ging het om de volgende woonplaatsen/gebiedsdelen: De woonplaatsen Eagum, Friens, Grou, Idaerd, Jirnsum, Reduzum, Warstiens, Warten en Wergea zijn toegevoegd aan de gemeente Leeuwarden. De woonplaatsen Akkrum, Aldeboarn en Nes zijn toegevoegd aan de gemeente Heerenveen. De woonplaatsen Dearsum, Poppenwier, Raerd, Sibrandabuorren en Tersoal zijn toegevoegd aan de gemeente Súdwest-Fryslân. De woonplaats Terherne is naar de nieuwe gemeente De Friese Meren gegaan. De gehele woonplaatsen Haskerdijken en Nieuwebrug en een deel van de woonplaatsen Nijehaske en Oudehaske van de gemeente Skarsterlân zijn bovendien per diezelfde datum ook nog toegevoegd aan de gemeente Heerenveen. 95

98 Op kaart kan de opdeling van de gemeente Boarnsterhim als volgt worden weergegeven: De herindeling brengt met zich mee dat de beginbalans (de balans per 1 januari 2014) van de nieuwe gemeente Heerenveen niet meer aansluit met de eindbalans van de oude gemeente Heerenveen (de balans per 31 december 2013). Immers, als gevolg van de herindeling, moet een deel van de jaarrekeningen 2013 van de gemeenten Boarnsterhim en De Friese Meren per 1 januari 2014 worden geconsolideerd met de rekeningcijfers 2013 van de gemeente Heerenveen. De aansluiting tussen de eindbalansen van 2013 van de rechtsvoorgangers en de beginbalans van 2014 van de nieuwe gemeente Heerenveen kan als volgt worden weergegeven: (bedragen x 1.000) ACTIVA Oud H'veen DFM B'him Nieuw H'veen Vaste activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Totaal vaste activa Vlottende activa Voorraden Uitzettingen; rentetypische looptijd < 1 jr Liquide middelen Overlopende activa Totaal vlottende activa Totaal activa PASSIVA Oud H'veen DFM B'him Nieuw H'veen Vaste passiva Eigen vermogen Voorzieningen Vaste schulden; rentetypische looptijd >= 1 jaar Totaal vaste passiva Vlottende passiva Netto vlottende schulden; rentetypische looptijd < 1jr Overlopende passiva Totaal vlottende passiva Totaal passiva Gewaarborgde geldleningen Overige garantstellingen

99 In de balans en de toelichting daarop, wordt - in verband met deze gemeentelijke herindeling en de doorgevoerde grenscorrectie - bij de vergelijkende cijfers de datum van aangehouden. Als gevolg van de gemeentelijke herindeling, wordt een extra bijdrage uit het gemeentefonds ontvangen op grond van de verdeelmaatstaf herindeling. Dit om de frictiekosten (lasten die zonder herindeling niet gemaakt zouden zijn) te compenseren. De extra bijdrage wordt over een periode van vier jaar ( ) ontvangen. Algemene grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening De waardering van de activa en passiva en de bepaling van het resultaat vindt plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij de desbetreffende balanspost anders wordt vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarden. De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Baten en winsten worden slechts genomen voor zover deze op de balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico's die hun oorsprong vinden voor het einde van het begrotingsjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Personeelslasten worden in principe toegerekend aan het boekjaar waarop ze betrekking hebben. Als gevolg van het formele verbod op het opnemen van voorzieningen c.q. schulden uit hoofde van jaarlijks terugkerende arbeidskostengerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume worden sommige personele lasten echter toegerekend aan de periode waarin uitbetaling plaatsvindt; daarbij moet worden gedacht aan componenten zoals ziektekostenpremie ten behoeve van gepensioneerden, overlopende vakantiegelden verlofaanspraken en dergelijke. Voor arbeidskostengerelateerde verplichtingen van een jaarlijks vergelijkbaar volume wordt geen voorziening getroffen of op andere wijze een verplichting opgenomen. De referentieperiode is dezelfde als die van de meerjarenraming te weten vier jaar. Indien er sprake is van (eenmalige) schokeffecten (reorganisaties) dient wel een verplichting gevormd te worden. 97

100 Balans Algemeen Op grond van de financiële verordening worden investeringen beneden de niet geactiveerd, maar worden direct ten laste van de exploitatie gebracht. Met het afschrijven op vaste activa wordt gestart, zodra in enig jaar sprake is van een boekwaarde. Voor de gehanteerde afschrijvingstermijnen wordt verwezen naar artikel 6 van de vastgestelde financiële verordening ex artikel 212 Gemeentewet. Artikel 59 BBV beschrijft het onderscheid tussen investeringen met uitsluitend maatschappelijk nut in de openbare ruimte en investeringen met een (beperkt) economisch nut. Investeringen die op enigerlei wijze kunnen leiden tot of bijdragen aan het verwerven van inkomsten zijn investeringen met economisch nut. De vraag of de investering geheel kan worden terugverdiend is niet relevant voor de classificatie. Krachtens artikel 63, lid 1 BBV dienen alle activa te worden gewaardeerd op basis van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Eventuele van derden verkregen specifieke investeringsbijdragen mogen desgewenst in mindering worden gebracht op het geactiveerde bedrag (artikel 62, lid 2 BBV). Vaste activa Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen de verkrijgings- c.q. vervaardigingsprijs verminderd met de afschrijvingen en waardeverminderingen die naar verwachting duurzaam zijn. In de balans worden onder de immateriële vaste activa afzonderlijk opgenomen: Kosten verbonden aan het sluiten van geldleningen en het saldo van agio en disagio; Kosten van onderzoek en ontwikkeling voor een bepaald actief. De kosten van onderzoek en ontwikkeling worden in 5 jaar afgeschreven. De afschrijving van de geactiveerde kosten van onderzoek en ontwikkeling vangt aan bij de ingebruikname van het gerelateerde materiële vaste actief. Artikel 64, lid 6 stelt aan de afschrijving van immateriële vaste activa een maximum van 5 jaar. Een uitzondering hierop vormen de als immateriële activa opgenomen kosten van het sluiten van geldleningen en disagio. Op grond van art. 64, lid 5 is in deze situatie de afschrijvingsduur maximaal gelijk aan de looptijd van de lening. Afsluitkosten van opgenomen geldleningen worden op grond daarvan afgeschreven gedurende de looptijd van de desbetreffende geldlening. De activeringscriteria zijn opgenomen in artikel 60 en zijn aanmerkelijk aangescherpt. 98

101 Materiële vaste activa In de balans worden onder de materiële vaste activa afzonderlijk opgenomen: Investeringen met een economisch nut; Investeringen met een economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven; Investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut. Onder activa met een economisch nut wordt verstaan investeringen die bijdragen aan de mogelijkheid om middelen te genereren of welke (mogelijk) verhandelbaar zijn. In erfpacht uitgegeven gronden. De in erfpacht uitgegeven percelen zijn gewaardeerd tegen de eerste uitgifteprijs (i.c. de waarde die bij eerste uitgifte als basis voor de canonberekening in aanmerking is genomen). Investeringen met een economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven Deze materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Wanneer investeringen grotendeels of meer worden gedaan voor riolering of het verzamelen van huishoudelijk afval, worden deze investeringen op de balans opgenomen in een aparte categorie onder de investeringen met economisch nut. Indien in de heffing bijdragen zijn opgenomen voor de toekomstige vervanging van investeringen voor deze beide taken, dan komen deze gelden in een vervangingsvoorziening. Op het moment dat vervolgens de daadwerkelijke vervangingsinvestering plaats vindt, worden deze investeringen geactiveerd en worden de bedragen opgenomen in de voorzieningen rechtstreeks op de vervangingsinvesteringen in mindering gebracht. Deze situatie is van toepassing op de riolering, omdat in het tarief van de rioolheffing een component is opgenomen ter dekking van toekomstige investeringen. In de afvalstoffenheffing is geen spaarbedrag voor toekomstige investeringen opgenomen. Overige investeringen met economisch nut Deze materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Specifieke investeringsbijdragen van derden worden op de desbetreffende investering in mindering gebracht; in die gevallen wordt op het saldo afgeschreven. Slijtende investeringen worden vanaf het moment van ingebruikneming lineair afgeschreven in de verwachte gebruiksduur, waarbij rekening wordt gehouden met een eventuele restwaarde. Bij de waardering wordt in voorkomende gevallen rekening gehouden met een bijzondere vermindering van de waarde, indien deze naar verwachting duurzaam is. Op grond van artikel 65 van het BBV wordt bij de waardering van de vaste activa rekening gehouden met een vermindering van hun waarde, indien deze vermindering naar verwachting duurzaam is. Investeringen met een economisch nut moeten op grond van artikel 59, lid 1 BBV bruto worden geactiveerd. Op de waarde van deze activa mogen vanaf reserves niet meer in mindering worden gebracht. Investeringssubsidies en andere bijdragen van derden mogen daarentegen wel in mindering worden gebracht (artikel 62, lid 2 BBV). Compensabele BTW wordt niet geactiveerd. Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut. Infrastructurele werken in de openbare ruimte, zoals bijvoorbeeld wegen, pleinen, bruggen, viaducten en parken worden geactiveerd en afgeschreven in 40 jaar. De ondergrond van deze werken wordt daarbij als integraal onderdeel van het werk beschouwd (en daarop wordt dus ook afgeschreven). Voor zover in voorkomende gevallen een snellere budgettaire dekking mogelijk is, wordt op dergelijke activa 99

102 overigens (resultaatafhankelijk) extra afgeschreven. De boekwaarden moeten dus nadrukkelijk als nog te dekken investeringsrestanten worden gezien. Financiële vaste activa Kapitaalverstrekkingen aan gemeenschappelijke regelingen en leningen u/g zijn opgenomen tegen nominale waarde. Zo nodig is een voorziening voor verwachte oninbaarheid in mindering gebracht. Van een deelneming is krachtens artikel 1d van de BBV sprake als de gemeente participeert in het aandelenkapitaal van een NV, BV of CV. Participaties in het aandelenkapitaal van NV s en BV s ( kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen in de zin van het BBV) zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs van de aandelen. Indien de waarde van de aandelen structureel daalt tot onder de verkrijgingsprijs, vindt afwaardering plaats. Geactiveerde bijdragen aan activa in eigendom van derden zijn gewaardeerd op het bedrag van de verstrekte bijdragen, verminderd met afschrijvingen. De verleende bijdragen worden afgeschreven in de periode waarin het betrokken actief van de derde op basis van de door de gemeente gestelde voorwaarden moet bijdragen aan de publieke taak. Vlottende activa Voorraden Onderhanden werk De als onderhanden werken opgenomen bouwgronden, in exploitatie en nog niet in exploitatie, zijn gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs, dan wel lagere marktwaarde. De vervaardigingsprijs omvat de kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend (zoals grondaankopen en kosten van bouw- en woonrijpmaken), alsmede een redelijk te achten aandeel in de rentekosten en de administratie- en beheerskosten. Winsten uit de grondexploitatie worden slechts genomen indien en voor zover die met voldoende mate van betrouwbaarheid als gerealiseerd aangemerkt kunnen worden en nog te maken kosten volledig worden afgedekt. Zolang daarvan geen sprake is worden de verkregen verkoopopbrengsten ten volle op de vervaardigingskosten in mindering gebracht. Eventueel te verwachten verliezen op complexen zijn in mindering gebracht op de boekwaarde of er is daarvoor een voorziening voor verlies getroffen. Overige gronden De overige gronden zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, dan wel lagere marktwaarde/agrarische waarde. Er wordt geen rente en kosten bijgeschreven op de boekwaarde van deze voorraden. Eventueel te verwachten verliezen op complexen zijn in mindering gebracht op de boekwaarde of is een voorziening voor verlies getroffen. Overige grond- en hulpstoffen De overige grond- en hulpstoffen (magazijnvoorraden) worden gewaardeerd tegen inkoopprijs. Uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar Op het punt van uitzettingen is gekozen om de terminologie van de Wet Fido (Wet financiering decentrale overheden) te volgen. Het begrip uitzettingen heeft zowel betrekking op vorderingen als op effecten. Het onderscheid tussen beiden is komen te vervallen. 100

103 Vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Voor verwachte oninbaarheid is hierop een voorziening in mindering gebracht. De voorziening wordt statisch bepaald op basis van de geschatte inbaarheid. Liquide middelen en overlopende activa Deze activa worden tegen nominale waarde opgenomen. Vaste passiva Reserves Het eigen vermogen bestaat uit de algemene reserve, de bestemmingsreserves en het gerealiseerde resultaat over Conform de verslaggevingsvoorschriften wordt het saldo van de rekening van baten en lasten separaat in de balans onder het eigen vermogen verantwoord. Een nadere uiteenzetting van de reserves is opgenomen in de toelichting op de balans. Reserves worden gevormd en bestemd overeenkomstig de door de raad genomen raadsbesluiten. Voorzieningen Voorzieningen worden gevormd wegens: verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs te schatten; op de balansdatum bestaande risico's ter zake van bepaalde te verwachten verplichtingen of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs is te schatten kosten die in een volgend begrotingsjaar zullen worden gemaakt, mits het maken van die kosten zijn oorsprong mede vindt in het begrotingsjaar of in een voorafgaand begrotingsjaar en de voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal begrotingsjaren bijdragen aan toekomstige vervangingsinvesteringen, waarvoor een heffing wordt geheven Voorzieningen worden niet gevormd voor jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume. Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico s Voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Voorzieningen worden alleen dan gevormd indien er sprake is van een te kwantificeren financiële verplichting, verlies of (financieel) risico. Elke voorziening heeft de omvang ter dekking van de desbetreffende verplichting, verlies of risico. Mutaties in voorzieningen wegens toevoeging of vrijval vloeien derhalve uitsluitend voort uit het aanpassen aan een nieuw noodzakelijk niveau. Overige mutaties bestaan alleen uit aanwending van de voorziening ter dekking van de verplichting, verlies of het risico. De voorziening valt vrij ten gunste van de exploitatie indien de aanwending niet meer noodzakelijk wordt geacht. In het kader van voorzieningen voor risico s is ook een voorziening gevormd voor precariorechten. Sinds medio 2011 worden precariorechten geheven op ondergrondse gas- en elektriciteitsleidingen. Tegen de aanslagen precariobelasting is bezwaar gemaakt en dat bezwaar is inmiddels doorgezet in beroepszaken. Deze beroepszaken lopen nog en de uitkomst daarvan is op voorhand niet in te schatten. Sinds 2011 is voor een bedrag van 9,2 miljoen aan aanslagen opgelegd. In de voorziening is per 31 december 2014 een bedrag opgenomen van bijna 4,2 miljoen. 101

104 Voorzieningen worden gevormd voor kosten die in een volgend begrotingsjaar zullen worden gemaakt, mits het maken van die kosten zijn oorsprong mede vindt in het begrotingsjaar of een voorafgaand begrotingsjaar en de voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal begrotingsjaren. Voorzieningen worden gewaardeerd tegen het nominale bedrag van de betrokken verplichting c.q. het voorzienbare verlies. Indien in de riool- en afvalstoffenheffing bijdragen zijn opgenomen voor de toekomstige vervanging van investeringen voor deze beide taken, worden deze gelden in een vervangingsvoorziening geplaatst. Indien vervolgens de daadwerkelijke vervangingsinvestering plaats vindt, worden de feitelijke investeringen geactiveerd en worden de bedragen opgenomen in de voorzieningen rechtstreeks op deze vervangingsinvesteringen in mindering gebracht. De onderhoudsvoorzieningen zijn gebaseerd op een meerjarenraming van het uit te voeren groot onderhoud aan (een deel van) de gemeentelijke kapitaalgoederen, waarin rekening is gehouden met de kwaliteitseisen die ter zake geformuleerd zijn. In de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen - opgenomen in het jaarverslag - is het beleid hieromtrent nader uiteengezet. Vaste schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of langer Vaste schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde verminderd met gedane aflossingen. De aflossingen die binnen een jaar vervallen, worden in de toelichting apart vermeld evenals de daarmee gepaard gaande rentelast in het betreffende jaar. Vlottende passiva Netto vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan één jaar De kortlopende schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Overlopende passiva De overlopende passiva bestaan uit Vooruitontvangen bedragen en Nog te betalen bedragen. Beide posten worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Niet uit de balans blijkende verplichtingen Gewaarborgde geldleningen Voor zover leningen door de gemeente gewaarborgd zijn, is buiten de balanstelling het totaalbedrag van de geborgde schuldrestanten per einde boekjaar opgenomen. 102

105 Exploitatie De baten en lasten worden opgenomen voor de aan het verslagjaar toe te rekenen bedragen. Conform de voorschriften van het BBV wordt het zogenaamde stelsel van baten en lasten gehanteerd. De begrotingscijfers 2014 zijn ontleend aan de door de raad vastgestelde primitieve begroting en aan de in 2014 doorgevoerde begrotingswijzigingen. In het verantwoordingsjaar 2014 zijn 10 bestuurlijke begrotingswijzigingen geweest. De lasten en de baten worden tegen de nominale waarde toegerekend aan de perioden waarop ze betrekking hebben. Verliezen worden genomen zodra ze voorzienbaar zijn. Winsten worden eerst verantwoord zodra ze gerealiseerd zijn. De afschrijvingslasten worden conform de afschrijvingstermijnen berekend. Dividendopbrengsten van deelnemingen worden als bate opgenomen op het moment waarop het dividend betaalbaar wordt gesteld. De rentelasten over de vaste activa worden berekend over de boekwaarde per 1 januari van het verslagjaar. De berekening van de rentelasten in de jaarrekening 2014 is gebaseerd op de omslagrente. In de Verantwoordings- en Perspectiefnota 2013 heeft de raad besloten tot een vereenvoudiging van de methodiek van de rentetoerekening. Deze bestaat uit het verwijderen van de toerekening van de rentekosten aan de eigen middelen. Het omslagrentepercentage berekend over de verantwoordingsjaren vanaf 2013 is door deze vereenvoudiging aanmerkelijk lager dan voorgaande jaren. Bedroeg het percentage in 2013 daardoor nog 0,87%, in 2014 is dit vervolgens gedaald naar 0,83%. Het verloop van de gemeentelijke omslagrente over de laatste vijf verslagjaren kan als volgt worden weergegeven: Percentage 4,18 4,93 Gemeentelijke omslagrente 3,26 0,87 0,

106 (bedragen x 1.000) ACTIVA Vaste activa Balans Immateriële vaste activa Kosten sluiten van geldleningen en saldo van agio en disagio Kosten van onderzoek en ontwikkeling Materiële vaste activa Investeringen met een economisch nut - gronden uitgegeven in erfpacht waarvoor ter bestrijding v/d kosten een heffing kan worden geheven overige investeringen met een economisch nut Investeringen openbare ruimte met maatschappelijk nut Financiële vaste activa Kapitaalverstrekkingen - deelnemingen gemeenschappelijke regelingen overige verbonden partijen Leningen u/g - woningbouwcorporaties deelnemingen overige verbonden partijen Overige langlopende leningen u/g Overige uitzettingen; rentetypische looptijd >= 1 jr Bijdragen aan activa in eigendom van derden Totaal vaste activa Vlottende activa Voorraden Grond- en hulpstoffen - Overige gronden Overige grond- en hulpstoffen Bouwgrond nog niet in exploitatie Bouwgrond in exploitatie Gereed product en handelsgoederen 8 0 Uitzettingen; rentetypische looptijd < 1 jr Vorderingen op openbare lichamen Rekening-courantverhoudingen met niet financiële instellingen Overige vorderingen Liquide middelen Kassaldi Bank- en girosaldo Overlopende activa Nog te ontvangen bedragen specifiek bestedingsdoel Overige nog te onvangen bedragen en vooruitbetaalde bedragen Totaal vlottende activa Totaal activa

107 gemeente Heerenveen PASSIVA Vaste passiva (bedragen x 1.000) Eigen vermogen Algemene reserve Bestemmingsreserves - voor egalisatie van tarieven overige bestemmingsreserves Gerealiseerd resultaat Voorzieningen Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico's Onderhoudsegalisatievoorzieningen Van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden Vaste schulden; rentetypische looptijd >= 1 jaar Obligatieleningen Onderhandse leningen van: - binnenlandse banken en overige financiële instellingen binnenlandse bedrijven overige binnenlandse sectoren Door derden belegde gelden Waarborgsommen 0 0 Totaal vaste passiva Vlottende passiva Netto vlottende schulden; rentetypische looptijd < 1jr Kasgeldleningen openbare lichamen art. 1, ond. a, Wet fido Overige kasgeldleningen Bank- en girosaldi Overige schulden Overlopende passiva Vooruitontvangen bedragen Nog te betalen bedragen Totaal vlottende passiva Totaal passiva Gewaarborgde geldleningen Overige garantstellingen

108 106

109 Toelichting op de balans Activa Vaste activa Een verloopoverzicht van de vaste activa kan als volgt worden weergegeven: Totaal vaste activa Boekwaarde Investeringen en Afschrijvingen / Afwaardering Bijdragen Boekwaarde desinvesteringen Aflossingen derden Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Hierna worden de afzonderlijke posten binnen de vaste activa inhoudelijk toegelicht. Voor een nadere specificatie van de vaste activa wordt bovendien verwezen naar bijlage 2; staat van investeringen. Deze bijlage is in een separaat bijlagenboek bij deze jaarrekening opgenomen. Immateriële vaste activa Voorzieningen ivm waardevermindering De immateriële vaste activa hebben in z n algemeenheid betrekking op kosten samenhangende met het sluiten van geldleningen en kosten voor onderzoek en ontwikkeling van een bepaald actief. Sinds de invoering van de verslaggevingvoorschriften (Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten; hierna te noemen BBV ) in 2004 wordt de mogelijkheid tot het activeren van bedragen beperkt tot bovenstaande posten. Een verloopoverzicht van de immateriële vaste activa kan als volgt worden weergegeven: Immateriële vaste activa Boekwaarde Investeringen en Afschrijvin- Afwaar- Boekwaarde desinvesteringen gen 2014 dering Kosten geldleningen en saldo van agio en disagio Kosten van onderzoek en ontwikkeling De in 2014 verantwoorde kosten hebben betrekking op de projecten, Eén in Dienstverlening ( ) en Haalbaarheidsonderzoek MFA De Akkers ( 4.340). Ten behoeve van de verdere voortgang, ontwikkeling en implementatie van een moderne gemeentelijke dienstverlening zijn via het Programma "Eén in Dienstverlening" de afgelopen jaren stappen gezet. Een deel van de resultaten is nog niet gerealiseerd en zit nog in de ontwikkelingsfase. Doorontwikkeling van het digitale kanaal is daarom een vereiste. De komende jaren zal verder ook worden geïnvesteerd in het verder inrichten van het Klant Contact Centrum (KCC), in de vervolgfasen ZGW, in het invoeren van E- herkenning, in het digitaal herontwerpen/inrichten van bedrijfsprocessen en in het verbeteren en optimaliseren van het gemeentelijk portaal (website) met bijbehorende kwaliteit- en servicenormen. Zaakgericht werken (ZGW) is niet alleen de overstap naar een ICT-systeem, maar verbetert de dienstverlening, de efficiency van werken, de toegankelijkheid van informatie en zorgt vaak ook voor kostenbesparingen. De gemeente wil graag zicht hebben op alle aanvragen of zaken van burgers en bedrijven. Ook de afhandeling van 107

110 interne zaken zoals facturen, bestellingen of besluitvorming zijn belangrijk om inzichtelijk te hebben. Het zichtbaar maken van alle zaken en het volgen van de voortgang ervan vanuit verschillende kanalen, ook intern, helpt om: De dienstverlening te verbeteren; Zicht te houden en te sturen op de afhandeling; De resultaten op verschillende manieren te kunnen publiceren; Vanuit de afhandeling te sturen op een goede archivering; De overdracht van zaken tussen ketenpartners te vereenvoudigen Een samenhangend klantbeeld te hanteren bij de dienstverlening; Procesmatiger en efficiënter te gaan werken. Materiële vaste activa Op grond van de verslaggevingvoorschriften dienen de (overige) materiële vaste activa te worden verbijzonderd naar materiële vaste activa met een economisch nut en materiële vaste activa met een maatschappelijk nut. Een economisch nut kenmerkt zich door het feit dat een investering bijdraagt tot het verkrijgen van middelen, dan wel verhandelbaar is. Alle investeringen die niet aan deze omschrijving voldoen, zijn investeringen met een maatschappelijk nut. De verslaggevingregels schrijven daarnaast ook voor dat binnen de materiële vaste activa met een economisch nut de erfpachtgronden separaat worden benoemd. Ingaande het verantwoordingsjaar 2014 dient bovendien ook inzichtelijk te worden gemaakt voor welk bedrag aan investeringen met een economisch nut een heffing (riool- dan afvalstoffenheffing) kan worden geheven. Het verloopoverzicht van de materiële vaste activa kan, rekening houdende met bovenstaande voorwaarden, als volgt worden weergegeven: Materiële vaste activa Boekwaarde Investeringen en Afschrijvingen Afwaardering Bijdrage Boekwaarde desinvesteringen derden Erfpachtgronden Investeringen economisch nut Investeringen economisch nut; heffingen Investeringen maatschappelijk nut Totaal van alle categorieën Erfpachtgronden De in de balans gepresenteerde materiële vaste activa bestaan naast reguliere investeringen ook uit erfpachtgronden. Erfpachtgronden Boekwaarde Investeringen en Afschrijvingen Afwaardering Bijdrage Boekwaarde desinvesteringen derden Erfpachtgronden De volgende gronden zijn door de gemeente in erfpacht uitgegeven: Industrieterrein Het Kanaal 1.275m 2 Tjalleberd De Eide 22 m De totale waarde van de erfpachtgronden bedraagt per 31 december 2014 zoals blijkt uit bovenstaand verloopoverzicht

111 Investeringen met een economisch nut Het verloopoverzicht van de investeringen met een economisch nut, ziet er als volgt uit: Investeringen economisch nut Boekwaarde Investeringen en Afschrijvingen Afwaardering Bijdrage Boekwaarde desinvesteringen derden Gronden en terreinen Woonruimten Bedrijfsgebouwen Grond-, weg- en waterbouwkundige werken Vervoermiddelen Machines, apparaten en installaties Overige materiële vaste activa Gronden en terreinen Tot de gronden en terreinen behoren onder andere de gronden voor schoolgebouwen, begraafplaatsen, gemeentelijke grondbank en overige gemeentelijke eigendommen. In beginsel wordt op gronden en terreinen niet afgeschreven. Alleen op de grond uitbreiding begraafplaats Schoterland en de grond ten behoeve van het toegangspad naar deze begraafplaats, wordt afgeschreven. Woonruimten De gemeente heeft een klein aantal woonruimten met een geringe boekwaarde in eigendom. Bedrijfsgebouwen Hiertoe behoren onder meer de gebouwen voor huisvesting van de gemeentelijke organisatie (personeel en materieel), het Posthuis, het museum Willem van Haren, de Heerenveense School, (voormalige) schoolgebouwen, multifunctionele centra, sportaccommodaties, de parkeergarage op het Geert Willigensplein en gebouwen waar bedrijfsmatige activiteiten plaatsvinden. De belangrijkste in het boekjaar 2014 gedane investeringen: Nieuw-verbouw huisvesting speciaal onderwijs (IHP) Sportcomplex De Knipe (korfbalvereniging Kinea ) Trekkenwand Posthuis Theater De afwaardering heeft te maken met het afboeken van de resterende boekwaarde van het oude pand van de "Van Kleffensschool" in Heerenveen. Het oude schoolgebouw is in 2014 verkocht. De resterende boekwaarde van 3.394,61 is daarom afgeboekt. Grond- weg- en waterbouwkundige werken In 2014 worden de investeringen in grond-, weg- en waterbouwkundige werken met een economisch nut volledig gevormd door de herinrichting van het Molenplein in Heerenveen. Als het terrein van de gesloopte woningen aan de Van Dekemalaan volledig puinvrij is gemaakt, kan er gestart worden met de herinrichting van het Molenplein. Het gebouw van de bestaande supermarkt wordt geheel vernieuwd en uitgebreid. Zo komt er ruimte voor twee extra winkels. Ook het parkeerterrein wordt opnieuw ingericht en uitgebreid van 170 naar minimaal 250 parkeerplaatsen. Omdat er in goed overleg met de woningbouwcorporatie geen nieuwe woningen meer komen aan de Van Dekemalaan, kan die ruimte gebruikt worden om te parkeren. Hierdoor is de parkeergarage uit het oorspronkelijke plan voor het Molenplein niet meer nodig. 109

112 Vervoermiddelen De post vervoermiddelen betreft voornamelijk het materieel van de afdeling Visie en Regie. Naast de aanschaf van een bedrijfsauto is in 2014 ook geïnvesteerd in een tweetal trekkers. Machines, apparaten en installaties Hiertoe behoren onder meer de computers en installaties van het gemeentelijk apparaat, het Posthuis, de parkeergarage op het Geert Willigensplein en de parkeerautomaten en het materieel van de afdeling Wijkbeheer. De belangrijkste investering in 2014 betrof de aanschaf van een drietal mutifunctionele grasmaaiers. De totale investeringskosten hiervoor bedroegen ruim Overige materiële vaste activa Deze activa omvatten voornamelijk de aanschaf van software ten behoeve van de gemeentelijke organisatie, de aanschaf van hulpmiddelen voor gehandicapten en de inrichting Posthuis. Investeringen met een economisch nut; heffingen Het verloopoverzicht van de investeringen met een economisch nut waarvoor heffingen kunnen worden geheven, ziet er als volgt uit: Investeringen economisch nut; heffingen Boekwaarde Investeringen en Afschrijvingen Bijdrage Bijdrage Boekwaarde desinvesteringen verv.voorz. derden Riolering en afvalstoffen De investeringen zoals die in 2014 voor dit onderdeel zijn verricht, hebben met name betrekking op riolering in het buitengebied ( ), de uitbreiding van de riolering bij grondcomplexen ( ) en de vervangingsinvestering voor riolering ( ). Onder andere in het kader van de Brede Zorgplicht Rioleringen (BZR) zijn kosten gemaakt. De BZR is een omvangrijk project waarbij percelen worden aangesloten. Het project Brede Zorgplicht Riolering is noodzakelijk omdat er geen ongezuiverd afvalwater meer geloosd mag worden op het oppervlaktewater. Dat betekent, dat eigenaren van woningen zonder aansluiting op de riolering of een ander goedgekeurd zuiveringssysteem, maatregelen moeten treffen om zulke lozingen in de toekomst te voorkomen. De gemeente heeft met dit project de zorg voor zuivering van het afvalwater deels overgenomen van haar inwoners. Wel wordt een deel van de investeringen bekostigd vanuit hiervoor verschuldigde eigen bijdragen. Voor zover er sprake is van vervangingsinvesteringen, vindt er eveneens een bijdrage plaats vanuit de vervangingsvoorziening riolering. Het bovenstaande kan gespecificeerd als volgt worden weergegeven: Riolering en afvalstoffen Investeringen Bijdrage Bijdrage Netto derden voorziening investering Vervangingsinvesteringen riolering Uitbreiding riolering Grondexploitaties Investeringen riolering buitengebied

113 Investeringen met een maatschappelijk nut Het verloopoverzicht van de investeringen met een economisch nut, ziet er als volgt uit: Investeringen maatschappelijk nut Boekwaarde Investeringen en Afschrijvingen Afwaardering Bijdrage Boekwaarde desinvesteringen derden Gronden en terreinen 0 0 Grond-, weg- en waterbouwkundige werken Machines, apparaten en installaties De in het boekjaar 2014 gedane investeringen in grond-, weg- en waterbouwkundige werken met een maatschappelijk nut hebben betrekking op: Kades en oevers langs de Heresloot Verhardingen wegen Herstructurering Sinnebuorren Akkrum Financiële vaste activa De financiële vaste activa bestaan per ultimo december uit: Financiële vaste activa Boekwaarde Investeringen en Afschrijvingen / Vrijval Boekwaarde desinvesteringen Aflossingen Kapitaalverstrekkingen deelnemingen Voorziening 'kapitaalverstrekking deelnemingen' 1) Kapitaalverstrek. gemeenschap. regelingen 0 0 Leningen aan deelnemingen Overige langlopende leningen Overige uitzettingen > 1 jaar Bijdragen in activa van derden Deze posten kunnen als volgt verder worden gespecificeerd: Specificatie financiële vaste activa Percentage Boekwaarde Toevoeging Vrijval Afschrijving / Boekwaarde Aflossing Kap.verstr. deelnemingen Participatie Thialf 100% Voorziening participatie Thialf Gemeentelijk Sportcentrum 100% Sportstad Heerenveen 50% Voorziening Sportstad Heerenveen IJshockeyhal Thialf Heerenveen 100% Particip.maatsch.it Hearrenfean 100% Afvalsturing Friesland Bank Nederl. Gemeenten (BNG) Kapitaalverstr. participatiemij Aandelen Afvalsturing Friesland NV Kredietbank Nederland Fryslân Miljeu Leningen deelnemingen Leningen deelnemingen Overige langlopende leningen Hypothecaire geldl.ambtenaren Kredietbank Nederland Overige uitz. lpt. >1 jr Obligaties St. Samenwerk Effecten grootboek nationale schuld Bijdr.aan act. eigend. derden Gemeentelijk sportcentrum Uitbreiding Bornego College Nieuwbouw SBO Nieuwbouw Bornego College Sportcomplex Nieuwehorne Bijdrage Sportvereniging SIM

114 Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen In verband met een mogelijk risico van oninbaarheid is ten behoeve van deze balanspost een voorziening getroffen van inzake Thialf. Op grond van de verslaggevingsvoorschriften wordt deze voorziening ten behoeve van de presentatie in de balans in mindering gebracht op het activum. Dezelfde situatie doet zich voor bij de deelneming in Sportstad. Hier is een voorziening voor getroffen van (In 2013 is de deelname Sportstad Heerenveen, oorspronkelijk groot , afgewaardeerd naar In 2014 heeft daarentegen weer een opwaardering plaats gevonden met In de balans van 2014 wordt de deelneming in Sportstad Heerenveen derhalve gewaardeerd op ). Verder heeft de Gemeente Heerenveen een deelneming in IBF BV/CV. In het verleden is het ingebrachte kapitaal reeds afgeboekt. Gezien de economische vooruitzichten wordt dit gehandhaafd. Voorzieningen Boekwaarde Toevoeging Vrijval Aanwending Boekwaarde Kapitaalverstrekkingen deelnemingen Voorziening 'participatie Thialf' Voorziening 'Sportstad Heerenveen' (SSH) BV' Overige langlopende geldleningen u/g Sinds 2007 is het verstrekken van gemeentelijke hypotheken aan ambtelijk personeel niet meer toegestaan. Aan (extra) aflossingen van de annuïtaire hypothecaire geldleningen is in 2014 een bedrag ontvangen van (2013: ). Aan berekende rente is een bedrag ontvangen van (2012: ). Eind 2014 hebben 16 personen nog een hypotheek ( totaal ) bij de gemeente Heerenveen. Dat is één meer dan vorig jaar. Dit wordt veroorzaakt doordat vanuit de voormalige gemeente Boarnsterhim ook één medewerker is overgekomen die via de gemeente een hypothecaire geldlening had afgesloten. Als één van de rechtsopvolgers van de gemeente Boarnsterhim, neemt de gemeente Heerenveen deze hypotheek op basis van dezelfde voorwaarden over. Overige uitzettingen met een rentetypische looptijd > 1 jr. In verband met de liquidatie van Stichting Samenwerk zijn de in het bezit van de stichting zijnde obligaties overgedragen aan de gemeente Heerenveen. De nominale waarde van deze obligaties bedraagt De slotkoers per 31 december 2014 bedraagt ,73 (2013: ,11). De gemeente Heerenveen beschikt vanuit het verleden eveneens nog over zogenaamde effecten grootboek nationale schuld. Ten opzichte van 2013 zijn deze effecten met in waarde gestegen. De slotkoers per 31 december 2014 bedraagt (2013: ). De effecten zijn in de balans gewaardeerd tegen de aanschafwaarde van Specificatie uitzettingen met een looptijd > 1 jaar Nominale waarde Aanschafwaarde Slotkoers Marktwaarde Marktwaarde Obligaties St. Samenwerk 7,5% ,20% 155,65% Effecten grootboek nationale schuld 2,5% ,93% 165,06% Effecten grootboek nationale schuld 3% ,49% 198,17% Totaal Resultaat

115 Aangezien de waardering van deze post plaats vindt tegen de aanschafwaarde, is er hier sprake van een zogenaamde stille reserve. De stille reserve bedraagt per ultimo 2014 ruim Bijdrage aan activa in eigendom van derden De oorspronkelijke bijdrage in het gemeentelijke sportcentrum bedroeg Deze bijdrage wordt in 40 jaar annuïtair afgeschreven. De jaarlijkse annuïteit bedraagt Binnen dit bedrag is voor 2014 een bedrag aan afschrijvingen beschikbaar van De uitbreiding/nieuwbouw van het Bornego College, nieuwbouw SBO en Sportcomplex Nieuwehorne zijn binnen de financiële vaste activa ondergebracht bij Bijdragen aan activa in eigendom van derden, omdat de gemeente geen eigenaar is van de betreffende gebouwen, maar alleen een geldelijke bijdrage beschikbaar heeft gesteld voor de realisering van de uitbreiding/nieuwbouw. 113

116 Vlottende activa Voorraden De in de balans opgenomen voorraden worden uitgesplitst naar de volgende categorieën: Voorraden Boekwaarde Lasten Baten Voorziening Resultaat Inbreng Boekwaarde Bouwgronden in exploitatie Bouwgronden niet in exploitatie Overige gronden Gereed product en handelsgoederen Bouwgrond in exploitatie De boekwaarde van de diverse in exploitatie genomen complexen is in het afgelopen verantwoordingsjaar met ruim 4,7 miljoen gedaald. Deze daling wordt onder andere veroorzaakt door verkopen binnen het IBF II (ruim 1,4 miljoen) en Skoatterwâld (ruim 2,1 miljoen). Ten behoeve van deze beide complexen zijn ook de meeste kosten gemaakt (respectievelijk 1,7 miljoen en 2,3 miljoen). De belangrijkste oorzaak voor de daling van de boekwaarde is echter het noodzakelijkerwijs treffen van een aantal voorzieningen. In onderstaande tabel wordt het één en ander gespecificeerd naar complex weergegeven: Bouwgrond in exploitatie Boekwaarde Uitgaven Inkomsten Voorziening Resultaat Inbreng / Boekwaarde Uitname Tjalleberd - De Eide Skoatterwâld Heerenveen Oost Stadiongebied Stationsgebied De Kavels Heidemeer Jubbega Zuid IBF II De Fjilden Nieuwehorne Fedde Schurerplein Amelandlaan Schoollocaties Jubbega Tellegebied Spikerboor Zuid Haskerdijken Zandwinput Oudehaske Het afgelopen jaar bleven de verkopen van bouwkavels voor woningbouw en bedrijven achter bij de verwachtingen. Toch kan ook binnen de gemeente Heerenveen worden gemerkt dat de belangstelling voor kavels als gevolg van een beter worden economisch klimaat toeneemt. Desondanks is de verwachting dat als gevolg van achterblijvende verkoop van woningbouwkavels een aantal grondcomplexen uiteindelijk met een nadelig resultaat zal moeten worden afgesloten. Op grond van de verslaggevingsvoorschriften moet in die gevallen een voorziening worden getroffen ter grootte van het verwachte verlies. Nadat in voorgaande jaren reeds een voorziening voor verlieslatende complexen was getroffen van is ook in 2014 voor een aantal complexen een voorziening getroffen. Het totale hiermee gepaard gaande bedrag bedraagt in 2014 ruim 6,7 miljoen. Zoals blijkt uit het bovenstaande overzicht bedraagt de boekwaarde van de complexen die in ontwikkeling zijn 38,35 miljoen per 31 december Rekening houdend met de nog te maken kosten en de te verwachten opbrengsten kunnen de diverse complexen op termijn worden afgesloten met een voordelig resultaat van 4,1 miljoen (gebaseerd op de netto-contante waarde). Hierbij wordt de kanttekening geplaatst dat het behalen 114

117 van dit resultaat voor een belangrijk deel afhankelijk is van economische factoren. Indien het economische tij tegen zit, kan dit enerzijds leiden tot een stijging van de nog te maken kosten en anderzijds tot een stagnatie van de verkopen en/of lagere verkoopopbrengsten. Een stagnatie in de verkopen leidt in het algemeen tot een drukkend effect op de winstgevendheid van de complexen. Bouwgrond nog niet in exploitatie Binnen de Nog niet in exploitatie genomen gronden ontwikkelt het complex Gedempte Molenwijk II zich in positieve zin. De voorziening die voor dit complex in 2013 was getroffen voor een bedrag van kon in 2014 als gevolg van deze positieve ontwikkeling weer gedeeltelijk worden afgeboekt. Een voorziening van is inmiddels voldoende om het uiteindelijk nog verwachte tekort te kunnen dekken. De vrijval van wordt in 2014 als bate in de exploitatie verantwoord. Een specificatie per complex kan als volgt worden weergegeven: Nog niet in exploitatie genomen gronden Boekwaarde Uitgaven Inkomsten Voorziening Resultaat Inbreng / Boekwaarde Uitname Schoterlandseweg Terrein Hepkema Heerenveen Noord-Oost Schoollocaties Jubbega Gedempte Molenwijk II Voormalige Sfinx locatie De Stringen Akkrum Spikerboor Zuid ten Zuiden Haskerdijken Overige gronden De boekwaarde van deze gronden is als gevolg van de verkoop van Strategische gronden (opbrengst van ruim ) en de verkoop van Het Meer 2 (opbrengst ) gedaald tot circa 5 miljoen. De baten en lasten die worden gemaakt voor de overige gronden worden niet bijgeschreven op de boekwaarde. Hiermee wordt bereikt dat de waarde van deze gronden de marktwaarde niet te boven gaat. De waarde van Klaverblad Noord-Oost wordt hierdoor bevroren op 3,14. De andere complexen hebben een boekwaarde per m 2 van 3,25. Het bevriezen van de boekwaarde betekent uiteraard wel dat alle baten en lasten in enig jaar direct als resultaat worden verantwoord. Met name door de verkoop van de eerder genoemde Strategische gronden en Het Meer 2 ontstaat er hierdoor in 2014 een voordelig resultaat van bijna Een specificatie van de overige gronden kan als volgt worden weergegeven: Overige gronden Boekwaarde Uitgaven Inkomsten Voorziening Resultaat Inbreng / Boekwaarde Uitname Centrum Heerenveen Klaverblad Noord-Oost Leeuwarderstraatweg Klaverblad Noord Strategische gronden Het Meer Falkena binnen

118 Een overzicht van alle complexen waarvoor per 31 december een voorziening is getroffen kan tenslotte als volgt worden weergegeven: Voorzieningen grondexploitaties Stand Toevoeging Vrijval Stand Tjalleberd - De Eide Skoatterwâld Heidemeer De Fjilden Nieuwehorne Haskerdijken Gedempte Molenwijk II Voor een verdere toelichting per complex word verwezen naar de Paragraaf Grondbeleid. Gereed product en handelsgoederen De per 31 december 2014 aanwezige voorraden van het Posthuis zijn verantwoord onder de overige grond- en hulpstoffen. Uitzettingen korter dan één jaar De in de balans opgenomen uitzettingen met een looptijd van maximaal één jaar kunnen als volgt gespecificeerd worden: Vorderingen Boekwaarde Boekwaarde Openbare lichamen Schatkistbankieren 0 0 Rek.courant met niet-financiële instellingen Overige vorderingen Af: voorziening voor mogelijke oninbaarheid Vorderingen op openbare lichamen Binnen de post vorderingen Openbare lichamen is onder andere de vordering op het BTW-Compensatiefonds opgenomen (het hiermee gepaard gaande bedrag bedraagt voor het verantwoordingsjaar ,0 miljoen (2013: 4,3 miljoen). Op 1 januari 2003 is het BTW-compensatiefonds (BCF) ingevoerd. Dit fonds is destijds ingevoerd om de afweging tussen zelf werkzaamheden uitvoeren binnen de publieke sector of uitbesteden aan private partijen niet te laten verstoren doordat de ene vorm wel is vrijgesteld (interne uitvoering) van BTW en de andere vorm (uitbesteding) niet. Uit het BCF krijgen gemeenten, provincies en kaderwetgebieden in beginsel compensatie voor de BTW die zij hebben betaald aan private partijen voor de uitvoering van overheidstaken. Na afloop van het kalenderjaar wordt door de inspecteur van de rijksbelasting de definitieve bijdrage over het betreffende kalenderjaar vastgesteld. De definitieve bijdrage bedraagt het saldo van de opgave van de gemeenten, de verstrekte voorschotten (indien van toepassing) en de verschuldigde omzetbelasting (hetgeen de gemeente verschuldigd is aan het Rijk) en wordt 6 maanden na vaststelling uitbetaald of teruggevorderd. Tot vijf jaar na het kalenderjaar waarop de BTW-compensatie betrekking 116

119 heeft kan nog worden nabetaald of teruggevorderd door het Rijk. Bij een nabetaling of terugvordering wordt rekening gehouden met rente. Verder zijn binnen deze post de algemene vorderingen (de zogenaamde Staat O ; ) verantwoord. Tenslotte worden diverse vorderingen op het Rijk, provincie et cetera onder deze post gerubriceerd. Een tweetal bijzondere posten die binnen de vorderingen op het Rijk zijn opgenomen, zijn gerelateerd aan het Ministerie van sociale Zaken en Werkgelegenheid. Enerzijds bestaat er per balansdatum een vordering in het kader van de Meerjarige Aanvullende Uitkering (MAU). Deze vordering bedraagt over 2014 ruim Daarnaast is aan de gemeente Boarnsterhim over 2013 een Incidentele Aanvullende Uitkering (IAU) toegekend van ruim 1 miljoen. Het deel hiervan voor de gemeente Heerenveen bedraagt Via de gemeente Leeuwarden zal dit laatste bedrag in de loop van het eerste kwartaal van 2015 worden ontvangen. Schatkistbankieren Decentrale overheden - waaronder dus gemeenten - zijn verplicht alle middelen die ze niet direct nodig hebben voor hun publieke taak (en die in het verleden daarom op een bank- of spaarrekening stonden) in de schatkist aan te houden. Het is niet meer toegestaan om middelen aan te houden op een rekening-courant of spaarrekening bij private partijen zoals een bank. Ook het uitzetten van middelen door te beleggen is niet meer toegestaan; wel geldt voor bestaande beleggingen een overgangsregeling. Een belangrijke uitzondering op de hoofdregel dat alle middelen in de schatkist moeten worden aangehouden, is het drempelbedrag dat buiten de schatkist mag blijven. Naast het drempelbedrag (het drempelbedrag voor de gemeente Heerenveen bedraagt ruim ) zijn er nog een aantal andere middelen die worden uitgezonderd. Ten eerste de middelen in nazorgfondsen zoals die zijn ingesteld op basis van de Wet milieubeheer. Ook bestaande beleggingen (peildatum 4 juni 2012) en middelen op zogenoemde G- rekeningen zijn uitgezonderd. Daarnaast vallen middelen die vanuit de publieke taak worden aangehouden bij derden ook niet onder schatkistbankieren. Het gaat dan bijvoorbeeld om onderpand of derdengelden (zoals in het kader van schuldhulpverlening). De verplichting tot schatkistbankieren is eind 2013 ingegaan. Op de beide balansdata was het saldo aan liquide middelen van de gemeente Heerenveen dusdanig, dat niet aan het schatkistbankieren behoefde te worden deelgenomen. Gedurende het jaar 2014 was er echter wel sprake van verplicht schatkistbankieren. Het verloop van het saldo van schatkistbankieren gedurende het verantwoordingsjaar was als volgt: 117

120 Het hoge bedrag aan liquide middelen dat door middel van schatkistbankieren in rekening-courant bij het Rijk werd aangehouden is veroorzaakt door een aantal incidentele ontvangsten in 2014: (bedragen x ) Verkoop percelen grond in het grondbedrijf 5,2 Overdragen GR Bedrijvenpark A7 aan de gemeente De Friese Meren 4,6 Overdragen brandweerkazernes en materieel Veiligheidsregie Fryslân 4,1 13,9 Om er voor te zorgen dat de gemeente Heerenveen altijd voldoet aan de wet- en regelgeving omtrent het schatkistbankieren, is er met de BNG (Bank Nederlandse Gemeenten) een overeenkomst afgesloten dat alle liquide middelen boven de 1 miljoen, automatisch dagelijks worden afgeroomd ten gunste van het schatkistbankieren. Rekening-courantverhoudingen met niet-financiële instellingen De gemeente heeft in 2006 aan het International Business Park Friesland C.V. een kredietfaciliteit ter beschikking gesteld. De kredietfaciliteit bestaat in de eerste plaats uit een krediet in rekening-courant. In plaats van het krediet in rekening-courant kunnen in onderling overleg door de gemeente aan het IBF leningen worden verstrekt; één en ander met inachtneming van de kredietlimiet. Tot en met 2014 is alleen krediet verstrekt in rekening-courant. Per 31 december 2014 bedraagt de stand van de rekening courant verhouding -/ (een schuld derhalve). De stand per bedroeg nog (vordering) Overige vorderingen Binnen de post Overige vorderingen zijn onder andere de volgende posten verantwoord: Overige vorderingen Saldo Saldo Debiteuren algemeen (staat O) Diverse gemeentelijke belastingen Aandeel partners schadeverg. SKW Vergoeding Nedvang Subsidie Nedvang; afvalstromen 4 e kw Nedvang; convenant zwerfvuil Parkeeropbrengsten Energiekosten Bijdr. Gem. L'warden Actieteam/Drie werk Bijstandsontvangers Veiligh.regio Friesland Overdr.brandweer Diftar; 4 e kw Div.bijdr. De Kompanije Overig Een verdere gedetailleerde specificatie van de vorderingen is aanwezig bij de diverse afdelingen. Bij de uitkeringsdebiteuren is sprake van een vordering met een bruto waarde van circa 4,1 miljoen. Hiervan wordt 2,9 miljoen voorzien voor dubieuze debiteuren. In de balans zijn de uitkeringsdebiteuren voor de nettowaarde 1,2 miljoen verantwoord. 118

121 In januari 2008 zijn de uitvoeringsregels voor oninbare vorderingen (met terugwerkende kracht tot 1 januari 2007) door het college vastgesteld. Conform de uitvoeringsregels is er toen voor een drietal debiteurengroepen een voorziening voor mogelijke oninbaarheid getroffen. Het betrof hier de volgende groepen van debiteuren: gemeentelijke belastingen en rechten, naheffingen betaald parkeren, overige vorderingen. Ingaande 2014 is een voorziening voor dubieuze debiteuren niet langer noodzakelijk. Van elke vordering wordt namelijk de inbaarheid beoordeeld. Indien de inbaarheid niet langer reëel is en alle mogelijke incassoprocedures zijn doorlopen, dan wordt de vordering ten laste van de exploitatie afgeboekt. De financiële administratie geeft aan welke bedragen niet meer kunnen worden ingevorderd. Hierbij is rekening gehouden met de hierbij behorende uitvoeringsregels. Alle invorderingsmogelijkheden zijn benut, voordat een oninbaarverklaring in beeld komt (van beslag tot aan het inbrengen van vorderingen bij faillissementen). Ook is door de invorderingsambtenaar een besluit genomen tot het oninbaar verklaren van bijvoorbeeld belastingen. Afboeking van de vordering vindt op dat moment direct ten laste van de exploitatie plaats. De per balansdatum bestaande vorderingen zijn derhalve reëel. Het totale bedrag inzake de voorziening dubieuze debiteuren per 31 december 2013 bedroeg nog Liquide middelen Het saldo van de liquide middelen bestaat uit de volgende componenten: Liquide middelen Boekwaarde Boekwaarde Kassaldi Bank- en girosaldi De gemeente maakt gebruik van een pakket voor geïntegreerde dienstverlening voor het betalingsverkeer en kredietoperaties van de NV Bank Nederlandse Gemeenten (BNG). Hiervoor zijn een tweetal overeenkomsten afgesloten, namelijk een rekening-courant overeenkomst en een (raam)overeenkomst voor geïntegreerde dienstverlening. Op grond van deze overeenkomsten vindt ondermeer de renteberekening plaats over de hoofdrekening en de nevenrekeningen bij de BNG tezamen; er is bij deze berekening sprake van een zogenaamde concernblok -koppeling. Per 31 december 2014 bedroeg het rekening-courantsaldo op de hoofdrekening bij de BNG negatief (2013: negatief). Voor een nadere toelichting wordt voor dit onderdeel daarom verder verwezen naar de toelichting op de vlottende passiva (netto vlottende schulden). 119

122 Overlopende activa De post overlopende activa bevat de volgende - op basis van BBV verplicht voorgeschreven - posten: Overlopende activa Boekwaarde Boekwaarde Nog te ontvangen bedragen met een specifiek bestedingsdoel 0 0 Overige nog te ontvangen bedragen en vooruitbetaalde bedragen De post Overige nog te ontvangen bedragen en vooruitbetaalde bedragen kan vervolgens als volgt worden gespecificeerd: Overige nog te ontvangen bedragen en vooruitbetaalde bedragen Boekwaarde Boekwaarde Overige nog te ontvangen bedragen Vooruitbetaalde bedragen De Overige nog te ontvangen bedragen worden, conform voorgaande jaren grotendeels (ruim ) gevormd door het bedrag aan te ontvangen BTW. 120

123 Passiva Vaste passiva Eigen vermogen Om financiële tegenvallers te kunnen opvangen heeft de gemeente weerstandsvermogen nodig. Het weerstandsvermogen is de verhouding tussen de weerstandscapaciteit en de risico s die de gemeente loopt. De risico s die worden gelopen zijn velerlei en van diverse aard. De weerstandscapaciteit bestaat uit de middelen die kunnen worden ingezet om tegenvallers op te vangen. Naast de bufferreserves zijn dit langlopende voorzieningen, ongebruikte belastingcapaciteit en ruimte op de begroting (waaronder de post onvoorzien ). Bij het optimaliseren van het weerstandsvermogen spelen naast weerstandscapaciteit en risico s als zodanig ook andere factoren een rol. Het gaat hierbij om het aanpassingsvermogen of de flexibiliteit van de organisatie en om de kans op gelijktijdigheid van tegenslagen. Op zichzelf genomen kleine risico s kunnen door toeval gelijktijdig of vlak na elkaar optreden, waardoor toch een groot beroep op de weerstandscapaciteit noodzakelijk is. De kansen op verschillende soorten tegenvallers kunnen afhankelijk zijn. Zo kan bijvoorbeeld een terugval van de economische groei leiden tot een lagere algemene uitkering, hogere rente, een groter beroep op garanties en meer bijstandsuitgaven. Het beleid van de gemeente Heerenveen is er op gericht dat in eerste instantie de incidentele weerstandscapaciteit wordt gebruikt om zowel incidentele als structurele tegenvallers te dekken. Mochten zich in enig jaar structurele tegenvallers voordoen zonder dat daar meevallers tegenover staan, dan zullen deze eerst worden afgedekt middels de incidentele weerstandscapaciteit. Vervolgens zal in de eerstvolgende Verantwoordings- en Perspectiefnota structurele dekking worden gezocht. De gevolgen van het voordoen van een risico worden dus altijd eerst uit de incidentele weerstandscapaciteit gedekt. Uitgangspunt is daarbij, dat met name de vrij aanwendbare (algemene) reserves gebruikt worden om tegenvallers te dekken. Bestanddeel Incidenteel Structureel Algemene reserve Reserves en voorzieningen Onvoorzien Begrotingsruimte Stille reserves Onbenutte belastingcapaciteit Kostenreducties (bezuinigingen) Het eigen vermogen vormt een van de belangrijkste componenten van de weerstandscapaciteit. 121

124 Het in de balans opgenomen eigen vermogen (excl. rekeningresultaat 2014) bestaat uit de volgende posten: Reserves Stand Toevoegingen Onttrekkingen Stand Algemene reserves Bestemmingsreserves; egalisatie tarieven Bestemmingsreserves; overig De mutaties op de reserves van de algemene dienst zijn via functie 980 verantwoord in de exploitatie. Voor een nadere specificatie wordt verwezen naar bijlage 3 van deze jaarrekening (overzicht mutaties reserves; de Staat D ). De algemene reserves zijn als volgt opgebouwd: Specificatie 'Algemene reserves' Stand Toevoegingen Onttrekkingen Stand Algemene reserve niet geblokkeerd Algemene reserve Algemeen In de Verantwoordings- en Perspectiefnota 2013 zijn reeds voorstellen geformuleerd voor het herstel van het negatieve eigen vermogen als gevolg van de voorgenomen activeringen van de boekwaarden op diverse complexen in het grondbedrijf ( 51,1 miljoen). De effectuering van de voorstellen voor het herstel van het eigen vermogen uit genoemde nota heeft voor een belangrijk deel daardoor plaats gevonden in de Themarekening Het herstel in 2013 bestond voornamelijk uit het opheffen van een aantal (algemene) reserves en het doorvoeren van een stelselwijziging (toerekenen van kosten van bestedingen in de openbare ruimte van het grondbedrijf aan de exploitatie). In 2013 zijn de bestaande algemene reserves samengevoegd en is er één nieuwe algemene reserve gevormd, waarop de afwaarderingen van het grondbedrijf destijds in mindering zijn gebracht (per 31 december 2013 bedroeg het saldo van deze reserve daardoor 16,5 miljoen negatief). Algemene reserve niet geblokkeerd De doelstelling van de algemene reserve niet-geblokkeerd is gelegen in het vormen van een buffer voor het opvangen van risico s waarvoor geen bestemmingsreserve of voorziening is gevormd. De buffer is dus gevormd om eventuele tegenvallers in de reguliere exploitatie van de algemene dienst op te vangen. De algemene reserve nietgeblokkeerd bedraagt per 31 december ,-. Algemene reserve Als gevolg van de besluitvorming uit de Verantwoordings- en Perspectiefnota 2013, Bestuursrapportage 2013 en Verzamelbesluit bedraagt de stand van de reserve per 31 december ,5 miljoen negatief. Zoals blijkt uit het bovenstaande verloopoverzicht van de algemene reserves is er in 2014 duidelijk sprake geweest van herstel. Bedroeg de stand van de algemene reserve per 1 januari 2014 nog 16,5 miljoen negatief, per 31 december 2014 is dit verbeterd tot negatief 8,5 miljoen. 122

125 Bestemmingsreserves Bestemmingsreserves zijn reserves waaraan door de Raad een bepaalde bestemming is gegeven. De precieze doelstelling per reserve staat beschreven in de notitie Reserves en Voorzieningen per 1 januari In deze jaarstukken wordt deze doelstelling slechts kort toegelicht. Bestemmingsreserve Doel Bedrag Bestemmingsreserve ter egalisatie van tarieven Afvalstoffenheffing Egalisatie van de tarieven afvalstoffenheffing Subtotaal Overige bestemmingsreserves Projecten uit eigen middelen Ontw. lokale eco.ontwikkeling Sociaal Cultureel werk Aengwirden Betaald parkeren Door de dienst Visie en Regie worden diverse projecten uitgevoerd die niet op de staat van investeringen terechtkomen omdat deze uit eenmalige middelen worden gefinancierd en of met subsidies en bijdragen van derden worden gedekt. Nog niet bestede gemeentelijke middelen per ultimo boekjaar van gemeentelijke projecten worden ten gunste van deze reserve gebracht en in volgende boekjaar weer beschikbaar gesteld voor de betreffende projecten. In 2009 is Stichting Debuut opgeheven. Dit batig saldo is overgegaan naar de gemeente met als voorwaarde dat het wordt besteed aan een doel dat overeenstemt met (één van) de oorspronkelijke doelstellingen van de stichting. Deze doelstellingen zijn gericht op het stimuleren van het ondernemerschap, dan wel het versterken van het lokaal economische klimaat in de gemeente Heerenveen. Het bevorderen van de sociale cohesie in de dorpen van de voormalige gemeente Aengwirden Het opbouwen van een buffer voor het onrendabele gedeelte van de huidige en toekomstig te realiseren parkeervoorzieningen Reserve oud papier Dekking voor het verhoogde subsidiebedrag voor oud papier Reserve leegstand Kompanije/MFA Jubbega Reserve Baggeren Functionaliteits en Duurzaamheidsfonds Wet werk en bijstand inkomensdeel Smûk & Sunich, duurzaam wonen in Heerenveen Facilitaire Diensten en middelen Frictiekosten concern Reserve IT-agenda Reserve BGT Dekking voor eventuele leegstand van de MFA Het reserveren van gelden voor het financieren van toekomstige baggerprojecten. Deze reserve is komen te vervallen, door de wijziging in de bekostiging in het beheer en onderhoud van de onderwijsgebouwen. Egalisatie van kosten ten opzichte van de ontvangen rijksmiddelen Bevorderen energetische verbetering bestaande woningbouw (koop en huur) met minimaal 0,75 Energie-Index Egalisatie van kosten van facilitaire diensten en middelen, die voor de bedrijfsvoering in de organisatie noodzakelijk zijn. Het vormen van een buffer voor het opvangen van frictiekosten met betrekking tot personeelskosten Doorontwikkeling van geautomatiseerde informatievoorziening te kunnen financiëren De kosten die gepaard gaan met de realisatie en implementatie van de Basisregistratie Grootschalige Topografie te dekken Subtotaal Totaal

126 Voor het verloop van de bestemmingsreserves wordt verder verwezen naar het bijlagenboek bij de jaarrekening, bijlage 3 (staat van reserves). Gerealiseerd resultaat Gerealiseerd resultaat Resultaat Resultaat Gerealiseerd resultaat algemene dienst Gerealiseerd resultaat grondexploitaties Het resultaat van de jaarrekening 2014 bedraagt negatief ,71. Voorzieningen De vorming van een voorziening geschiedt op basis van bedrijfseconomische grondslagen. Ondanks dat de gemeenteraad bij het treffen van een voorziening feitelijk geen keus heeft, dient het vormen van een voorziening wel geaccordeerd te worden door de gemeenteraad. Dit vloeit voort uit het feit dat de gemeenteraad beschikt over het zogenaamde budgetrecht. Aangezien de voorziening wordt gevormd ten laste van de exploitatierekening, betekent dit dat de gemeenteraad met de vorming er van moet instemmen. Voorzieningen worden, conform BBV, gevormd wegens: Verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs te schatten. Op de balansdatum bestaande risico s ter zake van bepaalde te verwachten verplichtingen of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs is te schatten. Kosten die in een volgend begrotingsjaar zullen worden gemaakt, mits het maken van die kosten zijn oorsprong mede vindt in het begrotingsjaar of in een voorafgaand begrotingsjaar en de voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal begrotingsjaren. Bijdragen aan toekomstige vervangingsinvesteringen, waarvoor een heffing wordt geheven. Voorzieningen mogen niet worden gevormd voor jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume. Rentetoevoeging aan voorzieningen is bovendien niet toegestaan. Het verloop van de voorzieningen in 2014 wordt in onderstaand overzicht weergegeven: Voorzieningen Saldo Toevoegingen Onttrekkingen Vrijval Boekwaarde Voorziening voor verplichtingen, verliezen en risico's Egalisatievoorziening Van derden verkregen middelen die specifiek besteed worden Voor een nadere specificatie wordt ook nog verwezen naar het bijlagenboek bij de jaarrekening, bijlage 3 staat van voorzieningen. 124

127 Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico s Het verloop van deze voorzieningen kan als volgt worden weergegeven: Omschrijving Stand Storting Vrijval Aanwending Stand Verplichtingen, verlies en risico's Voorziening garanties Onderhoud walbeschoeiingen Voorziening bedrijvenpark A Risico Caparis Voorziening risico precario Gevolgen wet APPA WGA-fonds Participatiefonds kwijtscheldingen Afwikkeling projecten Faciliteiten Raad Millenniumactiviteiten Totaal verplichtingen, verlies en risico's Egalisatievoorzieningen Het verloop van de egalisatievoorzieningen van de gemeente luidt: Omschrijving Stand Storting Vrijval Aanwending Stand Onderhoud- en egalisatievoorzieningen Groot onderhoud gemeentehuis Inventaris gemeentehuis Voorziening sportvelden Maatschappelijke accommodaties Onderhoud onderwijsgebouwen Groot onderhoud MFA Us Kubus Groot onderhoud MFA De Barte De Knipe Totaal onderhoud en egalisatie Van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden Onder deze post worden de ontvangen middelen verantwoord waaraan door de verstrekker een specifiek bestedingsdoel is verbonden. Daarnaast worden de middelen hier verantwoord bestemd voor de medefinanciering van toekomstige investeringen in activa waarvoor een heffing kan worden geheven De specificatie van deze posten kan als volgt worden weergegeven: Omschrijving Stand Storting Vrijval Aanwending Stand Van derden verkregen middelen Rioleringen Achterstallig onderhoud oevers Verplichtingen Boarnsterhim (afd. RO) Achterstalling onderhoud B'him (afd. IBOR) Totaal vervangingsvoorzieningen

128 Een deel van deze voorziening wordt ingaande de jaarverslaggeving van 2014 voor het eerst opgenomen op grond van een wijziging van de verslaggevingregels (BBV). Indien gemeenten in de heffingen bijdragen hebben opgenomen voor toekomstige vervanging van investeringen voor riolering en afvalstoffeninzameling, dan komen deze gelden in een vervangingsvoorziening. Dit was reeds het geval, echter op de balans is er vanaf 2014 een aparte categorie voor deze voorzieningen voorgeschreven. Zodra de daadwerkelijke vervangingsinvestering plaats vindt, wordt deze investeringen geactiveerd. Vervolgens worden de bedragen opgenomen in de voorzieningen rechtstreeks op de vervangingsinvesteringen in mindering gebracht. 126

129 Voorzieningen Doel Bedrag Voorzieningen voor verplichtingen, verlies en risico's Voorziening garanties Onderhoud walbeschoeiingen Voorziening Bedrijvenpark A7 Risico Caparis Risico Precario Gevolgen Wet APPA WGA-fonds Participatiefonds kwijtscheldingafvalstoffenheffing Afwikkeling projecten Afdekken van de financiële risico s die voortvloeien uit de borgstelling aan verenigingen in de gemeente Heerenveen. Het creëren van een voorziening teneinde de toekomstige investering met betrekking tot het onderhoud van walbeschoeiingen te bekostigen Afdekking van de deelneming in de gemeenschappelijke regeling Bedrijvenparken A7 Afdekken van de financiële risico s die voortvloeien uit de verbonden partijen Caparis NV/GR SW Fryslân. Het opvangen van een eventuele verplichting tot terugbetaling van opgelegde precariobelasting Het opvangen van de gevolgen van de wijziging van de Wet APPA. Ter dekking van de kosten van WGA-uitkeringen voor arbeidsongeschikte werknemers in de zin van de WGA die voor onze eigen rekening komen. Continueren kwijtschelding afvalstoffenheffing (agv afschaffing zalmsnip) Afwikkeling investeringen met eenmalige dekking (reserves) of externe middelen. In verband met de nieuwe voorschriften (BBV) kan er niet sprake zijn van negatieve boekwaarden. Afwikkeling vindt plaats t.l.v. deze voorziening Faciliteiten Raad Egalisatie van kosten voor faciliteiten voor de Raad Millenniumactiviteiten Uitvoeren van het raadsbesluit over Millenniumactiviteiten Subtotaal Onderhoud- en egalisatievoorzieningen Groot onderhoud gemeentehuis Egalisatie van onderhoudskosten gebouw Inventaris gemeentehuis Egalisatie van kosten van de inrichting Voorzieningen sportvelden Maatschappelijke accommodaties Onderhoud onderwijsgebouwen Egalisatie van onderhoudskosten natuur- en kunstgrasvelden, inclusief atletiekbaan. Egalisatie van de onderhoudskosten van de maatschappelijke accommodatie. Door de wijziging in de bekostiging in het beheer en onderhoud van de onderwijsgebouwen, zal de reserve in 2014 worden opgeheven Groot onderhoud MFA Us Kubus Groot onderhoud MFA De Barte De Knipe Egalisatie van kosten voor het toekomstige groot onderhoud MFA Us Kubus Egalisatie van kosten voor het toekomstige groot onderhoud MFA De Barte Subtotaal Voorziening egalisatie tarieven Rioleringen Egalisatie ten behoeve van de (investeringen in de) riolering Verplichting Boarnsterhim (afd. RO/risicovoorziening) Achterstallig onderhoud Boarnsterhim (afd. IBOR, onderhoudsvoorziening) Achterstallig onderhoud oevers Voorziening ter dekking van de risico s, welke voortvloeien uit de herindeling Boarnsterhim. Voorziening voor het uitvoeren van het achterstallig onderhoud op het grondgebied van de voormalige gemeente Boarnsterhim. De middelen vloeien voort uit de splitsingsbalans. Egalisatie van kosten voor het toekomstige groot onderhoud aan de oevers Subtotaal Totaal

130 Vaste schulden met een looptijd langer dan één jaar In het onderstaande overzicht wordt het verloop weergegeven van de langlopende schulden over het jaar Voor een nadere specificatie wordt verwezen naar de staat van langlopende schulden (bijlage 4, staat model E). Langlopende leningen Oorspronkelijke Saldo per Afgesloten Aflossing Saldo hoofdsom Banken Pronvinsje Fryslân Rentelast Rentelast Rentelast Banken Pronvinsje Fryslân In 2014 is er één nieuwe geldlening aangetrokken. In het kader van de wet Fido (Wet financiering decentrale overheden) mag de gemeente maximaal zo n 11,5 miljoen met vlottende middelen financieren. Omdat de rente van kortlopende financieringsinstrumenten de laatste jaren eigenlijk voortdurend lager is dan de langlopende rente, wordt de financieringsbehoefte zoveel mogelijk ingevuld met kortlopende middelen. De totale rentelast met betrekking tot de vaste schulden voor het jaar 2014 bedroeg - zoals blijkt uit het bovenstaande verloopschema (2013: ). Voor het jaar 2015 wordt voor de huidige langlopende leningen een rentelast geraamd van De aflossingsbedragen (uitgaande van de per ultimo 2014 bestaande langlopende schulden) kunnen voor de komende jaren als volgt worden gespecificeerd: Termijn Aflossing 1 jaar jaar jaar en langer

131 Vlottende passiva Onder de vlottende passiva zijn de netto-vlottende schulden en de overlopende passiva verantwoord. Netto vlottende schulden Onder netto-vlottende schulden wordt verstaan die schulden die een rentetypische looptijd kennen die korter is dan één jaar. De in de balans opgenomen netto-vlottende schulden kunnen als volgt worden gespecificeerd: Kortlopende schulden Boekwaarde Boekwaarde Kasgeldleningen openbare lichamen 0 0 Overige kasgeldleningen 0 0 Bank- en girosaldi Overige schulden Kasgeldleningen De wet Financiering decentrale overheden (wet Fido) schept een bindend kader voor een verantwoordelijke en professionele inrichting van de treasuryfunctie bij decentrale overheden waaronder gemeenten. Het uitgangspunt voor de wet Fido, het beheersen van risico's, uit zicht in een tweetal randvoorwaarden voor het treasurybeleid: Het aangaan en verstrekken van leningen alsmede het verstrekken van garanties is alleen toegestaan voor de uitoefening van de publieke taak. Tijdelijke uitzettingen en derivaten moeten een prudent (verstandig) karakter hebben en mogen niet zijn gericht op het genereren van inkomsten door het lopen van overmatige risico's Het beheersen van risico's als uitgangspunt van de wet Fido uit zich verder in voorschriften omtrent de kasgeldlimiet en de renterisiconorm. Beide beogen de renterisico's te begrenzen die verbonden zijn aan de financiering door middel van achtereenvolgens de korte schuld en de lange schuld. Het begrenzen van de risico s van de korte schuld geschiedt via voorschriften ten aanzien van de kasgeldlimiet. Voor het jaar 2014 is de kasgeldlimiet voor de gemeente Heerenveen becijferd op circa 11,5 miljoen. Ultimo 2013 en 2014 waren er geen lopende kasgeldleningen. Voor een verdere toelichting wordt tevens verwezen naar de paragrafen behorende bij de jaarstukken 2014 (onderdeel 3.2. financiering). Bank-en girosaldi De bank- en girosaldi per 31 december worden gevormd door de debet- en creditsaldi van de BNG. Het saldo kan als volgt worden gespecificeerd: Bank- en girosaldi Stand Stand B.N.G. (algemeen) nr (F) B.N.G. (belastingen) rek (F) B.N.G. (Posthuis) nr (F) B.N.G. (Floatrekening) nr (F) B.N.G. (SKB) nr (F)

132 Overige schulden De overige schulden per 31 december 2014 worden gevormd door het uitstaande bedrag aan crediteuren. Voor een nadere specificatie van de post overige schulden wordt verwezen naar de afdeling financiële dienstverlening. De afwikkeling van de post overige schulden vertoont een normaal verloop. Overlopende passiva De specificatie van de post overlopende passiva is als volgt: Overlopende passiva Boekwaarde Boekwaarde Nog te betalen bedragen Vooruitontvangen bedragen Nog te betalen bedragen De bedragen per ultimo verslagjaar kunnen als volgt worden gespecificeerd: Specificatie 'nog te betalen bedragen' Boekwaarde Boekwaarde Uitkeringslasten Soza BTW fiscus Overlopende rente Nog te betalen Overig De belangrijkste posten binnen de Nog te betalen bedragen kunnen als volgt worden weergegeven: Omschrijving Bedrag Diverse nog te betalen bedragen < Gem.Leeuwarden BBZ en IOAZ december Nog te betalen verkoop verlofdagen Verplichting Sportstad Buiten (skatebaan) Raming afrekenng Bbz en IOAZ Rijk Hulpmiddelen en woningaanpassingen WMO Verplichting Stork:Terbandsterbrug Algemene Uitkering, te bet.voorl.afrekening Algemene Uitkering, te.bet.voorl.afrekening Voor een verdere specificatie van de post nog te betalen bedragen wordt verwezen naar bijlage 8, staat model N. Deze bijlage is in een afzonderlijk boekwerkje bij de jaarrekening opgenomen. De nog te betalen bedragen worden in de loop van het jaar 2015 regulier afgewikkeld. 130

133 Vooruitontvangen bedragen Niet bestede middelen van uitkeringen van Europese en Nederlandse overheidslichamen met een specifiek bestedingsdoel moeten ingaande 2008 worden verantwoord onder de 'overlopende passiva'. Dit laatste is geregeld in artikel 49 van het BBV. Specificatie 'vooruitontvangen bedragen' Boekwaarde Boekwaarde Rijksbijdrage Participatiebudget Rijksbijdr. invest. stedel. vernieuw Actieplan Jeugdwerkloosheid Overig Een verloopoverzicht van deze vooruitontvangen doeluitkeringen over 2014 kan als volgt worden weergegeven: Verloopoverzicht 'vooruitontvangen bedragen' Boekwaarde Toevoeging Onttrekking Vrijval Boekwaarde Rijksbijdrage Participatiebudget Rijksbijdr. invest. stedel. vernieuw Actieplan Jeugdwerkloosheid Overig

134 Niet uit de balans blijkende verplichtingen Garant- en borgstellingen Een garantie is een vorm van zekerheidstelling. Het is een overeenkomst waarbij de ene partij (de garant) zich jegens een andere partij (de schuldeiser) verbindt tot nakoming van een verbintenis die een derde (de gegarandeerde) jegens de schuldeiser heeft. Dit is overigens geen vastomlijnd juridisch begrip. Dat geldt wel voor een andere vorm van zekerheidstelling: de borgtocht. Borgtocht is volgens het Burgerlijk Wetboek (artikel 7:850) een overeenkomst waarbij de ene partij (de borg) zich jegens een andere partij (de schuldeiser) verbindt tot nakoming van een verbintenis die een derde (de hoofdschuldenaar) jegens de schuldeiser heeft of zal verkrijgen. Daar waar wordt gesproken van gemeentelijke garantstelling, is formeel sprake van borgtocht. De gemeente Heerenveen staat per 31 december 2014 nog borg voor een bedrag van bijna 20 miljoen. Het bedrag is, conform de jaarverslaggevingseisen, buiten de balans onder de passiva verantwoord. Gewaarborgde geldleningen Van de door de gemeente per ultimo 2014 gewaarborgde geldleningen kan - onder verwijzing naar de bijlage staat F bij de rekening - het volgende overzicht worden gegeven: Oorspronkelijk Percentage Saldo Saldo bedrag borgstelling Woningbouw: Stichting Accolade % Woonfriesland % Serviceflat Oranjewoud % Stichting Meriant % Kinderwoud, Heerenveen % Stichting Bibliotheken Mar en Fean % Stichting Verzorgingscentra Utingeradeel % Stichting SBV, Tjalleberd % Totaal Garanties Herindeling Boarnsterhim Voor wat betreft de gegarandeerde geldleningen is vooralsnog geen rekening gehouden met leningen die voorheen door de gemeente Boarnsterhim zijn gegarandeerd. Per 1 januari 2014 zijn deze formeel overgegaan naar de rechtsopvolger gemeente Leeuwarden. De gemaakte afspraken over het verdelen van deze garanties tussen de betreffende gemeenten is echter nog niet geformaliseerd. Deze formalisatie wordt in 2015 afgerond. WSW Instellingen op het gebied van zorg- en sociale woningbouw hebben de mogelijkheid leningen aan te trekken via het Waarborgfonds sociale woningbouw (WSW). Hiervoor geldt een achtervangregeling waarvoor ook de gemeente Heerenveen risicodragend is. De omvang van de door de gemeente Heerenveen gegarandeerde geldleningen bedraagt per 31 december

135 NHG Voor particuliere woningen geldt de Nationale Hypotheek Garantie van de Stichting waarborgfonds eigen woningen (NHG). Indien het waarborgfonds niet toereikend is om de financiële risico s op te vangen kan de gemeente Heerenveen voor 50% worden aangesproken om het tekort aan te vullen. Dit geldt voor leningen die voor 1 januari 2011 zijn afgesloten. De omvang van de door de gemeente Heerenveen gegarandeerde geldleningen bedraagt naar schatting per 31 december Sportstad Heerenveen BV In 2003 is door de aandeelhouders (gemeente Heerenveen en SC Heerenveen Vastgoed BV) een vermogensinstandhoudingsverklaring ondertekend. Dit betekent dat, indien het garantievermogen van Sportstad Heerenveen BV niet meer toereikend is, de aandeelhouders het verschil op verzoek van de bank (BNG) moeten aanvullen. Het garantievermogen is opgebouwd uit het aandelenvermogen, de reserves en de achtergestelde leningen. Overig De gemeente Heerenveen kent de volgende belangrijke financiële verplichtingen waaraan de gemeente de komende jaren is gebonden: Langlopende verplichtingen roerend goed Bedrijf: Ricoh Type: levering op basis van huur van kopieerapparatuur en bijbehorende dienstverlening Apparaten: 20 stuks Termijn: aanvang in fasen vanaf Waarde: ,- Procedure: in fasen Bedrijf: Douwe Egberts Coffee Systems Nederland b.v. Type: leveren van diensten op het gebied van Drankenautomaten + ingrediënten Termijn: 6 jaar (aanvang einde ) Werkstate 6 jaar (aanvang einde ) Waarde: circa ,- op jaarbasis Automaten op basis van koop Automaatkosten jaarlijks servicepakket: Locatie Gemeentehuis (9 stuks) 4.413,40 Locatie Werkstate (4 stuks) 1.760,80 Locatie Gemeentewerf (1 stuk) 440,20 Optie per 2014: Locatie Brandweer (2 stuks) 880,40 Procedure: aanbestedingsprocedure Bedrijf: Canon Nederland N.V. Type: levering op basis van huur Hoogvolumemachines Repro-apparatuur Termijn: 36 maanden (vanaf februari 2014) Waarde: circa ,- op jaarbasis Automaten op basis van huur Procedure: aanbestedingsprocedure enkelvoudig onderhands 133

136 134

137 2. Overzicht lasten en baten + toelichting 135

138 02. Overzicht lasten en baten (met toelichting) Rekeningresultaat 2014 Er is sprake van een negatief saldo op de thema s van In deze Themarekening zijn voorstellen geformuleerd voor bestemming van het genoemde resultaat Resultaat thema s Onderstaand zijn de verschillen cijfermatig op hoofdlijnen weergegeven. De verschillen worden nader toegelicht op de thema s. Thema's Omschrijving Totaal x x x x x x x Begroting na wijziging Totaal rekening gerealiseerd saldo van baten en lasten Storting/onttrekking reserves Gerealiseerd resultaat Bedrijfsvoering Belastingen/leges Algemene uitgaven en inkomsten Algemene uitkering gemeentefonds Werkgelegenheid Betaald parkeren Openbare ruimte Leerlingenvervoer Bijstandsverlening WMO Afvalinzameling Riolering Ruimtelijke planvorming Projecten grondbedrijf Overige mutaties Verschil Product grondbedrijf In de Themarekening 2014 is sprake van een extra verlies van 6,5 miljoen en betreft in 2014 te vormen verliesvoorzieningen op de navolgende complexen: - Skoatterwâld /- - Tjalleberd De Eide /- - Heidemeer + bufferzone /- - Nieuwehorne De Fjilden /- - Haskerdijken /- - Gedempte Molenwijk Totaal /- Begrotingsrechtmatigheid Als blijkt dat de gerealiseerde lasten hoger zijn dan de, ook na begrotingswijziging geraamde lasten op de geautoriseerde thema s, is sprake van onrechtmatige uitgaven (begrotings onrechtmatigheid), omdat de overschrijding strijd kan opleveren met het budgetrecht. Volgens het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) dienen deze overschrijdingen herkenbaar in de jaarrekening te worden opgenomen. In 2014 is er op de totale lasten per thema, alleen in Thema 6 Heerenveen ontwikkelt, sprake van begrotingsonrechtmatigheid. 136

139 Onderstaand worden de oorzaken toegelicht en wordt geadviseerd om de overschrijdingen bij de vaststelling van de Themarekening 2014 te autoriseren, waarmee de overschrijdingen alsnog als rechtmatig worden aangemerkt. Thema Omschrijving Saldo x Heerenveen ontwikkelt Totaal overschrijding Toelichting Thema 6 De overschrijdingen hebben betrekking op de projecten van het grondbedrijf, als gevolg van het resultaat over 2014 en de storting in de verliesvoorziening. Alle overschrijdingen hebben plaatsgevonden binnen het door de gemeenteraad geaccordeerde beleid. Voorgesteld wordt om bij de vaststelling van de Themarekening 2014 de genoemde overschrijdingen te autoriseren. Voor een nadere toelichting op de overschrijdingen (> ) wordt verwezen naar de desbetreffende thema s. Saldo van baten en lasten Onderstaand zijn de saldi per thema, inclusief de algemene dekkingsmiddelen (thema 1) en de mutaties in de reserves weergegeven. Omschrijving Raming begrotingsjaar voor wijziging Raming begrotingsjaar na wijziging Realisatie begrotingsjaar baten lasten saldo baten lasten saldo baten lasten saldo Thema 1 * Thema Thema Thema Thema Thema Gerealiseerd saldo van baten en lasten Mutaties reserves: Thema Thema Thema Thema Thema Thema Subtotaal mutaties reserves Gerealiseerd resultaat * De algemene dekkingsmiddelen zijn opgenomen onder thema 1 Algemene dekkingsmiddelen: baten lasten saldo baten lasten saldo baten lasten saldo - Lokale heffingen Dividend Saldo financieringsfunctie Overige algemene dekkingsmiddelen Subtotaal algemene dekkingsmiddelen Onvoorzien Totaal Algemene toelichting Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) De WNT verplicht het openbaar maken van de (hoogte van de) inkomens van de secretaris en de griffier van de gemeente. In het hiernavolgende staatje zijn de wettelijk vereiste gegevens vermeld. Ook moeten uitkeringen in verband met beëindiging van het dienstverband worden vermeld. Dit kwam in 2014 niet voor. 137

140 Verantwoording uit hoofde van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) Bezoldigingsgegevens Naam functie (gewezen) topfunctionaris (ja/nee) met dienstbetrekking (ja/nee) beloning belastbare vaste en variabele onkostenvergoedingen voorzieningen ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn Totale bezoldiging duur van het dienstverband in het jaar (in dagen) omvang van het dienstverband in het jaar (fte) F. Perdok Gemeentesecretaris Ja Ja W.J.M.A. Jansen Raadsgriffier Ja Ja ,8 Verantwoording uit hoofde van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT). Toelichting bij het samenstellen van de WNT verantwoording Bij de samenstelling van bovenstaande verantwoording uit hoofde van de WNT zijn de Beleidsregels toepassing WNT d.d. 27 februari 2014 van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties als uitgangspunt gehanteerd. Algemene dekkingsmiddelen Lokale belastingheffingen De gemeente Heerenveen kent met name de volgende niet bestedingsgebonden gemeentelijke heffingen: Omschrijving Product Raming begroting Realisatie na wijziging begrotingsjaar Afwijking OZB eigenaren woningen Belastingen OZB eigenaren niet woningen Belastingen OZB gebruikers niet woningen Belastingen Precarioheffing Belastingen Hondenbelasting Belastingen Forensenbelasting Belastingen Toeristenbelasting Belastingen Totaal Algemene uitkering De verantwoorde algemene uitkering is gebaseerd op de ten tijde van het opstellen van de jaarrekening 2014 bekende informatie, zijnde de decembercirculaire Uit het gemeentefonds ontvangt Heerenveen in 2014 een totaalbedrag van ruim 54,2 miljoen. In totaliteit is de algemene uitkering hoger dan geraamd in Hiervan heeft betrekking op 2012, betrekking op 2013 en op Kapitaallasten Het totale voordeel op kapitaallasten bedraagt 2,227 miljoen. Ten opzichte van de ramingen zijn er rentevoordelen ( 1,6 miljoen) behaald en door het later in uitvoering nemen van projecten zijn er op rekeningsbasis lagere afschrijvingen ( 0,6 miljoen). Het voordeel is grotendeels via begrotingswijzigingen ( 1,95 miljoen) in 2014 reeds verwerkt (behandeling Themabegroting 2015 en Bestuursrapportage 2014). In de Themarekening is nog sprake van verwerking van een voordeel van Reserves en voorzieningen Algemeen Heerenveen beschikt per 31 december 2014 over circa 25 miljoen aan reserves en voorzieningen. Onderstaand zijn beknopt de standen van de reserves en voorzieningen weergegeven. 138

141 Omschrijving Stand Storting Onttrekking Stand x x x x Algemene reserve Algemene reserve Algemene reserve niet geblokkeerd Totaal algemene reserves Bestemmingsreserves Egalisatiereserve Overige reserves Totaal bestemmingsreserves Voorzieningen Verplichtingen, verlies, risico's Onderhoud- en egalisatievoorzieningen Van derden verkregen middelen Totaal voorzieningen Totaal reserves en voorzieningen Opmerking De algemene reserve niet geblokkeerd bevat voor de komende jaren nog een aantal verplichtingen en blijft om die reden voorlopig nog in stand. Het niet meer benodigde saldo is in 2014 overgeheveld naar de (negatieve) algemene reserve ( ). Voorstel bestemming resultaat 2014 Overheveling budgetten van 2014 naar 2015 In 2014 zijn om uitlopende redenen budgetten in de exploitatie niet of niet geheel besteed, maar is het vervallen van de beschikbare middelen niet realistisch of anderszins niet gewenst. Op grond van de geldende werkafspraken met de provincie en passend bij een goed budgetbeheer gaat het om een bedrag van Voor een overzicht en een toelichting per onderdeel wordt verwezen naar bijlage 6, bladzijde 213). Algemene reserve Voorgesteld wordt om het (negatieve) saldo over 2014, zijnde te onttrekken aan de (negatieve) algemene reserve. Inclusief het negatieve resultaat daalt deze reserve van circa 16,3 miljoen negatief (1 januari 2014) per 31 december 2014 naar circa 9,9 miljoen negatief. Investeringskredieten De lopende investeringskredieten zijn overgeheveld van 2014 naar Het betreft investeringen, waarvoor in 2014 of voorgaande jaren kredieten door u beschikbaar zijn gesteld, doch de realisatie heeft (nog) niet plaatsgevonden dan wel (nog) niet afgerond. Bij de overheveling geldt de algemene regel dat twee jaar na datum van het raadsbesluit het krediet automatisch wordt afgesloten, tenzij gemotiveerd is dat verlenging van de termijn noodzakelijk is. 139

142 140

143 3. Verantwoordingsinformatie specifieke uitkeringen (SISA) Toelichting In deze bijlage wordt informatie opgenomen over verschillende specifieke uitkeringen die in het kader van Sibngle Information single Audit (SISA) niet langer afzonderlijk worden gecontroleerd door de accountant, maar bij de jaarrekening worden verantwoord en gecontroleerd. Hiermee wordt de verantwoording over en controle op specifieke uitkeringen van het Rijk naar medeoverheden vereenvoudigd. De informatie is opgenomen in een voorgeschreven tabel en wordt tevens tezamen met de jaarstukken van de gemeente elektronisch verzonden aan het CBS. Het CBS vervult namens de minister van BZK een intermediarie rol. Dit betekent dat het CBS de jaarstukken van medeoverheden ontvangt, verwerkt en toetst op tijdigheid en plausibiliteit en vervolgens doorstuurt aan de verschillende vakdepartementen. 141

144 142

145 OCW D9 Onderwijsachterstandenb eleid (OAB) Gemeenten SiSa bijlage verantwoordingsinformatie 2014 op grond van artikel 3 van de Regeling informatieverstrekking sisa - d.d. 2 januari 2015 Besteding (jaar T) aan voorzieningen voor voorschoolse educatie die voldoen aan de wettelijke kwaliteitseisen (conform artikel 166, eerste lid WPO) Besteding (jaar T) aan overige activiteiten (naast VVE) voor leerlingen met een grote achterstand in de Nederlandse taal (conform artikel 165 WPO) Besteding (jaar T) aan afspraken over voor- en vroegschoolse educatie met bevoegde gezagsorganen van scholen, houders van kindcentra en peuterspeelzalen (conform artikel 167 WPO) Opgebouwde reserve ultimo (jaar T-1) Deze indicator is bedoeld voor de tussentijdse afstemming van de juistheid en volledigheid van de verantwoordingsinformatie I&M E27B Brede doeluitkering verkeer en vervoer SiSa tussen medeoverheden Provinciale beschikking en/of verordening Gemeenten en Gemeenschappelijke Regelingen Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Indicatornummer: D9 / 01 Indicatornummer: D9 / 02 Indicatornummer: D9 / 03 Indicatornummer: D9 / Hieronder per regel één beschikkingsnummer en in de kolommen ernaast de verantwoordingsinformatie Besteding (jaar T) ten laste van provinciale middelen Overige bestedingen (jaar T) Correctie ten opzichte van tot jaar T verantwoorde bestedingen ten laste van provinciale middelen Indien de correctie een vermeerdering van bestedingen betreft, mag het alleen gaan over nog niet eerder verantwoorde bestedingen Correctie ten opzichte van tot jaar T verantwoorde overige bestedingen Indien de correctie een vermeerdering van bestedingen betreft, mag het alleen gaan over nog niet eerder verantwoorde bestedingen Aard controle n.v.t. Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Indicatornummer: E27B / 01 Indicatornummer: E27B / 02 Indicatornummer: E27B / 03 Indicatornummer: E27B / 04 Indicatornummer: E27B / Kopie beschikkingsnummer Cumulatieve besteding ten laste van provinciale middelen tot en met (jaar T) Deze indicator is bedoeld voor de tussentijdse afstemming van de juistheid en volledigheid van de verantwoordingsinformatie Cumulatieve overige bestedingen tot en met (jaar T) Deze indicator is bedoeld voor de tussentijdse afstemming van de juistheid en volledigheid van de verantwoordingsinformatie Toelichting Eindverantwoording Ja/Nee Als u kiest voor ja, betekent dit dat het project is afgerond en u voor de komende jaren geen bestedingen meer wilt verantwoorden Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Indicatornummer: E27B / 06 Indicatornummer: E27B / 07 Indicatornummer: E27B / 08 Indicatornummer: E27B / 09 Indicatornummer: E27B / Nee Nee Nee 143

146 I&M E28C Regionale mobiliteitsfondsen SiSa tussen medeoverheden Provinciale beschikking, verordening of overeenkomst Hieronder per regel één beschikkingsnummer en in de kolommen ernaast de verantwoordingsinformatie Gerealiseerd Ja/Nee Besteding (jaar T) Cumulatieve besteding tot en met (jaar T) Deze indicator is bedoeld voor de tussentijdse afstemming van de juistheid en volledigheid van de verantwoordingsinformatie Te verrekenen met provincie Gemeenten Aard controle n.v.t. Aard controle R Aard controle R Aard controle n.v.t. Aard controle R Indicatornummer: E28C / 01 Indicatornummer: E28C / 02 Indicatornummer: E28C / 03 Indicatornummer: E28C / 04 Indicatornummer: E28C / Nee Kopie beschikkingsnummer Toelichting Eindverantwoording Ja/Nee I&M E29 Tijdelijke regeling eenmalige uitkering stedelijke synergieprojecten Kaderrichtlijn Water Tijdelijke regeling eenmalige uitkering stedelijke synergieprojecten Kaderrichtlijn Water Als u kiest voor ja, betekent dit dat het project is afgerond en u voor het komende jaren geen bestedingen meer wilt verantwoorden Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Indicatornummer: E28C / 06 Indicatornummer: E28C / 07 Indicatornummer: E28C / Nee Hieronder per regel één beschikkingsnummer en in de kolommen ernaast de verantwoordingsinformatie Besteding (jaar T) Eindverantwoording Ja/Nee Cumulatieve bestedingen tot en met (jaar T) Deze indicator is bedoeld voor de tussentijdse afstemming van de juistheid en volledigheid van de verantwoordingsinformatie Gemeenten SZW G1 Wet sociale werkvoorziening (Wsw)_gemeente 2014 Wet sociale werkvoorziening (Wsw) Het totaal aantal geïndiceerde inwoners van uw gemeente dat een dienstbetrekking heeft of op de wachtlijst staat en beschikbaar is om een dienstbetrekking als bedoeld in artikel 2, eerste lid, of artikel 7 van de wet te aanvaarden op 31 december (jaar T) Alle gemeenten verantwoorden hier het gemeentedeel over (jaar T), ongeacht of er in (jaar T) geen, enkele of alle inwoners werkzaam Aard controle n.v.t. Aard controle R Aard controle n.v.t. Aard controle n.v.t. Indicatornummer: E29 / 01 Indicatornummer: E29 / 02 Indicatornummer: E29 / 03 Indicatornummer: E29 / 04 1 STESY008/STE U Nee Volledig zelfstandige uitvoering Ja/Nee Aard controle R Aard controle n.v.t. Indicatornummer: G1 / 01 Indicatornummer: G1 / 02 0,00 Nee 144

147 SZW G1A Wet sociale Hieronder per regel één werkvoorziening (Wsw)_totaal 2013 Wet sociale werkvoorziening (Wsw) gemeente(code) uit (jaar T-1) selecteren en in de kolommen ernaast de verantwoordingsinformatie voor die gemeente invullen Het totaal aantal gerealiseerde arbeidsplaatsen voor geïndiceerde inwoners in (jaar T-1), uitgedrukt in arbeidsjaren; Het totaal aantal gerealiseerde begeleid werkenplekken voor geïndiceerde inwoners in (jaar T-1), uitgedrukt in arbeidsjaren; Alle gemeenten verantwoorden hier het totaal (jaar T-1). (Dus: deel Openbaar lichaam uit SiSa (jaar T-1) regeling G1B + deel gemeente uit (jaar T-1) SZW G2 Gebundelde uitkering op grond van artikel 69 WWB_gemeente 2014 Besteding (jaar T) algemene bijstand Alle gemeenten Gemeente verantwoorden hier het I.1 Wet werk en bijstand (WWB) gemeentedeel over (jaar T), ongeacht of de gemeente in (jaar T) geen, enkele of alle taken heeft uitbesteed aan een Openbaar lichaam opgericht op grond van de Wgr. inclusief deel openbaar lichaam inclusief deel openbaar lichaam Aard controle n.v.t. Aard controle R Aard controle R Indicatornummer: G1A / 01 Indicatornummer: G1A / 02 Indicatornummer: G1A / Heerenveen 368,48 16,40 Baten (jaar T) algemene bijstand (exclusief Rijk) Gemeente I.1 Wet werk en bijstand (WWB) Besteding (jaar T) IOAW Gemeente I.2 Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW) Baten (jaar T) IOAW (exclusief Rijk) Gemeente I.2 Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW) Besteding (jaar T) IOAZ Gemeente I.3 Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ) Baten (jaar T) IOAZ (exclusief Rijk) Gemeente I.3 Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ) Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Indicatornummer: G2 / 01 Indicatornummer: G2 / 02 Indicatornummer: G2 / 03 Indicatornummer: G2 / 04 Indicatornummer: G2 / 05 Indicatornummer: G2 / Besteding (jaar T) Bbz 2004 levensonderhoud beginnende zelfstandigen Baten (jaar T) Bbz 2004 levensonderhoud beginnende zelfstandigen Baten (jaar T) WWIK (exclusief Rijk) Volledig zelfstandige uitvoering Ja/Nee Gemeente Gemeente Gemeente I.4 Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004 (levensonderhoud beginnende zelfstandigen) (Bbz 2004) SZW G3 Besluit bijstandverlening Besteding (jaar T) zelfstandigen 2004 (exclusief levensonderhoud beginnende zelfstandigen)_gemeente 2014 Besluit bijstandverlening zelfstandigen (Bbz) 2004 I.4 Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004 (levensonderhoud beginnende zelfstandigen) (Bbz 2004) I.6 Wet werk en inkomen kunstenaars (WWIK) Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle n.v.t. Indicatornummer: G2 / 07 Indicatornummer: G2 / 08 Indicatornummer: G2 / 09 Indicatornummer: G2 / Ja levensonderhoud gevestigde zelfstandigen (exclusief Bob) Besteding (jaar T) kapitaalverstrekking (exclusief Bob) Baten (jaar T) levensonderhoud gevestigde zelfstandigen (exclusief Bob) (exclusief Rijk) Baten (jaar T) kapitaalverstrekking (exclusief Bob) (exclusief Rijk) Besteding (jaar T) aan onderzoek als bedoeld in artikel 56 Bbz 2004 (exclusief Bob) Besteding (jaar T) Bob Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Indicatornummer: G3 / 01 Indicatornummer: G3 / 02 Indicatornummer: G3 / 03 Indicatornummer: G3 / 04 Indicatornummer: G3 / 05 Indicatornummer: G3 / Baten (jaar T) Bob (exclusief Rijk) Besteding (jaar T) aan uitvoeringskosten Bob als bedoeld in artikel 56 Bbz 2004 Volledig zelfstandige uitvoering Ja/Nee Aard controle R Aard controle R Aard controle n.v.t. Indicatornummer: G3 / 07 Indicatornummer: G3 / 08 Indicatornummer: G3 / Ja 145

148 SZW G5 Wet participatiebudget Het aantal in (jaar T) bij een (WPB)_gemeente 2014 ROC ingekochte contacturen Wet participatiebudget (WPB) Alle gemeenten verantwoorden hier het gemeentedeel over (jaar T), ongeacht of de gemeente in (jaar T) geen, enkele of alle taken heeft uitbesteed aan een Openbaar lichaam opgericht op grond van de Wgr. Let op: Dit is de enige gelegenheid om verantwoording af te leggen over deze taakuitvoering Let op: Deze verantwoording kan niet door een gemeenschappelijke regeling worden uitgevoerd, ongeacht de keuze van de gemeente bij indicator G5/07 Aard controle D1 Indicatornummer: G5 / Besteding (jaar T) participatiebudget Waarvan besteding (jaar T) van educatie bij roc's Baten (jaar T) (niet-rijk) participatiebudget Waarvan baten (jaar T) van educatie bij roc s Reservering besteding van educatie bij roc s in jaar T voor volgend kalenderjaar (jaar T+1 ) Volledig zelfstandige uitvoering Ja/Nee De zelfstandige uitvoering betreft de indicatoren G5/02 tot en met G5/06 Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle n.v.t. Indicatornummer: G5 / 02 Indicatornummer: G5 / 03 Indicatornummer: G5 / 04 Indicatornummer: G5 / 05 Indicatornummer: G5 / 06 Indicatornummer: G5 / Ja 146

149 4. Overzicht reserves en voorzieningen 147

150 148

151 STAAT VAN RESERVES REKENING 2014 x Thema Reserve Omschrijving Stand Storting Onttrekking Stand Algemene reserve niet geblokkeerd Algemene reserve Afvalstoffenheffing Projecten uit eigen middelen Ontw.lokale eco. Ontwikkeling Sociaal Cultureel werk Aengwirden Betaald parkeren Oud papier Reserve oud papier Reserve leegstand Kompanije/MFA Jubbega Reserve Baggeren Functionaliteits en Duurzaamheidsfonds Wet werk en bijstand inkomensdeel Smuk en Sunich, duurzaam wonen in Heerenveen Facilitaire diensten en middelen Frictiekosten concern Reserve IT-agenda Reserve BGT Totaal reserves STAAT VAN VOORZIENINGEN REKENING 2014 x Thema Voorziening Omschrijving Stand Storting Onttrekking Stand Participatie Thialf Voorziening deelneming SSH BV Groot onderhoud gemeentehuis Voorziening sportvelden Maatschappelijke accommodaties Onderhoud onderwijsgebouwen Voorziening garanties Onderhoud walbeschoeiingen Achterstallig onderhoud oevers Groot onderhoud MFA Us Kubus Groot onderhoud MFA De Barte De Knipe Verplichtingen Boarnsterhim (afd. RO) Achterstalling onderhoud Boarnsterhim (afd. IBOR) Voorziening bedrijvenpark A Rioleringen Risico Caparis Voorziening risico precario Gevolgen wet APPA WGA-fonds Inventaris gemeentehuis Participatiefonds kwijtscheldingen Afwikkeling projecten Faciliteiten Raad Millenniumactiviteiten Totaal voorzieningen Verloop reserves 2014 Verloop voorzieningen januari 31 december Reserves Voorzieningen januari 31 december 149

152 TOTALEN THEMAREKENING 2014 TOTAAL RESERVES PER THEMA x Heerenveen bestuurt en organiseert Heerenveen werkt Heerenveen kiest voor leefbaarheid Heerenveen bevordert meedoen en ondersteunt Heerenveen stimuleert duurzaamheid Heerenveen ontwikkelt Stand per 31 december / TOTAAL VOORZIENINGEN PER THEMA x Heerenveen bestuurt en organiseert Heerenveen werkt Heerenveen kiest voor leefbaarheid Heerenveen bevordert meedoen en ondersteunt Heerenveen stimuleert duurzaamheid Heerenveen ontwikkelt 0 Stand per 31 december Bron: IV3; rekening

153 Nadere toelichting doel reserves en voorzieningen Algemene reserves Algemene reserve geblokkeerd Het genereren van renteopbrengsten ten einde een bijdrage te leveren tot het sluitend maken va de begroting/rekening. Algemene reserve niet-geblokkeerd, algemeen Het vormen van een buffer voor het opvangen van risico s waarvoor geen bestemmingsreserve of voorziening is gevormd en het dekken van grote noodzakelijke uitgaven (nieuw beleid). Bestemmingsreserves, egalisatie tarieven Afvalstoffenheffing Egalisatie van de tarieven afvalstoffenheffing. Overige Bestemmingsreserves Projecten uit eigen middelen Er worden diverse projecten uitgevoerd die niet op de staat van investeringen terechtkomen omdat deze uit eenmalige middelen worden gefinancierd en of met subsidies en bijdragen van derden. Nog niet bestede gemeentelijke middelen per ultimo van het boekjaar van gemeentelijke projecten worden ten gunste van deze reserve gebracht en in volgende boekjaar weer beschikbaar gesteld voor de betreffende projecten. Sociaal Cultureel werk Aengwirden Het bevorderen van de sociale cohesie in de dorpen van de voormalige gemeente Aengwirden. Betaald parkeren Het opbouwen van een buffer voor het onrendabele gedeelte van de huidige en toekomstig te realiseren parkeervoorzieningen. Oud papier Dekking voor het verhoogde subsidiebedrag voor oud papier en dekking van incidentele subsidieaanvragen van voor maatschappelijke organisaties. Reserve leegstand Kompanije/MFA Jubbega Dekking voor de inhuurinkomsten, voortvloeiende uit leegstand, als gevolg van gemeentelijke bezuinigingen. Reserve Baggeren Het reserveren van gelden voor het financieren van toekomstige baggerprojecten. Facilitaire Diensten en middelen Egalisatie van kosten van facilitaire diensten en middelen, die voor de bedrijfsvoering in de organisatie noodzakelijk zijn. Frictiekosten concern Het vormen van een buffer voor het opvangen van frictiekosten met betrekking tot personeelskosten. Reserve IT-agenda Doorontwikkeling van geautomatiseerde informatievoorziening te kunnen financieren. Reserve BGT De kosten die gepaard gaan met de realisatie en implementatie van de Basisregistratie Grootschalige Topografie te dekken. 151

154 Voorzieningen, verplichtingen, verlies en risico s Participatie Thialf Afdekking van de deelneming in Thialf. Voorziening Deelneming SSH BV Afdekking van de deelneming in Sportstad Heerenveen BV. Voorziening garanties Afdekken van de financiële risico s die voortvloeien uit de borgstelling aan verenigingen in de gemeente Heerenveen. Onderhoud walbeschoeiingen Het creëren van een voorziening teneinde de toekomstige investering met betrekking tot het onderhoud van walbeschoeiingen te bekostigen. Achterstallig onderhoud oevers Voorziening ter dekking van achterstallig onderhoud, voortvloeiende uit de herindeling Boarnsterhim. Verplichting Boarnsterhim (afd. RO/risicovoorziening) Voorziening ter dekking van achterstallig onderhoud, voortvloeiende uit de herindeling Boarnsterhim. Achterstallig onderhoud Boarnsterhim (afd. IBOR) Voorziening ter dekking van achterstallig onderhoud, voortvloeiende uit de herindeling Boarnsterhim. Voorziening Bedrijvenpark A7 Afdekking van de deelneming in de gemeenschappelijke regeling Bedrijvenparken A7. Risico Caparis Afdekken van de financiële risico s die voortvloeien uit de verbonden partijen Caparis NV/GR SW Fryslân. Risico Precario Het opvangen van een eventuele verplichting tot terugbetaling van opgelegde precariobelasting. Gevolgen Wet APPA Het opvangen van de gevolgen van de wijziging van de Wet APPA. WGA-fonds Ter dekking van de kosten van WGA-uitkeringen voor arbeidsongeschikte werknemers in de zin van de WGA die voor onze eigen rekening komen. Afwikkeling projecten Afwikkeling investeringen met eenmalige dekking (reserves) of externe middelen. In verband met de nieuwe voorschriften (BBV) kan er niet sprake zijn van negatieve boekwaarden. Afwikkeling vindt plaats t.l.v. deze voorziening. Faciliteiten raad Egalisatie van kosten voor faciliteiten voor de Raad. Millenniumactiviteiten Uitvoeren van het raadsbesluit over Millenniumactiviteiten. 152

155 Onderhoud- en egalisatievoorzieningen Groot onderhoud gemeentehuis Egalisatie van onderhoudskosten gebouw Voorzieningen sportvelden Egalisatie van onderhoudskosten natuur- en kunstgrasvelden, inclusief atletiekbaan. Maatschappelijke accommodaties Egalisatie van de onderhoudskosten van de maatschappelijke accommodatie. Onderhoud onderwijsgebouwen Door de wijziging in de bekostiging in het beheer en onderhoud van de onderwijsgebouwen, zal de reserve in 2015 worden opgeheven. Groot onderhoud MFA Us Kubus Egalisatie van kosten voor het toekomstige groot onderhoud MFA Us Kubus Groot onderhoud MFA De Barte De Knipe Egalisatie van kosten voor het toekomstige groot onderhoud MFA De Barte Rioleringen Egalisatie ten behoeve van de (investeringen in de) riolering. Inventaris gemeentehuis Egalisatie van kosten van de inrichting. 153

156 154

157 5. Incidentele lasten en baten

158 156

159 Incidentele lasten en baten jaarrekening 2014 x Thema Product Omschrijving Document Bedrag Ambtsjubilea Begroting Benchmark Berenschot Verantwoordings- en Perspectiefnota Salariskosten/Frictiekosten Begroting Opbrengst precario Begroting Integrale veiligheid Verantwoordings- en Perspectiefnota Regionalisering brandweer Verantwoordings- en Perspectiefnota Storting voorzienig Wet APPA Themarekenig Nationaal uitvoering programma Staat van reserves Storting algemene reserve (Thialf) Staat van reserves Veranderagenda sociaal domein Verantwoordings- en Perspectiefnota Versterken eigen kracht Verantwoordings- en Perspectiefnota Museum Willem van Haren Verantwoordings- en Perspectiefnota Leegstand De Kompanije Raadsbesluit 30 juni Effect toekenning MAU - bijstand Jaarrekening Uitvoering Milieubeleidsplan Verantwoordings- en Perspectiefnota Energielandschap Verantwoordings- en Perspectiefnota Taconishof Raadsbesluit 16 juli Grenscorrectie Leeuwarden Bestuursrapportage Tjalleberter Krite Meerjarenplan Kop van Midden Bestuursrapportage Structuurvisie A 32-zone Bestuursrapportage Planschde school Akkrum Splitsingsbalans Boarnsterhim Actualisering bestemmingsplannen Verantwoordings- en Perspectiefnota Wandelnetwerken Verantwoordings- en Perspectiefnota Pontje De Deelen Bestuursrapportage Storting voorziening Grondbedrijf Jaarrekening Totaal lasten x Thema Product Omschrijving Document Bedrag Verkoop panden en gronden Jaarrekening Opbrengst precario Begroting Vrijval voorzieningen Accommodaties Themarekenig Vrijval voorzieningen Peuterspeelzaalwerk Themarekenig Onttrekking Algemene reserve Verantwoordings- en Perspectiefnota 12/ Onttrekking Frictiekosten concern Staat van reserves Vrijval voorziening WSW Jaarrekening Rijksmiddelen Re-integratie Jaarrekening Bijd. reserve oud papier (eigen kracht) Verantwoordings- en Perspectiefnota Leegstand De Kompanije Raadsbesluit 30 juni Effect toekenning MAU - bijstand Jaarrekening Bijdrage res.proj. Actualis.bestemm.plann. Verantwoordings- en Perspectiefnota Bijdrage res.proj. Tjalleberter Krite Meerjarenplan Vrijval res.proj. Tjalleberter Krite Meerjarenplan Vrijval res.proj. Taconishof Raadsbesluit 16 juli Bijdrage res.proj. Taconishof Raadsbesluit 16 juli Uitlenen personeel Aqua Limpa Jaarrekening Wandelnetwerken Verantwoordings- en Perspectiefnota Pontje De Deelen Bestuursrapportage Totaal baten Incidentele lasten en baten per thema; jaarrekening Incidentele lasten Incidentele baten Thema 1 Thema 2 Thema 3 Thema 4 Thema 5 Thema 6 157

Themabegroting 2015. 30 september 2014

Themabegroting 2015. 30 september 2014 Themabegroting 2015 30 september 2014 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Thema 1: Heerenveen bestuurt en organiseert! 1.1 Beschrijving en hoofdstructuur Dit thema bevat naast inhoudelijke doelen ook organisatiedoelen.

Nadere informatie

AFWIJKINGEN OP DE RAMINGEN VAN LASTEN EN BATEN. Totaal per thema

AFWIJKINGEN OP DE RAMINGEN VAN LASTEN EN BATEN. Totaal per thema 1. Themabegroting 2015 Totaal per thema Omschrijving I/S Bedrag afwijking 1 Heerenveen bestuurt en organiseert I 226.000 2 Heerenveen werkt 0 3 Heerenveen kiest voor leefbaarheid in wijken en dorpen I

Nadere informatie

Programmabegroting

Programmabegroting Programmabegroting 2016-2019 3.2 Zorg (Wmo) 20 Programmabegroting 2016-2019 3.2.1 Wat wil Gouda bereiken? De implementatie van de nieuwe taken en verantwoordelijkheden tengevolge van de decentralisaties

Nadere informatie

Presentatie voor de gemeenteraad van Haarlem. Jaarverslag en jaarrekening 2013

Presentatie voor de gemeenteraad van Haarlem. Jaarverslag en jaarrekening 2013 Presentatie voor de gemeenteraad van Haarlem Jaarverslag en jaarrekening 2013 Algemeen: P&C cyclus Algemeen: verantwoording Terugkijken Wat hebben we bereikt? Wat hebben we gedaan? Wat heeft het gekost?

Nadere informatie

Participatiewet. 9 september 2014. raadscommissie EM - 1 -

Participatiewet. 9 september 2014. raadscommissie EM - 1 - Participatiewet raadscommissie EM 9 september 2014-1 - Inhoud achtergrond wijzigingen sociale zekerheid hoofdlijnen Participatiewet 1 januari 2015 financiering Rijk wetswijzigingen WWB 1 januari 2015 voorbereidingen

Nadere informatie

Voorstel van het college aan de raad. Raadsvergadering d.d. 7 juli 2016 Onderwerp: Jaarverslag en Jaarrekening 2015.

Voorstel van het college aan de raad. Raadsvergadering d.d. 7 juli 2016 Onderwerp: Jaarverslag en Jaarrekening 2015. GEMEENTE OLDEBROEK Raadsvergadering d.d. 7 juli 2016 Onderwerp: Jaarverslag en Jaarrekening 2015. Voorstel van het college aan de raad Agendapunt Portefeuillehouder: mw. A.A.C. Groot Kenmerk: 247735 /

Nadere informatie

Onderwerp Bestuursrapportage 2016 en Begroting 2017

Onderwerp Bestuursrapportage 2016 en Begroting 2017 Onderwerp Bestuursrapportage 2016 en Begroting 2017 Portefeuillehouder Zoetendal Datum collegebesluit 4 oktober 2016 Opsteller A. de Boer Registratie GF16.20071 Agendapunt 3/4 Voorstel 1. Vaststellen van

Nadere informatie

uw brief van: ons kenmerk: bijlage(n): datum: 15.3003742 2 4 juni 2015

uw brief van: ons kenmerk: bijlage(n): datum: 15.3003742 2 4 juni 2015 Gemeenteraad Heerenveen HEERENVEEN uw brief van: ons kenmerk: bijlage(n): datum: 15.3003742 2 4 juni 2015 Onderwerp: Jaarrekening 2014 en 1e kwartaalrapportage 2015 Caparis NV Geachte raad, Jaarrekening

Nadere informatie

Raadsbesluit Raadsvergadering: 28 mei 2014

Raadsbesluit Raadsvergadering: 28 mei 2014 ONDERWERP Beleidskadernota Participatiewet 2015 SAMENVATTING Op 20 februari 2014 is door de Tweede Kamer het wetsvoorstel Participatiewet aangenomen. Het voorstel ligt nu bij de Eerste Kamer en als deze

Nadere informatie

BELEIDSKADERNOTITIE PARTICIPATIEWET HAARLEMMERLIEDE EN SPAARNWOUDE

BELEIDSKADERNOTITIE PARTICIPATIEWET HAARLEMMERLIEDE EN SPAARNWOUDE BOB 14/006 Aan de raad, BELEIDSKADERNOTITIE PARTICIPATIEWET HAARLEMMERLIEDE EN SPAARNWOUDE Voorgeschiedenis / aanleiding Op 20 februari 2014 is door de Tweede Kamer het wetsvoorstel Participatiewet aangenomen.

Nadere informatie

Deelplan Participatiewet Beleidsplan sociaal domein 2015-2018

Deelplan Participatiewet Beleidsplan sociaal domein 2015-2018 Deelplan Participatiewet Beleidsplan sociaal domein 2015-2018 Gemeente Noordoostpolder 19 augustus 2014 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 1. Inleiding... 3 2. groep... 4 3. en en uitgangspunten... 5 3.1.

Nadere informatie

: Aanvullend voorstel voor voorjaarsnota 2006 en kadernota 2007

: Aanvullend voorstel voor voorjaarsnota 2006 en kadernota 2007 Nummer Onderwerp : B-2.14.2006 : Aanvullend voorstel voor voorjaarsnota 2006 en kadernota 2007 Korte inhoud : Voor de voorjaarsnota moet de begrote algemene uitkering worden verhoogd met 144.637 en de

Nadere informatie

Overdrachtsdocument voor (nieuw) bestuur na de gemeenteraadsverkiezingen

Overdrachtsdocument voor (nieuw) bestuur na de gemeenteraadsverkiezingen Overdrachtsdocument voor (nieuw) bestuur na de gemeenteraadsverkiezingen Inleiding Hoewel de kaders van de Participatiewet nog steeds regelmatig wijzigen, 3 februari is bekend gemaakt dat het Kabinet met

Nadere informatie

: invoering Participatiewet in Oost-Groningen

: invoering Participatiewet in Oost-Groningen Voor het kiezen van de datum voor de raadsvergadering --> Klik op het knopje ernaast om een raadsvergaderdatum te selecteren.onderstaande velden worden door tekstverwerking ingevuld!!!stuur DIT RAADSVOORSTEL

Nadere informatie

Presentatie Participatiewet & Wijzigingen Wwb. Commissie Samenleving Brielle

Presentatie Participatiewet & Wijzigingen Wwb. Commissie Samenleving Brielle Presentatie & Wijzigingen Wwb Commissie Samenleving Brielle Inhoud Presentatie Doelen participatiewet Uitgangspunten participatiewet Samenwerking Consequenties invoering participatiewet Wijzigingen Wwb

Nadere informatie

Programmabegroting

Programmabegroting Programmabegroting 215-218 3.5 Ruimtelijke ontwikkeling Gouda heeft bijna 71. inwoners en is een stad waar het prettig is om te wonen. Een stad met een mooie historische binnenstad en waar inwoners betrokken

Nadere informatie

Themabegroting 2016. 29 september 2015

Themabegroting 2016. 29 september 2015 Themabegroting 2016 29 september 2015 Inhoudsopgave Themabegroting 2016 Deel 1 Themaplan paginanummer Inleiding 5 Thema s 01. Heerenveen bestuurt en organiseert 011 02. Heerenveen werkt 021 03. Heerenveen

Nadere informatie

BIEO Begroting in één oogopslag

BIEO Begroting in één oogopslag BIEO 2017 Begroting in één oogopslag INLEIDING Voor u ligt de begroting in één oogopslag (BIEO) 2017 van de gemeente Wierden. Naast het begrotingsjaar 2017 wordt er aandacht geschonken aan de ontwikkeling

Nadere informatie

Raadsvoorstel agendapunt

Raadsvoorstel agendapunt Raadsvoorstel agendapunt Aan de raad van de gemeente IJsselstein Zaaknummer : 489473 Datum : 10 oktober 2017 Programma : Alle Blad : 1 van 6 Commissie : Bestuur Portefeuillehouder: mr. P.J.M. van Domburg

Nadere informatie

Bijlagen: 1. Jaarverslag en jaarrekening 2011 2. Accountantsrapport 2011

Bijlagen: 1. Jaarverslag en jaarrekening 2011 2. Accountantsrapport 2011 NOTA VOOR DE RAAD Datum: 15 mei 2012 Nummer raadsnota: BI.0120051 Onderwerp: Jaarverslag en jaarrekening 2011 Portefeuillehouder: Peters Bijlagen: 1. Jaarverslag en jaarrekening 2011 2. Accountantsrapport

Nadere informatie

Raadsstuk. Onderwerp: Actualisatie financiële verordening Haarlem BBV nr: 2015/98823

Raadsstuk. Onderwerp: Actualisatie financiële verordening Haarlem BBV nr: 2015/98823 Raadsstuk Onderwerp: Actualisatie financiële verordening Haarlem BBV nr: 2015/98823 1. Inleiding De gemeenteraad stelt kaders vast o.a. in de vorm van gemeentelijke verordeningen. De financiële beheersverordening

Nadere informatie

Farid Chikar / juni 2017

Farid Chikar / juni 2017 Agendapunt commissie: 4.1 steller telefoonnummer email Farid Chikar 040-2083696 Farid.chikar@A2samenwerking.nl agendapunt kenmerk datum raadsvergadering 208981/269305 29 juni 2017 Portefeuillehouder Wethouder

Nadere informatie

advies Jaarrekening 2013 Gemeenschappelijke Regeling Breed

advies Jaarrekening 2013 Gemeenschappelijke Regeling Breed advies Jaarrekening 2013 Gemeenschappelijke Regeling Breed Gemeente Nijmegen Adviesfunctie Gemeenschappelijke Regelingen Danny Ederveen Peggy van Gemert RA/AA Mei 2014 1 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding...

Nadere informatie

*Z00DC82ADBB* documentnr.: INT/M/15/15913 zaaknr.: Z/M/15/19062

*Z00DC82ADBB* documentnr.: INT/M/15/15913 zaaknr.: Z/M/15/19062 *Z00DC82ADBB* documentnr.: INT/M/15/15913 zaaknr.: Z/M/15/19062 Raadsvoorstel Onderwerp : Vaststelling jaarstukken 2014 gemeente Mill en Sint Hubert Datum college : 26 mei 2015 Portefeuillehouder : H.P.W.M.

Nadere informatie

QUICK SCAN PROGRAMMABEGROTING 2008 LEIDSCHENDAM-VOORBURG EN RIJSWIJK

QUICK SCAN PROGRAMMABEGROTING 2008 LEIDSCHENDAM-VOORBURG EN RIJSWIJK 1 (2007/28317) QUICK SCAN PROGRAMMABEGROTING 2008 LEIDSCHENDAM-VOORBURG EN RIJSWIJK 1. ONDERZOEKSVRAGEN 1. Kan de raad met de programmabegroting beoordelen of de voorgenomen beleidsmaatregelen doeltreffend

Nadere informatie

Programma : (2) Openbare Orde en Veiligheid en (6) Welzijn Portefeuillehouder : E.J. ter Keurs, D.A. Fokkema

Programma : (2) Openbare Orde en Veiligheid en (6) Welzijn Portefeuillehouder : E.J. ter Keurs, D.A. Fokkema Raadsvoorstel Vergadering : 21 mei 2015 Agendapunt : 8 Status : Informerend Programma : (2) Openbare Orde en Veiligheid en (6) Welzijn Portefeuillehouder : E.J. ter Keurs, D.A. Fokkema Behandelend ambt.

Nadere informatie

Aan de Raad. BV - Financiën / SH Besluitvormend

Aan de Raad. BV - Financiën / SH Besluitvormend Aan de Raad Agendapunt: 6b Onderwerp: Jaarverslag 2012 Kenmerk: Status: BV - Financiën / SH Besluitvormend Kollum, 28 mei 2013 Samenvatting Het jaar 2012 wordt door de gemeente Kollumerland c.a. afgesloten

Nadere informatie

Raadsvoorstel2008/19954

Raadsvoorstel2008/19954 gemeente Haarlemmermeer Raadsvoorstel2008/19954 Onderwerp Jaarstukken 2007 Portefeuillehouder J.J. Nobel steiler C. M. Bakker Collegevergadering 20 mei 2008 Raadsvergadering 26 juni 2008 1. Samenvatting

Nadere informatie

Actuele financiële en vermogenspositie

Actuele financiële en vermogenspositie Actuele financiële en vermogenspositie werk aan de winkel Presentatie voor Auditcommissie 5 maart 2012 Actuele financiële positie (1) Nr. Ontwikkeling Mutatie 2012 2013 2014 2015 Saldo na besluitvorming

Nadere informatie

Wij stellen de volgende data voor de oplevering van de planning en controlproducten 2010:

Wij stellen de volgende data voor de oplevering van de planning en controlproducten 2010: Planning en controlcyclus 2010 Samenvatting In dit voorstel is de planning opgenomen van de planning- en controlproducten 2010: de jaarrekening 2009, de voorjaarsnota 2010, de kadernota 2011, de programmabegroting

Nadere informatie

Verordeningen Participatiewet

Verordeningen Participatiewet Verordeningen Participatiewet Persbericht van 11 mei jl. 935 extra banen in de arbeidsmarktregio Groningen en Noord-Drenthe In de arbeidsmarktregio Groningen en Noord-Drenthe is afgesproken dat er tot

Nadere informatie

Inzicht verkrijgen kost tijd, geen inzicht hebben kost kapitalen

Inzicht verkrijgen kost tijd, geen inzicht hebben kost kapitalen Inzicht verkrijgen kost tijd, geen inzicht hebben kost kapitalen 1 1. Korte introductie 2. Inkomsten van de gemeente 3. Uitgaven van de gemeente 4. instrument begroting 5. Begrotingscyclus 6. Controle

Nadere informatie

Raadsvoorstel agendapunt

Raadsvoorstel agendapunt Raadsvoorstel agendapunt Aan de raad van de gemeente IJsselstein Zaaknummer : 286734 Datum : 25 april 2016 Programma : Wmo, Jeugd, W&I Blad : 1 van 6 Cluster : Samenleving Portefeuillehouder: mw. M.J.T.G.

Nadere informatie

Onderwerp : Zienswijzemogelijkheid programmabegroting 2018 en jaarverantwoording met resultaatbestemming 2016 Veiligheidsregio Brabant-Noord.

Onderwerp : Zienswijzemogelijkheid programmabegroting 2018 en jaarverantwoording met resultaatbestemming 2016 Veiligheidsregio Brabant-Noord. GEMEENTE BOEKEL VOORSTEL AAN DE RAAD Datum : 6 juni 2017 Voorstel van : college van burgemeester en wethouders Onderwerp : Zienswijzemogelijkheid programmabegroting 2018 en jaarverantwoording met resultaatbestemming

Nadere informatie

2012 actuele begroting op 31-12-12

2012 actuele begroting op 31-12-12 WMO 4 e berap Bestuurlijke samenvatting Landelijke ontwikkelingen bij de overheid hebben in voor nogal wat wijzigingen, maar ook onzekerheid gezorgd. Zo werd besloten dat de overgang van Begeleiding naar

Nadere informatie

NB beide formulieren invullen (2 tabbladen)

NB beide formulieren invullen (2 tabbladen) Behandelend ambtenaar gemeente Begroting 2015 is Meerjarenbegroting 2016-2018 is Datum vaststelling begroting 2015 Datum ontvangst begroting 2015 Maatstaven Aantal inwoners per 1-1-2015 Aantal woonruimten

Nadere informatie

Voorstel. Uitgangspunten regiovisie. De regiovisie gaat uit van de volgende uitgangspunten:

Voorstel. Uitgangspunten regiovisie. De regiovisie gaat uit van de volgende uitgangspunten: Voorstel Cluster : samenleving Nummer : 5 Portefeuillehouder : Linda van der Deen Datum vergadering : 20 april 2015 Onderwerp : Regiovisie huiselijk geweld en kindermishandeling Inleiding Als gevolg van

Nadere informatie

Werkplan uitvoering Wet inburgering 2012

Werkplan uitvoering Wet inburgering 2012 Werkplan uitvoering Wet inburgering 2012 René Koldenhoven Def. versie - februari 2012 Status: bespreekstuk College 1 In onderstaand document kunt u de planning en uitvoering van de Wet inburgering voor

Nadere informatie

Portefeuillehouder: M. Verschuren Behandelend ambtenaar R.J. Bolt, (t.a.v. R.J. Bolt)

Portefeuillehouder: M. Verschuren Behandelend ambtenaar R.J. Bolt, (t.a.v. R.J. Bolt) Vergadering: 10 februari 2015 Agendanummer: 6a Status: Opiniërend Portefeuillehouder: M. Verschuren Behandelend ambtenaar R.J. Bolt, 0595-447704 E-mail: gemeente@winsum.nl (t.a.v. R.J. Bolt) Aan de gemeenteraad,

Nadere informatie

1. Mutaties Themabegroting 2017

1. Mutaties Themabegroting 2017 1. Mutaties Themabegroting 2017 Totaal per thema Mutaties Omschrijving thema Bedrag afwijking 1 Financiën en Bedrijfsvoering 17.200 2 Sociaal Domein 0 3 Onderwijs en Sport (accommodaties) -92.000 4 Eigen

Nadere informatie

Onderwerp : Jaarstukken 2016 IJmond Werkt!

Onderwerp : Jaarstukken 2016 IJmond Werkt! Raadsvoorstel *Z03D358CF1A* Aan de raad Documentnummer : INT-17-35730 Afdeling : Samenleving Onderwerp : Jaarstukken 2016 IJmond Werkt! Inleiding De gemeenschappelijke regeling IJmond Werkt! verzorgt voor

Nadere informatie

Raadsvoorstel 2013 Rockanje, 1 oktober 2013 Nr. 83169/74225

Raadsvoorstel 2013 Rockanje, 1 oktober 2013 Nr. 83169/74225 Raadsvoorstel 2013 Rockanje, 1 oktober 2013 Nr. 83169/74225 Raadsvergadering van 28 en 31 oktober 2013 Agendanummer 11 Aan Onderwerp: de gemeenteraad. Krediet Basisregistratie Grootschalige Topografie

Nadere informatie

We zien in figuur 2 dat het aandeel personen met een migratieachtergrond toeneemt van 46 procent januari 2015 naar 51 procent in juni 2017.

We zien in figuur 2 dat het aandeel personen met een migratieachtergrond toeneemt van 46 procent januari 2015 naar 51 procent in juni 2017. Bijlage 2 Cijfers uitvoering Participatiewet Bijstandsvolume stabiliseert Er zijn duidelijke signalen dat de economie en de arbeidsmarkt zich aan het herstellen zijn van de crisis. Het aantal mensen met

Nadere informatie

Accountantscontrole 2013

Accountantscontrole 2013 Accountantscontrole 2013 Commissie Samen Leven gemeente Ridderkerk 26 juni 2014 Rein-Aart van Vugt Hennie de Winter 1 Controleproces Communicatie met de Raad in alle fasen Opdrachtbevestiging en controleplan

Nadere informatie

VOORSTEL AAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN DE GEMEENTE ROERMOND

VOORSTEL AAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN DE GEMEENTE ROERMOND VOORSTEL AAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN DE GEMEENTE ROERMOND datum indiening: 19 mei 2014 datum/agendapunt B&Wvergadering: 270514/304 afdeling: Bouwtoeziciit Onderwerp: Jaarprogramma Wet algemene bepalingen

Nadere informatie

Kadernota Participatie en Inkomen. Raadsinformatieavond 14 januari 2014

Kadernota Participatie en Inkomen. Raadsinformatieavond 14 januari 2014 Kadernota Participatie en Inkomen Raadsinformatieavond 14 januari 2014 Opbouw 1. Urgentie/aanleiding 2. Gekozen insteek en proces 3. Drieledige veranderstrategie a. Versterken bedrijvigheid en stimuleren

Nadere informatie

Meerjarenbegroting Gemeentefinanciën Bloemendaal

Meerjarenbegroting Gemeentefinanciën Bloemendaal Meerjarenbegroting 2019-2022 1 Belangrijke data: 25 september 2018 vastgesteld in college 11 oktober 2018 informatiebijeenkomst (beeldvormend - technisch) 16, 17 en 18 oktober 2018 commissiebehandeling

Nadere informatie

: : 22 september. : dhr. C.L. Jonkers :

: : 22 september. : dhr. C.L. Jonkers : RAADSVOORSTEL ter besluitvorming in de raad Datum Forum vergadering Datum Raadsvergadering Portefeuillehouder Verantwoordelijk MT-lid : : 22 september : dhr. C.L. Jonkers : Zaaknummer : 65564 Onderwerp:

Nadere informatie

Besluit Raad Nr. Datum 0 5 JUL 2016

Besluit Raad Nr. Datum 0 5 JUL 2016 Besluit Raad Nr. Datum 0 5 JUL 2016 RAADSVOORSTEL ter besluitvorming in de raad Datum Forum vergadering Datum Raadsvergadering Portefeuillehouder Verantwoordelijk MT-lid Evaluatiedatum: : 13 juni 2016

Nadere informatie

bedrag * begrotingsoverschot bij begroting

bedrag * begrotingsoverschot bij begroting Actueel financieel beeld voor de jaren 2018-2022 Met dit overzicht schetsen wij het actuele financiële beeld voor de gemeente Gooise Meren voor de komende jaren. Dit overzicht dient meerdere doelen. Ten

Nadere informatie

Beleidsplan Participatiewet. Berkelland 2 0 1 5-2 0 1 8

Beleidsplan Participatiewet. Berkelland 2 0 1 5-2 0 1 8 Beleidsplan Participatiewet Berkelland 1 2 0 1 5-2 0 1 8 Meer doen met minder geld 2 Dienstverlening van binnen naar buiten 1. Eigen kracht (sociaal netwerk) 2. Algemene voorzieningen 3. Maatwerkvoorzieningen

Nadere informatie

uw brief van: ons kenmerk: bijlage(n): datum: 14.3004216 2 12 juni 2014

uw brief van: ons kenmerk: bijlage(n): datum: 14.3004216 2 12 juni 2014 Gemeenteraad Heerenveen uw brief van: ons kenmerk: bijlage(n): datum: 14.3004216 2 12 juni 2014 Onderwerp: Geachte raad, Graag willen wij u onze zienswijze geven op de financiële rapportages die wij van

Nadere informatie

BEGROTING BIEO (begroting in één oogopslag)

BEGROTING BIEO (begroting in één oogopslag) BEGROTING 2015 BIEO (begroting in één oogopslag) INLEIDING Voor u ligt de begroting in één oogopslag (BIEO) 2015 van de gemeente Wierden. Naast het begrotingsjaar 2015 wordt er aandacht geschonken aan

Nadere informatie

Programmabegroting

Programmabegroting Programmabegroting 2172 3.3 Werk en inkomen Programmabegroting 2172 21 3.3.1 Wat wil Gouda bereiken? Het goed vormgeven van de nieuwe taken en verantwoordelijkheden vanuit de decentralisaties in het sociaal

Nadere informatie

Pagina 1 van 5 Versie Nr.1 Registratienr.: Z/14/004375/12040

Pagina 1 van 5 Versie Nr.1 Registratienr.: Z/14/004375/12040 Pagina 1 van 5 Versie Nr.1 Afdeling: Beleid Maatschappij Leiderdorp, 9 oktober 2014 Onderwerp: Beleidsplan Participatiewet Aan de raad. Beslispunten 1. Ter uitvoering van de Participatiewet het Beleidsplan

Nadere informatie

Notitie financiële positie gemeente Pekela

Notitie financiële positie gemeente Pekela Notitie financiële positie gemeente Pekela De laatste jaren is er sprake van krappe begrotingen en overschotten bij rekeningen vooral als gevolg van het incidenteel zijn van verschillende meevallers. In

Nadere informatie

BIEO Begroting in één oogopslag

BIEO Begroting in één oogopslag BIEO 2016 Begroting in één oogopslag INLEIDING Voor u ligt de begroting in één oogopslag (BIEO) 2016 van de gemeente Wierden. Naast het begrotingsjaar 2016 wordt er aandacht geschonken aan de ontwikkeling

Nadere informatie

Voorstel GEMEENTERAAD VII - B

Voorstel GEMEENTERAAD VII - B Voorstel GEMEENTERAAD VII - B Stuknummer Programma In te vullen door raadsgriffie. B. Programma Corsanummer Dienstverlening In te vullen door opsteller stuk. Onderwerp Enschede Gemeenterekening 2012 7

Nadere informatie

Gemeentefinanciën Delft

Gemeentefinanciën Delft Gemeentefinanciën Delft Politiek Café GroenLinks Gemeente Delft/Controlling 1 oktober 2014 1 Gemeentefonds (1) Uitkering van het Rijk voor de uitvoering van taken door de gemeente; Circulaires Min. van

Nadere informatie

Analyse begrotingsscan 2016

Analyse begrotingsscan 2016 23 juni 2016 1 Analyse begrotingsscan 2016 Inleiding In het voorjaar van 2015 is er door het ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties, in samenwerking met de provincie Fryslân en de gemeente

Nadere informatie

Een aantal financiële ontwikkelingen zijn aanleidingen de begrotingcijfers 2015 bij te stellen.

Een aantal financiële ontwikkelingen zijn aanleidingen de begrotingcijfers 2015 bij te stellen. Raadsvoorstel Agenda nr. 10 Onderwerp: Vaststellen wijziging begroting 2015 Soort: Besluitvormend Opsteller: J.H.M. Sonnemans Portefeuillehouder: W.L.G. Hanssen Zaaknummer: SOM/2015/020833 Documentnummer:

Nadere informatie

Arbeidsmarkt Groningen Een van de 35 van Nederland

Arbeidsmarkt Groningen Een van de 35 van Nederland Arbeidsmarkt Groningen Een van de 35 van Nederland https://www.youtube.com/watch?v=k1cwrsjoquq Werk in Zicht is een samenwerkingsverband tussen 27 gemeenten (23 Groninger en 4 Drentse gemeenten), UWV en

Nadere informatie

uitstroombevordering

uitstroombevordering Wat willen we bereiken? Omschrijving: Het verlagen van de instroom en bevorderen van de uitstroom van bijstandsgerechtigden. Preventie: het voorkomen van de instroom van het aantal bijstandsgerechtigden.

Nadere informatie

Datum: Informerend. Datum: Adviserend

Datum: Informerend. Datum: Adviserend Oplegvel 1. Onderwerp Concept jaarrekening 2018 2. Rol van het Basistaak samenwerkingsorgaan Holland Rijnland 3. Regionaal belang Een financieel gezond samenwerkingsverband 4. Behandelschema: Datum: Informerend

Nadere informatie

Gemeente. Beoordeling begroting Samenvattend overzicht kengetallen. Maak keuze. Begroting. Maak keuze Meerjarenbegroting

Gemeente. Beoordeling begroting Samenvattend overzicht kengetallen. Maak keuze. Begroting. Maak keuze Meerjarenbegroting Behandelend ambtenaar Begroting 2014 is Meerjarenbegroting 2015-2017 is Datum vaststelling begroting 2014 Datum ontvangst begroting 2014 Maatstaven Aantal inwoners per 1-1-2014 Aantal woonruimten per 1-1-2014

Nadere informatie

Agendapunt. Op grond van artikel 192 van de gemeentewet is de raad het bevoegd orgaan om de begroting tussentijds te wijzigen.

Agendapunt. Op grond van artikel 192 van de gemeentewet is de raad het bevoegd orgaan om de begroting tussentijds te wijzigen. RAADSVOORSTEL Agendapunt Raad 27 oktober 2016 Afdeling Middelen Voorstel nummer 2016.00077 Datum 27 september 2016 Onderwerp Tweede bestuursrapportage 2016 Programma Alle begrotingsprogramma's Inlichtingen

Nadere informatie

Bijlagen -Bijlage 1 -Jaarstukken 2013 -Verslag van bevindingen

Bijlagen -Bijlage 1 -Jaarstukken 2013 -Verslag van bevindingen Raadsvoorstel Agendapunt: Onderwerp Vaststelling jaarstukken 2013 Datum voorstel 29 april 2014 Datum raadsvergadering 10 juni 2014 Bijlagen -Bijlage 1 -Jaarstukken 2013 -Verslag van bevindingen Ter inzage

Nadere informatie

2. Globale analyse 2015

2. Globale analyse 2015 2. Globale analyse 2015 2.1. Tekort 2015 We zien dat de economie aantrekt. Dat zien we ook terug in Enschede. We nemen groei en dynamiek waar van bedrijven op de toplocaties (met name Kennispark en de

Nadere informatie

Initiatiefvoorstel PvdA-GroenLinks

Initiatiefvoorstel PvdA-GroenLinks Initiatiefvoorstel PvdA-GroenLinks Onderwerp: social return en inbesteden Datum commissie: 6 juni 2013 Datum raad: Nummer: Documentnummer: Steller: Eric Dammingh Fractie: PvdA-GroenLinks Samenvatting Meedoen

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 30 545 Uitvoering Wet Werk en Bijstand Nr. 189 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID Aan de Voorzitter van de Tweede

Nadere informatie

Raadsvoorstel 26 juni 2014 AB14.00447 RV2014.030

Raadsvoorstel 26 juni 2014 AB14.00447 RV2014.030 Raadsvergadering d.d. Casenummer Raadsvoorstelnummer Raadsvoorstel 26 juni 2014 AB14.00447 RV2014.030 Gemeente Bussum Vaststellen Perspectiefnota 2015 Brinklaan 35 Postbus 6000 1400 HA Bussum Aan de gemeenteraad.

Nadere informatie

BEGROTING 2015 WERKVOORZIENINGSSCHAP ZUID-KENNEMERLAND

BEGROTING 2015 WERKVOORZIENINGSSCHAP ZUID-KENNEMERLAND BOB 14/020 Aan de raad, BEGROTING 2015 WERKVOORZIENINGSSCHAP ZUID-KENNEMERLAND Voorgeschiedenis / aanleiding Op 7 oktober jl. heeft het college besloten de conceptbegroting van 2015 ter goedkeuring voor

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Geachte raad,

Raadsvoorstel. Geachte raad, Raadsvoorstel Nummer: 165140 Behandeld door: J. van Dijk Agendapunt: 27 juni 2017 Onderwerp: Voorlopige voorkeur uitvoeringsvariant Participatiewet Geachte raad, Samenvatting: In opdracht van het algemeen

Nadere informatie

11 Stiens, 21 oktober 2014

11 Stiens, 21 oktober 2014 11 Stiens, 21 oktober 2014 Raadsvergadering: 13 november 2014 Voorstelnummer: 2014/ 74 Portefeuillehouder: Cees Vos Behandelend ambtenaar: Jitske Bosch E-mail: j.bosch@leeuwarderadeel.nl Telefoonnr. :

Nadere informatie

Registratienummer: GF14.20043 Datum collegebesluit: 19 mei 2014 Agendapunt: 12

Registratienummer: GF14.20043 Datum collegebesluit: 19 mei 2014 Agendapunt: 12 Aan de gemeenteraad Registratienummer: GF14.20043 Datum collegebesluit: 19 mei 2014 Agendapunt: 12 Portefeuillehouder: Mevrouw C. van der Laan Behandelend ambtenaar: De heer C. Tiemersma Onderwerp: Jaarrekening

Nadere informatie

GESPREKSNOTITIE VOORJAARSGESPREK 23 JUNI 2017 VS

GESPREKSNOTITIE VOORJAARSGESPREK 23 JUNI 2017 VS GESPREKSNOTITIE VOORJAARSGESPREK 23 JUNI 2017 VS 20170512 1. INLEIDING In 2016 hebben we met u en met de samenleving intensief gesproken over de toekomst van Zutphen. Gezamenlijk hebben we vastgesteld

Nadere informatie

Een nieuwe taak voor gemeenten

Een nieuwe taak voor gemeenten Een nieuwe taak voor gemeenten Vanaf 1 januari 2015 treedt de Participatiewet in werking. Het doel van de wet is om meer mensen, ook mensen met een arbeidsbeperking, aan de slag te krijgen. De gemeente

Nadere informatie

Methode. Begroting en Verantwoording

Methode. Begroting en Verantwoording Methode Begroting en Verantwoording Pieter Duisenberg VVD Tweede Kamerfractie Rotterdam, 24 januari 2017 Controlerende taak Vervullen wij deze rol voldoende? De werkwijze Opzet: Twee raadsleden, één van

Nadere informatie

Wijzigingen Besluit begroting en verantwoording. Papendrecht 24 oktober 2016 Wouter Kalkman JaapJan Visser

Wijzigingen Besluit begroting en verantwoording. Papendrecht 24 oktober 2016 Wouter Kalkman JaapJan Visser Wijzigingen Besluit begroting en verantwoording Papendrecht 24 oktober 2016 Wouter Kalkman JaapJan Visser Vernieuwing Besluit Begroting en Verantwoording 1 Vernieuwing Besluit Begroting en Verantwoording

Nadere informatie

Raadsvoorstel Zaak :

Raadsvoorstel Zaak : Zaak : 00509545 Onderwerp Portefeuillehouder Mevrouw drs. M. Mulder Datum raadsvergadering 27 juni 2017 Samenvatting Het Dagelijks Bestuur (DB) van Baanbrekers heeft de geactualiseerde begroting 2017,

Nadere informatie

KLeintje begroting 2010

KLeintje begroting 2010 KLeintje begroting 2010 De begroting is onderverdeeld in vijf beleidsproducten te weten: Inkomenswaarborg, Activering en Uitstroom, Handhaving, Inburgering en Kinderopvang. De beleidsproducten zijn weer

Nadere informatie

b e s l u i t : 1 Inleidende bepaling 2 Begroting en verantwoording Nr: 07-104a De raad van de gemeente Barneveld;

b e s l u i t : 1 Inleidende bepaling 2 Begroting en verantwoording Nr: 07-104a De raad van de gemeente Barneveld; Nr: 07-104a De raad van de gemeente Barneveld; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders, nr. 07-104; gelet op artikel 212 van de Gemeentewet; overwegende dat de verordening op de uitgangspunten

Nadere informatie

Antwoorden Technische vragen. Jaarstukken 2015 Bronckhorst. Vragen Technisch Beraad Jaarstukken 2015 en 1 e Tussenrapportage 2016 d.d.

Antwoorden Technische vragen. Jaarstukken 2015 Bronckhorst. Vragen Technisch Beraad Jaarstukken 2015 en 1 e Tussenrapportage 2016 d.d. Vragen Technisch Beraad Jaarstukken en 1 e Tussenrapportage 2016 d.d. 11 mei 2016 Antwoorden Technische vragen Jaarstukken Bronckhorst Jaarrekening (hoofdstuk 3) VVD, GBB en D66: Afronding centrumplannen

Nadere informatie

Beleidskader en verordeningen Participatiewet Eddy van der Spek Eva Mercks

Beleidskader en verordeningen Participatiewet Eddy van der Spek Eva Mercks Beleidskader en verordeningen Participatiewet 2015 Eddy van der Spek Eva Mercks Inhoud Proces van totstandkoming Participatiewet Wat blijft hetzelfde Wat verandert er Dienstverleningsarrangementen werkzoekenden

Nadere informatie

1e Bestuursrapportage

1e Bestuursrapportage 2019 1e Bestuursrapportage Gemeente Terschelling 24-5-2019 1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1. Ontwikkeling van de lopende budgetten... 4 2. Overzicht (Meerjaren)resultaat 2019 tot en met 2023... 5 2.1 Algemeen...

Nadere informatie

Versterken (internationaal) ondernemersklimaat. Versterken groene groei. Faciliteren kansrijke economische projecten

Versterken (internationaal) ondernemersklimaat. Versterken groene groei. Faciliteren kansrijke economische projecten Bijlage 1 Programmabegroting indeling Programma overschrijdende onderwerpen zijn in elk geval communicatie, stadsdeelgewijs werken en duurzaamheid, jeugdzorg, decentralisaties, CFO en vastgoed. Het integrale

Nadere informatie

Jaarrekening 2013. Gemeente Bunnik. Bunnik, 5 juni 2014 Open Huis gemeenteraad

Jaarrekening 2013. Gemeente Bunnik. Bunnik, 5 juni 2014 Open Huis gemeenteraad Jaarrekening 2013 Gemeente Bunnik Bunnik, 5 juni 2014 Open Huis gemeenteraad Agenda Controle van de jaarrekening De voorschriften voor de jaarrekening Jaarrekeningcontrole 2013 Controle van de jaarrekening

Nadere informatie

1 van 5. Registratienummer: Bijlage(n) 2 Onderwerp. Beleidsplan Participatiewet. Middenbeemster, 30 september 2014. Aan de raad

1 van 5. Registratienummer: Bijlage(n) 2 Onderwerp. Beleidsplan Participatiewet. Middenbeemster, 30 september 2014. Aan de raad VERG AD ERING GEM EENT ER AAD 20 14 VOORST EL Registratienummer: 1150476 Bijlage(n) 2 Onderwerp Beleidsplan Participatiewet Aan de raad Middenbeemster, 30 september 2014 Inleiding en probleemstelling Gemeenten

Nadere informatie

Financieel verslag Derde Kwartaal d.d. 13 december DSW Rijswijk en omstreken

Financieel verslag Derde Kwartaal d.d. 13 december DSW Rijswijk en omstreken Financieel verslag Derde Kwartaal 2018 d.d. 13 december 2018 DSW Rijswijk en omstreken AB20181213-6-Vaststellen definitieve rapportage DSW derde kwartaal 2018 1 INLEIDING Voor u ligt de 3e kwartaalrapportage

Nadere informatie

Presentatie rapport financiële scan Hoeksche Waard. Mijnsheerenland, 12 mei 2016

Presentatie rapport financiële scan Hoeksche Waard. Mijnsheerenland, 12 mei 2016 Presentatie rapport financiële scan Hoeksche Waard Mijnsheerenland, 12 mei 2016 Even voorstellen : Dirk Jans Externe, bureau Frontin PAUW BV 56 jaar, Veenendaal 23 jaar gemeentelijk ambtenaar 15 jaar consultant,

Nadere informatie

Gemeente Lelystad Ingekomen 18 DEC 20U

Gemeente Lelystad Ingekomen 18 DEC 20U F L E V O L A N Gemeenteraad van de gemeente Postbus 91 8200 AB LELYSTAD Gemeente Ingekomen / r> 18 DEC 20U Kopie aan: Postbus 55 8200 AB (0320)-265265 (0320)-265260 Website Verzenddatum Bijladen Uw kenmerk

Nadere informatie

Voorgesteld besluit Het Meerjarenbeleidskader Participatiebeleid Werk en Wederkerigheid vast te stellen

Voorgesteld besluit Het Meerjarenbeleidskader Participatiebeleid Werk en Wederkerigheid vast te stellen Raadsvoorstel jaar Raad categorie/agendanr. B. en W. 2015 RA15.0005 B 1 15/123 Onderwerp: Meerjarenbeleidskader Participatiebeleid Werk en Wederkerigheid Portefeuillehouder: B. Arends Afdeling : Participatie

Nadere informatie

Aan de raad AGENDAPUNT 3. Doetinchem, 10 december 2008. Beleidsplan Re-integratiebeleid 2009-2011

Aan de raad AGENDAPUNT 3. Doetinchem, 10 december 2008. Beleidsplan Re-integratiebeleid 2009-2011 Aan de raad AGENDAPUNT 3 Beleidsplan Re-integratiebeleid 2009-2011 Voorstel: 1. De kaders uit het beleidsplan 'Werken werkt!' vaststellen, zijnde: a. als doelstellingen: - het bevorderen van de mogelijkheden

Nadere informatie

Begrotingswijziging Provinciale Staten Behandeling bij jaarstukken 2012

Begrotingswijziging Provinciale Staten Behandeling bij jaarstukken 2012 Begrotingswijziging Provinciale Staten Behandeling bij jaarstukken 2012 Programma: 6. Economie, toerisme en recreatie Onderwerp : Stimulering werkgelegenheid jongeren Toelichting: Door de economische recessie

Nadere informatie

Financieel beeld van de gemeente Naarden, Muiden, Bussum September 2014

Financieel beeld van de gemeente Naarden, Muiden, Bussum September 2014 Financieel beeld van de gemeente Naarden, Muiden, Bussum September 2014 Inleiding In de fusieraad van 30 juni 2014 is gesproken over een consolidatie van de drie begrotingen en om inzicht te krijgen in

Nadere informatie

Raadsstuk. Het college stelt de raad voor: 1. Het Koersdocument Werk en Inkomen vast te stellen en als beleidskader te hanteren.

Raadsstuk. Het college stelt de raad voor: 1. Het Koersdocument Werk en Inkomen vast te stellen en als beleidskader te hanteren. Raadsstuk Onderwerp: Koersdocument Werk en Inkomen BBV nr: 2016/255655 1. Inleiding In oktober 2011 is Kans en Kracht door de gemeenteraad vastgesteld. Dit plan beschreef de uitvoeringstaken van SZW (Werk

Nadere informatie

Raadsvoorstel. !IL Gemeente Mook en Middelaar. Samenvatting. Voorstel om te besluiten

Raadsvoorstel. !IL Gemeente Mook en Middelaar. Samenvatting. Voorstel om te besluiten !IL Agendapuntnummer : Documentnummer : Raadsvergadering d.d. : Raadscommissie Commissie d.d. Programma Ondetwerp Portefeuillehouder : Bijlagen 12 juli 2017 Commissie Samenleving 28 juni 2017 Sociale en

Nadere informatie

PROGRAMMA 1 BURGER EN BESTUUR Visieblad

PROGRAMMA 1 BURGER EN BESTUUR Visieblad PROGRAMMA 1 BURGER EN BESTUUR Visieblad 1.1 Samenwerking Hof van Twente werkt samen met andere gemeenten op het gebied van bedrijfsvoering, uitvoering, beleidsvoorbereiding en strategie. We gaan uit van

Nadere informatie

Hoogeveen. Gemeente. Raad 3 1 MRT Conform besloten. Raadsvoorstel. Datum raadsavond 31 maart 2017 Programma. Krachtige wijken & dorpen Onderwerp

Hoogeveen. Gemeente. Raad 3 1 MRT Conform besloten. Raadsvoorstel. Datum raadsavond 31 maart 2017 Programma. Krachtige wijken & dorpen Onderwerp Gemeente Hoogeveen Conform besloten Raad 3 1 MRT 2017 Raadsvoorstel Datum raadsavond 31 maart 2017 Programma Krachtige wijken & dorpen Onderwerp Kunstijsbaan Hoogeveen Samenvatting De stichting kunstijsbaan

Nadere informatie

VERANTWOORDINGSRAPPORTAGE GOING CONCERN MEI blad 1 van 6

VERANTWOORDINGSRAPPORTAGE GOING CONCERN MEI blad 1 van 6 VERANTWOORDINGSRAPPORTAGE GOING CONCERN MEI 2019 blad 1 van 6 1. Inleiding De RSD levert iedere twee maanden aan het bestuur een korte rapportage over de staat van de organisatie in algemene zin. Onderstaand

Nadere informatie