DIERENZORG DERDE GRAAD BSO LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS. September 2005 LICAP BRUSSEL D/2005/0279/028

Transcriptie

1 DIERENZORG DERDE GRAAD BSO LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS September 2005 LICAP BRUSSEL

2

3 DIERENZORG DERDE GRAAD BSO LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS LICAP BRUSSEL september 2005 ISBN Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel

4

5 Inhoud Lessentabel Beginsituatie Algemene doelstellingen Studierichtingsprofiel Op het vlak van kennis, inzicht en vaardigheden Op het vlak van attitudevorming Op het vlak van attitudevorming Algemene pedagogisch-didactische wenken Geïntegreerde aanpak Graadleerplan Verticale samenhang Projectmatige aanpak en geïntegreerde proef Stages/praktijk Integratie van informatie- en communicatietechnologie Aanschouwelijke aspecten Aantal lestijden Leerplandoelstellingen, leerinhouden, pedagogisch-didactische wenken en didactische middelen Zoogdieren die worden gehouden als gezelschapsdier, in dierentuinen of in ons land voorkomen in de vrije natuur Vissen en aquarium- en vijvertechniek Reptielen en amfibieën en terrariumtechniek Vogels en kooi- en volièretechniek Evaluatie Minimale materiële vereisten Vaklokaal Didactisch materieel Een kleedkamer voor de leerlingen Gereedschappen en uitrustingen Werkkledij Beschermingskledij Bibliografie Interessante naslagwerken Interessante cd-roms Nuttige adressen de graad BSO 3

6

7 Lessentabel Pedagogische uren/week Administratieve vakbenaming vakbenaming Minimum-maximum Godsdienst 2 2 AV Godsdienst Lichamelijke opvoeding 2 2 AV Lichamelijke opvoeding Maatschappelijke vorming 0/2 0/2 AV Maatschappelijke vorming Nederlands 0/2 0/2 AV Nederlands Project algemene vakken 4/0 4/0 AV Project algemene vakken Project/Seminarie 2 2 TV Landbouw/Tuinbouw Toegepaste economie 0/3 0/3 TV Landbouw/Tuinbouw/Toegepaste economie Zoötechniek dierenzorg PV Praktijk Landbouw/Tuinbouw/ Toegepaste natuurwetenschappen PV/TV Stage Landbouw/Tuinbouw/ Toegepaste natuurwetenschappen TV Landbouw/Tuinbouw/Toegepaste natuurwetenschappen Voor deze vakken werd het leerplan in deze brochure opgenomen. 3de graad BSO 5

8

9 1 Beginsituatie De leerlingen die starten in de derde graad BSO komen hoofdzakelijk uit de tweede graad BSO. Ze kunnen ook andere BSO- of TSO-studierichtingen gevolgd hebben. In dat geval zullen zij zich nog de basiskennis, -inzichten en -vaardigheden bij het verzorgen en houden van dieren moeten eigen maken. De samenhang tussen de leereenheden van de tweede en derde graad is beschreven onder de rubriek Verticale samenhang. 2 Algemene doelstellingen 2.1 Studierichtingsprofiel Tijdens het eerste en tweede leerjaar van de derde graad BSO ontwikkelen de leerlingen competenties om als beginnend dierenverzorger aan de slag te gaan. Dit betekent dat ze opdrachten van hun directe overste in verband met dierenzorg zelfstandig kunnen uitvoeren. Het betreft in de eerste plaats opdrachten in verband met het verzorgen van zoogdieren, vissen, reptielen en amfibieën, en vogels die behoren tot de groep van de hobbydieren (gezelschapsdieren, huisdieren, e.a.). Leerlingen kunnen de verworven kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes i.v.m. gezelschapsdieren ook transfereren en uitbreiden naar dieren die worden gehouden in dierentuinen of dieren die bij ons in de vrije natuur voorkomen. 2.2 Op het vlak van kennis, inzicht en vaardigheden 2.3 Op het vlak van attitudevorming Aan de hand van typevoorbeelden van zoogdieren, reptielen en amfibieën, vissen en vogels die als hobbydieren worden gehouden realiseert men onderstaande doelstellingen: Hobbydieren herkennen, benoemen en classificeren. De voortplanting en vruchtbaarheid bij hobbydieren opvolgen. Hobbydieren voederen. Het gedrag van hobbydieren observeren, hanteren en/of trainen. Hobbydieren huisvesten. Zieke dieren en ziektesymptomen herkennen, rapporteren en de gepaste maatregelen nemen. Hobbydieren verzorgen. 3de graad BSO 7

10 2.4 Op het vlak van attitudevorming Het is belangrijk om attitudes bewust en expliciet op diverse momenten als doelstelling na te streven. Attitudes die bijzondere aandacht verdienen zijn: Erop gericht zijn binnen de voorgeschreven tijd een opgedragen taak nauwkeurig te voltooien. Diervriendelijk omgaan met dieren. Streven naar en ijveren voor een zo hoog mogelijk dierenwelzijn (voeding, hygiëne, huisvesting ). Voor zijn (haar) mening en gevoelens durven uitkomen en deze op een beleefde manier formuleren en argumenteren. Spontaan handelen volgens de regels en afspraken. Erop gericht zijn, ondanks moeilijkheden, verder te werken om het einddoel te bereiken. In staat zijn om op systematische wijze te beslissen welke stappen men bij de uitvoering van een taak zal zetten. Zich inleven in de situatie waarin mensen zich bevinden, er begrip voor opbrengen en er tactvol mee omgaan. Bereid zijn zich aan te passen aan wijzigende omstandigheden (andere materialen, andere gereedschappen, nieuwe opdrachten). Handelen met het oog op de tevredenheid voor zichzelf en voor de anderen: klantgerichtheid. Handelen met het oog op het vermijden van verspilling en respect voor het milieu. Bereid zijn om informatie op te zoeken. Aandacht hebben voor de impact die het eigen gedrag en voorkomen op anderen kan hebben. Bijdragen tot een leef- en werkomgeving als een gemeenschap van mensen die iets voor elkaar betekenen. Handelen met de bekommernis om zichzelf, de anderen en het milieu optimaal te vrijwaren. Bereid zijn om in team te werken. 3 Algemene pedagogisch-didactische wenken 3.1 Geïntegreerde aanpak Het is vanuit pedagogisch-didactisch standpunt absoluut noodzakelijk om een degelijke samenhang tot stand te brengen tussen praktijk en/of stages en theorie. Een eerste stap om op dit vlak goede resultaten te bereiken, is te vertrekken vanuit een geïntegreerd leerplan. Dit betekent dus dat er geen afzonderlijk leerplan theorie en praktijk wordt gemaakt. Het onderscheid tussen TV en PV in de lessentabel is louter omwille van administratieve redenen gemaakt. De leerplandoelstellingen en leerinhouden worden zodanig aangeboden dat de praktijk en/of stages en de theorie als één geheel worden ervaren. Het is in deze optiek ook wenselijk om de praktijk en de theorie door één en dezelfde leraar te laten geven. Indien de school toch opteert om de uren over verschillende leraren en verschillende vakken te verdelen, zullen de leraren de leerplandoelstellingen en leerinhouden, in onderling overleg opnemen in een gezamenlijk jaarplan. De vakwerkgroep is hiervoor de aangewezen weg. 8 3de graad BSO

11 3.2 Graadleerplan Het leerplan is uitgeschreven als een graadleerplan. De leerdoelstellingen dienen binnen de graad gerealiseerd te worden. De leraar dient er naar te streven de verschillende leerinhouden zo geïntegreerd mogelijk aan te bieden. 3.3 Verticale samenhang Om de verticale opbouw optimaal te verzekeren, is het noodzakelijk om naast de eigen doelstellingen ook deze van de andere graden te kennen Tweede graad BSO In de tweede graad ligt de nadruk op het verwerven van de noodzakelijke transfereerbare basiskennis, -inzichten en -vaardigheden bij het verzorgen en houden van huisdieren: kennis van de uitwendige bouw van zoogdieren, vogels, reptielen, amfibieën, vissen die als gezelschapsdier worden aangewend; kennis van de inwendige bouw van zoogdieren, vogels, reptielen, amfibieën, vissen die als gezelschapsdier worden aangewend; kennis van de levensloop en productiecyclus van zoogdieren, vogels, reptielen, amfibieën, vissen die als gezelschapsdier worden aangewend; diergedragingen observeren; basiskennis gezondheid en welzijn van dieren; elementaire kennis van voedingstoffen en voedingsmiddelen van dieren; basisprincipes i.v.m. huisvesting van zoogdieren, vogels, reptielen, amfibieën, vissen die als gezelschapsdier worden aangewend; basisvaardigheden i.v.m. het veilig omgaan met dieren; basisvaardigheden i.v.m. de dagelijkse verzorging van dieren; basisvaardigheden i.v.m. het registreren van dieren; basisvaardigheden i.v.m. persoonlijke bescherming van dieren Derde graad BSO In de derde graad worden bovenvernoemde leerinhouden en doelstellingen in verband met dierenzorg verruimd en uitgediept. De klemtoon van de vorming ligt op het toepassen van de verworven kennis, inzichten, vaardigheden en attitudes in concrete praktijksituaties. Voor de tweede graad zijn de leerplannen dieronafhankelijk opgesteld. In de derde graad is duidelijk gekozen om leerinhouden en doelstellingen te realiseren via concrete diersoorten. Naast enkele verplichte diersoorten of typevoorbeelden (diersoorten per groep) kunnen de leerkrachten binnen de complementaire uren nog enkele andere diersoorten als lesonderwerp kiezen. 3de graad BSO 9

12 3.4 Projectmatige aanpak en geïntegreerde proef Dit leerplan leent zich tot projectmatig werken. Met een project wordt bedoeld: een geïntegreerde oefening of thema dat door één of meer leerlingen wordt uitgevoerd. In de lessentabel is Project/Seminarie opgenomen naar rato van 2 lesuren per week. Het is de bedoeling dat leerlingen zelfstandig informatie verwerven en verwerken en een concreet project realiseren. Project/Seminarie biedt de mogelijkheid het zelfstandig leren bij leerlingen aan te moedigen en gestalte te geven binnen de leeromgeving. Daarnaast is het gewenst dat vakoverschrijdende vaardigheden worden ingeoefend en geïntegreerd. In het tweede leerjaar van de derde graad kan binnen de lessen voorzien voor Project/Seminarie gewerkt worden aan de concretisering van de geïntegreerde proef. Hierbij kunnen onderwerpen die verband houden met het vak Zoötechniek gezelschapsdieren worden uitgewerkt. 3.5 Stages/praktijk Voor stages in de studierichting derde graad BSO is er geen apart leerplan opgemaakt. Stages worden binnen het fundamentele gedeelte georganiseerd voor minimum zes lesuren per week en volgens de bepalingen van het stagereglement. De doelstellingen die een school moet realiseren binnen de stages zijn opgenomen in dit geïntegreerde leerplan. De school beslist hoe deze doelstellingen het best gerealiseerd worden. Dit kan via praktische oefeningen op school, stages, onafhankelijke praktijkcentra, dierentuinen, kinderboerderijen, e.a. De doelstellingen en leerinhouden die men wenst te realiseren via stages worden opgenomen in de activiteitenlijst die bij het begin van het schooljaar samen met de stagebegeleider en stagementoren wordt opgemaakt. 3.6 Integratie van informatie- en communicatietechnologie Men dient optimaal gebruik te maken van de computer op het didactische vlak. Het is noodzakelijk de leerlingen vertrouwd te maken met de professionele softwarepakketten die binnen de sector dierenzorg worden gebruikt. In de derde graad leren de leerlingen de computer gebruiken als opvolging en ondersteuning van het bedrijfsmanagement. Het is wenselijk dat de leerlingen niet alleen bedrijfsgegevens kunnen invoeren en opvragen, maar dat ze ook gegevens die de computer berekent, interpreteren. Verder kunnen de leerlingen informatie opzoeken (via Internet) over gezelschapsdieren en handelsproducten die worden verkocht in dierenspeciaalzaken, en websites raadplegen van diensten en verenigingen die voorlichting en ondersteuning verschaffen aan de sector. Ze kunnen ook eenvoudige rekenbladen of geprogrammeerde formulieren gebruiken om de kostprijs te berekenen en eenvoudige software om op een actieve manier kennis en inzicht te verwerven. Er dient opgemerkt dat de programma s die men aanwendt zo gebruiksvriendelijk zijn dat de klemtoon ligt op de te verwerven leerplandoelstellingen en zeker niet op de beheersing van een of ander softwarepakket. 3.7 Aanschouwelijke aspecten Er wordt tijdens de lessen veel aandacht besteed aan het aanschouwelijke aspect. Leerlingen zo veel als het kan in contact brengen met reële praktijkomstandigheden (d.w.z. voornamelijk met de dieren zelf) is een must. Het uitgangspunt is de praktische vaardigheden verwerven om op een veilige, ergonomische en efficiënte wijze diverse verzorgingsactiviteiten bij gezelschapsdieren uit te voeren. Het is hierbij belangrijk dat leerlingen de mogelijke gevaren inventariseren en de veiligheidsvoorschriften respecteren. Er dienen op school ook voldoende dieren en aangepaste klaslokalen aanwezig te zijn (zie minimale vereisten). Het is evident dat de diersoorten tijdens de bespreking ervan aanwezig zijn in de onmiddellijke leeromgeving. 10 3de graad BSO

13 3.8 Aantal lestijden Bij elk hoofdstuk geven we een raming van het vereiste aantal lestijden. Deze raming is indicatief: de leraar is niet verplicht zich hier strikt aan te houden. Bovendien is hij (zij) niet verplicht alle doelstellingen van één hoofdstuk chronologisch na elkaar te behandelen tenzij het expliciet in onderstaande tabel wordt aangeduid. Overzicht leerinhouden Zoötechniek Basis Fundamenteel gedeelte TV 7 à 9 lesuren/week uren/graad Basis Fundamenteel gedeelte PV 5 à 7 lesuren/week uren/graad Stages Fundamenteel gedeelte 6 à 8 lesuren 300 à 400 uren/graad Zoogdieren die worden gehouden als gezelschapsdieren en in de dierentuinen - Typevoorbeeld carnivoor: de hond 50 - Typevoorbeeld carnivoor: de kat 50 - Typevoorbeelden herbivoren/omnivoren 50 - Typevoorbeeld knaagdieren en haasachtigen - andere typevoorbeelden van zoogdieren (U) Vissen en aquarium- en vijvertechniek Reptielen en amfibieën en terrariumtechniek Vogels en volièretechniek Veiligheid (VCA) 0-25 Stages Totaal de graad BSO 11

14 4 Leerplandoelstellingen, leerinhouden, pedagogisch-didactische wenken en didactische middelen 4.1 Zoogdieren die worden gehouden als gezelschapsdier, in dierentuinen of in ons land voorkomen in de vrije natuur. Onderstaande leerplandoelstellingen en leerinhouden worden gerealiseerd aan de hand van typevoorbeelden. Van de vleesetende zoogdieren (carnivoren) zijn twee typevoorbeelden verplicht: de hond en de kat. Van de zoogdieren die behoren tot de groep van de herbivoren/omnivoren is één typevoorbeeld van de herkauwers verplicht en één typevoorbeeld van de niet-herkauwers. Van de zoogdieren die behoren tot de knaagdieren zijn twee typevoorbeelden verplicht. Van de zoogdieren die behoren tot de haasachtigen is één typevoorbeeld verplicht: het konijn. Als uitbreiding kan de vakleerkracht onderstaande leerplandoelstellingen en leerinhouden ook nog realiseren aan de hand van niet-verplichte typevoorbeelden van zoogdieren. Dit gebeurt binnen het complementaire gedeelte. Hiervoor worden geen afzonderlijke leerplannen ontwikkeld. Binnen het fundamentele gedeelte kiezen de vakleerkrachten voor typevoorbeelden die behoren tot de gezelschapsdieren of gekweekt worden als voedseldieren. Als uitbreiding kunnen de vakleerkrachten typevoorbeelden kiezen van dieren die worden gehouden in parken en dierentuinen of in ons land in de vrije natuur voorkomen. De H bij sommige leerplandoelstellingen of leerinhouden betekent: herhaling Zoogdieren gezelschapsdieren herkennen, benoemen en classificeren De zoogdieren die als gezelschapsdieren worden gehouden, classificeren binnen het dierenrijk. Aan de hand van de gekozen diersoorten het begrip domesticatie verklaren. Aan de hand van de gekozen diersoorten verwoorden hoe rassen en soorten zijn ontstaan. De voornaamste delen van de uitwendige bouw van de gekozen diersoorten herkennen, benoemen en de functie ervan verwoorden. Van de gekozen diersoorten de belangrijkste rassen herkennen en benoemen. De soorten en belangrijkste rassen van zoogdieren die voorkomen op bijgaande lijst Te kennen diersoorten en rassen herkennen en benoemen. Indeling van de zoogdieren Domesticatie Ontstaan van rassen en soorten Uitwendige bouw van de gekozen diersoorten Onderdelen Functie Indeling van de rassen Soorten en rassenkennis 12 3de graad BSO

15 Aankoop van zoogdieren die als gezelschapsdier worden aangewend Factoren waarop men moet letten bij de aankoop van zoogdieren als gezelschapsdieren toelichten. Zich een beeld vormen van de conditie van de dieren die aangekocht worden. Factoren bij aankoop Conditie van de aan te kopen dieren Raseigenschappen i.f.v. het gebruik De raseigenschappen i.f.v. het gebruik van de gekozen diersoort herkennen en verwoorden. Informatie verzamelen i.v.m rassen van de gekozen diersoorten en die informatie interpreteren. Het begrip en het belang van de rassenstandaard verwoorden. De rassenstandaard bij de gekozen diersoorten toelichten. De keuringsrapporten van de gekozen diersoorten interpreteren. Kenmerken van de belangrijkste rassen Informatiegaring De rassenstandaard Begrip en doel van de rassenstandaard Rassenstandaard bij de gekozen diersoorten Doel van tentoonstellingen en keuringen Het signalement De betekenis van het opstellen van een signalement verwoorden. Uitleggen hoe de registratie van de gekozen zoogdieren verloopt en wat de wettelijke verplichtingen zijn in dit verband. Een signalement van de gekozen diersoort opstellen aan de hand van de rassenstandaard. Betekenis en belang van het signalement Identificatie en registratie: elektronische identificatie stamboom tatoeage wettelijke verplichtingen in verband met registratie Het opstellen van een signalement Geslacht, grootte, vachtsoorten, kleur en aftekening, voortbeweging, het hoofd, het gebit, de oren, de voeten en de staart 3de graad BSO 13

16 4.1.2 De voortplanting en vruchtbaarheid bij de gekozen zoogdieren opvolgen en rapporteren Specifiek voortplantingsstelsel van de gekozen zoogdieren (H) Aan de hand van een afbeelding de voornaamste onderdelen van het voortplantingsstelsel bij de gekozen zoogdieren herkennen en hun functie en werking toelichten. Aan de hand van een schema de verschillende fazen van de geslachtscyclus bij zoogdieren herkennen en toelichten. Bronstcontrole uitvoeren bij de gekozen zoogdieren. De verschillende manieren om drachtigheid te voorkomen, opnoemen en toepassen. De gepaste zorgen toedienen bij de geboorte van de gekozen zoogdieren. De geboren zoogdieren registeren en identificeren. Onderdelen Functie Werking Primaire en secundaire geslachtskenmerken De geslachtscyclus van de gekozen zoogdieren Dekrijpheid Ovulatiecyclus Bronst Dekking Bevruchting: natuurlijk en kunstmatig Dracht en geboorte Zoogperiode en spenen Interval spenen en bronst Bronst en inseminatie Bronstcontrole Geboorteregeling: langs chemische weg langs operatieve weg: sterilisatie, castratie Zorgen rond de geboorte Registratie en identificatie van geboren zoogdieren Wettelijke voorschriften Dek- en geboorteaangifte Inschrijving in stamboom 14 3de graad BSO

17 4.1.3 De gekozen zoogdieren voederen Indeling van de zoogdieren in verband met hun voedingswijze De zoogdieren indelen op basis van de manier waarop ze zich voeden. Via de afbeeldingen de delen van het spijsverteringsstelsel bij de gekozen zoogdieren herkennen en de functie ervan verwoorden. Het verloop van spijsverteringsproces bij de gekozen dierensoorten beschrijven. Carnivoren Herbivoren: herkauwers en niet-herkau-wers Omnivoren Het spijsverteringsstelsel van de gekozen zoogdieren Delen Bespreking van elk onderdeel Functie van elk onderdeel Het spijsverteringsproces (werking) De voedingsbehoefte van de gekozen zoogdieren opzoeken en berekenen in functie van de leeftijd. De belangrijkste voedingsstoffen noemen die nodig zijn voor een evenwichtige voeding en hun functie verwoorden. De voedingsmiddelen die gebruikt worden voor het voederen van de gekozen zoogdieren herkennen, benoemen en de voedingswaarde ervan voor de gekozen dierensoorten toelichten. De voeding voor de gekozen zoogdieren samenstellen en/of beoordelen. De verschillende handelsproducten die in de handel voorkomen, analyseren en de gebruikswaarde ervan beoordelen in functie van het voederen van de gekozen zoogdieren. Informatie verzamelen en interpreteren i.v.m. de handelsproducten die courant wor- De voedingsbehoefte van de gekozen zoogdieren en functie van de voedingsstoffen Voedingsbehoefte in functie van de leeftijd Voedingsbehoefte in functie van het doel Belang en functie van vetten, koolhydraten, eiwitten, vitaminen, mineralen, toevoegingen voor een evenwichtige voeding Voedingsmiddelen en hun samenstelling Soorten voedingsmiddelen Samenstelling van de voedingsmiddelen Voedingswaarde Opstellen van een rantsoen Bepalen aantal voerbeurten per dag Keuze voedingsmiddelen Hoeveelheid Handelsproducten voor voeding van de gekozen diersoorten Soorten Samenstelling Informatiebronnen i.v.m. voedingsmiddelen 3de graad BSO 15

18 den verkocht als voedingsmiddelen voor de gekozen zoogdieren. De voornaamste voedingsstoornissen bij de gekozen zoogdieren vaststellen en de gepaste maatregelen nemen. Doel van een dieet bij de gekozen zoogdieren omschrijven. De soorten diëten opnoemen en de zin ervan verwoorden. Diëten samenstellen in functie van de doelstelling. (U) voor zoogdieren Adviezen i.v.m. voeding van de gekozen dierensoorten Voedingsstoornissen Braken, diarree, verstopping, niet willen eten, maagdraaiing, abnormaal drinken E.a. Dieet Doel Soorten Diëten samenstellen (U) Het gedrag van de gekozen zoogdieren observeren, rapporteren en trainen Het begrip gedragingen bij zoogdieren toelichten. Het begrip gedragingen Ontwikkeling van het gedrag De verschillende fasen in de ontwikkeling van het gedrag van de gekozen zoogdieren herkennen, de kenmerken van iedere fase verwoorden en de bijbehorende hanteringsen trainingstechnieken toepassen. De verschillende fazen in de ontwikkeling van gedrag. Specifieke gedragsprogramma s of ethogrammen bij de gekozen zoogdieren Gedragsprogramma s en gedragshandelingen onderscheiden. Gedragsprogramma s of ethogrammen opstellen bij de gekozen diersoorten. Het onderscheid herkennen tussen normaal, afwijkend en pathologisch gedrag. Het verschil tussen ongewenst en pathologisch gedrag verwoorden. Eetgedrag Voortplantingsgedrag Voedselzoekgedrag Vluchtgedrag Verdedingsgedrag Sociaal gedrag Leervermogen Exploratiegedrag E.a. 16 3de graad BSO

19 Probleemgedrag bij gekozen zoogdieren die als gezelschapsdier worden gebruikt Probleemgedrag bij de gekozen zoogdieren vaststellen, de oorzaken ervan verklaren en oplossingen voorstellen. Op de juiste wijze omgaan met en hanteren van zoogdieren. Trainingstechnieken i.f.v. de gekozen zoogdieren toepassen. Betekenis Oorzaken Mogelijke aanpak Omgangskunde Trainingstechnieken bij de gekozen zoogdieren (U) De gekozen zoogdieren huisvesten De regelgeving in verband met het houden en huisvesten van de gekozen zoogdieren verwoorden en deze toepassen in de praktijk. Eisen waaraan de huisvesting van de gekozen zoogdieren moet voldoen, verwoorden en toelichten. De wetgeving in verband met het houden en huisvesten van de gekozen zoogdieren Eisen waaraan de huisvesting van de gekozen zoogdieren moet voldoen Een bestaande huisvesting van de gekozen diersoort beoordelen. De verschillende huisvestingsmogelijkheden voor de gekozen zoogdieren opnoemen, herkennen en de voor- en nadelen ervan verwoorden. De huisvestingsmogelijkheden voor de gekozen zoogdieren Mogelijkheden Voor- en nadelen van iedere mogelijkheid Materialen Installaties Zieke zoogdieren en ziektesymptomen herkennen en de gepaste maatregelen nemen Bedrijfshygiëne en ziektepreventie De mogelijke oorzaken van insleep van ziekten toelichten. Maatregelen opsommen om insleep en ontwikkeling van ziekten te voorkomen en verklaren hoe een eventuele besmetting totstandkomt. Oorzaken van insleep van ziekten Preventiemaatregelen hygiëne en huishoudelijk schoon klimaatbeheersing 3de graad BSO 17

20 vaccinatie, afzondering e.a. Wettelijke voorschriften in verband met maatregelen te nemen bij besmettelijke ziekten Uitleggen welke maatregelen er moeten genomen worden bij het optreden van zeer besmettelijke ziekten. Zieke dieren en ziektesymptomen herkennen, rapporteren en oordeelkundig doorverwijzen naar een dierenarts. Van de belangrijkste ziekten die voorkomen bij de gekozen zoogdieren informatie opzoeken, interpreteren en toelichten. Wettelijke voorschriften in verband met vaccinaties bij de gekozen zoogdieren verwoorden. Voor- en nadelen van vaccinaties verwoorden. Bestaande vaccinatieschema s voor de gekozen dieren opvolgen en toelichten. Entprogramma s registreren via geschikte software. Uitgevoerde inentingen registreren. Ontwormingsschema s interpreteren en uitvoeren. Bijsluiters bij dierenmedicatie analyseren en interpreteren. Uitgevoerde gezondheidszorgen en gezondheidsgegevens registreren en raadplegen. Vaststellingen en behandelingen uitgevoerd door de dierenarts registreren en opvragen. Het medicamentenverbruik registreren en opvolgen. Het verband leggen tussen stress en dierenwelzijn en gezondheid. Wettelijke voorschriften in verband met die- Profylaxie van besmettelijke ziekten en verplicht aan te geven ziekten Te nemen maatregelen bij het optreden van gevaarlijke ziekten Voornaamste ziekten die voorkomen bij de gekozen zoogdieren Zieke dieren en ziektesymptomen Informatie i.v.m. ziektesymptomen en ziekten Vaccinatieschema s Wettelijke voorschriften bij vaccinaties Voor- en nadelen van vaccinaties Leeftijd waarop de verschillende entingen worden uitgevoerd Registratie vaccinatieschema s Registratie inentingen Vaccinatieboekje Ontwormingsschema s Analyse van bijsluiters bij dierenmedicatie Registratie en opvolging van gegevens in verband met dierengezondheid en medicamentenverbruik. Registratie gezondheidsgegevens Registratie aankoop medicatie Medicatieverbruik Afvoer medicatie Opvragen en afdrukken medicamentenregister. Stress, dierenwelzijn en gezondheid Relatie tussen dierenwelzijn, stress en gezondheid Wettelijke voorschriften i.v.m. dierenwelzijn 18 3de graad BSO

21 renwelzijn verwoorden. Stress herkennen bij zoogdieren. Maatregelen nemen om stress bij de gekozen zoogdieren te vermijden. Symptomen en gevolgen van stress Preventiemaatregelen om stress te voorkomen De gekozen zoogdieren verzorgen Gezondheidscontroles bij zoogdieren die worden aangewend als gezelschapsdier uitvoeren. EHBO toepassen bij de gekozen zoogdieren. Gepast optreden bij acute gevallen. Opsommen wat in de EHBO-koffer aanwezig dient te zijn. Op een afbeelding of levend dier de voornaamste delen van de huid en vacht aanduiden en hun werking toelichten. Verzorgingsactiviteiten toepassen bij de gekozen zoogdieren. Orale en anale medicatie toedienen in opdracht. Medicatie toedienen op voorschrift van een dierenarts. Een verzorgingskaart opstellen en bijhouden. Gezondheidscontroles Herkennen symptomen Controle: lichaamstemperatuur, lichaamsgewicht, ademhalingsintensiteit, hartslag, bewegingen en reflexen, urine, stoelgang (faeces), geslachtsapparaat, ogen, oren, vacht- en huid, e.a. EHBO bij de gekozen zoogdieren Wondverzorging EHBO-koffer, huisapotheek Lichaamsverzorging bij zoogdieren die als gezelschapsdier worden gehouden Bouw van de huid en vacht Verzorging van huidaandoeningen ogen, oren, gebit, neus, voeten, uier, anus, uitwendige geslachtorganen Schoonmaken huidplooien Verzorgingsgereedschappen Toiletteren Medicatie Verzorgingskaart Reinigen en ontsmetten van de huisvesting Het belang van reinigen en ontsmetten van de huisvesting van zoogdieren toelichten, Belang en effect van reinigen en ontsmetten Werkwijze bij het reinigen en ontsmetten 3de graad BSO 19

22 De verschillende vormen van huisvesting reinigen en desinfecteren. Reinigings- en ontsmettingsmiddelen kiezen en toepassen in functie van de huisvestingsvorm. Aandachtspunten bij reiniging- en ontsmettingsmiddelen selecteren uit de bijbehorende bijsluiters en respecteren bij gebruik. De schade die knaagdieren veroorzaken opsommen en maatregelen nemen om die te voorkomen. De levenswijze van ongedierte toelichten. Toelichten hoe ratten en muizen op een wettelijke manier worden bestreden. Een plan ter bestrijding van ongedierte opstellen. Op een ethische wijze omgaan met terminale of gestorven dieren. De wettelijke voorschriften i.v.m. de behandeling van gestorven dieren toelichten. Reinigings- en ontsmettingsmiddelen in functie van de huisvestingsvorm Bijsluiters Behandeling van ongedierte (knaagdieren) Schade veroorzaakt door knaagdieren en preventiemaatregelen Levenswijze Wettelijke voorschriften i.v.m het bestrijden van ratten en muizen Bestrijdingsplan Levensbeëindiging bij dieren Wettelijke voorschriften PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN Bij het uitvoeren van de gezondheidscontroles zijn het gebruik van de stethoscoop, chronometer en temperatuurmeter voor het meten van de diverse parameters noodzakelijk. 4.2 Vissen en aquarium- en vijvertechniek Onderstaande leerplandoelstellingen en leerinhouden worden gerealiseerd aan de hand van minstens twee typevoorbeelden van vissen die als gezelschapsdieren worden gehouden. De leraar mag ook een groep van vissen in haar totaliteit als typevoorbeeld kiezen. Bv.: de groep van de cichliden Vissen herkennen, benoemen en classificeren De belangrijkste kenmerken die vissen onderscheiden van andere dieren opnoemen en uitleggen. (H) Vissen <> andere dieren (H) Classificatie van de belangrijkste vissoorten 20 3de graad BSO

23 De belangrijkste vissoorten die als gezelschapsdier worden gehouden en voorkomen op de lijst van de te herkennen diersoorten classificeren. De karakteristieke eigenschappen van de gekozen vissoorten uitleggen. Delen van de uitwendige en inwendige bouw van de gekozen vissoorten herkennen en benoemen en hun specifieke kenmerken toelichten. (H) Het verband leggen met de levenswijze en levensomstandigheden in het herkomstgebied en de kunstmatige leefomstandigheden in aquaria. De soorten vissen die voorkomen op de bijgaande lijst te kennen diersoorten herkennen, benoemen en classificeren. Aan de hand van een determinatieschema s de verschillende vissoorten classificeren. De relatie leggen tussen de vissoort en het soort water waarin ze leven. die als gezelschapsdier worden gehouden Orde levendbarende tandkarpers, karperzalmen, karperachtigen, baarsachtigen, meervallen, labyrintvissen, cichliden Eigenschappen Lichaamsvormen, vinnen, huid en huidpantser, vorm van de bek, e.a. Herkomst en levensomstandigheden in het herkomstgebied Soorten Classificatie van vissoorten De vissoort in relatie tot het soort water waarin ze leven Gedragingen en waarnemingen benoemen en de gekozen vissen hanteren De voornaamste gedragingen bij gekozen vissoorten vaststellen en verklaren. Aan de hand van de uitwendige bouw en de plaats waar ze leven het gedrag van vissen verklaren. Stress herkennen bij vissen. Oorzaken van stress bij vissen verwoorden en maatregelen nemen om stress voorkomen. Vissoorten op een correcte en veilige wijze hanteren en transporteren. Gedragskenmerken bij de gekozen vissoorten Oppervlaktevissen Middenzonevissen Grondbewoners Stress bij vissen Kenmerken Oorzaken Voorkomen van stress Het hanteren van gekozen vissoorten: vangen, klaarmaken voor transport, transporteren, verplaatsen 3de graad BSO 21

24 4.2.3 De voortplanting en de vruchtbaarheid bij de gekozen vissen opvolgen en rapporteren Aan de hand van een afbeelding de voornaamste onderdelen van het voortplantingsstelsel bij de gekozen vissoorten herkennen en hun functie en werking toelichten. Aan de hand van een schema de verschillende fasen van de geslachtscyclus bij de gekozen vissoorten herkennen en toelichten. Het geslacht van vissen bepalen. Voortplantingsstelsel van de gekozen vissoorten Onderdelen Functie Werking Geslachtscyclus bij de gekozen vissoorten Geslachtsbepaling bij de gekozen vissoorten Visculturen opzetten en vissen kweken Vissen kweken. De voornaamste factoren die de kweek van vissen beïnvloeden, opsommen en er rekening mee houden bij de kweek. Een viscultuur opzetten met als doel vissen te produceren als voedsel voor de mens. (U) Kweek van vissen Kweekstellen Afzetsubstraten Watersamenstelling Kweekbakinrichting Paring Behandeling van de eieren Het opfokken Het uitzwemmen E.a. Visculturen (U) Voorbeelden Materialen Installatie Technieken Productieproces Afzetmogelijkheden 22 3de graad BSO

25 4.2.5 De gekozen vissen voederen Aan de hand van concrete voorbeelden de vissoorten indelen volgens hun wijze van voeden. Indeling van de vissoorten volgens hun voedingswijze Bouw en werking van het spijsverteringsstelsel van de gekozen vissoorten Aan de hand van afbeeldingen de delen van het spijsverteringsstelsel bij de gekozen vissoorten herkennen en de functie ervan verwoorden. Het verloop van het spijsverteringsproces bij de gekozen vissoorten beschrijven. De voedingsbehoefte van de gekozen vissoorten opzoeken en uitleggen. Delen Werking Spijsverteringsproces Voedingsbehoefte van de gekozen vissoorten Natuurlijk rantsoen Voornaamste voedingsstoffen en hun functie Bepaling van de voeding voor de gekozen vissoorten De verschillende voedingsmiddelen die gebruikt worden bij de gekozen vissoorten, herkennen, opnoemen en hun voedingswaarde voor de voeding verwoorden. Informatie verzamelen en interpreteren i.v.m. de handelsproducten die courant worden verkocht als voedingsmiddelen voor de gekozen vissoorten. Vissen voederen op basis van een voederschema of van gebruiksaanwijzingen. Voedingsmiddelen: kenmerken droogvoer levend voer Eigenschappen van de voedingsmiddelen Het invriezen van voer Voedsel voor jongbroed (opfokdoel) Richtlijnen voor het voederen Vissen voederen Hoeveelheid Aantal voedingsbeurten per dag Aquaria inrichten en onderhouden De eisen die de gekozen vissoorten stellen aan de aquaria en de inrichting ervan verwoorden. De eisen die vissoorten stellen aan de waterkwaliteit en leefomgeving verwoorden. Eisen voor de aquaria Eisen voor de waterkwaliteit en hun biotoop 3de graad BSO 23

26 De inrichting van aquaria Een aquarium aanleggen in functie van de gekozen vissoorten. De keuze van de materialen en installaties bij het inrichten van een aquarium verantwoorden. De voornaamste soorten aquariumplanten herkennen, benoemen en vermeerderen. Het belang van aquariumplanten toelichten. Adviezen voor klanten formuleren i.v.m. het aanleggen van aquaria en kiezen van de vissoorten. Dagelijkse verzorgingsactiviteiten aan de aquaria uitvoeren. Wekelijkse verzorgingsactiviteiten aan de aquaria uitvoeren. De watersamenstelling meten. Keuze aquariumtypen Factoren waarop men moet letten bij inrichting van aquaria, ideale watersamenstelling, optimaal licht, aangepaste filtering, bezettingsdichtheid, taak en opbouw van de bodem De juiste keuze van de vissen Materialen Planten in het aquarium Installaties: aquariumverwarming, aquariumverlichting, verluchting, waterfilters, e.a. Dagelijkse verzorging aquarium Controle van de temperatuur van het water, van de gezondheid van de vissen, van de werking van de filters. Voederen van vissen E.a. Wekelijkse verzorging aquarium Waterverversing en hevelen Ruiten schoonmaken Bijvullen aquaria Verzorgen planten Algenprobleem Controleren omgevingsfactoren E.a. Wateranalyse van aquariumwater controle zuurtegraad(ph) controle hardheid controle nitraatwaarde controle koolstofdioxidegehalte e.a. Halfjaarlijkse verzorging De halfjaarlijkse verzorging uitvoeren. Reinigen van biologische filter Eventuele heraanleg 24 3de graad BSO

27 4.2.7 Zieke vissen en ziektesymptomen bij vissen herkennen en de gepaste maatregelen nemen Maatregelen opnoemen en nemen om ziekten bij de gekozen vissoorten te voorkomen. Zieke vissen en ziektesymptomen herkennen, rapporteren en gepaste maatregelen nemen. Maatregelen om ziekten bij de gekozen vissoorten te voorkomen Herkennen van zieke vissen en van ziektesymptomen Vijvers inrichten en onderhouden De wetgeving in verband met de aanleg van vijvers verwoorden en toepassen in concrete praktijksituaties. De eisen die de gekozen vissoorten stellen aan de vijvers en de inrichting ervan verwoorden. De meest voorkomende typen van vijvers opnoemen en hun kenmerken verwoorden. Maatregelen die men moet nemen bij de aanleg van vijvers om ongevallen te vermijden. De eisen die vissoorten stellen aan de waterkwaliteit verwoorden. Aan de hand van een schema een biotoopstudie maken van de vijvers. Een vijver in functie van de gekozen vissoorten aanleggen. De keuze van de materialen en installaties bij het aanleggen van vijvers verantwoorden. De voornaamste vijverplanten herkennen, benoemen en hun functie toelichten. Adviezen voor klanten formuleren i.v.m. het aanleggen van vijvers en inzetten van vissen. Wetgeving in verband met de aanleg van vijvers Eisen voor de vijvers Soorten vijvers en hun kenmerken Veiligheidsaspecten Eisen voor de waterkwaliteit en de leefomgeving Studie van de vijver als biotoop Belang van de waterkwaliteit Belang van de plantengroei Aanleg van vijvers Uitgangsprincipes Soorten vijvers i.f.v. de gekozen vissoorten Materialen en hun kenmerken Vijverplanten Installaties: verwarming, verlichting, filters, e.a. Onderhoud van vijvers 3de graad BSO 25

28 Onderhoud aan de vijver uitvoeren. Adviezen voor klanten formuleren i.v.m. het onderhoud van vijvers. Storingen en problemen bij een minder goed functionerende vijver vaststellen en oplossen. Beluchten Onderhoud planten Onderhoud en bescherming van vissen in de vijver Storingen en problemen Ongewervelde aquariumdieren (U) Veel voorkomende ongewervelde aquariumdieren herkennen en hun gebruiksmogelijkheden verwoorden. Zoetwater-ongewervelden Schelpdieren: blaashoornslak, posthoornslak, appelslak en poelslak Schaaldieren: rivierkreeft, garnaal, e.a. Zoutwater-ongewervelden Sponsen, holtedieren, wormen, schelpdieren, schaaldieren, stekelhuidigen (zeester, zee-egel), levende stenen, e.a. 4.3 Reptielen en amfibieën en terrariumtechniek Onderstaande doelstellingen en leerinhouden worden behandeld aan de hand van minstens twee typevoorbeelden van reptielen (één regenwoudtype en één woestijntype) en minstens één typevoorbeeld van amfibieën Reptielen en amfibieën herkennen, benoemen en classificeren De belangrijkste kenmerken die reptielen en amfibieën onderscheiden van andere dieren opnoemen en uitleggen. (H) De belangrijkste soorten reptielen en amfibieën die als gezelschapsdier worden gehouden herkennen, benoemen en classificeren. Kenmerken van reptielen en amfibieën (H) Classificatie van de belangrijkste terrariumdieren die als gezelschapsdier worden gehouden De amfibieën orde van salamanders orde van kikkers en padden orde van wormsalamanders De reptielen orde van slangen en hagedissen orde van brughagedissen orde van schildpadden orde van krokodillen 26 3de graad BSO

29 De mogelijkheden en gevaren verwoorden om terrariumdieren als gezelschapsdieren te houden. Wettelijke voorschriften in verband met het houden, verkopen en transporteren van terrariumdieren verwoorden en toepassen in concrete praktijksituaties. De karakteristieke eigenschappen van de gekozen reptielen en amfibieën uitleggen. Delen van de uitwendige en inwendige bouw van de gekozen reptielen en amfibieën herkennen en benoemen en de specifieke kenmerken ervan toelichten. De terrariumdieren die voorkomen op bijgaande lijst Te kennen diersoorten en rassen herkennen, benoemen en classificeren. Mogelijkheden en gevaren om terrariumdieren als gezelschapsdier te houden Wettelijke voorschriften in verband met het houden, verkopen en transporteren van terrariumdieren Vlarem en milieuvergunning Wettelijke voorschriften i.v.m. dierenwelzijn Dierenbescherming Karakteristieke eigenschappen van de gekozen reptielen en amfibieën Delen van de uitwendige bouw Delen van de inwendige bouw Herkomst en natuurlijke levenswijze Diersoorten en rassen Gedragingen waarnemen en reptielen en amfibieën hanteren De voornaamste gedragingen bij de gekozen reptielen en amfibieën vaststellen en verklaren. De gedragingen bij de gekozen reptielen en amfibieën Het hanteren van de gekozen terrariumdieren Terrariumdieren op een correcte en veilige wijze hanteren. Vangen Klaarmaken voor transport Transporteren Wennen In quarantaine plaatsen Voortplanting en vruchtbaarheid bij reptielen en amfibieën opvolgen Wijze van voortplanting Aan de hand van een afbeelding de voornaamste onderdelen van het voortplantingsstelsel bij de gekozen reptielen en amfibieën herkennen en hun functie en werking toelichten. Voortplantingsstelsel van de gekozen reptielen en amfibieën onderdelen functie werking Geslachtscyclus bij reptielen en amfibieën 3de graad BSO 27

30 lende fasen van de geslachtscyclus bij reptielen en amfibieën herkennen en toelichten. Reptielen en amfibieën kweken. gevangenschap Het gebruik van de broedkast Verzorging en opkweek van jonge dieren Het geslacht van reptielen en amfibieën bepalen. Geslachtsbepaling van reptielen en amfibieën Reptielen en amfibieën voederen Aan de hand van concrete voorbeelden de reptielen en amfibieën indelen volgens hun wijze van voeden. Indeling van de reptielen en amfibieën volgens hun voedingswijze Bouw en werking van het spijsverteringsstelsel van de gekozen reptielen en amfibieën Aan de hand van afbeeldingen de delen van het spijsverteringsstelsel bij gekozen reptielen en amfibieën herkennen en de functie ervan verwoorden. Het verloop van het spijsverteringsproces bij de gekozen reptielen en amfibieën beschrijven. De voedingsbehoefte van gekozen reptielen en amfibieën opzoeken en uitleggen. De verschillende voedingsmiddelen die gebruikt worden bij de gekozen reptielen en amfibieën, herkennen, opnoemen en hun voedingswaarde verwoorden. Informatie verzamelen en interpreteren i.v.m. de handelsproducten die courant worden verkocht als voedingsmiddelen voor de gekozen reptielen en amfibieën. Reptielen en amfibieën voederen. Delen Functie van elk onderdeel Spijsverteringsproces Voedingsbehoefte van gekozen reptielen en amfibieën Natuurlijk rantsoen Voornaamste voedingsstoffen en hun functie Voedingsmiddelen: kenmerken Voeding voor de gekozen reptielen en amfibieën Voedingsmiddelen Eigenschappen van de voedingsmiddelen Hoeveelheid Bewaren van voedsel Kant-en-klare voedingsproducten 28 3de graad BSO

31 Voederen van reptielen en amfibieën Reptielen en amfibieën voederen op basis van een voederschema of van gebruiksaanwijzingen. Voedseldieren voor reptielen en amfibieën kweken. Hoeveelheid Aantal voedingsbeurten per dag Het kweken van voedseldieren als voeding voor reptielen en amfibieën Terraria inrichten en onderhouden De eisen die de gekozen terrariumdieren stellen aan de terraria en de inrichting ervan verwoorden. De terraria volgens habitat indelen en hun specifieke kenmerken verwoorden. Een terrarium inrichten in functie van de gekozen terrariumdieren en/of habitat. De keuze van de materialen, installaties en soorten dieren bij het aanleggen van terraria verantwoorden. Eisen voor de terraria Soorten habitat en terraria Woestijnhabitat, regenwoudhabitat, steppe habitat, e.a. De inrichting van terraria Uitgangsprincipes Keuze van de terrariumdieren Materialen Installaties: verwarming, verlichting, filters, e.a. Dagelijkse verzorgingsactiviteiten aan terraria uitvoeren. Wekelijkse verzorgingsactiviteiten aan terraria uitvoeren. Dagelijkse verzorging van terraria Controle van de terrariumdieren en van hun gezondheid Voederen van terrariumdieren E.a. Wekelijkse verzorging terraria Ruiten schoonmaken Controle van de omgevingsfactoren Desinfectie E.a. Het substraat zuiveren. Periodieke verzorging van terraria Voor een terrarium een kaart opstellen met vermelding van de typische kenmerken. Een terrariumkaart interpreteren. Adviezen voor klanten formuleren i.v.m. de aanleg en het onderhoud van terraria. Een terrariumkaart opstellen Terrariumgrootte: habitat, temperatuur, vochtigheidsgraad, voorbereiding op voortplanting, voedsel, licht, e.a. 3de graad BSO 29

32 4.3.6 Zieke dieren en ziektesymptomen bij reptielen en amfibieën herkennen en de gepaste maatregelen nemen Maatregelen opnoemen en nemen om ziekten bij de gekozen reptielen en amfibieën te voorkomen. Zieke reptielen en amfibieën en ziektesymptomen herkennen, rapporteren en gepaste maatregelen nemen. Maatregelen om ziekten bij de gekozen terrariumdieren te voorkomen Zieke reptielen en amfibieën en hun ziektesymptomen Informatie in verband met ziektes bij reptielen en amfibieën opzoeken en toelichten Andere terrariumdieren (U) De voornaamste geleedpotigen en weekdieren die in terraria worden gehouden, herkennen, benoemen en hun levenswijze toelichten. Geleedpotigen Spinnen Insecten Duizend- en miljoenpoten Weekdieren 4.4 Vogels en kooi- en volièretechniek Onderstaande doelstellingen en leerinhouden worden gerealiseerd aan de hand van één typevoorbeeld van onderstaande groepen en in het fundamentele gedeelte. Er wordt minstens één typevoorbeeld behandeld van: de volièrevogels, de neerhofvogels, de parkvogels, de watervogels en de loopvogels (U). Als uitbreiding kunnen nog andere typevoorbeelden worden behandeld binnen de lesuren van het complementaire gedeelte. Ieder vogelsoort of groep wordt behandeld aan de hand van onderstaande leerplandoelstellingen en leerinhouden. Er worden geen aparte leerplannen ontwikkeld voor het uitbreidingsgedeelte binnen de complementaire uren Vogels herkennen, benoemen en classificeren Indeling van de vogels (naar gebruik) De voornaamste vogelsoorten die worden gehouden als gezelschapsdieren classificeren binnen de klasse van de vogels. De vogelsoorten indelen volgens hun gebruik als gezelschapsdieren en hun verzorging. Kooivogels Volièrevogels Duiven Hoenderachtigen (Parkvogels) Eenden (Watervogels) 30 3de graad BSO

33 Loopvogels De belangrijkste kenmerken die vogels onderscheiden van andere dieren opnoemen en uitleggen De belangrijkste soorten vogels herkennen, benoemen en classificeren. De voornaamste delen van de uitwendige bouw van de gekozen vogelsoorten herkennen, benoemen en hun functie toelichten. Van de gekozen vogelsoorten de belangrijkste rassen herkennen en noemen. De raseigenschappen i.f.v. het gebruik van de gekozen vogelsoorten toelichten, Informatie over rassen van de gekozen diersoorten verzamelen en correct interpreteren. De vogels die voorkomen op bijgaande lijst Te kennen diersoorten en rassen herkennen en benoemen Het begrip en het doel van de rassenstandaard toelichten. De rassenstandaard bij de gekozen vogelsoorten toelichten. De betekenis van het opstellen van een signalement verwoorden. Uitleggen hoe de registratie van de gekozen vogelsoorten verloopt en wat de wettelijke verplichtingen zijn in dit verband. Vogels <> Andere dieren (H) Classificatie Belangrijkste orden waartoe vogelsoorten die als gezelschapsdier worden gehouden en/of die in onze streken in de vrije natuur voorkomen. Uitwendige bouw van de gekozen vogelsoorten Onderdelen Functie Indeling van de rassen van de gekozen vogelsoorten Raseigenschappen i.f.v. het gebruik Kenmerken van de belangrijkste rassen Informatie over de raseigenschappen van vogels Kennis van rassen en soorten De rassenstandaard Begrip en doel van de rassenstandaard De rassenstandaard bij de gekozen diersoorten Het signalement Betekenis Belang van het signalement Identificatie en registratie stamboom ringen van vogels wettelijke verplichtingen in verband met registratie Het opstellen van een signalement Een signalement van de gekozen vogelsoorten opstellen. Geslacht, grootte, pluim, kleur en aftekening, kop, de snavel, poten en staart. 3de graad BSO 31

34 Exterieurbeoordeling De keuringsrapporten van de gekozen vogelsoorten interpreteren en toelichten. Keuring Keuringsrapporten Voortplanting en vruchtbaarheid bij vogels opvolgen Voortplantingsstelsel van de gekozen vogelsoorten Aan de hand van een afbeelding de voornaamste onderdelen van het voortplantingsstelsel bij de gekozen vogelsoorten herkennen en hun functie en werking toelichten. Aan de hand van een schema de verschillende fasen van de voortplantingscyclus bij vogels herkennen en toelichten. De gepaste zorgen toedienen in verband met de geboorte van de gekozen vogelsoorten. Het opzetten en opvolgen van een broedproces in een broedmachine. Onderdelen Functie Werking Geslachtsbepaling Voortplantingscyclus van de gekozen vogelsoorten Geslachtrijpheid De koppeling/bevruchting De eileg Het broeden/de broedduur Controle van de bevruchte eieren Geslachtbepaling binnen het ei Uitkippen van de eieren Zorgen rond de geboorte Het kunstmatige uitbroeden van eieren van vogels Het gebruik van broedmachines Broedtijden/opvolgen van een broedproces Verzorgen van de eieren Gedragingen waarnemen en vogels hanteren De voornaamste gedragingen bij de gekozen vogelsoorten vaststellen en verwoorden. Oorzaken van stress bij vogels verwoorden, deze voorkomen of beperken. Het gedrag van de gekozen vogelsoorten Stress bij vogels Oorzaken Voorkomen en beperken 32 3de graad BSO

35 Het hanteren van de gekozen vogelsoorten Vogels op een correcte en veilige wijze hanteren. Wettelijke voorschriften in verband met het vangen, gevangen houden, ringen en transporteren van vogels verwoorden en toepassen in concrete praktijksituaties. Vogeltellingen uitvoeren. (U) Het doel van vogeltellingen verwoorden, (U) Vangen, ringen, transporteren, behandelen na aankomst, e.a. Wettelijke voorschriften in verband met het vangen, gevangen houden, ringen en transporteren van vogels. Vogeltellingen (U) Methode Doel Vogels voederen Indeling van de vogels volgens hun voedingswijze Aan de hand van concrete voorbeelden de vogels indelen volgens hun voedingswijze. Aan de hand van afbeeldingen de delen van het spijsverteringsstelsel bij de gekozen vogelsoorten herkennen en hun toelichten. Het verloop van het spijsverteringsproces bij gekozen vogelsoorten beschrijven. De voedingsbehoefte van de gekozen vogelsoorten opzoeken en uitleggen. De verschillende voedingsmiddelen die gebruikt worden bij de gekozen vogelsoorten, herkennen, benoemen en hun voedingswaarde voor de voeding toelichten. Informatie verzamelen en interpreteren i.v.m. de handelsproducten die courant worden verkocht als voedingsmiddelen voor de gekozen vogels. Het verband uitleggen tussen voeding en gezondheid bij vogels. Zaadeters, vruchten en insecteneters, zachtvoereters, nektareters, e.a Bouw en werking van het spijsverteringsstelsel van de gekozen vogelsoorten Delen Functie van elk onderdeel Spijsverteringsproces Voedingsbehoefte van de gekozen vogelsoorten Natuurlijk rantsoen Voornaamste voedingsstoffen en hun functie Voedingsmiddelen: kenmerken Voeding bepalen voor de gekozen vogelsoorten Voedingsmiddelen Eigenschappen van de voedingsmiddelen Verband tussen voeding en gezondheid 3de graad BSO 33