Feiten en cijfers Statistisch zakboekje 2006

Transcriptie

1 Feiten en cijfers Statistisch zakboekje 2006

2 Feiten en cijfers Statistisch zakboekje 2006

3 Inhoud Voorwoord 5 1 Werkgevers en Werknemers 6 2 De eerste ziektejaren 8 3 De WIA 11 4 De WAO 14 5 De WAZ 17 6 De Wajong 20 7 De WW 23 8 Re-integratie 27 9 De WAZO De TW Handhaving Fondsen 40

4 Voorwoord In dit statistisch zakboekje van UWV vindt u de kerncijfers over 2006 van de wetten die UWV uitvoert. Daarnaast bevat dit boekje algemene statistische informatie over de werkgevers en werknemers van Nederland. Voor het leesgemak hebben wij de wetgeving die in dit boekje aan de orde komt, op de meeste punten sterk vereenvoudigd weergegeven. Wij stimuleren werken. Als werken onmogelijk is, zorgen wij snel voor tijdelijk inkomen. Deze missie van UWV vloeit voort uit de Wet SUWI (Structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen). Dat betekent in de praktijk dat UWV samen met haar partners er alles aan doet om mensen (weer) aan het werk te helpen. Alleen als blijkt dat werken echt onmogelijk is, zorgt UWV voor een tijdelijke uitkering. Onder andere door actieve begeleiding van re-integratiecoaches zorgt UWV dat zieke werknemers en werklozen uitzicht krijgen op nieuw werk en de duur van een uitkering beperkt blijft. 5

5 1 Werkgevers en Werknemers

6 Alle werknemers in Nederland zijn verplicht verzekerd voor de werknemersverzekeringen. Werkgevers dragen de premies af aan de Belastingdienst (ook namens de werknemers). De meeste werkgevers hebben minder dan tien medewerkers in dienst. Wel werken de meeste mensen bij een werkgever die meer dan tien medewerkers in dienst heeft. Aantal werkgevers (x 1.000) 1) ) 332 Aantal werknemers naar geslacht (x 1.000) Aantal werknemers Totaal Man Vrouw ) ) Herzien ten opzichte van uitgave ) Voorlopige cijfers. 7

7 2 De eerste ziektejaren

8 Als een werknemer ziek wordt, moet zijn werkgever hem twee jaar lang loon doorbetalen. Deze loondoorbetalingsverplichting geldt niet voor zieke werknemers van wie het dienstverband eindigt tijdens hun ziekte (denk aan uitzendkrachten) en zieke werknemers met een WW-uitkering. In dat geval krijgt de werknemer een Ziektewetuitkering. Ook werknemers die ziek worden door zwangerschap of bevalling én werknemers met een ziekte of handicap die ziek worden, krijgen een Ziektewetuitkering van UWV Gemiddeld aantal lopende uitkeringen Ziektewet naar groep Vanaf 2002 valt het normale zwangerschaps- en bevallingsverlof niet meer onder de Ziektewet, maar onder de Wet arbeid en zorg zwangeren flexwerkers werklozen overige

9 Als de werknemer twee jaar ziek is, wordt beoordeeld of hij in aanmerking komt voor een WIA-uitkering (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen). Soms verlengen werkgever en werknemer deze periode vrijwillig. In 2006 gebeurde dat keer. In bijzondere gevallen wordt de werknemer eerder beoordeeld (in keer) Aantal deskundigenoordelen Als werkgever en werknemer het niet eens zijn over wel of niet ziek zijn of over re-integratiemogelijkheden binnen het bedrijf, kunnen zij UWV vragen om een deskundigenoordeel. Wanneer een werknemer geen werkgever meer heeft, neemt UWV de arborol op zich

10 3 De WIA Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen

11 In 2006 is de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) in werking getreden. De WIA regelt uitkeringen voor werknemers die meer dan twee jaar ziek zijn. 100% Lopende WIA-uitkeringen naar diagnose, 2006 De WIA kent twee regelingen: de WGA (Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten) vult het inkomen van gedeeltelijk arbeidsgeschikten aan. Werken wordt daarbij gestimuleerd: hoe meer iemand werkt, hoe hoger zijn inkomen. de IVA (Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten) zorgt voor een uitkering voor volledig arbeidsongeschikten die niet zullen herstellen. Werknemers krijgen geen WIA-uitkering als ze minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn. 80% 60% 40% 20% 0% IVA nieuwvormingen psyche zenuwstelsel WGA hart- en vaat bewegingsapparaat overig 12

12 In werden WIA-aanvragen afgehandeld. zijn nieuwe IVA-uitkeringen verstrekt. was er voor werknemers een nieuwe WGA-uitkering. werden 330 IVA-uitkeringen en WGAuitkeringen ook weer beëindigd, bij de IVA de helft door overlijden Lopende WIA-uitkeringen naar geslacht, man vrouw IVA WGA

13 4 De WAO Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering

14 De Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) regelt uitkeringen voor werknemers die langdurig ziek zijn en daardoor niet meer kunnen verdienen wat zij in het verleden verdienden. Met de invoering van de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) in 2006, kunnen alleen cliënten met een oud recht nog een beroep doen op de WAO. De WAO kent dus geen nieuwe instroom Nieuwe en beëindigde uitkeringen WAO Het aantal personen met een WAO-uitkering daalt al sinds Dit is het gevolg van de Wet verbetering poortwachter (WVP) en de verlenging van de loondoorbetalingsverplichting bij ziekte van één naar twee jaar. Ook de strengere beoordeling van aanvragen spelen een rol. Sinds oktober 2004 wordt een grote groep arbeidsongeschikten opnieuw beoordeeld aan de hand van strengere criteria. Ongeveer dertig procent verliest daardoor zijn uitkering geheel of gedeeltelijk nieuwe uitkeringen beëindigde uitkeringen

15 Lopende uitkeringen WAO naar leeftijd Lopende uitkeringen WAO (x 1.000) naar geslacht Totaal Man Vrouw jaar jaar jaar jaar jaar ,4 501,2 262, ,2 481,8 254, ,2 456,0 246, ,2 443,1 254, ,3 436,9 264, ,8 440,4 288, ,1 437,5 306, ,8 439,3 329, ,1 440,2 351, ,5 436,8 365, ,1 424,5 361, ,9 411,4 354, ,1 378,2 324, ,3 344,4 294,9 16

16 5 De WAZ Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen

17 De Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ) is op 1 augustus 2004 ingetrokken. Tot die tijd was deze wet een verplichte verzekering voor zelfstandigen, meewerkende echtgenotes, zelfstandige beroepsbeoefenaren en directeurengrootaandeelhouders tegen de financiële gevolgen van langdurige arbeidsongeschiktheid. Het gaat dus alleen nog maar om rechten die voor augustus 2004 zijn ontstaan. Het aantal WAZ-uitkeringen neemt dan ook af. Vooral 55+ ers maken relatief vaak gebruik van de WAZ. Ziekten van het bewegingsapparaat zijn de meest voorkomende diagnoses bij de WAZ. Psychische problemen en hart- en vaatziekten zijn andere veelvoorkomende diagnoses. De belangrijkste reden voor beëindiging van de uitkering is pensionering. Lopende uitkeringen WAZ naar diagnose, % 8% 47% psyche hart en vaat 28% bewegingsapparaat overig 18

18 Lopende uitkeringen WAZ (x 1.000) naar geslacht Totaal Man Vrouw Lopende uitkeringen WAZ naar leeftijd ,6 44,8 15, ,2 42,7 15, ,8 40,7 15, ,5 38,7 14, ,6 37,7 14, ,8 40,6 17, ,9 39,7 17, ,5 39,6 16, ,8 38,8 17, ,2 38,8 17, ,5 39,1 17, ,5 38,4 17, ,4 36,9 16, ,3 32,6 14, jaar jaar jaar jaar jaar

19 6 De Wajong Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten

20 De Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong) is een voorziening voor de financiële gevolgen van arbeidsongeschiktheid voor jonggehandicapten. In de afgelopen jaren is het aantal personen met een Wajong-uitkering gestaag toegenomen. Het grootste deel van de nieuwe instroom bestaat uit jongeren in de leeftijd van 18 tot 24 jaar. Bijna alle jonggehandicapten zijn volledig arbeidsongeschikt. Psychische problemen, waaronder zwakbegaafdheid, zijn de belangrijkste oorzaak van de arbeidsongeschiktheid bij cliënten met een Wajong-uitkering. De belangrijkste reden voor beëindiging van de uitkering is overlijden. Een andere belangrijke reden is pensionering. Lopende uitkeringen Wajong naar diagnose, 2006 psyche 55% bewegingsapparaat overig 1% 43% 21

21 Lopende uitkeringen Wajong (x 1.000) naar geslacht Totaal Man Vrouw Lopende uitkeringen Wajong naar leeftijd ,1 54,0 43, ,8 55,8 44, ,4 57,2 45, ,7 58,5 46, ,8 61,8 49, ,2 66,7 51, ,5 68,2 53, ,4 71,0 56, ,6 72,4 58, ,4 74,2 60, ,2 76,1 62, ,5 78,6 63, ,2 81,5 65, ,9 86,6 69, jaar jaar jaar jaar jaar

22 7 De WW Werkloosheidswet

23 De Werkloosheidswet (WW) verzekert werknemers tegen de financiële gevolgen van werkloosheid. Vanaf eind 2001 steeg het aantal WW-uitkeringen snel. In 2004 kwam deze groei tot stilstand. Sinds 2005 daalt het aantal nieuwe WW-uitkeringen dankzij een verbetering van de economische omstandigheden. Doordat de looptijd van de WW-uitkering korter is dan in het verleden, is het aantal WW-uitkeringen extra gedaald Nieuwe en beëindigde uitkeringen WW nieuwe uitkeringen beëindigde uitkeringen

24 Lopende uitkeringen WW (x 1.000) naar geslacht Totaal Man Vrouw Lopende uitkeringen WW naar leeftijd ,6 214,9 138, ,2 241,3 168, ,2 226,9 168, ,1 221,5 159, ,2 190,9 144, ,3 163,7 116, ,2 124,5 96, ,6 109,6 84, ,7 94,0 71, ,9 120,4 84, ,3 164,8 115, ,7 182,6 139, ,7 166,9 139, ,2 133,0 116, jaar jaar jaar jaar jaar 25

25 Lopende uitkeringen WW naar provincie Beëindigde uitkeringen WW naar reden, % 14% 21% 54% 26 10% werkhervatting (totaal) ZW-uitkering maximum duur uitkering leeftijd 65 jaar overig/onbekend

26 8 Re-integratie

27 Zowel voor werklozen als voor mensen met een ziekte of handicap zijn er wettelijke regelingen om hen te helpen weer aan het werk te komen. Mensen met een structureel functionele beperking zijn cliënten die door een ziekte of handicap problemen hebben om aan het werk te gaan. Deze groep bestaat vooral uit arbeidsongeschikten, uit cliënten met een arbeidsongeschiktheidsuitkering (WAO of Wajong) en uit personen die tot vijf jaar geleden een arbeidsongeschiktheidsuitkering hebben ontvangen. De hulp aan mensen met een ziekte of handicap kan bestaan uit het toekennen van een voorziening (bijv. werkplekaanpassingen of jobcoaching) of een re-integratietraject. Werkgevers die iemand met een ziekte of handicap in dienst nemen, komen via de Belastingdienst in aanmerking voor een premiekorting. Daarnaast kunnen zij een subsidie aanvragen voor de kosten van het in dienst nemen van een werknemer met een ziekte of handicap of voor aanpassingen van zijn werkplek, indien de kosten daarvan een drempelbedrag te boven gaan.werknemers komen in aanmerking voor zogenoemde meeneembare voorzieningen voor de inrichting van de werkplek, voor de productie- en werkmethoden en voor hulpmiddelen die zij kunnen gebruiken om hun werk te kunnen doen. Voor zelfstandigen met een ziekte of handicap zijn er voorzieningen met als doel het behoud, het herstel of de bevordering van de mogelijkheid te werken. Het gaat daarbij voornamelijk om subsidies die het verlies in inkomen opvangen of om krediet voor startende ondernemers met een ziekte of handicap. 28

28 Toegekende wettelijke instrumenten (x 1.000) Werknemersvoorziening (incl. niet-werknemers) Werkgeversvoorziening Voorziening voor zelfstandigen Totaal voorzieningen ,7 49,5 0,3 107, ,3 21,0 0,1 58, ,8 11,6 0,2 44, ,0 8,0 0,2 41, ,3 1,4 0,9 27, ,2 0,5 0,5 24,2 29 Om cliënten (mensen met een ziekte of handicap of personen met een WW-uitkering) te begeleiden en te ondersteunen bij het vinden van werk, sluit UWV contracten met gespecialiseerde re-integratiebedrijven. Deze re-integratiebedrijven helpen cliënten verder op weg naar betaald werk. Zij doen dit bijvoorbeeld door cliënten te begeleiden met gesprekken of hen een beroepskeuzetest, sollicitatietraining, scholing of (andere) cursussen aan te bieden.

29 Re-integratietrajecten en plaatsingen naar kalenderjaar (x 1.000) Gestarte trajecten Lopend ultimo Plaatsingen 2002 AG WW AG WW AG WW AG WW AG WW

30 9 De WAZO Wet arbeid en zorg

31 De Wet arbeid en zorg (WAZO) is sinds 1 december 2001 van kracht. In de WAZO zijn verschillende verlofregelingen gebundeld. Het doel is de combinatie van arbeid en zorg makkelijker te maken, zodat het voor vrouwen en mannen aantrekkelijker is te (blijven) werken. De laatste vier regelingen regelen werknemer en werkgever samen. Als de werknemer een financiële vergoeding krijgt, moet de werkgever die betalen. UWV voert de overige regelingen uit. Alleen over die regelingen zijn de cijfers opgenomen. De Wet arbeid en zorg omvat de volgende verlofregelingen: zwangerschaps- en bevallingsverlof pleegzorg- en adoptieverlof loopbaanonderbreking (tot juni 2005) kraamverlof kortdurend zorgverlof ouderschapsverlof calamiteitenverlof 32

32 Nieuwe uitkeringen WAZO (x 1.000) Zwangerschaps ,5 verlof werknemers Zwangerschaps- 4,6 1,5 0,0 verlof zelfstandigen Pleegzorg- en 1,5 1,3 1,4 adoptieverlof Loopbaan- 0,2 0,1 onderbreking Gemiddelde uitkeringsduur in weken van uitkeringen WAZO Loopbaanonderbreking Pleegzorg- en adoptieverlof Zwangerschapsverlof zelfstandigen Zwangerschapsverlof werknemers

33 10 De TW Toeslagenwet

34 Cliënten die zo weinig inkomen hebben dat zij onder het bestaansminimum komen, kunnen een toeslag op hun uitkering krijgen op grond van de Toeslagenwet (TW). De meeste toeslagen zijn een aanvulling op een WAO- of Wajong-uitkering. Voor de Toeslagenwet geldt geen vermogenstoets. Aantal uitkeringen TW (x 1.000) en gemiddelde toeslag per dag (x 1 ) Aantal uitkeringen Gemiddelde toeslag per dag ,8 9, ,3 9, ,3 10, ,2 10, ,1 11, ,6 10, ,9 11, ,2 9, ,0 12,15 35

35 Uitkeringen TW naar basiswet WAO/ WAZ/ Wajong WW Overig

36 11 Handhaving

37 Handhaving richt zich op het voorkomen en bestrijden van oneigenlijk gebruik en misbruik van de sociale verzekeringen. Van fraude is sprake als de werknemer onjuiste of onvolledige informatie geeft of relevante gegevens verzwijgt waardoor hij ten onrechte een uitkering krijgt of meer uitkering dan waar hij recht op heeft. Als UWV voor meer dan is benadeeld, doet UWV aangifte bij het Openbaar Ministerie. Bij een benadeling lager dan kan UWV een boete opleggen. Ook zal UWV het bedrag dat de cliënt ten onrechte heeft ontvangen, terugvorderen. Als UWV nog niet is benadeeld, wordt volstaan met een waarschuwing. Cliënten die een uitkering krijgen van UWV, zijn verplicht mee te werken en moeten zich aan controlevoorschriften houden. Zo moet een WW er voldoende solliciteren en mag een zieke zijn herstel niet belemmeren. Als een cliënt zich niet aan de regels houdt, zal UWV in veel gevallen de uitkering tijdelijk verlagen. Dit wordt een maatregel genoemd. In 2006 is het aantal fraudegevallen licht gestegen, behalve bij de Ziektewet. Bij alle wetten heeft UWV minder maatregelen opgelegd. 38

38 Fraudeconstateringen en opgelegde maatregelen naar wet Uitkeringsfraude Benadelings- Processen Opgelegde bedrag (x 1 mln) verbaal (x 1) boetes (x 1.000) , , , , , , , , , , , , , , , , Fraudeconstateringen Opgelegde maatregelen

39 12 Fondsen

40 UWV beheert de volgende fondsen waaruit de uitgaven voor de sociale verzekeringen worden gefinancierd: Arbeidsongeschiktheidskas (Aok) Arbeidsongeschiktheidsfonds (Aof) Werkhervattingskas (Whk) Arbeidsongeschiktheidsfonds jonggehandicapten (Afj) Sectorfondsen (Sfn) Algemeen Werkloosheidsfonds (AWf) Uitvoeringsfonds voor de overheid (Ufo) Toeslagenfonds (Tf) Re-integratiefonds (Rf) Het Aok, Aof en Whk zijn de arbeidsongeschiktheidsfondsen waaruit de WIA, WAO en WAZ gefinancierd worden. Uit het Afj wordt de Wajong betaald. De Sfn, het AWf en het Ufo zijn voor de WW en de Ziektewet. Het Tf financiert de TW. 41

41 Lasten, baten en vermogens sociale fondsen (x 1 mld) Jaar Aof Aok Whk Afj Lasten Baten Vermogen Lasten Baten Vermogen Lasten Baten Vermogen Lasten Baten ,0 9,9 2,3 2,7 2,4-0,1 1,5 1, ,8 10,0 3,5 3,3 3,2-0,2 1,6 1, ,8 8,7 3,5 3,5 3,9 0,2 1,6 1, ,8 8,3 3,0 3,2 3,9 0,9 1,7 1, ,4 8,7 3,2 2,4 2,4 0,9 1,8 1, ,2) 9,4 9,0 2,8 1,7 1,5 0,7 1,8 1, ,2) 9,5 8,8 2,1 1,0 0,8 0,5 0,3 0,9 0,6 2,0 2,0 42 1) Ramingen 2) Per 1 januari 2005 is het Afz-vermogen (Arbeidsongeschiktheidsfonds zelfstandigen) overgeheveld naar het Aof. De lasten en baten van het Aof zijn vanaf 2005 inclusief WAZ-lasten en -baten.

42 (Vervolg) lasten, baten en vermogens sociale fondsen (x 1 mld) Jaar Sfn AWf Ufo Tf Lasten Baten Vermogen Lasten Baten Vermogen Lasten Baten Vermogen Lasten Baten ,4 0,9 0,8 3,4 5,5 4,7 0,2 0,3 0,1 0,3 0, ,8 1,2 0,2 3,8 5,4 6,3 0,3 0,4 0,2 0,3 0, ,3 1,9-0,3 4,6 5,0 6,7 0,5 0,4 0,2 0,3 0, ,3 2,6 0,0 5,5 4,8 6,0 0,5 0,5 0,2 0,3 0, ,3 2,6 0,3 5,9 5,6 5,8 0,5 0,5 0,3 0,4 0, ,2) 2,1 2,3 0,5 5,6 5,6 5,8 0,5 0,5 0,2 0,4 0, ,2) 1,6 1,6 0,4 4,7 5,6 6,7 0,5 0,5 0,3 0,4 0,4 43

43 (Vervolg) lasten, baten en vermogens sociale fondsen (x 1 mld) Jaar Rf Afz 2) Lasten Baten Lasten Baten Vermogen ,7 0,7 0,6 0,9 0, ,8 0,8 0,6 0,8 0, ,7 0,7 0,6 0,9 1, ,6 0,6 0,6 0,2 0, ,5 0, ,2) 0,3 0, ,2) 0,2 0,2 44

44 CO