Kostenstijging sociaal domein. Raadsinformatiebijeenkomst 1 november 2018

Transcriptie

1 Kostenstijging sociaal domein Raadsinformatiebijeenkomst 1 november 2018

2 Doel en programma Voorstellen Richard Toussain en Gert Jan van den Broek + collega s in de zaal Doel bijeenkomst Toelichting bij de raadsbrief over de kostenstijging sociaal domein. Programma Landelijk beeld sociaal domein Beeld sociaal domein, met focus op Jeugdhulp en Wmo in Delft Delftse maatregelen ombuiging/bijsturing - Actieplan fase 1: analyse en onderzoek in scenario s - Actieplan fase 2: uitwerking maatregelen in businesscase 2

3 De raadsbrief in de media Foto van AD artikel N.a.v. berichtgeving in het AD: Kop van artikel: het gaat om sociaal domein i.p.v. jeugdzorg Delftse definitie sociaal domein: jeugdhulp, Wmo (oud en nieuw) en participatie Focus in raadsbrief en presentatie op Jeugdhulp en Wmo 3

4 Landelijk beeld sociaal domein

5 Landelijk beeld stijgende kosten (I) Ontwikkeling kostenstijging en volumegroei In 2016 slechts aantal G40 steden tekorten op jeugdhulp en bijstand In 2018: vier jaar na decentralisaties bijna alle G40 steden flinke tekorten Meer jeugdigen vragen om zorg, toename is (11%) in 3 jaar Trendontwikkeling: vraagstijging al zichtbaar vanaf 2000 (bron: NJI) Voorbeelden van kostenstijging in andere steden: 2018: Amsterdam: jeugdhulp, 33 miljoen op 164 miljoen = 21% 2018: Zoetermeer: jeugdhulp, 9 miljoen op 38 miljoen = 23% 2018: Leeuwarden: sociaal domein, 14 miljoen op 33 miljoen = 42% 2017: Eindhoven: sociaal domein: 46 miljoen op 400 miljoen = 11,5% 2017: Delft: sociaal domein: 5,3 op 67 miljoen: 8% Stroppenpot regeling 2016 en gemeenten doen beroep op landelijke stroppenpot van 200 miljoen. Delft niet in aanmerking omdat overschrijding niet groot genoeg 2016 (overschot) (tekort): gemiddelde onder drempelbedrag: <10% 5

6 Landelijk beeld stijgende kosten (II) 6

7 Landelijk beeld stijgende kosten (III) Stagnatie in de gewenste transformatie, geen middelen om te investeren in effectieve preventie (vroegtijdige) ondersteuning aan kwetsbare burgers in de knel oplopende korting tot 15% in een te (blijkt nu) kort tijdspad extra druk door rijksmaatregelen: Wmo-abonnementstarief, verhogingen loon huishoudelijke hulp : rijksuitgaven op Wmo en de Jeugdwet nemen af, uitgaven voor Wet langdurige zorg (Wlz) en Zorgverzekeringswet (Zvw) zijn toegenomen. Gevolgen voor gemeentelijke taken: De financiële tekorten in het sociaal domein zorgen voor druk sluitende gemeente begroting en belemmeren investeringen in het andere domeinen Gezamenlijke lobby Brede steun ALV moties VNG voor structureel adequate financiering van de wettelijke taken sociaal domein 7

8 Sociaal domein in samenhang andere wetten ZVW Gemeente WLZ Zorgverzekeringswet (ZVW) - Verpleging & verzorging - Maaltijd verzorging - Psychische behandelingen Wmo en Jeugdwet Wet langdurige zorg (WLZ) - Verpleging & verzorging - Individuele begeleiding - Dagbesteding - Huishoudelijke hulp - Logeeropvang - Maaltijdverzorging - Psychische behandelingen 8

9 Sociaal domein in Delft, focus op Jeugdhulp en Wmo

10 Financiën: programmabegroting 2017 Belangrijke bronnen van inkomsten voor het sociaal domein 52 mln. 49 mln. 27 mln. 18 mln. 16 mln. 5 mln. 2 mln. 5

11 Financiën: belangrijkste bronnen Bron Integratie-uitkering sociaal domein IUSD Bestemd voor Jeugd, WMO en Participatie Integratie-uitkering sociaal domein IUSD Decentralisatie-uitkering Vrouwenopvang Algemene Uitkering Gemeentefonds Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen Gemeenten (BUIG) Beschermd wonen NB: middelen centrumfunctie/ regio Maatschappelijke opvang en vrouwenopvang NB: middelen centrumfunctie/ regio Onderwijs, Gezond en Wel, Sport, bijzondere bijstand, uitvoeringskosten Bijstandsuitkeringen 4

12 Kostenontwikkeling sociaal domein Wat is het beeld na drie jaar? Per 2015 drie decentralisaties: Jeugdhulp, Wmo en Participatiewet Kosten lopen licht op, vanaf 2016 kosten stijgen sterk In combinatie met afnemende budgetten; vanaf 2017 eerste tekorten zichtbaar 2016: + 2,1 mln. 2017: - 5,3 mln. Grafiek Begroting en realisatie sociaal domein periode

13 Begroting en realisatie (Bedragen afgerond en in miljoen euro) Domein na KN 2018 na NJN % Begroting Realisatie Begroting Realisatie Begroting Realisatie Begroting Realisatie Begroting Realisatie Jeugd 18 15,5 16,5 15, ,2 18,9 20,4 20,3 20,4 12% WMO 36,7 33,7 32,7 33,1 36,4 37,3 38,9 40,5 40,3 40,5 9% Totaal 54,7 49,2 49,2 48,5 52,4 55,5 57,8 60,9 60,6 60,9 10% Begroting - realisatie : In 2015 en 2016: nog overschotten binnen het sociaal domein In 2017: een (structureel) tekort van 5,3 miljoen op sociaal domein Tekort 2017 is basis voor financiële meerjarenstrategie Kadernota. Ontwikkeling 2018: - Aanvulling (structurele) tekort via Kadernota afgedekt (zie kolom: bijstelling 2018 na Kadernota) - Aanvullende middelen vanuit Rijk (o.a. ontwikkeling accres en indexatie bij Najaarsnota verwerkt, zie kolom: bijstelling 2018 na NJN) - Daarmee prognose uitgaven 2018 vanuit de gemeentebegroting nagenoeg gedekt. 6

14 Delftse maatregelen onderzoek kostenstijging Actieplan fase 1

15 Actieplan sociaal domein (I) Aanleiding In 2017: hogere uitgaven door toenemende vraag en stijging tarieven In 2018: stabilisatie vraag (aantal mensen en voorzieningen), kosten nemen toe (rijsstijgingen en aantal uren) Regio Haaglanden zijn de uitgaven jeugdhulp gemiddeld met 10% gestegen ( ). In Delft eenzelfde stijging. Situatie Delft past in het landelijk beeld van grote steden, mede door centrumgemeente functie 15

16 Actieplan sociaal domein (II) Invloed en sturing op stijgende kosten is complex, vanwege: Open einde karakter van de regelingen Regionale afhankelijkheid Innovatief vermogen van zorgaanbieders Gevolgen Risicobuffer sociaal domein niet toereikend om tekorten op te vangen Actie is nodig om grip te krijgen op stijgende uitgaven, om te zorgen dat zorg betaalbaar blijft en voor iedereen die dat nodig heeft ondersteuning beschikbaar blijft. Reden voor college om opdracht te geven tot actieplan in zomer 2017 Fase 1: onderzoek en analyse Beter inzicht in aard en omvang van ontwikkelingen Jeugdhulp, Wmo, Participatie Inzicht in de financiële consequenties 19 oktober Actieplan sociaal domein

17 Jeugdhulp: ontwikkeling vraag % totaal % 0 tot 4 jaar tot 12 jaar tot 18 jaar tot 23 jaar Bron: CBS Statline In 2015: forse stijging in transitiejaar Vraagtekens bij start aantal van1365, in 2015 administratie op orde gebracht Over : groei van meer complexe zorg en hulp zeer jonge kinderen. In : 40 trajecten = 20% van de uitgaven Toename vraag ambulante en residentiële jeugdhulp, afname kosten bij Gecertificeerde Instellingen In 2018: vernieuwde contracten Gevolg is gemiddeld duurdere uitgaven, conversie niet altijd goed uitgevoerd Harmonisatie producten pakt nadelig uit voor de regio, en ook voor Delft 10 1 november raadsinformatiebijeenkomst kostenstijging sociaal domein

18 WMO: ontwikkeling vraag WMO - voorzieningen % toename Begeleiding Individueel Nieuw % Begeleiding Groep Oud % Beschermd Wonen % Bron: Prestatie-overeenkomst Delft Support : Laat toename zien van aantal cliënten en voorzieningen WMO-nieuw : Laat stabiel beeld zien van voorzieningen WMO-oud (huishoudelijke hulp, rolstoelen, vervoers- en woonvoorzieningen) Groei met name in groepsbegeleiding en dagbesteding. Laat beperkte toename zien van voorzieningen Beschermd wonen, maatschappelijke opvang en vrouwenopvang (centrumgemeente) 11

19 Conclusies (I) Volumegroei Jeugd en Wmo: Volume is vraag x prijs x intensiteit Grootste toename vraag: - 20% meer kinderen jeugdhulp in periode % meer volwassenen begeleiding (individueel en dagbesteding) - Uitbreiding plekken maatschappelijke opvang en beschermd wonen Beperkte regie op instroom jeugdhulp mogelijk: - 33% via Delft Support (lokale toegang) - 60% instroom via huisarts, gecertificeerde instellingen, specialisten Wmo-oud laat een stabiel beeld zien van afname, circa 10% in drie jaar 15

20 Conclusie (II) Vervolg volumegroei Jeugd en Wmo: Bekendheid Delft Support, toename van meldingen bij Meldpunt Bezorgd Outreachend werken van Delft Support Ambulantisering / extramuralisering GGZ Afname plekken in verzorgingshuizen, ouderen wonen langer zelfstandig thuis Toename van cliënten die voorheen hulp kregen vanuit WLZ en Zvw Financieringssystematiek (p x q), harmonisatie producten Rijk / CRvB abonnementstarief, loonsverhoging huishoudelijke hulp 16

21 Delftse maatregelen bijsturing/ombuiging Actieplan fase 2

22 Scenario s Actieplan Sociaal Domein Scenario 0: ongewijzigd beleid tekorten blijven of lopen verder op. Scenario 1: Keuze B&W innovatie en verbetering doelmatigheid (lokaal en in de regio) Beter maatwerk door kostenbewustzijn en resultaatgericht werken Investeren in transformatie d.m.v.. projecten en acties (Uitvoeringsagenda) indicatie besparing: 10% over 4 jaar t.o.v. huidige uitgaven (63 miljoen) Scenario 2: bezuinigen, beleid versoberen/aanpassen bijv. minder begeleiding, dagbesteding risico: ongewenste neveneffecten, zoals overlast in de wijk, overbelasting mantelzorg Scenario 3: combineren van de scenario s 1 en 2 17

23 Vooruitblik Scenario 1 Actieplan 19 oktober 2018 Actieplan sociaal domein

24 Fase 2: uitwerking in business cases Voorkeur Scenario 1: Innovatie en verbetering doelmatigheid (lokaal en in de regio) Beter maatwerk door kostenbewustzijn en resultaatgericht werken Investeren in transformatie d.m.v.. maatregelen (Actieplan) en projecten (Uitvoeringsagenda) indicatie besparing: 10% over 4 jaar t.o.v. huidige uitgaven (63 miljoen) Actieplan fase 2: Meer grip en sturing via een strategische aanpak voor de middellange termijn Uitwerking van 18 maatregelen in maatschappelijke business cases Op basis van businesscase besluit of maatregel gewenst effect heeft op bijsturing 24

25 Urgentie: actuele opgave realisatie Actuele invulling vs. opgave Actieplan , ,00 Opgave actieplan Invulling actieplan , , Opbouw opgave 2019: 1% = : 3% = : 6% = : 10% = oktober 2018 Actieplan sociaal domein

26 Voortgang actieplan Maart 2017 Gesprekken belangrijke strategische partners Jeugdhulp en WMO over uitkomsten fase 1 April 2018 Gesprek met Adviesraad sociaal domein over fase 1 College stelt rapportage sociaal domein in financieel perspectief vast en College geeft groen licht voor in rapport opgenomen 18 maatregelen Besluit College huidig budget (63 mln) 10% om te buigen in de komende periode m.b.v. ingroeimodel. Mei 2018 Start fase 2 Q1/ Scenario s en haalbaarheid voor bijsturing Keuzes maken Oktober 2018 Keuze 9 prioritaire maatregelen Maatregelen vertalen in mbc s 19 oktober 2018 Sociaal Platform

27 Uitgangspunten financiële meerjarenstrategie Bijsturing tekort Verbeteren doelmatigheid en transformatie Beoogd financieel effect is 6,3 mln in de periode Inzet reserve: 1,5 mln p/jaar t.b.v. innovatie, bevordering toegang en toeleiding zorg Aanpak via Actieplan sociaal domein Maatschappelijke businesscases 18 maatregelen Nieuwe wijze van inkoop Wmo (2019) en Jeugd (2020): resultaatsturing Periodiek monitoren over voortgang op de maatregelen In Q2-2019: resultaten 18 maatregelen bekend, dan evt. koers bijstellen Verbeteren bedrijfsvoering en efficiency regionaal en lokaal Aanscherpen inkoop- en contractmanagement en levering van zorg Volgen landelijke discussie over prestatiesturing, uitspraak CRvB 22

28 Uitgangspunten financiële meerjarenstrategie Programma Transformatie Sociaal Domein: Meer inzet op brede effectieve preventie, vroegsignalering en toeleiding Verbinden van zorg aan de domeinen Wonen (langer en weer thuis), Werken (werken als medicijn) en Schuldhulpverlening (in het kader van voorkomen) Vormgeven aan transformatie in de zorg en andere manieren van samenwerken. Leren en ontwikkelen via City Deal (professionals en beleidsmakers, experimenteren via gebiedsgerichte aanpak) Risicomanagement Voor onvoorzien is 2,4 miljoen beschikbaar in de Algemene Reserve Daarnaast een risicobuffer van 4,6 mln. aanwezig Lobby Inzet op lobby richting Rijk via de VNG, netwerk G40 en NDSD 26

29 Uitgangspunten financiële meerjarenstrategie Andere scenario s Onderzoek naar differentiatie: - alternatieven in effectieve lichte/ambulante jeugdhulp - zwaardere/specialistische jeugdhulp beschikbaar houden Versoberen komt in beeld indien daartoe aanleiding is, Bijvoorbeeld: extra bezuiniging Rijk, prijsstijgingen, aanbestedingen 26