Leren Re-integreren. prof.dr. P.W.C. Koning

Transcriptie

1 Ler Re-grer pr.dr. P.W.C. Kong Re uitgesprok bij vraardg ambt bijzonr hoogleraar Arbeidsmarkt sociale zekerheid wege Stichtg Instituut GAK bij Faculit r Econche Wschapp Bedrijfskun Vrije Universiit Amsrdam op 20 april 2012.

2 Voor mijn var

3 1. Inleidg 1. Inleidg Mijnheer Rector Magnificus, dames her, Ruim twaalf jaar gel schreef ik sam met B Vollaard CPB studie Bemidlg scholg werkloz (CPB 2000). tomalige Arbeidszig was zo vrilijk ons gegevs werkzoekn zi. uitkst onrzoek was leurslld: gg letrlijk margale effecn scholg bemidlg op bvdkans. Anre factor, met name motivatie werkloz, blek vele mal belangrijker. We concluern dan ook zet strumn zo veel mogelijk moet grijp op motivatie werkzoekn. Na verschijn studie kop Volkskrant met til CPB: strger straff werkloz. Het directiesecretariaat Ctraal Planbureau kreeg zwaar verdur, met titall boze mailtjes lefoontjes. Gelukkig blev onze re, jonge onrzoekerszieltjes verschoond alle tijgg. In plaats daar wern we geïnrviewd door vrilijke journaln, waaronr stijds nog begn Mathijs Bouman to net als ik nog getooid met weelrige haardos. Zoals voss wel hun har maar niet hun strek verliez, b ik op onrzoeksrre re gratie actief geblev. Titall prestaties, beleidsrapporn, dcussion papers wschappelijke vakartikel zijn gepasseerd. Al die tijd b ik gefasceerd geblev door re gratie. Het als onrzoek fysica: je zot dieper vdt seds kleere eltjes. Zo was eers vraag die effectiviit re gratie. Dit vorm vervolgs startschot tal nieuwe vrag niet laats plaats wat zichn over effectiviit bek beleidsmakers, klantmanagers, regratiebedrijv uitvoerrs. Wat maakt re gratie dan zo fascerd? Voor mij dit wat Els Sol treffd schrijft als Heilige Graal re gratie (Sol 2008). Het lijkt zo voudig: klantmanager regratiebedrijf helpt cliënt slag g. Maar wat gebeurt er dan? Is zo productiviit cliënt toeemt daarmee b vizier kt? Op zich mooie gedach, maar hoe relijk die veronrsllg als cliënn op afstand arbeidsmarkt st re gratietraject tweeduizd euro kost? Veel consultants kun je met bedrag maar één dag hur. We zoun ook brere fitie kunn hanr: re gratie helpt ms ber zelfbeeld gev gemotiveerr rak. Maar na paar seconn begt toch nieuwe vraag knag: wat doet re gratiecoach dan? Waar tra je op, gaat persoonlijkheid sociale vaardigh ms? Te nk valt exrne gerichtheid, zelfbewustzijn, emotionele stabiliit, extraversie opheid 1 MijnheerRecto Ruimtwaalfjaarg scholgwerkl onsgegevs leurslld: bkans.anre belangrijker.wec moetgrijpo Naverschijn werkloz.hetd verdur,metti onrzoekerszieltj geïnrviewddoor Bouman tone Zoalsvosswelh regratiea paperswsc geblevdoorrei sedskleere vormvervolg zichnovereffe gratiebedrijve Watmaaktre HeiligeGraalv regratiebedrij zoproducti zichmooiege arbeidsmar consultantskunje Wezounookee berzelfbeeld nieuwevraag persoon gerichtheid,zelfbe zogoem BigF 1

4 zogoem Big Five karakreigschapp. Volgs nobelprijswnaar Jim Heckman (2011) zijn ze bepald succes je lev. Scholg belangrijk, maar toch veeleer resultan die vaardigh. Re gratie ber begrijp één dg, maar msns zo belangrijk vertal die kn naar dagelijkse re gratiepraktijk: wie ga je help, hoe doe je, ga je zelf do uitbesn? ze vrag krijg nu weig dacht, dcussies onrzoek kn nogal zijdige sek. Tot dusver g dcussies over regratie namelijk al over effectiviit re gratie. Vaak valt effectiviit dan g geraakt Twee Kamer staat oprech verbazg. Punt echr effectiviitsvraag beg analyse moet zijn niet m ed. Want ligt gebrekkige effectiviit re gratiestrumt, verkeerd gezet, had iemand anrs mo do, hadn we ber helemaal niets hoev do? Het dus zaak na nk over knopp waar je moet draai re gratie verber. Het triger daarbij D Haag nauwelijks die knopp kan draai, do UWV gemn. Of srker: do klantmanagers UWV gemn (Heyma Kong 2009). E twee onnodige perkg dcussie re gratie all neer zou k op trajecn die verzorgd zijn door re gratiebedrijv. Zo war bij Beleidsdoorlichtg Re gratie uit 2008 alle schijnwerpers gericht op trajecn re gratiebedrijv, rwijl dit maar 250 miljo 1,7 miljard euro arbeidsmarktbeleid gemn betr (SZW 2008). Daarmee m je niet all anre vorm arbeidsmarktbeleid zoals gesubsidieer ban maar ook rol klantmanagers die besls over besdg toewijzg cliënn (Kong 2009a). beperk dcussie over re gratie maakt duilijk onrzoekers, beleidsmakers uitvoerrs nu ver elkaar verwijrd zijn. Ik zie daar als belangrijke taak brugg sl. Bij uitvoerg re gratie gaat hierbij volg vijf vrag: i. probleemeigaar: welke uitvoerr bes staat taak re gratie vervull? Bestuurskundig econ zull die partij als probleemeigaar prcipaal typer. Om probleemeigar Nerlandse conxt noem: re gratie WW ers arbeidsongeschikn taak UWV, ms bijstand zijn gemn, geval ziek werkgever althans, zolang als werknemer vast distverband heeft. ii. wie, wat wanneer vraag: wie ga je met welk type re gratie strumt op welk mt help? vraag dus hoe je zo gericht mogelijk re gratiegeln zet daardoor maximaal op uitkerg bespaart. iii. iv. Zelf do uitbesn? Met anre woorn: re gratie zaak klantmanagers UWV gemn, zijn re gratiebedrijv ber? iv. Indi re gratie wordt uitbesed: hoe selecer je bes re gratiebedrijf, wat formatie daar nodig? v. Tot slot: contracr. Als re gratiebedrijf maal geselecerd, waar rek je ze dan op af, hoe zijn betalgswaarn? Ik besef ik nu ze vijf punn snel afloop goed lan lann. U zou nu zelfs af kunn hak. Wees echr gerust: ik zal leeuwel resr tijd butn ze toe lichn. Alvors do wil echr ook niet veel belov. Ondanks belangrijke verberslag mak zijn verwacht ik namelijk niet regratie wonrmidl mak. In rm kosn ban: uit schattg volgt circa 50 ct iere euro re gratie wordt rugverdid door uitkergsbeparg (Kok et al. 2006; Bosch Kong 2008). Dat effect kan hoog, maar zal all uitzonrlijke gevall bov één euro k. Maar bekt niet regratie zloos. Wat dit betreft dubbele rpretatie woord re gratie treffd: gaat zet trajecn, vn werk? Ss rugkeer naar regulier werk niet mogelijk zonr extra geld; dan afschrijv cliënn alrnatief? Met anre woorn: re gratie gaat ook morele keuzes. Het taak econ kosn daar beeld brg. 2. probleemeigar: gemn werkgevers Lan we dan nu begn met eers uitvoergsvraag: wie moet verantwoorlijk zijn re gratie, wie probleemeigaar? Kijk we naar Nerlandse beleidspraktijk laats 15 jaar, dan prcipe één probleemeigaar, die alle opbrgsn, kosn verantwoorlijkh draagt, seds led geweest. Het ie tamelijk rechttoe recht: als één partij alle kosn sociale zekerheid draagt prikkels tot vermrg uitkergslasn heeft, dan kt als zelf wel goed met regratie. Goed wil zegg: niet veel niet weig, gericht op ju doelgroep met ju strumn waarover straks meer. Het prcipe één probleemeigaar zi we eers plaats rug bij hervormg bijstand midls Wet werk bijstand (WWB). Door vas budgetrg gemn valt iere euro uitkergsbesparg extra uitkergslasn toe n las dividuele gemn. Bij nar uitbreidg bijstand met el Wajong Sociale Werkzig Wet werk naar vermog ligt iii. Zelfdou klantmanager Indireg format v. Totslot:c rekjeze Ikbesefiknu afkunnhak. butnzeto Ondanksbela gratiewo volgtcirca50 uitkergsbepar zalalluitzon gratiezloos treffd:gaat naarregulierwerk alrnatief?meta econ 2. probleeme Lanwedannub regratie Nerlandsebele probleemeigaa ledgeweest. zekerheiddraagte zelfwelgoedm gerichtopjut Hetprcipeé bijstand mi gemnvaltie nlasdiv elwajon verrebudg 2 3 3

5 verre budgetrg hand (SZW 2012). Zoals Figuur 1 geeft, zull gemn daarbij k jar met veel mr geld mo do. R over dus veel bewusr na nk over effectieve besdg. Figuur 1: Ontwikkelg uitgav re gratie door gemn bijstand ( mln) Tegelijkertijd afwlg werkloz naar arbeidsongeschiktheid srk afg (Kong Van Vuur 2006, 2007, 2010). Figuur 2: Instro tall arbeidsongeschikn WAO WIA ( ) afwlg Vuur2006,200 Figuur2:Instro WAO/WIA totaal WAO/WIA stro Bron: RWI (2011) Bron: UWV (2011) Dan re gratie bij ziek arbeidsongeschiktheid. Ook hierbij geldt er fanciële prikkels zijn zogoem schalast uitkerg vermr, maar ze geln werkgevers. Verzuimkosn eers ti jar arbeidsongeschiktheid zijn namelijk rekg werkgever. G we er uit werkgevers rationeel g met re gratie, dan zull zij als zelf schalastbeheersg do. Toch? Stattiek lijk ze gedachgang bevestig. Zowel na voerg WWB als privaterg ZW ( el ) arbeidsongeschiktheidsregelg namelijk resultaat geboekt. Zo geeft onrzoek WWB succes heeft gehad (Van Es 2009; Kok et al. 2007). Zo zou volgs CPB door prikkels beroep op bijstand met 8% zijn afg. Ook stro arbeidsongeschiktheid spectaculair afg ( Jong Velema 2010). Je zou WAO bakel naar WIA mirakel kunn sprek getuige dalg stro met bijna driekwart ( Jong Velema 2010). Zo ziet u Figuur 2 als gevolg hier ook arbeidsongeschiknbestand gedaald. Wie had ooit gedacht dit zou lukk, na alle frustraties met WAO dossier jar 80 90? Werkgevers blijk creatief succesvol rugdrg ziekverzuim (Hassk Kong 2009). 4 Toch hiermee niet alles gezegd. Duilijk tal uitkerg zowel bijstand als arbeidsongeschiktheid vermrd. Maar vervolgvraag nu waar ze wst toe rek: mr stro regelg / meer uitstro door re gratie? Met anre woorn: geboek wst ook succesverhaal re gratie? Om nu met gemn begn: Figuur 3 ziet u uitstro uit bijstand weergegev, na voerg WWB Twee zak vall op. Eerst goe nieuws: uitstrokans uit bijstand eers uitkergsjaar srk toeg, circa 55% 2004 naar 75% Daar gover staat uitstro uitkerg langer dan jaar srk gedaald. Was resr verwach uitkergsduur na eers uitkergsjaar 2005 nog circa 4,5 jaar, nu ligt ze op zo n 7 jaar. Dit effect zo srk totale gemidl uitstrokans alle cliënn rond 30% blijv schmel. Gemn hebb zich dus zijdig gespann cliënn snel uit WWB krijg. Ook zijn jongere cliënn gewez op Wajong rou scheelt immers WWB lasn (Roels Van Vuur 2011). 5 Tochhiermi alsarbeidsonge toerek: Metanrewoord Omnumetgem weergegev,voo goieuws: toeg, uitkergla uitkergsduurna jaar.diteffectz 30%blijvscho sneluitwwbt scheeltimmersw 5

6 Figuur 3: Uitstro uit bijstand; uitkerg korr langer dan 1 jaar Figuur 4: Uitstro uit arbeidsongeschiktheid WAO/WIA ( ) Figuur4 100% 90% 80% 70% Invoerg WWB 16% 14% 12% 10% 60% 50% 40% 30% 20% Uitstro% <1 jaar Uitstro% > 1 jaar Uitstro% all 8% 6% 4% 2% 10% 0% Bron: CBS, bewerkt door SZW. Het lijkt er dus op gemn zogoem laaghangd fruit g dus door al kortdur uitkerg pakk. r daar uitvoerrs klantmanagers waarschijnlijk srk gericht zijn op kor rmijn opbrgsn beleid. Er zijn echr forse wsn behal als gemn er slag moeilijk cliënn werk krijg. Vergelijk maar verkortg resr uitkergsduur 30 naar 10 jaar langdurige werkloz met paar mn verkortg uitkergsduur kansrijke werkloz eers uitkergsjaar. Regratie vergt lange am klantmanagers zet strumn die nonconformtch zijn (Kong Teulgs 2009). E beeld daar schuldhulpverlg bijstandscliënn bij uitsk proces lange am. Onrzoek kan behulpzaam zijn ze probleemgroep langdurig volg iets wat tot nu toe weig gebeurt. Ook bij uitvoerg arbeidsongeschiktheid zi we re gratie naar werk moeilijk grond kt. Figuur 4 maakt dit duilijk. uitstro uit WAO WIA was met 8% 2010 htorch laag. Hier overigs 5% punt toe rek psionerg, overlijn ntie; dus all 3% hersld mogelijk slag. 6 0% Bron: UWV (2011) Toegegev, door gevoer beleid zull zwaarre gevall als zelf overblijv dit drukt uitstrokans maar totale populatie arbeidsongeschikn met 600 duizd nog altijd gror dan werklozbestand Nerland. Als twee ziekjar zijn verstrek werknemer maal geellijk / tijlijk arbeidsongeschikt verklaard, dan valt zet re gratie vaak stil (Cuelaere Veerman 2011). zet zogoem twee spoor anre werkgever zeldzaamheid ( Jong et al. 2011). Dit merkwaardig, gezi eers ti uitkergsjar bij arbeidsongeschiktheid rekg werkgever zijn. Net zoals bij gemn vraag nu werkgevers rationeel hanl: zijn werknemers na ziekperio helemaal uit gere greerd moet je als werkgever je verlies dan maar nem? Of kwestie gebrekkige perceptie werkgever onvermog verr dan best werkplek b nk? Ook hier onrzoek naar rationaliit irrationaliit rond zet re gratie dus onontbeerlijk. Dit zou mooie uitbreidg op liratuur zijn, die zich vrijwel altijd richt op gedrag consumn, niet organaties werkgevers. vraag naar optimale werkgeversrol optimale prikkels daarbij bij ziek arbeidsongeschiktheid zal overigs nog belangrijker worn g licht groei groep werkn zonr vas werkgever zogoem gnetrs. Wie dan sprakelijk prikkelbaar? Zijn UWV, uitzdbureaus, verzekeraars, werkn zelf? Jut bij groep gnetrs blijkt ziekverzuim hoog. Het vraag mol met één probleemeigaar hier werkt zo ja, wie dan. 7 Toegegev,doorh ditdruktuitstroo duizdnogaltijdg zijnverstrekd verklaard,danvalt zetzog (Jongetal.2011 arbeidsongeschikth Netzoalsbijgemee naziekperio kwestiev danbestw irrationaliitron uitbreidgzijnopd consumn,n vraagnaarop arbeidsongeschikth groeigroepwe dansprakelijke werknzelf?ju molmeté 7

7 Kort: mol met één duilijke probleemeigaar lijkt logche eers stap naar optimale re gratie. Maar er zijn rafelrandjes dit verhaal: uitvoerrs blijk moei hebb met re gratie waarbij lange am nodig dus bij moeilijkere gevall. Hierdoor bestaat rico op verkeer keuzes bij uitvoerg re gratie. 3. Wie hoe help. Prilg targetg Dat brgt ons als zelf op twee vraag mijn betoog: welke cliënn moet je help met re gratie, hoe? ze vraag ligt op niveau klantmanagers regratie. Voor zo gericht mogelijke zet re gratie dé hamvraag kort sam vatn als Wat werkt wie wanneer?. Dus bijbeeld: zet beroepsscholg allochtone vrouw die langer dan één jaar bijstand zitn, want dit geeft hoogs effectiviit ze groep. E rvtie kan ook niets do zijn als snels weg naar werk nms. eers stap prilg: cliënn opl rele, hoge doelgroep. twee stap targetg: ju strumt zetn ze groep (Heyma Kong 2009). Maar toch, zo helr pregnant als wat wie wanneer vraag, zo moeizaam vertalg naar uitvoergspraktijk. Het gebeurt nauwelijks evce based onrzoek richtggevd bij zet trajecn. Dat opmerkelijk, gezi thousiasme rond itiatiev als Gil netwerk gemn, Blik op werk RWI abase Inrvties naar werk (Sol et al. 2011). Re gratiepressionals zijn meestal vol hun werk zi hun vakmanschap als meesrschap. Hoe kt dan zij niet met protocoll werk, zoals bij geeskun? Hoe langer ik ms tref op rre re gratie, hoe meer ik er overtuigd b verschill perspectief klantmanagers onrzoekers toepassg evce based beleid weg zitn. Dat begt al met rm netto effectiviit. Voor zover klantmanagers nk cijfers, do zij dit op bas bruto plaatsgsperctages die zij achraf vastsll. toegevoeg waar traject netto effectiviit dus echr moeilijk bepal, duurt mn jar. Bovdi: schattg. Dat dus m excuus klantmanager studie naar nettoeffectiviit als h niet r zake dod rzij schuiv; dan maar rug naar ou, welbek rammel gereedschap. Stur op netto effectiviit re gratie net zoiets als cpurspel spel waarbij alle knopp op gamepad s functie zijn veranrd. Uit eig ervarg weet ik hoe frustrerd laats kan zijn. Selection sysem als velxperimt Zwitserland uitgevoerd (Behnke et al. 2006, Selectionsysemd 2007). Onrzoek af gg dit velxperimt leer econetrche 2007).Onrzoekd moll 57% plaats 42% plaatsg werk zoun hebb opgeleverd (Lechner moll57%pla Smith 2007). Wat nu s als ze wst daadwerkelijk verzilverd zou worn? Smige Smith2007).Watn klantmanagers kreg daar velxperimt wel smige g toegang tot klantmanagerskreg stware per groep meest effectieve strumt bepal. uitkst was echr stwarepergr als die mop over twee Amsrdammers die naar Parijs zoun g ze gg niet. alsdiemopover klantmanagers treatmt groep li zich weig geleg ligg sysem. klantmanagers E effectmetg dus, hoe gebruikersvrilijk sysem ook was. Knelijk vonn ze Eeffectmetg sysem niet goed ervoer ze als bedreigg hun werk. sysemnietgo Toch b ik niet sber toepassg evce based re grer; dit al Tochbikniets kwestie lange am. Klantmanagers mo opgeleid g worn tificer kwestielangea gebruik vali onrzoek dit ook toepass. Zonr bestaat rico gebruikva jut thousias klantmanagers n prooi vall beunhazerij. Vakmanschap houdt trtproject ook kn updas nodig zijn, net zoals laborann oncologie iere zoveel jaar klantmanagersn nieuwe protocoll krijg gereikt diagnose behanlchniek. updasnodigzijn, krijggereiktv In vakmanschapsopleidg mo klantmanags ler tot op welk niveau onrzoek bruikbaar. Inzichn over effectiviit zijn mogelijk als Wet Gro Getall Invakmanscha opgaat: voldo a stattch betrouwbaar gemidl effect vast sll bruikbaar.inzicht re gratie. Probleem klantmanagers op kleere schaal operer. Het gaat vaak opgaat:voldo zeer specifieke cliënn, strumn re gratiebedrijv met weig cliënn regratie.proble iets kunn toets. Onrzoek naar netto effectiviit zegt iets over resultan op zeerspecifieke geaggregeerd niveau zou op niveau ook implicaties mo hebb. Dat wil zegg: ietskunnt beoorel klantmanagers re gratiebedrijv niet op kele cliënn, maar zie er op geaggregeernive toe over langere perion, per aflg per kantoor er voldo oog zegg:beoorelk evce based strumn. Ergs edig zichn die kwantitatief onrzoek eroptoeoverl biedt; op punt begt beleidsdcretie klantmanagers wie wat wanneer evcebasedst vraag bij re gratie zo goed mogelijk beantwoorn. biedt;oppuntb vraagbijregrat Ook ervarg over grs ler toepassg zichn over netto effectiviit niet voudig. E beeld hier zogoem Stattically Assd Programme 8 9 9

8 4. 4. Zelf Zelf do do besn besn Dan Dan nu nu r r keuze: keuze: zelf zelf do do besn besn re gratie? re gratie? Uitbesn Uitbesn but but mogelijke mogelijke specialatiel specialatiel concurrtie concurrtie tuss tuss bi bi partij partij (Kong (Kong 2009b). 2009b). Dus Dus als als er er voldo voldo know know how how direc direc gevg, gevg, belangrijke belangrijke overwegg overwegg met met name name gemn gemn re gratiebureaus, re gratiebureaus, uitzdbureaus uitzdbureaus sociale sociale werkzig werkzig schakel. schakel. Die Die overwegg overwegg speelt speelt al al bij bij moeilijk moeilijk cliënn, cliënn, want want dan dan kan kan hulpverlg hulpverlg heel heel specialtch specialtch zijn. zijn. Daar Daar gover gover staat staat uitbesn uitbesn re gratie re gratie meestal meestal toch toch duurr duurr dan dan je je had had gewild gewild dus dus g g laagst laagst mogelijke mogelijke prijs. prijs. Wat Wat namelijk namelijk probleem? probleem? Bij Bij uitbesn uitbesn contracer contracer je je partij partij vas vas perio perio werkloze werkloze cliënn cliënn onr onr hun hun hoe hoe nem. nem. Voor Voor makkelijk makkelijk cliënn cliënn gaat gaat goed, goed, want want product product regratiebedrijv regratiebedrijv af af mo mo lever lever extra extra plaatsg plaatsg werk werk bn bn afzibare afzibare rmijn rmijn vast vast sll. sll. Voor Voor moeilijk moeilijk cliënn cliënn kan kan re gratie re gratie echr echr proces proces jar jar zijn. zijn. En En contracn contracn vijf, vijf, zes zes jaar jaar zijn zijn nauwelijks nauwelijks optie, optie, zeker zeker dynamche dynamche markt markt waar waar bedrijv bedrijv nogal nogal s s failliet failliet g. g. conclusie conclusie contracttheorie contracttheorie g g slud slud advies advies geeft geeft over over uitbesn uitbesn trajecn trajecn moeilijk moeilijk cliënn. cliënn. Specialatie Specialatie r r wel wel do, do, maar maar hoge hoge contracrgskosn contracrgskosn dus dus jut jut weer weer niet. niet. Welk Welk effect effect weegt weegt nu nu zwaarst zwaarst praktijk? praktijk? Om Om dit dit vast vast sll sll heb heb ik ik onrzoek onrzoek verricht verricht naar naar overwegg overwegg gemn gemn kiez kiez besdg besdg markt markt re gratie re gratie (Kong (Kong 2012). 2012). gegevs gegevs war war afkstig afkstig CBS, CBS, onrzoeksbureau onrzoeksbureau APE APE Raad Raad Werk Werk Ink Ink (RWI). (RWI). Zo Zo werd werd circa circa kwart kwart re gratiemidl re gratiemidl door door gemn gemn zelf zelf besed, besed, kwart kwart besed besed priva, priva, for prit for prit re gratiebedrijv re gratiebedrijv helft helft non prit non prit sllg, sllg, meestal meestal sociale sociale werkbedrijv. werkbedrijv. eers eers uitkst uitkst onrzoek onrzoek was was uitbesn uitbesn gemn gemn zich zich eiglijk eiglijk nauwelijks nauwelijks laat laat verklar, verklar, zelfs zelfs met met uitgebrei uitgebrei set set gemkmerk gemkmerk over over o.a. o.a. samsllg samsllg bijstandspopulatie. bijstandspopulatie. E E optimt optimt zou zou nu nu sll sll gemn gemn uniek uniek zijn zijn moll moll g. g. E E cynicus cynicus zou zou echr echr bewer bewer iere iere vorm vorm sysmatch sysmatch gedrag gedrag rationaliit rationaliit gemn gemn vreemd vreemd.. twee twee bevdg bevdg richt richt zich zich op op zogoem zogoem Political Political patronage. patronage. Dit Dit houdt houdt beleidsmakers beleidsmakers er er baat baat bij bij hebb hebb ambnar ambnar vrid vrid houn houn door door h h ban ban vergev vergev dit dit hun hun politieke politieke doel doel bereik. bereik. Het Het gevolg gevolg distverlg distverlg door door overheid overheid duur duur,, marktpartij marktpartij dit dit geval geval re gratiebedrijv re gratiebedrijv onvoldo onvoldo kans kans krijg. krijg. Zo Zo blijkt blijkt uit uit Ameriks Ameriks onrzoek onrzoek als als gkracht gkracht all all strakke rijksbudgetn politieke druk belastgbetalers lokale overh kunn dwg tot goedkopere distverlg door priva partij (Lopéz Silanes et al. 1997). Richn we ons vizier weer op Nerlandse besdg re gratie, dan blijkt gemn die fancieel ruim hun jasje stak ook duilijk mr privaat besn. Er dus knelijk keur activi bnshu houn. Evzo blijkt bereidheid als alrnatief priva besdg sam werk met anre gemn afneemt met budgetruim. vraag nu hoe erg dit nog, zeker g licht huidige srke krimp regratiebudgetn. Wat wellicht meer knaagt resultaat gemn zich bij besdg budgetn zo srk lan le door all kosnoverwegg. Anekdotch bewijs bevestigt dit: gemn koppel nauwelijks kosn ban regratiebeleid. Per gem zaak evce based, met dividuele gegevs werkzoekn, vast sll publiek privaat meer uitkergsbesparg oplevert. Dat gebeurt nauwelijks. E vergelijkg tuss publieke priva uitvoerg eiglijk niets anrs dan targetg die ik eerr besprak: wat werkt bes wie, dit geval ook door wie? Wel waarschuwg op zijn plaats: als ambnar nog do political patronage, dan kunn zij op subtiele wijze extra geln zichzelf butn zelf ber presr g eerlijke vergelijkg dus. Evzo vraag besdg wel optimaal markt eerlijke kans krijgt. Dit dus algeme les die we kunn trekk uit analyse besdg door gemn: pas er op re gratiebudgetn niet als politiek speeltje funger. 5. Regratiebe 5. Re gratiebedrijv selecr Dannulogche volgtopbes Dan nu logche volg stap: selecr re gratiebedrijv. Logch, selecrre volgt op beslsg over besdg. Net als bij iere besdg geldt bij moetk.maar selecr re gratiebedrijv bes prijs/kwaliitsverhoudg bov war gratiebedrijv moet k. Maar wat kwaliit dan? Of preciezer: welke formatie over regratiebedrijv spelld over toegevoeg waar die zij g lever als zij besdgwi besdg wn? SammetRéKa regratie Sam met Ré Kamp Arthur Meerdonk voer ik mel onrzoek uit naar overgegevsb re gratiebesdg door UWV (Kong et al. 2012; zie Figuur 5). We beschikk cohornwerkl over gegevsbestand met 6018 biedg re gratiebedrijv op totaal 1433 midnove cohorn werkloz arbeidsgehandicapn, gem 2003 tot/met 2007 (zie wnregr midn overzicht figuur). Ook w we plaatsgsresultan die door wn re gratiebedrijv zijn gerealeerd (zie rechts). ze plaatsgsresultan zijn 11 distverlgdoo weonsvizierweer gemndiefa Erdusknelijke bereidheid als gemnafneem vraagnuhoee gratiebudgetn besdgbudg bevestigtdit:geme elkaar.pergem werkzoekn oplevert.datgebeu Evergelijkgtus dieikeerrbespra waarschuwg kunnzijopsubtie geerlijkevergel markt eerli analysebes alspolitiekspeeltje 11

9 cruciaal kunn bepal welke formatie over kwaliit achraf srkst spelld geweest tal plaatsg werk. Figuur 5: Structuur UWV gegevs biedg plaatsgsresultan re gratie ( ) 85 doelgroep 843 Omschr doelgroep besdg 0501AL AGH, lichamelijk, met ernstige t 0501AP AGH, psychch, h met ernstige tott 0501AZ AGH, gewez op zorg, met ern 0501C Arbeidsgehandicapn 50 jaar 0501D Nierpatin 0501QA Arbeidsgehandicap mann a 0501QB AGH mann allochtone afks 0501RA Arbeidsgehandicap vrouw 0501RB AGH vrouw allochtone afk 0501U Arbeidsgehandicapn waar UWV 0502E Ontslagwerkloz met klee afsta 0502H Hoog opgelei ontslagwerkloz 0502O Ontslagwerkloz allochtone a 0503A UWV klann die gereïngreerd wi 0506S Twee kans reïngratie ontslagw 0506TA Twee kans ag zet bodvers 0506TB Twee kans AGH, zet direc b 0507B AGH die zich gemeld hebb via 0522AA Assessmt 0522B Sollicitatietrag 0522CA Jobhuntg 0522CB Jobhuntg met nazorg 0522D Schuldhulpverlg 0522E Alfabeterg autochton cohorn Gemidln: 0506TA Twee kans ag, zet bodvers gewicht prijs: 25% gewicht plaatsg: 13% gewicht ervarg: 39% gewicht werkwijze: 23% biedg re gratie i bedrijv wnaars besdg: Plaatsgsresultan Welke formatie gebruik UWV kwaliit bedrijv bepal? Welnu, naast gebon prijs kreg bi re gratiebedrijv punn (i) geschat tal plaatsg werk; (ii) ervarg met doelgroep; (iii) schriflijke toelichtg op volg werkwijze. Aldus was sprake zogoem scorg auction met gewichn vier ims, waar drie als barg kwaliit re gratiebedrijv. besdg was dus niet helemaal objectief, gezi punntoekng werkwijze volg uit subjectief oorel UWV. vraag nu welke keuze gewichn bes uitksn oplevert. Aangezi UWV gewichn ims liet verschill zowel tuss doelgroep als over jar effectanalyse mogelijk. Te verwachn lager prijsgewicht tot meer duurre biers zal le, duurre biers meer kans op gunng hebb biers ook hogere prijz zull vrag. Daar gover staat dan wellicht meer kwaliit dus bere plaatsgsresultan kwalitatief bere bedrijv zull bi ook eerr besdg zull wn. Wat blijkt nu: all punn werkwijze bi re gratiebedrijv zijn plaatsgsresultan duilijk spelld tal plaatsg werk. Zo levert 10% punt zwaarr besdgzull gewicht dit im 4% hogere prijz 2,5% punt meer plaatsg werk op. Watblijktnu:all Opmerkelijk verr hoger gewicht werkwijze welwaar tot hogere prijz duilijkspell onr wnaars leidt, maar totale groep bi re gratiebedrijv jut gewichtditim gemidld g goedkoper. Meer gewicht kwaliit bekt dus niet duurre Opmerkelijkver biers. onrwnaarsle E hoger gewicht anre twee dicator kwaliit lever echr niet meer gemidldg werkhervattg op. Voor plaatsgsbiedg eiglijk niet zo verwonrlijk: was biers. vrijblijvd kan daar als cheap talk worn gezi. En bij ervarg met doelgroep Ehogergewichtvo hoeft niet zo zijn resultan uit verl garantie bi werkhervattgop.v toekst. vrijblijvdkanda Al met al conclusie dus bn conxt UWV besdg zach hoeftnietzoz formatie over volg werkwijze meest formatief was over kwaliit regratiebedrijv mschi iets wat econ niet zoun verwachn. Verr geldt toekst. Almetalconclu afruil tuss prijs kwaliit lang niet altijd sprake hoeft zijn. formatieover econnietzoud langnietaltijdsprake 6. Contracr re gratiebedrijv Tot slot vraag hoe re gratiebedrijv bes contracr logche stap die weer volgt op besdg. Bij re gratie ze stap zeker niet triviaal. Hoe goed 6. Contracr besdg ook uitgevoerd, alle wst kan zeep worn geholp als wnaar zich Totslotvraaghoe vervolgs niet geroep voelt hard slag g. weervolgtop Net zoals bij selecr geldt bij contracr dit moet slu op doel besdgook re gratie: werkhervattg. oplossg ligt dus hand: beloon bedrijv al vervolgsnietgero naar gelang tal plaatsg werk. UWV heeft dit begsel ook gehang bij Netzoalsbijsele contracr, namelijk door re gratiebedrijv helft zelfs volledig regratie:we plaatsgsafhankelijk mak. Het eers type contract No Cure Less Pay, twee No naargelangt Cure No Pay. contracr,namel Hiermee echr niet alles gezegd, er zijn ook mogelijke nal plaatsgsprikkels. Dat plaatsgsafhankelijk kunn er drie zijn: (i) selectie poort, (ii) parker (iii) g duurzame plaatsg. CureNoPay. Sam met Carolyn Herich University Texas heb ik getracht ze nal Hiermeeechrnie beeld krijg: hoe groot zijn ze, wanneer g ze op? (Kong Herich 2010). Ook SammetCarolynH hierbij geln eerr goem UWV gegevs als dankbare put, ze keer vorm beeldkrijg:hoe contractresultan bes cohorn werkloz arbeidsgehandicapn. hierbijgelneer contractresul

10 T eers geldt afrg als meest bek argumt g plaatsgsprikkels. Prikkels zoun re gratiebedrijv ertoe zetn bij poort all kansrijke cliënn selecr dit levert per saldo immers mees geld op. Is ook zo? Regratiebedrijv konn cliënn weiger, met als argumt pass distverlg onmogelijk was. Het blijkt rdaad No Cure No Pay contracn iets meer weigerg oplever dan No Cure Less Pay contracn; dit effect geconctreerd bij cohorn arbeidsgehandicapn. Het verschil echr mimaal: 1,5% punt meer weigerg. Het twee gevaar parker. Dit houdt iemand wel formeel traject start, maar distverlg mimaal. Voor re gratiebedrijv kan dit kosn bespar bij cliënn met gerge kans op uitstro, die dus ook weig kans op plaatsgsbonus hebb. Parker leidt tot meer ongelijkheid bkans: moeilijk cliënn neemt bvdkans verr af er gebeurt weig met ze rwijl ber plaatsbar nog seds baat hebb bij re gratie. Parker geeft zo snellere plaatsgsresultan: bij zelf plaatsgsresultan ed contract zull bzoekdur bvrs bij re gratiebedrijv die parker korr zijn. 7. Besluit Daarmee k ik tot e ze oratie, met daarbij nog kor uitblik op mijn onrzoeksagda k jar. Hopelijk heb ik iets mijn thousiasme resse mijn vakgebied op u over kunn brg, elt u mijn waarnemg bij uitvoerg re gratie forse stapp mak zijn. Terugkijkd op mijn betoog zijn er eiglijk twee le, gerelaer vrag geweest: nem uitvoerrs ju beslsg bij re gratie, wat moet je daadwerkelijk do optimale re gratie? Voor wat betreft eers vraag meer zicht gebon drijfver uitvoerrs klantmanagers. Success zijn behaald bij WWB ziek arbeidsongeschiktheid, maar tot dusver zijdige success. Bij WWB blijv langdurige cliënn nog vaak bu schot. Bij werkgevers geldt soortgelijke vraag: werk srke fanciële prikkels ook als werknemers bu eers spoor gerak? Bij dit laats dossier zie ik goe mogelijkh tot nieuw kwantitatief onrzoek, al waar gaat vertalg fanciële prikkels naar prevtie re gratie bij arbeidsongeschiktheid. 7. Besluit Daarmeekiktot onrzoeksagda ressemijn bijuitvoergva Terugkijkdopmi nemuitvoerrs dooptimale Voorwatbetreft klantmanagers.suc maartotdusver buschot.bij prikkelsookalswer goemogelijkhe vertalgfanc Vergelijk we No Cure Less Pay No Cure No Pay contracn, dan zi we wer wijzg selectiegedrag nu dus tijns trajecn gerg zijn all geln arbeidsgehandicapn. bzoekduur bij No Cure No Pay contracn blijkt bij die groep namelijk zo n twtig proct korr. Knelijk geldt rico op niet goedmak gemaak kosn als verklarg; al bij kleere cohorn met relatief dure cliënn was er behoef dit rico verkle. Tot slot er gevaar re gratiebedrijv all maar g kor rmijn succes, dus g duurzame ban. Zo kreg re gratiebedrijv belong per arbeidscontract mimaal zes mn. Wat bleek nu: bij cohorn werkloz resulern No Cure No Pay contracn welwaar 3% punt plaatsg, maar ze wst was geheel geleg bij arbeidscontracn maximaal 12 mn. Op zich zou zo n kor b sprgplank naar iets duurzaams kunn zijn, maar gegaranerd niet. twee vraag gg over toewijzg trajecn doelgroep, beslsg over tweevraaggi besdg wijze waarop je re gratiebedrijv selecert contracert. besdg Geleilijk k onrzoekers dus ook mij meer gegevsbestann Geleilijkk vrij, met name UWV gemn. E beeld daar onrzoek naar metnameuwv besdg door UWV; met ze gegevs mogelijk nog tal anre vrag besdgdoor behanl. Ik kijk er naar uit verr g op dit pad, zo behdig mogelijk laverd behanl.ikkijk tuss wschap beleid. tusswschap Cber we ze drie bevdg, dan lijkt er op mogelijkh tot afrg zowel poort als door parker tijns trajecn relijk onr controle war. Zorgwekkr was focus op kor rmijn resultan, maar extra onrzoek naar duurzaamheid plaatsg nodig vast sll hoe kwalijk dit

11 Dankzeggg Laat ik dan nu beslu met kele dankzeggg. Geach l College Bestuur collega s faculit Econche wschapp Vrije Universiit. Ik beschouw als eer goeg weer rug zijn bij Alma Ar, nieuwe rol maar vertrouw gevg. Dank daar. Ik kijk uit naar samwerkg met nieuwe ou collega s. Geach l bestuur Stichtg Instituut GAK. Zonr uw sun was leerstoel Arbeidsmarkt sociale zekerheid die ik bekleed niet mogelijk geweest. Daar wil ik u harlijk dank. Ik prijs me gelukkig daarmee elgoot zijn geworn levdig spirerd netwerk op rre sociale zekerheid. Dankzeggg Laatikdannubeslu Geachlh wschapp rugzijnbija daar.ikkijkuit Geachlh Arbeidsmarktso harlijkdank.ik spirerdnetw Geach collega s Mrie Sociale Zak Werkgelegheid. Ik b blij Geachcollega sva werk op mrie met meest fascer beleidsdossiers. Johan Leeuw b ik werkopmi zeer erklijk zijn zet functie als Chief Scice Officer mogelijk mak. zeererklijkvoo Mijn waarrg gaat verr uit naar collega s die bijdrage lever Mijnwaarrggaa onrzoeksnetwerk SZW mijn collega s directie ASEA. onrzoeksnetwerk Ex collega s Ctraal Planbureau. Ik kan niet nalan ook jullie dank alle ruim vertrouw die me gegev zijn zo ver k als ik nu b. Voor mij was CPB dé plek waar eigwijze creatieve geesn hun habitat hebb. Excollega s alleruim mijwascp Gewaarer coauurs. Waar zou ik zijn geweest zonr jullie? Ik heb recht gehad Gewaarercoau mog samwerk met bon stoet coauurs, variërd experimel mogsamwe econ tot klantmanagers. Op gevaar af smig ernstig kort do, gaat mijn econtotklant speciale dank uit naar Wolr Hassk, Dand Webbk, B Vollaard, Daniel Vuur specialedankuitna Kar r Wiel. KarrWiel. Lieve familie. Veerti jaar gel stond ik hier op zelf plaats, met onr anre mijn midls overl var als toehoorr mijn protie. Op ze dag m ik hem extra, maar b ik ook dankbaar alle vertrouw onrsung die ik hem heb gekreg. Ook mag ik me gelukkig prijz met zo n lieve moer, zus, zwager fantastche schoonfamilie. Lieve Anneke Maarn. Met jar raak je er meer doordrong wat houn bekt. Om vrij naar Frans Halsema sprek: mijn lichaam hebb jullie plaats gemaakt drie. hoogleraarstil bijzonr, maar die echtgoot papa niet evar. Lievefamilie.Veerti overlvarals ikookdankbaarvoo magikmegelukkig schoonfamilie. LieveAnnekMa bekt.omv gemaaktdrie.d evar. Ikhebgezegd. Ik heb gezegd

12 Referties Behncke, S., M. Frölich M. Lechner (2006), Stattical Asstance for Programme Selection For a Betr Targetg Active Labour Market Policies Switserland, Dcussion paper , University St.Gall. Behncke, S., M. Frölich M. Lechner (2007), Targetg Labour Market Programmes: Results fr a Randized Experimt, IZA Dcussion paper Bosch, N. P. Kong (2008), maatschappelijke ban re gratie doorgelicht, Tijdschrift Arbeidsvraagstukk, 24(1), CPB (2000), Arbeidsbemidlg reïngratie werkloz: Welke rol heeft overheid spel?, CPB Werkdocumt 118. Cuelaere, B. T.J. Veerman (2011), Onrzoek evaluatie WIA, ECORYS AStri. Divosa (2008), caleidoscoop reïngratie. Effectiviit maatschappelijk rmt, Divosa verkng. Hassk, W.H.J. P. Kong (2009), Do Fancial Bonuses Reduce Employee Absem? Evce fr a Lotry, Industrial & Labor Relations Review, 62(3), Heckman, J. (2011), Hard evce on st skills, keyno lecture EALE conferce, Sepmber 24, 2011, Paphos/Cyprus. Heyma, A. P Kong (2009), Aansturg klantmanagers effectief re gratiebeleid, Tijdschrift Arbeidsvraagstukk, 25(4), Jong, Ph W. Velema (2010), Nerland niet ziek meer. Van WAO bakel naar WIA mirakel, zie: Jong, Ph., T. Everhardt C. Schrijversh (2011), Toepassg wet Verberg Poortwachr, APE rapport 856. Es, F. (2009), Invloed WWB op gebruik bijstand, CPB Documt 209. Klaauw, B. r (2010), Aan werk, oratie, TPEdigitaal, 4(2), Kok, L, D. Hollanrs P. Hop (2006), Kosn ban re gratie, SEO rapport 928 Kok. L., I. Groot D. Güler (2007), Kwantitatief effect WWB, SEO rapport Kong, P. S. Onrstal (2004), Goed besed halve werk: econche analyse besdg reïngratie, CPB Documt 63. Kong, P. (2005a), Heeft evaluatie reïngratiebeleid nog toekst?, Tijdschrift Arbeidsmarktvraagstukk, 21(1), Referties Behncke,S.,M.Frölic BetrTarget University Behncke,S.,M.Frölic Randized Bosch,N.P.Kon Arbeidsv CPB(2000),Arbeidsb spel?,cpb Cuelaere,B.T.J. Divosa(2008),cal verkng Hassk,W.H.J.P. fralotr Heckman,J.(2011),H 2011,Paphos Heyma,A.PKon Tijdschriftvoo Jong,PhW.Ve zie: Jong,Ph.,T.Everh Poortwachr Es,F.(2009),Invl Klaauw,B.r(2 Kok,L,D.Hollanrs Kok.L.,I.GrootD. Kong,P.S.On besd Kong,P.(2005a),H Arbeidsmarkt 19 19

13 Kong, P. (2005b), Het spook afrg ontmaskerd? Amerikse less over afrg bij reïngratie. In: E.L. Vos (red.), Verrarlijk effectief. Prestatiemetg reïngratie activerg el 2, TNO Arbeid, Hoddorp. Kong, P. D. Vuur (2006), WW cpont WAO stro verl tijd, Econch Stattche Berichn, 4492(91), Kong, P. D. Vuur (2007), Hidn Unemploymt Dability Insurance, Labour, 21(4), Kong, P. (2009a), The Effectivess Public Employmt Service Workers the Netherlands, Empirical Econics, 37(2), Kong, P. (2009b), wie vraag bij re gratie: theorie empirie, Mdblad Reïngratie, 9(12), Kong, P. C.N. Teulgs (2009), WWB 2.0, Impuls, 3(12), 44. Kong, P. C.J. Herich (2010), Cream skimmg, Parkg and other Innd and Unnd Effects Performance Based Contractg Social Welfare Services, La Follet School Workg Paper No , August Kong, P.W.C. D.J. Vuur (2010), Dability Insurance and Unemploymt Insurance as Substitu Pathways, Applied Econics, 42(5), Kong, P. (2011), Experimn sociale zekerheid, Econch Stattche Berichn, 96(465), Kong, P. (2012), Contractg Welfare to Work Services, Econics Letrs, nog verschijn. Sol, E. (2008), Realtche evaluatie. Op zoek naar werkzame bestandl: zoektocht naar heilige graal?, HSI Dcussion paper nr. 7. Sol, C.C.A.M., A.C. Glebbeek, A.J.E. Edzes, H. Bok, I. Busschers, J.S. Engelsman C.E.R. Nysn (2011), Fit or unfit Naar explicie re gratietheorieën. Sol,E.(2008),Realt heiligegraal? Sol,C.C.A.M.,A.C.Gle (2011), Fitor Lechner, M. J.A. Smith (2007), What the Value Add by Caseworkers?, Labour Econics, 14(2), Mrie Sociale Zak Werkgelegheid (2008), Beleidsdoorlichtg Re gratie, D Haag. Mrie Sociale Zak Werkgelegheid (2012), Wet werk naar vermog, zie: werk naar vermog wwnv. Raad Werk Ink (2011), Factsheet Re gratie Zie: gratie% %20f.pdf Raad Werk Ink (2012), E vak apart! Werkagda pressionalerg regratie, RWI, januari Roels, G. D. Vuur (2011), The ctralization Social Asstance and the re Dability Insurance rolmt, CPB Dcussion paper 185. Lopéz Silanes, F., A. Shleifer R.W. Vhny (1997), Privatization the Unid Stas, RAND Journal econics, 28(3),