DE STAAT VAN HET NEDERLANDSE VESTIGINGS- KLIMAAT VOOR INVESTERINGS- FONDSEN IN 2009 MEI 2010

Transcriptie

1 DE STAAT VAN HET NEDERLANDSE VESTIGINGS- KLIMAAT VOOR INVESTERINGS- FONDSEN IN 2009 MEI 2010

2

3 De staat van het Nederlandse vestigingsklimaat voor investeringsfondsen in 2009 algemeen overzicht en specifiek onderzoek onder private equity&venture capital fondsen In opdracht van de Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen in samenwerking met PricewaterhouseCoopers Mei 2010

4 inhoud Onderzoek Nederlandse fondsstructuren inhoud 04 voorwoord 08 deel I Algemene aspecten van Nederlandse fondsstructuren Nederland als vestigingsland voor investeringsfondsen Nederlandse fondsstructuren 2.1 De B.V. / Coöperatie structuur 2.2 De C.V. / Coöperatie structuur Juridische en fiscale aspecten van Nederlandse fondsvehikels 3.1 De Commanditaire Vennootschap als fondsvehikel 3.2 Het Fonds voor Gemene Rekening als fondsvehikel 3.3 De Coöperatie als fondsvehikel 3.4 De B.V. / N.V. als fondsvehikel Specifieke fiscale faciliteiten voor Nederlandse fondsen 4.1 De Vrijgestelde Beleggingsinstelling (VBI) 4.2 De Fiscale Beleggingsinstelling (FBI) Het Nederlandse toezicht op investeringsfondsen 24 deel II Resultaten en bevindingen van het onderzoek voor private equity&venture capital Inleiding Nederlandse juridische aspecten van fondsstructuren 2.1 Rechtsvormen in fondsstructuren 2.2 Tevredenheid met bestaand spectrum 2.3 Juridische barrières 2.4 Algemene beoordeling van de juridische infrastructuur Nederlandse fiscale aspecten van fondsstructuren 3.1 Mogelijkheden voor belastingneutraliteit 2

5 De staat van het Nederlands vestigingsklimaat voor investeringsfondsen in 2009 inhoud 3.2 Gebruik van bijzondere belastingfaciliteiten 3.3 Impact van focus op managementvergoeding 3.4 Rulingklimaat 3.5 BTW-obstakels 3.6 Algemene beoordeling van de fiscale infrastructuur Nederlandse toezichtrechtelijke aspecten van fondsstructuren 4.1 Toezichtregime in Nederland 4.2 Vrijstellingen van de vergunningvereisten 4.3 Verplichte onafhankelijke waardeerder onder de concept AIFM-Richtlijn 4.4 Bewaarderseis onder de concept AIFM-Richtlijn 4.5 Transparantie-eisen onder de concept AIFM-Richtlijn Nederlandse accountancy aspecten van fondsstructuren 5.1 Rapporteringregimes 5.2 Voorkeuren IFRS bij beleggers 5.3 Mate van transparantie van financiële gegevens 5.4 Wil om transparantie te vergroten 5.5 Vragen over de financiële gegevens Het Nederlandse vestigingsklimaat 6.1 Belang van de verschillende categorieën 6.2 Stabiliteit 6.3 Algemene beoordeling van het vestigingsklimaat 6.4 Toekomstverwachtingen 52 deel III Conclusies en aanbevelingen van de NVP 3

6 voorwood Onderzoek Nederlandse fondsstructuren Voorwoord Deze publicatie biedt u een algemeen overzicht van de staat van het Nederlandse vestigingsklimaat voor private equity&venture capital fondsen opgezet in of via Nederland. Tevens is een inleiding opgenomen met betrekking algemene aspecten van enkele Nederlandse fondsstructuren. Nederland is traditioneel gezien altijd een aantrekkelijk vestigingsland geweest voor het internationale bedrijfsleven. Dit was te danken aan de goede logistieke en financiële infrastructuur, zoals de Rotterdamse haven, Schiphol en de Nederlandse bancaire sector, het goede opleidingsniveau en de talenkennis in de Nederlandse arbeidsmarkt evenals de geografische ligging van Nederland in Europa. Ook wat het vestigingsklimaat voor investeringsfondsen met betrekking tot private equity & venture capital betreft, heeft Nederland altijd een goede reputatie gehad. Voor deze investeringsfondsen is vooral de financiële infrastructuur van een land van groot belang. Naast een goede bancaire sector spelen hierbij in het bijzonder ook de fiscale faciliteiten en juridische mogelijkheden voor het opzetten van fondsen een grote rol. Wat betreft de juridische en fiscale vormgeving van een investeringsfonds, heeft Nederland zich altijd als een aantrekkelijke vestigingsplaats voor investeerders, management en het structureren van acquisities geprofileerd. Naast het grote aantal belastingverdragen dat Nederland heeft gesloten, de Nederlandse deelnemingsvrijstelling, de afwezigheid van een interest en royalty bronbelasting en de mogelijkheid tot het afsluiten van rulings speelt een aantal specifieke fiscale faciliteiten voor investeringsfondsen een rol. In dit kader heeft Nederland het afgelopen decennium maatregelen doorgevoerd om het vestigingsklimaat voor internationale fondsen duidelijker op de kaart te zetten ten opzichte van klassieke vestigingslanden als Luxemburg. De aantrekkingskracht van het Nederlandse vestigingsklimaat bevindt zich echter in een dynamisch internationaal speelveld dat doorlopend aan verandering onderhevig is. De regelgeving van overheden heeft in een toenemende mate te maken met internationale concurrentie. Buitenlandse jurisdicties 4

7 De staat van het Nederlands vestigingsklimaat voor investeringsfondsen in 2009 voorwoord brengen doorlopend verbeteringen aan in hun fiscale en juridische faciliteiten om hun vestigingsklimaat voor investeringsfondsen te verbeteren. Gezien het dynamische internationale speelveld is de NVP van mening dat een evaluatie van de positie van Nederland als vestigingsland belangrijk is. Dit met name om te bepalen of en in hoeverre mogelijkheden voor verbetering van het structureren van fondsen in of via Nederland mogelijk zijn. In tijden van economische recessie en een crisis op de financiële markten is het zowel voor het Nederlandse bedrijfsleven alsook de overheid van vergroot belang om kritisch naar de positie van Nederland te kijken, om geen kans ongelegen te laten de Nederlandse economie te stimuleren. Om de positie van het Nederlandse vestigingsklimaat te kunnen beoordelen, heeft de NVP in samenwerking met PricewaterhouseCoopers geïnventariseerd wat de knelpunten bij de leden van de NVP zijn bij het opzetten en onderhouden van fondsstructuren in of via Nederland. Naar aanleiding van het resultaat van dit onderzoek doet de NVP specifieke aanbevelingen aan de betreffende instanties. De vragen die in het onderzoek zijn opgenomen variëren van algemene tot zeer specifieke vragen omtrent verscheidene aspecten die voor private equity&venture capitalfondsen een rol spelen bij het opzetten en onderhouden van een fondsstructuur in of via Nederland. Deel I van deze publicatie is een inleiding met betrekking tot algemene aspecten van Nederlandse fondsstructuren. De uitkomsten van het onderzoek zijn opgenomen in Deel II. Bij de interpretatie van de antwoorden op de vragen over de concept AIFM-Richtlijn (4.3 t/m 4.5) dient de lezer er rekening mee te houden dat gedurende het onderzoek duidelijk was dat het voorstel van de Europese Commissie van april 2009 nog aanzienlijke wijzigingen zou ondergaan, waardoor de reikwijdte en de mogelijke impact van de richtlijn nog onzeker waren. De conclusies alsmede de aanbevelingen die voortvloeien uit het onderzoek zijn opgenomen in Deel III. 5

8 voorwoord Onderzoek Nederlandse fondsstructuren Dank voor de totstandkoming van het onderzoek gaat in de eerste plaats uit naar alle leden van de NVP die hebben meegewerkt aan dit onderzoek. Bij de verwerking van de resultaten van het onderzoek is de uiterste zorg betracht. Mocht u echter vragen of opmerkingen hebben met betrekking tot de uitkomsten van het onderzoek, dan kunt u te allen tijde contact opnemen met de NVP of PricewaterhouseCoopers. De NVP en PricewaterhouseCoopers hopen met dit onderzoek bij te dragen aan de opbouw van een evenwichtig en concurrerend Nederlands vestigingsklimaat voor investeringsfondsen met betrekking tot private equity&venture capital. NVP André Olijslager PricewaterhouseCoopers Oscar Kinders Gijs Fibbe 6

9 7

10 deel I Onderzoek Nederlandse fondsstructuren Algemene aspecten van Nederlandse fondsstructuren Deel I 1. nederland als vestigingsland voor investeringsfondsen Met een goede logistieke en financiële infrastructuur, een goed opleidingsniveau en talenkennis van de arbeidsmarkt is Nederland een aantrekkelijk vestigingsland voor bedrijven. Omdat kapitaal eenvoudiger en sneller is te verplaatsen dan arbeid, zijn investeringsfondsen doorgaans ook makkelijker te verplaatsen naar een andere jurisdictie dan multinationale ondernemingen. Om die reden zijn voor investeringsfondsen met name de regelingen in een jurisdictie met betrekking tot mobiel kapitaal van belang, zoals de fiscale en juridische faciliteiten. Bij de opzet van investeringsfondsen wordt ernaar gestreefd dat investeerders hun investeringen fiscaal neutraal kunnen poolen zonder dat op het niveau van het fonds belasting wordt betaald. In dit kader heeft Nederland het afgelopen decennium een reeks specifieke maatregelen doorgevoerd om Nederland als vestigingsklimaat op de kaart te zetten. Een van de belangrijke eerste stappen is de afschaffing van de kapitaalsbelasting in 2006 geweest. Ook is de Nederlandse dividendbelasting geleidelijk verlaagd en deze wordt op termijn mogelijk afgeschaft. Daarnaast is Nederland ook altijd al een aantrekkelijk vestigingsland geweest vanwege het grote aantal belastingverdragen dat Nederland heeft gesloten. Specifiek voor investeringsfondsen heeft Nederland daarnaast fiscale faciliteiten ingevoerd zoals de Fiscale Beleggingsinstelling ( FBI ) en de Vrijgestelde Beleggingsinstelling ( VBI ). Op deze faciliteiten wordt in paragraaf 4 meer in detail ingegaan. 8

11 De staat van het Nederlands vestigingsklimaat voor investeringsfondsen in 2009 hoofdstuk 1 Nederland heeft een reeks specifieke maatregelen doorgevoerd gericht op het vestigingsklimaat De fiscale en juridische faciliteiten voor investeringsfondsen vinden hun weerslag in de juridische structuur van fondsen. De structuur van een investeringsfonds is afhankelijk van diverse factoren. Globaal gesproken zal voor de fondsstructuur allereerst bepalend zijn waar en wie de investeerders zijn, waar het management is gevestigd en waarin het fonds investeert. Verder is bepalend welk type investeringsfonds wordt opgezet, bijvoorbeeld of het een private equity fonds, hedgefonds, staatsfonds, onroerend goed fonds of pensioenfonds etc. is, en wat de gebruikte investerings- en exit-strategie van het fonds is. Verder zullen onder meer de levensduur van het fonds, de manier waarop management participeert en de aanwending van het risicodragende vermogen van invloed zijn op de fondsstructuur. Daar waar private equity zich doorgaans richt op de financiering van niet-beursgenoteerde ondernemingen, zal een hedgefonds beleggen in financiële instrumenten. Ook de wijze waarop de toe- en uittreding tot het fonds is geregeld, zal bepalend zijn voor de juridische structuur. Private equity is doorgaans als closed-end gestructureerd. Hedgefondsen zijn daarentegen veelal als open-ended opgezet en hebben een langere looptijd. In de volgende paragrafen zal bij de verschillende onderdelen van de juridische structuur van een investeringsfonds worden stilgestaan vanuit een Nederlands juridisch en fiscaal perspectief. Alvorens de aspecten van enkele specifieke Nederlandse fondsvehikels de revue te laten passeren, zal eerst een globaal overzicht worden gegeven van Nederlandse fondsstructuren. 9

12 deel I Onderzoek Nederlandse fondsstructuren 2. Nederlandse fondsstructuren 2.1 De B.V. / Coöperatie structuur Het meest voorkomende fondsvehikel voor Nederlandse fondsen is de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid ( B.V. ) (hetgeen wordt bevestigd door de uitkomst van het onderzoek in paragraaf 2.1 van Deel II). Zowel de B.V. als de naamloze vennootschap ( N.V. ) kenmerken zich doordat de beleggers, in hun hoedanigheid van aandeelhouder, in hun aansprakelijkheid zijn beperkt tot het ingelegde kapitaal. De B.V./N.V. zijn onderworpen aan kapitaalsbeschermingsregels waardoor dividenduitkeringen alleen mogelijk zijn indien er voldoende vrij uitkeerbare reserves aanwezig zijn. De commerciële aantrekkingskracht van de B.V. en de N.V. bestaat onder meer in de algemene bekendheid van beide rechtsvormen in het commerciële verkeer. Het is derhalve ook niet verbazingwekkend dat de B.V. ook in 2009 nog steeds het meest gebruikte fondsvehikel in Nederland is. Een veelvoorkomende fondsstructuur waarin een B.V. wordt gebruikt is hieronder vereenvoudigd weergegeven. B.V. meest voorkomende fondsvehikel in Nederland Nederlandse en EU beleggers < 5% Feeder Coöperatie > 5% Nederlandse en EU beleggers > 5% Fonds B.V. Investeringen De B.V. en de N.V. zijn beiden belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting en de dividendbelasting. Omdat beide rechtsvormen tevens zijn opgenomen in de bijlage bij de Europese Moeder/Dochter Richtlijn, kunnen dividenduitkeringen aan kwalificerende Europese vennootschappen echter vrij van dividendbelasting worden verstrekt. Indien Nederlandse of EU beleggers een belang van ten minste 5% houden in de B.V. of N.V. zal daarom in beginsel geen dividendbelasting op de winstuitkeringen aan deze beleggers moeten worden ingehouden. 10

13 De staat van het Nederlands vestigingsklimaat voor investeringsfondsen in 2009 hoofdstuk 2 Coöperatie flexibel vanuit juridisch perspectief Indien beleggers minder dan 5% houden in het fonds, bestaat de mogelijkheid om hun belangen te bundelen in een coöperatie. De winstuitkering van het fonds aan de coöperatie is niet aan dividendbelasting onderworpen en de vervolguitkering van de coöperatie aan de beleggers evenmin. Doordat het mogelijk is de coöperatie dusdanig te structureren dat deze niet onderworpen is aan de Nederlandse dividendbelasting, is deze rechtsvorm een aantrekkelijk vehikel als feeder vennootschap in Nederlandse fondsstructuren (zie in meer detail paragraaf 3.3). Onder de huidige Nederlandse wetgeving zijn winsten uitgekeerd door een coöperatie waarin minder dan 5% wordt gehouden ook vrijgesteld van vennootschapsbelasting op het niveau van corporate investeerders (dit in tegenstelling tot een B.V. waarin ten minste 5% moet worden gehouden). Derhalve biedt in deze variant de coöperatie een zeer aantrekkelijke mogelijkheid als feeder entiteit waarin de investeringen kunnen worden gebundeld. Doordat zowel een B.V. als N.V. in beginsel aanspraak kan maken op de Nederlandse deelnemingsvrijstelling, zijn winsten behaald met kwalificerende investeringen in aandelenbelangen vrijgesteld van vennootschapsbelasting op het fondsniveau. Deze combinatie van fiscale en juridische voordelen van de B.V. en N.V., eventueel in combinatie met een coöperatie als feeder vehicle, creëren een aantrekkelijke belastingneutrale Nederlandse fondsstructuur. 2.2 De C.V. / Coöperatie structuur De Nederlandse Commanditaire Vennootschap (C.V.) is vergelijkbaar met Britse en Amerikaanse limited partnerships, die in het buitenland vaak gebruikt zijn als fondsvehikel in venture capital- en private equity-structuren. Ook in Nederland is deze rechtsvorm veelvuldig in gebruik in fondsstructuren waar naast Nederlandse ook buitenlandse beleggers participeren. De beherend vennoot van de C.V. treedt op als management company en de beleggers, in hun hoedanigheid van commanditaire vennoten, brengen kapitaal in. Juridisch gezien is een C.V. een overeenkomst en niet een rechtspersoon. Niettemin is de aansprakelijkheid van de commanditaire vennoten, de beleggers, beperkt tot hun geïnvesteerde vermogen. De beherend vennoot is in beginsel onbeperkt aansprakelijk. Om de 11

14 deel I Onderzoek Nederlandse fondsstructuren aansprakelijkheid van de beherend vennoot toch te beperken, wordt deze vaak in de rechtsvorm van een B.V. uitgeoefend. Nederlandse en EU beleggers < 5% Nederlandse en EU beleggers > 5% Feeder Coöperatie Feeder B.V. Buitenlandse beleggers Fonds C.V. Fonds Coöperatie Investeringen Vanuit een Nederlands belastingperspectief, kan de C.V. zowel als transparant als non-transparant kwalificeren, afhankelijk van de inhoud van de C.V.-overeenkomst (zie in meer detail paragraaf 3.1). Veelal is de C.V. dusdanig gestructureerd dat deze transparant is en om die reden niet is onderworpen aan de Nederlandse vennootschapsbelasting en dividendbelasting (zie in meer detail paragraaf 3.1). Als een fiscaal transparante C.V. als fondsvehikel in internationale verhoudingen wordt gebruikt, wordt veelal een tussenholding, doorgaans een coöperatie, opgericht om toegang tot het Nederlandse belastingverdragennetwerk te garanderen. Door het gebruik van een coöperatie kan het fonds in beginsel ook aanspraak maken op de Nederlandse deelnemingvrijstelling. Hierdoor zijn winsten behaald door de coöperatie met kwalificerende investeringen in aandelenbelangen vrijgesteld van vennootschapsbelasting op het fondsniveau. De winstuitkering van de coöperatie aan de beleggers in de C.V. zijn, mits juist gestructureerd, evenmin onderworpen aan de Nederlandse dividendbelasting. Voor zowel Nederlandse als buitenlandse beleggers kan ook in deze variant worden gewerkt met feeder entiteiten bestaande uit een coöperatie danwel een B.V.. Ook in deze fondsstructuur bestaat de mogelijkheid voor Coöperatie toegang tot Nederlandse belastingverdragen 12

15 De staat van het Nederlands vestigingsklimaat voor investeringsfondsen in 2009 hoofdstuk 3 beleggers met een belang van minder dan 5% in het fonds, om deze belangen te bundelen in een coöperatie (zie ook onderdeel 2.1). De winstuitkering van de C.V. aan de coöperatie is niet aan dividendbelasting onderworpen en de vervolguitkering van de coöperatie aan de beleggers evenmin. Derhalve zal bij zowel een directe als indirecte belegging in de C.V. door zowel een binnenlandse als een buitenlandse belegger de beleggingen in het fonds belastingneutraal kunnen worden gestructureerd voor Nederlandse fiscale doeleinden. Bovenstaande structuren zijn vereenvoudigde voorbeelden van wat zoal wordt gebruikt in Nederland als fondsstructuur. In de praktijk zal al naar gelang de specifieke eisen van management en investeerders alsmede ingegeven door de specifieke investeringen, de concrete fondsstructuur op maat moeten worden gemaakt. Naast deze algemene fondsstructuren worden soms ook onder andere een Fonds voor Gemene Rekening en de Fiscale Beleggingsinstelling en Vrijgestelde Beleggingsinstelling gebruikt. Naast de klassieke fondsvehikels als de N.V., B.V. en C.V. beschreven in voormelde paragraaf, zal in de volgende paragrafen beknopt op de algemene aspecten van enkele specifieke fondsvehikels worden ingegaan. 3. juridische en fiscale aspecten van Nederlandse fondsvehikels 3.1 De Commanditaire Vennootschap als fondsvehikel Zoals vermeld in paragraaf 2.2, is de Nederlandse Commanditaire Vennootschap (C.V.) vergelijkbaar met Britse en Amerikaanse limited partnerships, die in het buitenland vaak gebruikt zijn als fondsvehikel in venture capital- en private equity-structuren. Een C.V. moet minimaal één beherend vennoot hebben en minimaal één commanditair vennoot. Alleen de beherend vennoot is bevoegd, binnen de doelstelling van de C.V., de C.V. naar buiten toe te vertegenwoordigen en verplichtingen voor de C.V. aan te gaan. Beherende vennoten zijn in deze capaciteit hoofdelijk aansprakelijk. Een commanditaire vennoot is slechts aansprakelijk voor het kapitaal dat hij bijdraagt. Een commanditaire vennoot mag niet als beherend vennoot optreden, op naam van de C.V. handelen of de C.V. op welke manier dan ook aan overeenkomsten 13

16 deel I Onderzoek Nederlandse fondsstructuren met derden binden op straffe van hoofdelijke aansprakelijkheid. De C.V. kan worden opgericht bij notariële akte, maar een C.V. kan ook ontstaan door een onderhandse akte. De C.V.-overeenkomst bepaalt de doelstelling van het samenwerkingsverband. Om dit doel te bereiken is elke vennoot verplicht geld, goederen en/of rechten in te brengen in de C.V.. Traditioneel gezien brengt de beherend vennoot arbeid in (bijvoorbeeld in de vorm van managementdiensten) en brengen de commanditaire vennoten, i.e. de beleggers, kapitaal in. Er geldt geen minimumkapitaaleis voor de C.V.. Een C.V. dient te worden ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel als zij activiteiten in Nederland onderneemt. Als gevolg hiervan is de C.V. verplicht zijn jaarverslag bij het Handelsregister van de Kamer van Koophandel te deponeren. Vanuit fiscaal perspectief kan C.V. zowel transparant als nontransparant kwalificeren Juridisch gezien is een C.V. een overeenkomst en niet een rechtspersoon. Onder voorgestelde wetgeving ter hervorming van het personenvennootschapsrecht wordt aan de C.V. de optie geboden te kiezen voor rechtspersoonlijkheid, waardoor zij zelfstandig drager van rechten en plichten kan worden (zie in meer detail Onderdeel II, paragraaf 2.2). Deze variant zal bekend staan als Commanditaire Vennootschap met rechtspersoonlijkheid (CVR). Vanuit een Nederlands belastingperspectief, kan de C.V. zowel als transparant als non-transparant kwalificeren, afhankelijk van de inhoud van de C.V.-overeenkomst. De C.V. is transparant voor belastingdoeleinden, wanneer buiten het geval van vererving en legaal, toetreding of vervanging van commanditaire vennoten niet kan plaats vinden zonder toestemming van alle vennoten. Dit betekent dat voor elke wijziging in beleggers alle bestaande beleggers toestemming moeten geven. Als dat op die manier geregeld is in de C.V.-overeenkomst, is de C.V. niet zelfstandig belastingplichtig en worden het inkomen en de activiteiten van de C.V. toegerekend aan de achterliggende beleggers. De C.V. is dan niet onderworpen aan de Nederlandse vennootschapsbelasting en dividendbelasting. Als een fiscaal transparante C.V. als fondsvehikel in internationale verhoudingen wordt gebruikt, wordt veelal een tussenholding (doorgaans een Coöperatie zie paragraaf 2.2) opgericht om toegang tot het Nederlandse belastingverdragennetwerk te garanderen. Mocht niet 14

17 De staat van het Nederlands vestigingsklimaat voor investeringsfondsen in 2009 hoofdstuk 3 aan de eisen van fiscale transparantie worden voldaan, dan geldt de C.V. als een niet-transparante C.V. en wordt deze als zelfstandige belastingplichtige in de heffing van zowel de vennootschapsbelasting als dividendbelasting betrokken. 3.2 Het Fonds voor Gemene Rekening als fondsvehikel Onder een Fonds voor Gemene Rekening ( FGR ) wordt verstaan een fonds ter verkrijging van voordelen voor de deelgerechtigden door het voor gemene rekening beleggen of anderszins aanwenden van gelden, mits van de deelgerechtigdheid in het fonds blijkt uit verhandelbare bewijzen van deelgerechtigdheid. Een fonds voor gemene rekening wordt als onderneming aangemerkt. In het Nederlandse civiele recht is er geen basis voor een FGR. Juridisch is het dus enkel een contract tussen participanten om gezamenlijk geld te beleggen en de opbrengst daaruit te delen. Een FGR is niet een zelfstandig drager van rechten en plichten. De betekenis van het FGR ligt daarbij volledig in de fiscale behandeling. Als de bewijzen van deelgerechtigdheid verhandelbaar zijn, wordt het FGR behandeld als een zelfstandig belastingplichtig lichaam voor de vennootschapsbelasting ( open fonds voor gemene rekening ). De bewijzen van deelgerechtigdheid worden als verhandelbaar aangemerkt indien voor vervreemding niet de toestemming van alle deelgerechtigden is vereist. Dit geldt met dien verstande dat ingeval vervreemding uitsluitend kan plaatsvinden aan het fonds voor gemene rekening of aan bloed- en aanverwanten in de rechte linie de bewijzen niet als verhandelbaar worden aangemerkt. Als aan deze voorwaarde niet wordt voldaan, geldt het FGR als een besloten fonds voor gemene rekening en wordt deze voor de vennootschapsbelasting als transparant aangemerkt. Mede hierdoor is het besloten fonds voor gemene rekening een geschikte samenwerkingsvorm voor het bundelen van internationaal pensioenvermogen, het zogenoemde asset pooling. De aantrekkingskracht bestaat dan vooral in de transparantie voor belastingdoeleinden. Voor investeringsfondsen kunnen de eisen daarvoor echter vanuit commercieel perspectief een struikelblok zijn, zeker naar mate er meer participanten zijn. 15

18 deel I Onderzoek Nederlandse fondsstructuren 3.3 De Coöperatie als fondsvehikel De Nederlandse Coöperatie wordt de laatste tijd steeds vaker als fondsvehikel, als feeder entiteit voor de beleggers danwel als investeringsentiteit gebruikt. De coöperatie is een bijzondere vorm van de vereniging. Een coöperatie moet opgericht zijn met als doel stoffelijk voordeel voor de leden te behalen en mag in dit verband (in tegenstelling tot een gewone vereniging) ook winsten uitdelen. Een coöperatie is een rechtspersoon en dus kan zij, juridisch gezien, zelfstandig drager van rechten en plichten zijn. Toch kent deze rechtsvorm weinig dwingend recht en dus is zij gemakkelijker aan te passen aan de wensen van management en specifieke beleggers. Toenemend gebruik coöperatie in fondsstructuren Zo geldt er voor de oprichting geen minimale kapitaaleis. Wel is vereist dat de coöperatie door minimaal twee leden wordt opgericht. Een dergelijke oprichting geschiedt bij notariële akte, waarin tevens de statuten worden opgenomen. In principe kunnen zowel natuurlijke personen, rechtspersonen als contractuele samenwerkingsverbanden (zoals de C.V.) als lid van een coöperatie worden toegelaten. Indien in de statuten niet anders wordt bepaald, zijn alle leden voor gelijke delen aansprakelijk. In zo n geval is er sprake van een coöperatie met wettelijke aansprakelijkheid (Coöperatie W.A.). De wet biedt echter ook de mogelijkheid voor een coöperatie met beperkte (Coöperatie B.A.) of uitgesloten aansprakelijkheid (Coöperatie U.A.). De flexibiliteit van de coöperatie is met name van belang als het gaat om winstallocatie. Hier zijn geen regels van dwingend recht van toepassing, dus kunnen de statuten zelf bepalen hoe dit gebeurt. Hierdoor is het in principe mogelijk om een winstallocatie te realiseren die voor een aantal lidmaatschapsrechten (bijvoorbeeld die van het management) anders wordt berekend. De coöperatie is specifiek genoemd als belastingplichtige entiteit in de vennootschapsbelasting. In de dividendbelasting staat geen referentie naar de coöperatie en daardoor is de coöperatie geen dividendbelasting verschuldigd, mits de statuten op juiste wijze worden vorm gegeven. De coöperatie heeft toegang tot de voordelen van de Nederlandse belastingverdragen. Dientengevolge kan de coöperatie profiteren van de lagere belastingtarieven, zoals neergelegd in de belastingverdragen, op uitkeringen van passieve inkomsten. Bovendien is de coöperatie opgenomen in de bijlage bij de Europese 16

19 De staat van het Nederlands vestigingsklimaat voor investeringsfondsen in 2009 hoofdstuk 3 Moeder/Dochter Richtlijn en heeft zij daarom recht op de voordelen die daaruit volgen. De recente populariteit van de coöperatie in fondsstructuren komt mede doordat zij inmiddels een bekende vorm is in het Nederlandse fiscale stelsel en zij flexibel vorm te geven is. Daarnaast kunnen eventuele dividenden en vermogenswinsten door de werking van de deelnemingsvrijstelling veelal belastingvrij worden gerealiseerd en belastingvrij worden gerepatrieerd naar de beleggers. 3.4 De B.V. / N.V. als fondsvehikel De Nederlandse besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid ( B.V. ) en de Nederlandse naamloze vennootschap ( N.V. ) zijn rechtspersonen die juridisch erg op elkaar lijken en wijdverbreid worden gebruikt. Beiden zijn zij rechtspersonen met een in aandelen verdeeld maatschappelijk kapitaal. Het voornaamste verschil tussen beiden is dat de aandelen in een N.V. vrij overdraagbaar kunnen worden gemaakt en aandelen in een B.V. niet. De aandelen in een N.V. zouden daarom ook op de beurs kunnen worden genoteerd. Zowel de oprichting van de B.V. als de N.V. gebeurt bij notariële akte. De Minister van Justitie dient daarbij een Verklaring van geen Bezwaar af te geven. Tenslotte dient de B.V./N.V. ingeschreven te worden in het handelsregister bij de Kamer van Koophandel van de regio waar zij volgens de statuten is gevestigd. Een B.V./N.V. wordt gekenmerkt door een zgn. afgescheiden vermogen, waardoor een aandeelhouder niet persoonlijk aansprakelijk kan worden gesteld voor schulden van de B.V./N.V.. Bij oprichting van een B.V. geldt een minimumkapitaal van Voor een N.V. bedraagt het minimumkapitaal De storting op aandelen kan naast een storting in geld eventueel plaatsvinden in natura. In dergelijke gevallen dient wel een accountantsverklaring te worden overlegd. B.V. / N.V. meest bekende rechtsvormen in Nederland De B.V. en de N.V. zijn beiden belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting en de dividendbelasting. De B.V. is tevens opgenomen in de bijlage bij de Europese Moeder/Dochter richtlijn. Dientengevolge kunnen dividenduitkeringen aan kwalificerende Europese vennootschappen vrij van dividendbelasting worden verstrekt. In tegenstelling tot de coöperatie kent de B.V./N.V. wel kapitaalsbeschermingsregels. Dividenduitkeringen zijn 17

20 deel I Onderzoek Nederlandse fondsstructuren derhalve alleen mogelijk indien er voldoende vrij uitkeerbare reserves aanwezig zijn. De aantrekkingskracht van de B.V. en de N.V. bestaat in de algemene bekendheid van de rechtsvormen. In fondsstructuren zijn ze daarom erg geschikt om op te treden als fondsvehikel, tussenhoudster, werkmaatschappij of special purpose vehicle. 4. specifieke fiscale faciliteiten voor Nederlandse fondsen 4.1 De Vrijgestelde Beleggingsinstelling (VBI) Sinds 1 augustus 2007 bestaat in de vennootschapsbelasting het regime van de vrijgestelde beleggingsinstelling ( VBI ). Het primaire doel van het nieuwe VBI-regime is om in Europa een level playing field te creëren en beleggingsinstellingen die zich naar onder meer Luxemburg en Ierland hebben verplaatst, terug te halen naar Nederland. Onder Luxemburgse regimes als de SICAV/SICAF (société d investissement à capital variable/fixe) kunnen momenteel beleggingsresultaten onbelast worden gerealiseerd, doordat de gehele winst van de SICAV/SICAF is vrijgesteld. In Nederland was dat tot voor kort met de fondsvehikels zoals de Commanditaire Vennootschap (C.V.) en de Coöperatie in beginsel niet mogelijk voor investeringen die buiten de toepassing van de deelnemingsvrijstelling vallen (bijvoorbeeld belangen van minder dan 5% in aandelen en overige investeringen). Het VBI-regime is primair bedoeld voor beleggingsmaatschappijen van banken en financiële instellingen. Om in aanmerking te komen voor het VBI-regime moet de entiteit een N.V., een open fonds voor gemene rekening of een vergelijkbare buitenlandse rechtsvorm zijn. Een VBI opteert ervoor subjectief te zijn vrijgesteld van de heffing van vennootschapsbelasting en op winstuitkeringen hoeft geen dividendbelasting te worden ingehouden. Buitenlandse corporate participanten worden door het VBI-regime niet belastingplichtig in Nederland. Een VBI heeft geen toegang tot het Nederlandse belastingverdragennetwerk. Hierdoor heeft de VBI in beginsel geen recht op vermindering van buitenlandse bronbelasting ingehouden op investeringen in het buitenland. VBI geen toegang tot Nederlandse belastingverdragen 18