Meertalig onderwijs was ooit het onderwerp van het publieksdebat in het
|
|
- Jonas van de Velden
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Meertalig onderwijs in Brussel? Rudi Janssens in: Ons Erfdeel, jg 46 (2003), nr. 5, pp Meertalig onderwijs was ooit het onderwerp van het publieksdebat in het VRT-zondagochtendprogramma De Zevende Dag. Niet dat dit helderheid schiep, maar de argumentatie was illustratief voor waar het bij tweetalig onderwijs nu net niet om gaat. Een eerste tegenstander zette zich schrap om de verworvenheden van tientallen jaren Vlaamse strijd niet te grabbel te gooien door in Vlaanderen onderwijs in het Frans aan te bieden. Een tweede vond dat de Vlaamse arbeidsmarkt vooral behoefte heeft aan technisch gevormde mensen en dat voor hen tweetalig onderwijs een extra handicap betekent. Beide waren het erover eens dat als iemand graag meer talen spreekt hij deze in zijn vrije tijd kan aanleren. Volgens een voorstander kon men zelfs beter in het Frans en het Engels leskrijgen omdat het Nederlands toch zou verdwijnen. Uiteraard is een dergelijk debat karikaturaal, maar het geeft wel aan welke misverstanden er rond tweetalig onderwijs zoal heersen. Met deze bijdrage hoop ik iets meer licht te werpen op wat tweetalig/meertalig onderwijs is en kan zijn. Nederlands als onderwijstaal in Brussel Sinds het ontstaan van België werd in Vlaanderen, Wallonië en Brussel een verschillende taalpolitiek in het onderwijs gevoerd. Ruwweg komt het hierop neer dat in Wallonië uitsluitend Frans als onderwijstaal werd gebruikt, dat in Vlaanderen naast Nederlandstalig ook Franstalig onderwijs werd georganiseerd zodat de Franstaligen hun kinderen in de eigen thuistaal naar school konden laten gaan, en dat in Brussel Nederlandstalige klassen werden gezien als een overgangsfase. Hierna zouden Vlamingen naar het Frans overschakelen (zie Van Veldhoven, 1981). Het is deels vanuit deze historische context dat de afwijzende houding van sommigen ten aanzien van een tweetalig onderwijsconcept begrepen kan worden. Sinds de staatshervormingsakkoorden van 1963 en 1971 werden in Brussel twee totaal onafhankelijke onderwijssystemen gecreëerd die werden georganiseerd of gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap enerzijds en de
2 Franstalige Gemeenschap anderzijds, en waarbij telkens slechts één taal als onderwijstaal werd toegelaten. Terwijl de wetgever de inwoners van Vlaanderen en Wallonië de streektaal als onderwijstaal oplegt, en hiervan slechts bij uitzondering afgeweken kan worden door een officiële verklaring van het gezinshoofd, is de keuze van de onderwijstaal voor de Brusselaars vrij. In deze context betekent tweetalig onderwijs dan ook niet dat beide gemeenschappen aan eenzelfde onderwijsproject participeren, maar dat één van beide onderwijssystemen deze mogelijkheid binnen het kader van het onderwijsbeleid van de eigen gemeenschap inricht. 2 Wat is meertalig onderwijs? De politieke discussie rond meertalig onderwijs duikt voor het eerst in 1854 op in de Verenigde Staten. Daar stelt de wetgeving expliciet dat er op school slechts één instructietaal mag worden gebruikt omdat meertalig onderwijs ingaat tegen het noodzakelijk geachte patriottisme en nationalisme (zie Romaine, 1989). In West-Europa is het wachten tot de jaren zeventig, als gevolg van de gezinsherenigingspolitiek voor gastarbeiders, voordat de eerste experimenten rond meertalig onderwijs vormkrijgen. Hiernaast werd in vele Europese landen ook een strijd gevoerd voor de erkenning van autochtone talen, zoals de Keltische talen, het Baskisch, het Catalaans, een strijd die ook met onderwijseisen gepaard ging. Meertalig/tweetalig onderwijs is een pedagogische aanpak waarbij men een taal niet leert als een apart vak, maar wel door de aan te leren taal als onderwijstaal te gaan gebruiken. De uiteindelijke en enige bedoeling is dat de leerling na verloop van tijd zowel het aangeboden vak als de taal waarin dit vak wordt aangeleerd beheerst. (1) Uiteraard zijn er, zoals bij elke pedagogische aanpak, voor- en tegenstanders. Toch zijn de meeste wetenschappelijke evaluaties vrij positief. Zowel op het vlak van taalbeheersing als van feitelijke vakkennis scoren leerlingen van tweetalige klassen in de meeste onderzoeken beter of minstens evengoed als leerlingen uit het,,gewone onderwijs. Er bestaat echter geen uniek model voor meertalig onderwijs. Zo komen alle vakken in aanmerking om in een andere taal gedoceerd te worden, is er een grote variatie in het aantal uren dat in een andere taal wordt gegeven en in gehanteerde talen en taalcombinaties. In het Groothertogdom Luxemburg opteerde men bijvoorbeeld niet voor Franstalige, Duitstalige en Letzeburgse scholen maar voor een,,école unique, een benadering waarbij iedereen op dezelfde manier taalonderwijs krijgt aangeboden. In de kleuterklas wordt uitsluitend Letzeburgs gesproken, net als bij aanvang van het lager onderwijs, al is de geschreven taal die als eerste wordt aangeboden het Duits. In de loop van het eerste jaar wordt van het Letzeburgs naar het Duits overgeschakeld als onderwijstaal. In de loop van
3 het tweede leerjaar worden dan het Frans en in beperktere mate het Letzeburgs als gewone taalcursussen aangeboden. In het secundair onderwijs worden leerlingen van technische scholen eerst in het Duits onderwezen; later wordt er ook een aantal vakken in het Frans aangeboden. Volgt een leerling algemeen vormend onderwijs op secundair niveau, dan krijgt hij zijn stof eerst in het Frans onderwezen en komen er geleidelijk vakken in het Duits bij. Zo krijgt iedereen de drie nationale talen als onderwijstaal. In Friesland echter is er geen unieke aanpak: in het basisonderwijs geven sommige scholen afwisselend een dag in het Fries en een dag in het Nederlands les, andere veranderen op wekelijkse basis en weer andere opteren ervoor naast het Nederlands en het Fries ook al het Engels als schooltaal te introduceren. Maar het kan uiteraard ook veel eenvoudiger: ook Britse scholen waar men een aantal vakken in het Frans geeft of Duitse scholen waar men gedeeltelijk in het Engels lesgeeft vallen onder de noemer van het,,meertalig onderwijs. Het is dus een vlag die vele ladingen dekt. 3 De vraag naar meertaligheid in het tweetalige Brussel Zoals achter elk pedagogisch project schuilen ook achter meertalig onderwijs maatschappelijke keuzes. Op het eerste gezicht klinkt het niet onlogisch in een tweetalige stad als Brussel tweetalig onderwijs aan te bieden. Toch staat deze gedachtegang haaks op de,,politieke tweetaligheid van Brussel. Tweetaligheid in Brussel betekent niet dat men uitgaat van tweetalige burgers, maar dat men als lid van de Vlaamse of Franstalige Gemeenschap bij officiële contacten of diensten telkens de keuze kan maken tussen het gebruik van het Nederlands of het Frans. Theoretisch is het op deze manier perfect mogelijk als eentalig Franstalige of Nederlandstalige in Brussel te functioneren. Zo bekeken is tweetalig onderwijs niet noodzakelijk, zeker niet omdat elke school al in de loop van het derde jaar lager onderwijs de andere officiële taal als vak aanbiedt. Toch komt de vraag naar meertalig onderwijs niet zomaar uit de lucht vallen. Allereerst is er de vraag bij de Brusselaars zelf. Uit een representatieve enquête bleek dat ongeveer 80 % van de Brusselaars, verdeeld over alle taalgroepen, koos voor lager onderwijs waarbij de andere landstaal ook als onderwijstaal gebruikt zou worden (zie Janssens, 2001). Vooral aan Franstalige zijde zien we dat jonge ouders hun kinderen steeds meer naar het Nederlandstalig onderwijs sturen met als hoofdreden het verwerven van tweetaligheid die noodzakelijk is op de huidige arbeidsmarkt. Door de toenemende migratie vinden we in Brussel bovendien steeds meer anderstaligen. Ten slotte is het ook een politieke keuze meertaligheid na te streven. In een omgeving waar men meer talen spreekt, heeft men twee opties: men kiest één enkele taal waarin iedereen communiceert, of men leert enkele talen zodat men
4 afhankelijk van de omstandigheden kan kiezen. In de Europese Unie is er, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Verenigde Staten, een duidelijke politieke keuze voor meertaligheid: in het onderwijs worden de Europeanen geacht naast de eigen moedertaal ook twee andere Europese talen aan te leren. 4 Mogelijkheden voor tweetalig onderwijs in Brussel De Brusselse scholen worden op twee manieren met meertaligheid geconfronteerd. Enerzijds is er in een internationaal economisch klimaat meer vraag naar het spreken van verschillende talen en verlangt de maatschappij van het onderwijs dat men mensen aflevert die verschillende talen beheersen, en anderzijds brengt de economische globalisering migratiestromen op gang. De stedelijke bevolking wordt steeds heterogener waardoor de leraar in de klas wordt geconfronteerd met leerlingen met diverse taalachtergronden. In beide gevallen zou meertalig, in casu tweetalig, onderwijs een oplossing kunnen bieden. Tweetalig onderwijs als taalonderricht Een eerste vraag naar tweetalig onderwijs spruit voort uit het algemene belang van taalkennis op de huidige arbeidsmarkt. Dat is geen typisch Brussels verschijnsel, maar geldt net zo goed voor Vlaanderen. Het feit dat in Brussel, indien als tweede taal voor het Frans wordt geopteerd, men beide talen ook daadwerkelijk in het dagelijkse leven buiten het werk kan gebruiken, speelt uiteraard mee. Tweetalig onderwijs beantwoordt aan de dubbele vraag van een betere beheersing van het Frans door Nederlandstaligen en het Nederlands door Franstaligen. De taalwetgeving belet een dergelijke aanpak in Vlaanderen. Door het,,decreet-onckelinckx van 5 augustus 1995 werd in het Franstalig onderwijs die mogelijkheid wel gecreëerd. Ook binnen het Nederlandstalig onderwijs worden momenteel, onder impuls van prof. Piet van de Craen (V.U. Brussel) de eerste schuchtere passen in die richting gezet. De enige plaats in Brussel waar ongehinderd meertalig onderwijs gegeven wordt, is aan de Europese Scholen, bedoeld voor de kinderen van EU-personeelsleden, waar de officiële politiek van Europa voor het behoud van taaldiversiteit ook pedagogisch wordt toegepast. Hier starten de kinderen steeds in de eigen moedertaal, maar in het eerste jaar van de basisschool kiezen ze een tweede taal die eerst,,traditioneel als een apart vak wordt onderwezen en in de loop van het middelbaar onderwijs de voertaal wordt waarin een aantal vakken wordt gedoceerd. Sommige Nederlandstaligen willen wel vloeiend Frans spreken, maar staan weigerachtig tegenover tweetalig onderwijs. Die ambivalentie valt te begrijpen. Het is echter paradoxaal dat men er net in Brussel voor pleit en niet in het,,veilige Vlaanderen. Bij tweetalig onderwijs (zie Baker, 1996) maakt men een onderscheid tussen additieve en subtractieve tweetaligheid. Bij addi-
5 tieve tweetaligheid voegt de tweede taal die men leert,,iets toe ; ze vormt geen bedreiging voor de eerste taal. Bij subtractieve tweetaligheid hebben we te maken met een taal die we aanleren, maar die ook op domeinen bruikbaar is waar nu Nederlands wordt gesproken. In die zin zou het Frans wel een bedreiging voor het Nederlands,,kunnen vormen omdat deze taal, zeker in Brussel, het Nederlands op sommige terreinen kan vervangen. Tegen een dergelijke taal zal dan ook meer weerstand bestaan. Toch hoeven we geen tweede verfransingsgolf te verwachten. Uit onderzoek (Janssens, 2001) blijkt duidelijk dat de Nederlandstaligen in Brussel in gezinsverband niet langer naar het Frans overschakelen en enkel bij taalgemengde huwelijken een keuze maken. Toch zien we ook hier dat, hoe jonger de partners zijn, hoe groter de kans is dat men voor het Nederlands of een combinatie van het Nederlands en het Frans als gezinstalen opteert. Ook economisch is het Nederlands belangrijker geworden, en bij de aanwerving van personeel dat met klanten in contact komt, wordt door de werkgever zowel de kennis van het Frans als het Nederlands gevraagd. Het Nederlands is dus niet langer de lage statustaal zoals ze vroeger werd beschouwd. Daardoor is ook de weerbaarheid tegenover het Frans toegenomen en dat verhoogt de kans op succes van tweetalig onderwijs, dat een zo goed mogelijke kennis van beide talen tot doel stelt. 5 Tweetalig onderwijs als integratiemodel In Brussel is er niet alleen de vraag naar het leren van meer talen, maar worden de scholen ook geconfronteerd met leerlingen met een diverse taalachtergrond die samen in eenzelfde klas zitten. Tevens is er een duidelijke sociale selectie waarbij de rijkere migranten, die zich in het voetspoor van de internationale instellingen en bedrijven in Brussel kwamen vestigen, hun kinderen veelal naar internationale scholen sturen of naar onderwijsinstellingen ingericht door het land van herkomst. Hier worden de kinderen in de taal van het land van oorsprong opgeleid, al dan niet via meertalig onderwijs. In het Franstalige en Nederlandstalige onderwijs in Brussel vinden we de Belgen en de armere migranten terug. In deze context biedt een tweede vorm van tweetalig onderwijs mogelijkheden: het bi-culturele onderwijs. Waar in de vorige discussie de kennis van een tweede taal positief wordt gewaardeerd, wordt hier de kennis van een taal als een,,probleem ervaren. Dat beïnvloedt de kennisoverdracht zelf negatief. Hier dringt zich een maatschappelijke keuze op waarbij de waardering van andere talen of culturen centraal staat. Enerzijds kan men kiezen voor het model van eentalige, monoculturele gebieden. Hierbij is het de bedoeling de anderstalige zo snel mogelijk de eigen taal,,af te leren en via het onderwijs in die homogene taal tevens de waardepatronen en de cultuur van het gastland over te brengen. Anderzijds kan men uitgaan van de erkenning en de waarde van de cultuur
6 6 van de leerling, en uiteraard ook van de waarde van de taal die hij of zij meestal thuis spreekt. Door deze taal positief te waarderen, gaat men ook de identiteit van de leerling positief waarderen. Dat zal de betrokkenheid bij de onderwijssituatie verhogen. In Brussel getuigt Vormingscentrum Foyer van een dergelijke benadering. (2) Het basisidee van de onderwijsaanpak van Foyer is de emancipatie van de migrantenbevolking. Hiertoe wordt basisonderwijs georganiseerd waarbij de kinderen hun eigen moedertaal (Spaans, Italiaans en Turks) als uitgangspunt hebben om zo geleidelijk het aantal uren onderwijs in de moedertaal te laten dalen ten voordele van het onderwijs in het Nederlands. De uiteindelijke bedoeling is dat deze kinderen zowel hun eigen moedertaal als het Nederlands en het Frans beheersen. Het argument dat die,,vreemde taal de kennis van het Nederlands of het Frans in de weg zou zitten, blijkt een fabeltje. Kinderen die het onderwijsprogramma van Foyer volgen, behalen in het secundair onderwijs betere resultaten dan diegenen met dezelfde moedertaal die onmiddellijk in het reguliere onderwijs terechtkomen. Welk onderwijsmodel voor Brussel? Tweetalig onderwijs is geen wondermiddel. Het is geen,,eenheidsmodel voor Brussel maar een pedagogische aanpak die binnen de bestaande onderwijsstructuur mogelijke oplossingen biedt voor problemen die zowel in Brussel als in Vlaanderen opduiken. Het doel is zowel meertalige Vlamingen af te leveren als een versterkte positie van het Nederlands in Brussel te bewerkstelligen. Eigenlijk schuilt achter deze discussie ook een andere vraag: welk maatschappijmodel kiezen we voor Brussel en Vlaanderen? Kiezen we voor eentalige, monoculturele gemeenschappen en een assimilatiepolitiek, of voor een multicultureel samenlevingsmodel en een integratiepolitiek van mensen met diverse achtergronden in één gemeenschap? Dat deze laatste aanpak vruchten afwerpt, werd onder meer bewezen in Australië. Daar stapte men af van assimilatiepolitiek waarbij de Anglo-Australische cultuur en taal centraal stonden en men evolueerde naar een onderwijssysteem waarbij zowel het leren van het Engels als van de eigen moedertaal van de migrant aan bod kwam. Deze keuze werd niet alleen om pedagogische redenen gemaakt of om het talent te kunnen benutten dat anders voor het land verloren dreigde te gaan, maar vooral omdat deze aanpak, in tegenstelling tot de assimilatieaanpak, de integratie van deze migrantengroepen in de Australische maatschappij bevorderde. Noten (1) In de literatuur vinden we onder deze noemer verschillende onderwijsmethoden terug die op dit principe gebaseerd zijn: immersie-onderwijs (letterlijk,,onderdompeling in een andere taal), CLIL (Context and Language Integrated Learning) en EMILE (Enseignement d une Matière par L Integration d une Langue
7 Etrangère). Rond dit thema is reeds veelvuldig gepubliceerd. Geïnteresseerde lezers kunnen onder meer terecht bij Baetens Beardsmore (1993), Genesee (1987), en So & James (2002). (2) Voor een gedetailleerde benadering van de onderwijsaanpak van Vormingscentrum Foyer kan de lezer terecht bij Byram en Leman (1990). Literatuur BAETENS BEARDSMORE, H. (1993). European Models of Bilingual Education. Clevedon: Multilingual Matters. BAKER, C. (1996). Foundations of Bilingual Education and Bilingualism. Clevedon: Multilingual Matters. BYRAM, M. & J. LEMAN, red. (1990). Bicultural and trilingual education: the Foyer model in Brussels. Clevedon: Multilingual Matters. GENESEE, F. (1987). Learning Through Two Languages: Studies of Immersion and Bilingual Education. Rowley, MA: Newbury House. EL AISSATI A. & K. YAGMUR (2002).,,Moedertaal en tweede taal in de multiculturele samenleving: concurrentie of complementariteit in: EXTRA G. & A. DE RUIJTER (red.), De multiculturele samenleving als uitdaging. (pp ) Amsterdam: Aksant. ROMAINE, S. (1989). Bilingualism.Oxford: Blackwell. SO, D.W.C. & G.M. JONES, red. (2002). Education and Society in Plurilingual Contexts. Brussel: VUB Brussels University Press. VAN VELTHOVEN H. (1981).,,Taal en onderwijspolitiek te Brussel, Taal en Sociale Integratie, 4, pp WEBER, N. (2002). The Luxemburg Experience. Paper gepresenteerd op de workshop,,the impact of the new migrations on plurilingual ecosystems: the European Experience, Universiteit van Barcelona, 18 januari In de reeks,,brusselse thema s van VUBPress verschenen tot nog toe negen delen: JIMMY KOPPEN, BART DISTELMANS & RUDI JANSSENS, Taalfaciliteiten in de Rand. Ontwikkelingslijnen, conflictgebieden en taalpraktijk, VUBPress, Brussel, 2003, 487 p. (Brusselse thema s 9) RUDI JANSSENS, Taalgebruik in Brussel: taalverhoudingen, taalverschuivingen en taalidentiteit in een meertalige stad, VUBPress, Brussel, 2001, 312 p. (Brusselse thema s 8) ELS WITTE & ANN MARES, 19 keer Brussel, VUBPress, Brussel, 2001, 542 p. (Brusselse thema s 7) ELS WITTE & ANN MARES, Twintig jaar Brusselonderzoek. Studies naar aanleiding van 20 jaar wetenschappelijke productie van het VUB-Centrum voor de Interdisciplinaire Studie van Brussel, VUBPress, Brussel, (Brusselse thema s 6) ELS WITTE, MAGDA DE METSENAERE, ANJA DETANT e.a., Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de taalwetgeving, VUBPress, Brussel, 1998, 158 p. (Brusselse thema s 5) ELS DESLÉ (red.), Migrantenpolitiek in Brussel, VUBPress, Brussel, 1997, 278 p. (Brusselse thema s 4) PIET VAN DE CRAEN, Mondig Brussel, VUBPress, Brussel, 1996, 253 p. (Brusselse thema s 3) ANJA DETANT, De toepassing van de taalwetgeving in de Brusselse gemeentelijke instellingen, VUBPress, Brussel, 1995, 175 p. (Brusselse thema s 2) ELS WITTE (red.), De Brusselse rand, VUBPress, Brussel, 1993, 519 p. (Brusselse thema s 1) Stichting Ons Erfdeel / Rudi Janssens
Onderwijs in een meertalige Brusselse omgeving Inhoud Stad en onderwijs: topdown bottom up
Onderwijs in een meertalige Brusselse omgeving BEO-studiedag 16 maart 212 - Rudi Janssens Inhoud Stad en onderwijs Politiek-institutionele context Pedagogische context Demografisch-geografische context
Nadere informatieBRIO-taalbarometer(s): taalkennis en taalgebruik in Brussel IN HET KORT:
BRIO-taalbarometer(s): taalkennis en taalgebruik in Brussel IN HET KORT: In 1961 werden de gecontesteerde talentellingen afgeschaft. Nadien doken op tijd en stond schattingen op van de omvang van het aantal
Nadere informatieEEN ANALYSE VAN DE TAALSITUATIE IN DE RAND ROND BRUSSEL OP BASIS VAN DE BRIO-TAALBAROMETER. Rudi Janssens
EEN ANALYSE VAN DE TAALSITUATIE IN DE RAND ROND BRUSSEL OP BASIS VAN DE BRIO-TAALBAROMETER Rudi Janssens 1.1. BRIO-onderzoek en de Vlaamse Rand 1993 Frans/Nederlandse codewisseling 2002 Taalgebruik in
Nadere informatieInburgeringsbeleid: taaldiversiteit als politieke uitdaging voor Brussel en de Vlaamse Rand
Nederlands Home BRIO-matrix BRIO Home > BRIO-matrix > FICHE - Inburgeringsbeleid Inburgeringsbeleid: taaldiversiteit als politieke uitdaging voor Brussel en de Vlaamse Rand Download FICHE Inburgeringsbeleid:
Nadere informatieEen verkenning van de relatie tussen taal en identiteit in Brussel en de Vlaamse Rand. Rudi Janssens
Een verkenning van de relatie tussen taal en identiteit in Brussel en de Vlaamse Rand Rudi Janssens Inhoud Identiteit: een actueel debat Taal en identiteit: een referentiekader De groei van een meertalige
Nadere informatieTaaldiversiteit in Brussel: een analysekader. Rudi Janssens Studiedag 27 mei 2016 VUB-Jette
Taaldiversiteit in Brussel: een analysekader Rudi Janssens Studiedag 27 mei 2016 VUB-Jette Overzicht Welke begrippenkader voor discussie en beleid? Overzicht van meertaligheid in Brussel Communicatie in
Nadere informatieEEN ANALYSE VAN DE TAALSITUATIE IN DE RAND ROND BRUSSEL OP BASIS VAN DE BRIO-TAALBAROMETER. Rudi Janssens
EEN ANALYSE VAN DE TAALSITUATIE IN DE RAND ROND BRUSSEL OP BASIS VAN DE BRIO-TAALBAROMETER Rudi Janssens 1. De Rand als onderzoeksobject 1.1. BRIO-onderzoek en de Vlaamse Rand 1993 Frans/Nederlandse codewisseling
Nadere informatiebetreffende het Onderwijs XXIII
stuk ingediend op 2066 (2012-2013) Nr. 9 10 juli 2013 (2012-2013) Ontwerp van decreet betreffende het Onderwijs XXIII Amendementen voorgesteld Stukken in het dossier: 2066 (2012-2013) Nr. 1: Ontwerp van
Nadere informatieBRIO-taalbarometer 3: diversiteit als norm
BRIO-taalbarometer 3: diversiteit als norm De analyse van de taalsituatie op basis van 12 jaar BRIO-taalbarometeronderzoek biedt een mooie spiegel van de ontwikkelingen die zich binnen Brussel voltrekken.
Nadere informatieTaal en identiteit bij de Brusselaars
BRIO-FICHE 2 Taal en identiteit bij de Brusselaars IN HET KORT: Het taalbarometeronderzoek toont de toenemende culturele en taaldiversiteit van de Brusselse bevolking aan. Tegelijk is de politieke en maatschappelijke
Nadere informatieStudieaanbod Schooljaar 2015-2016
Studieaanbod Schooljaar 2015-2016 SINT-LODEWIJKSCOLLEGE Beste leerling Met deze brochure in de hand kun je zien welke studierichtingen in het Sint- Lodewijkscollege aangeboden worden. Het is een waaier
Nadere informatieVOORSTEL VAN RESOLUTIE. van de heren Sven Gatz en Gilbert Van Baelen en mevrouw Margriet Hermans
Zitting 2005-2006 5 juli 2006 VOORSTEL VAN RESOLUTIE van de heren Sven Gatz en Gilbert Van Baelen en mevrouw Margriet Hermans betreffende de ondersteuning en mogelijkheid van meertalig onderwijs 2235 OND
Nadere informatieRonde 1. Aan de slag met CLIL?! 1. Inleiding. 2. What s in a name?
Ronde 1 Lies Strobbe KU Leuven Contact: Lies.Strobbe@arts.kuleuven.be Aan de slag met CLIL! 1. Inleiding CLIL (Content and Language Integrated Learning) en immersie zijn begrippen die steeds vaker in de
Nadere informatietear down this wall! bouwen aan het samenleven in brussel dankzij meertaligheid in de scholen
tear down this wall! bouwen aan het samenleven in brussel dankzij meertaligheid in de scholen I Taalmuren in de Brusselse scholen? A. In november 2014 vierde Europa de 25e verjaardag van de val van de
Nadere informatiePersvoorstelling Resultaten Europees Vreemdetalenonderzoek. 21 juni 2012
Persvoorstelling Resultaten Europees Vreemdetalenonderzoek 21 juni 2012 1 Onderzoeksteam Hoofdpromotor: Rianne Janssen Co-promotoren: Piet Desmet, Sarah Gielen, Liesbet Heyvaert, Peter Lauwers, Ilse Magnus
Nadere informatieTaalgebruik in Brussel en de plaats van het Nederlands. Enkele recente bevindingen
www.brusselsstudies.be nummer 13, 7 januari 2008 S a m e n v a t t i n g Het meertalige karakter van de bevolking, het aantal taalgemengde gezinnen en het feit dat steeds meer Brusselaars gebruik maken
Nadere informatie25 jaar taalevolutie in Brussel
25 jaar taalevolutie in Brussel Toen de VGC mij vroeg om een referaat te houden over 25 jaar taalevolutie in Brussel vroeg ik mij af welk verhaal ik zou vertellen. Alles heeft in Brussel wel wat met taal
Nadere informatieHet Huis der Talen. «Immersie onderwijs in de provincie Luik» Luik 10.06.2013. Agnes De Rivière
Het Huis der Talen «Immersie onderwijs in de provincie Luik» Luik 10.06.2013 Agnes De Rivière Wie zijn wij? Opgericht in 2008 Platform Ondersteuning van de economische ontwikkeling in de regio. Promotie
Nadere informatieUitgegeven: 3 februari 2010. 2010, no. 10 PROVINCIAAL BLAD VAN FRYSLAN
Uitgegeven: 3 februari 2010 2010, no. 10 PROVINCIAAL BLAD VAN FRYSLAN BELEIDSREGEL voor het verkrijgen van een partiële ontheffing voor het vak Fries in het primair en voortgezet onderwijs in de provincie
Nadere informatieVlamingen en Walen vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 21 October 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/82637 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieANDERSTALIGE NIEUWKOMERS IN HET GEWOON VOLTIJDS SECUNDAIR ONDERWIJS
ANDERSTALIGE NIEUWKOMERS IN HET GEWOON VOLTIJDS SECUNDAIR ONDERWIJS Stand van zaken: juli 2018 Agentschap voor Onderwijsdiensten METHODOLOGIE In het gewoon voltijds secundair onderwijs worden de anderstalige
Nadere informatieANDERSTALIGE NIEUWKOMERS IN HET GEWOON VOLTIJDS SECUNDAIR ONDERWIJS
ANDERSTALIGE NIEUWKOMERS IN HET GEWOON VOLTIJDS SECUNDAIR ONDERWIJS Stand van zaken: december 2017 Agentschap voor Onderwijsdiensten METHODOLOGIE In het gewoon voltijds secundair onderwijs worden de anderstalige
Nadere informatieTOELICHTING. Voor alle scholen waar het leergebied Frans verplicht is, gelden bijgevolg dezelfde eindtermen Frans.
stuk ingediend op 608 (2009-2010) Nr. 1 1 juli 2010 (2009-2010) Voorstel van decreet van de dames Marleen Vanderpoorten, Irina De Knop, Fientje Moerman en Ann Brusseel en de heer Sven Gatz houdende wijziging
Nadere informatieANDERSTALIGE NIEUWKOMERS IN HET GEWOON VOTLIJDS SECUNDAIR ONDERWIJS
ANDERSTALIGE NIEUWKOMERS IN HET GEWOON VOTLIJDS SECUNDAIR ONDERWIJS Stand van zaken: juni 2016 Agentschap voor Onderwijsdiensten METHODOLOGIE In het gewoon voltijds secundair onderwijs worden de anderstalige
Nadere informatieMeertaligheid in een monoculturele schoolcontext Oprit 14 naar een schooltraject zonder snelheidsbeperkingen
Meertaligheid in een monoculturele schoolcontext Oprit 14 naar een schooltraject zonder snelheidsbeperkingen Loes Vandenbroucke & Noël Clycq Oprit 14 onderzoek Doel: Verklaren van (problematische) schoolloopbanen
Nadere informatieANDERSTALIGE NIEUWKOMERS IN HET GEWOON VOLTIJDS SECUNDAIR ONDERWIJS
ANDERSTALIGE NIEUWKOMERS IN HET GEWOON VOLTIJDS SECUNDAIR ONDERWIJS Stand van zaken: oktober 2016 Agentschap voor Onderwijsdiensten METHODOLOGIE In het gewoon voltijds secundair onderwijs worden de anderstalige
Nadere informatieProfilering derde graad
Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige
Nadere informatieHoe ver is de lat voor taal opgeschoven? Stand van zaken talenbeleid basis- en secundair onderwijs Bijlage bij persbericht 16/12/2008
Hoe ver is de lat voor taal opgeschoven? Stand van zaken talenbeleid basis- en secundair onderwijs Bijlage bij persbericht 16/12/28 Met de talenbeleidsnota De lat hoog voor talen. Goed voor de sterken,
Nadere informatiePositief omgaan met meertaligheid in het basisonderwijs en in de buitenschoolse opvang
Ronde 4 Ayse Isçi Onderwijscentrum, Gent Contact: ayse.isci@gent.be Positief omgaan met meertaligheid in het basisonderwijs en in de buitenschoolse opvang Meertaligheid in het onderwijs en in de opvang
Nadere informatieANDERSTALIGE NIEUWKOMERS IN HET GEWOON VOLTIJDS SECUNDAIR ONDERWIJS
ANDERSTALIGE NIEUWKOMERS IN HET GEWOON VOLTIJDS SECUNDAIR ONDERWIJS Stand van zaken: juni 2017 Agentschap voor Onderwijsdiensten METHODOLOGIE In het gewoon voltijds secundair onderwijs worden de anderstalige
Nadere informatieTAALDREMPELS OP SCHOOL
REGIO OOST-VLAANDEREN Marialand 31 9000 GENT +32 9 223 11 25 www.katholiekonderwijs.vlaanderen TAALDREMPELS OP SCHOOL Themagroep taal voor leraren zaak- en praktijkvakken, leraren talen, coördinatoren,
Nadere informatieMeertaligheid: misverstanden en vooroordelen
MEERTALIGHEID: DEFINITIES MEERTALIGHEID: MISVERSTANDEN EN VOOROORDELEN WEERLEGD Team Taal en meertaligheid Perfecte beheersing van de verschillende talen Het afwisselend kunnen gebruiken van meer dan één
Nadere informatieVerdrag inzake de rechten van personen met een handicap. Artikel 24 - Onderwijs. Schriftelijke communicatie
Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap Artikel 24 - Onderwijs Schriftelijke communicatie Het Belgian Disability Forum (BDF) is een vzw die thans 18 lidorganisaties telt en meer dan 250.000
Nadere informatieProfilering derde graad
Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 34 031 Wijziging van de Wet op het primair onderwijs en de Wet op de expertisecentra in verband met het regelen van de mogelijkheid een deel van
Nadere informatieVerplicht toetsen en bijspijkeren of eigen verantwoordelijkheid? De basisvaardigheden Nederlands van eerstejaars VU-studenten
7.Taalbeleid hoger onderwijs Ronde 8 Marloes van Beersum & Eline van Straalen Taalcentrum-VU, Vrije Universiteit Amsterdam Contact: mvanbeersum@taalcentrum-vu.nl evanstraalen@taalcentrum-vu.nl Verplicht
Nadere informatieFries burgerpanel. Fries burgerpanel over meertaligheid in Fryslân. Fryslân inzicht. juni 2014
Fries burgerpanel Wij gaan er van uit dat we zo lang mogelijk in onze eigen woonomgeving kunnen blijven. Fryslân inzicht Wij gaan er van uit dat we zo lang mogelijk in onze eigen woonomgeving kunnen blijven.
Nadere informatieVLAAMSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE DE RAAD
STUK 731 (2018-2019) Nr.1 VLAAMSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE DE RAAD ZITTING 2018-2019 13 FEBRUARI 2019 VOORSTEL VAN RESOLUTIE - van mevrouw Liesbet DHAENE, de heer Johan VAN DEN DRIESSCHE en mevrouw Cieltje
Nadere informatieTAALBELEID ZAVENTEM. Waarom een taalbeleid? Taalvisie (SC 8/2/2016) Infobundel voor het personeel oktober 2017
TAALBELEID ZAVENTEM Infobundel voor het personeel oktober 2017 Waarom een taalbeleid? - De diensten van de gemeente Zaventem worden dagdagelijks geconfronteerd met mensen die de Nederlandse taal onvoldoende
Nadere informatieWat is meertaligheid. Wat is meertaligheid. Enkele begrippen. Meertaligheid in cijfers
Kinderen en hun ouders ondersteunen in het proces van meertalige taalontwikkeling Focus op de thuistaal Hilde De Smedt Wat is meertaligheid Individuen worden MEERTALIG genoemd als ze de competentie hebben
Nadere informatiesamenvatting 1. Context, opdracht en aanpak
samenvatting 1. Context, opdracht en aanpak In de afgelopen jaren zijn steeds meer opleidingen in het Nederlands hoger onderwijs geheel of gedeeltelijk Engelstalig geworden. Deze ontwikkeling is het sterkst
Nadere informatieVoorstel van Resolutie
27/03/2016 Voorstel van Resolutie tot het oproepen van de Brusselse Hoofdstedelijke Gewestregering om aan te dringen bij de regering van de Franse Gemeenschap om in het kader van de Pacte pour un enseignement
Nadere informatieOmgaan met. meer- en anderstaligheid. op school
Omgaan met meer- en anderstaligheid op school Omgaan met meer- en anderstaligheid op school 1 Basisvoorwaarden Een school die goed weet om te gaan met meer-/anderstaligheid neemt een open houding aan tegenover
Nadere informatieEngels in het basisonderwijs: wel of niet vroeg beginnen?
Engels in het basisonderwijs: wel of niet vroeg beginnen? Introductie Deze whitepaper verschijnt in een serie whitepapers over Engels in het basisonderwijs. De serie bespreekt verschillende onderwerpen
Nadere informatieover de Taalbarometer III van BRIO (Brussels Informatie-, Documentatie- en Onderzoekscentrum)
stuk ingediend op 2129 (2012-2013) Nr. 1 25 juni 2013 (2012-2013) Gedachtewisseling over de Taalbarometer III van BRIO (Brussels Informatie-, Documentatie- en Onderzoekscentrum) Verslag namens de Commissie
Nadere informatieINSCHRIJVINGSBELEID IN HET NEDERLANDSTALIG ONDERWIJS IN BRUSSEL: STANDPUNTEN EN VOORSTELLEN
INSCHRIJVINGSBELEID IN HET NEDERLANDSTALIG ONDERWIJS IN BRUSSEL: STANDPUNTEN EN VOORSTELLEN 1/06/2015 Het Minderhedenforum is belangenbehartiger en spreekbuis van etnisch-culturele minderheden, treedt
Nadere informatievlaamse Nieuwe taalrecepten voor het Brussels onderwijs ingediend door mevrouw Elke Van den Brandt Zit ting MAART 2011
Stuk 448 (2010-2011) Nr. 1 vlaamse GEMEENSCHAPSCOMMISSIE DE RAAD Zit ting 2010-2011 22 MAART 2011 DISCUSSIENOTA Nieuwe taalrecepten voor het Brussels onderwijs ingediend door mevrouw Elke Van den Brandt
Nadere informatie40 jaar Vlaams parlement
Hugo Vanderstraeten 40 kaarsjes eenheidsstaat of een unitaire staat: één land met één parlement en één regering. De wetten van dat parlement golden voor alle Belgen. In de loop van de 20ste eeuw hadden
Nadere informatieEUROPEES PARLEMENT. Commissie verzoekschriften MEDEDELING AAN DE LEDEN
EUROPEES PARLEMENT 2004 Commissie verzoekschriften 2009 29.03.2011 MEDEDELING AAN DE LEDEN Betreft: Verzoekschrift 1609/2008, ingediend door D. A. L. (Britse nationaliteit), over vermeende discriminatie
Nadere informatieAuteur: Eelke Goodijk
60 Tijdschrift Taal, jaargang 1, nummer 1 Meertaligheid Prima uitgangspunt voor meer taligheid Nederland profileert zich graag als multiculturele samenleving met ruimte voor diversiteit en etnische verscheidenheid.
Nadere informatieEen oplossing voor de Splitsing van het Gerechtelijk Arrondissement Brussel 4 oktober 2011
Een oplossing voor de Splitsing van het Gerechtelijk Arrondissement Brussel 4 oktober 2011 1. Hebben de Franstaligen uit Halle-Vilvoorde het automatisch recht op een Franstalige rechter? Uitgangspunt De
Nadere informatieMOETEN BRUSSELSE CLUBS KIEZEN: VLAAMS OF FRANS? Staatsrecht toegepast op de sport!
MOETEN BRUSSELSE CLUBS KIEZEN: VLAAMS OF FRANS? Staatsrecht toegepast op de sport! Het debat: Recent werd de hervorming van de Koninklijke Belgische Voetbalbond, hierna afgekort KBVB, doorgevoerd waarbij
Nadere informatieTWEETALIGE KLASSEN INFOMOMENT. 25 mei 2018 De Nekker, Mechelen Publiek infomoment
TWEETALIGE KLASSEN INFOMOMENT 25 mei 2018 De Nekker, Mechelen Publiek infomoment DOELSTELLING VAN VANDAAG Informeren over het idee van tweetalige klassen in een horende school 5 infomomenten achter de
Nadere informatieTaalgebruik in de faciliteitengemeenten
1 Taalgebruik in de faciliteitengemeenten 1. Inleiding Hoewel de dagelijkse taalpraktijk in de Vlaamse Rand rond Brussel vaak aanleiding geeft tot politieke wrijvingen tussen de twee grootste taalgemeenschappen,
Nadere informatieGelet op de wet van 15 januari 1990 houdende oprichting en organisatie van een Kruispuntbank van de sociale zekerheid, inzonderheid op artikel 5;
TC/00/09 ADVIES NR. 00/01 VAN 19 JANUARI 2000 BETREFFENDE EEN AANVRAAG VANWEGE DE KUL VOOR DE MEDEDELING VAN GEANONIMISEERDE GEGEVENS VOOR EEN WETENSCHAPPELIJK BELEIDSONDERZOEK MET BETREKKING TOT ETNISCH
Nadere informatieHoe omgaan met meertaligheid?
Hoe omgaan met meertaligheid? Verslag van het doordenkertje dat plaatsvond op 7 maart 2012 Inleiding De Talennota, die in de zomer 2011 werd gestemd, biedt straks ook wettelijk ruimte voor meertalig onderwijs.
Nadere informatieVerkiezingen - Methodologie
Verkiezingen - Methodologie Verkiezingen - Methodologie... 1 1. Gemeenteraadsverkiezingen... 2 2. Verkiezingen voor het parlement van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest... 3 3. Verkiezingen van de Brusselse
Nadere informatieVoorbij het binaire. Hoe de meertalige realiteit op school en in de klas integreren met het leren van de schooltaal?
WELWIJS Schaarbeek 02 oktober 2018 Voorbij het binaire. Hoe de meertalige realiteit op school en in de klas integreren met het leren van de schooltaal? Piet Van Avermaet Antwoorden op sociale ongelijkheid
Nadere informatieEen kwaliteitslabel voor het Brussels Nederlandstalig secundair onderwijs. Ten koste waarvan?
Een kwaliteitslabel voor het Brussels Nederlandstalig secundair onderwijs. Ten koste waarvan? Karen François 1 Het Brussels Nederlandstalig secundair onderwijs heeft een goede reputatie, een aantal prestigieuze
Nadere informatieSituaties waarin het gebruik van een vreemde taal werd toegestaan buiten de wettelijk voorziene uitzonderingsgevallen
1 Situaties waarin het gebruik van een vreemde taal werd toegestaan buiten de wettelijk voorziene uitzonderingsgevallen 1. Adviezen van de Vaste Commissie voor Taaltoezicht nr. 27.040 van 2 september 1995.
Nadere informatieProfilering derde graad
Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige
Nadere informatieVERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN DE RAAD. Studie in verband met artikel 45, lid 2, van het statuut
NL NL NL EUROPESE COMMISSIE Brussel, 1.2.2011 COM(2011) 42 definitief VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN DE RAAD Studie in verband met artikel 45, lid 2, van het statuut NL NL VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN DE
Nadere informatieFAQs over meertaligheid en het leren van talen
EUROPESE COMMISSIE MEMO Brussel, 25 september 2012 FAQs over meertaligheid en het leren van talen IP/12/1005 Wat betekent "meertaligheid"? - Het vermogen meerdere talen te beheersen en te spreken; - Een
Nadere informatieMEERTALIGHEID: EEN TROEF! MARS Studiedag VAC Gent 19 oktober 2016
MEERTALIGHEID: EEN TROEF! { MARS Studiedag VAC Gent 19 oktober 2016 Oefening: mijn gevoelens over taal! Wat roept een bepaalde taal bij jou op? Welke invloed heeft ze op jou? Hecht je er een emotionele
Nadere informatieProfilering derde graad
Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige
Nadere informatieDiverse school, diverse kansen
Diverse school, diverse kansen Stel je buur de volgende 3 vragen: 1. Hoe kom jij in aanraking met diversiteit in onderwijs? 2. Wat is het eerste gevoel dat jij hebt wanneer je denkt aan diversiteit? 3.
Nadere informatieADVIES. Algemene Raad. 25 september 2008 AR/PCA/ADV/002
ADVIES Algemene Raad 25 september 2008 AR/PCA/ADV/002 Advies over het voorontwerp van decreet houdende de toelatingsvoorwaarden tot het gewoon lager onderwijs en de engagementsverklaring tussen school
Nadere informatienr. 289 van KRIS VAN DIJCK datum: 23 februari 2015 aan HILDE CREVITS
SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 289 van KRIS VAN DIJCK datum: 23 februari 2015 aan HILDE CREVITS VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS Nederlandstalig onderwijs Brussel
Nadere informatieJouw kind naar school?
Jouw kind naar school? Alles over het onderwijs voor anderstalige nieuwkomers in Brussel INHOUD I 1 1 Algemene informatie 2 2 Is jouw kind een anderstalige nieuwkomer? 5 3 Welk onderwijs krijgen anderstalige
Nadere informatieVlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.4 - Januari 2009-193-
Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.4 - Januari 2009-193- VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN FRANK VANDENBROUCKE VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN WERK, ONDERWIJS
Nadere informatieLatijn en Grieks in de 21ste eeuw
Latijn en Grieks in de 21ste eeuw Kiezen voor Latijn en/of Grieks? Als leerling in het laatste jaar van de basisschool sta jij voor een belangrijke keuze. Welke studierichting moet je gaan volgen in het
Nadere informatieVLAANDEREN OP HET EUROPESE SCOREBORD Hoofstuk 4
VLAANDEREN OP HET EUROPESE SCOREBORD Hoofstuk 4 Seppe Van Gils In vergelijking met Europa (EU-15) wordt Vlaanderen gekenmerkt door een gemiddeld aandeel werkenden (63,4%). Ten opzichte van het gemiddelde
Nadere informatieOndersteuningsaanbod vanuit AgODi
Ondersteuningsaanbod vanuit AgODi November 2015 Afdeling basisonderwijs, DKO en CLB. Scholen en Leerlingen Gefaseerde aanpak Collectieve opvanginitiatieven Lokale Opvanginitiatieven Erkende vluchtelingen
Nadere informatieStaat het Nederlands stevig in de schoenen?
EMBARGO tot 9 mei 9:00 uur. Gelieve tot deze tijd het artikel alsook de onderzoeksresultaten niet delen! 222 ATLAS VAN DE NEDERLANDSE TAAL Staat het s stevig in de schoenen? Over de toekomst van het s
Nadere informatieKAZ launch. woensdag 29 januari 2014. Aanbod in het eerste jaar: Deze tekst in MS Word formaat
Deze tekst in MS Word formaat woensdag 29 januari 2014 KAZ launch Binnenkort ziet het KAZ er helemaal anders uit. En dan hebben we het niet alleen over de gebouwen of het aanzicht van op straat. Ook de
Nadere informatieTweetalig basisonderwijs in het Gooi. Learning Beyond Boundaries
Tweetalig basisonderwijs in het Gooi Learning Beyond Boundaries Tweetalig basisonderwijs in het Gooi Bent u op zoek naar een basisschool die tweetalig onderwijs in een internationale omgeving aanbiedt
Nadere informatieDe afgelopen jaren zijn er een aantal knelpunten in ons onderwijssysteem gedetecteerd:
Inhoud 1. Onze uitgangspunten 2. De onderwijshervorming 3. 1. Onze uitgangspunten Het Vlaamse onderwijs behoort tot de Europese en wereldtop. We staan ermee op de tweede plaats in Europa en de zevende
Nadere informatieActiviteiten ter verbetering van de. maatschappelijke rol van de Vlaams- Belgische Gebarentaal met het oog op. een grotere integratie van (vroeg)doven
Activiteiten ter verbetering van de maatschappelijke rol van de Vlaams- Belgische Gebarentaal met het oog op een grotere integratie van (vroeg)doven in de horende maatschappij: actieplan. April 1998 Auteurs
Nadere informatie19 juni 2014. I. Het Taalunieverdrag
19 juni 2014 Reactie van de Taalunie op de standpunten van vzw Vereniging van Vlaamse Leerkrachten, vzw Algemeen-Nederlands Verbond en stichting Nederlands in het artikel Het Nederlandse Taalbeleid in
Nadere informatieb) Hoeveel kinderen slaagden voor deze test? Graag een opdeling per provincie met inbegrip van
VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 268 van 20 januari 2014 van ANN BRUSSEEL Taaltest basisonderwijs Stand van zaken
Nadere informatieHallo! Welkom in onze school! Ga je mee op pad?
Hallo! Welkom in onze school! Spannend hé, de zoektocht naar een nieuwe school. Wij vinden het alvast geweldig dat je in onze brochure neust. Je ontdekt hierin wat onze school allemaal voor jou in petto
Nadere informatieMeertaligheid als kerncomponent van internationale competentie. Lies Sercu KU Leuven
Meertaligheid als kerncomponent van internationale competentie Lies Sercu KU Leuven Overzicht Meertaligheid als kerncompetentie van internationale competentie Meertaligheid in het Hoger Onderwijs Welke
Nadere informatieTaalontwikkeling in een meertalige context
Taalontwikkeling in een meertalige context Informatiebrochure voor ouders Code maakt deel uit van de Groep Gezondheid & Welzijn van Lessius Proces van tweedetaalverwerving 1 Verantwoording Als expertisecentrum
Nadere informatieDe uitdagingen van etnische diversiteit in het onderwijs. Prof. dr. Orhan Agirdag
De uitdagingen van etnische diversiteit in het onderwijs Prof. dr. Orhan Agirdag Uitdagingen Ongelijkheid Schoolsegregatie Multicultureel onderwijs Meertaligheid Uitdagingen Ongelijkheid Schoolsegregatie
Nadere informatievergadering C99 zittingsjaar Woordelijk Verslag Commissievergadering Commissie voor Brussel en de Vlaamse Rand
vergadering C99 zittingsjaar 2016-2017 Woordelijk Verslag Commissievergadering Commissie voor Brussel en de Vlaamse Rand van 18 januari 2017 2 Commissievergadering nr. C99 (2016-2017) 18 januari 2017 INHOUD
Nadere informatieMuRe. Multilingual Research Unit. Piet Van de Craen & Evy Ceuleers. Van taalbeleid naar. taalvaardigheid
Van taalbeleid naar taalvaardigheid Piet Van de Craen & Evy Ceuleers Wat is taalbeleid? Taalbeleid is de weloverwogen manier waarop instellingen met talen omgaan in het licht van maatschappelijke ontwikkelingen
Nadere informatieIn artikel 18 van de Wet op de expertisecentra wordt na het tweede lid een lid
Voorstel van Wet tot wijziging van de Wet op het primair onderwijs en de Wet op de expertisecentra in verband met het regelen van de mogelijkheid een deel van het onderwijs te geven in de Engelse, Duitse
Nadere informatiestudiebeurs Voorwaarden voor het secundair onderwijs
studie beurs Studeren kost geld: cursussen, een kot, inschrijvingsgeld,. Een studiebeurs kan helpen. Velen laten die kans liggen. Misschien is het voor jou toch de moeite om een aanvraag in te dienen.
Nadere informatieVlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.6 - Maart
Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.6 - Maart 2009-207- VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN FRANK VANDENBROUCKE VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN WERK, ONDERWIJS
Nadere informatieReactie op het Groenboek migratie en mobiliteit: uitdagingen en kansen voor Europese onderwijssystemen. Ontwerp
Vlaamse Onderwijsraad Algemene Raad Kunstlaan 6 bus 6 18 december 2008 1210 Brussel AR/PCA/DOC/018 Reactie op het Groenboek migratie en mobiliteit: uitdagingen en kansen voor Europese onderwijssystemen
Nadere informatieHoe relevant is de Vlaamse culturele aanwezigheid in Brussel vandaag? Prof. Dr. Eric Corijn (Vrije Universiteit Brussel)
Hoe relevant is de Vlaamse culturele aanwezigheid in Brussel vandaag? Prof. Dr. Eric Corijn (Vrije Universiteit Brussel) Lezing op 27 november 2014 in het Vlaams Parlement te Brussel Op de academische
Nadere informatieDeel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING
Deel INTERNATIONALE VERGELIJKING INTERNATIONALE VERGELIJKING Internationale onderwijsstatistieken zijn gebaseerd op een standaardterminologie, standaardconcepten, -definities en -classificaties, en dit
Nadere informatieKinderen met een CI bilinguaal opgevoed
Kinderen met een CI bilinguaal opgevoed van een of/of mentaliteit naar een en/en benadering Maes, B., Rymen, L., & Ghesquière, P. (23). Leren met gebaren. De betekenis van gebarencommunicatie in het buitengewoon
Nadere informatievolledige kaart voor Wat zijn voor verschillende belanghebbenden voor en tegen het mengen van leerlingen in het basisonderwijs?
Wat zijn verschillende belanghebbenden argumenten en tegen het mengen van leerlingen in het basisonderwijs? Mengen vergroot de ontwikkelingskansen van leerlingen Zwakkere leerlingen kunnen zich optrekken
Nadere informatieCLIL voor beginners... EMILE pour débutants CLIL for absolute beginners
CLIL voor beginners... EMILE pour débutants CLIL for absolute beginners Wat iedereen moet weten en mag verwachten Piet Van de Craen, Ph.D., Vrije Universiteit Brussel Multilingual Research Unit (MuRe),
Nadere informatieJeugdwerkloosheid. Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten 11 december 2013. Jan Smets
Jeugdwerkloosheid Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten 11 december 2013 Jan Smets Overzicht van de uiteenzetting 1. Dramatische jongerenwerkloosheidscijfers... 2 Werkloosheidsgraad
Nadere informatieVLAAMSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE JONGERENPARLEMENT INTEGRAAL VERSLAG
VLAAMSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE JONGERENPARLEMENT Zitting 2007-2008 Extra nummer INTEGRAAL VERSLAG Vergadering van woensdag 20 februari 2008 OCHTENDVERGADERING VGC 2 - De vergadering wordt geopend om 10u15
Nadere informatieEuropees Baccalaureaat
Onderwijssysteem Europees Baccalaureaat beschreven en vergeleken met het Nederlandse systeem Dit document geeft informatie over het onderwijssysteem van Europees Baccalaureaat. We leggen uit wat het Nederlandse
Nadere informatieEen middel om breinen up te daten...meertalig onderwijs is duurzaam onderwijs.
Een middel om breinen up te daten...meertalig onderwijs is duurzaam onderwijs. Consequenties van meertalig onderwijs voor lerende breinen. Piet Van de Craen, Ph.D., Vrije Universiteit Brussel, Multilingual
Nadere informatie