Aansprakelijkheid en r e c h t s b i j s t a n d

Transcriptie

1 Aansprakelijkheid I n d i t o n d e r d e e l w o r d t d e l e z e r i n z i c h t v e r s c h a f t i n h e t o n d e r w e r p a a n s p r a k e l i j k h e i d s - en rechtsbijstandverzekeringen. De volgende onderwerpen komen hierbij aan de orde: de verschillende vormen van de vormen van sschade de kenmerken (dekking, premie) van a a n s p r a k e l i j k h e i d s v e r z e k e r i n g v o o r particulieren rechtsbijstandverzekering voor particulieren 100

2 Inleiding Marianne is op visite bij haar buurvrouw Merel en laat een g l a s w i j n v a l l e n o v e r M e r e l s s t e r e o - i n s t a l l a t i e. H e t r e s u l t a a t i s d a t d e i n s t a l l a t i e n i e t m e e r w e r k t. M a r i a n n e s c h r i k t e n o r m e n belt direct met haar verzekeringsadviseur. Gelukkig, zo blijkt, zal haar sverzekering deze schade dekken. Iedereen die deel uitmaakt van de maatschappij heeft regelmatig te maken met andere m e n s e n e n k a n ( p e r o n g e l u k ) s c h a d e t o e b r e n g e n a a n e e n a n d e r. D i e a n d e r k a n d e schuldige vervolgens aansprakelijk stellen en eventueel een schadevergoeding eisen. Niet alleen het huidige, maar ook het toekomstige vermogen van de schuldige kan word e n a a n g e s p r o k e n. S t e l d a t e e n a a n s p r a k e l i j k e s t u d e n t o p h e t m o m e n t d a t h i j s c h a d e v e r o o r z a a k t, w e i n i g v e r m o g e n h e e f t. A l s v e r w a c h t w o r d t d a t h i j i n d e t o e k o m s t v e e l g e l d g a a t v e r d i e n e n, k a n b i j h e t e i s e n v a n e e n s c h a d e v e r g o e d i n g h i e r m e e r e k e n i n g worden gehouden en ook op een later tijdstip aanspraak worden gemaakt op dit vermogen. Aansprakelijkheid i s d e v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d ( o o k w e l v e r v o l g b a a r h e i d ) v o o r s c h a d e d i e i e m a n d b i j e e n a n d e r a a n r i c h t. A l s e e n f i e t s e r b i j v o o r b e e l d e e n v o e t g a n g e r a a n r i j d t e n d e z e h i e r d o o r l i c h a m e l i j k l e t s e l o p l o o p t e n n i e t m e e r k a n w e r k e n, i s e r s p r a k e v a n inkomensderving. Indien de fietser een sverzekering heeft, worden de medische kosten en de inkomensderving (gedeeltelijk) door de verzekering gedekt. Een sverzekering i s e e n v e r z e k e r i n g v o o r d e j u r i d i s c h e g e v o l g e n van aansprakelijkstelling. Enkele bezitsverzekeringen hebben zowel een sdekking als een dekking voor schade aan het bezit (het bezitsrisico). Een autoverzekering heeft over het algemeen bijvoorbeeld een WA (wettelijke ) dekking en een casco (bezitsrisico) dekking. De behoefte aan sverzekeringen is in beginsel groot. Er kan immers v a n a l l e s g e b e u r e n, w a a r d o o r i e m a n d e e n a n d e r s c h a d e t o e k a n b r e n g e n. I n h e t g e v a l van zwaar lichamelijk letsel en inkomensderving kan het bedrag waarvoor men aansprakelijk wordt gesteld dan hoog oplopen. Het is de taak van een verzekeringsadvis e u r o m h e t r i s i c o b i j p a r t i c u l i e r e n t e r s p r a k e t e b r e n g e n. I n N e d e r l a n d i s a l l e e n v o o r motorvoertuigen een WA v e r z e k e r i n g v e r p l i c h t. Inleiding Het aansprakelijk stellen zelf is niet zo ingewikkeld. De benadeelde schrijft degene die hij aansprakelijk wil stellen voor zijn geleden schade een brief met daarin bijvoorbeeld de volgende tekst: Hierbij stel ik u aansprakelijk voor de schade aan mijn.. welke is ontstaan op

3 Deze brief is dan een aansprakelijkstelling. In de praktijk is het vaak de verzekeringsadviseur die zo n aansprakelijkstelling opstelt voor klanten die schade hebben geled e n. De aansprakelijkstelling wordt door degene die hem heeft ontvangen (of zijn verzeker i n g s a d v i s e u r ) d o o r g e s t u u r d n a a r d e a a n s p r a k e l i j k h e i d s v e r z e k e r a a r. D e z e o n d e r z o e k t vervolgens: 1. of er dekking is op de polis 2. of er sprake is van Als beide vragen met ja worden beantwoord, vergoedt de sverzekeraar de schade (meestal rechtstreeks) aan de benadeelde. Er zijn verschillende soorten : 1. Wettelijke 2. Contractuele Inleiding D e z e k u n n e n v e r v o l g e n s w e e r v e r d e e l d w o r d e n i n c a t e g o r i e ë n v a n a a n s p r a k e l i j k h e i d, zoals in onderstaande figuur is weergegeven. wettelijke schuld- / risico- / kwalitatieve persoonlijke contractuele werkgevers 102

4 Wettelijke Bij wettelijke wordt allereerst onderscheid gemaakt in: schuld / persoonlijke en risico / kwalitatieve A l s i e m a n d e e n a n d e r s c h a d e b e r o k k e n t e n h i e r v o o r a a n s p r a k e l i j k g e s t e l d w o r d t i s er sprake van schuld, ook wel persoonlijke genoemd. Een persoon kan ook aansprakelijk gesteld worden op basis van alleen zijn hoedanigh e i d. B i j d e z e a a n s p r a k e l i j k s t e l l i n g z o n d e r d i r e c t e v e r w i j t b a a r h e i d ( s c h u l d ) v a n d e g e n e die aansprakelijk gesteld wordt, wordt risico genoemd. Een meer formele benaming van risico is kwalitatieve. In het geval van schuld dient de benadeelde te bewijzen dat de aans p r a k e l i j k g e s t e l d e p a r t i j s c h u l d i g i s a a n h e t v e r o o r z a k e n v a n d e s c h a d e, t e r w i j l b i j risico de bewijslast van het tegendeel bij de aangesproken partij ligt. H e t k a n d u s v o o r k o m e n d a t i e m a n d g e e n s c h u l d h e e f t a a n e e n v o o r v a l, m a a r h i j w e l a a n s p r a k e l i j k g e s t e l d w o r d t v o o r d e s c h a d e d o o r h e t v o o r v a l. Schuld / persoonlijke I n a r t i k e l B W i s b e p a a l d d a t i e m a n d p e r s o o n l i j k a a n s p r a k e l i j k i s a l s e r a a n d e volgende vier vereisten is voldaan: Wettelijke 1. Er is sprake van een onrechtmatige daad. 2. Deze kan toegerekend worden. 3. Er is aantoonbare schade. 4. Er is een causaal verband tussen de onrechtmatige daad en de schade. Artikel BW 1. H i j d i e j e g e n s e e n a n d e r e e n o n r e c h t m a t i g e d a a d p l e e g t, w e l k e h e m k a n w o r d e n toegerekend, is verplicht de schade die de ander dientengevolge lijdt, te vergoed e n. 2. A l s o n r e c h t m a t i g e d a a d w o r d e n a a n g e m e r k t e e n i n b r e u k o p e e n r e c h t e n e e n d o e n o f n a l a t e n i n s t r i j d m e t e e n w e t t e l i j k e p l i c h t o f m e t h e t g e e n v o l g e n s o n g e s c h r e v e n recht in het maatschappelijk verkeer betaamt, een en ander behoudens de aanwez i g h e i d v a n e e n r e c h t v a a r d i g i n g s g r o n d. 3. E e n o n r e c h t m a t i g e d a a d k a n a a n d e d a d e r w o r d e n t o e g e r e k e n d, i n d i e n z i j t e w i j t e n i s a a n z i j n s c h u l d o f a a n e e n o o r z a a k w e l k e k r a c h t e n s d e w e t o f d e i n h e t v e r k e e r geldende opvattingen voor zijn rekening komt. 103

5 1. Onrechtmatige daad Z o a l s i n h e t a r t i k e l t e l e z e n i s, i s e r s p r a k e v a n e e n o n r e c h t m a t i g e d a a d a l s i e m a n d iets doet of nalaat: w a a r m e e h i j i n b r e u k m a a k t o p e e n r e c h t v a n e e n a n d e r Voorbeeld doen of nalaten en daarbij inbreuk maken op het recht van een ander Jan Verstappen download regelmatig illegaal software, muziek en films van het intern e t. O p d e z e m a t e r i a l e n r u s t h e t a u t e u r s r e c h t. Wettelijke In artikel 1 van de Auteurswet 1912 wordt het auteursrecht a l s v o l g t o m s c h r e v e n H e t a u t e u r s r e c h t i s h e t u i t s l u i t e n d recht van de maker van een werk van letterkunde, w e t e n s c h a p o f k u n s t, o f v a n d i e n s r e c h t v e r k r i j g e n d e n, o m d i t o p e n b a a r t e m a k e n e n t e v e r v e e l v o u d i g e n, b e h o u d e n s de beperkingen, bij de wet gesteld. Jan maakt inbreuk op het recht van de auteur en handelt daarmee onrechtmatig. dat in strijd is met de wet Voorbeeld doen of nalaten in strijd met de wet M a r l i n d a O o s t e r h u i s r i j d t i n h a a r a u t o n a a r h a a r w e r k. Z i j h e e f t n o g a l h a a s t o m o p tijd te komen voor een belangrijke vergadering. Zij heeft pech, vrijwel alle stoplicht e n h e e f t z e t e g e n. Bij het laatste stoplicht wordt zij kwaad en rijdt van pure woede dwars door rood. Door rood rijden is in strijd met een wettelijke regel en dus onrechtmatig. 104

6 d a t i n s t r i j d i s m e t e e n ( o n g e s c h r e v e n ) m a a t s c h a p p e l i j k e r e g e l Voorbeeld doen of nalaten in strijd met een maatschappelijke regel D e f a m i l i e D e L e e u w i s g e k o p b a r b e c u e ë n e n d o e t d i t z o v a a k a l s m a a r k a n. B a r b e c u e ë n i s u i t e r a a r d t o e g e s t a a n, a l l e e n h e e f t d e f a m i l i e d e v e r v e l e n d e g e w o o n t e om de barbecue ook als vuilverbrander te gebruiken. Dit veroorzaakt elke keer enorm veel stank en rook die zich in de buurt verspreid. De buren van de familie De Leeuw h e b b e n h i e r d a n v e e l l a s t v a n. E é n b u u r v r o u w l i j d t a a n a s t m a e n b i j e e n m e d i s c h o n d e r z o e k i s g e b l e k e n d a t h a a r k w a a l z e l f s i s v e r e r g e r d d o o r d e r o o k. In dit geval is er sprake van een handelen in strijd met de maatschappelijke regels en daarom van een onrechtmatige daad. ( A l s r e g e l s n i e t g e s c h r e v e n z i j n, z a l o v e r i g e n s e e n r e c h t e r u i t s p r a a k m o e t e n d o e n over of er sprake is van een onrechtmatige daad.) Het gaat niet alleen om actieve handelingen (doegedragingen), maar ook om handelingen die iemand juist niet uitvoert (onrechtmatig nalaten). B i j d i t l a a t s t e k a n g e d a c h t w o r d e n a a n h e t n i e t w a a r s c h u w e n v a n e e n a m b u l a n c e b i j e e n o n g e l u k o f h e t n i e t inschakelen van politie als iemand getuige is van een inbraak. Ook dan is er sprake van een onrechtmatige daad. Wettelijke 2. Toerekening Iemand kan een onrechtmatige daad worden toegerekend als hij: schuldig is aan de daad of s c h u l d i g i s a a n e e n o o r z a a k d i e v o l g e n s d e w e t o f d e i n h e t v e r k e e r g e l d e n d e regels voor zijn rekening komt. Voorbeeld 1 toerekening Jan van Laar (32) heeft boodschappen gedaan. Hij d u w t z i j n v o l l e w i n k e l w a g e n t j e n a a r z i j n g e p a r k e e r d e a u t o. H i j s c h u u r t m e t h e t w a g e n t j e l a n g s e e n a n d e r e geparkeerde auto met lakschade als gevolg. Jan pleegt een onrechtmatige daad (met een winkelwagentje t e g e n e e n a u t o o p b o t s e n ). Hij is onvoorzichtig geweest. Met wat meer beleid had h i j d e z e s c h a d e k u n n e n v o o r k o m e n. K o r t o m : J a n h e e f t v e r w i j t b a a r g e h a n d e l d. H i j h e e f t d a a r o m s c h u l d a a n h e t o n t s t a a n van de schade. De onrechtmatige daad kan hem worden toegerekend. 105

7 Wettelijke Naast schuld kan een onrechtmatige daad ook op basis van de wet aan de dader worden toegerekend, mits het om een doegedraging gaat en niet om nalaten. I n d e w e t s t a a t d a t e e n d a a d v a n e e n k i n d d a t j o n g e r i s d a n 1 4 j a a r, h e m n i e t a l s o n r e c h t m a t i g e d a a d k a n w o r d e n t o e g e r e k e n d. D i t z i t h e m i n h e t f e i t d a t j o n g e k i n d e r e n z i c h v a a k n o g n i e t b e w u s t z i j n v a n d e g e v o l g e n v a n h u n d a d e n. D a a r o m k o m t i n d e z e g e v a l l e n d e a a n s p r a k e l i j k h e i d v a n d e k i n d e r e n v o o r r i s i c o v a n d e ouders of wettelijke voogd(en). Aan personen ouder dan 14 jaar met een verstandelijke handicap wordt een onrechtm a t i g e d a a d w e l t o e g e r e k e n d. A l s j e e r v a n u i t g a a t d a t e e n k i n d j o n g e r d a n 1 4 j a a r d e g e v o l g e n v a n z i j n d a d e n n i e t o v e r z i e t, k u n j e i e m a n d m e t e e n g e e s t e l i j k e a f w i j k i n g d a n w e l e e n o n r e c h t m a t i g e g e d r a g i n g t o e r e k e n e n? D i e d i s c u s s i e h e e f t d e w e t g e v e r u i t d e w e g w i l l e n g a a n, e n d a a r o m i s i n a r t. 6 : B W b e p a a l d d a t e e n g e e s t e l i j k e o f lichamelijke afwijking niet betekent dat er geen onrechtmatige daad kan worden toegerekend. Voorbeeld 2 toerekening Sander Hopman (17 jaar) is verstandelijk gehandicapt. Hij bekrast de auto van Joris H o e f m a n. S a n d e r o v e r z i e t z i j n d a d e n n i e t. H e m v a l t, g e z i e n z i j n h a n d i c a p, n i e t s t e verwijten. Maar het ontbreken van schuld bij Sander is geen beletsel om hem de schade toch toe te rekenen. Voorbeeld 3 toerekening J u w e l i e r B o o n s t r a w o r d t i n z i j n w i n k e l g e w e l d d a d i g o v e r v a l l e n. E r i k v a n d e r H o e k z i e t h e t g e b e u r e n. H i j r a a k t z o v a n s t r e e k van wat hij ziet, dat hij ter plekke een hartaanval krijgt ( t i j d e l i j k e l i c h a m e l i j k e t e k o r t k o m i n g ). N o r m a a l g e s p r o k e n m a g j e v a n e e n t o e s c h o u w e r v e r w a c h t e n d a t h i j h u l p i n r o e p t i n z o n s i t u a t i e ( b e l l e n, r o e p e n n a a r o m s t a n d e r s ). E r i k i s d a a r t o e n u n i e t i n s t a a t. D i t o n r e c h t m a t i g n a l a t e n k a n h e m e c h t e r n i e t worden toegerekend. Groeps Een bijzondere vorm van is groeps, w a a r v a n s p r a k e i s a l s e e n g r o e p m e n s e n s a m e n e e n s c h a d e v e r o o r z a a k t. I n d i e n h e t o p t r e d e n als groep onrechtmatig is, kan iedere persoon uit die groep voor het volledige schadebedrag aansprakelijk worden gesteld. Dit wordt ook wel hoofdelijke genoemd. Het aangesproken lid van de groep kan de door hem betaalde schadevergoed i n g l a t e r d a n w e e r v o r d e r e n o p d e a n d e r e l e d e n v a n d e g r o e p. H e t i s i n d i t g e v a l n i e t b e l a n g r i j k o f h e t a a n g e s p r o k e n l i d v a n d e g r o e p z e l f o o k v e r a n t w o o r d e l i j k i s v o o r d e s c h a d e. H e t l i d z i j n v a n d e g r o e p i s g e n o e g o m a l s i n d i v i d u h o o f d e l i j k a a n s p r a k e l i j k t e worden gesteld. 106

8 Artikel BW 1. I n d i e n é é n v a n t o t e e n g r o e p b e h o r e n d e p e r s o n e n o n r e c h t m a t i g s c h a d e t o e b r e n g t e n d e k a n s o p h e t a l d u s t o e b r e n g e n v a n s c h a d e d e z e p e r s o n e n h a d b e h o r e n t e weerhouden van hun gedragingen in groepsverband, zijn zij hoofdelijk aansprakel i j k i n d i e n d e z e g e d r a g i n g e n h u n k u n n e n w o r d e n t o e g e r e k e n d. 2. Zij moeten onderling voor gelijke delen in de schadevergoeding bijdragen, tenzij in de omstandigheden van het geval de billijkheid een andere verdeling vordert. Voorbeeld groeps E e n g r o e p v a n a c h t j o n g e n s l o o p t o v e r s t r a a t. Z e z i j n n e t u i t g e w e e s t. E e n v a n d e j o n g e n s r u k t d e s p i e g e l v a n e e n a u t o. Ve r v o l g e n s t r a p t e e n a n d e r e j o n g e n e e n d e u k i n e e n a n d e r e g e p a r k e e r d e a u t o. S a n d e r, d i e o o k d e e l u i t m a a k t v a n d e g r o e p, i s h e t niet eens met het vandalismegedrag van zijn vrienden. Toch blijft hij deel uitmaken v a n d e g r o e p. E v e n l a t e r w o r d t S a n d e r i n d e k r a a g g e v a t d o o r d e e i g e n a a r v a n e e n v e r n i e l d e a u t o. D e a n d e r e z e v e n j o n g e n s r e n n e n h a r d w e g. H o e w e l S a n d e r n i e t s heeft vernield, is hij hoofdelijk aansprakelijk, omdat hij wel deel uitgemaakt heeft van e e n g r o e p v e r n i e l z u c h t i g e j o n g e n s. D a t b e t e k e n t d a t d e b e n a d e e l d e a u t o e i g e n a a r d e s c h a d e n u, i n z i j n g e h e e l, o p S a n d e r k a n v e r h a l e n. A l s S a n d e r d e s c h a d e v e r g o e d h e e f t, d a n k a n h i j v e r v o l g e n s d e s c h a d e w e e r, v o o r g e l i j k e d e l e n, o p d e m e d e g r o e p s l e d e n ( p r o b e r e n t e ) v e r h a l e n. N i e t a l l e s, e e n a c h t s t e deel blijft voor rekening van Sander. S t e l n u d a t d e g r o e p a l d e h e l e a v o n d b i j e l k a a r i s. Z o n d e r e n i g e a a n l e i d i n g s l a a t een van de groepsleden een fietser tegen de grond. De andere groepsleden zijn ontz e t, o v e r m e e s t e r e n d e d a d e r e n h o u d e n h e m v a s t t o t d e p o l i t i e k o m t. H i e r i s g e e n s p r a k e v a n g r o e p s a a n s p r a k e l i j k h e i d. Voorbeeld hoofdelijke A l s a u t o B e n C d e v o o r h e n r i j d e n d e a u t o A g a a n i n h a l e n, s l a a t d e z e p l o t s e l i n g l i n k s a f. B r e m t h a r d e n k o m t t i j d i g t o t s t i l s t a n d, m a a r w o r d t v e r v o l g e n s v a n a c h t e r e n a a n g e r e d e n d o o r C. D e z e h e e f t t e w e i n i g a f s t a n d b e w a a r t. Z o w e l A a l s C z i j n hoofdelijk aansprakelijk voor de schade van B. Wettelijke 3. Aantoonbare schade E r m o e t v o o r a a n s p r a k e l i j k s t e l l i n g o o k s p r a k e z i j n v a n a a n t o o n b a r e s c h a d e. E r z i j n verschillende vormen: materiële schade (zaakschade en personenschade (letsel en dood)) immateriële schade (pijn, verdriet) De benadeelde moet zijn schade en de omvang ervan aantonen. 107

9 4. Causaal verband Tu s s e n d e o n r e c h t m a t i g e d a a d e n d e s c h a d e m o e t t e n s l o t t e o o k e e n c a u s a a l v e r b a n d ( o o r z a k e l i j k v e r b a n d ) z i j n. H i e r m e e w o r d t b e d o e l d d a t e r e e n r e d e l i j k v e r b a n d m o e t z i j n tussen de onrechtmatige daad en de schade. Wettelijke Voorbeeld 1 causaal verband S t e f Wa a l m a n r i j d t m e t z i j n a u t o ( d o o r z i j n s c h u l d ) t e g e n e e n a n d e r e a u t o. D e b e s c h a d i g d e a u t o m o e t w o r d e n w e g g e s l e e p t n a a r e e n h e r s t e l b e d r i j f. Tw e e d a g e n l a t e r w o r d t d e z e a u t o b i j d i t h e r s t e l b e d r i j f g e s t o l e n. E r z o u g e s t e l d k u n n e n w o r d e n d a t a l s d e a a n r i j d i n g n i e t w a s g e b e u r d, d e d i e f s t a l o o k n i e t p l a a t s g e v o n d e n. M a a r d a t g a a t t e v e r. E r i s w e l e e n c a u s a a l v e r b a n d t u s s e n d e v e r k e e r s f o u t ( o n r e c h t m a t i g e d a a d ) v a n S t e f e n d e s c h a d e a a n d e a u t o. M a a r d e v e r v o l g s c h a d e ( d i e f s t a l ) i s n i e t e e n r e d e l i j k e r w i j s t e verwachten gevolg van de aanrijding. Die gebeurtenis staat op zichzelf. Eigen schuld benadeelde en SCHADEBEPERKINGSPLICHT I n v e e l s i t u a t i e s i s d e s c h u l d n i e t g e h e e l e e n d u i d i g e n k a n d e b e n a d e e l d e o o k e e n d e e l v a n d e s c h a d e v e r w e t e n w o r d e n. Artikel BW 1. Wanneer de schade mede een gevolg is van een omstandigheid die aan de benad e e l d e k a n w o r d e n t o e g e r e k e n d, w o r d t d e v e r g o e d i n g s p l i c h t v e r m i n d e r d d o o r d e schade over de benadeelde en de vergoedingsplichtige te verdelen in evenred i g h e i d m e t d e m a t e w a a r i n d e a a n i e d e r t o e t e r e k e n e n o m s t a n d i g h e d e n t o t d e schade hebben bijgedragen, met dien verstande dat een andere verdeling plaatsv i n d t o f d e v e r g o e d i n g s p l i c h t g e h e e l v e r v a l t o f i n s t a n d b l i j f t, i n d i e n d e b i l l i j k h e i d dit wegens de uiteenlopende ernst van de gemaakte fouten of andere omstandigheden van het geval eist. 2. B e t r e f t d e v e r g o e d i n g s p l i c h t s c h a d e, t o e g e b r a c h t a a n e e n z a a k d i e e e n d e r d e v o o r d e b e n a d e e l d e i n z i j n m a c h t h a d, d a n w o r d e n b i j t o e p a s s i n g v a n h e t v o r i g e l i d o m s t a n d i g h e d e n d i e a a n d e d e r d e t o e g e r e k e n d k u n n e n w o r d e n, t o e g e r e k e n d a a n de benadeelde. D e s c h a d e v e r g o e d i n g s p l i c h t v a n d e g e n e d i e a a n s p r a k e l i j k i s k a n ( g e d e e l t e l i j k ) w o r d e n v e r m i n d e r d d o o r e i g e n s c h u l d v a n d e g e n e d i e d e s c h a d e l i j d t. D e v e r g o e d i n g s p l i c h t k a n z e l f s g e h e e l v e r v a l l e n a l s b l i j k t d a t d e g e n e d i e d e s c h a d e l i j d t v o l l e d i g s c h u l d i g i s e n i n d i t g e v a l h o e f t d e d a d e r d e s c h a d e n i e t m e e r t e v e r g o e d e n. 108

10 M e t n a m e i n h e t v e r k e e r k o m t h e t v a a k v o o r d a t d e d a d e r m a a r e e n b e p a a l d g e d e e l t e v a n d e g e m a a k t e s c h a d e h o e f t t e b e t a l e n, o m d a t d e b e n a d e e l d e e i g e n s c h u l d h a d a a n d e s c h a d e. A l s d e d a d e r e n d e b e n a d e e l d e n e r n i e t u i t k o m e n, k a n a a n d e r e c h t e r gevraagd worden om een uitspraak te doen. Voorbeeld eigen schuld en schadebeperkingsplicht C h a n d r a r i j d t t i j d e n s e e n n a c h t e l i j k e s t o r m t e g e n e e n o m g e w a a i d e b o o m, d e e i g e n a a r van de boom is hiervoor aansprakelijk. Als blijkt dat Chandra op die plek veel te hard gereden heeft en zo heeft b i j g e d r a g e n a a n h e t o n t s t a a n v a n d e s c h a d e, d a n k a n d e r e c h t e r b e p a l e n d a t z i j s l e c h t s e e n b e p a a l d p e r c e n t a g e v a n h a a r s c h a d e vergoed krijgt. M e t s c h a d e b e p e r k i n g s p l i c h t w o r d t g e d o e l d o p d e v e r p l i c h t i n g v a n e e n i e d e r o m d e o m v a n g v a n z i j n e i g e n s c h a d e z o v e e l mogelijk te beperken. O o k k o m t h e t v r i j v a a k v o o r d a t b e n a d e e l d e n z i c h v r i j w i l l i g b e g e v e n i n s i t u a t i e s w a a r sprake kan zijn van een verhoogd risico. Als iemand dat doet, zijn ook de daaruit voortvloeiende risico s voor zijn rekening. Dit wordt ook wel r i s i c o a a n v a a r d i n g genoemd (deze term is echter door de Hoge Raad als 'ongewenst' bestempeld). Er zijn twee mogelijkheden: 1. de dader is niet aansprakelijk of 2. er is een hoge mate van e i g e n s c h u l d b i j d e b e n a d e e l d e. Wettelijke O o k b i j s p o r t - e n s p e l s i t u a t i e s e n v r i e n d e n d i e n s t e n w o r d t g e k e k e n o f e r w e l s p r a k e i s van een onrechtmatige daad van de dader. In die situaties gelden aangepaste zorgvuld i g h e i d s n o r m e n. B l i j f t d e a c t i e b i n n e n z o n a a n g e p a s t e z o r g v u l d i g h e i d s n o r m d a n i s e r g e e n s p r a k e v a n een onrechtmatige daad. Voorbeelden eigen schuld M a r k e n E l w i n k o p p e n b e i d e n n a a r d e b a l e n b o t s e n m e t h u n h o o f d e n t e g e n e l k a a r. B e i d e n r a k e n g e w o n d. B e i d e n h e b b e n s c h u l d a a n h e t g e b e u r d e. D i t i s n u e e n m a a l h e t r i s i c o v a n h e t spel. Maar als Elwin opzettelijk tegen Mark aanschopt, wordt het anders. Stel dat Mark zijn been breekt. De hieruit vloeiende schade (inkomensderving, geneeskundige kosten) kan Mark waarschijnlijk met succes op Elwin verhalen. 109

11 risico / kwalitatieve Zoals besproken heeft s c h u l d a a n s p r a k e l i j k h e i d b e t r e k k i n g o p h e t e i g e n h a n d e l e n ( o f nalaten). Er is sprake van k w a l i t a t i e v e a a n s p r a k e l i j k h e i d a l s i e m a n d a a n s p r a k e l i j k i s v o o r h e t h a n d e l e n ( o f n a l a t e n ) v a n a n d e r e n o f v o o r d e s c h a d e d i e e e n z a a k d i e h i j i n b e z i t heeft, toebrengt aan anderen. Hierna wordt de risico besproken van: Ouders voor hun kinderen Bezitters voor hun zaken Producenten voor hun producten Werkgevers voor hun werknemers Wettelijke Aansprakelijkheid van ouders Z o a l s g e z e g d z i j n o u d e r s ( d e g e n e d i e h e t g e z a g u i t o e f e n e n, d u s o o k v o o g d e n e t c. ) v a n kinderen aansprakelijk voor de onrechtmatige gedragingen van hun kinderen. De leeftijd van het kind is een bepalende factor voor de mate van van de ouders: 0 tot 14 jaar Vo o r s c h a d e d i e i s v e r o o r z a a k t d o o r k i n d e r e n t o t 1 4 j a a r, z i j n d e o u d e r s a l t i j d a a n s p r a k e l i j k. H e t m o e t d a n w e l g a a n o m e e n d o e g e d r a g i n g e n n i e t o m e e n nalaten, en het kind zou zelf, als zijn leeftijd dat niet in de weg zou staan, aansprakelijk zijn. Artikel BW E e n g e d r a g i n g v a n e e n k i n d d a t d e l e e f t i j d v a n v e e r t i e n j a r e n n o g n i e t h e e f t b e r e i k t, kan aan hem niet als een onrechtmatige daad worden toegerekend. Voorbeeld 1 risico ouders J e r o e n H e u v e l a a r ( 6 j a a r ) i s g e f a s c i n e e r d d o o r v u u r. O p e e n m o m e n t d a t z i j n m o e d e r n i e t k i j k t, s l u i p t h i j m e t e e n d o o s j e l u c i f e r s h e t h u i s u i t. O p d e p a r k e e r p l a a t s n a a s t h e t h u i s l u k t het Jeroen om een stapel oude kranten in de fik te steken. H e t v u u r s l a a t o v e r n a a r d e a u t o v a n b u u r m a n P e t e r. D e z e b r a n d t v o l l e d i g u i t. D e o u d e r s v a n J e r o e n z i j n a a n s p r a k e l i j k voor de schade aan de auto van Peter. 110

12 Voorbeeld 2 risico ouders J o n a t h a n ( 1 2 j a a r ) s t e e k t, z o n d e r u i t t e k i j k e n, e e n d r u k k e v e r k e e r s w e g o v e r. M e v r o u w Te r m a t e ( 4 3 ) d i e a a n k o m t f i e t s e n, p r o b e e r t v o o r J o n a t h a n u i t t e w i j k e n. D a a r d o o r k o m t z e t e n v a l. Z e r a a k t z w a a r g e w o n d. O v e r s t e k e n i s e e n d o e g e d r a g i n g. O v e r s t e k e n z o n d e r u i t t e k i j k e n i s d a a r n a a s t o n r e c h t m a t i g. D e o u d e r s v a n J o n a t h a n zijn risicoaansprakelijk. Zij (waarschijnlijk hun sverzekeraar) moeten de letselschade van mevrouw Termate vergoeden. Voorbeeld 3 risico ouders E l i s e ( 11 j a a r ) g a a t e v e n l a n g s b i j h a a r b u u r v r o u w Ta m a r a J a n z e n. Als ze de tuin weer uit loopt, richting huis, vergeet ze het tuinhek achter zich dicht te doen. Daardoor kan Bo, de hond van mevrouw Janzen, de tuin uit lopen. Bo komt op een drukke verkeersweg in de buurt onder een auto. Bo is dood en doordat de auto nog g e p r o b e e r d h e e f t u i t t e w i j k e n, l i e p d e z e g r o t e s c h a d e o p. E l i s e i s in dit geval niet aansprakelijk voor de schade (ze is jonger dan 14) en ook haar ouders niet. Het openlaten van het hek is weliswaar onrechtmatig, maar het is een nalaten, geen doegedraging. Wettelijke Artikel 6:169 BW 1. Voor schade aan een derde toegebracht door een als een doen te beschouwen gedraging van een kind dat nog niet de leeftijd van veertien jaren heeft bereikt en aan wie deze gedraging als een onrechtmatige daad zou kunnen worden toegerek e n d a l s z i j n l e e f t i j d d a a r a a n n i e t i n d e w e g z o u s t a a n, i s d e g e n e d i e h e t o u d e r l i j k g e z a g o f d e v o o g d i j o v e r h e t k i n d u i t o e f e n t, a a n s p r a k e l i j k. 2. Voor schade, aan een derde toegebracht door een fout van een kind dat de leeft i j d v a n v e e r t i e n j a r e n a l w e l m a a r d i e v a n z e s t i e n j a r e n n o g n i e t h e e f t b e r e i k t, i s degene die het ouderlijk gezag of de voogdij over het kind uitoefent, aansprakel i j k, t e n z i j h e m n i e t k a n w o r d e n v e r w e t e n d a t h i j d e g e d r a g i n g v a n h e t k i n d n i e t heeft belet. Omstandigheden die aan de derde toegerekend kunnen worden, worden toegerekend aan de benadeelde. 14 en 15 jaar Kinderen vanaf 14 jaar zijn in principe zelf aansprakelijk voor hun onrechtmatige gedragingen. De ouders zijn alleen aansprakelijk als zij de gedragingen hadd e n k u n n e n v o o r k o m e n. D e o u d e r s m o e t e n i n e e n d e r g e l i j k g e v a l a a n t o n e n d a t zij niet schuldig zijn (zij kunnen zich disculperen), in plaats van dat de benadeelde de schuld moet bewijzen. 111

13 16 jaar en ouder Kinderen van 16 en 17 jaar zijn in de eerste plaats op grond van artikel B W z é l f a a n s p r a k e l i j k e n d e o u d e r s p a s i n d e t w e e d e p l a a t s ( a l s z e n a l a t i g z i j n g e w e e s t ). E e n g e e s t e l i j k e o f l i c h a m e l i j k e t e k o r t k o m i n g i s n i e t v o l d o e n d e o m o n d e r d e a a n s p r a k e l i j k h e i d u i t t e k o m e n. Is de minderjarige zelf aansprakelijk, dan is het in principe niet mogelijk om v e r h a a l t e h a l e n b i j d e o u d e r s. H i e r o p z i j n w e l u i t z o n d e r i n g e n m o g e l i j k. Een kind van 18 jaar of ouder is meerderjarig. Ouders zijn dan niet meer aans p r a k e l i j k v o o r d e s c h a d e d i e d e z e k i n d e r e n v e r o o r z a k e n o f d e s c h u l d e n d i e z e m a k e n. Wettelijke Aansprakelijkheid voor zaken De bezitter van de volgende zaken is aansprakelijk voor de schade die deze veroorzaken aan anderen: 1. Gebrekkige roerende zaken 2. Gebrekkige onroerende zaken 3. Dieren 4. Motorrijtuigen (dit wordt in het hoofdstuk Motorrijtuigen uitgebreid behandeld) Aansprakelijkheid voor gebrekkige roerende zaken De bezitter van een gebrekkige roerende zaak is risicoaansprakelijk als de zaak schad e t o e b r e n g t a a n a n d e r e n e n d e z e v e r o o r z a a k t w o r d t d o o r e e n b i j z o n d e r g e v a a r v a n die zaak. De gebruiker van deze zaak hoeft geen rekening te houden met het gevaar. Voor roerende zaken die bij levering aan de bezitter al gebrekkig waren is de producent van de zaak aansprakelijk, deze product komt later aan bod. 112

14 Artikel BW 1. D e b e z i t t e r v a n e e n r o e r e n d e z a a k w a a r v a n b e k e n d i s d a t z i j, z o z i j n i e t v o l d o e t aan de eisen die men in de gegeven omstandigheden aan de zaak mag stellen, een bijzonder gevaar voor personen of zaken oplevert, is, wanneer dit gevaar zich verwezenlijkt, aansprakelijk, tenzij op grond van de vorige afdeling z o u h e b b e n o n t b r o k e n i n d i e n h i j d i t g e v a a r o p h e t t i j d s t i p v a n o n t s t a a n d a a r v a n zou hebben gekend. 2. Indien de zaak niet aan de in het vorige lid bedoelde eisen voldoet wegens een g e b r e k a l s b e d o e l d i n a f d e l i n g 3 v a n t i t e l 3, b e s t a a t g e e n a a n s p r a k e l i j k h e i d o p grond van het vorige lid voor schade als in die afdeling bedoeld, tenzij: a. a l l e o m s t a n d i g h e d e n i n a a n m e r k i n g g e n o m e n, a a n n e m e l i j k i s d a t h e t g e b r e k n i e t b e s t o n d o p h e t t i j d s t i p w a a r o p h e t p r o d u c t i n h e t v e r k e e r i s g e b r a c h t o f d a t h e t gebrek op een later tijdstip is ontstaan; of b. h e t b e t r e f t z a a k s c h a d e t e r z a k e w a a r v a n k r a c h t e n s a f d e l i n g 3 v a n t i t e l 3 g e e n recht op vergoeding bestaat op grond van de in die afdeling geregelde f r a n c h i s e. 3. De vorige leden zijn niet van toepassing op dieren, schepen en luchtvaartuigen. Voorbeeld 1 voor gebrekkige roerende zaken M i c h e l l e e n t e e n b o o r m a c h i n e b i j z i j n z w a g e r R e n s. M i c h e l b o o r t e c h t e r i n z i j n v o e t e n r a a k t g e w o n d. D a t h e e f t n i e t s m e t d e b o o r m a c h i n e z e l f t e m a k e n. M i c h e l k a n R e n s d a a r o m n i e t r i s i c o a a n s p r a k e l i j k s t e l l e n. A l s M i c h e l t i j d e n s h e t b o r e n e c h t e r e e n e l e k t r i s c h e s c h o k k r i j g t v a n d e b o o r m a c h i n e e n d a a r d o o r g e w o n d r a a k t i s h e t e e n a n d e r v e r h a a l. E e n b o o r m a c h i n e h o o r t daartegen beveiligd te zijn. Rens is in dat geval (als bezitter van de boormachine) risicoaansprakelijk. Voorbeeld 2 voor gebrekkige roerende zaken Sonja van Leersum viert haar verjaardag. Een van haar g a s t e n, S t e f a n B o o r s m a, g a a t o p e e n s t o e l z i t t e n b i j h a a r i n d e s e r r e. Z o n d e r d a t h e t g o e d z i c h t b a a r i s, b l i j k t d a t d e s t o e l e e n h e e l z w a k k e z i t t i n g h e e f t. S t e f a n z a k t d o o r d e z i t t i n g e n k r i j g t d a a r d o o r e e n n a r e rugblessure. Sonja is als eigenaar (bezitter) van de stoel risicoaansprakelijk voor de letselschade van Stefan. Wettelijke 113

15 Aansprakelijkheid voor gebrekkige onroerende zaken D e b e z i t t e r v a n e e n o n r o e r e n d e z a a k ( o p s t a l, g e b o u w ) i s r i s i c o a a n s p r a k e l i j k v o o r schade die het veroorzaakt, als het gebouw niet aan de algemeen geldende eisen voldoet en dus gebrekkig is. Dit geldt niet voor degene die een gebouw huurt. De risico van de bezitter geldt alleen niet als er sprake is van overmacht. Bij erfpacht ligt de bij de bezitter van het erfpachtsrecht. Bij openb a r e w e g e n m o e t d e o v e r h e i d e r v o o r z o r g e n d a t d e w e g e n i n g o e d e s t a a t v e r k e r e n. D e o v e r h e i d i s d a n o o k a a n s p r a k e l i j k. Vo o r l e i d i n g e n g e l d t d a t d e l e i d i n g b e h e e r d e r a a n s p r a k e l i j k i s ( a l s d e l e i d i n g z i c h b e v i n d t i n e e n g e b o u w o f w e r k e n a l s t o e - o f afvoer dient van dit gebouw of werk). Wettelijke Voorbeeld 1 voor gebrekkige onroerende zaken T h e a l o o p t o p d e s t o e p. P l o t s e l i n g k o m t e r v a n e e n v a n d e h u i z e n w a a r z i j l a n g s l o o p t e e n d a k p a n n a a r b e n e d e n. T h e a k a n n i e t m e e r uitwijken en raakt zwaar gewond aan haar hoofd. De bezitter van h e t h u i s i s r i s i c o a a n s p r a k e l i j k e n m o e t d e m e d i s c h e k o s t e n v a n T h e a v e r g o e d e n. Voorbeeld 2 voor gebrekkige onroerende zaken Tijdens een hevige storm met orkaankracht vliegen delen van een gebouw naar bened e n e n v e r w o n d e n e e n v o e t g a n g e r. H i e r h o e f t e e n g e b o u w n i e t o p b e r e k e n d t e z i j n. De bezitter zal zich (vermoedelijk) met succes op overmacht kunnen beroepen. Aansprakelijkheid voor dieren B e z i t t e r s v a n d i e r e n z i j n a a n s p r a k e l i j k v o o r s c h a d e d i e d e d i e r e n t o e b r e n g e n a a n a n d e r e n. O o k w a n n e e r z i j t e n t i j d e v a n h e t v o o r v a l n i e t i n d e b u u r t v a n h e t d i e r w a r e n. A l s h e t d i e r t i j d e n s h e t v e r o o r z a k e n v a n d e s c h a d e o n d e r l a n g d u r i g b e h e e r v a n e e n a n d e r i s, d a n k a n d e z e b e h e e r d e r a a n s p r a k e l i j k z i j n. B i j d i e f s t a l v a n h e t d i e r, i s d e dief aansprakelijk voor de schade. D e s c h a d e m o e t u i t w e l e i g e n b e w e g i n g d o o r h e t d i e r w o r d e n t o e g e b r a c h t. D e s c h a d e die een dier toebrengt na stimulans van een derde (mens) valt erbuiten. Artikel BW 1. De bezitter van een dier is aansprakelijk voor de door het dier aangerichte schad e, t e n z i j a a n s p r a k e l i j k h e i d o p g r o n d v a n d e v o r i g e a f d e l i n g z o u h e b b e n o n t b r o k e n i n d i e n h i j d e g e d r a g i n g v a n h e t d i e r w a a r d o o r d e s c h a d e w e r d t o e g e b r a c h t, i n z i j n macht zou hebben gehad. 114

16 Voorbeeld 1 voor dieren I n g r i d p a s t o p d e h o n d v a n h e t e c h t p a a r d e M a n. A l s z e d e h o n d u i t l a a t, r u k t h i j z i c h p l o t s e l i n g l o s v a n d e l i j n e n h a p t h i j n a a r e e n a n d e r e v o e t g a n g e r, d e b e j a a r d e m e v r o u w d e Vr i e s. M e v r o u w d e Vr i e s r a a k t z w a a r g e w o n d e n m o e t e e n t i j d i n h e t z i e k e n h u i s b l i j v e n. D e b e z i t t e r s v a n d e h o n d, h e t e c h t p a a r d e M a n, z i j n aansprakelijk voor de schade. Wa n n e e r d e g e n e d i e s c h a d e l i j d t z e l f s c h u l d h e e f t a a n d e s c h a d e, i s d e b e z i t t e r n i e t a a n s p r a k e l i j k. D i t i s b i j v o o r b e e l d h e t g e v a l a l s i e m a n d o n g e v r a a g d e e n h o n d o p s t r a a t g a a t a a i e n, e n d e h o n d v e r v o l g e n s b i j t e n e r s c h a d e o n t s t a a t. D e b e z i t t e r v a n h e t d i e r moet dan wel de schuld van de benadeelde bewijzen. Voorbeeld 2 voor dieren J a n To o r e n a a r ( 1 6 j a a r ) l a a t d e h o n d u i t. O n d e r w e g k o m t h i j P a s c a l Ve e l e n t e g e n. Jan heeft een hekel aan Pascal en omgekeerd. Ze gaan bekvechten en opeens zegt J a n t e g e n d e h o n d : W o d a n, g r i j p h e m! e n h i j w i j s t d a a r b i j n a a r P a s c a l. D e h o n d b i j t Pascal en Pascal raakt gewond. Jan is aansprakelijk voor de letselschade van Pascal op basis van artikel BW. De hond beet niet uit eigen beweging. S t e l n u d a t J a n m e t d e h o n d e e n a n d e r e v o e t g a n g e r p a s s e e r t. Z o n d e r e n i g e a a n l e i d i n g h a p t d e h o n d v a n J a n n a a r d e v o e t g a n g e r. D e b e z i t t e r s v a n d e h o n d, meneer en mevrouw Toorenaar, zijn voor de personenschade van de voetganger aans p r a k e l i j k. A l s J a n To o r e n a a r d e h o n d u i t l i e t v o o r d e b u r e n d i e o p v a k a n t i e z i j n, d a n zijn deze buren de bezitters en daarmee risicoaansprakelijk. Wettelijke 115

17 Hangmat-arrest Op 8 oktober 2010 heeft de Hoge Raad een opmerkelijke uitspraak gedaan over de r e i k w i j d t e v a n d e r i s i c o a a n s p r a k e l i j k h e i d v o o r g e b r e k e n i n o n r o e r e n d e z a k e n. A l s e e n o n r o e r e n d e z a a k i n b e z i t i s b i j m e e r d e r e p e r s o n e n e n é é n v a n d e z e b e z i t t e r s l o o p t schade op als gevolg van een gebrek in de onroerende zaak, dan kan deze benadeeld e b e z i t t e r d e s c h a d e d e e l s v e r h a l e n o p d e m e d e b e z i t t e r s. D e u i t s p r a a k v a n d e H o g e Raad staat inmiddels bekend als het hangmat-arrest. Wettelijke Situatie Hangmat-arrest E e n j a r i g e v r o u w b e v e s t i g t o p 1 3 j u l i e e n h a n g m a t a a n e e n p i l a a r d i e i n d e t u i n v a n h a a r w o n i n g s t a a t. A l s d e v r o u w i n d e h a n g m a t l i g t, b r e e k t d e p i l a a r k o r t boven de grond af en komt op de vrouw terecht. Zij loopt hierbij een hoge dwarslaesie op en breekt onder andere haar kaak en neus. De vrouw ondergaat intensieve revalidatie, maar zal als gevolg van het ongeval de rest van haar leven moeten doorb r e n g e n i n e e n r o l s t o e l. Z i j k a n h a a r a r m e n e n b e n e n n i e t m e e r g e b r u i k e n e n i s d u s afhankelijk van de zorg van derden. De vrouw is samen met haar partner gezamenlijk eigenaar van de opstal, waarvan de pilaar een onderdeel uitmaakt. Zij hebben een sverzekering voor p a r t i c u l i e r e n a f g e s l o t e n w a a r z i j b e i d e n o p g e d e k t z i j n. U i t o n d e r z o e k b l i j k t d a t d e p i l a a r n i e t g e v u l d i s m e t g e w a p e n d b e t o n, m a a r m e t l o s p u i n w a a r d o o r s c h e u r v o r m i n g kon ontstaan. Claim De vrouw stelt haar partner als (mede)bezitter van de pilaar aansprakelijk op grond v a n a r t. 6 : B W v o o r d e d o o r h a a r o p g e l o p e n s c h a d e. D e v r o u w d i e n t d e c l a i m i n op de sverzekering voor particulieren (AVP). Uitspraak D e H o g e R a a d b e s l i s t d a t d e b e n a d e e l d e d i e t e v e n s m e d e b e z i t t e r i s, h e t r e c h t h e e f t o m d e g e n e t o t w i e n s v e r m o g e n h e t b e z i t h o o r t a a n t e s p r e k e n. O m d a t d e b e n a d e e l d e z e l f o o k m e d e b e z i t t e r i s, m o e t z i j z e l f h e t e i g e n a a n d e e l i n d e o p s t a l d r a g e n. E e n b e l a n g r i j k e f a c t o r i n d e b e s l i s s i n g v a n d e H o g e R a a d w a s o o k d e e e n v o u d i g e w i j z e w a a r o p b e z i t t e r s v a n e e n o p s t a l z i c h k u n n e n v e r z e k e r e n t e g e n d e r i s i c o s v a n d e die voortvloeien uit art. 6:174 BW. H e t a r r e s t l i j k t n i e t a l l e e n v a n t o e p a s s i n g t e z i j n o p d e r i s i c o a a n s p r a k e l i j k h e i d v o o r gebrekkige onroerende zaken (6:174 BW), maar ook op de risico voor g e b r e k k i g e r o e r e n d e z a k e n ( 6 : B W ) e n d i e r e n ( 6 : B W ). D e H o g e R a a d h e e f t hierover nog geen uitspraak gedaan en de meningen binnen de advocatuur zijn verdeeld. 116

18 Product In de wet (artikelen BW BW) i s v a s t g e l e g d d a t c o n s u m e n t e n b e s c h e r m d w o r d e n t e g e n s c h a d e l i j k e g e v o l g e n v a n g e b r e k k i g e p r o d u c t e n. H e t g a a t h i e r b i j o m schade door e e n p r o d u c t e n n i e t s c h a d e a a n e e n p r o d u c t. B i j v o o r b e e l d a l s e r giftige stoffen in baby-voeding worden aangetroffen of colaflessen kapot barsten. Onder product wordt hierbij verstaan een roerende zaak, ook nadat deze een bestanddeel is gaan vormen van een andere roerende of onroerende zaak, alsmede elektriciteit. Elektriciteit wordt in de wet uitdrukkelijk genoemd omdat dit geen tastbaar p r o d u c t i s z o a l s g a s e n w a t e r. Product is een vorm van r i s i c o a a n s p r a k e l i j k h e i d e n v a l t o n d e r d e w e t t e l i j k e a a n s p r a k e l i j k h e i d. E r h o e f t n a m e l i j k g e e n s c h u l d t e w o r d e n a a n g e t o o n d v a n de producent. Indien een consument schade lijdt door een gebrekkig product moet bij aansprakelijkstelling wel voldaan zijn aan de volgende eisen: Er moet schade zijn. Het product moet gebrekkig zijn. Er moet een causaal verband zijn tussen de onveiligheid van het product en het ontstaan van de schade. Als iemand een heet strijkijzer aanraakt en zich verbrandt of zich in zijn vingers knipt met een schaar, dan is er geen sprake van product van de producent van het strijkijzer respectievelijk de schaar. Wettelijke Voorbeeld product S i m o n h e e f t v i e r f l e s s e n s p a g e k o c h t b i j d e s u p e r m a r k t o p d e h o e k. A l s h i j t h u i s k o m t e n d e f l e s s e n i n d e k o e l k a s t w i l l e g g e n, s p r i n g e n z e o p e n e n b e s c h a d i g e n z e z i j n k o e l k a s t en keukenvloer. De producent van de spaflessen is risicoaansprakelijk voor de schade aan de koelkast en de keukenvloer. A l s S i m o n n i e u w e s p a f l e s s e n w i l h e b b e n m o e t h i j z i c h wenden tot de supermarkt (de detaillist) waar hij ze heeft g e k o c h t. H i e r k a n h i j o p g r o n d v a n c o n s u m e n t e n k o o p n i e u w e s p a f l e s s e n k r i j g e n o f zijn geld terugkrijgen. De schade aan de spaflessen valt immers niet onder producta a n s p r a k e l i j k h e i d v a n d e p r o d u c e n t. O n d e r p r o d u c t a a n s p r a k e l i j k h e i d v a l t d e s c h a d e door een product. In dit geval de schade aan de koelkast en de keukenvloer. A l s p r o d u c e n t w o r d t a a n g e m e r k t d e g e n e d i e h e t p r o d u c t i n h e t v e r k e e r h e e f t g e b r a c h t, maar ook: de EU-importeur; degene die een huismerk heeft aangebracht op het product; degene die een anoniem product verhandelt. 117

19 Vo o r m e t n a m e d e l a a t s t e t w e e g e n o e m d e n g e l d t d a t z i j o n d e r h u n a a n s p r a k e l i j k h e i d kunnen uitkomen als zij de benadeelde binnen een redelijke termijn de identiteit meed e l e n v a n d e p r o d u c e n t o f v a n d e g e n e d i e h e n h e t p r o d u c t h e e f t g e l e v e r d. Wettelijke In een beperkt aantal gevallen wordt kan de producent zich op een uitsluiting beroepen. In de wet is opgenomen dat de producent aansprakelijk is voor de schade veroorz a a k t d o o r e e n g e b r e k i n z i j n p r o d u c t, t e n z i j : h i j h e t p r o d u c t n i e t i n h e t v e r k e e r h e e f t g e b r a c h t ; h e t, g e l e t o p d e o m s t a n d i g h e d e n, a a n n e m e l i j k i s d a t h e t g e b r e k d a t d e s c h a d e heeft veroorzaakt, niet bestond op het tijdstip waarop hij het product in het verk e e r h e e f t g e b r a c h t, d a n w e l d a t d i t g e b r e k l a t e r i s o n t s t a a n ; h e t p r o d u c t n o c h v o o r d e v e r k o o p o f v o o r e n i g e a n d e r e v o r m v a n v e r s p r e i d i n g m e t e e n e c o n o m i s c h d o e l v a n d e p r o d u c e n t i s v e r v a a r d i g d, n o c h i s v e r v a a r d i g d o f v e r s p r e i d i n h e t k a d e r v a n d e u i t o e f e n i n g v a n z i j n b e r o e p o f b e d r i j f ; h e t g e b r e k e e n g e v o l g i s v a n h e t f e i t d a t h e t p r o d u c t i n o v e r e e n s t e m m i n g i s m e t d w i n g e n d e o v e r h e i d s v o o r s c h r i f t e n ; h e t o p g r o n d v a n d e s t a n d v a n d e w e t e n s c h a p p e l i j k e e n t e c h n i s c h e k e n n i s o p h e t t i j d s t i p w a a r o p h i j h e t p r o d u c t i n h e t v e r k e e r b r a c h t, o n m o g e l i j k w a s h e t b e s t a a n v a n h e t g e b r e k t e o n t d e k k e n ; wat de producent van een grondstof of fabrikant van een onderdeel betreft, het g e b r e k i s t e w i j t e n a a n h e t o n t w e r p v a n h e t p r o d u c t w a a r v a n d e g r o n d s t o f o f h e t onderdeel een bestanddeel vormt, dan wel aan de instructies die door de fabrikant van het product zijn verstrekt. Verder is de producent niet aansprakelijk voor zaakschade onder 500, er geldt dus een franchise. De risico voor schade onder 500 ligt bij de verkoper v a n h e t p r o d u c t. H i e r b i j i s v a n b e l a n g d a t h e t p r o d u c t v o o r g e b r u i k i n d e p r i v é s f e e r b e s t e m d i s e n o o k d a a r b i n n e n i s g e b r u i k t d o o r d e b e n a d e e l d e. Vo o r l e t s e l s c h a d e g e l d t de f r a n c h i s e n i e t e n i s d e p r o d u c e n t a a n s p r a k e l i j k. Werkgevers W e r k g e v e r s a a n s p r a k e l i j k h e i d v a l t z o w e l o n d e r d e w e t t e l i j k e a a n s p r a k e l i j k h e i d a l s o n d e r c o n t r a c t u e l e a a n s p r a k e l i j k h e i d. O p w a t c o n t r a c t u e l e a a n s p r a k e l i j k h e i d i s, w o r d t in het volgende onderdeel nader ingegaan. D e w e t t e l i j k e a a n s p r a k e l i j k h e i d v a n w e r k g e v e r s i s v o o r s c h a d e d i e i s v e r o o r z a a k t d o o r o n d e r - g e s c h i k t e n ( w e r k n e m e r s ) e n n i e t - o n d e r g e s c h i k t e n ( p e r s o n e n d i e n i e t i n d i e n s t z i j n m a a r w e l o p d r a c h t k r i j g e n v a n d e w e r k g e v e r, z o a l s s t a g i a i r s e n u i t z e n d k r a c h t e n ). Een werkgever is risicoaansprakelijk voor de onrechtmatige daden van zijn onderges c h i k t e n. I n d i t g e v a l z i j n w e r k g e v e r s a a n s p r a k e l i j k v o o r d e s c h a d e d i e w e r k n e m e r s veroorzaken aan derden tijdens werktijd. Dit is een vorm van risico en valt onder wettelijke. 118

20 Artikel BW 1. Vo o r s c h a d e, a a n e e n d e r d e t o e g e b r a c h t d o o r e e n f o u t v a n e e n o n d e r g e s c h i k t e, i s d e g e n e i n w i e n s d i e n s t d e o n d e r g e s c h i k t e z i j n t a a k v e r v u l t a a n s p r a k e l i j k, i n d i e n d e k a n s o p d e f o u t d o o r d e o p d r a c h t t o t h e t v e r r i c h t e n v a n d e z e t a a k i s v e r g r o o t en degene in wiens dienst hij stond, uit hoofde van hun desbetreffende rechtsbetrekking zeggenschap had over de gedragingen waarin de fout was gelegen. 2. S t o n d d e o n d e r g e s c h i k t e i n d i e n s t v a n e e n n a t u u r l i j k e p e r s o o n e n w a s h i j n i e t werkzaam voor een beroep of bedrijf van deze persoon, dan is deze slechts aansprakelijk, indien de ondergeschikte bij het begaan van de fout handelde ter verv u l l i n g v a n d e h e m o p g e d r a g e n t a a k. 3. Z i j n d e o n d e r g e s c h i k t e e n d e g e n e i n w i e n s d i e n s t h i j s t o n d, b e i d e n v o o r d e s c h a d e a a n s p r a k e l i j k, d a n b e h o e f t d e o n d e r g e s c h i k t e i n h u n o n d e r l i n g e v e r h o u d i n g n i e t i n de schadevergoeding bij te dragen, tenzij de schade een gevolg is van zijn o p z e t o f b e w u s t e r o e k e l o o s h e i d. U i t d e o m s t a n d i g h e d e n v a n h e t g e v a l, m e d e g e l e t o p d e aard van hun verhouding, kan anders voortvloeien dan in de vorige zin is bepaald. De werkgever is echter alleen aansprakelijk als de werknemer dat zelf ook is en als de schade is veroorzaakt tijdens de uitvoer van de werkzaamheden in opdracht van de w e r k g e v e r. D e b e n a d e e l d e k a n v e r v o l g e n s k i e z e n w i e h i j a a n s p r a k e l i j k w i l s t e l l e n, d e w e r k n e m e r, d e w e r k g e v e r o f h e n s a m e n. D e w e r k g e v e r k a n d e s c h a d e a l l e e n v e r h a l e n op zijn ondergeschikte als deze door opzet of roekeloosheid de schade veroorzaakte. Wettelijke Artikel BW Indien een niet ondergeschikte die in opdracht van een ander werkzaamheden ter uito e f e n i n g v a n d i e n s b e d r i j f v e r r i c h t, j e g e n s e e n d e r d e a a n s p r a k e l i j k i s v o o r e e n b i j d i e werkzaamheden begane fout, is ook die ander jegens de derde aansprakelijk. In bovenstaand artikel is de risico van werkgevers voor niet-ondergeschikten vastgelegd. Voorbeeld 1 werkgevers J o o s t v a n Va a r t w e r k t b i j s c h i l d e r s b e d r i j f S u p e r P a i n t B V. H i j z e t b i j e e n k l a n t e e n l a d d e r t e g e n d e g e v e l, m a a r d e l a d d e r s c h u i f t w e g e n v a l t b o v e n o p e e n g e p a r k e e r d e a u t o. D e e i g e n a a r v a n d e a u t o k a n Joost en zijn werkgever aanspreken voor de schade. 119