Tekst Jowien van der Vegte, Niels Weiss, Marieke Kuipers, Marie-José Brandsma en Ina Roels
|
|
- Edith de Coninck
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Colofon Uitgave Provincie Noord-Holland Postbus MD Haarlem Tel.: (023) Fax: (023) Internetadres: adres: Eindredactie Provincie Noord-Holland Directie Beleid Sector Milieu Tekst Jowien van der Vegte, Niels Weiss, Marieke Kuipers, Marie-José Brandsma en Ina Roels Foto s en afbeeldingen Vereniging Natuurmonumenten, PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland, Harm Botman, provincie Noord-Holland. Grafische verzorging Provincie Noord-Holland MediaProductie Papier Hello matt, houtvrij MC Oplage exemplaren Haarlem, april 2006
2 PROVINCIE NOORD-HOLLAND Wandelroute in Nationaal Park Zuid-Kennemerland Wandelen door het Aardkundig Monument het Nationaal Park Zuid-Kennemerland
3 2 PROVINCIE NOORD-HOLLAND
4 INFORMATIE OVER DE ROUTE Startpunt Startpunt van de route is parkeerplaats Parnassia: te bereiken door aan het einde van de Zeeweg naar Bloemendaal aan Zee (N200) rechtsaf te slaan. Betaald parkeren voor auto s. Bus 81 vanuit Haarlem, 2x per uur, halte Bloemendaal strand. Lengte De route is circa 5 km lang; 1,5 uur lopen, gemakkelijk uit te breiden. Bijzonderheden Honden zijn niet toegestaan. In het gebied loopt vee (runderen en paarden). Als u de dieren tegenkomt: laat ze met rust, houd afstand, aai en voer ze niet! Er is een restaurant bij het startpunt. In het gebied zijn veel wandel- en fietspaden, ook gemarkeerde routes. Zie voor meer informatie Aardkundig Monument Noord-Holland heeft er inmiddels verschillende, maar wat is nu precies een Aardkundig Monument? De definitie luidt als volgt: Een aardkundig monument is een aardkundig object dat vanwege zijn bijzondere kenmerken door de provincie Noord-Holland tot monument benoemd is. Een Aardkundig Monument is dus een belangrijk, waardevol landschappelijk element dat een beschermde status heeft. De duinen van Nationaal Park Zuid-Kennemerland als Aardkundig Monument Waarom is het duingebied van Nationaal Park Zuid-Kennemerland een Aardkundig Monument? Dit duingebied is groot, zeer compleet en relatief ongerept. Er zijn een aantal plekken met actieve duinvorming, iets dat heel bijzonder is. Ook zijn er speciale duinvormen te vinden. Een prachtig voorbeeld van een paraboolduin, het soort duin waaruit het hele gebied is opgebouwd, is de Bruid van Haarlem.
5 Dit duin is in 2003 kaal gemaakt, waardoor de wind weer vat heeft gekregen op het zand en het duin weer in beweging is gekomen. De Bruid vertelt daarmee een belangrijk verhaal over de vorming en ontwikkeling van duinen zoals wij die aan de Nederlandse kust kennen. Daarom is de Bruid van Haarlem het symbool geworden van de aardkundige waarde van dit duingebied. Rondwandeling Deze wandeling voert u langs de Bruid van Haarlem en een aantal andere plekjes waar duinvormen en duinvorming te zien zijn. In tegenstelling tot de meeste wandelingen, waar veel aandacht is voor de planten en dieren en hun leefomgeving, richt deze wandelroute zich juist op de aardkundige processen die er plaatsvinden en plaatsvonden. Dat zijn de processen die er voor zorgen dat het landschap is zoals het nu is. Denk bijvoorbeeld aan de ondergrond (geologie), maar ook de landschapsvormen (geomorfologie). Ook worden er enkele erosieprocessen (afslijting) beschreven. Oude en Jonge Duinen Na de laatste ijstijd (vanaf ongeveer jaar geleden) is de zeewaterspiegel gaan stijgen. Eerst vrij snel, later minder snel. Vanaf het moment dat het water in een rustig tempo steeg (vanaf ruwweg jaar geleden) zijn er strandwallen ontstaan. Strandwallen zijn zandbanken langs de kust die het achterliggende wadachtige gebied van de Noordzee scheidden. Deze strandwallen zijn tot op de dag van vandaag in het landschap terug te vinden, zoals het eerste Aardkundig Monument van Noord-Holland; de strandwal bij Spaarnwoude, laat zien. Ook het centrum van Haarlem ligt op een strandwal. De complexen van strandwallen en de lage duinen die daarop gelegen zijn, worden de oude duinen genoemd. Ook onder de huidige, jonge duinen bevinden zich nog oude duinen. In de vroege Middeleeuwen veranderde het klimaat. Het weer werd 4 PROVINCIE NOORD-HOLLAND
6 stormachtig, waardoor de oude duinen grotendeels door de wind werden afgevlakt. De oude duinen waren breder dan het huidige duingebied, maar door de ruige zee sloeg er veel land af en enkele dorpen verdwenen in zee. Het zand dat werd afgeslagen belandde door de overwegend zuidwestelijke (zee)stroming weer aan land. Deze grote hoeveelheid zand was zeer vatbaar voor de wind, waardoor grote stuivende duinen ontstonden, die de overgebleven oude duinen bedekten. Op enkele plaatsen werden dorpjes bedekt door een metersdikke laag zand. De duinen liepen landinwaarts tot zij door mensen gestopt werden: beplanting hield het zand meer vast en zo werden dorpen langs de binnenduinrand gespaard. De duinen die in deze fase zijn gevormd worden de jonge duinen genoemd. Tegenwoordig is het duingebied ongeveer 5 km breed. Erosiegeul of wandelpad Onder erosie worden alle processen verstaan die er aan bijdragen dat het aardoppervlak wordt afgebroken. Bergtoppen worden afgevlakt en dalen worden opgevuld. Duinen zijn opgewaaid los zand, en hebben ook last van erosie. Zo verandert het landschap voortdurend, op grotere of kleinere schaal. Wanneer water van een duin naar beneden stroomt, zal de stroom zich concentreren op de laagste punten van de helling. Zo ontstaan er tijdelijke stroompjes, eigenlijk kleine riviertjes. Wandelpaden zijn vaak de routes met de minste weerstand. Doordat er op de paden geen begroeiing is, verzamelt het water zich hier in stromen. Deze stromen zijn verantwoordelijk voor grote slijtage aan de ondergrond. Langs het pad naar de top van de Hazenberg is goed te zien wat een invloed het stromende water heeft. Tijdens regenbuien zijn er geulen ontstaan die steeds verder uitslijten. Een geul kan zo steeds groter worden. Uiteindelijk kan zo een heel duin verdwijnen door stromend water. Op het pad waarbij u het zand van Langerak aan uw linkerkant ziet zijn interessante processen te zien. U ziet hoe het zand door de wind verplaatst wordt. De vegetatie wordt volledig overstoven door het zand. Deze dynamiek is typerend voor de duinen, en het optreden hiervan wordt tegenwoordig door natuurbeheerders als zeer positief ervaren. Stuivende duinen Het ontstaan van de jonge duinen ging gepaard met grootschalige verstuivingen. Het kale zand dat door de harde wind werd verplaatst maakte het voor de vegetatie moeilijk om houvast te vinden. Hierdoor werd het zand minder goed vastgelegd dan tegenwoordig. Grote oppervlakten bleven kaal en het zand bleef stuiven. De hoge, eerste duinenrij achter het strand met een zee- en windwerende functie bestond toen ook nog niet. De harde, zoute zeewind had vrij spel op de kale plekken in het duingebied. In het midden van de 19 e eeuw marcheerden de duinen nog volop door het gebied. WANDELROUTE 5
7 De nieuwe duinen begonnen op het strand, achter een pol helm of een stuk drijfhout. Steeds meer zand verzamelde zich, en de miniduintjes werden zandheuveltjes. Deze groeiden aan elkaar en over elkaar. Hieruit ontstond de voor de Nederlandse kust kenmerkende paraboolduinvorm: het duin krijgt de vorm van een halve boog, met de boog vooroplopend en de armen naar achteren. Door de hier overheersende zuidwestenwind zijn de paraboolduinen naar het noordoosten gericht. Eigenlijk is het hele gebied uit zulke duinen opgebouwd. De wind neemt het zand op aan de loefzijde van de duinrug en aan de luwe zijde valt het zand weer naar beneden. Zo verplaatst het duin zich met de overheersende windrichting mee. Parabolen groeiden deels aan elkaar en vormden rijen die steeds verder landinwaarts liepen. Een rij aan elkaar gegroeide paraboolduinen wordt een kamduin genoemd omdat de vorm aan een haarkam doet denken: een lange rug met tanden er dwars op. Tussen de paraboolrijen ontstonden grote valleien, die soms tot op het grondwater uitstoven. In Zuid-Kennemerland moet je totaal 5 duinenrijen over om de zee te bereiken. Op kaarten van de duinen is nog steeds te zien dat de meeste duinen paraboolvormen hebben in noordoostelijke richting. Door menselijke invloed, een milder klimaat en een voedselrijker milieu (stikstofdepositie door zure regen), zijn de duinen inmiddels volledig vastgelegd door plantengroei. De wind is de motor die er voor zorgt dat het zand in beweging blijft en duinvorming optreedt. Op meerdere plekken in het Nationaal Park zijn verstuivingsprojecten uitgevoerd: duinen of valleien zijn van begroeiing ontdaan en ook de bovenste bodemlaag met plantenwortels is verwijderd zodat het zand opnieuw kan gaan stuiven. Zo komt er weer wat van de natuurlijke dynamiek van zand en wind 6 PROVINCIE NOORD-HOLLAND
8 terug. Paraboolduinen kunnen lopen en valleien veranderen van vorm. Verstuiving in de valleien stopt als het grondwaterniveau bereikt wordt: nat zand stuift niet. De vochtige valleibodem vormt een goede groeiplaats voor bijzondere duinbloemen als parnassia, slanke gentiaan en orchideeën. Het paraboolduin de Bruid van Haarlem is ook gereactiveerd door de begroeiing en 20 cm bovengrond te verwijderen; het stuifproces is weer op gang gebracht. Het is een experiment; of het duin actief blijft en het zand blijft stuiven, is afwachten. Nu loopt het duin gemiddeld ongeveer 5 meter per jaar. Langs het wandelpad aan de achterkant is goed te zien dat het zand over de top wordt geblazen. Het duin zal over het wandelpad heen lopen, de achterliggende vallei in. Het Vogelmeer Langs het fietspad ligt het Vogelmeer. Dit is een meer dat rond 1952 is aangelegd. Het is gegraven voor de vogels en het gewonnen zand is verkocht. In 1956 werden er al 90 vogelsoorten geteld. Vrijwel alle grote meren in het Nationaal Park Zuid-Kennemerland zijn gegraven. Het zand werd onder andere gebruikt voor het uitbreiden van Haarlem en Amsterdam. Inmiddels is het Vogelmeer een ondiepe plas met een grote natuurwaarde. Veel planten en watervogels voelen zich hier prima thuis. Aan de zuidkant van het meer is een vogelkijkhut, waar u een mooi uitzicht heeft over het water. De Bruid van Haarlem Een duin met de naam De Bruid van Haarlem vraagt om een romantische verklaring. De reden dat het duin zo heet heeft te maken met de begroeiing. Het duin stond in het verleden vol met het wilgenroosje. Deze plant bloeit met roze bloemen, die na de bloei een witte pluim vormen. De zee van witte pluimen vormde op de duinhelling een dikke sluier, de associatie met een bruidssluier is dan snel gemaakt. Locaal heeft het wilgenroosje ook wel de bijnaam Bruid van Haarlem. In de Tweede Wereldoorlog werd bovenop De Bruid van Haarlem door de Duitsers een loopgravenstelsel aangelegd. Sindsdien is de plantaardige sluier van De Bruid verdwenen. Daarvoor in de plaats heeft de Bruid van Haarlem sinds 2003 een sluier van stuivend witgeel duinzand. Overal invloed van de wind De wind heeft de duinen gevormd en verandert het landschap nog steeds. Maar de wind heeft ook veel invloed op de begroeiing in het Nationaal Park. Zoveel, dat je bomen en struiken als kompas zou kunnen gebruiken. De meeste bomen en struiken kunnen niet goed tegen de zoute zeewind. De wind is vaak krachtig en het zout droogt de blaadjes uit. Daardoor hebben struiken en bomen vlakbij zee vaak een apart uiterlijk: de kant waar de wind vandaan komt, ziet er afgeschoren uit. Struiken zoals de liguster klimmen aan de zeezijde van een duin omhoog, maar zullen niet over de top groeien omdat daar de wind te hard is. Bomen vind je eigenlijk alleen aan de landzijde van hoge dui- WANDELROUTE 7
9 nen, in de luwte. Ook van die bomen komen de toppen niet boven het beschermende duin uit. In een vallei of op een vlakte krijgen bomen door de wind vaak een hele scheve, afgeschoren vorm. De overheersende windrichting is west tot zuidwest. Zo kun je aan de hand van de vorm van de bomen je richting bepalen, ook als de zon niet schijnt. De zeereep De zeereep is de eerste rij duinen vanaf het strand. Om het achterland te beschermen tegen overstromingen heeft men vanaf de jaren 30 de zeereep met helm beplant. Nu is dit een rechte, aaneengesloten, dijkachtige rij duinen met helm erop. De planten houden zand vast waardoor het duin op zijn plaats blijft. De zeereep houdt echter niet alleen de zee maar ook wind tegen. De duinen erachter zijn veel minder blootgesteld aan de wind. Daardoor zijn de verstuivingprocessen in deze duinen minder heftig dan in omstandigheden waar de mens nooit ingreep. Omdat de wind wel de motor is van de verstuivingprocessen in de duinen, hindert dit eigenlijk het natuurlijke duinsysteem. Een wens van de beheerders is om in de toekomst in een groot aaneengesloten gebied in het noordwesten van het Nationaal Park achter de zeereep grootschalige natuurlijke duinactiviteit te hebben. Dit kan op gang geholpen worden door op enkele plekken in de zeereep kunstmatige gaten of stuifkuilen te maken. Bij een meer open zeereep komt er meer wind en zout het gebied in, zodat de motor krachtiger wordt. Vanuit de stuifgaten kunnen dan weer paraboolduinen vanaf het strand en de buitenste duinenrij verder het gebied in lopen, net als toen het duingebied ontstond. Dit is een begin van een grootschalig natuurlijk(er) duinlandschap met wandelende duinen achter de zeereep. Nieuwe duintjes op het strand Kijk vanaf de strandopgang naar rechts: hier is iets bijzonders te zien. Vanaf deze strandopgang tot aan IJmuiden, zijn er kleine duintjes op het strand ontstaan. Door de ligging van de pier van IJmuiden wordt 8 PROVINCIE NOORD-HOLLAND
10 er zoveel zand aangevoerd, dat het strand steeds breder wordt. Opgedroogd zand verzamelt zich achter een pol gras of een stuk drijfhout en stuift op tot kleine duintjes. De duintjes groeien en veranderen elke dag dat het lekker waait. Hier kun je de allerjongste duintjes zien, de peuters en kleuters onder de duinen. Zo is ook de Bruid van Haarlem ooit begonnen. De jonge duintjes groeien hier tegen de vastgelegde zeereep aan en kruipen er tegenop. Bij IJmuiden is er een natte zone tussen de jonge duintjes en de zeereep: hier komt kwelwater uit de duinen op het strand. Doordat soms het zeewater daar ook nog bij komt, vormt het een heel bijzonder brakwatergebiedje, met planten als parnassia en orchideeën en dieren als de rugstreeppad. ROUTEBESCHRIJVING Vanaf de parkeerplaats neemt u het fietspad richting Vogelmeer (blauwe route, bordjes Vogelmeer). U passeert een veerooster en klaphekje. In het duingebied loopt vee: Schotse Hooglanders (runderen), Shetlandpony s en Koniks (Poolse paardjes). Als u ze tegenkomt: laat de dieren met rust, houd afstand en aai en voer ze niet. Wanneer u op het (verharde) fietspad loopt bevindt zich hier aan uw rechterhand de Hazenwei. In het Nationaal Park Zuid-Kennemerland zijn een aantal speelterreinen aangewezen, waar iedereen buiten wegen en paden mag lopen. In combinatie met de hoge duinen is de Hazenwei zo een waar speelparadijs! WANDELROUTE 9
11 Neem het onverharde wandelpad dat links afsplitst van het verharde fietspad (witte paaltjes). Het wandelpad over Langerak volgt u ongeveer 300 m. De zandvlakte waarop u loopt nadat u van het fietspad af bent gegaan, heet Langerak. Dit is een duinvallei die eeuwen in gebruik is geweest als landbouwgrond. Tot na de Tweede Wereldoorlog zijn hier duinaardappelen geteeld, tot het grondwater niet meer bereikbaar was. De grondwaterstand daalde door drinkwaterwinning. Enkele jaren geleden is, na ruim 100 jaar, de drinkwaterwinning geheel gestopt in dit gebied. Aan het eind van de vallei ziet u een groot kaal duin. Dat is de Bruid van Haarlem. Het natuurherstelproject waarbij de Bruid van Haarlem aan het stuiven is gebracht omvatte ook Langerak. Om Langerak in een waardevolle natuurlijke staat te krijgen is de vallei volledig ontdaan van de voedselrijke bovengrond. Op deze manier is hier een milieu ontstaan waar een waardevolle, zeldzame vegetatie, die in het duin thuishoort, een kans krijgt. De pionierbegroeiing die hier te verwachten is bestaat uit bijvoorbeeld waterpunge, dwergzegge, zeegroene zegge. Als u naar het zuiden (achterom) kijkt, krijgt u een idee hoe de vallei er uit zag voor het herstelproject: hoog opgaande begroeiing van duindoorn en duinriet. Doordat Langerak vrij kaal en arm aan vegetatie is verstuift hier ook veel zand. Enkele meters onder het huidige oppervlak bevinden zich de restanten van de oude duinen. Bij een aantal jaren met heftige stormen zou dit oude oppervlak tevoorschijn kunnen komen. Maar het kan ook zijn, dat de valleibodem vrij snel begroeid raakt doordat het grondwaterniveau bereikt wordt en het voor planten makkelijker wordt om zich te vestigen. Ga rechtdoor langs de zandvlakte en dan rechtsaf de trap op. U komt een informatiebord tegen over het aardkundig monument. De duintop die u beklimt heet de Hazenberg. Hier bevindt zich een uitzichtpunt waar u uitkijkt over Langerak en de Bruid van Haarlem, en naar het oosten het Vogelmeer en een groot deel van het 10 PROVINCIE NOORD-HOLLAND
12 Nationaal Park Zuid-Kennemerland. De Bruid van Haarlem is een zogenaamd paraboolduin en staat model voor het type duin waaruit het gebied uit is opgebouwd. (zie ook achtergrondinformatie over stuifprocessen). Op het pad dat u de Hazenberg op voert zijn een aantal interessante fysisch geografische processen zichtbaar. Onder het kopje erosiegeul of wandelpad is daar meer over geschreven. Neem vanaf de top van de Hazenberg (als u richting Langerak kijkt) het pad aan uw rechterhand. Bij de eerste splitsing houdt u links aan. Onderaan het duin weer rechts. U komt uit op het fietspad langs het Vogelmeer. Ga linksaf het fietspad op en neem het eerste paadje weer links (groene route). U kunt nu zeggen: Hier sta ik voor de Bruid van Haarlem, een uniek paraboolduin! Het pad waar u nu op loopt voert u achter de Bruid langs. Links van het pad ziet u het zand van de Bruid over de duintop heen komen. Ook hier bedekt het zand de vegetatie die op het duin stond. Als het flink gewaaid heeft, kan het zand tot op het wandelpad liggen. U bereikt een splitsing waar u 5 kanten op kunt. Neem hier het meest linkse pad, wederom de groene route. Wanneer u de steile trap afloopt, kijkt u rechts op een fossiel (niet meer actief) paraboolduin. Het pad (onderaan de trap) loopt door de vallei die voor het paraboolduin gelegen is. Het duin zelf heeft een U-vorm, die de term paraboolduin verklaart. Links en rechts van de hoge duintop ziet u de armen van de parabool. In de vallei groeien een paar berken op een rij. Deze bomen laten zien hoeveel invloed de wind kan hebben op planten en bomen. Als u naar het noorden (rechts) kijkt, kijkt u op een vrij kale duinhelling. Doordat die helling op het zuiden ligt, is de zon er krachtig. WANDELROUTE 11
13 Er heerst eigenlijk een soort van woestijnklimaat in het klein. Daar kunnen veel planten niet tegen. Het duinviooltje en muurpeper groeien er wel, en voor zandhagedissen zijn de kleine zanderige warme plekjes heel geschikt om hun eieren te leggen. De naar het noorden gerichte helling (links) heeft een gelijkmatig klimaat, hier schijnt de zon nooit lang op. Op zo n helling groeien veel planten, vaak struiken en helm. Een stukje verderop vindt u langs dit pad nog een interessant geomorfologisch fenomeen. Doordat het pad over een kammetje tussen twee duintopjes is aangelegd, wordt door wind- en wandelerosie de basis van beide toppen ondergraven. Hierdoor verliest het duin zijn stabiliteit en stort langzaam in. Deze aardverschuivingen zijn een 12 PROVINCIE NOORD-HOLLAND
14 veel voorkomend geomorfologisch proces dat ook op grotere schaal overal ter wereld te vinden is. Rechtdoor en later het fietspad naar rechts op. U loopt nu in noordelijke richting. Links van u ziet u de zeereep. De zeereep beschermt het achterland tegen de invloeden van zee. Omdat het een primaire waterkerende functie heeft is het in beheer bij Hoogheemraadschap van Rijnland. Het fietspad loopt door een laaggelegen vallei, de Peperedel geheten. Del is, net als duinpan, een oud woord voor duinvallei. Het is niet bekend wanneer deze del zijn naam heeft gekregen. Waarschijnlijk is dit aan het eind van de 19e eeuw geweest. In die tijd loonde het om na een zware storm te gaan strandjutten. Het is echter altijd verboden geweest om de voorwerpen te houden die men op het strand had gevonden. Het gebeurde daarom vaak dat jutters hun oogst verstopten in de duinen, om het later op te halen. Een aantal plaatsen in de duinen is vernoemd naar de voorwerpen die hier tijdelijk werden opgeslagen. Zo is er bijvoorbeeld de Lattendel (hout), de Butterkop (boter) en dus hier de Peperedel (peper). Deze vallei ligt vrij laag, waardoor de bodem s zomers vaak vochtig blijft en er s winters water staat. Dit soort seizoensmeertjes zijn een natuurlijk fenomeen in de duinen. Sinds het stoppen van de waterwinning in het Nationaal Park heeft het grondwater weer een vrij natuurlijk peil. Kenmerkende planten van natte duinvalleien zijn in grote getalen teruggekomen: de Peperedel is in augustus wit van de parnassia met wat rozerood van orchideeën. Bij de kruising na de Peperedel gaat u links, richting strandslag Kattendel. Op het strand kunt u kiezen. Aangeraden wordt, de wandeling een stukje uit te breiden door naar het noorden (rechts) te lopen. Bekijk en beklim de jonge duintjes van dichtbij. De terugweg is daarna makkelijk: omdraaien en over het strand tot restaurant Parnassia lopen. Als u vanaf de strandopgang direct terug wilt, gaat u linksaf het strand op. U ziet restaurant Parnassia vanzelf liggen op de zeereep. Achter het restaurant is de parkeerplaats waar de wandeling begon. In het Nationaal Park Zuid-Kennemerland zijn veel wandelroutes uitgezet, van verschillende lengtes. Ook via de fietspaden is het gebied goed te verkennen. Elke week worden er excursies georganiseerd met diverse thema s. Kijk voor meer informatie op WANDELROUTE 13
15 WANDELROUTE NATIONAAL 14 PROVINCIE NOORD-HOLLAND
16 PARK ZUID-KENNEMERLAND WANDELROUTE 15
Geschiedenis van de duinen
Geschiedenis van de duinen Bijna de hele Nederlandse kust bestaat uit duinen. We weten hier niet beter, dan dat dat heel normaal is. Toch is dat niet zo. De kust van Frankrijk, Spanje en Portugal bijvoorbeeld
Nadere informatieDe Muy, De Slufter en Eierland
Staatsbosbeheer T 030 6926111 www.staatsbosbeheer.nl Wandelen Fietsen Paardrijden De Muy, De Slufter en Eierland Duinen van Texel, door zeestromen, wind en mensen ontstaan Duinen van Texel Het noordelijke
Nadere informatieBergen in het vlakke land
Wandelnetwerk Noord-Holland Bergen in het vlakke land Openlucht skibaan Il Primo, waar het hele jaar kan worden geskied. Tekst en foto s: Joop Duijs E en van de mooiste stukjes natuur van Noord-Holland
Nadere informatieHet Heide-Erlebnispfad bij Altenlotheim
Het Heide-Erlebnispfad bij Altenlotheim Lengte van de wandeling: Hoogte verval: Korte omschrijving: Aanvullende informatie: Soort wandelroute: 4,1 km.(± 2 uur) 100 meter (laagste punt is 292 meter; hoogste
Nadere informatieInformatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk
Informatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk De kust is (niet) veilig! De dijk aan de kust van Petten ziet er zo sterk en krachtig uit, maar toch is hij niet
Nadere informatieAantal 2014 Opp. Luchtfoto 2014
Noordvoort - Monitoring ontwikkeling geomorfologie Verandering overstuivingszones 2014-2015 Ter verbetering van de dynamiek in de zeereep tussen Zandvoort en Noordwijk zijn een aantal stuifkuilen aangelegd.
Nadere informatieCamping Achter Port Zélande ligt camping Port Zélande. Deze camping ligt midden in de natuur met veel ruimte en rust. (tel ).
De Duindoorn is één van de eerste struiken die zich in een duingebied vestigt. Hij wordt dan ook pionierplant genoemd, die gemakkelijk in het voedselarme zand wortelt en de grond daarmee geschikt maakt
Nadere informatie9-4-2013 Wandelroute Zuid Limburg - Vijlen. www.wandelwiki.be
9-4-2013 Wandelroute Zuid Limburg - Vijlen Geuldal en Vijlenerbos. We maken een wandeling in het Zuid-Limburgse heuvellandschap, dus dat wordt klimmen en dalen. Vanuit Vijlen lopen we over veldwegen naar
Nadere informatieNu geen verstuivingen in de Noordwest Natuurkern NPZK!
Nu geen verstuivingen in de Noordwest Natuurkern NPZK! Verstuivingen in de duinen Verstuivingen in de kustduinen zijn een belangrijk proces waardoor weer nieuwe duinen en duinvalleien kunnen ontstaan en
Nadere informatieOntdekkingstocht duin, bos en strand
Ontdekkingstocht duin, bos en strand Opdracht 1 Het noorden van de kaart Start deze ontdekkingstocht op de parkeerplaats van Ecomare. Om te weten of je goed loopt, is het belangrijk dat je de kaart goed
Nadere informatieRondwandeling van Densberg naar de Kellerwaldturm
Rondwandeling van Densberg naar de Kellerwaldturm Lengte van de wandeling: Hoogte verval: Korte omschrijving: Aanvullende informatie: Soort wandelroute: 8,9 km.(± 2,5 uur) 429 meter (laagste punt is 376
Nadere informatiewww.wandelwiki.be Landgoederen Klarenbeek en De Haere. 27-11-2012 Wandelroute Veluwe - Doornspijk
27-11-2012 Wandelroute Veluwe - Doornspijk Landgoederen Klarenbeek en De Haere. We wandelen met Lupus in het overgangsgebied tussen de voormalige Zuiderzee en de Veluwe. Doornspijk is een overwegend agrarische
Nadere informatieWandelroutes over het Wekeromse Zand. Lengtes: 2,5 tot 7,5 km
Welkom op het Wekeromse Zand Wandelroutes over het Wekeromse Zand. Lengtes: 2,5 tot 7,5 km Het Wekeromse Zand is een van de laatste grote stuifzandgebieden van Nederland. Het landschap is zeer afwisselend
Nadere informatieWandelroute Heerenduinen Nationaal Park Zuid-Kennemerland
Wandelroute Heerenduinen Nationaal Park Zuid-Kennemerland 4.5 km wandelen Hoge duintoppen met fantastisch uitzicht, bossen met eeuwenoude eiken en zingende nachtegalen in het voorjaar. Dat is landgoed
Nadere informatieDe duinen hebben een belangrijke functie in ons land:
De duinen De duinen hebben een belangrijke functie in ons land: 1 Zeewering 2 Waterwingebied en waterberging 3 Recreatie 4 Natuurwetenschappelijk onderzoek en natuurstudie Laatst las ik: Als de zeespiegel
Nadere informatieDe Aardkundige en landschappelijke waarde van de Havikse eng.
De Aardkundige en landschappelijke waarde van de Havikse eng. 2006 (SME) Hubert Mettivier Meijer, fysisch geograaf Aardkundige waarde? Omdat de term niet aan iedereen bekend is leggen we het kort uit.
Nadere informatieWandelen Wandelroute Leuvenumse Bos, bij Ermelo
Wandelen Wandelroute Leuvenumse Bos, bij Ermelo 5 km Waar Leuvenumse bossen Vertrekpunt Parkeerplaats Poolseweg [https://maps.google.com/? q=52.3032,5.71531] Gevarieerde wandelroute langs de Leuvenumse
Nadere informatieTussenresultaten De Zandmotor: Aanjager van innovatief kustonderhoud
Tussenresultaten 2011-2015 De Zandmotor: Aanjager van innovatief kustonderhoud De Zandmotor In 2011 is voor de kust van Ter Heijde en Kijkduin De Zandmotor aangelegd: een grote kunstmatige zandbank in
Nadere informatieNatuurpad De Mient. Wandelen. In het Nationaal Park Duinen van Texel
Staatsbosbeheer Duinen van Texel Ruijslaan 92, 1796 AZ De Koog T 0222-312228 www.staatsbosbeheer.nl Wandelen Natuurpad De Mient In het Nationaal Park Duinen van Texel Natuurpad De Mient De Mient was een
Nadere informatieKustlijn van de Noordzee
International Wadden Sea School www.iwss.org 150.000 jaar geleden - 150.000 jaar geleden was het hele Noordzeebekken bedekt met een dikke ijslaag: dit was de Saale ijstijd. - Alle zeewater was in gletsjers
Nadere informatieWandelnetwerk Noord-Holland. Vanaf het 53 meter hoge duin heeft u een geweldig uitzicht over het Noord-Hollandse landschap.
Wandelnetwerk Noord-Holland Uit de brand Vanaf het 53 meter hoge duin heeft u een geweldig uitzicht over het Noord-Hollandse landschap. Tekst en foto s: Joop Duijs D at schiet niet op' bromt een pensionado
Nadere informatieWandelroute Zwarte Berg, vlak bij Drunen
Wandelroute Zwarte Berg, vlak bij Drunen 4.3 km wandelen Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen is een uniek stuifzandgebied in West-Europa. Op deze route zie je niet alleen zandheuvels, maar ook
Nadere informatieDynamisch kustbeheer - Kustveiligheid en natuur profiteren van stuivend zand
Dynamisch kustbeheer - Kustveiligheid en natuur profiteren van stuivend zand Moniek Löffler (Bureau Landwijzer), Petra Goessen (Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier), Tycho Hoogstrate (PWN), Bert
Nadere informatieStruinen door De Stille Kern
58 Horsterwold Struinen door De Stille Kern Een 900 hectare groot natuurgebied waar natuurlijke processen volop de ruimte krijgen. Het gebied wordt begraasd door een kudde konikpaarden, die zorgen voor
Nadere informatieHet landschap als randvoorwaarde voor stuifzand natuur
Het landschap als randvoorwaarde voor stuifzand natuur Onderzoek stuifzandprocessen in relatie tot beheer 20-06-2013, Michel Riksen Inhoud Inleiding stuifzand als geomorfologische eenheid Onderzoek stuifzand
Nadere informatieRondwandeling vanuit Schmittlotheim
Rondwandeling vanuit Schmittlotheim Lengte van de wandeling: Hoogte verval: Korte omschrijving: Aanvullende informatie: Soort wandelroute: 5,5 km.(± 2 uur) 160 meter (laagste punt is 286 meter; hoogste
Nadere informatieStaatsbosbeheer T Eexterveld. Wandelen in het plantenparadijs - 7 km
Staatsbosbeheer T 0592 248 984 www.staatsbosbeheer.nl Eexterveld Wandelen in het plantenparadijs - 7 km Ruimte voor bijzondere planten In de verte ziet u ze al staan: de Schotse Hooglanders die meehelpen
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde Loonse en Drunense duinen
Werkstuk Aardrijkskunde Loonse en Drunense d Werkstuk door een scholier 1890 woorden 30 oktober 2004 7 79 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde De Loonse en Drunense D A. Tot welk landschapstype behoort het
Nadere informatieBedreigingen. Broeikaseffect
Bedreigingen Vroeger gebeurde het nogal eens dat de zee een gat in de duinen sloeg en het land overspoelde. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer. De mensen hebben de duinen met behulp van helm goed vastgelegd
Nadere informatieBron: Caroline Pluvier & Ruud Schreuder 1
3. Rondje Aghios Georgios Nilias Een prachtige wandeling van 5,5 kilometer in een rondje boven Aghios Georgios met indrukwekkende vergezichten. Hij is vooral erg mooi in mei, met de vele bloemen en de
Nadere informatieBron: Caroline Pluvier & Ruud Schreuder 1
3. Rondje Aghios Georgios Nilias Een prachtige wandeling van 5,5 kilometer in een rondje boven Aghios Georgios met indrukwekkende vergezichten. Hij is vooral erg mooi in mei, met de vele bloemen en de
Nadere informatieVind de mooiste fietsroutes op www.route.nl. Fietsroute 121570 Badhoevedorp, Spaarndam en Haarlem
Fietsroute 121570 Badhoevedorp, Spaarndam en Haarlem Praktische informatie Dichtstbijzijnde parkeerplaats winkelpolder De Ronde Venen Dichtstbijzijnde parkeerplaats vanaf eindpunt winkelpolder De Ronde
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL-COMPEX 2006
Bijlage VMBO-GL en TL-COMPEX 26 tijdvak 1 BIOLOGIE CSE GL EN TL COMPEX Deze bijlage bevat informatie. 613-1-589b DUINEN INFORMATIE 1 DUINGEBIEDEN Het grootste deel van de Nederlandse kust bestaat uit duingebieden.
Nadere informatieJubileum Wandelroute. Lengte ± 25 km
Jubileum Wandelroute Lengte ± 25 km 02 Start Einde Legenda Jubileumwandeling 04 Gezinswandeling door Kale Duinen. 05 Verkorte route. Naar keuze via punt 15 over Groote Veen oost of naar punt 17 over Groote
Nadere informatieLUZENKAMPROUTE. Beschrijving van deze wandeling.
LUZENKAMPROUTE Deze route voert door het Bremmersbos, de Luzenkamp en een gedeelte van de Melickerheide. Houdt u bij het volgen van de route ook het bijgevoegde kaartje bij de hand. Beschrijving van deze
Nadere informatieDe Noordzee HET ONTSTAAN
De Noordzee De Noordzee is de zee tussen Noorwegen, Groot-Brittannië, Frankrijk, België, Nederland, Duitsland en Denemarken. De Noordzee is een ondiepe (30-200 m) randzee van de Atlantische oceaan met
Nadere informatieLeefgebieden in de duinen. Les met werkblad - biologie
Groep 5 t/m 8 Les met werkblad - biologie Doel: Leerlingen weten na de les dat leefomstandigheden op kleine stukjes van een gebied sterk kunnen verschillen. Leerlingen kunnen noemen dat er door hoogteverschillen
Nadere informatieRoute 12: Densberg Kellerwaldturm Dodenau - Densberg
Route 12: Densberg Kellerwaldturm Dodenau - Densberg Lengte van de wandeling: Hoogte verval: Korte omschrijving: Aanvullende informatie: Soort wandelroute: 13,5 km.(± 3,5 uur) 429 meter (laagste punt is
Nadere informatieRondwandeling vanuit Schmittlotheim via de Himmelsbreite
Rondwandeling vanuit Schmittlotheim via de Himmelsbreite Lengte van de wandeling: Hoogte verval: Korte omschrijving: Aanvullende informatie: Soort wandelroute: 7,4 km.(± 2,5 uur) 158 meter (laagste punt
Nadere informatieDeze wandeling voert je door naald- en loofbos, maar vooral door een bijzonder stuifzand, het Hulshorsterzand.
Wandelen Wandelroute Leuvenhorst over het Hulshorsterzand bij Harderwijk 7 km Waar Leuvenumse bossen Vertrekpunt Parkeerplaats Hierderweg [https://maps.google.com/? q=52.3426,5.70787] De wandelroute Leuvenhorst
Nadere informatieBeheerplan bijzondere natuurwaarden Solleveld & Kapittelduinen
Beheerplan bijzondere natuurwaarden Solleveld & Kapittelduinen Samenvatting van het Ontwerpbeheerplan 2012-2017 Oktober 2011 Een bijdrage aan het Europese programma Natura 2000 Het Ontwerpbeheerplan is
Nadere informatieGemeente Veghel. De Bunders. Water- wandelroute
Gemeente Veghel De Bunders Water- wandelroute Water- wandelroute De Bunders 2 In de wijk De Bunders ligt een gescheiden rioolstelsel Dat wil zeggen dat het regenwater van de straat niet via het riool wordt
Nadere informatieLANDGOED BEERZE. ROUTE 4,2 km
LANDGOED BEERZE ROUTE 4,2 km Een heerlijke wandeling voor de hele familie door de bossen bij Beerze, vlak bij Ommen. Lekker lopen langs heide, stuifduinen en ook via het oude huis Beerze. Route gemaakt
Nadere informatie2 Bemesting 44 2.1 Meststoffen 44 2.2 Soorten meststoffen 46 2.3 Grondonderzoek 49 2.4 Mestwetgeving 49
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Bodem en grond 9 1.1 Grond, bodem en grondsoorten 9 1.2 Eigenschappen van grond 20 1.3 Problemen met de grond 23 1.4 Verbeteren van landbouwgronden 30 1.5 Transport van
Nadere informatie27-12-2013 Wandelroute Twente Hezingen. www.wandelwiki.be
27-12-2013 Wandelroute Twente Hezingen Galgenberg en Paardenslenkte. We maken een prachtige wandeling in het buitengewoon stille en glooiende grensgebied van Nederland en Duitsland ten noorden van Ootmarsum.
Nadere informatieRoute 10: Via het Kellerwald naar Altenlotheim en via het Lorfetal terug
Route 10: Via het Kellerwald naar Altenlotheim en via het Lorfetal terug Lengte van de wandeling: Hoogte verval: Korte omschrijving: Aanvullende informatie: Soort wandelroute: 11,5 km.(± 3 uur) 239 meter
Nadere informatie2 Controle isolerende en beschermende voorzieningen
Aan Gemeente Den Haag Behandeld door Tim Groen T.a.v. De heer M.P. Pluim E Tim.Groen@MWHGlobal.COM Van De heer T.H. Groen T 015 7511866 Betreft Controle isolerende maatregelen stortplaatsen Westduinpark
Nadere informatieBarntrup Lippenland. Over de Beckerberg langs de 'Grensweg' Niedersachsen - Nordrhein Westfalen. 3 uur - 9 Km hoogtemeters
Barntrup Lippenland Over de Beckerberg langs de 'Grensweg' Niedersachsen - Nordrhein Westfalen 3 uur - 9 Km - 230 hoogtemeters Deze korte rondwandeling door het Lippenland bij Barntrup, gaat over brede
Nadere informatieWandelroute De Diepen, Sint-Jansberg
Wandelroute De Diepen, Sint-Jansberg 4 km wandelen Deze stevige wandeling gaat grotendeels door het bos. Beklim de steile berg en kijk uit over drie provincies en het Duitse Reichswald op deze mooie wandelroute
Nadere informatieBijlage VMBO-KB 2006 BIOLOGIE CSE KB. tijdvak 1. Deze bijlage bevat informatie. 600013-1-663b
Bijlage VMBO-KB 2006 tijdvak 1 BIOLOGIE CSE KB Deze bijlage bevat informatie. 600013-1-663b DUINEN INFORMATIE 1 DUINGEBIEDEN Het grootste deel van de Nederlandse kust bestaat uit duingebieden. De duinen
Nadere informatieKennemerland Trail 15,3 kilometer hoogtmeters route en foto s: Han Savelkoel
Kennemerland Trail 15,3 kilometer - 135 hoogtmeters route en foto s: Han Savelkoel Kenmerken Nederland kent ruim 500 kilometer kustlijn. De Kennemerland Trail voert door een van de mooiste stukjes kustnatuur
Nadere informatieDASSENWERK. werkbladen opdrachten Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen. Locatie De Drie Linden Giersbergen 8 Drunen
DASSENWERK werkbladen opdrachten Locatie De Drie Linden Giersbergen 8 Drunen 2012 Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen 1. Waar ben je? Je onderzoekt vandaag een klein gebied van Nationaal Park De
Nadere informatieDrie aardkundige monumenten
10 Drie aardkundige monumenten Aardkundige monumenten geven iets weer van de ontstaansgeschiedenis van ons landschap. Een geschiedenis die ons honderden, duizenden of zelfs miljoenen jaren terugvoert in
Nadere informatieDe Dennen. Wandelen. Paardrijden. Fietsen. Onderedeel van Nationaal Park Duinen van Texel
Staatsbosbeheer Nationaal Park Duinen van Texel Ruijslaan 92, 1796 AZ De Koog T 0222-317741 www.staatsbosbeheer.nl Wandelen Fietsen Paardrijden De Dennen Onderedeel van Nationaal Park Duinen van Texel
Nadere informatieWandelroute Empese en Tondense Heide, bij Zutphen
Wandelroute Empese en Tondense Heide, bij Zutphen Praktische informatie Deze route kan erg drassig zijn. Trek daarom laarzen of waterdichte schoenen aan. 5 km wandelen Een natuurgebied dat in tegenstelling
Nadere informatieAmsterdamse. Waterleidingduinen en N.P. N.P. Zuid-Kennemerland Wandelen, Nederland. De gebieden
Praktische informatie Herfst tussen de herten de Amsterdamse Waterleidingduinen en Nationaal Park Zuid-Kennemerland, Op Pad 7-2011 Amsterdamse Waterleidingduinen en N.P. Zuid-Kennemerland Wandelen, Nederland
Nadere informatieDe Dennen. Wandelen. Paardrijden. Fietsen. Onderedeel van Nationaal Park Duinen van Texel
Staatsbosbeheer Nationaal Park Duinen van Texel Ruijslaan 92, 1796 AZ De Koog T 0222-317741 www.staatsbosbeheer.nl Wandelen Fietsen Paardrijden De Dennen Onderedeel van Nationaal Park Duinen van Texel
Nadere informatieLIFE+ IN DE AMSTERDAMSE WATERLEIDINGDUINEN
LIFE+ IN DE AMSTERDAMSE WATERLEIDINGDUINEN De AWD maakt onderdeel uit van Natura 2000, een netwerk van beschermde Europese natuurgebieden. Dankzij een LIFE+ subsidie kan Waternet het duin de komende jaren
Nadere informatieWerkzaamheden in Meijendel en Berkheide van september 2017 tot maart Zorg voor onze duinen
Werkzaamheden in Meijendel en Berkheide van september 207 tot maart 208 Zorg voor onze duinen De duinen zorgen voor ons water, wij zorgen voor onze duinen. Meijendel en Berkheide zijn belangrijk voor de
Nadere informatie: Bieskemaar 1 : 9735 AE Groningen. : 70% verhard. -- Een verrassende route, vertrekt vanaf het recreatiepark
Afstand Provincie Plaats Vertrekpunt : 15 KM : Groningen : Groningen : P Kardinge bij : Bieskemaar 1 : 9735 AE Groningen Bijzonderheden : Park, bos, hoge land : 70% verhard RA = Rechtsaf LA = Linksaf RD
Nadere informatieDynamisch kustbeheer. Erna Krommendijk. Milieufederatie Noord-Holland. Versneller van duurzaamheid
Dynamisch kustbeheer Erna Krommendijk Milieufederatie Noord-Holland Programma veldbezoek 15 november 2013 Welkom / introductie Veldbezoek met diverse toelichtingen Lunch Wensen en kansen in deelgebieden:
Nadere informatie: De Koog-Texel. : De Koog : : heide en uitkijktoren
Afstand Provincie Plaats Vertrekpunt Bijzonderheden : 16 KM : Noord Holland : De Koog-Texel : P Badweg : De Koog : : strand, duinen, bos : heide en uitkijktoren : versie februari 2018 RA = Rechtsaf LA
Nadere informatieModel 1, Kust. 1 Intro
Model 1, Kust 1 Intro Het gidsmodel Kust beschrijft de Nederlandse duinenkust, het overgangsgebied tussen land en zee. Duinenkusten komen voor langs de hele Noordzeekust, van de Waddeneilanden tot de Zuid-Hollandse
Nadere informatieLAW 14 (01) Bergen aan Zee - Schoorl
14) 13.7 km LAW 14 (01) Bergen aan Zee - Schoorl LAW Bosrijk Kust en duinen Groot-Frieslandpad (LAW LAW 14 (01) Bergen aan Zee - Schoorl Topografische kaarten: NGI 2015 / Dienst voor het kadaster en de
Nadere informatieAangedragen inzichten door Staatsbosbeheer, Rijkswaterstaat en Vitens 10 februari 2014
Notitie Ontwikkelingen kustvak paal 15-20 op Terschelling Aangedragen inzichten door Staatsbosbeheer, Rijkswaterstaat en Vitens 10 februari 2014 In deze notitie worden enkele belangrijke aspecten van het
Nadere informatieLesbrief. Dijken. Kijken naar dijken. www.wshd.nl/lerenoverwater. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta
Lesbrief Dijken Kijken naar dijken www.wshd.nl/lerenoverwater Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Kijken naar dijken Zonder de duinen en de dijken zou jij hier niet kunnen wonen: bijna de
Nadere informatieDoor de heuvels langs kapelletjes
ROUTE 7 afstand: DUUR: type: ZWAARTE: LAAGSTe punt: 12,0 km 3,5 uur rondwandeling 2 (afstand, klimmen) 0m, Hoogste punt: 300m kokkari Door de heuvels langs kapelletjes Er naar toe Kokkari ligt aan de noordkust
Nadere informatieBewonersplatform Kerkrade-Oost- Wandelen in Kerkrade
Bewonersplatform Kerkrade-Oost- Wandelen in Kerkrade WETENSWAARDIGHEDEN Startpunt: Museumplein. Hier kunt u uw auto parkeren. Duur: 45 tot 70 minuten. Heuvelachtig Niet geschikt voor mensen die moeilijk
Nadere informatieWelkom bij de spannendeschemerspeurtocht
Welkom bij de spannendeschemerspeurtocht! Op de volgende blaadjes staan aanwijzingen en foto s. Volg de aanwijzingen en kijk of je de foto s herkent. Ook worden er vragen gesteld. Omcirkel het antwoord
Nadere informatieLe tour du Mont Ventoux 2014
Le tour du Mont Ventoux 2014 Geen berg zo hoog of... deel 2 waar gaan we heen? 16 december 2013 Fietstocht Mont Ventoux, Pagina 1 Waar ben ik aan begonnen...? Nou, om eerlijk te zijn weet ik dat wel. Maar
Nadere informatieDE Hoek van Holland (ook genoemd de Beer") is door het graven van de
226 DE LEVENDE NATUUR. deelen. Nog kwam Frans Kooymans, ook een jeugdig lid van onze Haagsche Club van Trekwaarnemers" als photografisch medewerker opdagen. Ziehier dan de vrucht van een echt prettige
Nadere informatieOpdrachtkaarten Herfst
Zandspoor Opdrachtkaarten Herfst Zandspoor Opdrachtkaarten Herfst Je gaat in het duingebied onderzoek doen naar allerlei dingen die met zand te maken hebben. De materialen die daarvoor nodig zijn, zitten
Nadere informatieKORTE STRUIN 14 Mei Op de But: groen avontuur in het Nederrijkbos
KORTE STRUIN 14 Mei 2017 Op de But: groen avontuur in het Nederrijkbos Door: Frans Sijben - Nijmegen De But is een oud gebied bij Groesbeek. Het valt onder de boswachterij Groesbeek. De But is een onderdeel
Nadere informatie2017 versie 1 ( )
2017 versie 1 (01-01-2017) WANDELEN DOOR NATIONAAL PARK WEERRIBBEN-WIEDEN Etappe A 12 km * = bezienswaardigheid (meer informatie vindt u achterin) Vertrek Het Doevehuis 0561 47 73 94 1. Met uw rug naar
Nadere informatieDynamisch duin Landschap van de eeuwige jeugd
Dynamisch duin Landschap van de eeuwige jeugd Dynamisch duin landschap van de eeuwige jeugd Wie gericht gebruik maakt van de dynamische krachten van zee, wind en zand in de kuststrook, bevordert een veilige
Nadere informatieLangs het wandelpad vind je allerlei verschillende struiken, zoals meidoorn, sleedoorn, kornoelje, distel, berenklauw en vogelwikke.
Rondje Molenplas 5.8 km wandelen Maak een fraaie wandeling rond de Molenplas. Geniet van het uitzicht over het water, breng een bezoekje aan de Hompesche Molen en sta eens stil bij het bijzondere bomenmonument!
Nadere informatiePlanten en dieren in de duinen. Interactief verhaal
Interactief verhaal Doel: Leerlingen kennen na de les een aantal belangrijke eigenschappen van planten en dieren. Konijnen leven, hazen niet. Konijnen zijn sprinters, hazen zijn lange afstand renners.
Nadere informatieColofon. Gemeente Vught. Alle rechten voorbehouden
RONDJE Een wandeling langs de oever van een Colofon Uitgave Gemeente Vught: 0 Tekst Wandelplatform Vught Fotografie Cily van den Wildenberg Peter van de Wiel Vormgeving Waldo van Bokhoven BOWfor, Vught
Nadere informatieSoms moet de lucht omhoog omdat er een gebergte ligt. Ook dan koelt de lucht af. Er ontstaan wolken en neerslag. Dit is stuwingsregen.
Samenvatting door een scholier 1790 woorden 1 juni 2016 7,9 13 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 2: KLIMATEN 2.1 Klimaten Waardoor is het niet
Nadere informatieVroeger, toen hier ijs lag...
Vroeger, toen hier ijs lag... Opdrachtenboekje bij het geologisch leerpad Datum Naam Boekje Geo-pad 1 Inleiding Vroeger, toen hier ijs lag De titel van dit opdrachtenboekje is niet voor niets gekozen.
Nadere informatieStaatsbosbeheer T Oudemolense Diep. Wandelen langs de beek - 7 km
Staatsbosbeheer T 0592 248984 www.staatsbosbeheer.nl Oudemolense Diep Wandelen langs de beek - 7 km Zilveren lint door het dal Een bezoek aan het Drentsche Aa-gebied is niet compleet zonder een blik op
Nadere informatieRoute 2: Wandeling langs de zuidkant van Frankenau
Route 2: Wandeling langs de zuidkant van Frankenau Lengte van de wandeling: Hoogte verval: Korte omschrijving: Aanvullende informatie: Soort wandelroute: 6,8 km..(± 2,5 uur) 99 meter (laagste punt is 384
Nadere informatieSP 4 (Terschelling 01) West- Terschelling haven - Midsland aan Zee
Page 1 of 7 SP 4 (Terschelling 01) West- Terschelling haven - Midsland aan Zee Waddenwandelen (SP 4) Kust en duinen Heide en zand(grond) Bosrijk Streekpad 10.8 km Terschelling is het eiland van Willem
Nadere informatieDE BANEN NAAR EEN HOGER PEIL
DE BANEN NAAR EEN HOGER PEIL Bekijk op https://www.youtube.com/watch?v=pgyczqy-krm voor het herinirichtingplan Sarsven en De Banen. Begin vorige eeuw kwamen plantenliefhebbers uit het hele land al naar
Nadere informatie- Op de terugweg hiervan kwamen ze op één punt bijeen, Utrecht. ( auto s)
Samenvatting door Saskia 1046 woorden 8 april 2014 7,5 4 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo 2.4 Files oplossen Files 29 mei 1955 was er in Nederland de eerste file. Duizenden inwoners van
Nadere informatieOp het informatiepaneel voor je lees je alles over het Kleine Meer, het venherstel en bijzondere dieren en planten die genieten van dit ven.
Wandelroute Fuut 4 km wandelen Welkom in natuurgebied Kleine Meer! Het Kleine Meer is in 2016 hersteld. Nu is dit ven met omringende heide, bossen en zandverstuivingen een belangrijk leefgebied voor bijzondere
Nadere informatie: Diever, Drents Friese Wold. : bij informatiecentrum : Bosweg 2a : 9781 LE Diever
Afstand Provincie Plaats Vertrekpunt : 18 KM : Drenthe : Diever, Drents Friese Wold : P Diever : bij informatiecentrum : Bosweg 2a : 9781 LE Diever RA = Rechtsaf LA = Linksaf RD = Rechtdoor ri. = Richting
Nadere informatieWandelroute Rondom de Soester Duinen
Wandelroute Rondom de Soester Duinen Deze route wordt aangeboden door de toeristisch georiënteerde bedrijven rondom de Soester Duinen Start- en eindpunt: De route heeft 8 mogelijke startpunten Afstand:
Nadere informatieNaßfeld Gasteinertal
Naßfeld Gasteinertal Sportgastein Naßfeld - Naturschauweg - Uitzichtpunt - Veitbauernhütte - Naßfeldfalm - Pottinger Hütte - Moises Hütte - Schareckalm - Sportgastein ***** - 8 Km - 280 Hm - 4:30 uur Deze
Nadere informatiePanoramapad, vlak bij Bergeijk
Panoramapad, vlak bij Bergeijk 7.3 km wandelen De 'gele' route loopt langs de meeste hoogtepunten van De Plateaux - Hageven. Voor een deel steek je zelfs de grens over en wandel je in België. Je wandelt
Nadere informatie1. Start: P naast kasteel Wijlre
Afstand Provincie Plaats Vertrekpunt : 16 KM : Limburg : Wijlre-Valkenburg : Wijlre : P aan de Beertsenhoven : Naast Kasteel Wijlre RA = Rechtsaf LA = Linksaf RD = Rechtdoor ri. = Richting Bijzonderheden
Nadere informatieNEDERLANDSE WANDELSPORT BOND Pieterskerkhof 22, 3512 JS Utrecht - Tel.: 030 2 31 95 58 - e-mail: info@nwb-wandelen.nl
Routewijzigingen Duinweg. Aanvullingen en correcties op de Duinweg De genummerde PWN-wandelroutes, waarnaar in de routebeschrijving van de Duinweg wordt verwezen, zijn vervangen door wandelroutes met een
Nadere informatieDe Fietstocht Op zoek naar de West Brabantse Waterlinie! De Fietstocht. Op zoek naar de West Brabantse Waterlinie!
De Fietstocht Op zoek naar de West Brabantse Waterlinie! Benodigdheden: Fiets Een mooie dag (anders een regenjas of paraplu) Pen of potlood De routebeschrijving en opdrachten (print daarom dit formulier
Nadere informatie