Archief Wim de Wit (1991)

Transcriptie

1 Archief Wim de Wit (1991) Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis Cruquiusweg AT Amsterdam Nederland hdl:10622/arch02939 IISG Amsterdam 2019

2 Inhoudsopgave Archief Wim de Wit... 3 Archiefvorming...3 Inhoud en structuur...3 Raadpleging en gebruik...4 Verwant materiaal... 4 Inventaris... 5 Aantekeningen...5 Correspondentie...5 Manuscripten...6 Documentatie... 6 Aanvulling Dagboeken... 6 Correspondentie... 7 Persoonlijke documenten...7 Documentatie... 7 Foto's...8 Tweede aanvulling Aanvulling Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis 2

3 Archief Wim de Wit Archiefnummer ARCH02939 Archiefvormer Wit, Wim de Tweede archiefvormer Wit, Augusta de Periode (1991) Periode (bulk) Omvang 0.5 m., 233 foto's Taal lijst Dutch Taal materiaal Dutch, German, Russian Samenvatting Nederlandse ingenieur die op zoek naar werk, zich met zijn echtgenote eerst in Duitsland vestigde en daarna naar de Sovjet-Unie reisde. Najaar 1936 gearresteerd, naar Siberië gedeporteerd en in maart 1938 geëxecuteerd. Archiefvorming Biografie Geboren in Enkhuizen, Nederland 1897, overleden in Kolyma, Siberië, Sovjet-Unie 1938; apothekerszoon; studeerde aan de Technische Hogeschool Delft tijdens de Eerste Wereldoorlog; wegens dienstweigering in de gevangenis beland; voltooide na zijn vrijlating zijn studie 1920; vond geen werk vanwege zijn verleden als dienstweigeraar; verhuisde met zijn vrouw Augusta (roepnaam Guus, geboren in 1887 als Augusta Schröder, overleden in 1976) naar Aken, waar ze deel gingen uitmaken van het plaatselijke links-radicale milieu; verhuisden naar Berlijn 1925; vestigden zich in 1929 in Moskou (en heetten vanaf dat moment Bim en Juscha), waar De Wit als ingenieur werkte aan de uitvoering van Stalin's eerste vijfjarenplan; De Wit was geen lid van de communistische partij; na verlof in West-Europa in 1936 kregen zij aanvankelijk geen terugreisvisum maar mochten na maandenlange vertraging toch terugkeren naar Moskou; in november 1936 werd De Wit afgevoerd door de geheime politie; De Wit was opgepakt op verdenking van contacten met trotskistische organisaties en spionage; De Wit weigerde schuld te bekennen, werd gedeporteerd naar Kolyma in het oosten van Siberië en op 8 maart 1938 geëxecuteerd; journalist Hans Olink publiceerde over Wim en Augusta de Wit in Vrij Nederland van 25 januari 1997, maakte voor de VPRO een radiodocumentaire over leven en lot van de De Wit's die in 2003 voor het eerst uitgezonden werd en publiceerde in 2007 het boek Een Siberische tragedie. Inhoud en structuur Inhoud Notitieboekjes ; ingekomen brieven van Peter Alma 1934, Gerd en Agnes Arntz , Anja Aschkenasy , Wilhelm Ehglücksfurtner , Otto Freundlich 1925, Raoul Hausmann , Jean Landré , Sebald en Bartha Rutgers 1933, Dirk Jan Struik 1921, Karl en Helma Tölle , Lotte Traubenberg , Gerdi Wronke en anderen; brieven van Wim de Wit, voornamelijk vanuit Berlijn en Moskou, aan zijn vader en overige familie ; brief van Wim en Augusta de Wit over hun terugkeer in de Sovjet-Unie na verlof in Nederland Aanvulling 2016: reisverslagen ; correspondentie (kladversies); krantenknipsels betreffende de verdwijning van De Wit ; dagboeken ; correspondentie tussen Augusta de Wit en haar zoon Bert (A.J.) Nienhuis ; correspondentie tussen Augusta de Wit en familie de Wit ; brieven van Wim de Wit Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis 3

4 aan zijn familie 1936; brieven aan Augusta de Wit ; foto's en reisdocumenten Wim en Augusta de Wit; twee fotoalbums en ; typoscript 'Meine Fahrt in die Tundren' door Lotte Traubenberg c Aanvulling 2018: brieven van Wim de Wit aan zijn familie ; geretourneerde brieven van Augusta de Wit aan haar echtgenoot ; telegrammen 1937; artikelen in De Telegraaf Bewerking Inventaris gemaakt door Bouwe Hijma in 2007, aanvullingen 2016 en 2018 eveneens door Bouwe Hijma. Onderwerpen Geografische namen Netherlands Germany USSR (former) Personen Arntz, Gerd en Agnes Mühsam, Zenzl Nienhuis, A.J. (Bert) Tölle, Karl en Helma Thema's Communist movements and parties Culture, media and arts Concentration camps/internment camps/forced labor camps Political prisoners/political trials Materiaaltype Archival material Photos Raadpleging en gebruik Raadpleging Vrij Aanbevolen citeerwijze Archief Wim de Wit, inventory number..., International Institute of Social History, Amsterdam Verwant materiaal Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis 4

5 Bewaarplaats originelen In particulier bezit Betreft de nrs. 4-6, 9, 11-12, en 25, van deze stukken bevinden zich in het archief op het IISG fotokopieën. Inventaris Aantekeningen 1 Notitieblokje met aantekeningen uit de periode van de De Wit's in Aken en z.j. 1 katern 2 Adres-, kas- en notitieboekje en z.j. 1 omslag Correspondentie 3-31 Ingekomen brieven omslagen en 8 mappen 3 Adler, Jankel Alma, Peter Arntz, Gerd en Agnes. Met transscripties , 1940, 1943, 1949, 1951, 1959, 1965, Aschkenasy, Anja Ehglücksfurtner, Wilhelm (Egli). 1922, , , , , 1953, 1956, 1960, Freundlich, Otto Gerlach, K.A Harig, Gerhard en Käte Heizmann , Hausmann, Raoul. 1927, Haverkamp Begemann, E.P. (Paul) Heizmann, Martha Jong, Albert de N.B. Met een niet gedateerd pamflet over het lot van Zenzl Mühsam en een publicatie uit 1976 over haar lot en dat van haar man Erich Mühsam. 16 Katz, M Kuhr, Viktor Met een krantenknipsel over 'Litterature Russe' door Wladimir Pozner uit het Berliner Tageblatt van 3 november Landré, Jean D.H. (Möne). 1922, , 1938, 1940, 1942, , , 1938, 1940, 1942, Ledebour, Georg en Minna Meulenbelten, Henk Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis 5

6 22 Roland Holst, Henriette Rotschild, Recha Rutgers, Sebald en Bartha NB. Met twee krantenknipsels over Rutgers Seiwert, Franz Wilhelm en Else Schuler. Met transscripties Struik, D.J. (Dirk Jan) Swetsloot (?), André en Jeanne Tölle, Karl en Helma , 1929, 1933, , , Traubenberg, Lotte , NB. Met een brief d.d. 8 augustus 1933 van Mausi (?) uit Wenen die met Lotte Traubenberg bevriend is. 30 Wronke, Gerdi Onbekende c.q. onleesbare afzenders. 1925, 1931, 1934, 1936 en z.j Brieven van Wim de Wit aan zijn vader en overige familie mappen en 1 omslag Brief d.d. 22 oktober 1936 van Wim en Augusta de Wit aan Truus over hun terugkeer in Moskou na maanden verlof in Nederland stuk Manuscripten 38 Manuscript en typoscript 'Is Moskou per auto te bereiken?' en losse aantekeningen. Z.j. 1 map Documentatie 39 Programma van het 'Berlinisches Künstlerfest 1927' op 5 februari stukken 40 Uitnodiging voor een atelierfeest op 21 juli 1928 bij Harry Wilde in Berlijn stuk 41 Krantenknipsels betreffende de ontwikkelingen in de Sovjet-Unie en het overlijden van Wim de Wit in Siberië , map 42 Divers drukwerk. 1927, 1937 en z.j. 1 omslag Aanvulling 2016 Dagboeken Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis 6

7 43 Dagboek tevens reisverslag opgemaakt door Wim en Augusta de Wit in de periode juni - juli Bevat tevens afschriften van in de periode november januari 1939 verzonden brieven deel 44 Dagboek tevens reisverslag opgemaakt door Wim en Augusta de Wit in de periode april augustus deel Dagboeken van Augusta de Wit-Schröder delen 45 Maart - juni juni - 3 oktober oktober november januari januari Met kladversies en afschriften van verzonden brieven Opsomming van 'relevante citaten /opmerkingen uit agenda-dagboekje van Oma' (bedoeld wordt Augusta de Wit) door kleinzoon Hans map Correspondentie 51 Briefwisseling tussen Augusta (A.M.C.) de Wit-Schröder en haar zoon Bert (A.J.) Nienhuis. Alsmede een opsomming van 'relevante citaten' uit deze brieven door kleinzoon Hans in , (2005). 1 map 52 Brieven van Wim (W.F.) de Wit aan zijn vader en zuster in Enkhuizen geschreven in de periode 4 januari - 27 oktober map 53 Brieven van Augusta (A.M.C.) de Wit-Schröder aan haar schoonfamilie in Enkhuizen geschreven in de periode 5 november augustus map 54 Correspondentie van Augusta de Wit en Bert Nienhuis met o.a. de Minister van Buitenlandse Zaken, het hoofdbestuur der PTT, J.W. (Willem) Albarda, Marcus van Blankenstein, E.P. (Paul) Haverkamp Begemann en Willem Schermerhorn map Persoonlijke documenten 55 Uittreksel uit de Burgerlijke Stand van de gemeente Delft van het huwelijk van Willem Frederik de Wit en Augusta Maria Christina Schröder, voltrokken op 30 juni 1920 en het 'Familieregister' behorende bij dit huwelijk omslag 56 Führerschein (rijbewijs) van Wilhelm de Wit, afgegeven in Aachen (Aken) op 11 oktober 1924, Internationaal bewijs voor motorrijtuigen, afgegeven in Den Haag op 16 april 1932 en een Nederlands rijbewijs, afgegeven in Den Haag op 25 april , 1932, omslag 57 Persoonsbewijs van Augusta Maria C. Schröder, afgegeven in Apeldoorn op 10 oktober stuk 58 Paspoorten van Augusta de Wit-Schröder, afgegeven in Wenen op 12 juli 1933 en in Arnhem op 6 juni , omslag 59 Visitekaart van 'Dipl.-Ing W.F. de Wit, Oberingenieur der Caliqua Wärmegesellschaft M.B.H. Berlin - Köln a. Rh.'. Z.j. 1 stuk 60 Diverse moeilijk thuis te brengen stukken. 1933, omslag Documentatie Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis 7

8 61 Knipsel uit een krant van 15 juli 1934 van het gedicht 'Erich Mühsam' door Johannes R. Becher naar aanleiding van het overlijden van Mühsam in KZ Oranienburg op 10 juli stuk 62 Krantenartikelen betreffende verdwijning en lot van Wim de Wit, alsmede zijn vermoedelijk overlijden in Oost-Siberië in , map Foto's Twee fotoalbums van Wim en Augusta de Wit delen foto's van het verblijf in Moskou, reizen door de Sovjet-Unie (o.a. de Kaukasus en de Krim), Engeland, Frankrijk, Italië, Spanje en Tsjechoslowakije foto's van het verblijf in Moskou, bezoek aan Alkmaar en Hoorn en een reis door Frankrijk losse foto's en reprints. 1924, 1927, 1930, 1933, en z.j. 1 map 66 Fotokopie van twee politiefoto's van Wim de Wit. Z.j. 1 stuk Tweede aanvulling Typoscript 'Meine Fahrt in die Tundren' door Lotte Traubenberg.C map Aanvulling Laatste brief d.d. 1 november 1936 van Wim de Wit vanuit Moskou aan zijn vader stuk 69 Telegrammen ontvangen te Moskou op 25 augustus 1937 en op 11 november 1937 te Enkhuizen omslag 70 Brief d.d. 12 oktober 1937 van Wim de Wit vanuit Kolyma aan zijn vrouw Augusta. Inclusief de envelop omslag 71 Drie brieven, verzonden door Augusta de Wit aan haar echtgenoot in 1937 en 1938, en die aan haar retour zijn gezonden met op de originele eveloppen het stempel 'Retour Décédé'. Inclusief de enveloppen omslag 72 Drie artikelen uit De Telegraaf in september 1938 over lot en overlijden van Ir. Wim de Wit en over de drie geretourneerde brieven omslag Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis 8