DE TWEEDE WERELDOORLOG IN WOORDEN

Transcriptie

1 1 DE TWEEDE WERELDOORLOG IN WOORDEN In woorden heeft Maarten van Rossem een boekgeschreven over de Tweede Wereldoorlog. De belangrijkste facetten zullen punt voor punt worden toegelicht. 1. De tweede wereldoorlog Grootste militaire conflict ooit Adolf Hitler, lebensraum Deelconflict 1: Engeland en Frankrijk vs. Duitsland. Hegemonie Deelconflict 2: Italië vs. Noord-Afrika. Mare Nostum. Deelconflict 3: Duitsland vs. Sovjet-Unie. Sovjet-Unie superieur. Deelconflict 4: Verenigde Staten vs. Japan. Enorme machtsongelijkheid. 2. Voorspel Na de WWI Engeland; machtsevenwicht Europa; Frankrijk niet te sterk, Duitsland niet te zwak. Duitsland had 1 prioriteit; Verdrag v. Versailles ongedaan maken. Herstelbetalingen Gustav Stresemann; Verdagen van Locarno Adolf Hitler aan de macht in Duitsland; verwerpen bepalingen vh Verdrag van Versailles Spaanse Burgeroorlog; Duitsland en Italië steunen Spanje (Franco), Sovjet-Unie Republikeinen. Oostenrijk + Italië bij het Derde Rijk (Anschluss) Conferentie in München; appeasement politiek; Sudetenland naar Duitsland; Heim ins Reich (Chamberlain) Engeland wordt bondgenoot Polen; Engeland + Frankrijk worden bondgenoot van Roemenië en Griekenland; Duitse aanval tegen Polen. 3. Oorlog Polen kansloos. Sovjet-unie veroverde het oosten van Polen. Chamberlain; Destruction of Hitlerism Vrijwel alle Panzer divisies via de Ardennen naar de Kanaalkust (Idee van stafofficier Erich von Manstein) Pauze tussen herfst 39 en voorjaar 40; Phony War/ Sitzkrieg (Uitzondering van de zee en Finland) April 40 Duitsland > Denemarken + Noorwegen 4. Een catostrofale nederlaag Mei 40 Duitsland > Nederland, België, Luxemburg en Frankrijk Gat ten westen, Abbéville. Op 14 juni viel Paris Duitsers waren op twee punten superieur; Panzer divisies + incompetentie van Frankrijk Engeland vechtte door. Zonder hulp van de VS had het een lange termijn strategie. Algerije, Mers-el-Kébir; een groot deel van de Franse vloot werd tot zinken gebracht. 5. De battle of britain Adlertag. Eerste militaire conflict dat geheel in de lucht plaatsvond. Royal Airforce (voornamelijk Fighter Command) vs Luftwaffe Fighter Command; goed georganiseerd en hadden radar Luftwaffe bedoeld als tactische ondersteuning van het leger. Engelse vliegtuigindustrie beter dan de Duitse. Groot risico voor de Duitsers om Engeland te bezetten (Royal Navy, geen ervaring met amfibische operaties). Winston Churchill; Never in the field of human conflict was so much owed by so many to so few. Duitsers gingen door met de Blitz Hitler; aanval op de Sovjet-Unie. 6. De ontcijfering van codeberichten 1919 Nederlander H.A. Koch; Enigma-machine 1929 werden de rechten gekocht door het Duitse leger + marine. Fransen en Engelsen eerst niet geïnteresseerd, Polen wel. In juli 39 wel.

2 Enigma van de Luftwaffe makkelijk te ontcijferen Begin 42 namen de Duitsers een nieuwe code aan. 7. De strijd om de atlantische oceaan Engeland afhankelijk van import (eten, olie etc.) Duitse duikbootvloot te klein In het kanaal brachten Duitse duikboten veel aanvoer naar Engeland tot zinken. In 42 8 miljoen ton. Amerikaanse vrachtschepen waren ook doelwitten Vliegtuigen waren effectief tegen de duikboten. Ook konden de codeberichten weer lezen. Eind 43 einde aan Atlantic Gap. 8. De strategische bombardementen Engelsen bang voor bommenwerpers na WWI. 1 april 1918 Royal Air Force opgericht. Productie jachtvliegtuigen prioriteit boven bommenwerpers. Bombardementen waren onnauwkeurig en bommenwerpers waren zeer kwetsbaar. Area bombing B-17 Flying Fortress; mislukking. Bommenwerpers kregen escortes; P51 Mustang. Alle grote Duitse steden werd gebombareerd. Duitsland zomer 44 olietekort. Einde oorlog; precisie- + areabombing noodzakelijk? Veel burger slachtoffers. Japan; hoogtepunt areabombing, Hiroshima + Nagasaki. 9. Oorlog in afrika Zomer 40 begin Italiaans offensief in Oost-Afrika. Jan. 41 Engels offensief tegen Italië. Engelsen beschikten over Enigma-machine. Feb. 41; 2 Panzer divisies (Afrikacorps)onder leiding van Erwin Rommel naar Tripolitanië. Woestijnoorlog Italië 1 e As-mogendheid die capituleerde. Op 16 mei gaven de Italianen zich over. Amerikanen kunnen de Engelsen bevoorraden via het Suez-kanaal. Aug 42, Engelsen onder leiding v. Montgomery; succesvolle slag bij El Alamein in okt. Rommel naar Tunesië 10. De balkan Italiaanse blunder/aanval op Griekenland afgeweerd door Engelsen Duitsland bezette de Balkan; Roemeense olievelden bombarderen, voor de zuid-flank tegen Rusland en de balkan leverde grondstoffen. Engelse blunder 11. Barbarossa Militaire adviseurs: Enkele aanval richting Moskou (niet verstandiger om Engeland eerst te verslaan?) Hilter: Grondgebied; grondstoffen en productiefaciliteiten Lebensraum/ UK + VS tegen te houden 3 onderdelen: Noord op Lenengrad, Centrum op Moskou en Zuid op Kiev. Westelijk Rusland, tot de oeral, moest het Duitse emperium worden. Einsatzgruppen, jacht op joden,functionarissen en socialisten Vernichtungskrieg Begin zomer 41 aanval op de Sovjet-Unie, Het rode leger werdaan de grens werd neergeslagen. 8 juli helft van het Rode Leger uitgeschakeld, 14 juli opdracht op productiecapaciteit te richten op de vloot en luchtmacht; aanval op Engeland Sovjet-unie: offensieve verdediging (grote vloot willekeurig verspreid over de grens) Russische vliegtuigen; geen radar Stalins ontwetendheid tegenover Hitler-Duitsland. Waarom 2 fronten? (ondanks overloper,churcill en spionnen) Eind juli opsplitsing naar Noord en Zuid. September groep centrum hersteld. Oktober; sneeuw en regen. November; Vorst (voor de Tanks) Eind november/begin december strenge winter; Duitsers niet voorbereid op het weer en Russen wel. Nieuwe reserves, komst van Siberische troepen. Eind december einde Barbarossa 12. Pearl Harbour , Japanse aanval op Amerikaanse vlootbasis te Hawaii Radarpost dacht dat het Amerikaanse bommenwerpers waren ipv Japanse 2

3 Zondag; Matrozen aan wal. 2 grote vliegdekschepen, Yorktown en Lexington niet aanwezig Japanners; imperium veroveren (net als Duitsland + Italië) geïnspireerd door Engelsen Japan afhankelijk van import. Veroveren om aanvoer zeker te stellen. Nederland bezet door Duitsland; Japan wilde Nederlands-Indië om zijn grondstoffen en olie. Zomer 41; Japan verovert Frans Indo China November 41; Overname Filippijnen December 41; Pearl Harbor Malakka + Singapore Feb 42 Amerika konden de codeberichten ontcijferen. Japanners waren slorig met hun radioverkeer. Mei 52; Japanners invasie zuid-kust Nieuw Guinea; Austrailië. Slag in de Koraalzee strategische overwinning voor Amerika. Japan blies de invasie af. Juni 42; Slag bij Midway. 3 grote Amerikaanse vliegdekschepen bij Midway. Amerikanen wisten van aanval vanwege ontcijferde berichten. 13. Keerpunt? Aanval Japan op Pearl Harbour (Amerika); Steun Hitler aan Japan; verklaart oorlog met de VS Tankslag bij Koerskbegin juli 43 Keerpunt? Oorlogsverklaring Sovjet-unie + VS; tekenen van doodsvonnis 14. Economische mobilisatie en oorlogsproductie Russische evacuatie van mensen en militaire productie naar het Oosten. Sovjet-Unie: kleinere staalproductie, echter meer productie van tanks en vliegtuigen Russische massaproductie VS: WII aangename tijd; veel werk en arbeidsproductiviteit steeg. VS: militaire supermacht; geprefabriceerde onderdelen; enorme productie ; Lend Lease Act. Leverde voor 50 miljard dollar aan goederen aan bondgenoten Duitsland trage mobilisatie. Hoogtepunt 44, te laat om de oorlog te winnen. Slechte interactie politieke en het economische systeem + partijfunctionarissen corrupt Duitsland: kwaliteit boven kwantiteit. Gebrek aan olie V2 raket + Straaljager Messerschmidt ME Stalingrad Hitler: Zuid-Oostelijke aanval op Sovjet Unie; Olievelden; Stalingrad Stalingrad slecht voorbereid. Russische eserves in Moskou Eind aug 42 Generaal Zjukow, verdediging Stalingrad. Russen s nachts heerser over de stad. Man-op-man gevechten. 31 jan 43 capituleerde Paulus, commandant van de ingesloten Duitsers 16. Koersk en de bevrijding van de Sovjet-Unie Begin jul 43; Duitsers; noord + zuid aanval op Koersk Russen: in de diepte de Duitsers opvangen door een groot defensief systeem 12 jul 43; grootste tankslag uit de geschiedenis. The Soviet way of war 44; Rode leger zette door; Bevrijding Roemenië; aanval op Legergroep centrum; doel Warschau. Polen in opstad.rode leger afgezwakt. Duitsers; verdediging Warschau prioriteit. 17. Perifere operaties George C. Marshall, stafchef Amerikaanse strijdkrachten; direct aanval, landing West-Europa Winston Churchill; uitputting dmv strategische bombardementen + vlootblokkade Nov. 42; Operatie Torch; landing in Noord-Afrika (Casablanca, Oran + Algiers) les in moderne oorlogsvoering Vertrek Rommel mei 43. Begin jul 43; geallieerden op Sicilië. Sep. 43; Operation Avalanche; Landing bij Salerno Plan: wapenstilstand, Duitsers; troepenmacht in Italië versterkt en Rome bezet. (Operation Monte Cassino) 3

4 Duitse defensie sterk door Italiaanse geografie; Italiaanse campagne; zware strijd met geringe bijdrage aan de Duitse nederlaag 18. Overlord Plaats moest aan verschillende eisen voldoen; Binnen de actie radius van de geallieerde jagers uit Zuid-Engeland,Stevig + beschut strand Haven; Cherbourg + Le Havre. Drijvend haven + pijpleiding door het kanaal Volle maan (licht voor de parachutisten), Daglicht, max 1u na eb 5,6 of 7 juni. Oorspronkelijke datum 5 juni. Duitsers; Atlantic Wall; kust NL, België + Frankrijk Veel Duitse divisies langs de Wall stelde niet veel voor (?) Amerikaanse parachutisten verspreid;duitsers misleid. Noordwest-Frankrijk plat gebombardeerd door geallieerden; Duitsers; communicatie + transporthindernis Omaha beach; veel Amerikaanse slachtoffers Duitsers; Rommel op vakantie, Von Rundstedt en Hitler sliepen. Twijfel of hetgeen een afleidingsmaneuvre was. Aanslagen 8 nov. 39; George Elser, timmerman. Aanslag op Hitler; tijdbom in pilaar. Hij vertrok echter meteen waardoor Hitler de aanslag overleefde. 20 jul 44; Claus von Stauffenberg; aanslag op Hitler. 2 bommen, waarvan er 1 afging. Zware tafelpoot in deweg + Houten barrak waardoor de druk wegkon. 19. De bevrijding van West-Europa Eind juli 44 Opmars werd vertraagd door gebrekkige bevoorrading + naderende winter Duitse productie piek te laat. 20. Onverwachte tegenslag West-Wall doorbreken via Arnhem Opmars vanaf Eindhoven naar Arnhem (Market garden). 2 Panzer divisies bij Arnhem vs geallieerde parachutisten. Panzer divisies veel sterker. Slag bij Arnhem verloren door geallieerden. Montgomery; Strategische fout; Duitsers in Walcheren December 44 Duits offensief in Ardennen. Duitsers; brandstof tekort. Beroerd weer. Eisenhower; 2 naar pantser divisies naar het gebied. Kerst 44; overwinning geallieerden dankzij mobiliteit. Jan 45; Russische opmars richting Berlijn. Russen in Duitsland; Moord + geweld Berlijn; Aanval via het oosten en zuidoosten. Eind april; Russen omsingelen Berlijn. Rijkstag word veroverd. Zelfmoord; Adolf Hitler. Mei 45. Capitulatie Duitsland aan de westelijke geallieerden. Stalin woedend over uitsluiting. Plechtigheid overnieuw gedaan. 21. Eindspel 7 maart; toeval, spoorburg bij Remagen in Amerikaanse handen. Snelle opmars. 12 apr; Amerikanen bij Elbe. 24 apr; 1 e ontmoeting Russen en Amerikanen Nadering Russen: Roemenië; Duitsers weg. Duitsers bombarderen Boekarest. Roemenië verklaart oorlog aan Duitsland. Deur open naar Zuid-oost Europa. 22. De oorlog in de Stille Oceaan 42; Marininiers; oprukken via de Salomonseilanden Leger via de noordkust van Nieuw Guinea. Guadalcanal + Oost Nieuw Guinea; halfjaar felle strijd. Succesvolle Amerikaanse onderzeeers tegen Japanse vrachtschepen Gilberteilanden Marshalleilanden Marianen 4

5 Nieuw Guinea Leyte (Filippijnen) jan. 45 Luzon (Filippijnen) Riukiu eilanden (Iwo Jima + Okinawa; grootste amfibische landing na D-day). Japanners; Kamikaze aanval Atoombommen; Hiroshima + Nagasaki Jappanse overgave; 15 aug 45 5