HRVATSKA TURISTIČKA ZAJEDNICA

Transcriptie

1 GRATIS

2

3 HET WONDERBAARLIJK NATUURSCHOON VAN KROATIЁ Hoewel Kroatië een relatief klein land is, is het zowel mediterraan, als Midden-Europees, zowel bergachtig, als vlak en heeft het zowel een prachtig kustgebied als rijke binnenlanden. Die verscheidenheid en rijkdom, iets wat je eigenlijk eerder in grotere Europese landen zou verwachten, is juist zo karakteristiek voor Kroatië, waar je op een relatief klein oppervlak landschappen kunt vinden waarvoor je normaliter de uithoeken van Europa of de wereld zou moeten afgaan. Kroatië behoort qua biodiversiteit dan ook tot de top vijf van Europese landen, en enkele streken in Kroatië zelfs tot de top van de wereld. Zo kan je in Kroatië een beboste zeekust met een veelheid aan eilanden vinden, zoals in de zuidelijke zeeën, maar ook goed bewaarde mediterrane stadjes met nauwe straten en stenen huizen zoals in Italië, en groene graslanden met lage stenen muurtjes langs de kust die zo uit Ierland afkonstig lijken. De berggebieden zijn bedekt met onmetelijke bossen zoals in Scandinavië, en romantische meren, snelle rivieren en schilderachtige bergdorpjes zoals in de Alpen, maar er zijn ook kale rotspartijen met diepe bergpassen en canyons zoals in het Wilde Westen in Amerika. Op de brede vlakten van Kroatië kan je grote moerassen vinden zoals die doorgaans te vinden zijn in het uiterste oosten van Europa, in Rusland en Oekraïne, en op de heuvels vind je wijngaarden en middeleeuwse kastelen en vestingen zoals in Duitsland en Oostenrijk. De meest waardevolle schatten op het gebied van natuurerfgoed zijn te vinden in de 447 verschillende beschermde gebieden met een totale oppervlakte van km2, wat zo'n 10% van het landoppervlak van Kroatië is. Van de beschermde gebieden zijn de belangrijkste de 8 Nationale Parken: (Plitvice meren, de rivier de Krka, Kornati, Brijuni, Mljet, Sjeverni Velebit, Paklenica en Risnjak). Verder zijn er nog 11 grote natuurparken (Kopački Rit, Papuk, Lonjsko Polje, Medvednica, Žumberak-Samoborsko gorje, Učka, Velebit, Telašćica, Vransko jezero, Biokovo en Lastovo otočje) en twee natuurreservaten (Bijele en Samarske stijene - op de berg de Bjelolasica, en Rožanski en Hajdučki kukovi op de Velebit). Op de lijst van immaterieel cultureel werelderfgoed van de UNESCO vindt men het feest ter ere van St. Blasius (Sv. Vlah), het maken van kantwerk in Lepoglava, op Hvar en op Pag, de jaarlijkse carnavalsoptocht van zvončari (kabaalmakers) in de regio Kastav, de kruisprocessie op het eiland Hvar, tweestemmige kleine intervallen in de vocale en instrumentale muziek van Istrië en Kvarner, de jaarlijkse lenteprocessie Kraljice of Ljelje in Gorjani, en de vervaardiging van traditioneel houten speelgoed in de regio Hrvatsko zagorje. Kroatië is één van de landen met de meeste beschermde immateriële erfgoederen op de lijst van UNESCO ter wereld.

4 Behalve nationale parken, natuurparken, en natuurreservaten staan er in Kroatië nog 426 kleinere gebieden en objecten onder bescherming. Daarvan zijn er 78 gespecialiseerde reservaten (botanische, geomorfologische, hydrologische, ichthyologische, ornithologische, zoölogische, en maritiemeen bosreservaten), 38 bosparken, 71 bijzondere landschappen en 104 natuurmonumenten (op geologisch, geomorfologisch, hydrologisch en paleontologisch gebied, en een aantal bijzondere bomensoorten). 135 monumenten van parkarchitectuur worden apart beschermd. Daarbij gaat het om bomentuinen, botanische tuinen, parken, bomen en boomgroepen. Ook worden er 846 diersoorten beschermd (waarvan 359 soorten vogels en 74 soorten zoogdieren), en nog eens 809 plantensoorten en 314 soorten paddestoelen. De drie voornaamste natuurlandschappen van Kroatië, het laagland, het berggebied en de kust, verschillen op belangrijke punten van elkaar. Het vruchtbare en dichtbevolkte laagland, bestaande uit de zuidwestkant van de grote Pannonische vlakte, behelst het grootste deel van Kroatië. De belangrijkste natuurkenmerken zijn hier de eeuwenoude eikenbossen op de wetlanden, de vele rivieren die hun oorspronkelijke loop hebben behouden en de grote verscheidenheid aan planten en dieren op de grond, in het water en in de lucht. En toch is dit gebied niet helemaal vlak, want het vlakke land wordt omgeven door schilderachtige heuvels met wijngaarden en bosrijke bergen die als eilanden uit de Pannonische "graanzee" omhoog komen. Anders dan de vlaktes, is het gebergte van Kroatië klein en minder dichtbevolkt, waardoor het voor het grootste deel in oorspronkelijke staat bewaard is gebleven. In de dichtbegroeide beuken-, dennen- en sparrenbossen leven beren, wolven en lynxen en in de heldere rivieren zwemmen otters en forellen. De bergen zijn niet zo hoog als de Alpen maar de witte bergtoppen zijn zo bijzonder gevormd dat zelfs de meest creatieve beeldhouwwerken erbij verbleken. Dit is te danken aan talrijke karstvormen, ontstaan als gevolg van de kalkafzettingen die zo karakteristiek zijn voor Kroatië. De rijkdom van de bovengron karstvormen gaat ondergronds verder. Onder de grond bevinden zich vele grotten en canyons maar ook zogenoemde škrape, dolci, ponikve en andere bijzondere landschapsvormen die we nergens anders in Europa aantreffen. Dat de Kroatische karstformaties zo belangrijk zijn, bewijst het feit dat in de vakliteratuur voor veel van deze moeilijk vertaalbare begrippen de originele Kroatische worden gebruikt worden. En tot slot, als bekroning van dit alles, het kustgebied, het gebied waar in Kroatië de meeste aantrekkingskracht vanuit gaat. De Kroatische kust heeft, samen met de Griekse kust, de meeste eilanden en de grilligste kustlijn van het Middellandse Zeegebied. De lengte van de kust bedraagt km en als je de eilanden, eilandjes en rotsen in de zee meetelt zelfs km. Het kristalheldere zeewater en de veelkleurige kust zijn het decor van een adembenemende verscheidenheid aan baaien, schiereilanden, stranden en andere plekjes om te ontdekken, variërend van kale steile rotsen tot landschappen verzonken in weelderige mediterrane begroeiing. Op deze kusten zal iedere bezoeker, vooral vanuit een boot of een zeilboot, zijn eigen intieme plehje vinden. Laten we dus op weg gaan om kennis te maken met het natuurschoon van Kroatië en laten we er voor zorgen dat die ook voor de volgende generatie bewaard blijft.

5 KROATISCHE TOERISTISCHE REGIO S ZAGREB MIDDEN KROATIË ISTRIË KVARNER SLAVONIË LIKA KARLOVAC DALMATIË REGIO ZADAR DALMATIË REGIO ŠIBENIK DALMATIË REGIO SPLIT DALMATIË REGIO DUBROVNIK De uitgever kan niet aansprakelijk worden gesteld voor mogelijke onjuistheden in de verstrekte informatie, alsmede voor eventuele onjuistheden in toekomstige aanvullende documentatie.

6 NATIONALE PARKEN NATUURPARKEN ANDERE BELANGRIJKE BESCHERMDE NATUURGEBIEDEN UITGEVER: Kroatisch Verkeersbureau / VOOR DE UITGEVER: mr. sc. Niko Bulić / REDACTEUR: Slavija Jačan Obratov CONCEPT - TEKST: Prof.dr.sc. Zoran Klarić / ONTWERP: Studio Bregant / DESIGN: Sergio Gobbo/Studio Gobbo, Grožnjan / FOTOGRAFIE: Sergio Gobbo / ASSISTANT: Erni Đurđević, Gastfotografen: Plitvice/Kopački rit: Marin Topić, Zvonimir Tanocki; Onderwater fotografie: Daniel Frka, Arne Hodalić, Borut Furlan; Dieren fotografie: Tihomir Makovec, Boris Krstinić, Tomislav Šporer; Ondergrondse fotografie: Vlado Božić / VERTALING: SPES (Snježana Cimić); Radovan Lučić / GRAFISCHE VOORBEREIDING: Comgraf Umag / DRUK: RADIN PRINT, Zagreb, December 2010

7 1 2 3 ISTRIЁ Hoogtepunt van het Middellandse Zeegebied Het schiereiland Istrië ligt om het zo te zeggen op de top van de Middellandse Zee, daar waar deze het diepst het Europese continent binnendringt. De toeristische regio van Istrië omvat maar één district, en zelfs één van de kleinere, maar het is wel de meest bezochte toeristische regio van Kroatië. Hierdoor denken velen bij Istrië aan talrijke hotels en bruisende stranden, maar Istrië heeft aan de kust en vooral in de binnenlanden ook een hele reeks aan goed bewaarde natuurgebieden en schilderachtige landschappen. Doordat Istrië zich bevindt op een kruising van de verschillende soorten natuur en cultuur, bezit het een unieke cultuur, muziek en heerlijke traditionele keuken waardoor het schiereiland bekend staat als wonderbaarlijk en magisch. Laten we onze wandeling door wonderbaarlijk Istrië beginnen waar de Kroatische Adriatische kust begint: in de Savudrija-inham aan de grens met Slovenië. Enkele kilometers verder langs de westkant van Istrië worden we op geheel eigen wijze verwelkomd door de markante vuurtoren van Savudrija. Deze 36 meter hoge vuurtoren is gebouwd in het begin van de 19e eeuw (2) en staat op het meest westelijke punt van Kroatië. Net als vele andere vuurtorens is ook deze vuurtoren een toeristisch object geworden waar de bezoeker zijn vakantie in alle rust en stilte kan doorbrengen. Deze vuurtoren symboliseert de uitnodiging om op ontdekkingtocht te gaan naar de betoverende rode, grijze en witte gebieden van Istrië, die vernoemd zijn naar de kleuren van de landschappen. Rood Istrië strekt zich uit over de vlakten, langs de westelijke kust van het schiereiland, waar de oude schilderachtige kuststeden zich bevinden. Het dankt zijn naam aan de vruchtbare rode aarde. De steden van rood Istrië zijn veelal gelegen op de meest vooruitstekende kapen, zoals Novigrad (1) dat er van de buitenkant nog steeds zo uitziet als in de Middeleeuwen. Rood Istrië heeft een

8

9 8 grillige kustlijn met daarlangs vele eilanden en eilandjes en bezit een grote verscheidenheid aan planten en bomensoorten, waartussen de vele olijfbomen een bijzondere plaats innemen (6). In het kader van de natuurbescherming worden grote delen van de kust en vooral ook de eilanden beschermd tegen al te grote groepen toeristen. Tot deze beschermde gebieden behoort ook Brijuni, de mooiste en meest bekende eilandengroep van Kroatië. Grijs Istrië, in het midden van het schiereiland, dankt zijn naam aan de kleur van de vruchtbare aarde (fliša) aldaar, een mengsel van mergel, zand, klei en kalk. De schoonheid van dit deel van Istrië zit hem echter niet in de kleur van de grond, maar vooral in de schilderachtige heuvellandschappen versierd met schitterende kleine steden en dorpen. (5). Veel dorpen en stadjes worden opgeluisterd door prachtige kerkjes die bekend staan om de kunstige architectuur. Een goed voorbeeld daarvan is de kerk in Grožnjan (4). Het noordoostelijk deel van het schiereiland, dat wordt ingenomen door de hoge bergen Učka en Ćićarija, wordt Wit Istrië genoemd. Deze bergen scheidden Istrië eeuwenlang van andere delen van Kroatië en juist door die onbegaanbaarheid zijn de landschappen in Istrië oorspronkelijk gebleven. Wit Istrië heeft zijn naam te danken aan de witte kleur van de steile kalkrotsen die vanaf het binnenland van Istrië de zee in duiken aan de oostkust. Vanwege dit landschap wonen er aan de oostkust van Istrië minder mensen en er komen ook minder toeristen dan aan de westkust. In het landschap van wit Istrië zijn indrukwekkende kalkrotsen (7) te vinden en sprookjesachtige bergweiden die regelmatig harde winden te verduren hebben (3). Eén van de bekendste en aantrekkelijkste delen van de Istrische kust is de BAAI VAN LIM, in het midden van de westkust van Istrië, die als een fjord diep het vasteland insnijdt (10). Vanwege de unieke

10 10 9

11 vorm en de goed bewaarde vegetatie geniet de baai van Lim bescherming als belangrijk landschap en als zeereservaat. Voor zeilers is Kaap Kamenjak ten zuiden van Pula (8) extra interessant. Deze kaap dient te worden gerond onderweg van Istrië naar de oostkust van de Adriatische Zee. Verder naar het oosten langs de kust van Istrië is er altijd een veilige ankerplaats te vinden in de diepe baai Raški zaljev (9). De laatste tijd trekken de binnenlanden van Istrië steeds meer toeristen. De binnenlanden staan bekend om hun mooie landschappen, de beschermde flora (16) en de vele karstformaties. Onder de karstformaties neemt de grot Baredina bij Poreč (13) een bijzondere plaats in. In de grot is een

12 14 16 unieke salamander soort te vinden (15). Istrië staat echter voornamelijk bekend om het goede eten, de wijn en de goed bewaarde lokale architectuur. Deze specifieke en mooi in het landschap geïntegreerde architectuur komt het beste uit in de stadjes op de zacht glooiende heuveltoppen waar de bezoeker die vanuit de drukke toeristische kustplaatsen komt, oorspronkelijke rust en evenwicht tussen mens en natuur kan ervaren. Eén van die stadjes is Grožnjan, net zo aantrekkelijk in de zomer (11) als in de winter (14). Ook de kleine dorpjes hebben hun eigenheid behouden, zoals Kotle (12), waarvan de naam, vertaald "kookpan", een duidelijke hint geeft over de ligging van het dorp (een warm dal).

13

14 18 17

15 Het mooiste en meest waardevolle deel van het natuurschoon van Istrië is echter het unieke Nationaal Park BRIJUNI (17). Brijuni is een eilandengroep met twee grote en twaalf kleinere eilanden, gelegen langs de zuidwestkust van Istrië, in de buurt van Pula. De gezamenlijke oppervlakte van de eilanden is zeven vierkante kilometer, maar ook de omringende zee is beschermd, waardoor de oppervlakte van het hele Nationaal Park 34 km2 bedraagt. De Brijuni eilanden zijn bekend vanwege hun grilligheid (18) en de goed bewaard gebleven oorspronkelijke mediterrane vegetatie, waarvan een deel te bewonderen is in een landschapspark (19). De eilandengroep onderscheidt zich verder door een rijk cultureel erfgoed uit de Romeinse en Byzantijnse tijd. Vanwege de uitzonderlijke schoonheid werd de Brijuni-archipel zo'n honderd jaar geleden erg populair als zomerverblijf onder de aristocratie en bij hooggeplaatste buitenlandse gasten. Hoewel de eilanden niet voortdurend bewoond zijn, zijn er vanwege de vele toeristische bezoeken met bootjes vanaf de nabijgelegen kust, gedurende het hele jaar overdag mensen op de eilanden te vinden (22). Op het eiland Veliki Brijun is het ook mogelijk om onderdak te vinden in één van de drie kleine hotels, waar de gasten kunnen genieten van de rust en de wonderschone natuur, op een steenworp afstand van de toeristische drukte van het nabijgelegen Pula. Hier bevindt zich ook de oudste golfbaan van Kroatië (25). Ondanks de grote bezoekersaantallen is de natuur goed bewaard gebleven, iets wat te zien is aan het grote aantal trekvogels dat de archipel gebruikt om te overwinteren. Bijna de helft van de eilandengroep bestaat uit landschapsparken en grasland, waaruit eenzame steeneiken omhoog steken met hun "gesnoeide" kruinen (21). Een dikke twintig jaar geleden, toen zich op de Brijuni-archipel de residentie van de toenmalige president van Joegoslavië, Josip Broz Tito, bevond, is een deel van het landschapspark ingericht als "Safaripark". Het wordt voornamelijk bewoond door exotische planteneters: olifanten, antilopen, gazellen, lama's en zebra's (23). Ook het waardevolle cultureel erfgoed op de Brijuni-archipel is van invloed geweest op de beslissing het gebied uit te roepen tot Nationaal Park. Bijzonder rijk is het erfgoed uit de Romeinse periode uit de eerste eeuw, de tijd dat de baai Verige één van de zomerresidenties van de Romeinse keizer werd. Daarvan getuigen ook de vele beelden (20) die bewaard zijn gebleven. Nog rijker zijn de overblijfselen uit de Byzantijnse periode, toen in de baai Dobrika een goed verstevigd kasteel werd gebouwd dat nog tot in de 14de eeuw bewoond is geweest (24). In de 19de eeuw liet de Oostenrijks-Hongaarse monarchie een indrukwekkend verdedigingswerk aanleggen om hun belangrijkste oorlogshaven Pula te verdedigen. De fortificaties zijn tot op vandaag de dag bewaard gebleven en zijn zowel door hun afmetingen als door hun monumentale waarde een uitstekend voorbeeld van vestingbouw in Europa (26). Van doorslaggevende betekenis voor het huidige cultuurlandschap van de eilanden was echter de Oostenrijkse industrieel Paul Kupelwieser. Hij heeft aan het eind van de 19de eeuw eerst de eilanden gekocht en daarna met behulp van de beroemde arts Robert Koch de malaria uitgebannen. Vervolgens heeft hij aan het begin van de twintigste eeuw de eilanden omgevormd tot een toeristisch park.

16

17 1 2 3 KVARNER Kruispunt van Europese ecosystemen Tussen Istrië in het noorden von de Kroatische kust en Dalmatië in het zuiden ligt de uitgestrekte Kvarnerbaai. Het is de grootste baai in Kroatië en hij snijdt diep het land in tussen Istrië en de rotsige oostkust. De ingang van de baai wordt afgesloten door vijf grote en nog een aantal kleinere eilanden. Een deel van het berggebied van Kroatië, Gorski Kotar, heeft zijn natuurlijke oriëntatie op de Kvarnerbaai. Het is een bosrijk gebied dat in het oosten grenst aan de grootste stad van de regio Kvarner, en de belangrijkste Kroatische havenstad, Rijeka. De toeristische regio Kvarner valt samen met het gebied van het district Primorje-goranska waaronder ook het kustgebied met een groot aantal eilanden valt en het berggebied met het goed bewaard gebleven natuurschoon. Van de bezienswaardigheden op het gebied van natuurschoon zijn het Nationaal Park Risnjak aan de bosrijke noordoostekjke rand van deze regio en het natuurpark Učka aan de noordwestkant van de regio het belangrijkst. De rijkdom en verscheidenheid van de flora en fauna in deze parken is te danken aan het feit dat het Kvarnergebicd zich op één van de belangrijkste kruispunten van de Europese ecosystemen bevindt. Hier komen het Middellandse Zeegebied en Midden-Europa bij elkaar, de Alpen gaan over in het Dinarische gebergte en het mediterrane en het gematigde continentale klimaat vermengen zich. Daarom is dit gebied een vat vol tegenstellingen. Voor het kustgebied van Kvarner is van groot belang dat het ondanks de steile kusten een gecultiveerd gebied is, waarmee het zich sterk onderscheidt van de omliggende 4 5 6

18

19 12 13 rotsige, wilde kusten van de regio Lika-Karlovac. Ook het berggebied van de Kvarner, in de historische streek Gorski kotar (Bergdistrict) onderscheidt zich van de naburige gebieden. De belangrijkste kenmerken van deze streek zijn het dynamische reliëf, de rijkdom aan water en de sterke bebossing. Een verhaal apart zijn de eilanden van Kvarner die deels mild en groen zijn en deels rotsachtig en kaal. Als je op weg gaat van Istrië naar het oosten richting Kvarner, dan kom je eerst de m hoge berg UČKA tegen. De berg Učka is een beschermd natuurgebied vanwege de ongerepte landschappen en de rijke flora en fauna die gedijen op de bijzondere grens tussen het mediterrane en continentale klimaat. De hoofdattracties van de Učka zijn de unieke kalkformaties in de streek Vrane (1) en op de top van de Učka zelf. Op de bergtop berindt zich verder een oude toren (2) die traditioneel als fotolocatie voor bergbeklimmers dient (8). Vanaf de bergtop van de Učka zijn er onvergetelijke uitzichten op de nabij - gelegen eilanden (3) en de Opatija-rivièra aan de voet van de berg, die haar frisse avondlucht dankt aan de dichte bossen op de berg Učka. De toppen van de Učka kunnen, zelfs als op de flanken van de berg de mist opsteekt, nog volop in de zon baden, wat voor een bijzondere sfeer zorgt (6). Op de Učka kunnen wandelaars en bergbeklimmers (10) ook midden in de zomer genieten van aantrekkelijke wandelpaden door de koele bossen (5) of over de winderige bergkam (7). Daar wachten weer andere bezienswaardigheden, zoals talrijke grotten (4) en kapelletjes die beschutting bieden tegen noodweer (11). De dapperste bezoekers gebruiken de toppen van de Učka vanwege de gunstige luchtstromen graag als startpunt voor hun vlucht met de parapente (9). In de regio Kvarner is de belangrijkste bezienswaardigheid op natuurgebied echter het unieke Nationaal Park RISNJAK. Dit bosrijke bergmassief in de Gorski kotar ontleent zijn naam aan de lynx (ris), de meest populaire bewoner van het gebied. De oppervlakte van het park is 64 km 2 en vanwege de ligging op het knooppunt tussen de Alpen en het Dinarische gebergte, tussen het Middellandse Zeegebied en Pannonië, kan je in dit kleine gebied vrijwel alle soorten bos aantreffen die je in bovengenoemde gebieden ook aantreft en bovendien veel planten- en diersoorten. De prachtige bergen, bossen, mooie wateren en karstformaties trekken talloze natuurliefhebbers naar Risnjak. Het meest komen er bergbeklimmers, die vooral worden aangetrokken door het gebied rond de hoogste top van het bergmassief (12). De top van de Risnjak blijft gedurende alle seizoenen even aantrekkelijk, s winters als hier een dikke laag sneeuw ligt (15), in de lente als de graslanden eromheen tot bloei komen (19), s zomers als men de zomerhitte van het nabijgelegen kustgebied wil ontvluchten, en in de herfst als de bossen zich met verschillende bonte kleuren beginnen te tooien (17). Afgezien van de beschermheer van deze berg, de lynx, komen er hier ook nog bruine beren (13), marters (14) en relmuizen voor (22). Risnjak staat ook bekend om de geweldige uitzichten op de eilanden in de Kvarnerbaai en de bergen van het buurland Slovenië (18), helemaal tot aan de Alpen. Binnen de grenzen van het Nationaal Park liggen ook de eerste kilometers 14 16

20

21 23 24 van de stroom van de rivier de Kupa (20) die hier zijn 300 kilometer lange weg naar het Pannonische laagland begint. De bovenstroom van de Kupa is snel en helder, met talloze stroomversnellingen en daarom erg populair bij liefhebbers van wildwatersporten. De buitengewoon krachtige bron van de rivier, onder een hoge rotswand (16), is één van de grootste en mooiste van Kroatië. De zeldzame huizen van de lokale bevolking zijn van een bijzondere architectuur die karakteristiek is voor de regio Gorski kotar, met steile houten daken (21) als bescherming tegen de grote hoeveelheden sneeuw in de winter. Het historische gebied GORSKI KOTAR is niet alleen bekend vanwege het Nationaal Park Risnjak, maar ook vanwege de angstaanjagende canyons, bruisende watervallen, talloze grotten en de wilde, kristalheldere bergrivieren. De bekendste attractie is de canyon Vražji prolaz (Duivelspassage), nabij de stad Skrad. De naam, Duivelspassage, is tevens een treffende beschrijving van het uiterlijk van deze canyon (26). De hoogste toppen van deze streek bevinden zich niet in het Nationaal Park Risnjak maar aan de zuidkant van de Gorski kotar. Hier liggen rond de hoogste bergtop van het bergmassief Bjelolasica (25) tal van attracties: de wildernis van rotsen en bossen van Bijele en Samarske stijene, vele oude bouwwerken op de bergtoppen en nog veel meer. Hoewel meter boven de zeespiegel niet veel lijkt voor de hoogste top van een berggebied, doet de sfeer hier in de winter erg denken aan de Alpen, omdat er altijd heel veel sneeuw valt die ook lang blijft liggen. Daarom liggen onder de top van Bjelolasica ook de beste skipistes van Kroatië (23) en is hier het Kroatisch Olympisch Centrum gevestigd. Het aantrekkelijkste deel van het bergmassief Bjelolasica is het natuurreservaat Bijele en Samarske stijene. Het lijkt qua uiterlijk veel op een ander natuurreservaat in Kroatië, Rožanski en Hajdučki kukovi op de Velebit, maar het is veel bosrijker. De belangrijkste attractie is een reeks bijzondere rotsen (27), die als witte eilanden boven de omringende groene zee van het bos uitsteken. Het reservaat is ook bekend vanwege de dichte oerbossen (24) en de vele endemische plantsoorten die vaak op de meest onmogelijke plaatsen groeien (28). Ondanks de afwezigheid van nationale parken en natuurparken, heeft de regio Kvarner ook aan de kust, waar de meeste toeristen heengaan, veel moois te bieden. Het natuurschoon komt het meest tot zijn recht op de EILANDEN KRK, CRES, LOŠINJ, RAB EN PAG met alle omliggende eilandjes waarvan ieder op zijn eigen manier bijzonder is. De twee grootste eilanden van Kvarner en van de gehele Adriatische Zee, Krk en Cres, verschillen in veel opzichten van elkaar. Krk is licht glooiend en voor het grootste deel bebouwd en dichtbevolkt, terwijl het bergachtige Cres dun bevolkt is en bedekt met graslanden en kreupelhout. Rab heeft twee gezichten: een wilde, rotsachtige oostzijde en een gecultiveerde westzijde. Het groene eiland Lošinj is, ondanks de ligging in de Noord Adriatische Zee, een oase met een bijna subtropisch klimaat

22 27 28

23 De natuur is het best bewaard gebleven op het eiland Cres, waar de kleine plaatsjes zich onderscheiden door hun buitengewone schilderachtigheid en ruige omgeving (35), en de talloze baaien, zoals Punta Križa (37), met kristalhelder zeewater. De grootste bezienswaardigheid op het eiland Cres is een uniek fenomeen: Vransko jezero, het zoetwatermeer Vransko (36). Het meer is wel 80 meter diep en bevat ongeveer 200 miljoen m 3 water dat voor de eilandbewoners ontzettend belangrijk is. Dat is ook de reden dat iedere toegang streng verboden is en je alleen vanuit de verte, vanaf de hoofdweg van het eiland, van de betoverende schoonheid van het meer kan genieten. De vale gier, één van de grootste Europese vogels (34), is het symbool van het eiland Cres. De steile rotswanden langs de kust van Cres, waar de vale gier broedt, zijn uitgeroepen tot beschermd vogelreservaat. Ten zuiden van Cres ligt het eiland Lošinj, de meest bezochte toeristische bestemming in de regio Kvarner. Het hooggelegen gebied rondom de bergtop van de Osoršćica is in oorspronkelijke staat bewaard gebleven (30), wat dit gebied tot een geliefde toeristische bestemming maakt (33) voor degenen die de drukte van de kust willen ontlopen. De zee rond Lošinj staat bekend om de vele dolfijnen (32) die hier een beschermde diersoort zijn. In de buurt van Lošinj bevindt zich nog een aantal unieke kleine eilandjes die alleen bereikbaar zijn voor wandelaars en fietsers (103). Door de authentieke sfeer en de karakteristieke architectuur onderscheidt Unije zich van de andere eilandjes (31), terwijl het eilandje Ilovik (29) een geliefde zeilbestemming is. 34

24

25 1

26

27 10

28 LIKA-KARLOVAC Het rijkste natuurschoon van Kroatië De minst dichtbevolkte streek van Kroatië ligt tussen de kuststreek van Kvarner en Dalmatië aan de ene kant en de Pannonische binnenlanden van Kroatië aan de andere kant. Dit gebied omvat het grootste deel van het berggebied van Kroatië, heel de regio Lika, een kleiner stuk van de Gorski kotar en een stukje kust aan de voet van de berg Velebit met een deel van het eiland Pag. Verder hoort ook het deel van Pannonisch Kroatië rondom de stad Karlovac er nog bij. Karlovac is een belangrijk verkeersknooppunt waarvandaan alle hoofdwegen vanuit het binnenland van Kroatië richting de zee gaan. Van alle regio's die uitkomen aan de Adriatische Zee, is de regio Lika-Karlovac het grootst. De toeristische regio Lika-Karlovac omvat twee Kroatische districten, Ličko-senjska en Karlovačka. Het district Ličko-senjska is het grootste district in Kroatië, maar ook het minst bevolkt, omdat het gebied een bijzonder rotsachtig berggebied omvat en een ruig kustgebied aan de voet van de grootste berg in Kroatië, de Velebit. Ook het district Karlovac is niet echt dichtbevolkt, omdat het gebied een rotsachtig en kaal deel van Pannonisch Kroatië beslaat, dicht tegen de bergen aan, maar ook een deel van het Kroatisch berggebied. De regio Lika-Karlovac staat bekend om de overvloed aan karstformaties en de bijzonder grote biologische verscheidenheid, dus het is te begrijpen dat van alle regio s in Kroatië, juist deze regio het rijkst is aan bezienswaardigheden op natuurgebied. In deze regio bevinden zich twee van de in totaal acht Nationale Parken (Plitvička jezera en Sjeverni Velebit), het belangrijkste deel van het grootste natuurpark van Kroatië, Velebit, twee natuurreservaten waar de natuur zeer streng wordt bewaakt (Hajdučki en Rožanski kukovi) en een heleboel kleinere beschermde gebieden. Het gezamenlijk oppervlak van deze gebieden is groter dan het oppervlak van de beschermde gebieden in alle overige districten samen; het is dus niet voor niets dat deze regio wordt beschouwd als de longen van Kroatië. Behalve de rotsachtigheid en het dynamische reliëf van het gebied, spelen ook historische factoren hierin een belangrijke rol van belang, want doordat het gebied voortdurend blootgesteld is

29

30 geweest aan oorlogsgeweld is deze streek veel minder dichtbevolkt dan de overige delen van Kroatië. De regio Lika-Karlovac is zeer divers. Het kustgebied en het eiland Pag worden gekarakteriseerd door ruige gebieden en steile hellingen, maar ook door angerept natuurschoon, terwijl het berggebied Lika wordt gekenmerkt door uitgestrekte karstvlaktes en oeroude ongerepte landschappen. Karateristiek voor de omgeving van Karlovac is de overvloed aan water (de bekende vier rivieren: de Kupa, de Korana, de Dobra en de Mrežnica) en het contrast tussen de bosachtige en wilde bergen in het zuiden en de rustige Pannonische vlaktes in het noorden. Precies op de grens tussen de gebieden van Lika en Karlovac ligt de parel van deze regio en volgens sommigen zelfs het mooiste stukje van heel Kroatië: het Nationaal Park PLITVIČKA JEZERA (1). Deze meren zijn het bekendste nationale park van Kroatië en het enige van in totaal zeven vergelijkbare locaties in Kroatië dat als natuurmonument op de Werelderfgoedlijst van UNESCO is opgenomen. De belangrijkste bezienswaardigheid van dit unieke park zijn de 16 kleine meren die onderling door watervallen zijn verbonden. Die watervallen ontstonden in de loop der tijd door afzettingen van travertijn, een soort kalk. In dit nationale park bevindt zich ook de bron en een deel van de rivier de Korana, in een gebied dat omsloten wordt door dichte beuken-, dennen- en sparrenbossen. Verder kan je er vele grotten, bronnen en bloemenweides aantreffen en een hele reeks beschermde diersoorten, waarvan de bruine beer wel één van de bijzonderste is. De speciale vervoersmiddelen die tot de beschikking staan van de bezoekers zoals panoramatreintjes (13) en fluisterboten (5) dragen bij aan de populariteit van dit park. Het is moeilijk te zeggen wanneer het park op zijn mooist is: in de lente als alle bloemen op de weides beginnen te bloeien en de bossen weer groen worden (3), in de herfst als de bonte herfstkleuren (2) in de meren spiegelen (7), of in de winter als de watervallen bevroren zijn en de bomen in een vredig wit besneeuwd landschap staan (6). Door een netwerk van wandelpaden is het voor de bezoeker mogelijk om bij de vele watervallen (8) te komen en bij de met rotsblokken omringde oevers van de meren (4) die de nieuwsgierige toeristen verleiden met hun intens groene kleur (9). De meren van Plitvice zijn verdeeld in de grotere Bovenmeren, die in een vriendelijk glooiende, beboste omgeving liggen en de kleinere Benedenmeren die zich bevinden in een woeste, rotsachtige canyon. Het hoogste meer bevindt zich op een hoogte van 637 meter terwijl de voet van de laagste waterval, Sastavci, van waaronder de rivier de Korana (10) begint, 503 meter boven de zeespiegel ligt. Het hovgteverschil tussen de meren van in totaal 134 meter wordt overbrugd door talloze grotere en kleinere watervallen die voortdurend van uiterlijk en hoogte veranderen. De watervallen zijn toegankelijk door wandelpaden die voeren over houten bruggetjes (11 en 12) die niet alleen een lust voor het oog zijn, maar er ook voor zorgen dat de travertijn, die verantwoordelijk is voor het ontstaan van de Plitvice-meren, niet betreden wordt. Travertijn is een speciale vorm van zachte, poreuze steen die ontstaat waneer het water in zogenoemde karstgebieden met behulp van micro-organismen, algen en mossen de opgeloste kalk afscheidt. Van de Plitvice-meren ligt het Prošćansko-meer het hoogst en vanaf daar hoor je het geruis van de watervallen dan ook niet. Omdat het zo ver van de belangrijkste wandelroutes ligt, is de natuur hier nog volkomen ongerept (14). Anders dan dit meer, dat in een buitengewoon groene entourage ligt, wordt de omgeving van de Benedenmeren door witte kalkrotsen gekenmerkt (15). Een natuurpark is er niet alleen om heerlijk te kunnen genieten van natuurschoon, het is ook de bedoeling dat de bezoeker wordt geïnformeerd over dat natuurschoon. Dat gebeurt door talloze verklarende bordjes en met materiaal dat kan worden aangeschaft bij de verschillende huisjes die

31

32

33 gelegen zijn in het Nationaal Park en die opgetrokken zijn uit natuurlijke materialen die kenmerkend zijn voor de Plitvice-meren. Meestal gaat dat om hout (16) en soms ook om steen, zoals bij het bestuursgebouw van het park (17). De andere parel van de regio Lika-Karlovac is de majestueuze VELEBIT, de grootste berg in Kroatië en de berg met de meeste natuurmonumenten. Het is een beschermd natuurpark en dankzij de oppervlakte van wel vierkante kilometer is het veruit het grootste beschermde natuurgebied van Kroatië. Het natuurpark omvat een groot aantal kleinere beschermde gebieden, waaronder twee Nationale Parken Sjeverni Velebit (Noord- Velebit) dat zich bevindt in de regio Lika-Karlovac, en Paklenica in Dalmatië. Op deze berg zijn tal van natuurlijke bezienswaardigheden te vinden die tot het meest waardevolle bezit van Kroatië horen. Daarom is de gehele ongeveer 150 km lange berg door UNESCO aangewezen als biosfeerreservaat, vooralsnog de enige in zijn soort in Kroatië. De Velebit is mede dankzij de rijke flora en fauna de belangrijkste berg van Kroatië, zowel wat betreft het totaal aantal soorten, als wat betreft de soorten die alleen maar in dit gebied voorkomen. De Velebit heeft twee gezichten - een woest, kaal berglandschap aan de zeezijde (18) en uitgestrekte bossen aan de landzijde (22 en 24). Wat de talloze charmes van de Velebit betreft, verdienen vooral de verschillende karstformaties een vermelding. Een bijzonder voorbeeld daarvan is Stapina, een rechtopstaande ronde obelisk van zo n honderd meter hoog (20). Verder bevinden zich hier talloze afgronden, grotten, wilde canyons, snelstromende bergrivieren en unieke, vaak ontzagwekkende uitzichten op de wilde, ongetemde natuur (19). Ook buiten de twee nationale parken beschikt de berg over buitengewoon interessante bezienswaardigheden op natuurgebied. Daartoe behoort onder andere het centrale deel van de berg rondom Baške Oštarije: een schilderachtig dorpje bij een bergpas, gelegen onder de indrukwekkende rotspartij Kiza (21), waar je kunt komen via een oude pittoreske weg (23). In Baške Oštarije bevindt zich ook één van de weinige berghotels (26) dat vanwege z n comfort en warmte een ideaal vertrekpunt voor bergwandelingen is. De beste periodes om de Velebit te bezoeken zijn de late lente, de vroege zomer en de vroege herfst, als de onbeschutte bergweiden (27 en 31) en kale rotsen (32) niet onder de hete zon lijden. In de winter is de Velebit ook aantrekkelijk, maar in dit jaargetijde zijn de winderige, met sneeuw bedekte hellingen alleen door de meest ervaren bergbeklimmers te betreden (25). Natuurliefhebbers komen naar de Velebit vanwege de rijke flora en fauna (29 en 30) en ook vanwege de goed bewaarde dorpsarchitectuur in de schaarse bergdorpen en nederzettingen (28). Het Nationaal Park SJEVERNI VELEBIT (NOORD-VELEBIT) is door zijn unieke landschap en rijkdom aan planten en dieren veruit het meest waardevolle gebied van de Velebit. Sjeverni Velebit strekt zich uit over een oppervlak van in totaal 109 vierkante kilometer op het hoogste, meest noordelijke deel van het bergmassief. Hier zijn een aantal uitzonderlijke bezienswaardigheden te vinden, zoals de karstformaties van Hajdučki en Rožanski kukovi, een botanische tuin in de vrije natuur en de diepe grot Lukina jama (Luka s grot). Vanwege deze prachtige plekken beschouwen Kroatische bergbeklimmers dit gebied het mooiste berggebied in Kroatië. Rožanski en Hajdučki kukovi, onmetelijke rotspartijen met verschillende bizarre vormen (kukovi = pieken) van vaak wel zo n 200 meter hoog, zijn in het hart van het nationale park te vinden. Dit unieke rotsachtige landschap wordt als strikt natuurreservaat beschermd, wat de strengste vorm van natuurbescherming in Kroatië is. Temidden van Hajdučki kukovi, op een hoogte van meter boven de zeespiegel, bevindt zich Luka s grot. Het diepste punt van deze grot ligt 83 meter boven de zeespiegel, zodat hij met een totale diepte van meter de op acht na diepste grot ter wereld is

34

35

36

37 Ondanks de buitengewoon ruige en woeste omgeving is er gedurende de jaren dertig van de 20ste eeuw op meesterlijke wijze een wandelpad aangelegd door Rožanski kukovi, de Premužićeva staza (wandelpad van Premužić) (33 en 41), vernoemd naar zijn schepper en groot liefhebber van de Velebit, ingenieur Ante Premužić. Dit bergpad wordt beschouwd als de mooiste wandelroute van Kroatië en staat onder meer bekend om het feit dat hier ook wandelaars met een wat mindere conditie (34) veilig langs enorme rotswanden en gapende afgronden kunnen lopen. Vanaf het pad zijn er schitterende vergezichten richting de zee en de eilanden van Kvarner (40). Afgezien van de kukovi zijn er langs het bergpad nog tal van andere interessante karstformaties te zien, vooral grotten en afgronden (38 en 39). Onderaan het pad ligt de groene zee van het oerwoud Štirovača (36) waarover in de naburige dorpen tal van duistere legendes verteld worden, gevoed door de uitgestrektheid, de donkere naaldbossen en de geïsoleerdheid van het woud. Noord-Velebit onderscheidt zich door talrijke endemische plantsoorten, waarvan de degenia velebitica, het symbool van Velebit (37), veruit het bekendst is. Van de talloze unieke diersoorten verdient de Europese oehoe (35) een speciale vermelding. De belangrijkste bestemming van recreanten en bergbeklimmers die Nationaal Park Noord-Velebit bezoeken, ligt aan de voet van de bergtop Zavižan, waar de gelijknamige berghut ligt (54 en 56). Je kan hier komen via boswegen vanaf zowel de zeezijde als de landzijde. Vlakbij Zavižan ligt ook de botanische tuin van Velebit (44), uniek in de wereld vanwege zijn ligging aan de rand van een diepe karstafgrond. Omdat de zon niet door kan dringen tot op de bodem van die afgrond, ligt daar ook in de zomer soms nog sneeuw. Vlakbij de botanische tuin van Velebit ligt ook het beginpunt van de Premužićeva staza (51). Het pad is voor een deel aangelegd met en ommuurd door stenen (42), voor een ander deel loopt het direct

38

39 67

40 door de karstformaties (43) en op sommige plekken kronkelt het over één van de talloze bergweiden. De enige tekenen van beschaving zijn zeldzame kapelletjes (45) en hutjes voor bergbeklimmers die mooi opgaan in het landschap (47). Een mooie afsluiting van de dag (50) zijn de ongeëvenaarde uitzichten vanaf de Premužićeva staza richting de bosrijke binnenlanden (53) aan de ene kant, en richting de zee en de eilanden aan de andere kant (52 en 55). Naast eenvoudig wandelgenot (46) en de mogelijkheid de unieke plaatjes die de wilde natuur biedt te vereeuwigen met de camera (48), kan de bezoeker ook genieten van andere recreatiemogelijkheden zoals paardrijden in het beboste deel aan de voet van het park (49). Aan de landzijde van de Velebit ligt LIKA, een oude historische streek waar trotse bergbewoners en krijgers vandaan komen. Lika kan niet alleen bogen op de Plitvice-meren en de Velebit, maar het heeft ook een prachtig schilderachtig dal bij de stad Otočac. Om de schoonheid en waarde van het dal te bewaren is de autosnelweg Zagreb Split niet door het dal getrokken, maar erboven aangelegd, over de zuidelijke bergkam, vanwaar je een uniek uitzicht hebt op dit natuurschoon. Het dal van Gacka staat bekend als de beste plek ter wereld om forellen te vangen en daarom kan de gepassioneerde sportvisser niet om deze plek heen. De rivier de Gacka (61 en 63) en de schitterende omliggende meertjes (60) ontlenen hun bijzondere sfeer aan de intense groene kleur, de schilderachtige dorpjes met huizen die pal aan het water zijn gebouwd (62) en het bosrijke landschap (64). Lika biedt nog veel ander natuurschoon, vooral in de omgeving van het meer Krušćica ten zuiden van het Gacka-dal (57 en 65). Mooi om te zien zijn ook de pittoreske dorpen van Lika met hun karakteristieke portieken (66), de vele wachttorens, symbolen van het historisch strijdgewoel in deze streek (59), en de kerken die de landschappen domineren (58). De zeezijde van de Velebit kijkt uit over de eilanden Rab en PAG, waarvan het zuidelijke deel onder de regio Lika-Karlovac valt. Als je de eilanden vanaf het vasteland nadert, zien ze eruit als stenen woestenijen, terwijl iedereen die er vanaf open zee naartoe vaart alleen groene bossen en weelderig kreupelhout ziet, zoals bij Lun op Pag (67). Het kale landschap aan de

41 landzijde van beide eilanden is te wijten aan de sterke landwind, de bura, die zich vanaf de berg Velebit op de eilanden stort. Maar in de diepe baaien van Pag (69) zijn talloze prachtige kiezelstranden te vinden, omringd door een kristalheldere blauwe zee. Het meest noordelijke deel van de regio Lika-Karlovac, op de grens met het Pannonische laagland, is heel anders dan de rest van Lika en de omliggende vlaktes van Midden-Kroatië. Hier stromen de vier wonderlijke rivieren DE KUPA, DE DOBRA, DE KORANA EN DE MREŽNICA. Ze lopen vanaf de hoge rotsachtige bergen richting het Pannonische laagland en komen samen in de stad Karlovac die hierdoor vaak de stad aan vier rivieren genoemd wordt. De rivieren van Karlovac zitten vol watervallen en stroomversnellingen, zoals in Rastoke, in het stadje Slunj, bij de monding van de Slunjčica in de Korana (75), of in Karlovac zelf, bij de monding van de Mrežnica in de Korana (71). Ook midden in de stad Karlovac is de Korana nog helder en schoon (72), aangezien het water direct uit de Plitvice-meren afkomstig is en er in het hele stroomgebied van de rivier geen industrie is waardoor de waterkwaliteit zou kunnen verslechteren. Langs de Korana zijn daarom altijd vissers (73) te vinden en het schone water is ook een genot voor de vele eenden die het water sieren (74). Schoon is ook de grootste rivier in dit gebied, de Kupa, die vanuit Karlovac door een dal naar Sisak stroomt en uiteindelijk in de Sava uitmondt. De rivier de Dobra munt uit in schoonheid en helderheid (76), en stroomt door een indrukwekkende canyon. Bekend is ook het ravijn in het stadje Ogulin, waarmee legendes zijn verbonden over heksen die zich verzamelen op de berg Klek, de bakermat van het Kroatisch alpinisme (77). Toch vinden velen het kortste riviertje van Karlovac, de Mrežnica, het allermooist, voornamelijk omdat die rivier over de hele lengte (en vooral in de canyon) van waterval naar waterval loopt, de ene nog mooier dan de andere, stuk voor stuk ontstaan dankzij travertijnafzettingen, net als bij de Plitvice-meren. De Mrežnica (78) is dus eigenlijk voor het grootste deel een reeks kleine meren die met watervallen onderling verbonden zijn, met aan de oevers pittoreske natuurlijke badplaatsen

42

43 1 2 MIDDEN-KROATIЁ Tussen het Dinaragebergte, de Alpen en het Pannonisch laagland Naast de regio Lika-Karlovac ligt de toeristische regio van Midden-Kroatië in het binnenland. Vanuit het westen wordt deze regio omsloten door de uitlopers van de Alpen, die hier geleidelijk in een heuvellandschap overgaan en vanuit het zuiden door het rotsachtige Dinaragebergte. Naar het oosten toe gaat Midden-Kroatië met de rivierdalen van de Sava en de Drava over in het vruchtbare Pannonische laagland. Het is de grootste toeristische regio van Kroatië, opgedeeld in maar liefst zeven districten (Zagrebačka, Krapinskozagorska, Varaždinska, Međimurska, Koprivničko-križevačka, Bjelovarskobilogorska en Sisačko-moslavačka). Deze districten vormen een soort ring om de Kroatische hoofdstad Zagreb, in het midden van de regio. 3 4

44 5

45

46 15 Midden-Kroatië is relatief dichtbevolkt, waardoor je hier geen nationale parken zult aantreffen, maar wel twee bijzondere natuurparken, Lonjsko polje en Žumberak-Samoborsko gorje, en een deel van het meest bezochte natuurpark van Kroatië, Medvednica, dat nauw verbonden is met de stad Zagreb. In Midden-Kroatië zijn de laatst overgebleven Midden-Europese moerasgebieden te vinden en heldere rivieren die uitermate geschikt zijn om te vissen. Er zijn schilderachtige wijngebieden en bosrijke bergen om in te wandelen en lichaam en geest te ontspannen. Het bijzondere van het natuurschoon in dit deel van Kroatië zijn de talrijke rivieren die nog steeds grotendeels in hun natuurlijke staat verkeren. Daarbij hoort ook de langste rivier in Kroatië, de Sava, waar sportvissers hun hart kunnen ophalen (5). Vergelijkbare landschappen zijn ook te vinden langs de andere grotere rivieren zoals de Drava, de Kupa of de Una (1), waaraan de oude stad Hrvatska Kostajnica gelegen is (3). Midden-Kroatië is verder bekend vanwege de vele wijnheuvels, in het bijzonder in het historische gebied Hrvatsko Zagorje (2). En er zijn nog vele andere bezienswaardigheden, zoals Đurđevački pijesci, het laatste overblijfsel van de ooit uitgestrekte zandverstuivingen van het Pannonische laagland (4). Het grootste Midden-Kroatische natuurpark LONJSKO POLJE, bevindt zich in het dal van de rivier de Sava, ten oosten van Zagreb. Met een oppervlakte van wel 506 km 2 is dit een van de grootste bewaard gebleven Europese moerasgebieden. Het valt onder de bescherming van de Ramsar-conventie, als een moerasgebied van wereldbetekenis. Het park straalt in al zijn uitgestrektheid rust en romantiek uit (8). Langs de stille wateren, bedekt met waterlelies (10), strekken zich eeuwenoude eikenbossen uit, die er vooral bij zonsondergang schitterend mooi uitzien (11). De grootste rijkdom van Lonjsko polje zijn de vogels, waarvan er wel 250 verschillen soorten zijn. Er zijn talloze kleine vogels (13 en 14) en verschillende eendensoorten (9), maar de beroemdste bewoners zijn de ooievaars (7). Hun nesten sieren de daken van de traditionele houten huizen in de buurt. De bekendste plaats is Čigoć, dat in 1994 tot eerste Europese ooievaarsdorp werd uitgeroepen. De wateren van Lonjsko polje trekken ook andere dieren aan, zoals slangen (12), maar wel minder giftige soorten dan in de rotsachtige gebieden van zuidelijk Kroatië. In het dal van de rivier de Kupa ligt een soortgelijk gebied: het vogelreservaat Crna Mlaka, dat ook onder de bescherming van de Ramsar-conventie staat (11 en 15). De grote vijvers van Crna Mlaka zijn vooral zo bijzonder omdat ze een echte oase van rust zijn voor de vogels, en dat onder de rook van de grote stad Zagreb. Ten westen van Zagreb bevindt zich het natuurpark ŽUMBERAK- SAMOBORSKO GORJE. Het is een heel ander park dan Lonjsko polje, want het omvat ook het hoger gelegen beboste gebied van het gebergte Žumberačka gora, het hoogste gebergte van het binnenland van Kroatië. Dit gebied wordt gekenmerkt door karstformaties (atypisch voor het gebied langs de Pannonische laaglanden), diepe

47 canyons, heldere riviertjes met watervallen (16) en uitgestrekte bloemenvelden. Het bijzondere van Žumberak is dat ook de hoger gelegen gebieden bewoond zijn; op de steile bergen kan men schilderachtige dorpjes vinden (21). Het merendeel van de bevolking stamt direct af van de beroemde Kroatische beschermers van de zee, de Uskoci, uit de stad Senj aan de oevers van de Kvarnerbaai. Aangezien een deel van de bevolking Grieks-katholiek is, staan er in de dorpjes op Žumberak vele schilderachtige kerkjes (22), zelfs op de hoogste top van Žumberak, de Sveta Gera (19) op 1102 meter hoogte. Soms zijn de katholieke en de Grieks-katholieke kerken naast elkaar gebouwd, zoals in het dorpje Dojutrovica (30). Aan de voet van Žumberak is het Samoborgebergte wat minder ruig, en al helemaal in het wijngebied van de regio Plešivica (18). Kenmerkend voor het Samoborgebergte zijn de wijnranken die harmonieus in het landschap opgenomen zijn (17) en de vele oude bouwwerken op de omliggende heuvels, zoals het oude Samobor (23). De belangrijkste heuvelachtige streek van Kroatië, HRVATSKO ZAGORJE, is een pittoreske historische regio ten noorden van Zagreb. Op deze heuvels liggen vele kastelen en kerken en op de bosrijke bergen staan nog talloze resten van oude bouwwerken. Bezoekers kunnen hier genieten van sprookjesachtige landschappen, zich wagen aan een klim naar de bosrijke bergtoppen, of lekker baden in één van de vele kuuroorden. Trakošćan (24) neemt een bijzondere plaats in onder de talloze kastelen van Hrvatsko Zagorje. In het kasteel bevindt zich een uniek museum met een rijke collectie wapens en oud meubilair. Het gebied rondom Trakošćan is uitgeroepen tot beschermd landschap vanwege de schoonheid van de natuur en de bijzondere ligging van het kasteel boven een stil meer omgeven door een dicht bos. In Hrvatsko Zagorje bevindt zich de belangrijkste beschermde paleontologische vindplaats van Kroatië de vindplaats van de Neanderthaler bij Krapina. Naast de vindplaats is een openluchtmuseum gevestigd, gewijd aan het dagelijks leven van de Neanderthaler (27). De vindplaats wordt over de hele wereld gezien als een belangrijke plek, getuige ook de plaatsing op de voorpagina van National Geographic in januari In Gornja Stubica bevindt zich de beroemdste boom van Kroatië, een meer dan 400 jaar oude linde (30), waaronder de boerenleider Matija Gubec in het jaar

48

49 zijn medestanders ronselde voor de strijd tegen de feodale heersers. Het typische beeld van Zagorje omvat glooiende hellingen met wijn- en boomgaarden, met daarin de typische "klopotci" (vogelverschrikkers), om de vogels angst aan te jagen (32). Eén van de plaatsen die perfect voldoet aan dit beeld is Vinagora, met een imposante kerk boven op de berg (25), waarvandaan je een prachtig uitzicht hebt op de omliggende wijnheuvels. Dit soort landschappen kan je ook in andere delen van Midden-Kroatië aantreffen, bijvoorbeeld in het meest noordelijk gelegen Međimurje, dat bekend staat om zijn goede wijnen (28). Op de bergtoppen staan vaak ruïnes uit de Middeleeuwen zoals Kalnik bij de stad Križevci (26). 30

50

51 1 2 ZAGREB Metropool omgeven door groen Er zijn niet veel Europese metropolen die zich net als de hoofdstad van Kroatië, Zagreb, kunnen beroepen op een dergelijke overvloed aan viteenlopende, movie landschappen en beschermde natuurgebieden in de directe omgeving. Gelijk naast de stad ligt het natuurpark Medvednica met aan haar voeten heuvels met wijngaarden, oermoerassen, meren met een rijke vogelpopulatie en vele kastelen met weelderige landschapstuinen. Op nog geen uur rijden van het centrum van de stad ligt ook het rotsachtige berggebied Žumberak, de pittoreske streek Hrvatsko Zagorje, de vier rivieren van Karlovac, jachtplaatsen rijk aan wild en nog veel meer andere bezienswaardigheden. Net als veel andere hoofdsteden is de stad Zagreb een aparte administratieve eenheid, een zogenaamde županija (district) en ook een toeristische regio. Naast de bebouwde kom hoort ook het aangrenzende groen bij de stad, zoals het natuurpark Medvednica aan de noordkant. Aan de zuid- en oostkant van Zagreb ligt, langs