Het syndroom van Currarino
|
|
- Sebastiaan de Vos
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Het syndroom van Currarino Currarino syndrome M.L.A. Bal, H. Folkersma, A.F.W. van der Steeg, E.E.O. Hagebeuk, M.A. Benninga, W.P. Vandertop Samenvatting In dit artikel wordt aan de hand van 3 patiënten het syndroom van Currarino besproken. Deze relatief onbekende aandoening omvat de volgende trias: (1) een benig sacraal defect, (2) een anorectale malformatie en (3) een presacrale massa. Het syndroom van Currarino is geassocieerd met een gekluisterd ruggenmerg, een anterieure myelomeningokèle en neuroenterische fistels. De diagnose wordt gesteld met behulp van een MRI van de wervelkolom. Chirurgische behandeling is geïndiceerd als de presacrale massa een teratoom betreft, als de anorectale malformatie leidt tot ernstige therapieresistente obstipatie, wanneer het gekluisterde ruggenmerg tot symptomen leidt en wanneer er sprake is van neuroenterische fistels. (Tijdschr Neurol Neurochir 2011;112:236-42) Summary In this article 3 cases of Currarino syndrome are presented, a rare triad of symptoms, consisting of (1) a bony sacral defect, (2) an anorectal malformation and (3) a presacral mass. It is associated with tethered cord, anterior myelomeningocele and neuroenteric fistulas. Currarino syndrome is diagnosed using spinal MRI. Surgical intervention is required when the presacral mass is a teratoma, the anorectal malformation leads to therapy resistant constipation, the tethered cord becomes symptomatic and/or neuroenteric fistulas are found. Inleiding Het syndroom van Currarino, vernoemd naar de Italiaans-Amerikaanse radioloog Guido Currarino, is een zeldzame familiaire aandoening die bestaat uit een triade van: (1) een benig sacraal defect, (2) een anorectale malformatie en (3) een presacrale massa. 1 Het sacrum vergroeit sikkelvormig (dysgenesie), of komt deels niet tot ontwikkeling (partiële of complete agenesie). Het anorectale kanaal is vernauwd, deels niet aangelegd of abnormaal gepositioneerd. Auteurs: dhr. M.L.A. Bal BSc, student geneeskunde, mw. drs. H. Folkersma, neurochirurg, dhr. prof. dr. W.P. Vandertop, neurochirurg, Neurochirurgisch Centrum Amsterdam, mw. dr. A.F.W. van der Steeg, kinderchirurg, Kinderchirurgisch Centrum Amsterdam, mw. drs. E.E.O. Hagebeuk, kinderneuroloog, thans werkzaam epilepsiecentrum SEIN, Zwolle, dhr. dr. M.A. Benninga, kinderarts maag-darm-leverziekten, afdeling Kindermaag-darm-leverziekten, Emma Kinderziekenhuis, Amsterdam. Correspondentie graag richten aan mw. drs. H. Folkersma, neurochirurg, Academisch Medisch Centrum, secretariaat Neurochirurgie, Meibergdreef 9, 1015 AZ, Amsterdam, tel: +31 (0) , adres: h.folkersma@amc.uva.nl. Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld. Trefwoorden: anorectale malformatie, anterieure myelomeningokèle, gekluisterd ruggenmerg, obstipatie, presacrale massa, sacraal defect, syndroom van Currarino; teratoom. Key words: anorectal malformation, anterior myelomeningocele, constipation, Currarino syndrome; presacral mass; sacral defect; teratoma; tethered cord. Ontvangen 1 november 2010, geaccepteerd 3 mei
2 5 Figuur 1. Asymmetrische bilnaad en subcutaan lipoom. De sacrale massa betreft een teratoom en/of een anterieure myelomeningokèle ( anterior myelomeningocele ; AMMC). De leeftijd van klinische presentatie is variabel en afhankelijk van de ernst van de anorectale malformatie of de grootte van de presacrale massa. 2,3 Patiënten presenteren zich in eerste instantie vaak met chronische obstipatieklachten. Door onbekendheid met het syndroom worden geassocieerde neurologische afwijkingen zoals een gekluisterd ruggenmerg, een chiarimalformatie en neuroenterische fistels vaak over het hoofd gezien. 4 Aan de hand van 3 ziektegeschiedenissen bespreken wij de klinische manifestatie, de diagnostiek en behandeling van het syndroom van Currarino. Ziektegeschiedenissen Patiënte A is een meisje van 12 jaar dat sinds haar eerste levensjaar bekend is met ernstige obstipatie en persisterende fecale incontinentie. In verband met deze klachten wordt zij langdurig op de poep-poli van het Emma Kinderziekenhuis-Academisch Medisch Centrum behandeld met zowel orale als rectale laxantia. De ziekte van Hirschsprung is door middel van rectumzuigbiopten uitgesloten. In het kader van een klinisch-wetenschappelijke studie in het ziekenhuis naar mogelijk onderliggende neurologische aandoeningen bij kinderen met chronische obstipatieklachten wordt bij de patiënte op 10-jarige leeftijd een MRI van de wervelkolom en van de hersenen verricht. 5 Bij navraag blijkt dat de patiënte sinds een jaar intermitterend last heeft van rugpijn met uitstraling in beide benen en soms een verminderd gevoel in de tenen. Figuur 2. Sagittaal T2-gewogen MRI van de lumbosacrale wervelkolom. Presacrale massa met signaalkarakteristieken als liquor, continu met durazak (pijl). Fibrolipomateus verdikt filum terminale met laagstand van de conus ter hoogte van het corpus L3 (asterisk). Het neurologisch onderzoek bij de patiënte laat geen afwijkingen zien buiten een asymmetrische, naar links gedevieerde bilnaad en een lumbosacraal subcutaan lipoom (zie Figuur 1). Andere stigmata voor neuraalbuisdefecten zoals een dimple, een naevus of een zogenoemde hairy patch, zijn niet aanwezig. Bij inspectie van de anus zijn er geen fissuren of hemorroïden zichtbaar, wel veel perianale faeces en oude ontlasting. Er zijn geen aanwijzingen voor een rectale stenose. De MRI-scan van de lumbosacrale wervelkolom toont een anterieure meningokèle. Tevens is er sprake van een fibrolipomateus verdikt filum terminale met laagstand van de conus ter hoogte van het corpus L3 (zie Figuur 2), passend bij een gekluisterd 237
3 ruggenmerg. Een MRI-scan van de hersenen laat geen intracraniële afwijkingen zien. De patiënte wordt momenteel regelmatig poliklinisch gecontroleerd en er is sprake van een stabiele gastroenterologische en neurologische situatie zodat vooralsnog is afgezien van chirurgische interventie. Omdat de patiënte anamnestisch geen mictiestoornissen heeft is een urodynamisch onderzoek niet verricht. Bij progressie van klachten en eventuele neurologische uitval door het gekluisterde ruggenmerg, is het klieven van het filum terminale geïndiceerd. Figuur 3. Sagittaal T2-gewogen MRI van de lumbosacrale wervelkolom. Hypo-intense laesie presacraal (diameter 5x6x9 cm) passend bij teratoom (asterisk). Patiënte B is een 44-jarige vrouw en de moeder van patiënte A. In het eerste poliklinisch-neurochirurgische consult voor haar dochter geeft de patiënte aan dat zij, net als haar dochter, een soortgelijke onderhuidse verdikking heeft. Dit werd altijd geduid als een familietrekje aangezien haar moeder (de oma van patiënte A) ook een dergelijke afwijking heeft. Bij navraag blijkt dat de patiënte sinds anderhalf jaar regelmatig last heeft van rugpijn met een geleidelijk moeizamer looppatroon. Er is sprake van een beperkte actieradius als gevolg van progressief uitstralende, brandende pijn, vooral in de linkerheup. Na ongeveer een half uur lopen moet zij stoppen vanwege deze klacht. Een zittende houding geeft enigszins verlichting, echter de uitstralende pijn houdt langere tijd aan. Daarnaast wordt het mictiepatroon al geruime tijd gekenmerkt door een uitgesproken urge- en stressincontentie met recidiverende urineweginfecties. Tevens heeft zij regelmatig last van obstipatieklachten waarbij zij een enkele keer incontinent is voor faeces. Bij het lichamelijk onderzoek zijn er geen afwijkingen, behoudens een subjectieve hypo-esthesie aan de laterale zijde van het linkerbovenbeen. Evenals bij haar dochter is er sprake van een asymmetrische bilnaad en een lumbosacraal lipoom, zonder andere cutane stigmata. Gezien het klachtenpatroon, de aanwezige stigmata en de bevindingen bij de dochter wordt een MRIscan van de lumbosacrale wervelkolom verricht. Deze toont een anomalie van het sacrum. Er is sprake van een laagstand van de conus medullaris tot S3, passend bij een gekluisterd ruggenmerg, en een smalle intramedullaire syrinx ter hoogte van de corpus Th12 tot L2. Presacraal is een niet-aankleurende, scherp afgrensbare bolronde laesie zichtbaar met een diameter van 5x6x9 cm. De laesie is overwegend hypo-intens op de T1-gewogen opname en hyperintens op de T2-gewogen opname, passend bij een teratoom (zie Figuur 3). Een MRI-scan van de hersenen toont bilateraalfrontaal-periventriculaire grijzestofheterotopieën, bilateraal-orticale dysplasie ter hoogte van het frontale operculum en een dysgenesie van het corpus callosum met onderontwikkeling van het splenium. Het urodynamisch onderzoek toont een stressincontinentie, detrusoroveractiviteit zonder urineverlies, en een dysfunctionele mictie met een zwakke detrusor en een residu van 50 cc. Gezien de relatief snelle progressie van de neurologische klachten is er een operatieindicatie tot het ontkluisteren van het ruggenmerg. Peroperatief blijkt op sacraal niveau een streng aanwezig die continu is met de conus medullaris. Het meest caudale deel buigt naar anterieur af en is continu met de presacrale massa (zie Figuur 4A). Zenuwstimulatie van deze streng geeft spiertrekkingen in de benen en de voeten waardoor deze niet kan worden gekliefd. Het verdikte filum terminale wordt wel gekliefd (zie Figuur 4B). Postoperatief is er aanvankelijk sprake van 238
4 5 A B Figuur 4. A. Intraoperatieve afbeelding op sacraal niveau. Streng continu met conus medullaris, afbuigend naar anterieur, richting presacrale massa (pijl). Zenuwwortel met adhesie afkomstig uit de plexus lumbosacralis (asterisk). B. Intraoperatieve afbeelding op sacraal niveau: klieven adherente streng conus medullaris. verbetering, een half jaar na de operatie is de klinische situatie echter conform preoperatief. De patiënt was preoperatief al doorverwezen naar een algemeen chirurg voor verder beleid betreffende het teratoom. Patiënt C is op de leeftijd van 1 maand opgenomen in verband met defecatieproblemen. Bij lichamelijk onderzoek wordt boven de bilnaad een verticale groeve met dimple gediagnosticeerd. De anus heeft een normaal aspect en er is geen sprake van een rectale stenose. Bij neurologisch onderzoek worden geen afwijkingen gevonden. Er worden een echo en MRI van de wervelkolom gemaakt, welke een partiële agenesie van het sacrum, laagstand van de conus medullaris tot L3 en een smalle syrinx ter hoogte van Th10 t/m L2 laten zien. Tevens wordt er een presacrale massa ter hoogte van S2-S3 waargenomen welke in verbinding staat met de durazak, verdacht voor AMMC (zie Figuur 5 op pagina 240). Op de leeftijd van 1 jaar blijkt bij vervolg-mri het aspect van de presacrale massa te zijn veranderd, waarbij er differentiaaldiagnostisch gedacht wordt aan een teratoom (zie Figuur 6 op pagina 240). Bij chirurgische resectie van het teratoom blijkt er een nauwe relatie te bestaan met de anterieure zijde van de durazak. Hierbij ondergaat het patiëntje een ontkluistering van het gekluisterd ruggenmerg. Postoperatief is er geen verbetering van de obstipatie- klachten. In verband met progressieve loopstoornissen wordt het ruggenmerg op driejarige leeftijd opnieuw ontkluisterd en de syrinx gedraineerd. De klachten zijn gestabiliseerd en het patiëntje wordt poliklinisch gevolgd door het spina bifidateam. Beschouwing Kliniek Het syndroom van Currarino wordt naast obstipatieklachten vaak gekenmerkt door neurogene blaasfunctiestoornissen, uitstralende pijnklachten in de rug en/of de onderste extremiteiten, sensibiliteitsstoornissen en een abnormaal looppatroon. Obstipatieklachten komen bij patiënten met het syndroom van Currarino in 95% van de gevallen voor. 1,3,4,6 De leeftijd van presentatie is zeer variabel. Naast de anorectale malformatie als oorzaak van de obstipatie zijn ook het gekluisterd ruggenmerg en de presacrale massa (AMMC of teratoom) mogelijk bijdragende factoren. 7-9 Een complete triade, bestaande uit alle drie de defecten, is zeer zeldzaam. 4 Etiologie Naast de eerst beschreven casus van Currarino in 1981, zijn wereldwijd minder dan 300 gevallen gerapporteerd. 1,2,9-11 Het syndroom vertoont een autosomaal dominant overervingspatroon, waarbij het 239
5 Figuur 6. Sagittaal T2-gewogen MRI van de wervelkolom. Veranderde signaalkarakteristieken van presacrale massa S2-S3, verdacht voor teratoom (pijl). Figuur 5. Sagittaal T2-gewogen MRI van de lumbosacrale wervelkolom. Presacrale massa S2-S3, verdacht voor anterieure myelomeningokèle (pijl). Smalle syrinx ter hoogte van Th10-L2 (asterisk). verantwoordelijke gen (HLXB9) zich op chromosoom 7q36 bevindt. 12 Er bestaan meerdere theorieën over de ontstaanswijze van het syndroom van Currarino. Als mogelijke oorzaak wordt de malfusie van het endoderm met neuronaal ectoderm als onderdeel van het split notochord syndrome genoemd. 1 Een andere hypothese is een migratie/sluitingsdefect van de pluripotente eminentia caudalis, aangezien de aangedane elementen altijd onder S1 liggen. 13 Diagnostiek Echografie van het sacrum is bij kleine kinderen een goede, non-invasieve eerste methode van beeldvorming. In het Emma Kinderziekenhuis wordt bij kinderen onder de 3 maanden met een anorectale malformatie een echografie van het myelum gemaakt. Bij een verdenking op het syndroom van Currarino is echter een MRI van de gehele wervelkolom geïndiceerd. MRI kan direct uitsluitsel geven over (1) agenesie van de sacrale wervels, (2) de aanwezigheid en het aspect van de presacrale massa en de relatie hiervan met het spinale kanaal en (3) de overige spinale abnormaliteiten, waaronder de aanwezigheid en het aspect van het gekluisterd ruggenmerg. Een MRI van de hersenen kan intracranieel geassocieerde neuroanatomische afwijkingen, zoals heterotopieën, dysgenesie of agenesie van het corpus callosum, corticale dysplasie en chiarimalformatie aantonen. 9 Een urodynamisch onderzoek is geïndiceerd ter uitsluiting, dan wel objectivering van mogelijke neurogene blaasfunctiestoornissen (Patiënt B). Röntgenfoto s van het bekken of de wervelkolom hebben geen meerwaarde voor de behandeling van het syndroom van Currarino. Behandeling Gekluisterd ruggenmerg Vooralsnog is de algemene tendens dat patiënten met het syndroom van Currarino met klachten van obstipatie zonder andere neurologische uitvals- 240
6 5 Aanwijzingen voor de praktijk 1. Het syndroom van Currarino omvat een (1) benig sacraal defect, (2) anorectale malformatie en (3) presacrale massa. 2. Het syndroom van Currarino is een zeldzame familiaire aandoening met een autosomaal dominant overervingspatroon. 3. Het syndroom van Currarino is geassocieerd met spinale aanlegstoornissen. 4. Een MRI van de wervelkolom is geïndiceerd bij verdenking op het syndroom van Currarino. 5. Chirurgische interventie is geïndiceerd bij een symptomatisch gekluisterd ruggenmerg als de presacrale massa een teratoom betreft, als de anorectale malformatie leidt tot ernstige therapieresistente obstipatie en bij neuroenterische fistels. verschijnselen die zouden kunnen passen bij een symptomatisch gekluisterd ruggenmerg, conservatief behandeld worden. Als er bijkomende neurologische klachten aanwezig zijn, is er sprake van een symptomatisch gekluisterd ruggenmerg en is de behandeling chirurgisch. Afhankelijk van de uitgebreidheid van de neuroanatomische afwijkingen van het gekluisterd ruggenmerg bestaat de chirurgische behandeling uit het klieven van een verdikt filum terminale dan wel het ontkluisteren van een gekluisterde conus medullaris. Presacrale massa Een AMMC komt in circa 60% van de patiënten met het syndroom van Currarino voor en heeft veelal een symptoomloos beloop. 2 Chirurgische resectie heeft geen effect op het klachtenpatroon van patiënten met het syndroom van Currarino en is dan ook niet geïndiceerd. 9 Teratomen komen voor, al dan niet in combinatie met een AMMC. Aangezien deze solide tumoren maligne kunnen ontaarden, wordt chirurgische resectie geadviseerd. In principe wordt de resectie vlot na de vaststelling van het teratoom uitgevoerd. Omdat het os coccygis altijd betrokken is bij een teratoom op deze positie dient dit compleet verwijderd te worden. De resectie wordt bij voorkeur via de sacrale benadering uitgevoerd, eventueel in combinatie met de correctie van een aanwezige anorectale malformatie. Indien er sprake is van een teratoom in combinatie met een AMMC zal de continuïteit met de durazak gereconstrueerd moeten worden. 9 Neuroenterische fistels Continuïteit tussen darm en intradurale ruimte kan leiden tot een levensbedreigende meningitis. Indien er bij een patiënt met het syndroom van Currarino sprake is van neuroenterische fistels, moeten deze zo spoedig mogelijk chirurgisch gesloten worden. 14 Conclusie Denk bij patiënten met klinische tekenen van het syndroom van Currarino aan de mogelijkheid van spinale aanlegstoornissen en eventuele neurologische complicaties. Een MRI-scan van de wervelkolom toont het aspect van het defect en kan spinale abnormaliteiten uitsluiten dan wel aantonen. Chirurgische behandeling is nodig als de presacrale massa een teratoom betreft, als de anorectale malformatie leidt tot ernstige therapie-resistente obstipatie, indien er sprake is van een symptomatisch gekluisterd ruggenmerg en bij neuroenterische fistels. Referenties 1. Currarino G, Coln D, Votteler T. Triad of anorectal, sacral, and presacral anomalies. AJR Am J Roentgenol 1981;137: Samuel M, Hosie G, Holmes K. Currarino triad - Diagnostic dilemma and a combined surgical approach. J Pediatr Surg 2000;35: Lee SC, Chun YS, Jung SE, Park KW, Kim WK. Currarino triad - Anorectal malformation, sacral bony abnormality, and presacral mass. A review of 11 cases. J Pediatr Surg 1997;32: Kochling J, Pistor G, Marzhauser BS, Nasir R, Lanksch WR. The 241
7 Currarino syndrome - Hereditary transmitted syndrome of anorectal, sacral and presacral anomalies. Casereport and review of the literature. Eur J Pediatr Surg 1996;6: Bekkali NL, Hagebeuk EE, Bongers ME, Van Rijn RR, Van Wijk MP, Liem O, et al. Magnetic resonance imaging of the lumbosacral spine in children with chronic constipation or non-retentive fecal incontinence: a prospective study. J Pediatr 2010;156: Emans PJ, Kootstra G, Marcelis CL, Beuls EA, Van Heurn LW. The Currarino triad: the variable expression. J Pediatr Surg 2005;40: Walton M, Bass J, Soucy P. Tethered cord with anorectal malformation, sacral anomalies and presacral masses: an under-recognized association. Eur J Pediatr Surg 1995;5: Bartels SA, Van Koperen PJ, Van der Steeg AF, Deurloo EE, Bemelman, Heij HA. Presacral masses in children: presentation, etiology and risk of malignancy. Colorectal Dis Emans PJ, Van Aalst J, Van Heurn EL, Marcelis C, Kootstra G, Beets-Tan RG et al. The Currarino triad: neurosurgical considerations. Neurosurgery 2006;58: Heij HA, Moorman-Voestermans CG, Vos A, Kneepkens CM. Triad of anorectal stenosis, sacral anomaly and presacral mass: a remediable cause of severe constipation. Br J Surg 1990;77: Lynch SA, Wang Y, Strachan T, Burn J, Lindsay S. Autosomal dominant sacral agenesis: Currarino syndrome. J Med Genet 2000;37: Lynch SA, Bond PM, Copp AJ, Kirwan WO, Nour S, Balling R et al. A gene for autosomal dominant sacral agenesis maps to the holoprosencephaly region at 7q36. Nat Genet 1995;11: Gegg CA, Vollmer DG, Tullous MW, Kagan-Hallet KS. An unusual case of the complete Currarino triad: case report, discussion of the literature and the embryogenic implications. Neurosurgery 1999;44: Darwish B, Stanley TV, Wickremesekera A, Bowkett B, Leadbitter M. Presacral neuroenteric fistula in a newborn presenting with an epidural abscess: case report and review of the literature. Pediatrics 2004;114:e527-e
Kinderneurologie.eu. LUMBAR-syndroom
LUMBAR-syndroom Wat is een LUMBAR-syndroom? Een LUMBAR-syndroom is een aandoening waarbij kinderen een combinatie hebben van een grote aardbeienvlek op de onderrug of benen in combinatie met een of meerdere
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/51105 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Korse, N.S. Title: A multi-perspective approach to cauda equina syndrome dedicated
Nadere informatieSyringomyelie. Wat is syringomyelie? Syringomyelie is een verwijding van de centrale holte die normaal door het ruggenmerg loopt.
Syringomyelie Wat is syringomyelie? Syringomyelie is een verwijding van de centrale holte die normaal door het ruggenmerg loopt. Hoe wordt syringomyelie ook wel genoemd? De term syringomyelie is samengesteld
Nadere informatieCaudaal regressie syndroom
Caudaal regressie syndroom Wat is het caudaal regressie syndroom? Caudaal regressie syndroom is een aangeboren aandoening waarbij het onderste stuk van de rug (heiligbeen en het staartbeen) gedeeltelijk
Nadere informatieCervicale kanaalstenose. Poli Neurochirurgie
Cervicale kanaalstenose Poli Neurochirurgie Uw specialist heeft bij u een cervicale kanaalstenose vastgesteld. Wij vertellen u in deze brochure meer over deze diagnose en geven uitleg over de mogelijke
Nadere informatieAchtergrond. QoL bij patiënten met wervelkolom metastasen. Number of surgeries in MCH for spinal metastases
QoL bij patiënten met wervelkolom metastasen Godard de Ruiter, Neurochirurg Claudine Nogarede, Verpleegkundig Specialist. Neuro & revalidatie congres 2016 Number of surgeries in MCH for spinal metastases
Nadere informatieStudy of unexplained neurologic deficit following neuraxial anesthesia or analgesia strategies
Study of unexplained neurologic deficit following neuraxial anesthesia or analgesia strategies Vrijdag 5 april 2013 Bram Peeters, Medical Student René Heylen, MD, PhD Guy Wilms, MD, PhD Marc Van de Velde,
Nadere informatieHoe wordt het spina bifida ook wel genoemd? Er bestaan twee vormen van spina bifida: de spina bifida aperta en de spina bifida occulta.
Spina bifida Wat is het spina bifida? Spina bifida is een aandoening waarbij de bogen van de wervels niet goed gesloten zijn, maar open staan. Hierdoor kunnen bepaalde structuren (ruggenmerg, vliezen)
Nadere informatieRugpoli in Enschede. Lucille Dorresteijn, Neuroloog Marleen Wijnstra, Physician assistant
Rugpoli in Enschede Lucille Dorresteijn, Neuroloog Marleen Wijnstra, Physician assistant Stellingen Bij een langer bestaand LRS is een MRI van de LWK aangewezen Ik (huisarts) verwijs nu zelf voor een MRI
Nadere informatieNieuwe ESPGHAN richtlijnen bij obstipatie
Nieuwe ESPGHAN richtlijnen bij obstipatie Dr. S. Vande Velde Dienst kindergastro-enterologie UZ Gent Prof Dr Van Winckel Prof Dr Van Biervliet Dr De Bruyne 1 Meisje 8 jaar oud Op spoed met mama, al 2 maand
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Sprengel schouder. www.kinderneurologie.eu
Sprengel schouder Wat is een Sprengel schouder? Een Sprengel schouder is een aanlegstoornis van het schouderblad die te klein is en anders tegen het lichaam ligt dan gebruikelijk waardoor problemen met
Nadere informatieMogelijkheden van resectie na chemotherapie bij het pancreascarcinoom. Prof. dr. Marc Besselink Afdeling Chirurgie, AMC Amsterdam
Mogelijkheden van resectie na chemotherapie bij het pancreascarcinoom Prof. dr. Marc Besselink Afdeling Chirurgie, AMC Amsterdam Amsterdam, 19 Januari 2018 Pancreascarcinoom Slechte prognose (5 jaars-overleving,
Nadere informatie- incidentele bevinding zonder klachten - weigering van chirurgische behandeling - slechte algehele conditie waardoor chirurgie niet verantwoord is
Auteur Soort studie Aantal patiënten Lee 2013 Qurashi Systematic review 1999-2011 Systematic review 1999-2011 Radiotherapie / Chirurgie (meestal gevolgd door ) 377 Conservatief waaronder Inclusiecriteria
Nadere informatiePijn in de benen en progressieve neurologische uitval: gekluisterd-ruggenmergsyndroom bij volwassenen
Klinische lessen Pijn in de benen en progressieve neurologische uitval: gekluisterd-syndroom bij volwassenen j.m.b.van warmerdam, g.w.van dijk en w.p.vandertop Dames en Heren, De meest voorkomende stoornis
Nadere informatieWAA BIJEENKOMST dr. RHGP van Erve, orthopedisch chirurg
WAA BIJEENKOMST 07-02-2018 dr. RHGP van Erve, orthopedisch chirurg WAA 07-02-2018 SECONDARY NEUROLOGICAL DETERIORATION IN TRAUMATIC SPINAL INJURY, data from medicolegal cases, NV Todd, D Skinner, J Wilson-MacDonald;
Nadere informatieStroomdiagram sacrale dimple Susanne Fonville, Marie Claire de Wit / 22 september 2015
Stroomdiagram sacrale dimple Susanne Fonville, Marie Claire de Wit / 22 september 2015 Verwijzing sacrale dimple 1 Anamnese & NO + classificatie sacrale dimple 2 Type 1 Type 2 of 3 met of zonder stigmata
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Chiari malformatie
Chiari malformatie Wat is een Chiari malformatie? Een Chiari malformatie is een aangeboren afwijkende ligging van de hersenen waarbij het onderste stukje van de kleine hersenen niet meer in de schedel
Nadere informatieRughernia (behandeling door de huisarts)
Rughernia (behandeling door de huisarts) Wat is hernia? Hernia betekent letterlijk breuk. Een hernia nuclei pulposi (kortweg HNP) komt voor in de wervelkolom en bestaat uit een scheur in de achterkant
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Epidurale lipomatose
Epidurale lipomatose Wat is een epidurale lipomatose? Epidurale lipomatose is een ophoping van vet in het wervelkanaal. Hoe wordt epidurale lipomatose ook wel genoemd? Epidurale lipomatose wordt ook wel
Nadere informatie22. Multipele Endocriene Neoplasie Type 2 (MEN2)
22. Multipele Endocriene Neoplasie Type 2 (MEN2) Expert opinion Diagnostische criteria Vaststelling van een mutatie in het RET-proto-oncogen Er zijn drie subtypen beschreven: MEN2A, MEN2B en Familiair
Nadere informatieBuikwandpijnsyndroom Soms wordt in plaats van ACNES de Nederlandse term buikwandpijnsyndroom gebruikt.
ACNES Wat is ACNES? ACNES is een aandoening waarbij kinderen en volwassenen last hebben van hevige buikpijnklachten aan een kant van de buik als gevolg van afknelling van een zenuwtakje in de huid van
Nadere informatieAPPENDIX C: Patiënteninformatie over uitzaaiingen in de wervelkolom.
3692 3693 3694 3695 3696 3697 3698 3699 3700 3701 3702 3703 3704 3705 3706 3707 3708 3709 3710 3711 3712 APPENDIX C: Patiënteninformatie over uitzaaiingen in de wervelkolom. Inleiding Kwaadaardige gezwellen
Nadere informatieC. Wervelkolom. Inhoudsopgave 01 C 02 C 03 C 04 C 05 C 06 C 07 C 08 C 09 C
C. Wervelkolom nhoudsopgave 1 C 2 C 3 C 4 C 5 C 6 C 7 C 8 C 9 C Congenitale aandoeningen... 1 Myelopathie (excl. trauma s van de wervelkolom)... 1 Mogelijke atlanto-axiale subluxatie... 1 Nekpijn... 1
Nadere informatieUitzaaiingen in de wervelkolom
Oncologie Uitzaaiingen in de wervelkolom Inleiding Kwaadaardige gezwellen (tumoren) kunnen soms uitzaaien naar andere delen van het lichaam. We spreken dan van uitzaaiingen of metastasen. Uitzaaiingen
Nadere informatieDienst Orthopedie Stedelijk Ziekenhuis Roeselare LUMBALE KANAAL STENOSE WAARVOOR DECOMPRESSIE
Dienst Orthopedie Stedelijk Ziekenhuis Roeselare LUMBALE KANAAL STENOSE WAARVOOR DECOMPRESSIE 1. Wat is lumbale kanaal stenose? De lumbale kanaalstenose of vernauwing van het lendenwervelkanaal is een
Nadere informatieUvA-DARE (Digital Academic Repository) Surgical treatment of perianal and rectal fistula van Koperen, P.J. Link to publication
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Surgical treatment of perianal and rectal fistula van Koperen, P.J. Link to publication Citation for published version (APA): van Koperen, P. J. (2010). Surgical
Nadere informatieNederlandse samenvatting proefschrift Renée Walhout. Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose
Nederlandse samenvatting proefschrift Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose Cerebral changes in Amyotrophic Lateral Sclerosis, 5 september 2017, UMC Utrecht Inleiding Amyotrofische
Nadere informatieRadiotherapie in de palliatieve zorg
Radiotherapie in de palliatieve zorg Radiotherapie bij myelumcompressie Karin Kleynen 24-11-2011 Casus: Dhr B 58 jaar Consult Urologie 21-7-2011 Patiënt had sinds 3 weken buik- en rugklachten, met name
Nadere informatieLaminectomie / lumbale kanaalstenose. Poli Neurochirurgie
Laminectomie / lumbale kanaalstenose Poli Neurochirurgie De wervelkolomchirurg (neurochirurg) heeft bij u een stenose (vernauwing) vastgesteld. In dit informatieboekje leest u meer over deze diagnose en
Nadere informatieDutch Spine Surgery Registry DSSR
pagina 1 Dutch Spine Surgery Registry DSSR Vetgedrukte items zijn verplicht Lumbale wervelkolom - Ongeïnstrumenteerd, versie: 2015-6-1 - v3.0.0 Identificatie Het BSN-nummer bestaat uit 9 cijfers, inclusief
Nadere informatieAnale ingrepen INFORMATIEBROCHURE VOOR PATIËNTEN
Anale ingrepen INFORMATIEBROCHURE VOOR PATIËNTEN INHOUD INLEIDING...4 HOE BEREIDT U ZICH VOOR?...4 ANAAL FISSUUR...5 PERIANAAL ABCES EN FISTEL...5 HAARNESTCYSTE OF SACROCOCCYGEALE CYSTE (SCC)...5 CONDYLOMATA...6
Nadere informatieZiekte van Parkinson. Patiënteninformatie
Patiënteninformatie Ziekte van Parkinson Informatie over (de oorzaken van) de ziekte van Parkinson, waar u dan last van kunt hebben, hoe we de diagnose stellen en wat u er zelf aan kunt doen Ziekte van
Nadere informatieEen casus met een staartje
Een casus met een staartje Tatjana Van Der Heggen ASO pediatrie UZ Gent / Groene Hart Ziekenhuis Gouda 9 januari 2017 Meisje, 14 jaar Presentatie 2 dagen acute urineretentie 2x gesondeerd in huisartsenwachtpost
Nadere informatieKinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu. Greig syndroom
Greig syndroom Wat is het Greig syndroom? Het Greig syndroom is een waarbij kinderen een combinatie van verschillende aangeboren afwijkingen hebben zoals extra vingers aan handen en of voeten, aan elkaar
Nadere informatieOntwikkelingen op het gebied van MRI bij endometriose
Nederlandse samenvatting Ontwikkelingen op het gebied van MRI bij endometriose Chapter 9 148 Naar schatting lijdt ongeveer 10% van alle vrouwen in de vruchtbare levensjaren aan endometriose. Er zijn verschillende
Nadere informatieTRAUMATISCH PANCREASLETSEL
TRAUMATISCH PANCREASLETSEL Frank Oort Gutclub 29 oktober 2014 1 2 Opbouw Casus Achtergrond Traumatisch pancreas letsel bij kinderen Vervolg casus Leerpunten casus 3 Casus Mw. C. 13 jaar Overplaatsing vanuit
Nadere informatiePRIMAIRE ORTHOSTATISCHE TREMOR. Diepe hersenstimulatie? Fleur van Rootselaar, neuroloog AMC 12 mei 2017
PRIMAIRE ORTHOSTATISCHE TREMOR Diepe hersenstimulatie? Fleur van Rootselaar, neuroloog AMC 12 mei 2017 VROUW, 60 JAAR, PIJN BENEN EN MOE Pijn in de benen, vermoeidheid en niet kunnen staan - Al jaren last,
Nadere informatieBij epilepsiechirurgie streeft men naar complete verwijdering of disconnectie van de epileptogene zone met behoud van eloquente hersengebieden. Het do
Samenvatting Bij epilepsiechirurgie streeft men naar complete verwijdering of disconnectie van de epileptogene zone met behoud van eloquente hersengebieden. Het doel is immers om de aanvallen te stoppen
Nadere informatieChronische progressieve lagerugpijn met uitstraling in twee dermatomen bij een 44-jarige havenarbeider
17 2 Chronische progressieve lagerugpijn met uitstraling in twee dermatomen bij een 44-jarige havenarbeider Jef Michielsen Introductie Deze casus toont het kenmerkende verhaal van een patiënt die al jaren
Nadere informatieMet MRI kijken naar neuropsychiatrische SLE
Prof. dr. Tom Huizinga (l) en prof dr. Mark van Buchem leiden al jaren het onderzoek naar NPSLE Martijn Steenwijk, Bsc; prof. dr. Mark van Buchem, neuroradioloog; drs. Margreet Steup-Beekman, internist-reumatoloog;
Nadere informatieLange termijn follow up van coarctatio aorta
Diagnostiek en chirurgie in de levensloop van een patiënt met een aangeboren hart-afwijking. Coarctatio Aortae Lange termijn follow up van coarctatio aorta Toon (A.L.) Duijnhouwer, cardioloog Take home
Nadere informatieeen zeldzame, behandelbare oorzaak van progressieve myelopathie
Casuïstiek een zeldzame, behandelbare oorzaak van progressieve myelopathie Rob A. Vergeer en Rob J.M. Groen is een zeldzame oorzaak van een langzaam progressieve thoracale myelopathie. De myelopathie ontstaat
Nadere informatieRuggenmergtumoren W.P.Vandertop
Ruggenmergtumoren W.P.Vandertop Amsterdam Disclosures: geen 70-jarige man Sinds 4-5 jaren tintelingen beide handen laat dingen uit handen vallen Hyperintense lesies T2 Aankleuring na contrast T1 WELKE
Nadere informatieINHOUD. SHK nascholing Kindergeneeskunde 31 januari 2017
INHOUD 1. Defecatieproblemen/definitie obstipatie 2. Benadering patiënt met obstipatie 3. Rol van aanvullende diagnostiek; wie doet wat en wanneer 4. Behandelingsstappenplan 5. Multidisciplinaire behandeling;
Nadere informatieRug Netwerk Twente Orthopedische chirurgie
Datum: 18-06-2014 Spreker: DFM Pakvis Rug Netwerk Twente Orthopedische chirurgie Rugnetwerk Twente Gezamelijk topzorg leveren aan patienten met klachten op basis van wervelkolom pathologie. Optimale post
Nadere informatieOBSTIPATIE BIJ KINDEREN boweldysfunction. Dr. Liesbet Vercammen Kindergastro-enterologie AZ Turnhout
OBSTIPATIE BIJ KINDEREN boweldysfunction Dr. Liesbet Vercammen Kindergastro-enterologie AZ Turnhout Normaalwaarden neonaat: 90% meconium < 24 u. zuigeling 0-3 maanden: BV: gemiddeld 3 x per dag ontlasting.
Nadere informatieArterio-veneuze malformatie
Arterio-veneuze malformatie Behandeling Sanne Roijackers, coassistent IC 7-12-2016 Casus 60 jarige man Bewusteloos gevonden in badkamer Anisocorie L>R; bdz lichtreactief Subduraal hematoom met midlineshift
Nadere informatieM.M.C. (Meningo Myelo Cele)
Sophia Kinderziekenhuis Een MMC (Meningo Myelo Cele) is een aanlegstoornis van de rug. We noemen een MMC ook wel een open ruggetje of spina bifida aperta. Wat is een MMC? Een MMC ontstaat tijdens de achtste
Nadere informatieMRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie
MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie Department of Pediatrics / Child Neurology Center for Childhood White Matter Disorders VU University Medical Center Amsterdam, NL Hersenen en
Nadere informatieLage rug hernia. Poli Neurochirurgie
Lage rug hernia Poli Neurochirurgie De wervelkolomchirurg (neurochirurg) heeft bij u een hernia vastgesteld. In dit informatieboekje leest u meer over deze diagnose en over de mogelijke chirurgische behandeling.
Nadere informatieRibfixatie bij fladderthorax Vaker doen? Vera Linssen, AIOS anesthesiologie 5 november 2015
Ribfixatie bij fladderthorax Vaker doen? Vera Linssen, AIOS anesthesiologie 5 november 2015 Casus M: motorrijder versus ander voertuig, van motor gevlogen, helm losgeraakt I: verdenking hematothorax, hoofdwond
Nadere informatieALS Onderzoek. ALS biobank en database. ALS Onderzoek. Onderzoeksprojecten
ALS Onderzoek ALS Centrum Nederland doet onderzoek naar ALS, PLS en PSMA met als doel om zo snel mogelijk een behandeling voor deze ziektes te vinden. We verzamelen gegevens van zoveel mogelijk patiënten.
Nadere informatieSam envatting en conclusies T E N
Sam envatting en conclusies T E N Samenvatting en conclusies Samenvatting en conclusies Sinds de zeventigerjaren van de vorige eeuw zijn families beschreven met dominant overervende herseninfarcten,dementie
Nadere informatieChapter 9. Nederlandse samenvatting
Chapter 9 Nederlandse samenvatting 127 Discussie en conclusie In dit proefschrift worden een aantal congenitale afwijkingen beschreven, die geassocieerd zijn met een gekluisterd ruggenmerg ( tethered cord
Nadere informatieEen rondje Orbita Prof. Dr. K.G.H. van der Wal
Een rondje Orbita Prof. Dr. K.G.H. van der Wal De orbita heeft een beschermende werking voor het oog. De benige orbita is pyrimidaalvormig, met een elipsvormige basis aan de anterior zijde en de apex posterieur.
Nadere informatieHernia met een radiculair syndroom in de lage rug Informatie & behandeling. Afdeling Fysiotherapie IJsselland Ziekenhuis
Hernia met een radiculair syndroom in de lage rug Informatie & behandeling Afdeling Fysiotherapie IJsselland Ziekenhuis Inleiding U bent patiënt op de afdeling neurologie van het IJsselland Ziekenhuis
Nadere informatiePatiënteninformatie. Arterioveneuze malformatie (AVM)
Patiënteninformatie Arterioveneuze malformatie (AVM) Inhoud Inleiding... 3 Informatie over het ziektebeeld... 3 Definitie... 3 Symptomen... 4 Diagnose... 5 Behandeling... 5 Stereotactische radiochirurgie...
Nadere informatiePercutane vertebroplastiek
Percutane vertebroplastiek Inleiding Patiënten die wervelbreuken hebben ten gevolge van osteoporose, hebben vaak veel last van rugpijn. In enkele gevallen is er ook sprake van neurologische uitval. Vroeger
Nadere informatieC. Wervelkolom. Inhoudsopgave 01 C 02 C 03 C 04 C 05 C 06 C 07 C 08 C 09 C 10 C
C. Wervelkolom nhoudsopgave 1 C 2 C 3 C 4 C 5 C 6 C 7 C 8 C 9 C 1 C Congenitale aandoeningen... 1 Myelopathie (excl. trauma s van de wervelkolom)... 1 Mogelijke atlanto-axiale subluxatie... 1 Nekpijn...
Nadere informatiesyringomyelie. Pathogenese en symptomen Inleiding
N E U R O C H I R U R G I E Syringomyelie T R E F W O O R D E N RUGGENMERGTRAUMA, SYRINGOMYELIE W.P. Vandertop en F. Van Calenbergh Samenvatting Syringomyelie is de verzamelnaam voor aandoeningen die gekenmerkt
Nadere informatieOperatie aan een vernauwing van het lendenwervelkanaal
Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Operatie aan een vernauwing van het lendenwervelkanaal z 1 Een vernauwing (stenose) van het lendenwervelkanaal is een aandoening
Nadere informatieRugklachten bij turnen. Esther Schoots, sportarts 13 oktober 2010
Rugklachten bij turnen Esther Schoots, sportarts 13 oktober 2010 www.smautrecht.nl www.estherschoots.nl Wat gaan we doen: Rugbelasting bij turnen Turnen en rugklachten: epidemiologie Aandoeningen van de
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Neuro-enterische cyste.
Neuro-enterische cyste Wat is een neuro-enterische cyste? Een neuro-enterische cyste is een aandoening waarbij door een aanlegfout een stukje darmweefsel terecht is gekomen in het zenuwstelsel en zich
Nadere informatieCasuïstiek bespreking 22 mei 2017
Casuïstiek bespreking 22 mei 2017 Onderzoek naar 3 vessel view van het hart: wat betekent dit? Dr. EWM Grijseels, arts Prenatale Diagnostiek Dr. L. Torn, kindercardioloog Amphia ziekenhuis, Breda Overzicht
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29800 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Moojen, Wouter Anton Title: Introducing new implants and imaging techniques for
Nadere informatiePassantentarieven 2017 Declaratiecode Zorgproduct Omschrijving Tarief OVPXXXXXX DIAGNOSTISCHE PUNCTIES VAN NIET PALPABELE AFWIJKINGEN OF
Passantentarieven 2017 Declaratiecode Zorgproduct Omschrijving Tarief 080077 OVPXXXXXX DIAGNOSTISCHE PUNCTIES VAN NIET PALPABELE AFWIJKINGEN OF ORGANEN, ONDER ECHOGRAFISCHE CONTROLE. 129,00 081092 OVPXXXXXX
Nadere informatieDefecatie Expertise Centrum. Landelijk RIF Event 2014
Defecatie Expertise Centrum Landelijk RIF Event 2014 Waarom Coloplast ontwikkeling van Defecatie Expertise Centra (DEC s) ondersteunt Missie Coloplast Making life easier for people with intimate healthcare
Nadere informatieVernauwing van het wervelkanaal
Vernauwing van het wervelkanaal in de onderrug Neurochirurgische behandeling Informatie voor patiënten F0849-3510 februari 2014 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester
Nadere informatieMichel Wyndaele Uroloog UMC Utrecht. Bijscholingsdag Urotherapie 22 maart 2019
Michel Wyndaele Uroloog UMC Utrecht Bijscholingsdag Urotherapie 22 maart 2019 OPSLAG EVACUATIE *Embryologie *Anatomie *Innervatie *Fysiologie Laterza R., et al. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol, 2011 MainLineHealth.org
Nadere informatie6 maart 2014 Ian Faneyte. Ongemak van onder
Ian Faneyte Ongemak van onder Persoonlijke observatie Patienten met proctologische klachten komen veelal met een diagnose al in het hoofd en ook vaak met een verwachting van (chirurgische) therapie Patienten
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22739 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22739 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Barzouhi, Abdelilah el Title: Paradigm shift in MRI for sciatica Issue Date: 2013-12-03
Nadere informatieOperatie bij een vernauwing van het lendenwervelkanaal
Orthopedie Lumbale decompressie Operatie bij een vernauwing van het lendenwervelkanaal Inleiding De behandelend specialist heeft met u afgesproken dat u in het ziekenhuis opgenomen wordt voor een operatie
Nadere informatieConservatieve behandeling van lage rugklachten
Conservatieve behandeling van lage rugklachten Wervelkolom Orthopedie Inleiding Deze folder geeft u meer informatie over uw lage rugklachten, welke u met uw behandelend orthopeed besproken heeft. Anatomie
Nadere informatieZiekte van von Hippel-Lindau Neurologische richtlijn hemangioblastoom Algemene informatie von Hippel-Lindau
Disclaimer 1 januari 2015 De Richtlijnen van de afdeling Neurologie Erasmus MC zijn met zorg samengesteld op basis van de stand van de wetenschap ten tijde van het vaststellen van de Richtlijn. Deze Richtlijnen
Nadere informatieHoogenergetisch trauma Wervelletsels kunnen ook voorkomen na val van een paard of van een huishoudtrapje
Gerian Huitema orthopedisch chirurg Komen minder vaak voor dan letsels van het perifere skelet Leiden tot aanzienlijke invaliditeit en de slechtste functionele uitkomsten (Hu et al 1996, Fisher et al 2006).
Nadere informatieAlarmsymptomen van wervelmetastasen bij patiënten met kanker
Klinische les Alarmsymptomen van wervelmetastasen bij patiënten met kanker Yvette M. van der Linden, Christa A.M. Rolf, Alexander de Graeff, P.D.S. (Sander) Dijkstra, Jos M.A. Kuijlen en Walter Taal* +
Nadere informatieLumbale spondylodese. Wervelkolom. Orthopedie
Lumbale spondylodese Wervelkolom Orthopedie Inleiding U wordt binnenkort in het Amphia Ziekenhuis verwacht voor een operatie aan de wervelkolom. De orthopedisch chirurg zal deze operatie verrichten. Een
Nadere informatiePatiënteninformatie. Chiari en syringomyelie
Patiënteninformatie Chiari en syringomyelie Inhoud Inleiding... 3 Informatie over het ziektebeeld... 3 Definitie Chiari malformatie... 3 Definitie syringomyelie... 4 Oorzaken... 4 Symptomen... 5 Diagnose...
Nadere informatieIWC 3 Fecale Incontinentie
IWC 3 Fecale Incontinentie David D.E. Zimmerman, colorectaal chirurg ETZ (Elisabeth TweeSteden Ziekenhuis), Tilburg @ZimNL Patiënte 59 jarige dame, reed 2 jaar bij tijd en wijle incontinent voor gevormde
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Sinus pericranii.
Sinus pericranii Wat is een sinus pericranii? Een sinus pericranii is een aangeboren abnormale verbinding tussen kleine aders binnen de schedel en kleine aders buiten de schedel. Hoe wordt een sinus pericranii
Nadere informatieNeurologie en Neurochirurgie. Rughernia.
Neurologie en Neurochirurgie Rughernia www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl NEU030 / Rughernia / 17-09-2018 2 Rughernia U bent doorverwezen naar
Nadere informatieMRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op
MRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op Prostaatkanker is een van de meest voorkomende vormen van kanker bij mannen. Een op de zes mannen krijgt er last van. Maar het is ook een erg lastig op te sporen
Nadere informatieCounseling van de ouders en behandeltraject van het kind met aangeboren hersenafwijkingen
Counseling van de ouders en behandeltraject van het kind met aangeboren hersenafwijkingen Dr. Marie-Claire de Wit Kinderneuroloog Erasmus MC-Sophia Kinderziekenhuis Inhoud Cerebrale aanlegstoornissen zijn
Nadere informatieTesten funktionaliteit kleine bekken Anorectale functietesten. André Smout AMC Amsterdam
Testen funktionaliteit kleine bekken Anorectale functietesten André Smout AMC Amsterdam Disclosures Sponsoring onderzoek Medical Measurement Systems Given Imaging Honorarium Reckitt Benckiser AstraZeneca
Nadere informatieRughernia. (Hernia nuclei pulposi)
Rughernia (Hernia nuclei pulposi) Wat is een hernia? Hernia betekent letterlijk breuk. Een hernia nuclei pulposi (kortweg HNP) komt voor in de wervelkolom en bestaat uit een scheur in de achterkant van
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 203 Nederlandse samenvatting Wittere grijstinten Klinische relevantie van afwijkingen in de grijze stof in multipele sclerose, zoals afgebeeld met MRI Multipele sclerose (MS) is
Nadere informatieZiekte van Parkinson
Ziekte van Parkinson De ziekte van Parkinson is een chronische aandoening van de hersenen die progressief is. In deze folder leest u meer over deze ziekte en over de polikliniek Neurologie van het Havenziekenhuis.
Nadere informatieAPERIUS PercLID System. Voor de behandeling van degeneratieve lumbale kanaalstenose
APERIUS PercLID System Voor de behandeling van degeneratieve lumbale kanaalstenose Informatie over deze brochure Onlangs is bij u een aandoening vastgesteld die degeneratieve lumbale kanaalstenose wordt
Nadere informatieWat is een hernia. Bouw van de wervelkolom. Onderstaande afspraken zijn voor u gemaakt op: locatie Delfzicht/locatie Lucas. Polikliniek neurologie:
Herniastraat Onderstaande afspraken zijn voor u gemaakt op: locatie Delfzicht/locatie Lucas MRI-onderzoek: Polikliniek neurologie: Route Neuroloog: datum Tijd. datum Tijd Telefoon: 088-066 1000 Wat is
Nadere informatieHoe wordt een tenenloop ook wel genoemd? Tenenloop wordt ook wel tenengang genoemd. De Engelse term voor tenenloop is toe walking of toe tipping.
Tenenloop Wat is een tenenloop? Een tenenloop is een looppatroon waarbij kinderen niet de hele voet gebruiken tijdens het lopen, maar alleen hun tenen gebruiken om op te lopen. Hoe wordt een tenenloop
Nadere informatieNederlandse Samenvatting. Chapter 5
Nederlandse Samenvatting Chapter 5 Chapter 5 Waarde van MRI scans voor voorspelling van invaliditeit in patiënten met Multipele Sclerose Multipele Sclerose (MS) is een relatief vaak voorkomende ziekte
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Myxopapillair ependymoom. www.kinderneurologie.eu
Myxopapillair ependymoom Wat is een myxopapillair ependymoom? Een myxopapillair ependymoom is een langzaam groeiende tumor die voornamelijk voorkomt in de buurt van het onderste stukje van het ruggenmerg
Nadere informatieradiologie achtergronden casusschetsen voor begeleider/presentator
radiologie achtergronden casusschetsen voor begeleider/presentator Voorstel wijzigingen bij herziening werkafspraak kunnen op de laatste pagina worden genoteerd 1 CASUSSCHETSEN RADIOLOGIE Casus 1: 40 jr
Nadere informatieEen korte handleiding voor het schrijven van een case report, case study of pilot
Het case report Een korte handleiding voor het schrijven van een case report, case study of pilot Deze presentatie is bedoeld als handleiding voor studenten Advanced Practitioner Voet en Enkel. Studenten
Nadere informatieLokaal irresectabel pancreascarcinoom: valkuilen bij diagnostiek na chemotherapie. Prof. dr. Marc Besselink HPB chirurg, Amsterdam UMC
Lokaal irresectabel pancreascarcinoom: valkuilen bij diagnostiek na chemotherapie Prof. dr. Marc Besselink HPB chirurg, Amsterdam UMC Casus: hr D Man 64 jaar Trotse opa van 4 kleinkinderen Komt bij u op
Nadere informatieMorton-neuroom in de voet. Orthopedie
Morton-neuroom in de voet Orthopedie Een Morton s neuroom in de voet Als u aanhoudende pijn hebt in de voorzijde van de voet, heeft u mogelijk last van een goedaardige verdikking van een gevoelszenuw,
Nadere informatieConservatieve behandeling van lage rugklachten
6074p ORT.039/1209.CV Zorgcommunicatie www.amphia.nl Conservatieve behandeling van lage rugklachten Wervelkolom Orthopedie Inleiding Deze folder geeft u meer informatie over uw lage rugklachten, welke
Nadere informatiePatiënteninformatie. Een prospectief gerandomiseerd onderzoek. Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
Patiënteninformatie Een wetenschappelijk onderzoek naar de (kosten) effectiviteit van operatie vergeleken met een voortgezet conservatief beleid bij de behandeling van patiënten met een lumbale kanaalstenose
Nadere informatieTenniselleboog (Epicondylitis Lateralis)
Tenniselleboog (Epicondylitis Lateralis) TENNISELLEBOOG (EPICONDYLITIS LATERALIS) WAT IS EEN TENNISELLEBOOG? Een tenniselleboog is een veel voorkomende aandoening. Een tenniselleboog is een degeneratieve
Nadere informatie