gezichtsuitdrukkingen van chimpansees
|
|
- Johannes Eilander
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Chimpansee portfolio Chimpansees behoren met orang-oetangs, gorilla s en bonobo s tot de familie van de mensapen. Zij zijn onze naaste levende verwanten. We zien hen doorgaans als schattige, ondeugende wezens in dierentuinen en safariparken, in films en advertenties. De realiteit echter is dat chimpansees in het wild worden bejaagd voor hun vlees en dat jonge dieren worden gestroopt of illegaal worden verhandeld, als huisdier of voor de winstgevende exportmarkt. Het eindresultaat van dit alles is dat er van deze soort, die even lang op aarde leeft als wijzelf, nog maar tot individuen overblijven, wat betekent dat chimpansees bedreigd zijn in het wild. Chimpansees leefden in wat vroeger een ononderbroken woudstrook was, in Afrika rond de evenaar van de westkust tot de oostelijke oevers van het Tanganyika-meer in Tanzania. Een gemiddelde groep telt zo n 50 individuen, die zelden met zijn allen tegelijk optrekken. Ze zijn soms alleen of in voortdurend wisselende, kleinere groepjes. Ze leven in een afgebakend territorium en gaan alleen trekken wanneer hun leefgebied te weinig voedsel bevat. Chimpansees hebben een kort, stevig, zwartbehaard lichaam en lange armen. Op de grond lopen ze op hun voeten en de knokkels van hun handen. De opponeerbare duim, kenmerkend voor primaten, is een belangrijke stap geweest in hun evolutie. Hierdoor kunnen ze op een heel precieze manier voorwerpen grijpen en hun handen voor een groot aantal doeleinden gebruiken, waaronder zich voeden, verzorgen (het zogenaamde vlooien ) en het vastgrijpen van takken wanneer ze zich door de bomen bewegen. Het vermogen om eenvoudige werktuigen te maken en te gebruiken onderscheidt hen van andere primaten en brengt hun verwantschap tot mensen nog duidelijker in beeld. Deze verwantschap met mensen kan ook worden gezien in hun lichaamstaal en sociaal gedrag. Zich voeden neemt een aanzienlijk deel van de dagactiviteit in beslag. Hoewel het grootste deel van hun dieet uit fruit en bladeren bestaat, zullen chimpansees af en toe ook andere dieren vangen en eten, variërend van insecten tot andere zoogdieren. Jagen gebeurt vaak in een georganiseerde groep. Chimpansees werken ook samen om hun territorium te verdedigen en de mannen van dezelfde groep zullen ook jacht maken op leden van naburige sociale groepen, deze aanvallen en zelfs doden. In het wild zal een vrouwtje vanaf haar negende of tiende levensjaar geslachtsgemeenschap hebben, maar doorgaans krijgt ze haar eerste kind pas wanneer zij tussen de elf en dertien jaar oud is. Ze is dan acht maanden zwanger. Wanneer een chimpanseebaby nog klein is, zal hij zich eerst vasthouden aan zijn moeders buik, later leert hij om op haar rug te rijden. Vanaf vier maanden begint hij te leren lopen, maar gedurende de eerste vier levensjaren zal hij heel vaak op de rug van zijn moeder meerijden. De baby wordt gezoogd tot de moeder weer zwanger raakt en slaapt bij haar in haar nest tot de volgende baby geboren wordt, meestal na een jaar of vijf. Ook dan nog blijft hij het grootste deel van de tijd bij zijn familie, totdat hij of zij zo n negen of tien jaar geworden is. Zo n langzame voortplantingscyclus maakt dat chimpanseeaantallen in het wild maar langzaam herstellen. Terwijl de vernietiging van het regenwoud door de houtkap en de jacht en stroperij op chimpansees voor de handel in levende dieren doorgaat, wordt het verdwijnen van onze naaste verwanten in het dierenrijk alsmaar waarschijnlijker.
2 gezichtsuitdrukkingen van chimpansees Chimpansees zijn levendige intelligente dieren, die in sociale groepen leven. Elk individu heeft zijn eigen plaats binnen de gemeenschap. Sommige zijn dominanter dan andere. Communicatie is dan ook heel belangrijk. Om hun gevoelens uit te drukken, maken chimpansees gebruik van geluiden, lichaamstaal en gezichtsuitdrukkingen. De meest voorkomende gezichtsuitdrukkingen worden hier geïllustreerd. GETUITE LIPPEN Hierbij worden de lippen vooruit gestoken. Dit gebeurt om te groeten of om bij een andere chimpansee te bedelen. AANDACHT De lippen zijn heel lichtjes getuit wanneer chimpansees ergens grote belangstelling voor tonen. ANGSTGRIJNS De bovenlip wordt naar binnen gekruld en de tanden ontbloot. Dit wordt gedaan wanneer een chimpansee bang of onzeker is, zoals wanneer een andere, hoger in rang staande chimpansee nadert. AANVALSGEZICHT De lippen worden stevig op elkaar geklemd en de haren staan overeind. Zo toont een mannetje dat hij de baas is. Hij zal ook rondrennen, op de grond stampen en veel lawaai maken. OPEN GRIJNS De mond is geopend, beide rijen tanden zijn zichtbaar. Dit kan wijzen op schrik, opwinding of een driftbui. ONTSPANNEN GEZICHT Hier wordt de normale, ontspannen gezichtsuitdrukking afgebeeld. SPELGEZICHT Een ontspannen gezicht, vaak met de mond geopend, waarbij de bovenlip de tanden bedekt. Zichtbaar bij vrolijk spelen.
3 Gebruik van wapens en werktuigen Chimpansees gebruiken voorwerpen voor meer verschillende doelen dan welk ander wezen, met uitzondering van onszelf. Niet alleen het gebruik van werktuigen, maar ook het begrip voor het maken van werktuigen zijn bijzonder. De chimpansee, met zijn inzicht in relaties tussen de dingen, kan dingen bewerken om deze voor zijn doel geschikt te maken. Hij kan ergens een voorwerp oprapen, zelfs aanpassen, dat hij vervolgens zal gebruiken op een andere plaats, die hij op dat moment niet kan zien. Nog belangrijker is dat hij een object als een werktuig kan benutten om een volkomen nieuw probleem op te lossen. Hengelen naar termieten Termieten worden bijna uitsluitend gevangen met behulp van werktuigen. Tijdens het rondtrekken door zijn gebied zal een chimpansee geregeld even halthouden om een grasstengel of ander dergelijk materiaal uit te kiezen. Hij zal deze in zijn mond houden totdat hij een termietenheuvel bereikt. In het droge seizoen bevinden termieten zich niet zo dicht bij de oppervlakte. In zo n jaargetijde is meer vaardigheid en zorgvuldigheid nodig om naar termieten te hengelen. Men heeft dan ook chimpansees diverse objecten zien selecteren, waarbij keuzes worden gemaakt en ongeschikt bevonden voorwerpen worden achtergelaten. De jonge chimpansee Prof steekt een lange tak in een opening van een termietenheuvel. Bladeren worden van een twijg afgehaald om deze geschikt te maken voor het hengelen naar termieten.
4 Vangst van mieren Om de agressieve bijtmieren te kunnen vangen, gebruikt een chimpansee een stok van ongeveer 60 centimeter. Werktuigen die te kort zijn kunnen niet veel mieren ineens opnemen, maar te lange stokken zijn daarentegen onhandig om te hanteren. De stok mag ook geen uitstekende zijtakken hebben, want dan kan de chimpansee hem niet snel door zijn hand trekken om de gevangen mieren te verzamelen en in zijn mond te brengen. De stok mag ook niet te dun zijn, anders breekt hij te gemakkelijk. Na het gebruik wordt de stok in de buurt van het mierennest achtergelaten. Hij wordt vaak opnieuw gebruikt door de volgende voorbijkomende chimpansee. Een chimpansee gaat voorzichtig te werk bij het vangen van bijtmieren. Onderzoek met stokken Chimpansees onderzoeken soms termietenheuvels om te zien of er termieten aanwezig zijn. Een stengel of twijg wordt in een tunnelopening gestoken, er weer uitgehaald en vervolgens wordt er voorzichtig aan het uiteinde geroken. Twijgen worden ook gebruikt om holten in dode boomstammen te onderzoeken. Als er insectenlarven in zitten, wordt de holte opengebroken en de inhoud opgegeten. In Gombe (Tanzania) werden chimpansees gezien die stokken gebruikten om bananenkisten te openen. Chimpansees bleken heel vaardig te zijn om stokken aan te passen tot een soort beitel, die in nauwe openingen werd gestoken. Stokken worden ook gebruikt om de bewoners van holtes te verstoren en te verdrijven. In Gombe werd dit het meest gezien wanneer een chimpansee een holte in een boom onderzocht: er werd een tak afgebroken, deze werd in de holte geduwd en vervolgens snel heen en weer bewogen. Een andere vorm van gebruik van stokken is slaan en zwaaien met stokken tijdens ruzies tussen chimpansees. Een chimpansee die rechtop met een stok boven zijn hoofd staat te zwaaien, doet hem groter en gevaarlijker lijken dan hij in werkelijkheid is. Dit wordt dus als een succesvol intimidatiemiddel gebruikt tegenover tegenstanders.
5 Zwaaiend met een stok om een tegenstander te intimideren of slaan tijdens een conflict. Gooien met een steen naar een welbepaald doel, zoals een andere chimpansee, baviaan of een andere diersoort. Gericht gooien Chimpansees gooien met stenen, rotsbrokken of stokken naar doelen, zoals soortgenoten, bavianen of andere diersoorten. Chimpansees gooien zowel boven- als onderhands en kunnen goed mikken, maar de voorwerpen gewoonlijk in de buurt van hun doelen terecht. Volwassen mannen gooien vaker met voorwerpen dan volwassen vrouwen. Drinken Soms blijft er regenwater staan in een boomholte. Wanneer een chimpansee dit water niet met zijn lippen kan bereiken, neemt hij een handvol bladeren, kauwt hij hier kort op (waardoor deze verfrommeld raken en beter water kunnen opnemen), brengt vervolgens de spons in het water, haalt deze er terug uit en zuigt de vloeistof uit de spons. Lichaamsverzorging Chimpansees zijn netjes op zichzelf. Wanneer een chimpansee vies wordt, zal hij zichzelf met bladeren afvegen. Ze gebruiken ook bladeren om bloedende wonden te deppen. Af en toe vegen chimpansees soortgenoten schoon met bladeren en men heeft gezien hoe moeders het achterwerk van hun jongen schoonvegen.
6 Dieet De chimpansee is net als de mens een alleseter. Hij voedt zich met groenten, fruit, insecten en af en toe met vlees. Chimpansees houden van allerlei soorten voedsel, zoals bladeren, bloemen, stengels en schors, maar ze eten vooral fruit. Plantaardig voedsel In Gombe weten we inmiddels van meer dan 90 soorten planten en bomen die door de chimpansees als voedsel worden gegeten. Er worden meer dan 50 soorten fruit en meer dan 30 soorten bladeren en bladknoppen gegeten. Daarnaast eten chimpansees bloesems, zaden en schors. Soms wordt hars van de bast van een boom gelikt of wordt er op dode houtvezels gekauwd. Insecten Het hele jaar staan grote hoeveelheden van volgende insecten op het menu van de chimpansee: 3 soorten mieren, 2 soorten termieten en rupsen van twee mottensoorten. Daarnaast worden veel verschillende soorten larven gegeten van kevers, wespen, galwespen enzovoort. Bijenlarven worden gegeten wanneer chimpansees een bijennest openbreken om zich met honing te voeden. Eieren en jonge vogels Soms roven chimpansees eieren of jonge vogeltjes uit nesten van verschillende vogelsoorten. Vlees De chimpansees van Gombe zijn uitstekende jagers. Hun meest gebruikelijke prooidieren zijn jonge bosbokken, penseelzwijnen, bavianen en jonge of volwassen rode colobusapen. Soms wordt een roodstaartaap of een blauwe aap gevangen. Rode colobusaap Penseelzwijn Bosbok Mineralen Mannelijke chimpansee slaat een jonge baviaan tegen de grond tijdens het hoogtepunt van een jachtpartij Soms eten chimpansees kleine hoeveelheden aarde die een beetje zout bevatten. Onlangs is in Oeganda zelfs aangetoond dat chimpansees een bepaalde soort klei eten die, samen met de bladeren van de Trichilia rubescens plant die ze daarvoor of daarna eten, als anti-malaria medicijn dient.
L E E FTI J D GE W I C HT L E NGTE L ATI J NS E NAAM
OVE R CHIM P ANSE E S Alle belangrijke dingen over het leven, het gedrag, het dieet en nog meer over chimpansees, hebben wij hier voor jou op een rijtje gezet. Je kunt dit gebruiken voor bijvoorbeeld werkstukken
Nadere informatieWESTELIJKE LAAGLANDGORILLA
WESTELIJKE LAAGLANDGORILLA Toen onderzoekers meer dan 100 jaar geleden voor het eerst een gorilla zagen, schrokken ze zich een ongeluk. Dat is ook niet zo gek! Een gorilla kan er gevaarlijk uitzien. Vooral
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Apenheul Geschiedenis Apenheul ging voor het eerst open in 1971. Het eerste en enige park ter wereld waar apen vrij in het bos leefden en vrij tussen de bezoekers konden lopen. Het begon met wolapen, slingerapen
Nadere informatieOVER CHIMPANSEES LENGTE
OVER CHIMPANSEES Wil je graag iets weten over chimpansees? Hier vind je van alles over hun! Handig voor als je bijvoorbeeld iets over ze wilt vertellen op school, een spreekbeurt wilt houden of een werkstuk
Nadere informatieDE WESTELIJKE LAAGLANDGORILLA
DE WESTELIJKE LAAGLANDGORILLA Toen onderzoekers meer dan 100 jaar geleden voor het eerst een gorilla zagen schrokken ze zich een ongeluk. Dat is ook niet zo gek! Een gorilla kan er gevaarlijk uitzien!
Nadere informatieDE ORANG OETAN. Bosmens
DE ORANG OETAN Bosmens Sommige mensen hebben last van hoogtevrees. Dit langharige bosmens heeft het omgekeerde. Hoog in de bomen van het tropische regenwoud zoekt hij naar rijp fruit om te eten. Hij komt
Nadere informatieSPEURTOCHT THEMA APEN. voor onderbouw VO
THEMA APEN SPEURTOCHT voor onderbouw VO Deze speurtocht gaat over zes apensoorten in Burgers Zoo. Vraag 1 en 2 zijn algemeen: vergelijkende vragen, die je bij elk verblijf opnieuw moet beantwoorden. De
Nadere informatieinhoud 1. Apen 3 2. Gert de gorilla 4 3. Sjors de chimpansee 6 4. Goof de gibbon 8 5. Boris de bonobo Ollie de orang oetan 12 7.
Apen inhoud. Apen 3. Gert de gorilla 4 3. Sjors de chimpansee 6 4. Goof de gibbon 8 5. Boris de bonobo 0 6. Ollie de orang oetan 7. Filmpjes 4 Pluskaarten 5 Bronnen en foto s 7 Colofon en voorwaarden 8
Nadere informatieVeel bezoekers van de dierentuin blijven geboeid voor het verblijf van één van de
1 Mensen kijken graag naar apen Veel bezoekers van de dierentuin blijven geboeid voor het verblijf van één van de apensoorten staan. Of de apen eten, spelen, lopen, of gewoon een beetje voor zich uit zitten
Nadere informatieApen. Inhoud. Orang-oetan. Gibbons. 1. Orang-oetan. 2. Gibbons 3. Handen en voeten 4. Bavianen 5. Zuid-Amerikaanse apen 6. Chimpansees 7.
Apen Inhoud 1. Orang-oetan 2. Gibbons 3. Handen en voeten 4. Bavianen 5. Zuid-Amerikaanse apen 6. Chimpansees 7. Apengeluiden Orang-oetan Orang-oetans zijn zeldzame maar ook schuwe apen die alleen voorkomen
Nadere informatie= een stuk grond met fruitbomen. = hard materiaal dat uit de grond komt en waar je mee kunt bouwen.
Woordenschat blok 3 gr5 Les 1 De boomgaard De steen De vijver De bloesem De stengel Het landschap De karper De alg De kikkerdril De kastanjeboom Het groen Kweken = een stuk grond met fruitbomen. = hard
Nadere informatieSPREEKBEURT VINK VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n
SPREEKBEURT VINK l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE VINK BIJ ELKAAR GEZOCHT.
Nadere informatieDE WOLF. Huilend roofdier
DE WOLF Huilend roofdier De wolf heeft vaak een hele slechte naam. Denk maar eens aan de wolf in het verhaal van Roodkapje, die oma heeft opgegeten. Of Midas de wolf, die tevergeefs op de drie biggetjes
Nadere informatieontbossing fragmentatie vlees van bos-dieren handel ebola manier om dieren te vangen illegaal dier dat thuis gehouden wordt
Vul de apenstrip in De tekeningen hieronder zijn stripverhalen over mensapen, getekend door schoolkinderen. De kinderen maken zich zorgen over het lot van de mensapen in het wild. En zij tekenen verhalen
Nadere informatieKortom, iedere gifkikker heeft zo zijn eigen middeltjes om te zorgen dat hij genoeg te eten krijgt, zonder zelf opgegeten te worden.
1 Eten en (niet) gegeten worden 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 De meest onwaarschijnlijke kleuren van alle dieren vind je bij de kikkers.
Nadere informatieWOLF. Huilend roofdier
WOLF Huilend roofdier Wolven hebben vaak een hele slechte naam. Denk maar eens aan de wolf in het verhaal van Roodkapje, die haar oma heeft opgegeten. Of Midas de wolf, die tevergeefs op de drie biggetjes
Nadere informatieSPREEKBEURT LAMA EN ALPACA
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT LAMA EN ALPACA ZOOGDIEREN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE LAMA
Nadere informatieStokstaartje. Inhoud. 1. Wat is een stokstaartje. 2. Mijn familie onder de grond
Stokstaartje Inhoud 1. wat is een stokstaartje 2. mijn familie onder de grond 3. de jacht en het eten 4. de geboorte 5. het lijf 6. extra/vragen 1. Wat is een stokstaartje De wetenschappelijke naam van
Nadere informatieINHOUD. Inleiding Mensapen Haaien Wolven Walvissen Vleermuizen Kwallen Panda s...
INHOUD Inleiding...6 1 Mensapen...8 2 Haaien... 10 3 Wolven... 12 4 Walvissen... 14 5 Vleermuizen... 16 6 Kwallen... 18 7 Panda s... 20 8 Olifanten... 22 9 Uilen... 24 10 Dolfijnen... 26 11 Spinnen...
Nadere informatieDeze mooi gekleurde vogels hebben een grote snavel. Niemand weet precies waarom, maar hij lijkt handig om noten open te breken.
Jungle Een paar junglebewoners: Orang-oetang: Deze oranjeachtige apen zijn bijna uitgestorven omdat hun bomen worden gekapt. Ze kunnen dan moeilijk eten vinden en gaan dood. Orang-oetang betekent bosmens.
Nadere informatieCALIFORNISCHE ZEELEEUW
CALIFORNISCHE ZEELEEUW Zwemmende acrobaat De Californische zeeleeuw is een van de meest elegante waterdieren die er bestaan. Met snelheden van wel 40 kilometer per uur schieten ze als een pijl door het
Nadere informatieSPREEKBEURT SUMATRAAN
SPREEKBEURT SUMATRAAN l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE SUMATRAAN BIJ
Nadere informatie6.4. Boekverslag door V woorden 11 april keer beoordeeld. Inhoudsopgave. Inleiding. Groep van het dierenrijk
Boekverslag door V. 1256 woorden 11 april 2006 6.4 729 keer beoordeeld Vak Biologie Inhoudsopgave Inleiding Groep van het dierenrijk Hoe is de koala opgebouwd? Waar leeft de koala? Welke leefgewoonte heeft
Nadere informatieAmfibieën. Les 1 Kenmerken amfibieën en de kikker. 1. De leerkracht vertelt dat de les gaat over hoe je amfibieën kunt herkennen.
Amfibieën Les 1 Kenmerken amfibieën en de kikker Inhoud 1. De leerkracht vertelt dat de les gaat over hoe je amfibieën kunt herkennen. Hulpmiddel Prezi les 1: http://prezi.com/hwpatwdyvqpv/?utm_campaign
Nadere informatieWerkstuk Biologie De aap
Werkstuk Biologie De aap Werkstuk door een scholier 1218 woorden 23 mei 2001 5,4 434 keer beoordeeld Vak Biologie De aap Ik houd mijn werkstuk over verschillende soorten apen. Ik heb het onderwerp gekozen
Nadere informatieSPREEKBEURT MAANVIS VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n
SPREEKBEURT MAANVIS l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE MAANVIS BIJ ELKAAR
Nadere informatiedieren in de dierentuin
dieren in de groep 4-5 Geachte leerkracht, Dit lespakket ondersteunt u bij het voorbereiden van uw schoolreisje naar Burgers Zoo. Daarnaast kan het ook prima worden ingezet als u een thema over en of exotische
Nadere informatieEekhoorn. Kids for Animals Eekhoorn spreekbeurt. Eekhoorn kennis. Woonplaats
Kids for Animals Eekhoorn spreekbeurt Eekhoorn Eekhoorn kennis Natuurlijk ken je de eekhoorn al. Ikki is er een! Eekhoorns kun je herkennen aan hun roodbruine vacht en mooie grote pluimstaart. Ze hebben
Nadere informatieNaam: DE GIRAFFE. Vraag 1b. Hoe zwaar kan een giraffe worden? Vraag 1a. Hoe lang kan een giraffe worden?
Naam: _ DE GIRAFFE Hoe ziet de giraffe eruit? Het eerste wat opvalt aan de giraffe is zijn lange nek. Deze heeft hij om bij de bovenste blaadjes van de bomen te kunnen komen. Op deze hoogte mag hij alles
Nadere informatieKijk je mee? Oerwoud. 2006, Parasol N.V. België
Kijk je mee? Oerwoud 2006, Parasol N.V. België Pag. 2 Inhoudsopgave In het oerwoud 3 De luiaard 4 De toekan 5 De jaguar 6 De leguaan 7 De tapir 8 De papegaai 9 De aap 10 De adder 11 Lianen 12 Woordenlijst
Nadere informatieDIERENPASPOORT GIRAFFE. Giraffa camelopardalis
DE GIRAFFE Langnek Over de giraffe wordt wel eens gezegd dat hij uit restjes bestaat. Dat is natuurlijk onzin, maar een giraffe is wel een apart dier. Met zijn prachtige wimpers, lange nek, gespleten hoeven,
Nadere informatieChinchilla. Kids for Animals chinchilla spreekbeurt. Chinchilla kennis. Wilde chinchilla s. Als huisdier
Chinchilla Chinchilla kennis Chinchilla s zijn knaagdieren die oorspronkelijk uit het Andes gebergte in Zuid-Amerika komen. Ze hebben een dikke zilverblauwgrijze vacht en zien er erg knuffelbaar uit. Maar
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Neushoorn Inleiding De neushoorn is een groot en zwaar landdier en kan wel 60 jaar oud worden. De witte neushoorn is de grootste en weegt wel 3000 kilo. Alleen de olifant is groter. De neushoorn is één
Nadere informatieWerkstuk Biologie Chimpansee
Werkstuk Biologie Chimpansee Werkstuk door een scholier 3756 woorden 15 januari 2004 6,3 371 keer beoordeeld Vak Biologie De wetenschappelijke naam van de chimpansee is Pan troglodytes. Men onderscheidt
Nadere informatieONTDEKKINGSTOCHT. Deze speurtocht is voor de hele familie! Er zijn kennisvragen en doe-opdrachten. kennisvragen. doe-opdrachten
ONTDEKKINGSTOCHT Deze speurtocht is voor de hele familie! Er zijn kennisvragen en doe-opdrachten. kennisvragen doe-opdrachten. h f hl [ Volg de wandelroute, dan zien jullie alle dieren! Let op: Door werkzaamheden
Nadere informatieSAFARIPARK BEEKSE BERGEN
SAFARIPARK BEEKSE BERGEN Lespakket groep 7 en 8 Zo, wij zullen jou eens een spannend lesje leren! Groep 7 Opdracht 1 Wij hebben in het safaripark verschillende giraffen. Ga er eens goed voor zitten om
Nadere informatieBRUINE BEER. Grote alleseter
BRUINE BEER Grote alleseter Een bruine beer ziet er schattig uit, maar vergis je niet. Deze beer is zonder twijfel het sterkste dier van Europa! Wist jij dat er veel kinderen zijn die wel eens met een
Nadere informatieWat zijn apen? Is een aap mijn oom? Oud en nieuw. Kennismaking met de bende. Groot en klein. Sociaal leven. De koning van de slingeraars
ALLEMAAL APEN INH UD 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 Wat zijn apen? Is een aap mijn oom? Oud en nieuw Kennismaking met de bende Groot en klein Sociaal leven De koning van de slingeraars
Nadere informatieHoofdstuk 1: Veldkenmerken en voorkomen 3. Hoofdstuk 2: Voedsel en vijanden 4. Hoofdstuk 3: Voortplanting en verwanten 6
Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 Literatuurlijst 1 Inleiding 2 Hoofdstuk 1: Veldkenmerken en voorkomen 3 Hoofdstuk 2: Voedsel en vijanden 4 Hoofdstuk 3: Voortplanting en verwanten 6 Hoofdstuk 4: Verzorging
Nadere informatieDoel: Na deze opdracht weet je wat een voedselkringloop is en hoe het leven van planten en dieren met elkaar samenhangt.
Thema: Bestaat vrede? Vak: Ruimte, aarde en milieu De ecologische kringloop De voedselkringloop Moeilijkheid: *** Tijdsduur: ** Juf Nelly De kringloop in de natuur Doel: Na deze opdracht weet je wat een
Nadere informatieVOEDING. groep 8 / brugklas VO
groep 8 / brugklas VO VOEDING Volg in het dierenpark de genummerde routepijlen, dan kom je de diersoorten, waar de vragen betrekking op hebben, in de juiste volgorde tegen. 1. Volwassen ZWARTVOETPINGUÏNS
Nadere informatieHier zien jullie alweer de zesde uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw.
Hier zien jullie alweer de zesde uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw. Vlinders in de tuin Vooral op warme dagen kun je veel vlinders zien in allerlei
Nadere informatieVleermuizen, vleermuizen, vleermuizen. In samenwerking met. Vleermuizen, vleermuizen, vleermuizen. Code: NME-MdCG
In samenwerking met Vleermuizen, vleermuizen, vleermuizen Overzicht (eventueel) ochtendprogramma vleermuizen 1. aankomst, welkomstwoord (invulling NMC) 2. korte inleiding onderwerp (invulling NMC) 3. introductie
Nadere informatieDE SIBERISCHE TIJGER
DE SIBERISCHE TIJGER In de sneeuw! Er zijn veel verschillende soorten katten op de wereld. Denk maar eens aan de huiskat, leeuw, sneeuwpanter of cheeta. Allemaal behoren ze tot de familie van de katachtigen.
Nadere informatieinhoud blz 1. Buideldieren 3 2. Kangoeroes 6 3. De wombat 8 4. De koala 9 5. De opossum De numbat De suikereekhoorn 12 8.
Buideldieren inhoud blz. Buideldieren 3. Kangoeroes 6 3. De wombat 8 4. De koala 9 5. De opossum 0 6. De numbat 7. De suikereekhoorn 8. De Tasmaanse duivel 3 9. Filmpjes 4 Pluskaarten 5 Bronnen en foto
Nadere informatieWelkom bij het IFAW Animal Action lesprogramma
Welkom bij het IFAW Animal Action lesprogramma DEZE MAAND IN HET SPOTLICHT: OLIFANTEN Olifantenvrouwtjes en hun dochters brengen hun hele leven samen door. Als er gevaar dreigt, maken de volwassen olifanten
Nadere informatieDE IJSBEER. Super speurneus
DE IJSBEER Super speurneus Hij is groot, wit en ziet eruit als een echte knuffelbeer. Toch zou je deze reus niet graag tegenkomen in de sneeuw. Gelukkig gebeurt dit ook niet snel, want waar deze poolreiziger
Nadere informatieinhoud De wolf 3 1. Een roofdier 2. Ruiken, horen en zien 3. De roedel 4. De taal van de wolf 5. Wolf en hond 6. Soorten wolven 7.
De wolf inhoud De wolf 3 1. Een roofdier 4 2. Ruiken, horen en zien 6 3. De roedel 7 4. De taal van de wolf 9 5. Wolf en hond 10 6. Soorten wolven 11 7. Sprookjes 12 8. Filmpje 13 Pluskaarten 14 Bronnen
Nadere informatieDIERENPASPOORT GIRAFFE
GIRAFFE Langnek Over de giraffe wordt wel eens gezegd dat hij uit restjes bestaat. Met zijn prachtige wimpers, lange nek, gespleten hoeven, lange staartpluim en hoorntjes op het hoofd valt hij zeker op!.
Nadere informatie5.9. Keuzeopdracht door een scholier 1425 woorden 31 mei keer beoordeeld. Inhoud
Keuzeopdracht door een scholier 1425 woorden 31 mei 2004 5.9 89 keer beoordeeld Vak Biologie Inhoud 1. Inleiding 2. Waar leven ze? 3. Een sterke snavel en klimpoten de ara 4. De kaketoe 5. De parkiet 6.
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Eend Inleiding Ik hou mijn werkstuk over eenden omdat ik het leuke dieren vind en ik wil er wat over leren. Dit wil ik er over weten: Wat doen eenden de hele dag? Wat eten eenden? Wat voor soorten eenden
Nadere informatieSPREEKBEURT Chinchilla
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT Chinchilla ZOOGDIEREN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE CHINCHILLA
Nadere informatieBeestige bundel van: 1
Beestige bundel van: 1 2 Ordening van organismen organisme = een levend wezen, iets wat leeft. Er zijn meer dan anderhalf miljoen soorten organismen. Om een overzicht te krijgen worden deze organismen
Nadere informatiekort gras tot ±40 jaar mannetjes 2000-3500kg, vrouwtjes 1400-2000kg ±17 maanden 1 jong bijna bedreigd één per keer gevoelig
BREEDLIPNEUSHOORN Breedlipneushoorn Verspreiding: Voedsel: Leeftijd: Gewicht: Draagtijd: Aantal jongen: IUCN-status: (Ceratotherium simum) de zuidelijke vorm in reservaten in Zimbabwe, Botswana, Namibië,
Nadere informatieKatachtigen. Voor groep 7 en 8 van het basisonderwijs D M K B - B & E - 2 0 1 2
Katachtigen Voor groep 7 en 8 van het basisonderwijs D M K B - B & E - 2 0 1 2 Iedereen kent natuurlijk de poes als huisdier. Dit dier lijkt veel op de katachtigen die in Ouwehands Dierenpark leven. Denk
Nadere informatieEn toen kwam Darwin. On the origin of species. 1. Het ontstaan van het leven. Fossielen. 2. Getuigen van deevolutietheorie
On the origin of species En toen kwam Darwin 1. Het ontstaan van het leven 2. Getuigen van deevolutietheorie Verklaring voor het ontstaan van leven komt voor in alle culturen. Creationisme Nemen de bijbel
Nadere informatieFlora en fauna. Flora
Flora en fauna Flora De bomen in Australië zijn het hele jaar groen. Niet altijd het mooie groen zoals bij ons, maar meer het grijze groen. Zoals de eucalyptus, waarvan de meeste soorten nooit hun bladeren
Nadere informatieKaartenset gewervelde dieren
Kaartenset gewervelde dieren Deze set met plaatjes is het tweede en laatste deel van de kaartjes met gewervelde- en ongewervelde dieren op. Ieder kaartje bevat een afbeelding van het dier in kwestie, met
Nadere informatieHET STOKSTAARTJE. Aardmannetje
HET STOKSTAARTJE Aardmannetje Hij roept altijd een vertederend gevoel op, een stokstaartje. Maar vergis je niet! Een stokstaartje is geen knuffeldier, hij is een klein roofdier. Deze schildwacht van de
Nadere informatieWinterslaap. Met filmpjes, werkblad en puzzels. groep 5/6. uitgave januari 2013
uitgave januari 2013 Winterslaap Met filmpjes, werkblad en puzzels groep 5/6 inhoud blz. Inleiding 3 1. Wat is een winterslaap? 4 2. Lage hartslag 5 3. Lage temperatuur 6 4. Winterrust 7 5. Winterslapers
Nadere informatieWerkstuk Biologie De aap
Werkstuk Biologie De aap Werkstuk door een scholier 1951 woorden 29 oktober 2006 5,9 258 keer beoordeeld Vak Biologie Werkstuk van Kim onderwerp: Apen Inleiding: 1. Waarom ik het onderwerp gekozen heb.
Nadere informatievis in stukjes aan te bieden. Daarna kan je het effect op de gezondheid van de roofvissen bestuderen.
diergedrag in Artis: 1999/2006/2010/2012/2014 antwoorden Er worden bij de opdrachten geen vragen gesteld met pasklare antwoorden. De leerlingen zijn voor het grootste deel zelf verantwoordelijk voor hun
Nadere informatieBever. Laatste bever in Nederland. Over de bever
Bever Laatste bever in Nederland Om te beginnen vertel ik jullie een verhaal over de laatste bever in Nederland! We gaan een eind in de geschiedenis terug, naar het jaar 1825. Een visser voer op de IJssel
Nadere informatieKOMODOVARAAN. Door: Jade Boezer
KOMODOVARAAN Door: Jade Boezer 1 Voorwoord Mijn werkstuk gaat over Komodovaranen. Ik doe het erover omdat ik een onderwerp zocht voor mijn werkstuk en nog niets over Komodovaranen wist. Toen ik aan het
Nadere informatiel a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT AXOLOTL AMFIBIEËN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT AXOLOTL AMFIBIEËN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE AXOLOTL BIJ
Nadere informatieLESPAKKET ECOLOGIE. Naam. Dierenrijk is onderdeel van
LESPAKKET ECOLOGIE VMBO Naam Docent Klas LEKKER BEESTEN TUSSEN DE DIEREN Dierenrijk is onderdeel van WELKOM IN DIERENRIJK SPOREN Om ervoor te zorgen dat je een leuke en leerzame excursie hebt, volgen hier
Nadere informatieInleiding In het najaar worden de dagen steeds korter en de nachten steeds langer. Kun je je voorstellen dat je in de maand november naar bed gaat?
Inleiding In het najaar worden de dagen steeds korter en de nachten steeds langer. Kun je je voorstellen dat je in de maand november naar bed gaat? Je valt in een diepe slaap en wordt in maart pas weer
Nadere informatieGiraffe. Inhoud. Hoefachtigen. Hoefachtigen
Giraffe Inhoud Hoefachtigen Waar komen giraffen veel voor? Eten en drinken van de giraffe? Gewicht, lengte en leeftijd De geboorte Verschillende Soorten Giraffen De gevechten Hazenslaapjes Schone oren
Nadere informatieZe gaat op zoek naar een holletje onder de grond op een droge plaats om er een nest te starten.
De hommel In de vroege lente ontwaakt de hommelkoningin en verlaat haar ondergrondse schuilplaats. Ze gaat op zoek naar een holletje onder de grond op een droge plaats om er een nest te starten. Hommels
Nadere informatieZe gaat op zoek naar een holletje onder de grond op een droge plaats om er een nest te starten.
De hommel Hommels kunnen tot 60% van hun lichaamsgewicht aan stuifmeel meedragen. In de vroege lente ontwaakt de hommelkoningin en verlaat haar ondergrondse schuilplaats. Ze gaat op zoek naar een holletje
Nadere informatieRondleidingen Planckendael
Rondleidingen Planckendael Boeiend en speels Hieronder vind je een handig overzicht van al onze rondleidingen, per doelgroep en leeftijdscategorie. Zowel en jeugd als, families en andere kunnen reserveren
Nadere informatieONTDEKKINGSTOCHT. Veel plezier! Deze speurtocht is voor de hele familie! De sterretjes geven aan hoe moeilijk de vragen zijn. makkelijk moeilijk
ONTDEKKINGSTOCHT Deze speurtocht is voor de hele familie! De sterretjes geven aan hoe moeilijk de vragen zijn h f makkelijk moeilijk h Volg de wandelroute, dan komen jullie alle dieren tegen! Veel plezier!
Nadere informatieWerkstuk Biologie De Pandabeer
Werkstuk Biologie De Pandabeer Werkstuk door een scholier 1603 woorden 11 juni 2009 6,3 579 keer beoordeeld Vak Biologie Hoofdstukken: Inleiding Hoofdstuk1:Uiterlijk van de panda Hoofdstuk2:De leefomgeving
Nadere informatieEr worden bij de opdrachten geen vragen gesteld met pasklare antwoorden. De leerlingen
diergedrag in Artis: 1999/2006/2010 antwoorden Er worden bij de opdrachten geen vragen gesteld met pasklare antwoorden. De leerlingen zijn voor het grootste deel zelf verantwoordelijk voor hun conclusies
Nadere informatieKeuze 1: In welk gebied laten we de leeuwen los?
Keuze 1: In welk gebied laten we de leeuwen los? In Zuid Afrika ligt het natuurgebied Hluhluwe-Umfolozi Game Reserve. In dit gebied leven veel soorten wilde dieren, waaronder verschillende leeuwen. Op
Nadere informatieSPREEKBEURT AMAZONEPAPEGAAI
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE AMAZONE- PAPEGAAI BIJ ELKAAR
Nadere informatieDE CALIFORNISCHE ZEELEEUW
DE CALIFORNISCHE ZEELEEUW Zwemmende acrobaat De Californische zeeleeuw is één van de meest elegante waterdieren die er bestaat. Met snelheden van wel 40 kilometer per uur schiet hij als een pijl door het
Nadere informatieSPEURTOCHT THEMA BUSH. voor groep 8 / brugklas VO
SPEURTOCHT THEMA BUSH voor groep 8 / brugklas VO Deze Bush-speurtocht bevat open en meerkeuze vragen. Bij de meerkeuze vragen is steeds één antwoord goed. Denk er ook aan, dat je de paden niet mag verlaten.
Nadere informatieSPEURTOCHT. Groep 7 en 8
SPEURTOCHT Groep 7 en 8 Met deze speurtocht loop je door het hele park. Door de vragen goed te beantwoorden kun je letters verdienen. Verzamel alle letters uit de dikgedrukte vakjes. Met deze letters kun
Nadere informatieBOSSEN. Dwaal door onze groene wereld. Christiane Dorion
DE BOSSEN IN Dwaal door onze groene wereld Christiane Dorion LEMNISCAAT ROTTERDAM Inhoud Wereldbossen 4 Groene reuzen 34 Van zaadje tot boom 6 Herken naaldbomen 36 Bladeren, stammen en wortels 8 Tropische
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL
Bijlage VMBO-GL en TL 2013 tijdvak 2 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie. GT-0191-a-13-2-b Tropische regenwouden Lees eerst informatie 1 tot en met 3 en beantwoord dan vraag 41 tot en met
Nadere informatieinhoud De oude eik 1. In het park 2. De delen van de eik 3. Herfst 4. Dieren helpen de eik. 5. Winter 6. Lente 7. Rupsen 8.
De oude eik inhoud De oude eik 3 1. In het park 4 2. De delen van de eik 5 3. Herfst 6 4. Dieren helpen de eik. 7 5. Winter 8 6. Lente 9 7. Rupsen 10 8. De galwesp 11 9. De boomklever 12 10. Filmjes 13
Nadere informatieinhoud blz. 1. Roofdieren 2. De leeuw 3. De tijger 4. De luipaard 5. De wolf 6. De ijsbeer 7. De bruine beer 8. Filmpjes Pluskaarten
Roofdieren inhoud blz. 1. Roofdieren 3 2. De leeuw 4 3. De tijger 6 4. De luipaard 8 5. De wolf 10 6. De ijsbeer 12 7. De bruine beer 14 8. Filmpjes 16 Pluskaarten 18 Bronnen en foto s 19 Colofon en voorwaarden
Nadere informatieKatachtigen. Groep 6, 7 en 8 van het basisonderwijs
Katachtigen Groep 6, 7 en 8 van het basisonderwijs Hallo, welkom in Ouwehands Dierenpark! Iedereen kent natuurlijk de poes als huisdier. Dit dier lijkt veel op de katachtigen die in Ouwehands Dierenpark
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 1. Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-13-1-b
Bijlage VMBO-KB 2013 tijdvak 1 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. KB-0191-a-13-1-b Dieren van Australië Lees eerst informatie 1 tot en met 6 en beantwoord dan vraag 43 tot en met 51. Bij het
Nadere informatieDe Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 26 juni Beste natuurliefhebber/-ster,
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 26 juni 2018 Beste natuurliefhebber/-ster, Volgens de weerprofeten zou het een mooie dag worden en ze kregen helemaal gelijk. De temperatuur was aanzienlijk hoger
Nadere informatieinhoud blz. 1. Soorten 3 2. Zo herken je een insect 4 3. Insecten en hun jong 6 4. Vijanden Meer insecten Filmpjes 15 Pluskaarten 16
Insecten inhoud blz. 1. Soorten 3 2. Zo herken je een insect 4 3. Insecten en hun jong 6 4. Vijanden 10 5. Meer insecten 11 6. Filmpjes 15 Pluskaarten 16 Bronnen en foto s 17 Colofon en voorwaarden 18
Nadere informatieLevenscyclus. Raten zijn 6hoekige kamers waar stuifmeel en honing wordt opgeslagen.
[Honingbij] Algemene Naam: Honingbij Wetenschappelijke Naam: Apis mellifera Raten zijn 6hoekige kamers waar stuifmeel en honing wordt opgeslagen. Het lichaam van een bij bestaat uit drie onderdelen: een
Nadere informatie* makkelijk (voor kleine kinderen) ** normaal (voor kinderen) *** moeilijk (voor volwassenen)
FAMILIE SPEURTOCHT Deze speurtocht is voor de hele familie! De sterretjes geven aan hoe moeilijk de vragen zijn. * makkelijk (voor kleine kinderen) ** normaal (voor kinderen) *** moeilijk (voor volwassenen).
Nadere informatieTijger. Een machtige streepjeskat
Tijger Een machtige streepjeskat Aan de manier waarop tijgers sluipen en op hun prooi afspringen, is goed te zien dat ze uit de familie van katachtigen komen. De tijger is binnen die familie zelfs de grootste
Nadere informatieAntwoorden OP INDIANENPAD
Antwoorden OP INDIANENPAD Dansende beer Danst deze ijsbeer een blije dans of juist een verdrietige dans? Dit is een blije beer! Waaraan zie je dat? Zijn hoofd staat vrolijk Welk deel van de ijsbeer zouden
Nadere informatieThema 3 Dieren en planten
Les 3.1 Landschappen. 1. De appelboom 1. Een boom waarin appels groeien. 1. 3. 2. Bloeien 2. Planten en struiken hebben bloemen 3. Het weiland 3. Een stuk land waar gras op groeit en koeien en schapen
Nadere informatieLesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel
Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel Doelgroep: Groep 6 t/m 8 Leerstofgebied: Wereldoriëntatie Werkvorm: Groepjes Duur: ± 30 minuten Doel van de opdracht: Leerlingen leren wat het favoriete voedsel
Nadere informatieDe kip. De geschiedenis van de kip. Kenmerken van de kip
De kip Kippen zijn er in alle soorten en maten. Misschien kennen we de kip wel het beste uit de supermarkt, verpakt in folie, liggend in de koeling. Hier hebben we het over kippenvlees, maar hieronder
Nadere informatieVoeding. Voor klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs
Voeding Voor klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs DMVVOO-B&E-2012 Voeding is belangrijk voor de mens, dier en plant. In het dierenpark zie je heel veel verschillende dieren. De planteneter eet planten,
Nadere informatieKRIEBELENDE KRUIPERTJES
KRIEBELENDE KRUIPERTJES Een insectenwandeling over het dreuzelpad door natuurtuin 't Loo voor kinderen van groep 4, 5 en 6. 2 Een tocht over insecten door de natuurtuin 't Loo over het dreuzelpad. Geschikt
Nadere informatieManenwolf. Manenwolf. Paspoort-gegevens
Manenwolf Vos op stelten Hoe de manenwolf aan zijn indrukwekkende naam komt wordt duidelijk als er gevaar dreigt. Van kruin tot schouders loopt een zwarte streep over de vacht. Als de manenwolf merkt dat
Nadere informatie8 5 Aarde en heelal. Lees de vragen over de planeten in de tabel hieronder. Vragen over de planeten. Aarde Maan Mars
Lees de vragen over de planeten in de tabel hieronder. Vragen over de planeten. Aarde Maan Mars Is er water? ja beetje ja (vooral ijs!) Kunnen er planten groeien? ja nee nee Kunnen er dieren leven? ja
Nadere informatieWaarom? 3 1. Waarom heeft een zebra witte en zwarte strepen? 4 2. Waarom worden bladeren in de herfst geel en oranje? 5 3. Waarom hebben leeuwen
Waarom? Waarom? 3 1. Waarom heeft een zebra witte en zwarte strepen? 4 2. Waarom worden bladeren in de herfst geel en oranje? 5 3. Waarom hebben leeuwen manen? 6 4. Waarom slaapt je arm of been soms? 7
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL
Bijlage VMBO-GL en TL 2011 tijdvak 2 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie. GT-0191-a-11-2-b Jakobskruiskruid - Informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 5 en beantwoord dan vraag 38
Nadere informatie