Met dank aan Actieterrein kinderen, jongeren en hun ouders, Bart Degryse, Katrien Vermeire, Erika Frans en Annelore Van de Ginste.

Transcriptie

1

2 Colofon Sensoa Kipdorpvest 48, 2000 Antwerpen Meersstraat 138 D, 9000 Gent Gratis bijlage bij Frans E., Werkmap Goede Minnaars, Gent, VCGSO, 2000 D/2000/5801/2 NUGI 735/724 Trefwoorden: seksuele voorlichting, gezondheidsvoorlichting, onderwijs. Met dank aan Actieterrein kinderen, jongeren en hun ouders, Bart Degryse, Katrien Vermeire, Erika Frans en Annelore Van de Ginste Sensoa. Toestemming vereist voor de overname van teksten, op welke wijze dan ook. 2

3 Inhoud 1 Inleiding Lesprogramma s Lesprogramma 1: Vraagbaak Lesprogramma 2: Verhalen Lesprogramma 3: Poll Methodieken Afspraken - PIKASOLL Body body Vraagbaak Verhalen Poll Poll Seksinformatie Seksinformatie

4 1 Inleiding Allesoverseks.be geeft informatie over seks en relaties: rechttoe rechtaan, zonder te verhullen of rond de pot te draaien. Het is een unieke site die digitaal antwoorden formuleert op vragen rond relaties en seksualiteit van 15- tot 25-jarigen. Die groep zit nog met een pak vragen en is op zoek naar betrouwbare informatie over seksualiteit en relaties. Allesoverseks.be antwoordt digitaal Van op de openingspagina word je uitgenodigd om een vraag in te tikken of op een trefwoord te zoeken. Een speciaal ontwikkelde database met vragen en antwoorden zorgt voor een onmiddellijk resultaat. Is de vraag onvoldoende duidelijk, dan suggereert de site zelf een aantal vragen waaruit de bezoeker kan kiezen. Naast het antwoord krijgt de bezoeker andere vragen over het trefwoord, aanverwante trefwoorden en persoonlijke verhalen. De informatie is correct, degelijk en toegankelijk voor iedereen. De site bevat geen porno en hoewel er aandacht is voor de verschillen, behandelt de site jongens en meisjes, jongeren van om het even welke origine en om het even welke seksuele oriëntatie op dezelfde manier. Jongeren krijgen er ook de kans hun verhalen te posten, er verschijnen regelmatig polls, er is een forum Kortom: de site is interactief. Allesoverseks.be zegt ook niet wat wel en niet mag en wijst niet met het vingertje. Wil een bezoeker anoniem een persoonlijke vraag stellen, dan kan dat. Elke vraag wordt binnen de 48 uur beantwoord door deskundige medewerkers van de Jongerenadviescentra en de Centra voor Algemeen Welzijnswerk. 15- tot 25 jarigen op zoek Ondanks het schijnbare overaanbod van informatie over seksualiteit in de media, zit de Vlaamse jeugd nog met een pak vragen. Vaak zijn het vragen die men niet zomaar durft te stellen. Jongeren in volle seksuele ontwikkeling zitten sowieso met een pak vragen rond seks en relaties. Maar ook de iets oudere groep experimenteert met relaties en seksualiteit. Bij hen ligt het aantal besmettingen met seksueel overdraagbare aandoeningen, het aantal ongewenste zwangerschappen en het aantal gevallen van seksueel grensoverschrijdend gedrag relatief hoog. Het online aanbod aan kwaliteitsvolle informatie over seksuele gezondheid voor de doelgroep jongeren en jongvolwassenen is in Vlaanderen zeer beperkt. De weinige sites met dergelijke info beperken zich vaak tot informatie over veilig vrijen of zijn commercieel, met voornamelijk info over anticonceptie. Vaak is die online informatie ook onvolledig, gedateerd, onaantrekkelijk gepresenteerd of is de betrouwbaarheid ervan moeilijk te achterhalen. Nochtans is het internet één van de populairste informatiebronnen bij Vlaamse jongeren en jongvolwassenen. Allesoverseks.be geeft daarom interactief betrouwbare info en biedt een alternatief voor het zoeken naar informatie op bijvoorbeeld commerciële sites of pornosites. Lesgeven met allesoverseks.be De bedoeling is dat de site jongeren helpt beslissingen te nemen over wat zij wel of niet willen doen. Met de informatie die jongeren op de site krijgen kunnen ze zelf beslissen hoe ze zich het best beschermen. Maar seks draait niet alleen om risico's en ziektes, seks is er vooral om van te genieten. En ook daar is het allesoverseks.be om te doen. De doelstellingen van de site gaan hand in hand met deze van relationele en seksuele vorming (RSV). Dus is deze site integreren in RSV-lessen een logische keuze. Dit lessenpakket biedt hiervoor acht methodieken en drie voorbeeldlesprogramma s aan. 4

5 2 Lesprogramma s Om in de klas aan de slag te gaan met zijn er acht methodieken uitgewerkt. Deze methodieken vind je verder terug. Twee oefeningen zijn aangeduid met een : dit zijn beknopte versies van de oefening daarvoor, bedoeld om als afsluiter te gebruiken. Alle methodieken zijn geschikt voor leerlingen uit de 2 e en 3 e graad secundair onderwijs. Als lesgever kan je zelf met deze oefeningen aan de slag gaan en een lesprogramma uitwerken. Maar ter inspiratie hebben we alvast drie verschillende lesprogramma s van één lesuur uitgewerkt. 2.1 Lesprogramma 1: Vraagbaak Programmaonderdeel Inleiding Afspraken Opwarmen Thematische invulling Afronden Inhoud Introductie website allesoverseks.be Vertoning campagnespotje allesoverseks.be 3.1. PIKASOLL 3.2. Body body 3.3. Vraagbaak 3.6. Poll 2.2 Lesprogramma 2: Verhalen Programmaonderdeel Inleiding Afspraken Opwarmen Thematische invulling Afronden Inhoud Introductie website allesoverseks.be Vertoning campagnespotje allesoverseks.be 3.1. PIKASOLL 3.2. Body body 3.4. Verhalen 3.6. Poll of 3.8. Seksinformatie 2.3 Lesprogramma 3: Poll Programmaonderdeel Inleiding Afspraken Opwarmen Thematische invulling Afronden Inhoud Introductie website allesoverseks.be Vertoning campagnespotje allesoverseks.be 3.1. PIKASOLL 3.2. Body body 3.5. Poll 3.8. Seksinformatie 5

6 3 Methodieken 3.1 Afspraken - PIKASOLL Dit letterwoord staat voor een aantal afspraken die je met de groep maakt vóór je aan een vormingssessie begint. Doelstelling Een sfeer van veiligheid in de groep creëren. Het vertrouwen van de begeleider tegenover de leerlingen en van de leerlingen tegenover elkaar te winnen. Werkwijze Vraag de groep zich tijdens en na de les(sen) aan enkele afspraken te houden. Schrijf de letters P, I, K, A, S, O, L en L onder elkaar op het bord. Vul letter per letter het kernwoord van de afspraak (zie p. 7) aan en leg uit welke afspraak er geldt. Zorg ervoor dat de regels tijdens de les goed zichtbaar zijn en blijven, zodat er steeds naar verwezen kan worden. Of bezorg elke deelnemer een hand-out met daarop de afspraken. Materiaal Bord Hand-out PIKASOLL 6

7 HAND-OUT PIKASOLL Tijdens en na de les(sen) houden we ons aan de volgende afspraken: P Privacy Persoonlijke zaken die in de groep verteld worden, zijn vertrouwelijk en blijven binnen de groep. We gebruiken wat we hier horen niet in andere situaties, ook de begeleiders niet. I Ik-vorm We praten over onszelf, onze gevoelens en ervaringen, opvattingen We zijn open en eerlijk in wat we vertellen. K Kies Kies wat je vertelt en wat niet. Niet alles is voor alle oren bedoeld, en je kan gerust je gevoelens en gedachten voor jezelf houden als je je niet comfortabel voelt in de groep. A Actief Wees actief in het verloop van het groepsgebeuren. We geven je veel ruimte om zelf te bepalen waarover het moet gaan vandaag. Dus wacht niet passief af tot iemand anders iets inbrengt. S Seksualiteit Seksualiteit betekent niet enkel met iemand naar bed gaan, seks zit ook in je hoofd en in je gevoelens. We hebben het dus over alle vormen van seks, en iedereen kan erover meepraten. Er zijn grote verschillen tussen culturen en mensen (mannen en vrouwen, jong en oud) in de wijze waarop we met seks omgaan. O Oriëntatie Mensen kunnen heteroseksueel, homoseksueel, lesbisch, bisekseksueel zijn. Er zijn grote verschillen, maar welke seksuele oriëntatie je ook hebt, iedereen is uniek en verdient respect. L Luisteren Luisteren naar elkaar zorgt voor een goed gesprek. L Lachen Humor is belangrijk, het is soms goed geladen onderwerpen te ontmijnen. Uitlachen kan niet. Ook luisteren is belangrijk, niet alleen praten. 7

8 3.2 Body body Doelstelling Taal en termen kennen. Over seks kunnen praten. Werkwijze In een kring staan of zitten. Er wordt een woord gekozen dat met seksualiteit en relaties te maken heeft. Ofwel kiest een leerling het eerste woord ofwel doe je zelf een suggestie. Je kan bijvoorbeeld starten met één van de volgende woorden: liefde, verliefdheid, zwanger, de pil, penis, vagina, neuken, zoenen, enz. Laat nu een balletje rondgaan, de kring rond of kriskras door elkaar. Wie het balletje heeft moet een synoniem voor het gekozen woord noemen of zeggen waarmee hij of zij het woord associeert. Zodra de groep geen inspiratie meer heeft kan je als begeleider een nieuw woord suggereren. Of per letter van het alfabet de groep een woord laten zoeken. Materiaal Bal Ter informatie De populairste trefwoorden op zijn: beffen pijpen standjes anaal neuken, anale seks aftrekken eerste keer penis masturbatie vingeren scheren borsten orgasme sperma 8

9 3.3 Vraagbaak Doelstelling Over seks kunnen praten. Beseffen dat er niets mis is met zoeken naar informatie over seks. Inzien dat er veel verschillende vormen van seks zijn. Eigen vragen kunnen stellen over seks. Werkwijze Verdeel de groep in kleine groepjes. Ieder groepje noteert op een flap alle vrijvormen die ze kennen, waar ze al over gehoord hebben of waar ze vragen over hebben. Met vrijvormen worden alle manieren van vrijen, seksen bedoeld, zoals zoenen, strelen, pijpen, enz. Hang de flappen naast elkaar en overloop wat de verschillende groepjes genoteerd hebben. Laat jongeren zelf een juiste omschrijving van de vrijvormen geven. Zoek de vrijvormen of de bijkomende vragen van de leerlingen samen op op Materiaal Computer, internetverbinding en projectie Flappen + stiften Ter informatie De populairste vragen op zijn: Wat zijn standjes? Welke standjes bestaan er? Wat is naspel? Wat is beffen? Hoe pijp ik iemand? Wat is een penis? Wat is een orgasme? Hoe bef je een vrouw? Wat is de gemiddelde lengte van een penis? Wat is penetratie? Wat is orale seks? 9

10 3.4 Verhalen Doelstelling Inzicht krijgen in de complexiteit van gevoelens en relaties die samenhangen met seks. Alternatieven en oplossingen zien en overwegen. Werkwijze Verdeel de groep in kleine groepjes. Elk groepje heeft een computer waarmee ze op een verhaal kunnen lezen of ze krijgen een uitgeprinte versie van een verhaal. Laat de jongeren praten over het verhaal aan de hand van bijgevoegd werkblad. Nabespreking De verschillende groepjes schetsen kort hun verhaal en leggen hun tips voor degene die het verhaal instuurde voor aan de klas. De leerlingen uit andere groepjes worden uitgenodigd om bijkomende tips te formuleren. Eventuele vragen kan je opzoeken op Materiaal Een aantal computers met internetverbinding Uitgeprinte verhalen Kopies werkblad verhalen (zie p.11) 10

11 WERKBLAD VERHALEN Op is er een rubriek verhalen, hier kan iedere bezoeker zelf zijn/haar verhaal insturen. Zoek een verhaal dat je treft en beantwoordt volgende vragen. 1. Wat vind je van het verhaal? 2. Herken je de situatie? 3. Wat zou je zelf doen in zo n situatie? Heb je ervaringen met zo n situatie? 4. Hoe zou je je voelen? Hoe voelde je je toen? 5. Welke tips kan je de persoon uit dit verhaal geven? >>> Zelf iets opvallends, grappigs of spannends meegemaakt dat te maken heeft met seks of relaties? Stuur dan nu je verhaal in! 11

12 3.5 Poll Een poll is een opiniepeiling, het is een vraag met een aantal mogelijke antwoorden erbij. Op de site staat er tweewekelijks een nieuwe poll. Tevens worden alle vorige polls, met de resultaten, op de site bijgehouden. Doelstelling Groepsleden aanmoedigen om na te denken over hun waarden en normen. Alternatieven zien en overwegen. Over seks kunnen praten. Werkwijze Kies een poll op Laat jongeren individueel antwoorden op deze poll. Dit kan op verschillende manieren Klassikaal peilen. Ruimtelijk: per antwoordmogelijkheid een plaats in de ruimte innemen. Op papier, via een stembus. Voer nu op basis van het pollresultaat in de klas een groepsdiscussie. In deze discussie zijn niet alleen de verschillen in de groep, maar ook de onderlinge overeenkomsten en de nuanceringen van de standpunten belangrijk. Leg daarna de groep het resultaat van de poll op voor. Die geeft aan hoe andere jongeren erover denken. Vergelijk die resultaten met de pollresultaten in de klas. Herhaal deze werkwijze voor andere polls. Materiaal Computer met internetverbinding en projectie. Twee prints van een poll op één zonder de resultaten en één met de resultaten. Ter informatie De eerste polls werden door meer dan ingevuld. Dit aantal daalde daarna naar gemiddeld 800 stemmen. 12

13 3.6 Poll Een poll is een opiniepeiling, een vraag met een aantal mogelijke antwoorden erbij. Op de site staat er tweewekelijks een nieuwe poll. Tevens worden alle vorige polls, met de resultaten, op de site bijgehouden. Doelstelling Groepsleden aanmoedigen om na te denken over hun waarden en normen. Alternatieven zien en overwegen. Werkwijze Kies een poll waarvan de vraag te maken heeft met de thematische invulling van het volgende lesmoment. Laat jongeren individueel antwoorden op deze poll. Dit kan op verschillende manieren Klassikaal peilen. Ruimtelijk, per antwoordmogelijkheid een plaats in de ruimte innemen. Op papier via stembus. Het pollresultaat uit de klas vergelijken met het resultaat van de poll op Geef aan waar je het in het volgende lesmoment met ze over wil hebben. Materiaal Computer met internetverbinding en projectie. Twee prints van een poll op één zonder de resultaten en een met de resultaten. Ter informatie De eerste polls werden door meer dan ingevuld. Dit aantal daalde daarna naar gemiddeld 800 stemmen. 13

14 VOORBEELDEN POLL 14

15 3.7 Seksinformatie Doelstelling Beseffen dat er niets mis is met zoeken naar informatie over seks. Informatiebronnen over seks kennen en efficiënt kunnen gebruiken. Eigen vragen kunnen stellen over seks. Werkwijze Vertel dat goede informatie over seks schaars is, dat het internet een goede bron van informatie kan zijn, maar dat er ook veel onzin over seks online staat. Bovendien is het niet steeds duidelijk of de bron betrouwbaar is. Kritisch omgaan met seksinformatie is dus een must. Brainstorm over waar je best op let om te beoordelen of de informatie waardevol is of niet. Plaats deze criteria op het bord. Laat ze individueel of in kleine groepjes via zoekmachines op het internet zoeken naar het antwoord op een door jezelf opgegeven vraag. Nadat je ze de tips hieronder voor het gebruiken van zoekmachines hebt gegeven. Laat ze de gevonden antwoorden vergelijken en het lijstje met criteria die de brainstorm opleverde nog eens overlopen en eventueel aanvullen. Leerlingen kunnen hierna eigen vragen voorstellen en tevens de antwoorden zoeken. Deel op het einde van de les de lijst met betrouwbare seksinformatiesites voor jongeren (p. 18) uit. Tips bij het gebruiken van zoekmachines op internet: Geef als zoekopdracht niet het woord sex maar seks Geef meerdere trefwoorden in. Bijvoorbeeld: pijpen + uitleg, tips. Geef vragen in plaats van trefwoorden in. Bijvoorbeeld: hoe weet ik of ik homo ben? Nabespreking Formuleer tips voor het verder zoeken naar informatie over seks. Materiaal Lijst seksinformatiesites jongeren (p.18). Vragen voor leerlingen. Computer(s) met internetverbinding en projectie. Ter informatie Mogelijke criteria zijn: Commerciële informatie is vaak niet betrouwbaar: ze willen iets verkopen of aanprijzen. Sterk levensbeschouwelijke bronnen zullen vaak moraliserende boodschappen over seks geven. Het is dus altijd goed om de bron na te trekken. Medische informatie focust vaak op de risico s of de gevaren. Je krijgt vaak een eenzijdig negatief beeld over seks. 15

16 Juridische bronnen zullen vaak de strafbaarheid als uitgangspunt nemen, of de regelgeving. Ook hier kom je vooral te weten wat niet mag. Doelgroepgerichte informatie: speciaal voor jongeren bedoelde informatie is vaak met veel goede bedoelingen gemaakt en komt ook tegemoet aan wat een jongere zoekt. Check toch maar eens of jongeren ook zelf betrokken zijn bij het uitwerken van het aanbod. Jongerensites door jongeren zelf beheerd zullen wellicht veel informatie bevatten die aansluit bij de leefwereld van jongeren. Nadeel is dat ze soms niet al te deskundig zijn. Check of ze experts hebben ingehuurd. Een forum kan een goede bron van informatie zijn, maar indien er weinig posts zijn of geen moderatie wordt voorzien, kan je niet zeker zijn van de juistheid van de informatie. 16

17 3.8 Seksinformatie Doelstelling Beseffen dat er niets mis is met het zoeken naar informatie over seks Informatiebronnen over seks kennen en efficiënt kunnen gebruiken. Werkwijze Leg de groep een vraag voor en laat de jongeren individueel of in groepjes zo snel mogelijk het antwoord zoeken op het internet met behulp van zoekmachines. Geef ze vooraf de tips hieronder voor het gebruiken van zoekmachines op het internet. Laat ze daarna de gevonden antwoorden vergelijken. Tips bij het gebruiken van zoekmachines op internet: Geef als zoekopdracht niet het woord sex maar seks Geef meerdere trefwoorden in. Bijvoorbeeld: pijpen + uitleg, tips. Geef vragen in plaats van trefwoorden. Bijvoorbeeld: hoe weet ik dat ik homo ben? Nabespreking Geef deelnemers de lijst met seksinformatiesites voor jongeren (p. 18) zodat ze verder kunnen zoeken naar informatie over seks. Materiaal Lijst seksinformatiesites jongeren (p.18). Vragen voor leerlingen. Boeken en folders over relaties en seksualiteit. Computers met internetverbinding. 17

18 SEKSINFORMATIESITES JONGEREN (veilig internet) (kinder- en jongerentelefoon)