Evaluatie van chromogene media voor de detectie van groep B streptokokken bij zwangeren.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Evaluatie van chromogene media voor de detectie van groep B streptokokken bij zwangeren."

Transcriptie

1 Woord vooraf Vooraleer het onderwerp van het eindwerk aan te snijden wil ik Dr. W. Vandewal bedanken omdat ik op zijn dienst mn eindwerk heb mogen uitvoeren, omdat alle materialen reeds voor handen waren bij mijn aankomst zodat ik onmiddellijk kon beginnen met het uitvoeren van de testen en voor de goede begeleiding, raad, uitleg en informatie doorheen het proces. Verder wil ik ook Carine, Damienne, Els, Siska en Lies bedanken voor hun handige weetjes en hulp tijdens de stage. De sfeer in het laboratorium was optimaal en ik kwam elke dag graag werken aan het eindwerk. Ik weet nu hoe het is om te werken op de dienst microbiologie en zou graag verder werken op deze dienst in het verdere beroepsleven. Ook een woordje dank voor Mhr. P. Dedeckere voor de vlotte communicatie tijdens het eindwerk en de goede verbetering van het eindwerk, persoonlijk actie plan en richtlijnen bij het statistische deel. Als laatste kan ik nog vertellen dat ik zeer blij was met het onderwerp dat ik heb gekregen. Het onderwerp boeide me waardoor het maken van het eindwerk zeer vlor verlopen is en ik ben tevreden dat het eindwerk tot een doel heeft geleid, namelijk dat de methode van het ziekenhuis voor screening naar groep B streptokokken wordt vervangen door een nieuwe, meer gevoelige methode. 1

2 Samenvatting Groep B streptokokken (GBS), een commensaal onder andere op de slijmvliezen van de vagina, kunnen bij de geboorte het kind infecteren met een ernstige ziekte als gevolg. Om dit te voorkomen van kan men twee verschillende aanpakken hanteren. Enerzijds is er de aanpak op basis van risicofactoren zoals vroeggeboorte en koorts tijdens de bevalling. Anderzijds is er de mogelijkheid om te screenen naar GBS door een swab, afgenomen tussen de 35e en 37e week, te enten op een specifieke bodem. Als de risicofactoren en/of de screening positief blijkt dan wordt er intrapartaal een antibioticum toegediend. Aangezien in het ziekenhuis AZ Sint-Lucas de screeningsmethode wordt gebruikt, hebben we de Granadabodem vergeleken met twee nieuwe, commerciële, meer gevoelige media. Beide bodems werden zowel rechtsteeks als na aanrijking geënt. Indien de gegroeide kiemen een kleur hadden positief voor GBS dan werd een CAMP-test ingezet als bevestiging. Indien de CAMP-test negatief was, werd voor de zekerheid nog een latexagglutinatie uitgevoerd omdat sommige GBS een negatieve CAMP-test gaven. Na de testen kwam de StrepB Select bodem van Bio-Rad er als beste uit na aanrijking. Ze miste geen enkele GBS in tegenstelling tot de andere twee bodems. 2

3 Lijst met afkortingen en symbolen ATP BM BR CDC CZS F.O. GBS THB Adenosinetrifosfaat biomérieux Bio-Rad Center for Disease Control Centrale zenuwstelsel Fysiologische oplossing Groep B Streptokokken Todd Hewitt Broth euro g gram h uur μl microliter ml mililiter 3

4 Verklarende woordenlijst Adenitis: Apneu: Artritis: Cellulitis: Chromogeen: Cyanose: Early-onset: Endometritis: Intrapartaal: Intoitus vaginae: Isoprene unit: Isoprenoïd: Late onset: Meningitis: Methotrexaat: Osteomyelitis: Peptonen: Profylactisch: Sepsis: Teichoïnezuren: Transiënt: Ontsteking van een klier. Tijdelijke ademstilstand. Verwijst naar alle ontstekingen van gewrichten, acuut en chronisch. Een ontsteking van het onderhuidse bindweefsel (subcutis), gekenmerkt door een onscherp begrensde en snel uitbreidende roodheid en zwelling van de huid, pijn, koorts en malaise. Kleurstof, kleurvormende stof of kleurdragend. Blauwverkleuring van lippen en huid door zuurstoftekort in het bloed In een vroege fase beginnend Infectie van het endometrium, de binnenwand van de baarmoeder Periode van aanvang van de arbeid tot de geboorte. Ingang van de schede. Vijf koolstofatomen gerangschikt volgens een specifieke structuur. Een polymeer waarvan het koolstofskelet volledig of gedeeltelijk uit isoprene units bestaat (die end-to-end verbonden zijn). Na een bepaalde tijd beginnend Ontsteking ter hoogte van het hersenvlies of `MTX` is een geneesmiddel dat het afweersysteem onderdrukt en ontstekingen remt. Het middel is een foliumzuurantagonist. Infectie van het bot of beenmerg die doorgaans veroorzaakt wordt door bacteriën Ontstaat door splitsing van eiwitten door hydrolyse of enzymen Voorbehoedend, voorkomend, preventief, uit voorzorg. Binnentreden van bacteriën in de bloedbaan als gevolg van een ontstoken wond of infectie van een orgaansysteem. Polymeren, opgebouwd uit meerwaardige alcoholen en fosfaten zoals ribitol of glycerolfosfaat Van voorbijgaande aard, niet permanent. 4

5 Lijst van tabellen en figuren Lijst figuren: Figuur 1: Uitzicht GBS op bloedagar en microscopisch Figuur 2: Kans op een GBS infectie en gevolgen Figuur 3: Schema voor geven van antibioticum Figuur 4: Wisser voor staalafname Figuur 5: Granada plaat Figuur 6: StreptoB ID plaat Figuur 7: StrepB Select plaat Figuur 8: Aanrijkingsbuis van biomérieux en Bio-Rad Figuur 9: Positieve CAMP-test Figuur 10: Pastorex B kit Figuur 11: Slidex Strepto B kit Figuur 12: Voorbeeld van een identificatiesticker Figuur 13: Entschema voor GBS screening Figuur 14: Biostar OIA StrepB kit Figuur 15: Structuurformule penicilline Lijst tabellen: Tabel 1: Classificatie van de belangrijkste streptokokken Tabel 2: Statistiek van de stalen afgenomen tussen 01/01/02 31/12/07 (AZ Sint-Lucas) Tabel 3:Theoretische formule bodems

6 Tabel 4: Identificatie kiemen op Strepto B ID Tabel 5: Identificatie kiemen op StrepBSelect Tabel 6: Theoretische samenstelling THB Tabel 7: Gebruikte wissers voor en tijdens de testings

7 Inhoudsopgave Woord vooraf... 1 Samenvatting... 2 Lijst met afkortingen en symbolen... 3 Verklarende woordenlijst... 4 Lijst van tabellen en figuren... 5 Inhoudsopgave Inleiding, situatieschets en probleemstelling Literatuurstudie Indeling streptokokken Groep B Streptokokken (GBS) Preventie van GBS infecties bij zwangeren Inleiding Screening en aanpak op basis van risicofactoren Waneer wordt er een antibioticum toegediend? Welke soorten antibiotica kunnen er aangewend worden? Staalname Media Algemeen Granada StreptoB ID StrepB Select Aanrijkingsmilieu Principe Beschikbare bevestigingstesten CAMP-test Pastorex Strep B

8 Slidex Strepto B Materiaal en methode Voorschrift voor het enten van stalen: screening op GBS Algemeen: Dag 1: Dag 2: Dag 3: Dag 4: Resultaten Discussie Conclusie Bijlagen Literatuurlijst Voor akkoord verklaring

9 Literatuurstudie 1 Inleiding, situatieschets en probleemstelling In het algemeen ziekenhuis St.-Lucas te Assebroek heeft men tijdens de stage de methode voor de detectie van Groep B Streptokokken (GBS) onder de loep genomen. Volgens de reeds gepubliceerde werken in de literatuur zijn 10-30% van de zwangere vrouwen in de anogenitale streek gekoloniseerd met GBS. Deze kiemen kunnen infecties veroorzaken bij de pasgeborene wanneer deze met GBS in contact komt tijdens de passage langs de vagina. Daarom wordt in de e week van de zwangerschap bij de aanstaande moeder een screening gedaan naar GBS of Streptococcus agalactiae. Wanneer de screening positief blijkt, dan wordt profylactisch tijdens de bevalling een baxter met antibiotica toegediend. Als antibioticum geeft men meestal penicilline G of ampicilline. In het laboratorium van het ziekenhuis wordt de Granadabodem gebruikt voor de detectie van GBS. Er wordt geen aanrijkingsstap uitgevoerd, de wisser(s) worden rechtstreeks op de bodem geënt. Volgens de statistieken van het ziekenhuis werd vorig jaar slechts 9,5% van de screeningen positief bevonden, waar het gemiddelde van de voorgaande vijf jaren rond de 13% lag. Een verklaring zou kunnen zijn dat de Granadabodem niet in staat is om de zeldzame niet-hemolytische GBS te detecteren. Nu zijn er twee nieuwe commerciële bodems op de markt, een van BioMérieux en een van Bio-Rad. Elk heeft ook zijn eigen aanrijkingsbuis met Todd Hewitt Broth. Dit medium is wel in staat om de niet-hemolytische GBS te detecteren. Zij groeien normaal niet op de Granadabodem. Het onderzoek bestaat dus uit het vergelijken van de drie verschillende media. De oude methode met de Granadabodem versus de nieuwe methodes met de chromagar platen van biomérieux en Bio-Rad. Men zal ook onderzoeken of een aanrijkingsstap betere, meer gevoelige resultaten geeft. Indien de nieuwe media betere resultaten leveren dan de Granadabodem zal het ziekenhuis hun methode vervangen door een van de nieuwe, al dan niet met een aanrijkingsstap. 9

10 Literatuurstudie 2 Literatuurstudie 2.1 Indeling streptokokken. Er zijn verschillende groepen streptokokken. Er wordt onderscheid gemaakt door serologische opdeling op basis van de aanwezigheid van bepaalde antigenische koolhydraten (A tot H) of teichoïnezuren in hun celwand (K tot V). Naargelang de combinatie van de aanwezige antigenen worden de kiemen ingedeeld in Lancefield groepen. Lancefield groep Hemolysepatroon Species A β Streptococcus pyogenes B β Streptococcus agalactiae C,G β of γ Streptococcus dysgalactiae D β of γ Enterococcus faecalis D γ Enterococcus faecium D α Streptococcus bovis A,C,G of F α,β of γ Streptococcus anginosus H α Streptococcus sanguis K α Streptococcus salivarius geen α Streptococcus mitis geen α Streptococcus pneumoniae Tabel 1: Classificatie van de belangrijkste streptokokken 10

11 Literatuurstudie Sommige micro-organismen bezitten hemolysines die rode bloedcellen volledig kunnen oplossen (β-hemolyse), andere veroorzaken een groene verkleuring van het hemoglobine terwijl de celwand van de bloedcellen intact blijft (α-hemolyse). Een hemolysine geeft niet noodzakelijk macroscopisch een zichtbare hemolyse (γ-hemolyse). Sommige hemolysines zijn gevoelig voor zuurstofinactivatie zoals streptolysine O. Dit laatste hemolysine wordt enkel geproduceerd door B-hemolytische streptokokken van Lancefield groepen A, C en G. 11

12 Literatuurstudie 2.2 Groep B Streptokokken (GBS). Tot de groep B behoort Streptococcus agalactiae. GBS zijn facultatief aerobe, β- hemolytische, onbeweeglijke, katalase-negatieve, oxydase-negatieve, gram-positieve kokken, met een neiging tot vorming van korte ketens. Ze zijn in staat om glucose te gebruiken als energiebron en kunnen ATP aanmaken via oxydatieve fosforylatie. Ze kunnen verschillende koolstofbronnen fermenteren in verscheidene bijproducten: lactaat, acetaat, ethanol Op schapenbloedagar vormen ze grijswitte glinsterende kolonies met een smalle β-hemolysezone. Voor verdere identificatie kan je gebruik maken van volgende eigenschappen en tests: 90% van de stammen vertonen geen inhibitie rond bacitracine. Aantonen van het polysacharide van groep B. Hydrolysetest van Na-hippuraat. Van de β-hemolytische streptokokken kan enkel Streptococcus agalactiae via het enzym hippuricase Na-hippuraat hydrolyseren tot Na-benzoaat en glycine. Glycine wordt gedesamineerd met ninhydrine waardoor een intense paarse kleur ontstaat. CAMP-test: GBS produceren CAMP factor waardoor de hemolyse van Staphylococcus aereus versterkt wordt. Er ontstaat een heldere halo (pijl- tot paddenstoelvormig) op de plaat door de versterkte β-hemolyse. Figuur 1: Uitzicht GBS op bloedagar en microscopisch 12

13 Literatuurstudie Het commensaal op de slijmvliezen van de mens (vagina, urethra, gastro-intestinaal kanaal, rectum) kan potentieel pathogeen zijn voor pasgeborenen. Er wordt verondersteld dat vaginale kolonisatie optreedt vanuit het maag-darm-kanaal. Kolonisatie van GBS wordt meestal aangetroffen vanaf de late pubertijd en is dynamisch. Dit wil zeggen dat de kiemen ononderbroken, periodiek of slechts transiënt aanwezig kunnen zijn. Er zijn 9 serotypen gekend: Ia, Ib, II, III, IV, V, VI, VII en VIII. Serotypen III en II komen het meest voor. Respectievelijk in 43% en 20% van de gevallen. Ia is verantwoordelijk voor 16% van de infecties, Ib voor 13 % en V voor 9%. De andere serotypen veroorzaken zeer zeldzaam een infectie bij de pasgeborene. 2.3 Preventie van GBS infecties bij zwangeren Inleiding Sinds de jaren 70 zijn het aantal gevallen van sepsis en meningitis veroorzaakt door GBS bij pasgeborenen gestegen. Door het grote aantal infecties en de ernst ervan werden in 1996 richtlijnen opgesteld in verband met de preventie van GBS-infecties door het CDC. Deze richtlijnen werden in 2002 herzien. In België zijn er nog altijd geen nationale richtlijnen niettegenstaande er een incidentie is van 1 op 500, het sterftecijfer >14% en in 10% van de gevallen er een meningitis ontstaat Screening en aanpak op basis van risicofactoren Men classificeert de infectie als early onset infectie wanneer de pasgeborene symptomen vertoont binnen de eerste zes dagen na de geboorte. Tijdens de eerste 24 uur na de geboorte geven GBS-infecties vooral aanleiding tot sepsis, longontsteking en uitzonderlijk tot meningitis. In 5-10% van de gevallen is de infectie dodelijk. Andere kiemen die vroegnatale infecties kunnen veroorzaken zijn Escherichia coli en Listeria monocytogenes. Bij early-onset vindt tijdens de bevalling meestal een verticale transmissie plaats van de GBS-gekoloniseerde moeder naar de pasgeborene. Factoren die een verhoogd risico vormen voor early-onset GBS infecties zijn: 13

14 Literatuurstudie Vroeggeboorte: bevalling voor de 37 ste week. Een vorige bevalling waarbij de pasgeborene een GBS-infectie heeft opgelopen. GBS-bacteriurie tijdens de huidige bevalling. Koorts tijdens de bevalling: 38 C. Vliezen die reeds 18 uur gebroken zijn. Deze risicofactoren zijn slechts in 40% van de gevallen aanwezig en kunnen bijdragen tot het nemen van de beslissing voor het al dan niet profylactisch toedienen van antibiotica. Men bestempelt een infectie als late onset wanneer deze begint na zeven dagen tot twaalf weken. Bij een late-onset infectie vindt de besmetting na de geboorte plaats en wordt meestal gekenmerkt door een etterige meningitis. Andere symptomen zijn bacteriëmie, osteomyelitis, artritis, cellulitis of adenitis. In 2-6% van de gevallen kent een late onset infectie een dodelijke afloop. Figuur 2: Kans op een GBS infectie en gevolgen Naast een aanpak op basis van risicofactoren is er ook de mogelijkheid om te screenen naar de aanwezigheid van GBS door een afgenomen rectovaginale swab te enten op een specifiek medium en na incubatie kan de plaat worden afgelezen. Wanneer de kweek positief blijkt kan ook profylactisch antibiotica toegediend worden. Wanneer de arbeid 14

15 Literatuurstudie reeds begonnen is en wanneer de resultaten zeer snel bekend moeten zijn, is het mogelijk om een sneltest (BioStar OIA STREP B) uit te voeren. Deze test kan antigenen van GBS detecteren uit swabs afgenomen uit de vagina of cervix bij zwangere vrouwen. Aangezien er geen nationale richtlijnen zijn naar de preventie van GBS infecties kan het ziekenhuis zelf kiezen welke aanpak ze verkiest. Uit studies (2002) is er gebleken dat de aanpak op basis van risicofactoren minder effectief is dan de screeningsmethode. Daarom wordt in België de systematische screening van vrouwen tussen de e week aanbevolen. [bron: Waneer wordt er een antibioticum toegediend? Figuur 3: Schema voor geven van antibioticum Wanneer een pasgeborene symptomen vertoont van sepsis zoals ademhalingsproblemen (apneu, kreunen, cyanose), cardiovasculaire problemen (hypertensie, schock) of problemen met het CZS (koorts, hypothermie, epileptische voorvallen) dient onmiddellijk een antibioticumtherapie te worden gestart. Men geeft dan ampicilline en een aminoglycoside. 15

16 Literatuurstudie Wanneer er reeds een voorgaande bevalling is geweest waarbij: een kind een GBS-infectie heeft opgelopen er een GBS-bacteriurie is tijdens de huidige bevalling de bevalling start onder de 37 weken dan wordt er intrapartaal penicilline toegediend. Indien geen enkele van deze risicofactoren van kracht zijn, dan wordt een anogenitale swab afgenomen tussen de e week. Wanneer de kweek positief is voor GBS wordt ook intrapartaal penicilline toegediend. Wanneer de kweek negatief is voor GBS is er geen profylaxe antibioticabehandeling nodig. Als de resultaten van de kweek niet volledig gekend of onvolledig zijn worden nog enkele bijkomstige risicofactoren gecontroleerd. Als de vrouw tijdens de arbeid: koorts heeft >38 C reeds 18 h of langer gebroken vliezen heeft dan wordt er uit voorzorg toch een antibioticum toegediend. Als er geen bijkomstige risicofactoren zijn dan wordt er vanzelfsprekend geen antibioticum toegediend Welke soorten antibiotica kunnen er aangewend worden? Rekeninghoudend met de gevoeligheid van de kiemen voor bepaalde antibiotica worden er momenteel twee antiobiotica het meest gebruikt voor intrapartale profylaxie. Als eerste penicilline G (initieel 5 miljoen eenheden intraveneus toedienen en dan 2,5 eenheden om de vier uur). Penicilline kan niet gebruikt worden wanneer de patiënt allergisch is voor deze stof. Als tweede optie wordt ampicilline (initieel 2 g intraveneus en dan 1 g om de vier uur) aangewend. Dit antibioticum heeft wel een breder werkend spectrum waardoor meer commensalen worden gedood en overgroei door opportunistische pathogenen mogelijk is. Zo zal Penicilline het aantal lactobacillen doen afnemen en zal ampicilline de selectie van E. coli en G. vaginalis in de vagina bevorderen. Anderzijds moet er dan ook rekening worden gehouden met het feit dat steeds meer kiemen resistent worden tegen Penicilline, waar de resistentie tegen ampicilline veel minder is. Penicilline en ampicilline remmen de synthese van peptidoglycaan met als gevolg een sterk verzwakte celwand, waardoor de cel lyseert. 16

17 Literatuurstudie Een aminoglycoside (dat vaak in combinatie wordt gegeven met ampicilline bij tekenen van sepsis bij de neonatus) remt de eiwitsynthese van bacteriën door te binden aan het 30S ribosoom en zo de vorming van het initiatiecomplex te inhiberen. Alternatieve medicatie zijn: cephalosporines, clindamycine en vancomycine. Tegenwoordig wordt profylactisch toedienen van een antibioticum tijdens de zwangerschap samen met GBS screening gezien als de meest effectieve strategie om het aantal GBS-infecties bij pasgeborenen te doen dalen. De antibioticumtherapie heeft het meest effect wanneer ze vier uur voor de eigenlijke bevalling wordt gestart. Onlangs werd ook nog een vaginale douche op basis van chloorhexidine voorgesteld. Chloorhexidine is een bacteriedodend middel doordat het de celmembraan van de kiemen aantast. De voorlopig resultaten hiervan zijn goed bevonden maar de methode wordt nog verder onderzocht. 2.4 Staalname Er worden meestal 2 wissers afgenomen, een van het rectum (d.w.z. door de anale kringspier) en een van de introitus vaginae of cervix. Beide wissers worden samen geënt op de bodems en geven de grootste opbrengt in de screening naar Streptococcus agalactiae. Het moeten echter niet noodzakelijk twee wissers zijn. Met één van de genoemde wissers lukt het ook. De opbrengst is dan iets kleiner, zie onderstaande grafiek met cijfers van het AZ Sint-Lucas ter verduidelijking. De stalen moeten binnen de 48 h in het laboratorium aankomen. Wisser Positief Negatief Totaal % positief Cervix ,50 Rectale+vaginale ,08 Rectale ,43 Vaginale ,19 Totaal ,53 Tabel 2: Statistiek van de stalen afgenomen tussen 01/01/02 31/12/07 (AZ Sint-Lucas) 17

18 Literatuurstudie Figuur 4: Wisser voor staalafname 2.5 Media Algemeen In het laboratorium wordt gebruik gemaakt van de Granadabodem, maar hierop worden de zeldzame niet-hemolytische GBS niet gedetecteerd. Ze produceren geen oranje pigment op de bodem. De Granadabodem wordt vergeleken met twee nieuwe commerciële bodems die deze niet-hemolytische GBS wel detecteren door pigmentvorming. Enerzijds is er de bodem van Bio-Rad, StrepB Select, anderzijds is er de bodem van biomérieux, StreptoB ID. De samenstelling van de drie bodems is quasi analoog. Ze bevatten immers dezelfde basiscomponenten. Het grootste verschil zit in de verschillende chromogene substraten. Welke chromogene substraten er gebruikt worden is niet vrijgegeven door de fabrikanten. De theoretische formule is als volgt: Ingrediënt Hoeveelheid (in g) Agar 15 Peptonen en groeifactoren 33 Contraststoffen 3 Chromogene substraten 0,4 Antibiotica en antifungale stoffen 0,04 Tabel 3:Theoretische formule bodems 18

19 Literatuurstudie Granada Producent: Biomedics. Groei van oranje of rode kolonies op Granada medium na h incubatie is 100% specifiek voor GBS door de aanwezigheid van colistine, metronidazole, kristalviolet en door de vorming van een specifiek isoprenoid pigment wordt gevormd, geïnduceerd door methotrexaat. Methotrexaat wordt door bacteriën gemetaboliseerd naar het inactieve metaboliet 4-amino-4-deoxy-N-methylpteroic acid (DAMPA). Optioneel kan er paardenserum toegevoegd worden aan de bodem. Hierdoor groeien de bacteriën iets beter en zijn de kolonies iets groter. Niet-hemolytische stammen worden niet gedetecteerd omdat ze geen pigment vormen. Deze kiemen zouden minder virulent zijn dan de β-hemolytische stammen. Andere streptokokken, enterokokken, sommige staphylokokken, gramnegatieve bacillen en schimmels kunnen ook groeien op de bodem, als witte kolonies, maar deze interfereren niet met de detectie van GBS. De platen moeten anaeroob worden geïncubeerd bij 37 C. Dit kan door de platen in een anaerobe broedstoof te incuberen. Een andere optie is het leggen van een dekglaasje op het beënte gebied en de plaat vervolgens (an)aerobe te incuberen. Een normale bodem heeft een amberkleurig uitzicht en is transparant. Het is mogelijk dat de bodem na een tijdje wat troebel wordt. Dit heeft echter geen effect op de werking van de plaat. De ph bedraagt 7,3 ± 0,2. Een nadeel van deze plaat is het feit dat de aanmaak in het laboratorium (een poeder oplossen in water) moet gebeuren en een houdbaarheid van slechts zeven dagen is. Een voordeel is dan weer dat er geen bevestiging dient te gebeuren. Tegenwoordig is deze bodem ook al in een vloeibare vorm verkrijgbaar in reageerbuizen maar het principe blijft hetzelfde. Bij een oranje verkleuring is de screening positief. Figuur 5: Granada plaat 19

20 Literatuurstudie StreptoB ID Producent: biomérieux. Deze bodem bevat drie chromogene substraten om de identificatie van Streptococcus agalactiae te optimaliseren. De kolonies van GBS kleuren op de bodem van lichtroze tot rood en hebben een ronde vorm en zijn parelig. Dit medium laat ook de detectie toe van de niet-hemolytische stammen. De meeste andere bacteriën en schimmels worden geïnhibeerd door een mengsel van antibiotica en antifungale stoffen. Andere dan de op te sporen kiemen, die wel kunnen groeien op de plaat, hebben een blauwe of paarse kleur of zijn kleurloos op deze bodem. GBS onderscheiden zich van andere kiemen omdat ze enkel een fosfatase-activiteit uitoefenen, terwijl andere species een sterke esterase activiteit vertonen, al dan niet samen met een fosfatase- en/of β-cellobiosidaseactiviteit. Nog andere species drukken enkel een esterase- en/of β-cellobiosidaseactiviteit uit of geen enkele van de drie eerder genoemde enzymatische activiteiten. Door opsporen van deze enzymatische activiteiten kan men GBS identificeren volgens onderstaande tabel: Fosfatase- Esterase- β-cellobiosidase Kleur activiteit activiteit activiteit S. agalactiae Lichtroze tot rood Paars tot blauw Paars Andere species Paars Blauw Blauw Blauw Kleurloos Tabel 4: Identificatie kiemen op Strepto B ID 20

21 Literatuurstudie De platen worden h geïncubeerd bij 37 C, in het donker onder anaerobe omstandigheden. Kolonies met een rode kleur dienen nog te worden bevestigd. Een normale bodem is transparant, wat wel gemakkelijk is om de kleur van de kolonies af te lezen zonder het deksel van de bodem te halen. Figuur 6: StreptoB ID plaat 21

22 Literatuurstudie StrepB Select Producent: Bio-Rad. Deze bodem is selectief omdat de aanwezige peptonen en voedingsbestanddelen de groei van GBS bevorderen. De aanwezige antibiotica en antifungale stoffen inhiberen de groei van de meeste micro-organismen, met de uitzondering van streptokokken, lactobacillen en sommige enterokokken. Het medium bevat tevens ook een verscheidenheid aan chromogene substraten om de verschillende enzymatische activiteiten van de kiemen op te sporen. Dit leidt tot de karakteristieke kleur van de kolonies op de bodem: Kiem Streptococcus agalactiae Enterokokken Lactobacillen Kleur op StrepBSelect Blauwe kolonies Roze tot paarse kolonies Kleine roze kolonies Tabel 5: Identificatie kiemen op StrepBSelect De plaat wordt h geïncubeerd in het donker bij C. Kolonies van Streptococcus agalactiae hebben een typische turquoise-blauwe kleur, maar kunnen ook een lichtblauwe kleur hebben, afhankelijk van hun enzymatische activiteit. Volgende species kunnen eveneens een blauwe kleur vertonen: Streptococcus pyogenes, Streptococcus porcinus en Streptococcus galleloliticus. Het is aangeraden om alle blauwe kolonies te confirmeren met een bevestigingstest. Een normale StrepBSelect-plaat heeft een troebele witte kleur. Figuur 7: StrepB Select plaat 22

23 Literatuurstudie Aanrijkingsmilieu Principe Todd Hewitt Broth (THB) is een algemeen medium en wordt gebruikt voor de kweek van β-hemolytische streptokokken, voornamelijk voor serologische studies. THB met colistine (10 mg/l) en nalidixinezuur (15 mg/l) wordt gebruikt voor de aanrijking van GBS, voornamelijk afkomstig uit genitale stalen. De combinatie van colistine en nalidixinezuur is zo waardevol omdat ze met succes gramnegatieve organismen inhibeert terwijl ze de groei van GBS bevordert, zonder toevoegen van bloed. THB bevat peptonen, zouten en dextrose (of watervrij glucose). Dextrose stimuleert de productie van haemolysine. Natriumfosfaat en natriumcarbonaat zorgen voor een bufferende werking, om het geproduceerde zuur uit de fermentatie van dextrose op te vangen en om zo de werking van het haemolysine te beschermen. Selectiviteit voor GBS wordt bekomen door toevoegen van colistine en nalidixinezuur aan het medium. Selectieve aanrijkingsbodems hebben het voordeel dat enerzijds de GBS worden aangerijkt en geselecteerd door de specifieke samenstelling van de bodem en anderzijds dat contaminanten door die zelfde samenstelling worden geïnhibeerd. De samenstelling van het medium (per liter) is als volgt: Ingrediënt Hartpepton Neopepton Dextrose (of watervrij glucose) Natriumchloride Di-natriumfosfaat Natriumcarbonaat Colistine Nalidixinezuur Hoeveelheid 3,1 gram 20,0 gram 2,0 gram 2,0 gram 0,4 gram 2,5 gram 10 mg 15 mg Tabel 6: Theoretische samenstelling THB 23

24 Literatuurstudie Het dopje van de aanrijkingsbuis wordt er losjes terug opgeschroefd. De buis wordt h geïncubeerd bij 37 C in een aerobe incubator. Wanneer een kiem groeit in het medium, wordt het medium troebel. Een normale aanrijkingsbuis is helder en is amberkleurig. De ph is 7,8 ± 0,2 (bij 25 C). Figuur 8: Aanrijkingsbuis van biomérieux en Bio-Rad 24

25 Literatuurstudie Beschikbare bevestigingstesten CAMP-test CAMP-test = Christie, Atkins, Munch-Petersen-test. De CAMP-factor wordt extracellulair geproduceerd door GBS, waardoor versterking van de hemolyse van het staphylokokken β-lysine optreedt. De test wordt uitgevoerd op een COS-plaat (bloedagar met schapenbloed dat vooraf gewassen werd met F.O.). Dwars op de bloedagar wordt een Stapyhlococcus aureus geënt. Deze produceert een β-toxine. Loodrecht hierop wordt de te onderzoeken streptokok tot op een paar millimeter van de staphylokok geënt. Na overnachtincubatie vertoont een positieve CAMP-test een driehoekige zone van versterkte hemolyse waarvan de punt naar de staphylokok is gericht. De zone kan ook paddenstoelvormig zijn. Meer dan 98% van de Streptococcus agalactiae produceren deze CAMP-factor. Het is wel belangrijk dat de plaat aeroob wordt geïncubeerd, want sommige hemolytische streptokokken van groep A kunnen een positieve CAMP veroorzaken na incubatie in anaeroob milieu. Opmerking: er zijn niet-hemolytische GBS die een negatieve CAMP test geven. Dit is echter een uitzonderlijk klein deel van alle GBS. Voor deze stammen kan de CAMP test dus niet gebruikt worden ter bevestiging. Men is dan aangewezen op een (latex)agglutinatietest. Figuur 9: Positieve CAMP-test 25

26 Literatuurstudie Pastorex Strep B Producent: Bio-Rad Dit is een agglutinatietest voor de identificatie van streptokokken behorende tot de Lancefield groepen A, B, C, D, F en G. Hier is vanzelfsprekend enkel de B groep van belang. Er is ook een agglutinatiekit beschikbaar, enkel voor deze groep. De identificatie is gebaseerd op het type hemolyse (ß-hemolyse) dat de kolonies omgeeft en de detectie van groepspecifieke antigenen in de celwand. De antigenen worden geëxtraheerd uit de celwand en hun aanwezigheid wordt aangetoond met complementaire antilichamen verbonden aan latexpartikels. De aflezing van de test is zeer eenvoudig omdat er maar twee kleuren mogelijk zijn. Een rode agglutinatiereactie op een groene achtergrond geeft een positieve test. Bij een negatieve test ontstaat er een homogene bruine suspensie. Werkwijze: Voeg in een hemolysebuisje 0.3 ml van het extractie-enzym met een pipet. Neem 5-10 kolonies van een plaat en los ze op in de enzymoplossing. De oplossing bevat voldoende kiemen als ze licht troebel is. Incubeer vervolgens minuten bij kamertemperatuur of minuten bij 37 C. Breng één druppel suspensie op een testkaartje. Voeg hierbij één druppel latexsuspensie en meng met een mengstokje. Roteer de kaart horizontaal gedurende maximum een minuut en lees af. Figuur 10: Pastorex B kit 26

27 Literatuurstudie Slidex Strepto B Producent: biomérieux Dit is een agglutinatietest voor de identificatie van streptokokken behorende tot de Lancefield groepen A, B, C, D, F en G..De groep antigenen worden gedetecteerd na een simpele enzymatische extractie. Er wordt gebruik gemaakt van blauwe latexpartikels die gesensibiliseerd zijn met antilichamen, gericht tegen de antigenen van Streptococcus agalactiae. Deze methode komt voor 99% overeen met de Lancefield methode. Werkwijze: Los vier tot vijf GBS-verdachte kolonies op in extractie enzym. Incubeer tien tot vijftien minuten op 37 C. Breng een druppel gesensibiliseerde latex op een testkaartje. Voeg een druppel extract toe en beweeg de kaart zachtjes heen en weer. Als er binnen de twee minuten een agglutinatiereactie zichtbaar is, dan is er GBSantigen aanwezig en is de test positief. Figuur 11: Slidex Strepto B kit 27

28 Materiaal en methode 3 Materiaal en methode Steriele (blauwe) entogen (10 µl) Steriele (groene) entogen (1 µl) Steriele pipetten (1 ml) Granadabodem Grote dekglaasjes Bio-Rad: StrepB Select bodem Bio-Rad: Todd Hewitt Broth BioMérieux: Strepto B ID bodem BioMérieux : Todd Hewitt Broth Fysiologische oplossing (1 ml) COS bloedplaten voor CAMP test Pastorex Strep B: bevestiging voor agglutinatie Pastorex agglutinatie kaartje Hemolysebuisje Heraeus CO 2 -cell Heraeus incubator 28

29 Materiaal en methode 3.1 Voorschrift voor het enten van stalen: screening op GBS Algemeen: Op de identificatiestickers vind je volgende informatie terug: Geslacht geboortedatum patiënt Type van het staal Het identificatienummer: XXXX-XXXXX-XX Eerste vier cijfers: jaar en maand Volgende vijf cijfers: volgnummer van het staal Laatste 2 cijfers: aantal uit te voeren testen op het staal Naam van de bodem waarop de sticker moet gekleefd worden. Datum van de dag waarop het staal in het laboratorium werd behandeld. Afkorting van de dienst waarvan het staal afkomstig is. Figuur 12: Voorbeeld van een identificatiesticker Dag 1: De identificatiestickers worden afgedrukt en op de juiste bodems en aanrijkingsbuizen gekleefd. Neem een buisje met steriele fysiologische oplossing (F.O.) van 1 ml en zet de wisser(s) voor vijftien minuten in de F.O. zodat de kiemen aanwezig in de wisser in de oplossing kunnen migreren. Na vijftien minuten worden de wissers uitgeënt op een halve plaat. De Granadabodem wordt massief geënt, de StreptoB ID en StrepBSelect bodems worden eerst geënt met een wisser en vervolgens uitgeënt met een steriele entoog, zodat 29

30 Materiaal en methode aparte kolonies worden bekomen. De resterende F.O. suspensie wordt verdeeld over de twee aanrijkingsbuizen, enerzijds die van BioMérieux, anderzijds die van Bio-Rad. In elk wordt met dezelfde steriele pipet van 1,0 ml 0,3 ml F.O. suspensie gebracht. Nadien worden de buizen even gevortexet. Incubeer de drie halve platen en de twee aanrijkingsbuizen h bij 37 C in een gewone (aerobe) broedstoof Dag 2: De drie halve platen die op dag één werden geënt worden nu afgelezen. Indien de bodem positief is voor GBS wordt een CAMP-test ingezet als bevestiging. Op de andere helft van de plaat wordt op dag twee de aanrijkingsbodem geënt. Dit geldt enkel voor StreptoB ID en StrepBSelect, want voor de Granadabodem wordt er geen aanrijkingsbodem gebruikt in het experiment. De aanrijkingsbuis wordt nogmaals gevortext. Met een blauwe entoog (10 µl) worden de bodems geënt op zo n wijze dat er aparte kolonies worden bekomen. Na enten van de aanrijking worden de platen h geïncubeerd bij 37 C in de gewone (aerobe) broedstoof Dag 3: Op de derde dag worden de aangerijkte zijden van de bodems afgelezen. Indien de bodem positief is voor GBS wordt een CAMP-test ingezet als bevestiging. Als de CAMP-test, ingezet op dag twee, negatief is, wordt een latex-agglutinatie uitgevoerd omdat sommige GBS een negatieve CAMP-test geven Dag 4: Als de CAMP-test, ingezet op dag drie, negatief is, wordt een latex-agglutinatie uitgevoerd omdat sommige GBS een negatieve CAMP-test geven. 30

31 Materiaal en methode Figuur 13: Entschema voor GBS screening 31

32 van groep B streptokokken bij zwangeren Resultaten 4 Resultaten Vals positief: geeft een positief resultaat op de bodem terwijl het werkelijk negatief is. Vals negatief: geeft een negatief resultaat op de bodem terwijl het werkelijk positief is. 45 stalen van de 174 waren positief voor GBS. Dit is 25.9% van de stalen. Granada StreptoB ID Na aanrijking StrepB Select Na aanrijking Echt positieven Echt negatieven Vals positieven Vals negatieven Om deze resultaten uit te rekenen in procenten doen we delen we de waarde door het totaal aantal stalen. In formule: aantal / totaal * 100. Voorbeeld: (echt positieven van de Granadabodem): 37 / 174 * 100 = 21,6% Granada StreptoB ID Na aanrijking StrepB Select Na aanrijking Echt positieven 21,6% 17,2% 22,4% 20,7% 25,9% Echt negatieven 74,1% 71,8% 73,6% 68,4% 65,5% Vals positieven 0,0% 2,3% 0,6% 5,7% 8,6% Vals negatieven 4,6% 8,6% 3,4% 5,2% 0.0% 32

33 van groep B streptokokken bij zwangeren Resultaten Sensitiviteit: het percentage gekoloniseerde patiënten dat door de test is herkend. In formule: 100 x echt positieve / (echt positieve + vals negatieve) Specificiteit: het percentage gezonde personen dat door de test is herkend. In formule: 100 x echt negatief / (echt negatief + vals positieve) Granada StreptoB ID StreptoB ID +aanrijking StrepB Select StrepB Select +aanrijking Sensiviteit 82,2% 66,7% 86,7% 80,0% 100% Specificiteit 100% 96,9% 99,2% 92,2% 88,4% Voorbeeld (sensiviteit van Granada): 37 / (37 + 8) * 100 = 82,2% Voorbeeld (specificiteit van StreptoB ID): 125 / ( ) * 100 = 96,9% De Granadabodem en de StreptoB ID bodem zijn 100% specifiek voor GBS. De StrepB Select bodem durft wel eens vals positieve resultaten geven: kiemen met een gelijkaardige enzymatische activiteit als GBS geven een quasi zelfde blauwe kleurproductie. De StreptoB Select bodem heeft (na aanrijking) wel een sensiviteit van 100%, d.w.z. dat ze geen enkele GBS heeft gemist. De Granada miste 17,8% van de GBS. Dit zijn de niethemolytische GBS waarvan geweten is dat ze niet worden gedetecteerd op de Granadabodem. De StreptoB ID bodem (zonder aanrijking) doet het nog slechter met 33,3%. Een aanrijkingsstap voor de twee commerciële bodems is ten zeerste aangeraden, want de sensiviteit stijgt significant! 33

34 van groep B streptokokken bij zwangeren Resultaten Wisser Positief Negatief Totaal % positief Cervix ,50 Rectale+vaginale ,89 Rectale ,22 Vaginale ,11 Totaal ,15 Tabel 7: Gebruikte wissers voor en tijdens de testings De algemene opbrengst is groter als men vergelijkt met de waarden in tabel 2 op pagina 17. Een logische verklaring hiervoor is dat door het bevochtigen van de wisser met F.O. er gemakkelijker kiemen worden getransfereerd op de bodems, maar wat er nog meer heeft toe bijgedragen is de aanrijking. Dit kan men afleiden uit de resultaten. Namelijk uit het feit dat de StrepB Select bodem meer GBS vindt dan de Granadabodem na aanrijking. Zonder aanrijking vindt ze er minder. Opmerking: Belangrijk om te vermelden bij deze resultaten is dat het mogelijk is dat hemolytische GBS een negatieve CAMP test geven. Omdat in het begin van de proef enkel de CAMP test werd gebruikt voor de bevestiging van positieve kolonies op de commerciële bodems kan het zijn dat er enkele hemolytische GBS door de mazen van het net geglipt zijn. Zo kon dit het geval zijn voor staal nummer , en waar er na aanrijking blauwe kolonies waren gegroeid op de StrepB Select plaat, met een negatieve CAMP-test. 34

35 van groep B streptokokken bij zwangeren Discussie 5 Discussie Arbeidsintensiviteit en houdbaarheid De Granadabodem wordt (uit een poeder) aangemaakt in het laboratorium. Dit neemt vanzelfsprekend tijd in beslag en is dus arbeidsintensiever ten opzichte van de commerciële bodems. De commerciële bodems worden gemaakt aangekocht. Dit houdt ook verband met het feit dat de Granadabodem slechts voor een beperkte tijd houdbaar is. Bij voorkeur moet een Granadabodem binnen de zeven dagen worden gebruikt, met andere woorden, ze heeft slechts een beperkte houdbaarheid. De twee andere bodems zijn langer houdbaar. StreptoB ID is drie maanden houdbaar, StrepB Select nog langer. Daarnaast moeten we ook vermelden dat er voor de Granadabodem geen aanrijking vereist is. Bij de twee andere bodems is dit wel wenselijk want het verhoogt de gevoeligheid van de resultaten aanzienlijk. Gemak van het aflezen Granada: 1 kleur, maar niet-hemolytische kleuren niet oranje. StreptoB ID: meerdere kleuren mogelijk op de plaat, maar de rode en roze kleur zijn gemakkelijk af te lezen. Niet hemolytische groeien er wel op. StrepB Select: meerdere kleuren groeien op de bodem. De verschillende blauwe kleuren zijn iets moeilijker af te lezen. Dit verklaart het grote aantal vals positieven. Op deze bodem groeien ook de niet-hemolytische. Prijs StreptoB ID 20 platen: 24,89 THB van BM 20 x 9mL: 11,73 StrepB Select 20 platen: 22,00 THB van BR 25 x 3mL: x 3 ml = 12 35

36 van groep B streptokokken bij zwangeren Discussie Biomedics Granada poeder: 87,00 voor 6 flesjes poeder. Met 1 fles poeder 500 ml bodem 25 bodems van 20mL. Dus: 150 platen voor 87euro = voor 20 platen. Virulentie Er wordt in verschillende folders en websteks beweert dat niet-hemolytische GBS minder virulent zijn dan de hemolytische. Ze zouden dus minder snel een (ernstige) infectie veroorzaken bij de pasgeborene. Doch dient er ook met deze groep rekening te worden gehouden. Samenvattend schema: Resultaten* Arbeid** Houdbaarheid Aflezing*** Prijs**** Granada 100% spec dagen ,60 StreptoB ID 100% spec maand ++ 36,62 StrepB Select 100% sens. ++ langer + 34 **** Prijs: Voor de twee commerciële bodems is de prijs van de THB erbij gerekend. ***Aflezing: +++ = gemakkelijk, ++ = normaal, + = iets moeilijker **Arbeid: ++ = relatief hetzelfde, want waar de ene bodem moet worden gemaakt, moet de andere aangerijkt worden. * Voor StreptoB ID slechts 100% specificiteit na aanrijking. 36

37 van groep B streptokokken bij zwangeren Conclusie 6 Conclusie Als je de screeningsmethode gebruikt om GBS-infecties te voorkomen bij de geboorte ben je het meest veilig met de StrepB Select bodem van Bio-Rad na aanrijking. Door gebruik te maken van de aanrijking kan je meer kiemen uit de wisser krijgen. Ten eerste door het vochtig maken van de wisser en ten tweede door de specifieke samenstelling van de bodem. Doch dient er wel een bevestigingstest te worden uitgevoerd (CAMP-test gevolgd door latex-agglutinatie) omdat de StrepB Select bodem relatief veel vals positieve resultaten geeft. Men doet de bevestiging dus vooral om niet onnodig antibiotica hoeven toe te dienen aan de zwangere vrouw. Met de StrepB Select bodem vindt men nu 25,9 % positieve stalen, waar dit vroeger ongeveer 13% was. We kunnen dus besluiten dat de StrepB Select bodem significant gevoeliger en dus beter is. In het laboratorium van het ziekenhuis AZ Sint- Lucas wordt er bijgevolg overgeschakeld op de methode van Bio-Rad. 37

38 van groep B streptokokken bij zwangeren Conclusie Bijlagen Bijlage 1: Biostar OIA StrepB BioStar OIA STREP B is een sneltest die antigenen van Streptococcus agalactiae rechtstreeks kan detecteren uit swabs genomen uit de vagina of cervix bij zwangeren in de intrapartale periode. Deze test wordt met andere woorden uitgevoerd wanneer er geen resultaten gekend zijn van screening en kan zo de verloskundigen helpen in het nemen van de beslissing om al dan niet intrapartaal antibiotica toe te dienen. Werkwijze: In een eerste fase worden de antigenen uit de celwand geëxtraheerd met behulp van drie reagentia: natriumhypochloriet, natriumnitraat en azijnzuur. In een tweede fase worden de antigenen vastgehouden aan het reactieoppervlak door een eerste anti-gbs-antilichaam. Dan wordt een tweede anti-gbs-antilichaam toegevoegd. Deze fysische verandering brengt een visuele verandering in de moleculair dunne film met zich mee: de film wordtdikker. Hierdoor wordt door de film een paarse kleur gereflecteerd in plaats van een gouden kleur. Het reactieoppervlak bevat in het centrum al een positieve controle. Een klein, paars puntje in het midden van het reactieoppervlak geeft een negatief resultaat. Een paars puntje met daar rond een paarse zone geeft een positief resultaat. Geen paars puntje geeft een ongeldig resultaat. Figuur 14: Biostar OIA StrepB kit 38

39 van groep B streptokokken bij zwangeren Conclusie Bijlage 2: Penicilline (en ampicilline) Penicilline werd in 1928 door de Britse arts-bacterioloog Alexander Fleming ontdekt. Fleming was bezig met een onderzoek naar stafylokokken toen hij op een van zijn voedingsbodems de schimmel Penicillium notatum aantrof en opmerkte dat rondom deze schimmel alle bacteriën verdwenen waren. Het bleek dat deze schimmel in staat was een bacteriedodende stof af te scheiden, die door Fleming 'penicilline' genoemd werd. Figuur 15: Structuurformule penicilline Aangrijpingspunt van penicilline Penicilline blokkeert een enzym dat betrokken is bij de bouw van de celwand van de bacterie (prokaryoot). Omdat de celwand van dierlijke en dus menselijke cellen (eukaryoten) anders wordt opgebouwd, werkt penicilline uitsluitend op sommige bacteriële celwanden. Smal- en breedspectrum Er bestaan verschillende soorten penicillinen (R-C 9 H 11 N 2 O 4 S, waarbij R kan variëren), sommige met een smal, andere met een breed spectrum. Smalspectrumpenicillinen werken tegen maar een beperkt aantal soorten bacteriën, terwijl breedspectrumpenicillinen tegen veel meer soorten bacteriën actief zijn. Een arts zal indien mogelijk bij voorkeur de eerste soort toedienen. Breedspectrumpenicillinen vernietigen immers veel meer bacteriën dan alleen die bacteriën waardoor men ziek is geworden. Daarom treden er relatief vaak bijwerkingen en neveneffecten als diarree of schimmelinfecties op. Een breedspectrumpenicilline wordt bij noodgevallen gegeven, als er sprake is van een ernstige acute situatie waarbij snel handelen vereist is, of als er een vermoeden is van een menginfectie met meerdere ziekteverwekkers. Men geeft tegenwoordig liever gericht een combikuur. 39

40 van groep B streptokokken bij zwangeren Conclusie Voorbeelden van penicillines Fenoxymethylpenicilline en penicilline G zijn voorbeelden van smalspectrumpenicillinen. Amoxicilline is een breedspectrumpenicilline. Flucloxacilline is een penicilline met een relatief smal spectrum dat tegen β -lactamase bestand is. De combinatie amoxicilline met clavulaanzuur is zowel breedspectrum als bestand tegen β -lactamase. In het laatste geval wordt de lactamase door het clavulaanzuur onwerkzaam gemaakt. Een derivaat van penicilline heet ampicilline. Deze laatste is eveneens in staat het enzym te inhiberen dat zorgt voor de verbinding tussen NAG en NAM in de celwand van de bacterie. Resistentie Sinds eind jaren veertig is er een nieuw probleem bijgekomen: resistentie. Bacteriën kunnen na verloop van tijd door verandering van eigenschappen ongevoelig worden voor bepaalde antibiotica. Bij penicillinen gaat het dan vaak om bacteriën die de β -lactamring van het penicilline door een speciaal enzym, β-lactamase, kunnen openknippen. Wanneer dat het geval is, moet voor bestrijding van de door die gemuteerde bacteriën veroorzaakte aandoening(en) een nieuw antibioticum worden gevonden. Om dit probleem zoveel mogelijk te voorkomen moeten penicillinen, en in het algemeen alle antibiotica, spaarzaam worden toegepast en worden ze normaal gesproken alleen voorgeschreven als het echt nodig is. Het probleem van resistentie ontstaat vaak omdat mensen een kuur met penicilline niet afmaken. Men voelt zich beter, maar de bacterie is nog niet uit het lichaam verdwenen. De overblijvende bacteriën zijn die bacteriën die het best tegen de penicilline konden. Na het stoppen met de kuur zullen deze zich weer vermenigvuldigen. Op den duur evolueren daaruit stammen die volledig resistent zijn. 40

41 Literatuurlijst Geert Debruyne, Paul Defoort, Gilbert Donders, Walter Foulon, Myriam Hanssens, Yves Jacquemyn en Geert Page, voorzitter., Standpunt VWV / VVOG: Preventie van Groep B streptokokken infecties & zwangerschap [www],. VWV-bestuur 2001/2004 URL: Gezien d. d. 13 maart Manuel De La Rosa-Fraile., Granada Agar Sensitivity and Detection of Group B Streptococcus [www], JOURNAL OF CLINICAL MICROBIOLOGY, Aug. 2003, p URL: Gezien d.d. 07 maart Niet gekend, Bacto Todd Hewitt Broth Todd Hewitt Broth - Todd Hewitt Broth with Gentamicin and Nalidixic Acid [www]. URL: Gezien: 06 maart 2008 L J Fenton and M H Harper, Evaluation of colistin and nalidixic acid in Todd-Hewitt broth for selective isolation of group B streptocci [www], Feb 1979, 9(2): URL: Gezien d. d. 06 maart 2008 Ha Bean Kim, student of Rachel Larsen and Kit Pogliano, Streptococcus agalactiae: From MicrobeWiki [www], the student-edited microbiology resource URL: Gezien d. d. 14 maart

42 P.Melin (CHU de Liège, laboratoire de référence des streptocoques du groupe B) Externe kwaliteitsevaluatie voor analysen klinische biologie, Microbiologie (identificaties): Streptococcus agalactiae [www], 02/2005, WIV, federale overheidsdienst. URL : ologie/2005/2n_microbio.pdf Gezien d. d. 14 maart 2008 Guy De Groote, Streptokokken: preventie van neonatale groep-b-streptokokken [www], , Labo medische analyse CRI bvba URL: Gezien d. d. 12 maart 2008 Webstek voor het opzoeken van definities van medisch gerelateerde woorden. Auteur, Dirk Slot, Encyclo.nl, onafhankelijke website, gestart op 15 april 2007 URL: Gezien d. d. 17 maart 2008 Werkgroep waarvan het voorzitterschap werd verzekerd door Prof. P. DE MOL, preventie van perinatale groep B streptokokkeninfecties [www], Hoge gezondheidsraad, 2003 URL: Gezien d. d. 25 februari 2008 J. Verhaegen, K. Lagrou, M. Pyckavet, Medische microbiologie voor laboratoriumtechnologen (Deel 2), Uitgeverij Acco Leuven, herziene uitgave : p Productfolder StrepB Select en THB van Bio-Rad. Productfolder StreptoB ID en THB van BioMérieux. Niet gekend, penicilline, nl.wikipedia.org [www] URL: Gezien d. d. 21 maart

43 Voor akkoord verklaring Naam Familienaam stagementor Naam Familienaam stagebegeleider 43

NVOG Voorlichtingsbrochure GROEP B STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP

NVOG Voorlichtingsbrochure GROEP B STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP NVOG Voorlichtingsbrochure GROEP B STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP GROEP B STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP 1. Inleiding 2. Wat zijn groep B streptokokken (GBS)? 3. Hoe vaak komen GBS voor bij zwangeren? 4.

Nadere informatie

NVOG Voorlichtingsbrochure GROEP B STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP

NVOG Voorlichtingsbrochure GROEP B STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP NVOG Voorlichtingsbrochure GROEP B STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP GROEP B STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP 1. Inleiding 2. Wat zijn groep B streptokokken (GBS)? 3. Hoe vaak komen GBS voor bij zwangeren? 4.

Nadere informatie

VSV Achterhoek Oost Protocol Preventie en behandeling van early-onset neonatale infecties

VSV Achterhoek Oost Protocol Preventie en behandeling van early-onset neonatale infecties VSV Achterhoek Oost Protocol Preventie en behandeling van early-onset neonatale infecties Doel Het doel van dit protocol is preventie, herkenning, optimalisering van diagnostiek en behandeling van early-onset

Nadere informatie

Groep-B-streptokokken en zwangerschap. Poli Gynaecologie

Groep-B-streptokokken en zwangerschap. Poli Gynaecologie 00 Groep-B-streptokokken en zwangerschap Poli Gynaecologie De inhoud van deze voorlichtingsfolder is samengesteld door de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG). Deze folder is zeer

Nadere informatie

Groep B streptokokken en zwangerschap

Groep B streptokokken en zwangerschap Patiënteninformatie Groep B streptokokken en zwangerschap Informatie over een infectie met groep B streptokokken bij zwangerschap Inhoudsopgave Pagina Wat zijn groep B streptokokken (GBS)? 4 Hoe vaak

Nadere informatie

Preventie van groep B-streptokokken infectie

Preventie van groep B-streptokokken infectie Preventie van groep B-streptokokken infectie Het stroomdiagram dat is opgesteld door de NVOG en NvK vormt het uitgangspunt van dit lokale protocol (bijlage 1). Algemeen De vroege vorm van neonatale groep

Nadere informatie

Groep-B-streptokokken (GBS) en zwangerschap

Groep-B-streptokokken (GBS) en zwangerschap Groep-B-streptokokken (GBS) en zwangerschap 1 Groep-B-streptokokken (GBS) en zwangerschap De groep B streptokok is een bacterie die bij veel zwangere vrouwen in de vagina aanwezig is. Dat kan meestal geen

Nadere informatie

Groep-B streptokokken en zwangerschap

Groep-B streptokokken en zwangerschap Groep-B streptokokken en zwangerschap De groep B streptokok is een bacterie. Zwangere vrouwen hebben deze bacterie soms in de vagina (schede). Dat kan meestal geen kwaad, maar een klein aantal baby s wordt

Nadere informatie

Groep B streptokokken en zwangerschap

Groep B streptokokken en zwangerschap Groep B streptokokken en zwangerschap Informatie voor patiënten F0538-3415 oktober 2015 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK

Nadere informatie

Groep B Streptokokken en Zwangerschap Gynaecologie

Groep B Streptokokken en Zwangerschap Gynaecologie Groep B Streptokokken en Zwangerschap Gynaecologie Locatie Hoorn/Enkhuizen GROEP B STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP 1. Inleiding 2. Wat zijn groep B streptokokken (GBS)? 3. Hoe vaak komen GBS voor bij zwangeren?

Nadere informatie

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Groep-B-streptokokken en zwangerschap

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Groep-B-streptokokken en zwangerschap Refaja Ziekenhuis Stadskanaal Groep-B-streptokokken en zwangerschap GROEP-B-STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP INLEIDING De groep-b-streptokok is een bacterie die bij veel zwangere vrouwen in de vagina (schede)

Nadere informatie

Groep B streptokokken en zwangerschap

Groep B streptokokken en zwangerschap 1/5 Verloskunde Groep B streptokokken en zwangerschap Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Wat zijn groep B streptokokken (GBS)? 3. Hoe vaak komen GBS voor bij zwangere vrouwen? 4. Hoeveel kans heeft een pasgeboren

Nadere informatie

Groep B streptokokken en zwangerschap

Groep B streptokokken en zwangerschap Groep B streptokokken en zwangerschap In deze folder leest u meer over de bacterie groep B streptokok. Zwangere vrouwen hebben deze bacterie soms in de vagina (schede). Dat kan meestal geen kwaad, maar

Nadere informatie

Obstetrie. Groep B streptokokken en zwangerschap

Obstetrie. Groep B streptokokken en zwangerschap Obstetrie Groep B streptokokken en zwangerschap Inhoudsopgave 1. Inleiding...4 2. Wat zijn groep B streptokokken (GBS)?...4 3. Hoe vaak komen GBS voor bij zwangeren?...4 4. Hoeveel kans heeft een pasgeboren

Nadere informatie

VSV Preventie groep B streptokokken ziekte neonaat september 2011

VSV Preventie groep B streptokokken ziekte neonaat september 2011 VSV Preventie groep B streptokokken ziekte neonaat september 2011 1.0 EPIDEMIOLOGIE In Nederland is circa 20% van alle zwangeren draagster van GBS. Naar schatting zal gemiddeld 50% van alle kinderen, van

Nadere informatie

Groep-B-streptokokken en zwangerschap

Groep-B-streptokokken en zwangerschap Groep-B-streptokokken en zwangerschap Inleiding De groep-b-streptokok is een bacterie die bij veel vrouwen in de vagina (schede) aanwezig is. Meestal kan deze bacterie geen kwaad voor een zwangere en

Nadere informatie

Zorgprotocol GBS bij de pasgeborene

Zorgprotocol GBS bij de pasgeborene Zorgprotocol GBS bij de pasgeborene 1. Inleiding 1 Zwangere vrouwen hebben deze bacterie soms in de vagina (schede). Dat kan meestal geen kwaad, maar een klein aantal baby s wordt ernstig ziek door een

Nadere informatie

Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Groep-B-streptokokken en zwangerschap. rkz.nl

Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Groep-B-streptokokken en zwangerschap. rkz.nl Patiënteninformatie Groep-B-streptokokken en zwangerschap rkz.nl Inleiding De groep-b-streptokok is een bacterie die bij veel zwangere vrouwen in de vagina (schede) aanwezig is. Meestal kan deze bacterie

Nadere informatie

Groep B-streptokokken en zwangerschap

Groep B-streptokokken en zwangerschap Groep B-streptokokken en zwangerschap GROEP B-STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP De groep B-streptokok is een bacterie die bij veel zwangere vrouwen in de vagina aanwezig is. Meestal kan deze bacterie geen

Nadere informatie

groep-b-streptokokken en zwangerschap

groep-b-streptokokken en zwangerschap patiënteninformatie groep-b-streptokokken en zwangerschap De groep-b-streptokok is een bacterie die bij veel zwangere vrouwen in de vagina (schede) aanwezig is. Meestal kan deze bacterie geen kwaad voor

Nadere informatie

Groep B streptokokken en zwangerschap

Groep B streptokokken en zwangerschap Groep B streptokokken en zwangerschap De 'groep B streptokok' is een bacterie. Zwangere vrouwen hebben deze bacterie soms in de vagina. Dat kan meestal geen kwaad, maar een klein aantal baby s wordt ernstig

Nadere informatie

groep-bstreptokokken en zwangerschap patiënteninformatie Inleiding Wat zijn Groep-B-streptokokken Hoe vaak komt GBS voor bij zwangere vrouwen

groep-bstreptokokken en zwangerschap patiënteninformatie Inleiding Wat zijn Groep-B-streptokokken Hoe vaak komt GBS voor bij zwangere vrouwen patiënteninformatie groep-bstreptokokken en zwangerschap Inleiding De groep-b-streptokok is een bacterie die bij veel zwangere vrouwen in de vagina (schede) aanwezig is. Meestal kan deze bacterie geen

Nadere informatie

Groep-Bstreptokokken. zwangerschap. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie

Groep-Bstreptokokken. zwangerschap. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie Groep-Bstreptokokken en zwangerschap Afdeling Verloskunde/Gynaecologie Inleiding De groep-b-streptokok is een bacterie die bij veel zwangere vrouwen in de vagina (schede) aanwezig is. Meestal kan deze

Nadere informatie

Regionaal Protocol Preventie van perinatale GBS ziekte bij à terme zwangerschap

Regionaal Protocol Preventie van perinatale GBS ziekte bij à terme zwangerschap Regionaal Protocol Preventie van perinatale GBS ziekte bij à terme zwangerschap Achtergrond Streptococcus agalactiae, ook wel groep-b-streptococcus (GBS) genoemd, is een groep bacteriën die vaak in het

Nadere informatie

Gynaecologie / obstetrie Groep-B-streptokokken en zwangerschap

Gynaecologie / obstetrie Groep-B-streptokokken en zwangerschap Inleiding Gynaecologie / obstetrie Groep-B-streptokokken en zwangerschap De groep-b-streptokok is een bacterie die bij veel zwangere vrouwen in de vagina (schede) aanwezig is. Meestal kan deze bacterie

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Groep-B-streptokokken en zwangerschap

Patiënteninformatie. Groep-B-streptokokken en zwangerschap Groep-B-streptokokken en Patiënteninformatie Groep-B-streptokokken en 1 Inleiding De groep-b-streptokok is een bacterie die bij veel zwangere vrouwen in de vagina aanwezig is. Meestal kan deze bacterie

Nadere informatie

Zwangerschap en groep-bstreptokokken

Zwangerschap en groep-bstreptokokken Zwangerschap en groep-bstreptokokken Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 3 Wat zijn Groep-B-streptokokken? 3 Hoe vaak komen Groep-B-streptokokken voor bij zwangeren? 3 De gevolgen van GBS voor

Nadere informatie

Groep-B-streptokokken en zwangerschap

Groep-B-streptokokken en zwangerschap Groep-B-streptokokken en zwangerschap Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding De groep-b-streptokok is een bacterie die bij veel vrouwen in de vagina (schede) aanwezig

Nadere informatie

Groep-B-streptokokken en zwangerschap

Groep-B-streptokokken en zwangerschap Groep-B-streptokokken en zwangerschap Gynaecologie Beter voor elkaar 1 Groep-B-streptokokken en zwangerschap Inleiding Door middel van deze folder wil het Ikazia Ziekenhuis u enige informatie geven over

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Groep-B-streptokokken en zwangerschap

Patiënteninformatie. Groep-B-streptokokken en zwangerschap Groep-B-streptokokken en zwangerschap Patiënteninformatie Groep-B-streptokokken en zwangerschap Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Wat zijn Groep-Bstreptokokken? 3 Hoe vaak komen Groep- B-streptokokken voor bij

Nadere informatie

Infectie bij de pasgeborene

Infectie bij de pasgeborene Infectie bij de pasgeborene www.jijwij.nl Introductie Pasgeboren baby's kunnen ziek worden door infecties. Als dat binnen drie dagen na de geboorte gebeurt, spreken we van een vroege vorm van een infectie.

Nadere informatie

Hoge Gezondheidsraad PREVENTIE VAN PERINATALE GROEP B STREPTOKOKKENINFECTIES

Hoge Gezondheidsraad PREVENTIE VAN PERINATALE GROEP B STREPTOKOKKENINFECTIES Hoge Gezondheidsraad PREVENTIE VAN PERINATALE GROEP B STREPTOKOKKENINFECTIES Hoge Gezondheidsraad PREVENTIE VAN PERINATALE GROEP B STREPTOKOKKENINFECTIES Aanbevelingen van de Hoge Gezonheidsraad, 2003

Nadere informatie

Zorgprotocol. Groep B-streptokokken bij de pasgeborene. 1. Introductie

Zorgprotocol. Groep B-streptokokken bij de pasgeborene. 1. Introductie Groep B-streptokokken bij de pasgeborene 1. Introductie Een klein aantal pasgeborenen wordt ernstig ziek door een infectie met de Groep B- streptokokkenbacterie (GBS-ziekte). Deze ziekte kan goed worden

Nadere informatie

Vaginitis. Steven Vervaeke

Vaginitis. Steven Vervaeke Vaginitis Steven Vervaeke Genitale stalen Vrouwen: Cervicitis Vulvovaginitis Urethritis Bacteriële vaginose Salpingitis (PID) Endometritis Ulcera Normale vaginale flora Lactobacillen Corynebacterium spp.

Nadere informatie

AFNAME VAN ETTER-, WOND- EN PUNCTIEVOCHT EN ANDERE MONSTERS

AFNAME VAN ETTER-, WOND- EN PUNCTIEVOCHT EN ANDERE MONSTERS Laboratorium Klinische Biologie 1. Materiaal AFNAME VAN ETTER-, WOND- EN PUNCTIEVOCHT EN ANDERE MONSTERS E-swab met roze schroefdop (Flocked swab met 1 ml vloeibaar AMIES transportmedium) Steriele polypropyleen

Nadere informatie

Groep-B-streptokokken en zwangerschap

Groep-B-streptokokken en zwangerschap Gynaecologie Groep-B-streptokokken en zwangerschap www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat zijn groep-b-streptokokken?... 3 Hoe vaak komen groep-b-streptokokken voor bij zwangeren?... 3 De gevolgen van GBS

Nadere informatie

Langdurig gebroken vliezen rondom de bevalling

Langdurig gebroken vliezen rondom de bevalling Langdurig gebroken vliezen rondom de bevalling Ziekenhuis Gelderse Vallei Wat zijn gebroken vliezen? Gebroken vliezen betekent dat er vruchtwater uit de baarmoeder loopt. A terme betekent dat de vliezen

Nadere informatie

De dipslide voor het aantonen van urineweg infecties

De dipslide voor het aantonen van urineweg infecties De dipslide voor het aantonen van urineweg infecties Wanneer moet er getest worden op urineweg infecties? Kinderen. (altijd) Mannen. (altijd) Alle gehospitaliseerde en recent gehospitaliseerde patiënten.

Nadere informatie

GBS-screening. herbekeken. UZ Gasthuisberg. GSO Britt Van Meensel Supervisie: Prof. Dr. J. Verhaegen Dr. J. Frans

GBS-screening. herbekeken. UZ Gasthuisberg. GSO Britt Van Meensel Supervisie: Prof. Dr. J. Verhaegen Dr. J. Frans GBS-screening herbekeken UZ Gasthuisberg GSO Britt Van Meensel Supervisie: Prof. Dr. J. Verhaegen Dr. J. Frans Inhoud Inleiding Guidelines GBS-screening Conclusie en Actieplan Slide 2 Inhoud Inleiding

Nadere informatie

GBS. Inhoud. GBS algemeen GBS epidemiologie Early onset GBS /late onset GBS Preventie richtlijnen 2003 Wat is nieuw? NVKVV. Kristien Roelens UZ Gent

GBS. Inhoud. GBS algemeen GBS epidemiologie Early onset GBS /late onset GBS Preventie richtlijnen 2003 Wat is nieuw? NVKVV. Kristien Roelens UZ Gent GBS NVKVV Kristien Roelens UZ Gent 20 maart 2012 1 1 Inhoud GBS algemeen GBS epidemiologie Early onset GBS /late onset GBS Preventie richtlijnen 2003 Wat is nieuw? 2 1 Inhoud GBS algemeen GBS epidemiologie

Nadere informatie

Streptococcus agalactiae

Streptococcus agalactiae Inleiding In hebben 33 Belgische laboratoria 11 stammen van de groep B streptokokken (GBS) naar het referentielaboratorium (C.H.U. Liège) verstuurd. De stammen werden geïsoleerd uit bloed, C.S.V. of normaal

Nadere informatie

Evaluatie van surveillance hemoculturen bij hematologische patiënten onder immunosuppressiva

Evaluatie van surveillance hemoculturen bij hematologische patiënten onder immunosuppressiva Evaluatie van surveillance hemoculturen bij hematologische patiënten onder immunosuppressiva An Joosten 30/03/2010 30/03/2010 1 Surveillance hemoculturen Inleiding Bloedstroom infecties (BSI) Predisponerende

Nadere informatie

PENICILLINE-ALLERGIE

PENICILLINE-ALLERGIE PENICILLINE-ALLERGIE PENICILLINE-ALLERGIE Penicillines maken deel uit van een grotere groep antibiotica die vaak gebruikt worden om bacteriële infecties te behandelen. Dit kan via pillen, injecties of

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Het opsporen van bacteriën

Patiënteninformatie. Het opsporen van bacteriën Patiënteninformatie Het opsporen van bacteriën 2 Inhoud Inhoud... 3 Inleiding... 4 Informatie over MRSA... 4 Staphylococcus aureus... 4 Wat is MRSA?... 4 Informatie over VRE... 5 Wat is een VRE-bacterie?...

Nadere informatie

Directe identificatie en gevoeligheidsbepaling van micro-organismen uit positieve hemoculturen met behulp van MALDI-TOF MS en het BD Phoenix Systeem

Directe identificatie en gevoeligheidsbepaling van micro-organismen uit positieve hemoculturen met behulp van MALDI-TOF MS en het BD Phoenix Systeem Directe identificatie en gevoeligheidsbepaling van micro-organismen uit positieve hemoculturen met behulp van MALDI-TOF MS en het BD Phoenix Systeem An Joosten Directe identificatie en gevoeligheidsbepaling

Nadere informatie

SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN. Amoxicilline trihydrate (= Amoxicilline 150 mg) Alum. Stearaat gefractioneerde kokosnootolie q.s. ad 1 ml.

SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN. Amoxicilline trihydrate (= Amoxicilline 150 mg) Alum. Stearaat gefractioneerde kokosnootolie q.s. ad 1 ml. SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET DIERGENEESMIDDEL CLAMOXYL L.A. 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Amoxicilline trihydrate (= Amoxicilline 150 mg) Alum. Stearaat gefractioneerde

Nadere informatie

AFNAME VAN ETTER-, WOND- EN PUNCTIEVOCHT EN ANDERE MONSTERS

AFNAME VAN ETTER-, WOND- EN PUNCTIEVOCHT EN ANDERE MONSTERS Laboratorium Klinische Biologie 1. Materiaal AFNAME VAN ETTER-, WOND- EN PUNCTIEVOCHT EN ANDERE MONSTERS E-swab met roze schroefdop (Flocked swab met 1 ml vloeibaar AMIES transportmedium) E-swab met blauwe

Nadere informatie

Transmuraal protocol GBS en zwangerschap

Transmuraal protocol GBS en zwangerschap Transmuraal protocol GBS en zwangerschap 1. Inleiding De groep-b-streptococ (GBS), ook wel Streptococcus agalactiae genoemd, behoort met onder andere de groep-a-streptococcen tot de pyogene streptococcen.

Nadere informatie

Ziekteverwekkende micro-organismen dringen via lichaamsopeningen het lichaam binnen:

Ziekteverwekkende micro-organismen dringen via lichaamsopeningen het lichaam binnen: IMMUNITEIT 1 Immuniteit Het lichaam van mens en dier wordt constant belaagd door organismen die het lichaam ziek kunnen maken. Veel van deze ziekteverwekkers zijn erg klein, zoals virussen en bacteriën.

Nadere informatie

Contactonderzoek BRMO

Contactonderzoek BRMO Contactonderzoek BRMO In deze folder krijgt u uitleg over wat contactonderzoek is en wat dit voor u betekent. Ook leest u algemene informatie over een bacterie, resistente bacteriën en mogelijke gevolgen

Nadere informatie

Marina Mukovnikova UZ Leuven 04/02/2014

Marina Mukovnikova UZ Leuven 04/02/2014 S. AUREUS NASAAL DRAGERSCHAP BIJ AMBULANTE PREOPERATIEVE PATIËNTEN: EVALUATIE VAN CHROMID MRSA/CHROMID S. AUREUS BIPLATE (BIOMÉRIEUX) VOOR DE DETECTIE VAN MRSA EN MSSA IN NASAAL SCREENING STALEN. Marina

Nadere informatie

VSV-Samen protocol GBS, Preventie en behandeling van early-onset neonatale infecties.

VSV-Samen protocol GBS, Preventie en behandeling van early-onset neonatale infecties. VSV-Samen protocol GBS, Preventie en behandeling van early-onset neonatale infecties. Documentgebied Groep(en) Autorisatie Beoordelaar(s) Documentbeheerder(s) Auteurs Datum publicatie 15-04-2019 Openbaar

Nadere informatie

Zwanger? Luister naar het goede nieuws! Informatie over rhesusziekte en de rhesusprik. Bloed is leven

Zwanger? Luister naar het goede nieuws! Informatie over rhesusziekte en de rhesusprik. Bloed is leven Zwanger? Luister naar het goede nieuws! Informatie over rhesusziekte en de rhesusprik Bloed is leven Zwanger? Luister naar het goede nieuws! Rhesus D 3 De rhesus D-factor en zwangerschap 4 Mogelijke gevolgen

Nadere informatie

Antibiotica behandeling bij discogene pijn

Antibiotica behandeling bij discogene pijn Antibiotica behandeling bij discogene pijn Anesthesie alle aandacht Achtergrond Deze folder is bestemd voor patiënten met lage rugklachten, die in aanmerking komen voor behandeling met antibiotica bij

Nadere informatie

1. A. Noem de drie domeinen waarin alle levende organismen worden ingedeeld.

1. A. Noem de drie domeinen waarin alle levende organismen worden ingedeeld. Microbiële diversiteit (COO) Hand-out bij de COO-module, versie 2 oktober 2013 Indeling A. Noem de drie domeinen waarin alle levende organismen worden ingedeeld. B. Alle levende organismen worden in drie

Nadere informatie

Langdurig gebroken vliezen. Verloskunde

Langdurig gebroken vliezen. Verloskunde Langdurig gebroken vliezen Verloskunde Inhoudsopgave Langdurig gebroken vliezen 3 Controles bij langdurig gebroken vliezen 3 Instructies voor thuis 3 Neem contact op met het Centrum voor Geboortezorg als:

Nadere informatie

Vereenvoudigde Nederlandse samenvatting

Vereenvoudigde Nederlandse samenvatting Vereenvoudigde Nederlandse samenvatting 151 152 Vroeggeboorte In de westerse wereld wordt 5 tot 13 procent van alle kinderen te vroeg geboren, waarbij vroeggeboorte wordt gedefinieerd als een zwangerschapsduur

Nadere informatie

Urineculturen: consensus BILULU (v7)

Urineculturen: consensus BILULU (v7) Urineculturen: consensus BILULU (v7) Voorafgaande opmerkingen: 1) Dit document is guideline a minima. 2) Op vraag van de klinische bioloog kan er in bepaalde gevallen afgeweken worden van dit schema. 3)

Nadere informatie

het antibiotica-spel Wat zijn de gevolgen van verkeerd of overmatig antibioticagebruik?

het antibiotica-spel Wat zijn de gevolgen van verkeerd of overmatig antibioticagebruik? het antibiotica-spel Wat zijn de gevolgen van verkeerd of overmatig antibioticagebruik? Blaasontsteking? Even langs de dokter voor een antibioticakuurtje. Ook bij longontsteking, bloedvergiftiging of een

Nadere informatie

Antibiotica na een chirurgische ingreep. informatie voor patiënten

Antibiotica na een chirurgische ingreep. informatie voor patiënten Antibiotica na een chirurgische ingreep informatie voor patiënten INLEIDING Het is mogelijk dat u tijdens uw verblijf op de dienst traumatologie antibiotica kreeg toegediend. U zult dit geneesmiddel waarschijnlijk

Nadere informatie

Cellulomonas knipt! Aantonen van cellulose afbraak door Cellulomonas sp.

Cellulomonas knipt! Aantonen van cellulose afbraak door Cellulomonas sp. Aantonen van cellulose afbraak door Cellulomonas sp. Inleiding In de hout en papierindustrie ontstaat veel afval in de vorm van cellulose. Als men dit zou kunnen verwerken tot veevoer, wordt waardeloos

Nadere informatie

Speed Mam Color TM. Virbac Nederland B.V., Postbus 313, 3770 AH Barneveld Tel

Speed Mam Color TM.   Virbac Nederland B.V., Postbus 313, 3770 AH Barneveld Tel Speed Mam Color TM www.speedrange.nl Virbac Nederland B.V., Postbus 313, 3770 AH Barneveld Tel. 0342 427 127 E-mail: info@virbac.nl ALLEEN VOOR IN VITRO GEBRUIK NEDERLANDS KLINISCHE TOEPASSING Speed Mam

Nadere informatie

De extractie van bacterieel en fungaal DNA uit verschillende lichaamsvloeistoffen

De extractie van bacterieel en fungaal DNA uit verschillende lichaamsvloeistoffen Een grote verscheidenheid aan bacteriën, virussen, schimmels en parasieten is verantwoordelijk voor de naar schatting 15 miljoen sterfgevallen per jaar als gevolg van infectieziekten. Infectieziekten gaan

Nadere informatie

FEDERALE OVERHEIDSDIENST SOCIALE ZEKERHEID

FEDERALE OVERHEIDSDIENST SOCIALE ZEKERHEID FEDERALE OVERHEIDSDIENST SOCIALE ZEKERHEID 26 JANUARI 2009. - Koninklijk besluit tot wijziging van het artikel 24, 1, van de bijlage bij het koninklijk besluit van 14 september 1984 tot vaststelling van

Nadere informatie

URINE consensus. Guy Coppens

URINE consensus. Guy Coppens URINE consensus Guy Coppens URINE consensus Voedingsbodems Incubatieduur Pyurie Voedingsbodems Welke voedingsbodems verkiest U voor een routine urinekweek? 1. Chroomagar 2. Chroomagar + bloedplaat (eventueel

Nadere informatie

1. RSV: testaanbod. 1.1 RSV antigeen = sneltest

1. RSV: testaanbod. 1.1 RSV antigeen = sneltest RSV en influenza seizoen 2018-2019 Met het nieuwe RSV seizoen voor de deur en het daaropvolgend influenza seizoen, wilden we graag even stil staan bij de optimale diagnostische keuze. - Voor de detectie

Nadere informatie

Ziekenhuishygiëne en infectiepreventie MRSA

Ziekenhuishygiëne en infectiepreventie MRSA Ziekenhuishygiëne en infectiepreventie MRSA Via deze folder geven wij u antwoorden op de enkele van de meest gestelde vragen over MRSA. Wat is MRSA? Staphylococcus aureus, is een bacterie die in veel gevallen

Nadere informatie

Informatiefolder BRMO voor patiënt en familie

Informatiefolder BRMO voor patiënt en familie Informatiefolder BRMO voor patiënt en familie BIJZONDER RESISTENTE MICRO-ORGANISMEN, WAT ZIJN DIT? Bij u is aangetoond dat u een Bijzonder Resistent Micro-organisme heeft. In deze folder leest u algemene

Nadere informatie

Wat is heden kwaliteitsvolle, tijdige en kostefficiënte laboratoriumdiagnostiek bij mannen en vrouwen met vermoeden van genitale infectie?

Wat is heden kwaliteitsvolle, tijdige en kostefficiënte laboratoriumdiagnostiek bij mannen en vrouwen met vermoeden van genitale infectie? Wat is heden kwaliteitsvolle, tijdige en kostefficiënte laboratoriumdiagnostiek bij mannen en vrouwen met vermoeden van genitale infectie? dr. T. Vanwynsberghe 4 mei 2010 Inleiding Probleemstelling Appraisal

Nadere informatie

MYCOBACTERIËLE FACTOREN BETROKKEN BIJ GRANULOOMVORMING

MYCOBACTERIËLE FACTOREN BETROKKEN BIJ GRANULOOMVORMING Nederlandse samenvatting MYCOBACTERIËLE FACTOREN BETROKKEN BIJ GRANULOOMVORMING Tuberculose Tuberculose (TBC) is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de bacterie Mycobacterium tuberculosis. Infectie

Nadere informatie

Hoe lang en hoe vaak op een dag krijgt u de antibiotica?

Hoe lang en hoe vaak op een dag krijgt u de antibiotica? Antibiotica Antibiotica Antibiotica zijn medicijnen die worden gebruikt bij infecties die worden veroorzaakt door bacteriën. Deze infecties ontstaan doordat bacteriën het lichaam binnendringen en zich

Nadere informatie

Verwerkte mest Detectie van Salmonella

Verwerkte mest Detectie van Salmonella - Bemonsterings- en analysemethodes voor microbiologische parameters van verwerkte mest in het kader van het mestdecreet Verwerkte mest Detectie van Salmonella VERSIE 3.1 juni 2010 Pagina 1 van 5 BAM/deel

Nadere informatie

VERANTWOORD GEBRUIK VAN ANTIBIOTICA LIGT IN UW HANDEN

VERANTWOORD GEBRUIK VAN ANTIBIOTICA LIGT IN UW HANDEN VERANTWOORD GEBRUIK VAN LIGT IN UW HANDEN VOOR DIEREN. VOOR GEZONDHEID. VOOR U. CRITERIA VOOR 1 STE, 2 DE OF 3 DE KEUZE Indeling Omschrijving Eeerste keuze Empirische therapie met antimicrobiële middelen

Nadere informatie

Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darm

Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darm Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darm Inleiding Zwanger worden als je een chronische ontstekingsziekte van de darm (IBD = inflammatory Bowel disease) hebt zoals de ziekte van Crohn

Nadere informatie

Chapter 9. Nederlandse samenvatting

Chapter 9. Nederlandse samenvatting Chapter 9 Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Geschat wordt dat ongeveer 20-30% van de bevolking drager is van Staphylococcus aureus (S. aureus), een Gram-positief

Nadere informatie

BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1/6

BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1/6 BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1/6 1 NAAM VAN HET DIERGENEESMIDDEL CEFALEXINE Kela 50 mg, tabletten voor honden KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Werkzame bestanddeel: Cefalexinum

Nadere informatie

Controle op Bijzonder Resistente Micro- Organismen

Controle op Bijzonder Resistente Micro- Organismen Controle op Bijzonder Resistente Micro- Organismen BRMO In deze folder staat algemene informatie over bijzonder resistente micro-organismen (bacteriën). En waarom en hoe u hierop wordt gecontroleerd. Deze

Nadere informatie

Bijzonder Resistent Micro-Organisme

Bijzonder Resistent Micro-Organisme Bijzonder Resistent Micro-Organisme (BRMO en MRSA) In deze folder krijgt u uitleg over een Bijzonder Resistent Micro-Organisme (BRMO) en wat gevolgen hiervan zijn. Ook leest u algemene informatie over

Nadere informatie

Bijzonder Resistent Micro-Organisme

Bijzonder Resistent Micro-Organisme Bijzonder Resistent Micro-Organisme (BRMO en MRSA) In deze folder krijgt u uitleg over een Bijzonder Resistent Micro-Organisme (BRMO) en wat gevolgen hiervan zijn. Ook leest u algemene informatie over

Nadere informatie

Behandeling van reumatische klachten met medicijnen

Behandeling van reumatische klachten met medicijnen Behandeling van reumatische klachten met medicijnen Metoject Behandeling met Metoject In overleg met uw reumatoloog wordt u binnenkort voor uw reumatische klachten behandeld met het geneesmiddel Metoject.

Nadere informatie

Wondroos (erysipelas)

Wondroos (erysipelas) Wondroos (erysipelas) Dermatologie Beter voor elkaar 2 Wondroos (erysipelas) Wat is wondroos? Wondroos (officiële naam: erysipelas) is een ernstige bacteriële infectieziekte van de lederhuid en het onderhuidse

Nadere informatie

Uricult. Gebruikersinformatie MEDIPHOS. Al meer dan 30 jaar de vertrouwde dipslide voor professionele vaststelling van urineweginfecties

Uricult. Gebruikersinformatie MEDIPHOS. Al meer dan 30 jaar de vertrouwde dipslide voor professionele vaststelling van urineweginfecties Uricult Gebruikersinformatie Al meer dan 30 jaar de vertrouwde dipslide voor professionele vaststelling van urineweginfecties MEDIPHOS MEDICAL SUPPLIES 1. Urineweginfecties Bacteriële infecties van de

Nadere informatie

De wissers kan u aanvragen via onze website of telefonisch via ons medisch secretariaat. VESTIGINGSEENHEID

De wissers kan u aanvragen via onze website of telefonisch via ons medisch secretariaat. VESTIGINGSEENHEID Zwijnaarde, 15 februari 2017 Betreft: Vereenvoudigd gebruik van wissers voor PCR testen Geachte collega, Met oog op gebruiksvriendelijkheid en uniformiteit werd beslist om de voorkeurswissers voor de PCR-testen

Nadere informatie

Zwangerschap en rhesusfactoren. Informatie over bloedgroepen en antistoffen

Zwangerschap en rhesusfactoren. Informatie over bloedgroepen en antistoffen Zwangerschap en rhesusfactoren Informatie over bloedgroepen en antistoffen 1 Inleiding Uit bloedonderzoek is gebleken dat u bloedgroep rhesus D-negatief of rhesus c-negatief heeft. Uw verloskundig zorgverlener

Nadere informatie

De strijd tegen nosocomiale infecties, een multidisciplinaire aanpak

De strijd tegen nosocomiale infecties, een multidisciplinaire aanpak De strijd tegen nosocomiale infecties, een multidisciplinaire aanpak Els Van Mechelen 19 december 2013 Micro organismen Overzicht Inleiding Biomoleculen Virussen : Bouw en vermenigvuldiging Bacteriën :

Nadere informatie

SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN

SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET DIERGENEESMIDDEL SYNULOX Ready-To-Use 2. SAMENSTELLING Amoxycillinetrihydraat (= amoxycilline 140 mg) Kaliumclavulanaat (= clavulaanzuur 35 mg) Excipient:

Nadere informatie

Besmetting met HIV Inleiding Wat is HIV Wat is AIDS

Besmetting met HIV Inleiding Wat is HIV Wat is AIDS Besmetting met HIV Inleiding Door een ongeluk, waarbij u mogelijk in contact bent gekomen met het bloed van iemand met HIV of AIDS, loopt u kans om met HIV besmet te raken. Juist bij een ongeluk gaat alles

Nadere informatie

Infliximab (Remicade ) Voorgeschreven door de reumatoloog

Infliximab (Remicade ) Voorgeschreven door de reumatoloog Infliximab (Remicade ) Voorgeschreven door de reumatoloog Albert Schweitzer ziekenhuis juli 2013 pavo 0904 Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u infliximab gaat gebruiken. In deze folder

Nadere informatie

Mam Color. Gevoeligheidsprofiel binnen 24u: Identificatie binnen 48u*: 14 antibiotica opties beschikbaar voor de practicus

Mam Color.  Gevoeligheidsprofiel binnen 24u: Identificatie binnen 48u*: 14 antibiotica opties beschikbaar voor de practicus Mam Color 8 bacteriën die vaak voorkomen bij klinische mastitis Staphylococcus spp.** Streptococcus spp. Streptococcus uberis Escherichia coli Enterococcus spp. Enterobacteriaceae Pseudomonas Mycoplasma*

Nadere informatie

H Bloedtransfusie

H Bloedtransfusie H.40081.0219 Bloedtransfusie 2 Inleiding Binnenkort ondergaat u een behandeling of ingreep, waarbij er een kans bestaat dat u bloed toegediend moet krijgen (bloedtransfusie). In deze folder vindt u informatie

Nadere informatie

BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE KENMERKEN VAN HET PRODUCT

BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE KENMERKEN VAN HET PRODUCT BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE KENMERKEN VAN HET PRODUCT 1 1. NAAM VAN HET DIERGENEESMIDDEL 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Werkzaam bestanddeel: Cefapirine 500 mg (o.v.v. cefapirine benzathine)

Nadere informatie

LES 10 MICRO-ORGANISMEN C: SCHIMMELS EN GISTEN / Borrelballetjes maken

LES 10 MICRO-ORGANISMEN C: SCHIMMELS EN GISTEN / Borrelballetjes maken VERWERKING van AGRARISCHE PRODUCTEN LES 10 MICRO-ORGANISMEN C: SCHIMMELS EN GISTEN / Borrelballetjes maken INLEIDING De vorige les ging over verschillende vormen en soorten bacteriën. In deze les staan

Nadere informatie

Samenvatting in het Nederlands. Samenvatting, conclusies en toekomstperspectieven.

Samenvatting in het Nederlands. Samenvatting, conclusies en toekomstperspectieven. Samenvatting in het Nederlands Populatie farmacokinetiek van antibiotica ter preventie van groep B streptokokken-ziekte: Samenvatting, conclusies en toekomstperspectieven. Afkortingen AUC CDC GBS MCS MRC

Nadere informatie

Je gezondheid, zó werk je eraan! Correct antibioticagebruik.

Je gezondheid, zó werk je eraan! Correct antibioticagebruik. Je gezondheid, zó werk je eraan! Correct antibioticagebruik www.lm.be Het natuurlijke afweersysteem De meeste virale en bacteriële infecties genezen spontaan na enkele dagen. In normale omstandigheden

Nadere informatie

Detectie van ESBL E. coli in kalfs-, rund- en varkensvlees. Inhoudstafel

Detectie van ESBL E. coli in kalfs-, rund- en varkensvlees. Inhoudstafel P. : 1/5 Opsteller : C. Garcia-Graells Verificateur : N. Botteldoorn, A.Schoonjans Vertaler: S. Denayer Goedkeuring Naam Functie Handtekening Datum Goedgekeurd door : K. Dierick Diensthoofd Inhoudstafel

Nadere informatie

Staphylococcus aureus MRSA

Staphylococcus aureus MRSA Screening op MRSA Staphylococcus aureus is een bacterie die bij vele mensen voorkomt in de normale flora, meestal op de huid of in het neusslijmvlies. Deze bacterie kan zich snel aanpassen aan antibiotica

Nadere informatie

Waarom een bloedtransfusie

Waarom een bloedtransfusie Bloedtransfusie Binnenkort ondergaat u een behandeling of ingreep, waarbij er een kans bestaat dat u bloed toegediend moet krijgen (een bloedtransfusie). In deze folder vindt u informatie over bloedtransfusie.

Nadere informatie

Patiënteninformatie (CPE)

Patiënteninformatie (CPE) Patiënteninformatie Carbapenemaseproducerende enterobacteriën (CPE) Inhoud Inhoud... 2 Inleiding... 3 Informatie over CPE... 3 Wat zijn enterobacteriën?... 3 Wat zijn Carbapenemase-Producerende Enterobacteriën

Nadere informatie

Verwerkte mest Detectie van Salmonella spp.

Verwerkte mest Detectie van Salmonella spp. Bemonsterings- en analysemethodes voor mest, bodem en veevoeder in het kader van het mestdecreet Verwerkte mest Detectie van. Versie oktober 2015 BAM/deel 7/05 1 WERKWIJZE De detectie van. omvat de opeenvolgende

Nadere informatie

Infectiepreventie: Maatregelen bij toediening medicatie

Infectiepreventie: Maatregelen bij toediening medicatie preventie: Maatregelen bij toediening medicatie 24 januari 2018 Simone van Rijn, Deskundige preventie Intravasale therapie 1 Disclosure slide (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk

Nadere informatie