1 Inleiding. Derde graad Aardrijkskunde - Atmosfeer 1
|
|
- Edith Smets
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1 Inleiding fig.1.1 Onze aarde is ontstaan uit een supernova-explosie Bron: &tbnw=129&prev=/images%3Fq%3Dsupernova%26gbv%3D2%26svnum%3D10%26hl%3Dnl%26sa%3DG Na een supernova-explosie van een zeer grote ster werd onze zon gevormd. De overblijvende oernevel begon samen te trekken tot grote brokstukken die later de planeten hebben gevormd. De primaire atmosfeer van de vier binnenplaneten (waaronder de aarde) bestond hoofdzakelijk uit waterstof en helium. De zonnewind heeft deze gassen weggeblazen. Door de afwezigheid van een atmosfeer werd de aarde vloeibaar om in een later stadium te stollen. Door de vorming van gesteenten en door vulkaanuitbarstingen werden er gassen gevormd. De zo opgebouwde secundaire atmosfeer bestond uit waterstof, stikstof en koolzuurgas. Door condensatie werden er oceanen gevormd die een deel van het koolstofdioxide absorbeerden. Het koolstofdioxide-gehalte in de atmosfeer daalde. Door de ontwikkeling van het leven ging dit proces nog verder. Geleidelijk aan evolueerde de atmosfeer tot haar huidige unieke samenstelling: een mengsel van gassen ( = lucht) en een geringe hoeveelheid vloeibare of vaste deeltjes, die in deze lucht zweven en meer of minder snel vallen. Derde graad Aardrijkskunde - Atmosfeer 1
2 De atmosfeer ligt als een mantel (tot 1000 km) rond de aarde en kan niet ontsnappen uit onze aardse atmosfeer door de zwaartekracht van de aarde. Deze gassen worden op grote hoogte langzaam dunner en uiteindelijk houdt de dampkring helemaal op. Daar rond bevindt zich de ruimte. fig.1.2 De onderste lagen van de atmosfeer Bron: eek.thinkquest.nl/~ll055/lucht/atmos.htm&h=194&w=181&sz=12&hl=nl&start=8&tbnid=jibtduyu0ytdhm:&tbnh=103&tbnw=96&pre v=/images%3fq%3datmosfeer%26gbv%3d2%26ndsp%3d18%26svnum%3d10%26hl%3dnl%26sa%3dn De aarde, met haar blauwe kleur, neemt als derde planeet een unieke plaats in t.o.v. de zon: niet te koud om alles te bevriezen en niet te warm om alles te verschroeien. Hoewel er nog andere planeten zijn met een dampkring, heeft enkel onze planeet een dampkring met de juiste samenstelling en opbouw die op deze wijze leven mogelijk maakt. Leven op onze planeet is mogelijk dank zij de aanwezigheid van zuurstof in onze dampkring. Mercurius, heeft door zijn korte afstand tot de zon, geen atmosfeer. Onze twee buurtplanten, Venus en Mars, hun atmosfeer is vooral opgebouwd uit CO 2. De twee grootste planeten van ons zonnestelsel, Jupiter en Saturnus, bevatten vooral helium en waterstof. Uranus atmosfeer bestaat uit methaangas en Neptunus heeft het meest venijnige en wisselvallige klimaat van ons zonnestelsel. De aarde is dus niet alleen qua ligging uniek in ons zonnestelsel, maar ook qua samenstelling van haar atmosfeer. Volg de uiteenzetting op video: Weer en klimaat - De lucht om ons heen - P1 Derde graad Aardrijkskunde - Atmosfeer 2
3 2 De opbouw van onze atmosfeer 2.1 Hoofdlagen van onze atmosfeer De dampkring kan onderverdeeld worden in een aantal hoofdlagen, die onmerkbaar in elkaar overgaan. RUIMTE MAGNETOSFEER EXOSFEER THERMOSFEER MESOSFEER STRATOSFEER TROPOSFEER fig.2.1 Opbouw van de atmosfeer Bron: Derde graad Aardrijkskunde - Atmosfeer 3
4 2.2 Samenstelling van onze atmosfeer De dikte van de atmosfeer onder de exosfeer (troposfeer + stratosfeer + mesosfeer + thermosfeer) bedraagt ongeveer 440 km. In vergelijking met de straal van onze planeet (6 370 km) is de verhouding 1/15. Eigenlijk vormt de atmosfeer maar een dunne schil rond onze planeet. fig.2.2 Samenstelling van de 5 belangrijkste lagen van onze atmosfeer In bovenstaande figuur kan je de belangrijkste gassen in de onderste en in de hogere delen van onze atmosfeer bekijken? De huidige atmosfeer bestaat vooral uit stikstofgas en zuurstofgas. Voor de troposfeer bedraagt de samenstelling: 78 % stikstofgas, 21 % zuurstofgas en 1 % andere gassen. Met toenemende hoogte vermindert de hoeveelheid zwaardere gassen zoals stikstofgas en zuurstofgas en worden de lichtere gassen zoals ozon, helium of atomair stikstof en waterstof belangrijker. Derde graad Aardrijkskunde - Atmosfeer 4
5 2.3 Kenmerken van de 5 onderste lagen van onze atmosfeer De indeling van de dampkring in verschillende sferen en pauzes is gebaseerd op het verloop van de temperatuur. Een sfeer is een laag in de atmosfeer waar de temperatuur stijgt of daalt, een pauze is een overgangsgebied tussen twee sferen waar de temperatuur een maximum of minimum bereikt. fig.2.3 Temperatuurs- en drukverloop in de belangrijkste lagen van onze atmosfeer deel van de atmosfeer dikte van de sfeer troposfeer 0 tot 12 km stratosfeer 12 tot 50 km mesosfeer 50 tot 80 km thermosfeer 80 tot 435 km exosfeer 435 tot 1000 km kenmerk van de temperatuur de temperatuur daalt er tot ongeveer 60 C de temperatuur stijgt eerst langzaam, daarna snel door omzetting van UVstraling van de zon door de ozonlaag de temperatuur daalt opnieuw met de hoogte de temperatuur stijgt met de hoogte hoge temperaturen belang van deze laag - weer speelt zich af in deze laag - aardse leven dank zij zuurstof - vliegtuigverkeer: geen last van het weer - ozonlaag: bescherming tegen UVstraling lichtstrepen van meteoroïden Poollicht door ionisatie van atomen lage druk en ijle atmosfeer De luchtdruk is het grootst tegen het aardoppervlak, in de troposfeer. Met toenemende hoogte vermindert de dikte van de atmosfeer, zodat de luchtdruk daalt met de hoogte. Derde graad Aardrijkskunde - Atmosfeer 5
6 3 De rol van onze atmosfeer 3.1 Ozonproblematiek Ozonconcentratie in de onderste lagen van onze atmosfeer fig.3.1 Ozonconcentratie in de troposfeer en de stratosfeer Tegen het aardoppervlak is er een iets grotere concentratie aan ozon. Deze vermindert naar de tropopauze toe om daarna sterk toe te nemen op een hoogte van 20 tot 30 km. Ozon komt voor in de troposfeer en vooral in de stratosfeer. De zogenaamde ozonlaag is dat deel van de stratosfeer waar de concentratie ozon het grootst is. Dit is in België op een hoogte van ongeveer 20 tot 30 km. In vergelijking met de andere gassen op die hoogte is de concentratie ozon toch klein! Derde graad Aardrijkskunde - Atmosfeer 6
7 3.1.2 Ozongat Fig.3.2 Het ozongat is boven Antartica Bovenstaande figuur toont de concentratie van stratosferisch ozon (uitgedrukt in D.U. = Dobson Unit) over de hele planeet, gemeten met een satelliet. De concentratie stratosferisch ozon is niet overal gelijk. Gemiddeld hebben de gematigde breedten een grotere concentratie ozon dan de equatoriale gebieden. Vanaf de maand september is de concentratie stratosferisch ozon zeer klein boven Antarctica: dit is het zogenaamde ozongat dat jaarlijks terugkeert. Het ozongat is de plaats in de stratosfeer waar de concentratie ozon klein is t.o.v. de gemiddelde concentratie in de stratosfeer. Door een luchtstroom in de atmosfeer boven Antarctica raakt een massa lucht geïsoleerd. Tijdens de arctische winter vormen zich, door sterke afkoeling van de geïsoleerde lucht, ijskristallen in de stratosfeer. Chemische reacties binnen de ijswolken zetten CFK s (chloorfluor-koolwaterstoffen) om in ozonvreters. Chlooratomen uit CFK s breken ozon af CFK s werden door de mens in de atmosfeer gebracht. CFK s werden gebruikt in spuitbussen, de productie van piepschuim en koelkasten. Na de arctische winter komt met de zon de UV-straling terug die het omzetten van CFK s versnelt. CFK s worden nu vervangen door producten zoals:hfk s - PFK s - SF 6. We noemen dit de F-gassen, ze zijn minder gevaarlijk. Derde graad Aardrijkskunde - Atmosfeer 7
8 3.1.3 Bedreigende en beschermende ozon beschermende ozon troposfeer stratosfeer OZONLAAG bedreigende ozon fig.3.3 Ozonconcentratie in de troposfeer en de stratosfeer bedreigende OZON beschermende OZON Waar in de Troposfeer: op leefniveau Stratosfeer: ozonlaag atmosfeer? Ozonpercentage 10 % van de ozon 90 % van de ozon Functie van de ozon in deze laag van de atmosfeer. Vooral tijdens de zomermaanden ontstaat ozonsmog door een combinatie van veel zonlicht met luchtvervuiling (industrie en De ozonlaag absorbeert er de schadelijke UV-straling van de zon en zet die om in warmte. Schade door te veel of te weinig ozon. uitlaatgassen). Te veel ozon op leefniveau is schadelijk voor de gezondheid van de mens omdat er dan minder zuurstof beschikbaar is. Troposferisch ozon veroorzaakt irritaties aan de ogen, astma, migraine en allergieën. Te lage concentraties stratosferisch ozon laten toch een hoeveelheid schadelijke UV-straling door tot op het aardoppervlak. Teveel UV kan bij de mens huidkanker en oogschade veroorzaken. Die straling kan ook grote schade toebrengen aan zeeorganismen en ander leven op aarde. Derde graad Aardrijkskunde - Atmosfeer 8
9 Bij te hoge ozonconcentraties moet de overheid de bevolking inlichten: mensen met gevoelige luchtwegen, ouderen en kinderen kunnen beter zware inspanningen in de buitenlucht vermijden tussen 12 en 20 uur. In de zomer hoor je dit dikwijls tijdens de nieuwsberichten. Ozon is tegelijk een zegen en een vloek voor de mens en wel om volgende reden Teveel ozon in de troposfeer is een probleem net zoals een tekort aan ozon in de stratosfeer. De afbraak van stratosferisch ozon wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door CFK s (chloorfluor-koolwaterstoffen) die door de mens in de atmosfeer werden gebracht. CFK s werden gebruikt in spuitbussen, bij de productie van piepschuim en koelkasten. Broeikaseffect en ozongat worden dikwijls door elkaar gehaald, maar zijn dus totaal verschillende mondiale problemen. Hoewel. In nevenstaande cartoon lijkt het ozongat een oplossing te kunnen bieden aan de opwarming van onze aarde (broeikaseffect). Was het maar zo simpel. fig.3.4 Ozongat als oplossing voor het broeikaseffect Bron: De Morgen Derde graad Aardrijkskunde - Atmosfeer 9
10 3.2 De levensbelangrijke functies van onze atmosfeer Ademhaling van de meeste organismen De atmosfeer in het algemeen en de troposfeer in het bijzonder bevatten gassen (zuurstof) die onmisbaar zijn voor het leven op aarde (ademhaling) Bescherming van leven op aarde tegen kosmische straling Volg de uiteenzetting op video: The complete cosmos Eclipsen en Aurorae Het gebied in de ruimte dat beheerst wordt door het aardse magnetisch veld, heet de magnetosfeer. Komische straling (= energierijke deeltjes) afkomstig van onze zon (protuberansen), maar ook van buiten ons zonnestelsel (achtergrondstraling van de melkweg, straling van exploderende sterren, pulsars, quasars) worden constant afgebogen door de magnetosfeer, het magnetisch veld rond de aarde. Dit veld is vergelijkbaar met het patroon dat gevormd wordt wanneer ijzeren schilfers zich uitlijnen rond een staafmagneet. Onder de invloed van de zonnewind, worden de magnetische veldlijnen aan de zonne-kant van de aarde samengedrukt en uitgerekt aan de andere kant. Dit geeft aanleiding tot een traanvormige magnetosfeer met een complexe structuur (zie figuur). fig.3.5 Magnetosfeer van onze aarde Bron: Zonder dit veld zou de aarde onleefbaar zijn door de invloed van de zonnewind. Een kleine hoeveelheid van die deeltjes komt wel de magnetosfeer binnen, en veroorzaakt het poollicht. Op momenten dat de zon zeer actief is, zendt zij meer straling uit. Dit wordt wel een magnetische storm genoemd. Deze stormen veroorzaken elektrische velden in de magnetosfeer, wat storingen kan opleveren voor bijvoorbeeld satellieten. Ook het poollicht neemt dan in hevigheid toe. Derde graad Aardrijkskunde - Atmosfeer 10
11 fig.3.6 Poollicht Bron: fig.3.7 Meteoriet in onze dampkring Bron: Bescherming van bombardementen van meteoroïden Behalve de grote hemellichamen draaien er ook talloze kleine voorwerpen om de zon: van enorme brokken steen tot kleine steentjes en stofjes. De grotere brokken en stenen noemen we meteoroïden en ze zijn ontstaan uit botsingen van planetoïden. Dit zijn grote brokstukken die tussen Mars en Jupiter circuleren. De kleine steentjes en stofdeeltjes zijn meestal restanten van kometen, die in een ellipsvormige baan rond de Zon blijven draaien. De aarde passeert elk jaar in augustus een zo n komeetbaan en dan krijgen zeer veel vallende sterren te zien. Soms komt zo n deeltje (we noemen deze deeltjes meteoor) in de aardbaan en in onze atmosfeer terecht. Dat alles gebeurt op grote hoogte (meer dan 80 km) en bij zeer hoge snelheden, soms wel meer dan km per uur! Door die hoge snelheid gaat de meteoroïde gloeien. Daarbij verdampt of smelt de meteoroïde meestal binnen een seconde. Wij hier op Aarde zien dan een kort oplichtend spoor aan de hemel een meteoor, vallende ster in de volksmond. Een wat groter brokstuk kan zorgen voor een lichtspoor zo helder als de volle maan. We spreken dan van een vuurbol. De atmosfeer kan zo n grotere meteoroïde niet helemaal versmelten. Daardoor kan een deel op Aarde vallen: dat is dan een meteoriet. Gelukkig vormt de atmosfeer als het ware een paraplu tegen die stenen uit de ruimte. Zou die er niet zijn, dan zou onze Aarde er al snel uit zien zoals de Maan, namelijk bezaaid met katers Behoud van temperatuur Hiervoor zorgen zowel de atmosfeer als de hydrosfeer (= alle water op aarde: inde oceanen, zeeën, rivieren,.., meer ook in de wolken). Overdag beschermt de atmosfeer ons tegen de felle hitte van de zon (de aarde warmt wel op) en s nachts houdt de atmosfeer de uitgestraalde warmte van de aarde vast (werkt als een soort deken). We verwijzen naar deel 4 Stralingsbalans. Derde graad Aardrijkskunde - Atmosfeer 11
12 3.2.5 Filter voor elektromagnetische straling (EM-straling) De straling van het EM-spectrum kan opgedeeld worden in schadelijke en onschadelijke straling en deze straling wordt al dan niet tegengehouden door bepaalde lagen in de atmosfeer. Je kan dit zien in onderstaande figuur. fig.3.8 De atmosfeer als filter voor de EM-straling schadelijke straling tegengehouden onschadelijke straling doorgelaten röntgenstraling thermosfeer Zichtbaar licht korte UV-stralen thermosfeer IR-straling UV-stralen stratosfeer radiogolven Derde graad Aardrijkskunde - Atmosfeer 12
13 4 Stralingsbalans 4.1 Verloop van de zonnestraling in de atmosfeer Onderstaande omschrijving is te volgen op de bijhorende figuur. Niet al het zonlicht door de atmosfeer reist, bereikt het aardoppervlak. We sommen hieronder op wat er allemaal gebeurt in de atmosfeer met het zonlicht. 51% van het zonlicht wordt geabsorbeerd door de continenten en de oceanen (instraling) en omgezet in warmte (uitstraling). 30% van het zonlicht gaat verloren door reflectie op wolken en op het aardoppervlak. 19 % van het zonlicht wordt geabsorbeerd door broeikasgassen (16%) en wolken (3%) omgezet in warmte. Met de teruggekaatste energie (thermische energie) gebeurt het volgende in de atmosfeer. Ongeveer 15 % van de uitgestraalde warmte wordt vastgehouden door broeikasgassen. Je kan deze gassen vergelijken met het glas van een broeikas: ze laten het zonlicht door, maar houden de uitstraling gevangen. Hoe meer broeikasgassen zich in de atmosfeer bevinden, hoe meer uitstraling er gevangen blijft in de atmosfeer en niet kan ontsnappen in de ruimte. Dit veroorzaakt een opwarming van de aarde. Het grootste deel van de uitstraling (70%) verdwijnt tenslotte in de ruimte, een klein deel blijft gevangen in de atmosfeer. fig.4.1 Warmtebalans op aarde Derde graad Aardrijkskunde - Atmosfeer 13
14 4.2 Invloed van de mens op de stralingsbalans Menselijke activiteiten geven aanleiding tot grote veranderingen van het aardoppervlak en/of wijzigingen in de samenstelling van de atmosfeer. Dit heeft rechtstreeks invloed op de reflectie en absorptie van energie. Daardoor kan er opwarming of afkoeling in de atmosfeer ontstaan. We geven enkele voorbeelden, maar meer details tref je aan bij het deel broeikaseffect. fig A Vliegtuigen produceren broeikasgassen door verbading van kerosine (opwarming) en condensatieslierten van witte ijskristallen (reflectie van zonlicht, afkoeling). fig B Ontbossing leidt tot bodemdegradatie en dit kan woestijnbodems doen ontstaan die zonlicht reflecteren (afkoeling). Het verdwijnen van grote oppervlakten bos kan anderzijds aanleiding geven tot meer CO 2 (door minder fotosynthese) in de atmosfeer (opwarming). fig C fig D Door het toenemende verbruik van fossiele brandstoffen (industrie en verkeer) is de hoeveelheid broeikasgassen sterk toegenomen (opwarming). Voor de aanleg van wegen wordt asfalt en beton gebruikt, beide materialen die veel zonlicht absorberen en een grotere uitstraling veroorzaken (afkoeling). Ook de moderne veeteelt is verantwoordelijk voor een belangrijke toename van het broeikasgas methaan in de troposfeer (opwarming). Derde graad Aardrijkskunde - Atmosfeer 14
15 INHOUDSTAFEL GERAADPLEEGDE WERKEN Geoscoop 5/6, Wolters Plantyn, Mechelen, Enkele aan te bevelen internetsites Gemeentelijk Technisch Instituut Londerzeel Derde graad Aardrijkskunde - Atmosfeer 15
16 Daalkouter Londerzeel DE ATMOSFEER Opgemaakt door Wim Van Buggenhout Naam Klas Derde graad Aardrijkskunde - Atmosfeer 16
17 Derde graad Aardrijkskunde - Atmosfeer 17
Werkstuk Natuurkunde Negen planeten
Werkstuk Natuurkunde Negen planeten Werkstuk door een scholier 1608 woorden 3 januari 2005 5,7 93 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Planeten Ontstaan van het zonnestelsel Vlak na een explosie, de Big Bang
Nadere informatieBasiscursus Sterrenkunde. Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 1 Mei 2019
Basiscursus Sterrenkunde Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 1 Mei 2019 Deze les Zijn er nog na vorige keer nog vragen? Deze les: Planeten in het zonnestelsel Zonnestelsel - overzicht Mercurius Is de
Nadere informatieDe aardse atmosfeer. Robert Parson Associate Professor Department of Chemistry and Biochemistry University of Colorado
De aardse atmosfeer Robert Parson Associate Professor Department of Chemistry and Biochemistry University of Colorado Vertaling en tekstbewerking: Gjalt T.Prins Cdß, Universiteit Utrecht Inleiding De ozonlaag
Nadere informatieet broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces
H 2 et broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces Bij het ontstaan van de aarde, 4,6 miljard jaren geleden, was er geen atmosfeer. Enkele miljoenen jaren waren nodig voor de
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk en
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1.1 1.2 en 4.1 4.2 Samenvatting door een scholier 1402 woorden 5 december 2017 7 21 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Humboldt Aardrijkskunde toetsweek 1
Nadere informatieDetermineren van gesteente
Aarde Paragraaf 1 en atlasvaardigheden Determineren van gesteente Als je een gesteente bestudeert en daarna vaststelt wat de naam van het gesteente is, dan ben je aan het determineren. Je kunt gesteenten
Nadere informatieDe ruimte. Thema. Inhoud
Thema De ruimte Inhoud 1. Het heelal 2. Het ontstaan van het heelal en het zonnestelsel 3. Sterren en sterrenstelsels 4. De zon 5. De planeten van ons zonnestelsel 6. De stand van de aarde de maan de zon
Nadere informatieHet draait allemaal om de Zon!
Het draait allemaal om de Zon! De zon: een doodgewone ster Henny J.G.L.M. Lamers Sterrenkundig Instituut Universiteit Utrecht lamers@astro.uu.nl astro.uu.nl Een reusachtige gloeiend hete gasbol De zon
Nadere informatieWerkstuk ANW Zonnestelsel
Werkstuk ANW Zonnestelsel Werkstuk door een scholier 2012 woorden 16 mei 2004 5,8 188 keer beoordeeld Vak ANW Het zonnestelsel Het zonnestelsel waar wij in leven, bestaat uit de zon met daarom heen cirkelende
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect
Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect Werkstuk door een scholier 1310 woorden 20 juni 2006 6,2 45 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Het Broeikaseffect Inhoudsopgave Inleiding 1.0 Wat is het broeikaseffect?
Nadere informatieEnergiebalans aarde: systeemgrens
Energiebalans aarde: systeemgrens Aarde Atmosfeer Energiebalans Boekhouden: wat gaat er door de systeemgrens? Wat zijn de uitgaande stromen? Wat zijn de ingaande stromen? Is er accumulatie? De aarde: Energie-instroom
Nadere informatie4 Het heelal 6. De zon. De aarde. Jupiter. De maan. Ons zonnestelsel. Mars. Mercurius Venus
Inhoud 4 Het heelal 6 De zon 10 8 De aarde De maan Jupiter 18 12 Ons zonnestelsel 14 15 16 Mars Mercurius Venus 22 Saturnus Verre planeten 24 Satellieten van het zonnestelsel 20 26 Planetoïden 27 Kometen
Nadere informatieSamenvatting aardrijkskunde H9:
Samenvatting aardrijkskunde H9: 1.Opbouw van de atmosfeer: opbouw atmosfeer of dampkring gebaseerd op temperatuursschommelingen. Hoogte atmosfeer Naam atmosfeerlaag Temp.-verloop verschijnsel 80-1000Km
Nadere informatieBROEIKASEFFECT HET BROEIKASEFFECT: FEIT OF FICTIE? Lees de teksten en beantwoord de daarop volgende vragen.
BROEIKASEFFECT Lees de teksten en beantwoord de daarop volgende vragen. HET BROEIKASEFFECT: FEIT OF FICTIE? Levende wezens hebben energie nodig om te overleven. De energie die het leven op aarde in stand
Nadere informatieHet eetbare zonnestelsel groep 5-7
Het eetbare zonnestelsel groep 5-7 Hoe groot is de aarde? En hoe groot is de zon in vergelijking met de aarde? Welke planeet staat het dichtst bij de zon en welke het verst weg? Deze les leren de leerlingen
Nadere informatiePraktische opdracht ANW Planeten
Praktische opdracht ANW Planeten Praktische-opdracht door een scholier 1867 woorden 7 juni 2004 7,5 58 keer beoordeeld Vak ANW Hoofdstuk 1: HOE ONTSTAAN PLANETEN? Het woord planeet komt van het Griekse
Nadere informatieThema 5 Aarde in het heelal
Naut samenvatting groep 6 Mijn Malmberg Thema 5 Aarde in het heelal Samenvatting Van binnen naar buiten De aarde is een grote bol van steen en ijzer. Deze bol heeft verschillende lagen. Binnenin de aarde
Nadere informatieSamenvatting Biologie Thema 7
Samenvatting Biologie Thema 7 Samenvatting door een scholier 1416 woorden 5 juni 2012 6,8 19 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Par. 1 De mens is afhankelijk van het milieu. De mens
Nadere informatieDie aantrekkingskracht noemt men ook de zwaartekracht.
Als we iets uit onze hand loslaten, valt het steeds op de grond. Als we springen, komen we vanzelf weer op de grond terecht. Voorwerpen en lichamen worden als het ware naar de aarde toegetrokken. Die aantrekkingskracht
Nadere informatieZonnestraling. Samenvatting. Elektromagnetisme
Zonnestraling Samenvatting De Zon zendt elektromagnetische straling uit. Hierbij verplaatst energie zich via elektromagnetische golven. De golflengte van de straling hangt samen met de energie-inhoud.
Nadere informatieHet zonnestelsel en atomen
Het zonnestelsel en atomen Lieve mensen, ik heb u over de dampkring van de aarde verteld. Een dampkring die is opgebouwd uit verschillende lagen die men sferen noemt. Woorden als atmosfeer en stratosfeer
Nadere informatieSamenvatting ANW Hoofdstuk 7, Leven op aarde
Samenvatting ANW Hoofdstuk 7, Leven op aarde Samenvatting door een scholier 1461 woorden 2 juni 2003 7,6 96 keer beoordeeld Vak Methode ANW Solar ANW Hoofdstuk 7 boekje 2 7.1 een leefbare planeet de aarde
Nadere informatieIk doe mijn spreekbeurt over de ruimte omdat ik het een interessant onderwerp vind en ik er graag meer over wilde weten.
Boekverslag door J. 1981 woorden 29 juli 2003 6.3 208 keer beoordeeld Vak Nederlands Ik doe mijn spreekbeurt over de ruimte omdat ik het een interessant onderwerp vind en ik er graag meer over wilde weten.
Nadere informatiePlaneten. Zweven in vaste banen om een ster heen. In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet?
Planeten Zweven in vaste banen om een ster heen In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet? Een planeet: zweeft in een baan rond een ster; is zwaar
Nadere informatieWerkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk
Werkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk Werkstuk door Denise 1472 woorden 24 maart 2019 0 keer beoordeeld Vak Nederlands Het zonnestelsel Inhoudsopgave Inleiding Onderzoeksvraag Het ontstaan Planeten De
Nadere informatieWerkstuk Maatschappijleer Broeikaseffect
Werkstuk Maatschappijleer Broeikaseffect Werkstuk door een scholier 1897 woorden 18 januari 2003 6,4 35 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Wat is het broeikaseffect? Wat is het broeikaseffect nu precies?
Nadere informatieSamenvatting ANW H 6 Het zonnestelsel en H 7 Leven op aarde
Samenvatting ANW H 6 Het zonnestelsel en H 7 Leven op aarde Samenvatting door een scholier 2505 woorden 15 mei 2002 7,6 124 keer beoordeeld Vak ANW Hoofdstuk 6 Het zonnestelsel 1 Dagen, maanden, jaren
Nadere informatieWordt de klimaatsverandering veroorzaakt door de mens, of is het een natuurlijk proces?
Werkstuk door een scholier 1718 woorden 9 februari 2009 5,3 20 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding. De aarde warmt op. Daarover gaat deze praktische eindopdracht van ANW. Dit verslag gaat over klimaatverandering.
Nadere informatieONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 5-6
ONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 5-6 OPKAMER (12) Dit onderdeel past bij kerndoel 46, 52, 53 en 56. Het bed hier is heel kort. Eise zelf was 1 meter 74. Hoe moest hij dan slapen? Mensen sliepen
Nadere informatie1. Het Heelal. De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte.
De aarde 1. Het Heelal De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte. De oerknal Wetenschappers denken dat er meer dan 15 miljoen jaar geleden een enorme ontploffing
Nadere informatieTHEMA 1 MENS & AARDE. LES 1 Voorwaarden en bedreigingen. Deze les gaat over: Bij dit thema horen ook:
Powered by ESA NEMO NSO SPACE EXPO WNF THEMA 1 MENS & AARDE LES 1 Voorwaarden en bedreigingen Deze les gaat over: Voorwaarden voor menselijk leven Bedreigingen waar menselijk leven tegen beschermd moet
Nadere informatieOntdek de planeten van ons zonnestelsel. In 90 minuten door het helal. Tijdens een wandeling tussen Ehrenfriedensdorf en Drebach
Ontdek de planeten van ons zonnestelsel In 90 minuten door het helal Tijdens een wandeling tussen Ehrenfriedensdorf en Drebach Zonnestelsel Sonnensystem Het zonnestelsel bestaat uit de Zon en de hemellichamen
Nadere informatieinhoud 1. Inleiding 2. Wat is een planeet 3. Soorten planeten 4. Het ontstaan van planeten 5. De planeten 1.Mercurius 2. Venus 3. De Aarde 4.
Planeten inhoud 1. Inleiding 3 2. Wat is een planeet 4 3. Soorten planeten 5 4. Het ontstaan van planeten 6 5. De planeten 7 1.Mercurius 8 2. Venus 9 3. De Aarde 10 4. Mars 11 5. Jupiter 12 6. Saturnus
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken
Het Weer 1. Wolken Als je vaak naar buiten kijkt zie je soms wolken. Aan dan vraag jij je soms wel eens af wat er allemaal in een wolk zit. Nou ik zal eens uitleggen hoe een wolk in elkaar zit. Een wolk
Nadere informatieLes Koolstofkringloop en broeikaseffect
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Basisles Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Les Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Zonlicht dat de aarde bereikt, zorgt ervoor dat het aardoppervlak warm
Nadere informatieEen ei wordt tijdens het bakken verhit. Er moet constant warmte toegevoegd worden, deze reactie is daarom endotherm.
8.1 1. Tijdens de verbranding van a. aluminium ontstaat er aluminiumoxide, b. koolstof ontstaat er koolstofdioxide, c. magnesiumsulfide ontstaan er magnesiumoxide en zwaveldioxide, want de beginstof bevat
Nadere informatieVolgens de meeste wetenschappers vond 13,7 miljard jaar geleden de big bang plaats en ontstond het universum.
Samenvatting door een scholier 1753 woorden 22 september 2017 5,7 3 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand AK SAMENVATTING. filmpjes om te kijken en leren, Cosmos a Spacetime Odyssey: Season
Nadere informatieNASK1 SAMENVATTING VERBRANDEN EN VERWARMEN
NASK1 SAMENVATTING VERBRANDEN EN VERWARMEN Een verbranding is de reactie tussen zuurstof en een andere stof, waarbij vuurverschijnselen waarneembaar zijn. Bij een verbrandingsreactie komt warmte vrij.
Nadere informatieHOE MAAK JE EEN BEWOONBARE PLANEET? Wat is nodig voor life as we know it?
HOE MAAK JE EEN BEWOONBARE PLANEET? Wat is nodig voor life as we know it? Leidse Winterlezing 050217 Dr. Bernd Andeweg Aardwetenschappen VU Amsterdam Bernd.andeweg@vu.nl IETS SPECIAALS LEVEN Op Mars niet!
Nadere informatiePedagogische ACTIVITEITEN
Pedagogische ACTIVITEITEN Secundair onderwijs, eerste graad duur: opsplitsbaar Het broeikaseffect en de impact ervan begrijpen Het begrip broeikaseffect is tegelijk gewoon en complex. De media wijzen ons
Nadere informatie6,7. Werkstuk door een scholier 1875 woorden 10 april keer beoordeeld
Werkstuk door een scholier 1875 woorden 10 april 2002 6,7 70 keer beoordeeld Vak ANW Het zonnestelsel Ons zonnestelsel bestaat uit de zon met een aantal planeten, die in bijna cirkelvormige banen om de
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 Samenvatting door een scholier 122 woorden 17 juni 2016 6, 75 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Humboldt Samenvatting aardrijkskunde H2 2.1 Het weer: beschrijft
Nadere informatie6.1. Boekverslag door K woorden 22 mei keer beoordeeld
Boekverslag door K. 1555 woorden 22 mei 2002 6.1 301 keer beoordeeld Vak ANW 1. Inleiding Ik doe mijn werkstuk over ons zonnestelsel, omdat het me boeit wat er verder is dan onze aarde. Ook doe ik mijn
Nadere informatieOpwarming van de aarde
Leerlingen Opwarming van de aarde 8 Naam: Klas: In dit onderdeel kom je onder andere te weten dat er niet alleen een broeikaseffect is, maar dat er ook een versterkt broeikaseffect is. Bovendien leer je
Nadere informatieBasiscursus Sterrenkunde
Basiscursus Sterrenkunde Les 1 Sterrenwacht Tweelingen te Spijkenisse 24 April 2019 Inhoud van de cursus Inleiding Geschiedenis Afstanden in het heelal Het zonnestelsel Onze zon en andere sterren Sterrenstelsels
Nadere informatie5,9. Werkstuk door een scholier 2016 woorden 21 mei keer beoordeeld. Scheikunde. Broeikaseffect. Inhoudsopgave:
Werkstuk door een scholier 2016 woorden 21 mei 2007 5,9 37 keer beoordeeld Vak Scheikunde Broeikaseffect. Inhoudsopgave: Deelvragen: - Wat is de oorzaak van het broeikaseffect? - Wat zijn de gevolgen van
Nadere informatieOpgave Zonnestelsel 2005/2006: 3
Opgave Zonnestelsel 25/26: 3 2.1 Samenstelling van de gasreuzen Het afleiden van de interne samenstelling van planeten gebeurt voornamelijk door te kijken naar de afwijkingen in de banen van satellieten
Nadere informatie1 Warmteleer. 3 Om m kg water T 0 C op te warmen heb je m T 4180 J nodig. 4180 4 Het symbool staat voor verandering.
1 Warmteleer. 1 De soortelijke warmte is de warmte die je moet toevoeren om 1 kg van een stof 1 0 C op te warmen. Deze warmte moet je ook weer afvoeren om 1 kg van die stof 1 0 C af te koelen. 2 Om 2 kg
Nadere informatie* Hoeveel daalt de luchtdruk als we alleen al de troposfeer doorlopen van onder naar boven?
Samenvatting door een scholier 3364 woorden 13 juni 2007 5,7 93 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Aardrijkskunde: de atmosfeer Wat kenmerkt de aardse atmosfeer? Hoe is onze atmosfeer opgebouwd? Atmosfeer
Nadere informatieHET BROEIKASSEFFECT / DE STRALINGSBALANS / OPWARMING AARDE
HET BROEIKASSEFFECT / DE STRALINGSBALANS / OPWARMING AARDE 1. De zon = bron van energie. Doc 1: ons zonnestelsel Opgepast: de planeten zijn op schaal getekend. De afstanden niet! Iedereen kent wel onze
Nadere informatieKoolstof wordt teruggevonden in alle levende materie en in sedimenten, gesteenten, de oceanen en de lucht die we inademen.
Koolstofcyclus Samenvatting Koolstof wordt teruggevonden in alle levende materie en in sedimenten, gesteenten, de oceanen en de lucht die we inademen. Er is een uitwisseling van koolstof tussen oceanen,
Nadere informatieT2b L1 De ruimte of het heelal Katern 1
Het heelal of de kosmos is de ruimte waarin de zon, de maan en de sterren zich bevinden. Het heelal bestaat uit een oneindig aantal hemellichamen waarvan er steeds nieuwe ontdekt worden. De hemellichamen
Nadere informatieSpreekbeurt Aardrijkskunde Zonnestelsel
Spreekbeurt Aardrijkskunde Zonnestelsel Spreekbeurt door een scholier 2417 woorden 16 december 2006 6,7 138 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Het zonnestelsel Inleiding Mijn spreekbeurt gaat over het
Nadere informatieLes bij klimaatverandering:
Les bij klimaatverandering: Lesdoelen: De leerlingen zijn aan het einde van de les meer te weet gekomen over het gevolg van de opwarming van de aarde. De leerlingen kunnen zich verplaatsen in kinderen
Nadere informatieFysische modellen De Aarde zonder en met atmosfeer
Fysische modellen De Aarde zonder en met atmosfeer J. Kortland Cdb, Universiteit Utrecht Inleiding Bij het ontwerpen van een computermodel van de broeikas Aarde maak je gebruik van fysische modellen. Deze
Nadere informatieBEWEGENDE AARDE: KWARTET
BEWEGENDE AARDE: KWARTET Theoretisch kader In dit kwartetspel leer je door middel van het beantwoorden van vragen over van alles dat met het bewegen van de aarde te maken heeft. Elk kwartet heeft een onderwerp,
Nadere informatieSamenvatting ANW broeikaseffect ( 2e Schoolexamen Week 7 )
Samenvatting ANW broeikaseffect ( 2e Schoolexamen Week 7 ) Samenvatting door een scholier 3435 woorden 12 februari 2009 7,2 25 keer beoordeeld Vak ANW ANW 2e Schoolexamen Week 7 Broeikaseffect De aarde
Nadere informatieBedreigingen. Broeikaseffect
Bedreigingen Vroeger gebeurde het nogal eens dat de zee een gat in de duinen sloeg en het land overspoelde. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer. De mensen hebben de duinen met behulp van helm goed vastgelegd
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Als je op een heldere nacht op een donkere plek naar de sterrenhemel kijkt, zie je honderden sterren. Als je vaker kijkt, valt het op dat sommige sterren zich verplaatsen langs
Nadere informatie1. De zon 3 2. De plaats van de zon 4 3. De geboorte van de zon 5 4. Kernfusie 6 5. Zonnevlekken 7 6. Zonnevlammen 8 7. De kracht van de zon 9 8.
De zon inhoud 1. De zon 3 2. De plaats van de zon 4 3. De geboorte van de zon 5 4. Kernfusie 6 5. Zonnevlekken 7 6. Zonnevlammen 8 7. De kracht van de zon 9 8. Een zonsverduistering 10 9. Avondrood 11
Nadere informatieWoordenlijst - Aarde
Woordenlijst - Aarde de aardbeving het schudden van de grond de aardbol de planeet aarde de atlas het boek met landkaarten de atmosfeer de luchtlaag om de aarde de bliksem de elektrische ontlading tijdens
Nadere informatie4 juli blauw. Toelatingsexamen arts en tandarts. Informatie verwerven en verwerken (IVV) STILLEESTEKST 2
Kleef hier onmiddellijk een identificatiesticker blauw Toelatingsexamen arts en tandarts 4 juli 2017 Informatie verwerven en verwerken (IVV) STILLEESTEKST 2 Aantal mensen (in miljarden) Stilleestekst deel
Nadere informatieSamenvatting NLT Aërosolen
Samenvatting NLT Aërosolen Samenvatting door L. 2268 woorden 26 oktober 2015 6,9 26 keer beoordeeld Vak NLT 3.1 Wat zijn aërosolen? Aërosolen zijn kleine vaste of vloeibare deeltjes die in de lucht zweven.
Nadere informatieSamenvatting ANW Hoofdstuk 6 en 8
Samenvatting ANW Hoofdstuk 6 en 8 Samenvatting door een scholier 1609 woorden 22 maart 2005 6,8 5 keer beoordeeld Vak ANW Hoofdstuk 6 6.1 Lineaire groei betekent dat een bepaalde grootheid steeds met een
Nadere informatieHOE MAAK JE EEN BEWOONBARE PLANEET? Wat is nodig voor life as we know it?
HOE MAAK JE EEN BEWOONBARE PLANEET? Wat is nodig voor life as we know it? KNAG Onderwijsdag 071114 Dr. Bernd Andeweg Aardwetenschappen VU Amsterdam Bernd.andeweg@vu.nl IETS SPECIAALS LEVEN Op Mars niet!
Nadere informatieNaam: Janette de Graaf. Groep: 7. Datum:Februari Het heelal.
Naam: Janette de Graaf. Groep: 7. Datum:Februari 2017. Het heelal. Inhoudsopgaven. Hoofdstuk 1. Ons zonnestelsel. Blz 3 Hoofdstuk 2. De zon. Blz 4-5 Hoofdstuk 3. De maan. Blz 6 Hoofdstuk 4. Planeten. Blz
Nadere informatieBescherming van je lichaam tegen UV licht
Bescherming van je lichaam tegen UV licht Document LC16002 Dr Jan H. Lichtenbelt Haren (GN) 2016. 1 Inleiding We hebben zonlicht nodig. Zonlicht voelt lekker warm en behaaglijk aan en het maakt ook nog
Nadere informatieInleiding Astrofysica College 4 17 oktober
Inleiding Astrofysica College 4 17 oktober 2016 15.45 17.30 Ignas Snellen Ons Zonnestelsel Mercurius De rotsachtige planeten Iets groter dan onze Maan, hoge dichtheid! grote ijzerkern Elliptische baan!
Nadere informatieSamenvatting ANW Hoofdstuk 6
Samenvatting ANW Hoofdstuk 6 Samenvatting door een scholier 1776 woorden 4 november 2006 6,4 15 keer beoordeeld Vak Methode ANW Solar H6 Het zonnestelsel H6.1 Dagen, maanden, jaren Rondom de zon in een
Nadere informatieklimaatverandering en zeespiegelstijging Klimaatverandering en klimaatscenario s Achtergronden Prof Dr Bart van den Hurk
Achtergronden Klimaatverandering en klimaatscenario s Prof Dr Bart van den Hurk Watis 06 hetmondiale klimaatprobleem? Klimaatverandering is van alle tijden Natuurlijke invloeden: Interne schommelingen
Nadere informatieKOMETEN! wat zijn het? waar komen kometen vandaan? en waar gaan ze naar toe? Henny Lamers Universiteit van Amsterdam h.j.g.l.m.lamers@uu.
KOMETEN! wat zijn het? waar komen kometen vandaan? en waar gaan ze naar toe? Henny Lamers Universiteit van Amsterdam h.j.g.l.m.lamers@uu.nl ESERO 8 oct 2014 Komeet Hartley 2010 r Komeet ISON 2013 Komeet
Nadere informatieWeersgerelateerde interferentie
Weersgerelateerde interferentie Voor de zendamateur is het een geschenk uit de hemel: op een frequentie waar normaal niets of iets anders te horen is, is nu ineens het signaal van een zender uit België,
Nadere informatieKlimaatverandering. Urgentie in Slow Motion. Bart Verheggen ECN
Klimaatverandering Urgentie in Slow Motion Bart Verheggen ECN http://klimaatverandering.wordpress.com/ @Bverheggen http://ourchangingclimate.wordpress.com/ De wetenschappelijke positie is nauwelijks veranderd
Nadere informatieRIETVELD-LYCEUM. les 3. dd. 20 NOVEMBER 2012 HET ZONNESTELSEL NU. de compononenten. V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar
RIETVELD-LYCEUM les 3. dd. 20 NOVEMBER 2012 HET ZONNESTELSEL NU de compononenten V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar de Zon KERNFUSIE: waterstof >> helium. t.g.v. de ZWAARTEKRACHT >> temperatuur inwendig
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde hoofdstuk 4
Samenvatting Natuurkunde hoofdstuk 4 Samenvatting door Jel 1075 woorden 17 maart 2018 8 3 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Nova 1 Warmtebronnen en brandstoffen. Warmtebronnen thuis en op school.
Nadere informatie4 juli geel. Toelatingsexamen arts en tandarts. Informatie verwerven en verwerken (IVV) STILLEESTEKST 2
Kleef hier onmiddellijk een identificatiesticker geel Toelatingsexamen arts en tandarts 4 juli 2017 Informatie verwerven en verwerken (IVV) STILLEESTEKST 2 Aantal mensen (in miljarden) Stilleestekst deel
Nadere informatieHC-4 Reuzenplaneten 1
HC-4 Reuzenplaneten 1 VIER GAS REUZEN Jupiter Saturnus Uranus Neptunus Massa (10 24 kg) R equator (km) R pool (km) Dichtheid (g/cm 3 ) a (AU) P (jaar) Albedo Manen Jupiter 1898.6 71492 66854 1.33 5.2 11.9
Nadere informatieLicht 7. Welk deel van het licht wordt door een plant gebruikt voor de fotosynthese? A. groen licht B. rood licht C. zwart licht D.
Licht 20 Hoe verklaar je lichtbreking aan de hand van de gebroken lepel in het glas met water? A.Licht heeft in water of glas een hogere snelheid dan in lucht; dit komt omdat water en glas en lagere dichtheid
Nadere informatieLeren voor de biologietoets. Groep 8 Hoofdstuk 5
Leren voor de biologietoets Groep 8 Hoofdstuk 5 Weer of geen weer 1 Het weerbericht Het weer kan in Nederland elke dag anders zijn. Daarom luisteren en kijken wij vaak naar weerberichten op de radio en
Nadere informatieProfielwerkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect
Profielwerkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect Profielwerkstuk door een scholier 3221 woorden 18 februari 2003 6,3 76 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde We houden ons Profielwerkstuk over het broeikaseffect.
Nadere informatieKLIMAAT GLOBAAL. We beginnen met enkele observaties: aardrijkskunde 4 e jaar. De zonnehoogte in Ukkel doorheen de dag, doorheen het jaar.
KLIMAAT GLOBAAL We beginnen met enkele observaties: De zonnehoogte in Ukkel doorheen de dag, doorheen het jaar. Enkele vragen bij de afbeelding: wat is de maximale zonnehoogte (= culminatiehoogte) begin
Nadere informatieGevaar uit de ruimte
Gevaar uit de ruimte Gevaar uit de ruimte Hoe veilig is het leven op Aarde Wat bedreigt ons Moeten wij ons zorgen maken Wat doen we er tegen Gevaar uit de ruimte Gevaren zijn tijdgebonden en zitten meestal
Nadere informatieTest je kennis! De heelalquiz
Test je kennis! heelalquiz Introductie les 3 Planeten, sterren, manen, de oerknal. Het zijn termen die leerlingen vast wel eens voorbij hebben horen komen. Maar wat weten de leerlingen eigenlijk al van
Nadere informatielende hemellichamen verschillende zijn qua temperatuur, zwaartekracht, atmosfeer en zuurstof andere hemellichamen anders uit zouden zien
Leven in de ruimte GROEP 5-6 59 80 minuten 1, 42, 46 en 54 De leerling: lende hemellichamen verschillende omstandigheden zijn qua temperatuur, zwaartekracht, atmosfeer en zuurstof andere hemellichamen
Nadere informatieKLIMAATVERANDERING. 20e eeuw
KLIMAATVERANDERING 20e eeuw Vraag De temperatuur op aarde is in de afgelopen honderd jaar gestegen met 0.2-0.5 C 0.6-0.9 C Antwoord De temperatuur op aarde is in de afgelopen honderd jaar gestegen met
Nadere informatieMilieuproblemen: Stoffen worden in het milieu onttrokken (deel verwijderen) en er worden andere stoffen aan toegevoegd = veranderen van het milieu.
Biologie hoofdstuk 7 Mens en milieu Paragraaf 1 mens en het milieu de mens is afhankelijk van het milieu: - voedsel => voor de mens. - zuurstof => voor planten (fotosynthese) en om te ademen. - water =>
Nadere informatie5.6. Boekverslag door K woorden 22 december keer beoordeeld
Boekverslag door K. 1768 woorden 22 december 2011 5.6 56 keer beoordeeld Vak NLT 1. De straal van de aarde is 637800000 cm. Als deze afneemt tot 0.5 cm, dan is deze in verhouding 0.5/637800000 keer de
Nadere informatieMercurius Op bijna 58 miljoen kilometer afstand van de Zon staat Mercurius. Met de Zon vergeleken is het maar een kruimeltje. Hij staat op 57 miljoen
Mercurius Op bijna 58 miljoen kilometer afstand van de Zon staat Mercurius. Met de Zon vergeleken is het maar een kruimeltje. Hij staat op 57 miljoen kilometer van de Zon en het is er dus gloeiendheet,
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde 4.1 t/m 4.6
Samenvatting Aardrijkskunde 4.1 t/m 4.6 Samenvatting door een scholier 1392 woorden 15 januari 2014 5,9 5 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Wereldwijs AARDRIJKSKUNDE PW 4.1 T/M 4.6 H 4 1 *Reliëfkaart:
Nadere informatieWerkstuk ANW Ozonproblematiek
Werkstuk ANW Ozonproblematiek Werkstuk door een scholier 2070 woorden 3 mei 1999 6,8 34 keer beoordeeld Vak ANW De term 'ozongat' is bij iedereen bekend. Maar wat is het? Hoe groot is het? Wat veroorzaakt
Nadere informatieDe meest revolutionaire momenten belicht, de momenten waarin iets gebeurde waardoor nieuwe dingen ontstonden.
De acht drempels van David Christian. De meest revolutionaire momenten belicht, de momenten waarin iets gebeurde waardoor nieuwe dingen ontstonden. De Big Bang. De sterren lichten op. Nieuwe chemische
Nadere informatieDe Zon. N.G. Schultheiss
1 De Zon N.G. Schultheiss 1 Inleiding Deze module is direct vanaf de derde of vierde klas te volgen en wordt vervolgd met de module De Broglie of de module Zonnewind. Figuur 1.1: Een schema voor kernfusie
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 7 + zonnestelsel en heelal
Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 7 + zonnestelsel en heelal Samenvatting door C. 1741 woorden 24 juni 2016 1,4 1 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Nu voor straks Natuurkunde H7 + Zonnestelsel en
Nadere informatie4 Verbranding. Bij gele vlammen ontstaat roet (4.1)
4 Verbranding Verbrandingsverschijnselen (4.1) Bij een verbranding treden altijd een of meer van de volgende verschijnselen op: rookontwikkeling, roetontwikkeling, warmteontwikkeling, vlammen, vonken.
Nadere informatieVan Astrofysica tot Kwantummechanica (Tekst gewijzigd en herzien, 22 december 2014)
Van Astrofysica tot Kwantummechanica (Tekst gewijzigd en herzien, 22 december 2014) Lieve mensen, ik heb u over de dampkring van de aarde verteld. Een dampkring die is opgebouwd uit verschillende lagen
Nadere informatieWAAROM ZIJN HEMELLICHAMEN ROND (OF NIET) / HERHALING
WAAROM ZIJN HEMELLICHAMEN ROND (OF NIET) / HERHALING Een hemellichaam is structureel stabiel, omdat er een hydrostatisch evenwicht bestaat: gravitatie en opwaartse druk zijn in evenwicht. dp = P(r) - P(r+dr)
Nadere informatie1 Leerlingproject: Kosmische straling 28 februari 2002
1 Leerlingproject: Kosmische straling 28 februari 2002 1 Kosmische straling Onder kosmische straling verstaan we geladen deeltjes die vanuit de ruimte op de aarde terecht komen. Kosmische straling is onder
Nadere informatieInleiding Astrofysica College 4 12 oktober 2015 13.45 15.30. Ignas Snellen
Inleiding Astrofysica College 4 12 oktober 2015 13.45 15.30 Ignas Snellen Ons Zonnestelsel De Aarde als een planeet De rotsachtige planeten dubbelplaneet systeem (Aarde-Maan). Vloeibaar water! oceanen
Nadere informatieDe ontbrandingstemperatuur is de laagste temperatuur waarbij een stof gaat branden
Samenvatting door een scholier 1322 woorden 21 januari 2004 5,7 92 keer beoordeeld Vak Methode NaSk Banas NASK HOOFDSTUK 7 TOETSWEEK Begrippen 7.1A Stoffen verbranden Bij verbranding kun je waarnemen:
Nadere informatieinhoud 1. Inleiding 3 2. Wat is een maan? 4 3. Het ontstaan van de maan 4. De maan en de maanden 5. Kijken naar de maan 6. Landing op de maan
De maan inhoud 1. Inleiding 3 2. Wat is een maan? 4 3. Het ontstaan van de maan 5 4. De maan en de maanden 6 5. Kijken naar de maan 7 6. Landing op de maan 8 7. Het weer op de maan 9 8. Het maanlanschap
Nadere informatie