Brein en Integriteit: Over de psychologie van macht en gezag

Transcriptie

1 Brein en Integriteit: Over de psychologie van macht en gezag Professor Mark van Vugt Department of Experimental and Applied Psychology Vrije Universiteit Amsterdam Institute for Cognitive and Evolutionary Anthropology University of Oxford

2 Publicaties Van Vugt, M., & Grabo, A. (2015). The many faces of leadership: An EP approach. Current Directions in Psychological Science. Spisak, B., Obrien, M., Nicholson, N., & Van Vugt, M. (2015). Leadership in organizations: a niche-construction perspective. Academy of Management Review Van Vugt, M., & Ronay, R. (2014). The evolutionary psychology of leadership. Organizational Psychology Review Blaker, N. M. et al. (2013). The height advantage effect in leadership. Group Processes and Intergroup Relations. Spisak, B., Dekker,, P., Kruger, M, & Van Vugt, M. (2012). Warriors and peacekeepers. PloS-One. Van Honk, Van Vugt et al. (2012). Testosterone affects cooperation. Nature. Spisak, B., Homan, A., Grabo, A., & Van Vugt, M. (2011). Facing the situation: Testing evolutionary hypotheses about leadership. Leadership Quarterly. Van Vugt, M. & Ahuja. A. (2011). Naturally Selected: The Evolutionary Science of Leadership. London: Profile/New York: Harper Collins/Toronto: Random House King, A., Johnson, D., & Van Vugt, M (2009). The origins and evolution of leadership. Current Biology Van Vugt, M. (2009). Despotism, democracy and the evolutionary dynamics of leadership and followership. American Psychologist, Van Vugt, M., & Spisak, B. R. (2008). Sex differences in leadership emergence during competitions within and between groups. Psychological Science. Van Vugt, M., Hogan, R., & Kaiser, R. (2008). Leadership, followership, and evolution: Some lessons from the past. American Psychologist, Van Vugt, M., Jepson, S., Hart, C., & De Cremer, D. (2004) Autocratic leadership in social dilemmas: A threat to group stability. Journal of Experimental Social Psychology, Van Vugt, M. and De Cremer, D. (1999). Leadership in social dilemmas: Social identification effects on collective actions in public goods. Journal of Personality and Social Psychology,

3 Macht versus Leiderschap (A) U heeft 10 Euro die U kunt verdelen tussen Uzelf en een andere persoon. Hoeveel geeft U aan de ander? Dictator game (B) De ander kan bepalen of hij/zij het aanbod accepteert. Zo niet dan krijgt geen van beide iets. Hoeveel geeft U de ander? Ultimatum game

4 Leiderschap vereist empathie

5

6 Het geheugen van de leider

7 Evolutionaire Leiderschaps Theorie (ELT) De mens is een apensoort en derhalve een groepsdier (Darwin, 1859) ~ 60 miljoen jaar Het mensenbrein is sociaal (netwerken van individuen) ~ 2,5 miljoen jaar Mean Group Size Humans Leiderschap nodig om sociale groepen te coordineren Pas sinds de landbouwrevolutie zijn er structurele leiders ~ 10,000 jaar Neocortex Ratio

8 Leiderschap komt veelvuldig voor in het dierenrijk: Scout leiders bij bijen Leraren bij mieren Brutale leiders bij vissen Wijze leiders bij olifanten Krijgs leiders bij chimpansees

9 Mismatch

10 Gesignaleerde problemen op werkvloer Baas Integriteit Autonomie Werkdruk Zingeving

11 De Klokkenluider: Persoon die je inwerkt zegt dat het gangbaar is om bij een nieuw afgesloten overeenkomst een bemiddelingsvergoeding op te strijken, deze staat niet op de factuur, en het is zeer onwaarschijnlijk dat je baas niets van dergelijke praktijken afweet. Wat doe je? De Integriteitstest

12 Integriteitstest: Wat doe je? Rapporteer Doe niets Rapporteer 5-5 Doe niets 10 0

13 Integriteitsrisico s Macht Normen Testosteron Persoonlijkheid STOPs

14 Wat doet macht? Denk aan een gebeurtenis uit uw leven waarin U zich machtig voelde en U de baas was over anderen/anderen waren de baas over U. Wilt U nu de hoofdletter E op uw voorhoofd tekenen?

15 Macht vermindert empathie Verkeerde E Machtig: 33% Niet Machtig: 12%

16 Wat kies je?

17 Testosterone voorspelt leiderschapsstijl

18 Op welke kandidaat zou U stemmen als president van uw land? Situatie: in oorlog Uw land Taminia is in oorlog met het buurland Robania. Het is een agressieve oorlog en uw land is niet bereid toe te geven. Situatie: in vrede Uw land Taminia heeft een lange vreedzame relatie met het buurland Robania. Deze vreedzame alliantie moet worden bewaard. (A) (B)

19 Bij dreiging kiezen we voor mannelijke leider percentage of 50 votes war peace masc fem Mannelijk (Masc) Vrouwelijk (Fem) scenario

20 Bert fraudeert vaker dan Annelies Kop: 10 euro Munt: Niets Mannen: 75% Kop Vrouwen: 50% Kop

21 Persoonlijkheid: HEXACO Ik zou in de verleiding gebracht worden om gestolen waren te kopen als ik in financiële nood zou zitten Ik heb het liefst succesvolle mensen met veel status als vrienden Soms heb ik het gevoel dat mensen zoals ik boven de wet zouden moeten staan Ik krijg het vaak voor elkaar dat mensen mij helpen door hen het gevoel te geven dat ze me iets schuldig zijn

22 STOPs tegen Integriteitsrisico s Feedback Kritiek Spot Roddel Vervanging Weggaan

23 Lessen uit de evolutie over leiderschap en integriteit Let op de machtskloof: Voer STOPs in. Laat bijvoorbeeld ondergeschikten hun managers beoordelen Beoordeel leiders niet (alleen) op hun uiterlijk: Glazen plafond als overblijfsel van evolutionaire geschiedenis. Houd het klein, informeel en egalitair: Maak leiderschap persoonlijk en vind nieuwe manieren om volgers te binden - sociale media. Heb toegevoegde waarde: Ontwikkel je gezag, mensen volgen leiders, geen managers.

24 DANK! Geïnteresseerd in deelname VU leiderschap en integriteitsonderzoek?