De Natuurlijke Leider: Van Macht naar Gezag

Transcriptie

1 De Natuurlijke Leider: Van Macht naar Gezag Professor Mark Van Vugt Department of Social and Organizational Psychology VU University Amsterdam Institute for Cognitive and Evolutionary Anthropology University of Oxford

2 Voor welke baas zou U liever werken? Larry, de CEO van dit bedrijf, heeft zichzelf zojuist een bonus van 1 miljoen dollar gegeven. Hij is een verwoed verzamelaar van luxe auto s en mooi jachten en is net begonnen aan zijn derde huwelijk met een 20 jaar jongere vrouw. John, de CEO van dit bedrijf, heeft zichzelf een jaarsalaris van 1 dollar gegeven. Niet omdat het slecht gaat met het bedrijf. Het gaat juist heel goed. John heeft eigenlijk alles al heeft wat hij wenst in het leven en heeft daarom besloten af te zien van een salaris.

3 Publicaties Van Vugt, M., & Ronay, R. (2014). The Evolutionary psychology of Leadership. Organizational Psychology Review Ohlsen, G., van Zoest, W., van Vugt, M. (2013). Gender and facial dominance in gaze cuing. Plos-One Van Vugt, M., & Wildschut, M. (2012). Gezag: De wetenschap van macht, gezag, en leiderschap. Bruna/Arbeiderspers. Van Honk, J., Van Vugt, M. Et al., (2012). On the impact of testosterone on cooperation. Nature. Spisak, B. et al., (2012). Facing the situation. Leadership Quarterly. Van Vugt, M. & Ahuja. A. (2010). Selected: Why some lead, why others follow, and why it matters. London: Profile/New York: Harper Collins Gillet, J., Cartwright, E., Van Vugt, M. (2010). Selfish or servant leadership: Testing evolutionary predictions. Personality and Individual Differences King, A., Johnson, D., & Van Vugt, M (2009). The origins and evolution of leadership. Current Biology Van Vugt, M. (2009). Despotism, democracy and the evolutionary dynamics of leadership and followership. American Psychologist, 64, Van Vugt, M. (2008). Follow me: The origins of leadership. New Scientist, 14 June, 2660 Van Vugt, M., & Spisak, B. R. (2008). Sex differences in leadership emergence during competitions within and between groups. Psychological Science. Van Vugt, M., Hogan, R., & Kaiser, R. (2008). Leadership, followership, and evolution: Some lessons from the past. American Psychologist, 63, Wilson, D. S., Van Vugt, M., & O'Gorman, R. (2008). Multilevel selection theory and major evolutionary transitions: Implications for Psychological Science. Current Directions in Psychological Science. Van Vugt, M., Jepson, S., Hart, C., & De Cremer, D. (2004) Autocratic leadership in social dilemmas: A threat to group stability. Journal of Experimental Social Psychology, 40, Van Vugt, M. and De Cremer, D. (1999). Leadership in social dilemmas: Social identification effects on collective actions in public goods. Journal of Personality and Social Psychology, 76,

4 Leiderschap maakt het verschil! Goed leiderschap levert kwaliteit (en redt mensenlevens): CEO verantwoordelijk voor 14% van de variatie in bedrijfswinst Strijd om Zuidpool (Scott vs. Amundsen) Maar... 2/3 van medewerkers noemt hun baas als belangrijkste stressfactor!

5

6 Evolutionaire Leiderschaps Theorie (ELT) De mens is een apensoort en derhalve een groepsdier (Darwin, 1859) ~ 60 miljoen jaar Het mensenbrein is sociaal (netwerken van individuen) ~ 2,5 miljoen jaar Mean Group Size Humans Leiderschap nodig om steeds grotere groepen te kunnen coordineren Neocortex Ratio Pas sinds de landbouwrevolutie zijn er structurele leiders ~ 10,000 jaar

7 Wij hebben geen managersbrein

8 MYTHEN EN WAARHEDEN OVER LEIDERSCHAP EN TOEZICHT Stelling 1: Leiderschap is uniek menselijk

9 MYTHEN EN WAARHEDEN ONWAAR Voor leiderschap heb je weinig hersenen nodig!

10 Leiderschap komt veelvuldig voor in het dierenrijk: Scout leiders bij bijen Leraren bij mieren Brutale leiders bij vissen Wijze leiders bij olifanten Krijgs leiders bij chimpansees Welk dier neemt de leiding?

11 MYTHEN EN WAARHEDEN OVER LEIDERSCHAP EN TOEZICHT Stelling 2: Leiderschap = Dominantie

12 MYTHEN EN WAARHEDEN Stelling 2: ONWAAR Leiderschap is Overtuiging

13 Onze familieleden

14 De alfa is geen natuurlijke leider! 68pOE

15 Spel U heeft 10 Euro die U kunt verdelen tussen Uzelf en een andere persoon. Hoeveel geeft U aan de ander? ( dictator spel) Of.. De ander kan bepalen of hij/zij het aanbod accepteert. Zo niet dan krijgt geen van beide iets. Hoeveel geeft U de ander? ( ultimatum spel)

16 Leiderschap vereist empathie

17 Testosterone geen voorspeller van leiderschap

18 Test Denk aan een gebeurtenis uit uw leven waarin U zich machtig voelde en U de baas was over anderen. Wilt U nu de hoofdletter E op uw voorhoofd tekenen? OF anderen waren de baas over U.

19 Macht vermindert empathie Denk aan een gebeurtenis uit uw leven waarin U zich machtig voelde en de baas was over anderen. Foute E : Macht: 33% Geen Macht: 12%

20 MYTHEN EN WAARHEDEN OVER LEIDERSCHAP Stelling 3: We kiezen onze leiders op basis van hun competenties

21 MYTHEN EN WAARHEDEN OVER LEIDERSCHAP ONWAAR Leiderschap en Mismatch

22

23 Onwaar: Leiderschap en Mismatch Attractiveness as Leader 4 3 short tall 2 1 John Mary leadership style

24 Op welke kandidaat zou U stemmen als president van uw land? Situatie: in oorlog Uw land Taminia is in oorlog met het buurland Robania. Het is een agressieve oorlog en uw land is niet bereid toe te geven. Situatie: in vrede Uw land Taminia heeft een lange vreedzame relatie met het buurland Robania. Deze vreedzame alliantie moet worden bewaard. (A) (B)

25 Op welke kandidaat zou U stemmen als president van uw land? percentage of 50 votes war peace masc fem Masculien Feminien scenario

26 MYTHEN EN WAARHEDEN OVER LEIDERSCHAP EN TOEZICHT Stelling 5: Toezicht houden zit niet in onze genen

27 MYTHEN EN WAARHEDEN WAAR: Ons brein is niet geevolueerd om toezicht te houden op zaken buiten ons eigenbelang

28 Wat doe je? Kijkt Toe Kijkt Niet Toe Kijk Toe 5-5 Kijk Niet Toe 10 0

29 Wat doe je?

30 Lessen uit de evolutie over leiderschap en toezicht Heb toegevoegde waarde: Mensen volgen leiders, geen managers. Houd het klein, informeel en egalitair: Maak leiderschap persoonlijk en vind nieuwe manieren om volgers te binden - sociale media. Let op de machtskloof: Voer STOP s in. Laat bijv. ondergeschikten hun managers beoordelen. Beoordeel leiders niet (alleen) op hun uiterlijk: Glazen plafond als overblijfsel van evolutionaire geschiedenis. Maak toezichthouders meer (persoonlijk) verantwoordelijk

31 DANK! Geïnteresseerd in deelname leiderschapsonderzoek?