- PRAKTISCHE AANBEVELING CSS05 - AKOESTISCH COMFORT

Transcriptie

1 - - AKOESTISCH COMFORT Diverse vrzieningen vr akestische crrectie en islatie in de gebuwen verhgen het welzijn van de bewners. PRINCIPES BENADERING Akestisch cmfrt is een element van de binnenruimten dat vaak ver het hfd wrdt gezien. Tch hudt het nauw verband met het geestelijke welzijn van de bewners en de prductiviteit van de werknemers. Een ged akestisch cmfrt zrgt vr een prettiger leefklimaat en bevrdert de relaties tussen de bewners van een gebuw. Integendeel kan een slecht akestisch cmfrt nadelige gevlgen hebben vr de gezndheid (zenuwachtigheid, stress, slaapstrnissen, vermeidheid). AANPAK De keuze van geluidscrrigerende en geluidsislerende materialen is afhankelijk van de aard van het geluid en van het vereiste akestische cmfrt in een bepaalde ruimte. Hun tepassing is geen sinecure en met zrgvuldig wrden vrbereid en uitgeverd m zwakke punten te vermijden, want vrkmen is gemakkelijker dan genezen. Vergeet niet dat daar waar de lucht dr kan, k het geluid dr kan en dat plaatselijke geluidstrillingen zich drheen alle verdiepingen van een structuur kunnen vrtplanten. Verschillende aanbevelingen van de praktische handleiding bieden een directe f indirecte plssing vr het prbleem van akestisch cmfrt: De nderhavige fiche CSS05 "Akestisch cmfrt" beschrijft de ruimtelijke en buwkundige principes vr het akestische ntwerp van gebuwen en bevat de cnstructieprincipes en - plssingen vr de samenstelling en uitvering van akestische elementen. MAT05 "Thermische islatie: geznde en eclgische materialen kiezen": deze fiche beschrijft alle thermische islatiematerialen en hun kenmerken. Vele van die materialen kunnen eveneens dienen vr het akestische cmfrt. Vr een classificatie van de islatiematerialen vlgens hun intrinsieke aard, kunt u dus het beste die fiche raadplegen. MAT11 "Akestische islatie": geeft vr elke akestische plssing de materialen met een gunstige milieubalans. Behalve cmfrt, biedt de aandacht vr akestiek eveneens de mgelijkheid m een geluidslandschap te scheppen dr middel van ruimtelijke inrichtingen (het rdenen en het creëren van afstand t..v. bjecten, enz.), de gemetrie van een ruimte, en de aard en textuur van de materialen. BLZ. 1 VAN 22 AKOESTISCH COMFORT - JULI 2010

2 DE BASISBEGRIPPEN > Definitie van klank Een zuivere tn is een trilling die zich in een elastisch milieu vrtplant (lucht, water, een vaste stf) en kenmerkt zich dr een frequentie (het aantal trillingen per secnde), een amplitude (geluidsniveau f vlume) en een duur. Afhankelijk van hun frequentie, wrden de tnen in 3 categrieën ingedeeld: De lage tnen (frequenties lager dan 100 Hz = lage frequentie) De middentnen (frequenties van 100 Hz tt 2 khz = middenfrequentie) De hge tnen (frequenties hger dan 2 khz = hge frequentie) In gebuwakestiek neemt men traditineel een frequentie-interval in aanmerking begrepen tussen 100 Hz en 5 khz. De gemiddelde geveligheid van het menselijk r is begrepen tussen 20 Hz en 20 khz. > Geluidsmeting Geluid wrdt gemeten in decibels (db), een lgaritmische meeteenheid, wat betekent dat: de ptelling van twee identieke geluidsbrnnen gelijk is aan een stijging van 3 db (50 db + 50 db = 53 db) de vermenigvuldiging van de geluidsterkte met 10 gelijk is aan een stijging van 10 db. (50 db x 10 = 60 db) bij twee geluiden met verschillend geluidsniveau van minstens 10 db, het hgste geluid het laagste maskeert, wat men het maskeringseffect nemt. (50 db + 60 db = 60 db) Het geluidsniveau wrdt gemeten met een "geluidsmeter", die de energie van het geluid mzet in elektrische spanning. Definitie van db(a), db(b): Het menselijk r is bijznder, in die zin dat het vr een zelfde geluidsniveau (db) afhankelijk van de frequentie (Hz), een verschillende luidheid waarneemt. Om met deze karakteristiek rekening te huden, wrden filters tegepast m het geluidsniveau afhankelijk van de frequenties te wegen, waarmee de isfnen het geluidsniveau in fysilgische grtheden en niet langer uitsluitend in fysische grtheden kunnen afbeelden. De meest tegepaste filter is de A-filter, die vereenstemt met een waargenmen geluidsniveau van 40 db vr een zuivere tn met een frequentie van 1 khz. Het geluidsniveau uitgedrukt in db(a) is representatief vr de werkelijke waarneming dr het menselijk r. (De B-filter stemt vereen met een waargenmen geluidsniveau van 70 db vr een zuivere tn met een frequentie van 1 khz.) > Definitie van geluid Geluid is een luchttrilling en kenmerkt zich dr zijn frequentie, zijn sterkte en zijn duur. Het is een cmplexe mengeling van zuivere tnen met veelvuldige frequenties en van verschillende amplitude. Geluid wrdt geasscieerd met elke naangename, strende f ngewilde gewaarwrding (vb. geluid van een vliegtuig, van een machine, van spraak, enz.). > Vrtplanting van geluid Hier wrdt bedeld de weg die de glf, vrtgebracht dr de geluidsbrn, aflegt m ns r te bereiken. De vrtplantingssnelheid van een geluidsglf is afhankelijk van de mgeving waarin de glf ntstaat, in de lucht is dat 340 m/s. In een pen akestische ruimte btst het geluid p geen enkel bstakel en zijn sterkte neemt af naargelang het zich van de geluidsbrn verwijdert. De vrplanting gebeurt in een vrij veld. In een bebuwde mgeving btst het geluid p veel bstakels die het geluid nu eens absrberen en dan weer weerkaatsen. Op een bepaalde afstand van de wanden kan het geluidsniveau vrijwel hetzelfde zijn in alle punten. De vrtplanting gebeurt in een zgenaamd verstriend veld. BLZ. 2 VAN 22 AKOESTISCH COMFORT JULI 2010

3 > Srten geluid in een gebuw Luchtgeluid, zwel binnen als buiten, (geluid dat in de lucht wrdt pgewekt en dat zich in de lucht vrtplant): stemmen, muziek, aut s, vliegtuigen, enz. Cntactgeluid (geluid dat wrdt pgewekt dr het cntact met een bestanddeel van het gebuw en dat zich drheen dit bestanddeel vrtplant): vetstappen, werktuigen, enz. Technisch geluid: ventilatie, verwarmingsketel, enz. NB: De vrtplantingswegen via de structuur van een gebuw f via de lucht meten als een geheel in aanmerking wrden genmen. Bijvrbeeld, wanneer ik in mijn appartement p en neer spring, hren de benedenburen een cntactgeluid, terwijl mijn medebewners een luchtgeluid hren. Z met de akestische strategie meestal rekening huden met een gelijktijdige interactie tussen luchtgeluid en cntactgeluid. Dat is nder meer het geval bij het vrbijrijden van een trein (geluid + de trillingen van de trein). > Gedrag van het geluid in het gebuw Vrtplanting Absrptie Weerkaatsing Wanneer een luchtgeluid met een (verticale f hrizntale) wand in aanraking kmt, kunnen drie reacties ptreden: weerkaatsing van het geluid p de wand absrptie van het geluid dr de wand vrtplanting van het geluid drheen de wand Men nderscheidt de vlgende types van geluidsvrtplanting: directe vrtplanting drheen de wanden (gevel, vler, binnenmuur, enz.) indirecte vrtplanting dr de zijwanden, afhankelijk van de aansluitingen tussen de zijwanden en de scheidingswand parasitaire vrtplanting ten gevlge van luchtlekken (barsten, gebrekkige luchtdichting, enz.) > Akestische crrectie en akestische islatie Het gewenste akestisch cmfrt kan, afhankelijk van het geval, de uitvering vereisen van een akestische crrectie en/f van een akestische islatie binnen een lkaal f tussen twee f meer lkalen van een gebuw: Men spreekt van akestische crrectie wanneer het absrptie- en weerkaatsingvermgen van één f meer wanden wrden gecrrigeerd dr een aanpassing van hun textuur, hun reliëf, hun gemetrie en hun bekledingsmaterialen. Men spreekt van akestische islatie wanneer plssingen wrden tegepast die de vrtplanting van het geluid drheen de wanden beperken dr een aanpassing van de structuur van de wanden. > Gedrag van de materialen Geluiddempingsindex R: De mate waarin een materiaal tegen de vrtplanting van luchtgeluid isleert, wrdt uitgedrukt dr zijn geluiddempingsindex R (db). Die wrdt in een labratrium gemeten en stemt vereen met het verschil tussen de geluidsdrukniveaus in de emissie- en de ntvangstruimte. Massawet: De geluiddempingsindex varieert afhankelijk van de geluidsfrequentie en de massa van het materiaal: een geluiddempingsindex van ± 40 db vr een wand van 100 kg/m², stijgt met 4 db indien de massa verdubbelt (de "massawet") f indien de frequentie verdubbelt. Kritische frequentie en resnantiefrequentie: Deze twee frequenties stemmen vereen met twee trillingswijzen van een hmgene wand. BLZ. 3 VAN 22 AKOESTISCH COMFORT JULI 2010

4 De resnantiefrequentie situeert zich in de lage frequenties. Wanneer de resnantiefrequentie wrdt bereikt, daalt de akestische islatie van de wand. He stijver het materiaal, he grter de daling van de akestische islatie. De kritische frequentie situeert zich in de hge frequenties. Indien de kritische frequentie zich in de gevelige zne van het gehr situeert (bijvrbeeld de frequentie van de spraak), kan de daling van de islatie erg hinderlijk zijn. > Nagalmtijd De nagalmtijd is de tijd die verlpt tussen de weerkaatsing van de geluidsglf p de wand en de afzwakking van het geluidsniveau. Die tijd wrdt gemeten in verhuding tt een afzwakking van het geluidsniveau met 60dB en varieert vlgens de gemetrie en de wandbekleding van het lkaal. Geluid in een lkaal wrdt pgesplitst in direct geluid en weerkaatst geluid. Om te zrgen vr akestisch cmfrt in een lkaal, met het weerkaatste geluid wrden beperkt. PRINCIPES VAN AKOESTISCHE CORRECTIE > Aanpassing van de weerkaatsende en absrberende ppervlakken De testand van het ppervlak en de samenstelling van de wanden (muren, plafnds, vleren) van een ruimte, bepalen in grte mate haar akestische kenmerken. Afhankelijk van de bestemming van een lkaal, meten afwisselend gladde weerkaatsende wanden (bijvrbeeld bepleisterde muren) en absrberende wanden (bijvrbeeld een geperfreerde vrzetwand bekleed met islatiemateriaal) wrden uitgeverd. Om tussen twee weerkaatsende parallelle muren een "pingpng"-effect te vermijden, met een van de beide wanden met een absrberend materiaal wrden bekleed. Behalve de wanden, kunnen ng andere elementen de nagalm beperken: akestische schermen, stffen (tapijt, spanplafnd, enz.), maar eveneens meubilair. De tepasselijke akestische reglementering vr residentiële gebuwen vereist de afzwakking van nagalm in gemeenschappelijke delen zals gangen en trappenhuizen. > De gemetrie van de lkalen Afhankelijk van de bestemming van het lkaal, wrden afmetingen aanbevlen die de akestiek bevrderen. Een regelmatige gemetrie kan naangenaam zijn vr de akestiek van een lkaal. Vandaar het belang m de verhudingen tussen hgte / lengte / breedte zrgvuldig te verwegen. Te vermijden verhudingen: (h, b, l) = (x, nx, nx) Kwaliteit hgte factr x factr y Tabel: Afmetingsverhudingen van Luden BLZ. 4 VAN 22 AKOESTISCH COMFORT JULI 2010

5 PRINCIPES VAN AKOESTISCHE ISOLATIE > Oplssingen p het niveau van de ligging De schikking van rijwningen f van vrijstaande wningen, al dan niet met mheiningsmuur, alsk de inrichting van bufferznes tussen de geluidsbrn en het gebuw, beïnvleden de wijze waarp het geluid de ruimten bereikt waar men kalmte wenst. > Beperking van scheidingsppervlakten Elke vierkante meter scheidingsmuur f -vler tussen aangrenzende ruimten vertegenwrdigt een extra geluidsdrager. He grter die scheidingsppervlakten, he sterker de geluidsvrtplanting. > Spelen met massa Vlgens de "massawet" geldt het principe: he zwaarder het materiaal (dicht en dik), he beter het isleert. Dat principe wijst p het belang van massieve materialen in de buwkundige akestiek. De aanwezigheid van massa is vral efficiënt vr het dempen van luchtgeluid, drdat de geluidsglven een massief materiaal meilijker kunnen den trillen. > Faseverschuiving van de glven Het geluidsspectrum bestaat uit een reeks van verschillende frequenties en glflengtes. Elk materiaal absrbeert dr zijn fysische eigenschappen en zijn massa een selectief gedeelte van die glven. De uitvering van een akestisch geheel met hetergene lagen is dus bijznder efficiënt m het geluid in al zijn fasen te absrberen. Het gaat erm de dikte en de vlumieke massa van de tegepaste materialen in het akestisch element te variëren. Dit nemt men het massa-veer-massaprincipe > Luchtdichting Luchtdichting is de allerbelangrijkste strategie. De effecten van de verschillende tegepaste akestische islatiemiddelen zijn niet ptelbaar: het zwakste punt van een wand bepaalt zijn akestische prestatie. Een gat, een spleet, een kkerdrver, een slechte uitvering van het vegwerk rnd een raamwerk f een barst, kan de gehele akestische uitvering van een wand teniet den. Een maximale dichting en hmgeniteit zijn dus een eerste vereiste m het risic van geluidslekken te beperken. Het principe is eenvudig: daar waar de lucht dr kan, kan k het geluid dr. Een gede akestische islatie vereist dus ndzakelijkerwijs een gede luchtdichting, die echter niet ten kste mag gaan van een geznde ventilatie van de lkalen (zie hierver de praktische aanbevelingen CSS07: "Gede luchtkwaliteit garanderen in elk lkaal", CSS14: "Manuele ventilatie z ged mgelijk rganiseren" en ENE23: "energie-efficiënte luchtverversingssystemen"). > Akestische ntkppeling Om de vrtplanting van geluidstrillingen te vermijden, meten aanpalende buwelementen (scheidingswand en vler, muur en vler, leidingen en muur, enz.) z veel mgelijk met sepele vegen van elkaar wrden ntkppeld. Die ntkppeling kan bijvrbeeld wrden uitgeverd met uitzettingsvegen, "trilvaste nppen", enz. Gevelige ruimten kunnen vlgens het "ds-in-ds"-principe wrden geïsleerd. INDICATOREN Het geluidsniveau geeft het geluid weer p een specifiek mment p een specifieke plaats en kan in de tijd variëren. De pijngrens bedraagt 80 db (A) (vb. een grasmaaier), bven 100 db (A) wrdt het gevaarlijk (vb. een pneumatische brhamer), en bven 120 db (A) is het nhudbaar (vb. de sirene van een ambulance). De dagelijkse bltstelling geeft het geluidsniveau weer dat een persn een hele dag lang cnstant kan verdragen. Het betreft een meer dan subjectieve waardering van het lawaai, en er wrdt gewerkt met twee niveaus akestisch kmfrt, nrmaal f hg, vlgens een tevredenheidspercentage. Dit verwijst naar de nrm NBN S (zie verder) vr wngebuwen. BLZ. 5 VAN 22 AKOESTISCH COMFORT JULI 2010

6 Een nrmaal cmfrt begt 70% van de gebruikers tevreden te stellen, tegen een nrmale kstprijs. Het nrmaal cmfrt kmt ngeveer vereen met de subcategrie "a" van de ude nrm. Een verhgd cmfrt begt 90% van de gebruikers tevreden te stellen. Deze eis vergt de realisatie van een akestische studie en vral de uitdrukkelijke wens van de buwheer m dat niveau van cmfrt te halen. DOELSTELLINGEN Minimaal: De naleving van de geldende nrmen (zie uitvering wetgeving) NB: nrmaal akestisch cmfrt. Aangeraden: De efficiënte uitvering van de details (zwevende vlerplaat, ntkppeling, enz.). Ga na f de aanpak in de gegeven mstandigheden tereikend is en f er geen extra maatregelen ndig zijn. NB: verhgd akestisch cmfrt. Optimaal: De tepassing, zwel p het niveau van het ntwerp als van de uitvering, van alle mgelijke plssingen m de gebruikers van een gebuw een maximaal akestisch cmfrt te bieden. OVERZICHT VAN DE VERSCHILLENDE VOORZIENINGEN AKOESTISCHE CORRECTIE Vrziening Absrberend materiaal Vleren Muren Gevelige elementen Plafnds / Daken Vensters Technische installaties - Dempingspaneel Resnatr AKOESTISCHE ISOLATIE Gevelige elementen Vleren Muren Vrzieningen Geluidsbrn Geluidsvrtplanting directe indirecte parasitaire Ondervler C * Zwevende vlerplaat C * Ontkppeld verlaagd plafnd L * Massieve muur L * Vrzetwand L - * Lichte scheidingswand L * Dubbele muur L * Onafhankelijke gemene muur / L wning * Onafhankelijke gemene muur / L appartement * Onafhankelijke gemene muur / L appartement met vrzetwand * Daken Geïsleerd zadeldak L * BLZ. 6 VAN 22 AKOESTISCH COMFORT JULI 2010

7 Geïsleerd plat dak L * Ramen Technische uitrustingen Raam met nrmale geluidsislatie L - * Raam met verhgde geluidsislatie L * Trilvaste blkken T * Trilvaste phanging T - * Akestische behuizing T - - * Tebehren: - Islatiemf - Drukregelaar T * zeer efficiënte vrziening L luchtgeluid vrij efficiënte vrziening T Geluid vrtgebracht dr een technische installatie vrziening als laatste redmiddel C Cntactgeluid * de prestatie van de vrziening is afhankelijk van de uitveringskwaliteit - de vrziening heeft geen enkel nut ELEMENTEN VOOR EEN DUURZAME KEUZE TECHNISCHE ASPECTEN > Geluidsbrnnen Dr het geluid aan de brn te beperken, zijn minder reparaties ndig en bijgevlg minder investeringen vr akestische islatie. > Structurele belasting en bendigde ruimte Bij de tepassing van een akestische strategie rijst de vraag van het structureel vermgen van het gebuw. In geval van twijfel kan bij renvatiewerken, afhankelijk van de geluidshinder, de keuze van een licht islatiesysteem een verstandige keuze zijn. MILIEUASPECTEN > Eclgische materialen Vr de meeste islatiematerialen zijn eclgische materialen beschikbaar. Die aspecten wrden vr elke plssing uiteengezet in de aanbeveling MAT 11 "Akestische islatie: kies geznde materialen met een gunstige milieubalans". ECONOMISCHE ASPECTEN > Prductiviteit p het werk Een wand met een gede buwkundige akestiek vertegenwrdigt een meerkst die in vergelijking met de verbeterde prductiviteit p het werk de meite waard is. > Bestendige huurders Een ged akestisch cmfrt verhgt de bestendigheid van de huurders. Een slecht akestisch cmfrt is immers vaak een reden m te verhuizen. > Vruitzien versus crrigeren Het akestische cmfrt van een gebuw vereist het nemen van maatregelen in een z vreg mgelijk stadium van het prject, bij de prgrammering en het vrntwerp, want crrectieve islatiewerken achteraf zijn duurder en meilijker uit te veren. > Premies Vr smmige akestische islatiewerken bij renvaties, biedt het Brussels Gewest financiële tegemetkmingen. Meer infrmatie hierver is beschikbaar p de website van Leefmilieu Brussel ( BLZ. 7 VAN 22 AKOESTISCH COMFORT JULI 2010

8 SOCIALE EN CULTURELE ASPECTEN > Gevlgen van geluid p de gezndheid Op lange termijn kan geluidshinder schadelijk zijn vr de gezndheid (stress, vermeidheid, enz.). Akestisch cmfrt zrgt dus vr een betere leefkwaliteit van de bewners van een gebuw. > Relaties met de buren en p het werk Een efficiënte akestische islatie tussen de wningen zrgt eveneens vr betere relaties met de buren. Op berepsniveau bevrdert akestisch cmfrt het werkklimaat en de prductiviteit van de werknemer. > Relativiteit, aanpassing en maskering Geluid blijft een indicatr van ruimtelijke gewaarwrding, de aanwezigheid van iemand, de sfeer buitenshuis. Als men zich te sterk van het buitengeluid isleert, kan het gebeuren dat het binnengeluid als hinderlijker wrdt ervaren. Dit kan eveneens nze tlerantiedrempel wijzigen en bijgevlg de verstandhuding tussen persnen, hun aanpassing aan een plaats f bepaalde situaties. Een maskering van het geluid p gegeven mmenten kan in smmige situaties gunstig zijn. DE JUISTE KEUZE MAKEN Om een efficiënte en cherente plssing te kiezen, is het belangrijk dat men het te te passen akestische islatiesysteem in zijn geheel bekijkt. > Cmprmis Een efficiënte akestische islatie heeft zeker een impact p het budget, maar verzekert een gede leefkwaliteit vr de bewners van het gebuw. Het akestische basiscmfrt vertegenwrdigt een cmprmis tussen de gestelde criteria, het dr de bewners gewenste akestisch cmfrt en de technische en ecnmische haalbaarheid. > Thermische islatie en akestische islatie Smmige thermische islatiematerialen kunnen eveneens bijdragen tt de akestische islatie, vr zver ze ged zijn gekzen en drdacht uitgeverd. Een dergelijke plssing hudt een zekere kstenbesparing in. Tch is het niet z dat thermische islatie de fact een akestisch cmfrt biedt. Z met men tezien p een crrecte uitvering van de eerder vermelde akestische strategieën (massa, faseverschuiving, luchtdichting, akestische ntkppeling). > Akestische crrectie isleert niet tegen geluid De aanwezigheid van absrberende materialen in een appartement, verbetert niet het dr de buren waargenmen geluidsniveau. Hewel de geluidsesthetiek erdr wrdt verbeterd, kan akestische crrectie niet als een akestische islatie f demping van luchtgeluiden en impactgeluiden wrden tegepast. UITVOERING GEMEENSCHAPPELIJKE PUNTEN VOOR ALLE VOORZIENINGEN WETGEVING De vlgende nrmen zijn van tepassing: De nrm NBN S (1977) vr de akestische criteria. De nrmen EN ISO 140 (delen 1 tt 6) vr de meetmethdes. De nrm EN ISO 717 (delen 1 en 2) vr de eengetalsaanduidingen (akestisch gemiddelde). De nrm EN ISO vr de rekenmethdes. > Criteria van de nieuwe akestische nrm NBN S Deze nrm is van tepassing p alle wngebuwen (huizen en appartementen) waarvr een aanvraag tt stedenbuwkundige vergunning is ingediend (vr nieuwbuw f renvatie) na 1 februari BLZ. 8 VAN 22 AKOESTISCH COMFORT JULI 2010

9 Ze bepaalt de criteria waaraan de islatie van een afgewerkt gebuw met vlden met betrekking tt lucht- en cntactgeluiden, geluiden vrtgebracht dr technische installaties en nagalm in bepaalde ruimten. Die criteria wrden geannuleerd indien specifieke wettelijke bepalingen van tepassing zijn (vb. gevels in de nabijheid van een luchthaven). Bij renvatiewerken is het niet altijd mgelijk m aan de hger vermelde criteria te vlden. De ntwerper met de buwheer dan, schriftelijk en vóór het begin van de werkzaamheden, p de hgte stellen van het mgelijke gebrek aan een nrmaal akestisch cmfrt. Het nrmale akestisch cmfrt stemt min f meer vereen met de subcategrie "a" van de ude nrm. Het verhgde akestisch cmfrt vereist de uitvering van een akestische studie. Criteria vr luchtgeluidsislatie Emissieruimte buiten de wning Elke ruimte Elke ruimte van een nieuwe rijwning Emissieruimte binnen de wning Ontvangstruimte binnen de wning Elke ruimte, uitgeznderd de technische lkalen f de hal Elke ruimte van een nieuwe rijwning, uitgeznderd het technische lkaal Ontvangstruimte binnen de wning Nrmaal akestisch cmfrt ( ) DnT,w 54 db DnT,w 58 db Nrmaal akestisch cmfrt ( ) Verhgd akestisch cmfrt ( ) DnT,w 58 db DnT,w 62 db Verhgd akestisch cmfrt ( ) Kamer, keuken, wnkamer Slaapkamer DnT,w 35 db DnT,w 43 db DnT,w drukt de gewgen gestandaardiseerde akestische islatie uit Criteria vr cntactgeluidsislatie Emissieruimte buiten de wning Elke ruimte Elke ruimte, uitgeznderd de slaapkamer Emissieruimte binnen de wning Ontvangstruimte binnen de wning Elke ruimte, uitgeznderd de technische lkalen f de hal Slaapkamer Ontvangstruimte binnen de wning Nrmaal akestisch cmfrt ( ) L nt,w 58 db L nt,w 54 db Nrmaal akestisch cmfrt ( ) Verhgd akestisch cmfrt ( ) L nt,w 50 db L nt,w 50 db Verhgd akestisch cmfrt ( ) Kamer, keuken, wnkamer Slaapkamer / L nt,w 58 db L nt,w drukt het gewgen cntactgeluidsdrukniveau uit. Let wel dat hier geldt: he lager het cijfer, he beter het akestische cmfrt. Criteria vr gevelislatie Type 1 60 db - Platteland/rustige stadsstraten Nrmaal akestisch cmfrt ( ) Verhgd akestisch cmfrt ( ) Akestisch cmfrt in de wnkamer, keuken Dtr,wi 30 db Dtr,wi 30 db Akestisch cmfrt in de slaapkamers Dtr,wi 30 db Dtr,wi 30 db Type 2 60 db tt 65 db - Stadsstraten met een nrmaal verkeer Akestisch cmfrt in de wnkamer, keuken Dtr,wi 30 db Dtr,wi 32 db Akestisch cmfrt in de slaapkamers Dtr,wi 32 db Dtr,wi 35 db Type 3 65 db tt 70 db - Straten met een druk, langzaam verkeer BLZ. 9 VAN 22 AKOESTISCH COMFORT JULI 2010

10 Akestisch cmfrt in de wnkamer, keuken Dtr,wi 34 db Dtr,wi 36 db Akestisch cmfrt in de slaapkamers Dtr,wi 36 db Dtr,wi 39 db Type 4 70 db en meer - Straten met een zeer druk verkeer Akestisch cmfrt in de wnkamer, keuken Dtr,wi 38 db Dtr,wi 40 db Akestisch cmfrt in de slaapkamers Dtr,wi 40 db Dtr,wi 42 db Dtr,wi drukt de gewgen gestandaardiseerde akestische islatiefactr uit. Elke gevel met aan deze criteria vlden. Indien twee gevels naar een zelfde znetype geriënteerd zijn, met de akestische islatiefactr met 2 db wrden verhgd. Criteria vr technisch geluid Akestische criteria vr technische installaties Gewn akestisch Verhgd akestisch cmfrt ( ) cmfrt ( ) Mechanische ventilatie in de badkamer/wc LAinstal,nt 35 db LAinstal,nt 30 db Sanitaire testellen in de badkamer/wc LAinstal,nt 65 db LAinstal,nt 60 db Mechanische ventilatie in de keuken LAinstal,nt 35 db LAinstal,nt 30 db Afzuigkap in de keuken LAinstal,nt 60 db LAinstal,nt 40 db Mechanische ventilatie in de wnkamer LAinstal,nt 30 db LAinstal,nt 27 db Mechanische ventilatie in de slaapkamer LAinstal,nt 27 db LAinstal,nt 25 db Technische lkalen met installaties vr minder dan 10 wningen LAinstal,nt drukt het installatiegeluid uit LAinstal,nt 75 db LAinstal,nt 75 db Opmerking: Deze criteria, met een tlerantie van 2 db (gewgen), meten als de te bereiken delstelling wrden beschuwd. De nrm stelt dat aan deze criteria na meting in situ met wrden vldaan. VOORONTWERP Tijdens de ntwerpfase wrden de geschikte vrzieningen geselecteerd en de ndige ppervlakken en diktes bepaald vr de uitvering van de akestische crrectie f islatie. Behalve de technische benadering p basis van de geluidsniveaus, wrdt in deze fase eveneens het geluidslandschap van het prject uitgedacht. Smmige aanvragen tt stedenbuwkundige vergunning vereisen een milieueffectenrapprt met een hfdstuk "Geluid en trillingen", vlgens het mechanisme dat geldt vr de milieuvergunning. > Akestische studie De pspring en identificatie van de bestaande geluidsbrnnen in de nabijheid van de site (sprweg, verkeer, enz.), p de site en in het gebuw (uitrustingen, activiteiten, enz.) De vaststelling van de aard van de geluiden (hgfrequente, laagfrequente, lucht-, cntactgeluiden, geluidssterkte), die bepalend is vr de keuze van de uit te veren plssingen. De keuze van min f meer absrberende f dempende materialen, p basis van de resultaten van de akestische studie: zdende wrdt het prject van bij de ntwerpfase van de ndige middelen vrzien vr de akestische bescherming en islatie van het geheel en van zijn stedelijke mgeving. >Stedenbuwkundig ntwerp Besteed een bijzndere aandacht aan de bestemming van de terreinen (activiteiten die hinder kunnen verrzaken). Zrg vr een aangepaste schikking van de gebuwen: denk eraan bstakels te te vegen, te verwijderen f te verplaatsen m de vrtplanting van het geluid tegen te huden (vb. een aangrenzend gebuw kan een efficiënt bstakel vrmen tegen verkeersgeluid en zdende geluidshinder binnen het huizenblk vermijden). Ontwerp bufferznes. BLZ. 10 VAN 22 AKOESTISCH COMFORT JULI 2010

11 >Ruimtelijke rdening binnen het prject Vrkmen is beter dan genezen: geef de vrkeur aan eenvudige ruimtelijke plssingen die erp gericht zijn geluidsbrnnen te verwijderen en/f te isleren, eerder dan aan dure crrigerende vrzieningen. Vermijd direct cntact tussen technische lkalen en installaties enerzijds (gemene delen, garages, liften, stkruimte, ventilatie) en de kalme vertrekken anderzijds (slaapkamers enz.). Plaats vchtige lkalen naast elkaar m cntact te vermijden tussen ventilatiekkers, waterafver- en -teverleidingen en de kalme vertrekken van het appartement f de wning. Benut het buwkundige ntwerp als een geluidsscherm. > Openingen Tracht visueel cmfrt te cmbineren met akestisch cmfrt, dr de ligging en riëntatie van de ruimten en lkalen zdanig te ntwerpen m geluidshinder te beperken en rekening te huden met het mringende geluidslandschap. UITVOERINGSDOSSIER Om de tekmstige gebruikers een bepaald niveau van akestisch cmfrt te bieden, meten de verschillende akestische-islatiecriteria en de aanbevlen middelen duidelijk wrden aangegeven: Vr een nrmaal akestisch islatieniveau gelden geen bijzndere vereisten in het bestek, behalve de verwijzing naar de huidige nrm NBN S Verhgd akestisch cmfrt met als dusdanig in het bestek wrden geëist en er wrdt verwezen naar het niveau dat wrdt vrgeschreven in de NBN S BOUWPLAATS EN UITVOERING Zie te p de uitvering van de verplichte en/f bedngen akestische criteria. Een gebrekkige uitvering kan het hele ntwerp van een ged akestisch cmfrt tenietden. Daarm is het belangrijk erp te letten dat de buwdetails in alle vakgebieden crrect wrden uitgeverd (vb.: de uitvering van een zwevende vlerplaat, een vrzetwand, enz.). Wat te den in geval van een gebrekkige akestische islatie? Spr geluidslekken p (spleten, gaten, elementen met een lage geluiddemping) met het g p hun dichting f beperking (vb. peningen in inspectieluiken, drveren van bijvrbeeld ventilatiekkers, elektrische cntactdzen, spleten rnd deuren en ramen, hlle ruimte tussen de mlijstingen en de muren, enz.) Gebruik dichte en niet-absrberende materialen (betn, pleisterkalk) m de geluidslekken (al dan niet zichtbaar) te dichten. OPLEVERING Ver een cntrle uit met geluidsmeter en klpmachine m het niveau van de akestische islatie te meten en vast te stellen f al dan niet aan de gestelde criteria is vldaan. UITVOERING ELK SYSTEEM APART BEKEKEN AKOESTISCHE CORRECTIE Oplssingen vr akestische crrectie meten altijd gebaseerd wrden p de vlgende principes: Plaats zveel mgelijk lagen materiaal m een breed spectrum van frequenties te bestrijden. Plaats geen weerkaatsende ppervlakken parallel tegenver elkaar. Deel de ppervlakken in stukjes. Men plaatst beter 10 panelen van 1 m², verdeeld ver een grte ppervlakte in een akestisch te crrigeren lkaal, dan één paneel van 10 m². BLZ. 11 VAN 22 AKOESTISCH COMFORT JULI 2010

12 > Absrberend materiaal Dit srt materiaal is een stuk deltreffender tegen hge frequenties dan tegen lage. Vezelachtige stffen (wl bv.) en materialen met pen prsiteit (zals kurk) hebben heel gede eigenschappen als het m absrptie gaat. Hun prestaties bij lage frequenties kan men verhgen dr de dikte te vergrten, maar de hge frequenties zullen er niet beter dr wrden geabsrbeerd. Andere plssingen wrden gebden in de vrm van absrberende panelen: die hebben meestal gaatjes f gleuven waar de geluidsglven dr kunnen m te wrden geabsrbeerd dr een nderliggende laag in vezelachtige stf. Deze systemen bestaan vr tepassing p muren en p plafnds. > Dempingspanelen Dergelijke panelen wrden gebruikt vr de absrptie van geluiden met lage frequentie. Een multiplex blad wrdt bevestigd tegen een huten kader p een zekere afstand van de muur. Het principe van z'n systeem is dat het de akestische energie pslrpt van een inslaand geluid, en wel drdat het blad gaat trillen en het geluid achter het blad wrdt "gevangen". > Resnatrs Het systeem is des te deltreffender naarmate de eigen frequentie van de resnatr die van het inslaand geluid benadert. Het bestaat uit een geperfreerde plaat die p een zekere afstand van een wand hangt. Het principe is dat een deel van het geluid wrdt geabsrbeerd drdat de luchtmassa in elk gaatje gaat bewegen. Er kan dus geluid van een bepaalde frequentie wrden geabsrbeerd dr de gaatjes de juiste diameter te geven, en de tussenruimte een specifieke diepte. Men kan k het absrptiespectrum vergrten dr de diameter van de gaatjes te den variëren. BLZ. 12 VAN 22 AKOESTISCH COMFORT JULI 2010

13 AKOESTISCHE ISOLATIE VAN MUREN EN WANDEN > Massieve muren Vlgens de massawet, he zwaarder een muur, he beter de islatie (tegen luchtgeluid). De gemiddelde geluiddempingsindex van een massieve muur bestreken met een luchtdichte, hmgene pleisterlaag, bedraagt ± 47 db. Impact van de tplaag p de akestiek van een gemetselde muur (ref: Dssiers van het WTCB, Katern nr. 7, 2004: Akestische invled van de afwerking van muren uit metselwerk) De afwerking maakt de gemetselde muur geluiddicht, en draagt dus in hge mate bij tt de geluiddempende prestaties van die muur. Op relatief "preuze" blkken, zals die p basis van geëxpandeerde klei, is de aanwezigheid van een beraping van fundamenteel belang. De Rw-waarde stijgt van 25 db vr een muur van 140 mm znder beraping naar 43 db vr een muur met dezelfde dikte, maar aan één kant bepleisterd. Als die ene kant p die manier gedicht is, brengt het niet echt veel p m ng eens de andere kant te bepleisteren, en k de dikte van de beraping det de dempingsindex niet echt stijgen. De aanwezigheid van die beraping, dat is wat telt. Vr smmige srten blkken die zelf al "geluiddichter" zijn, is het effect van de beraping minder. Dat geldt k vr kalkzandsteenblkken. > Vrzetwanden vr bestaande massieve muur f tussenmuur Ontkppeling van wand en structuur dankzij een sepele veg rndm. De metalen stijlen zijn trilvast. De islatie met sepel zijn, niet stijf. De gipsplaten wrden met verspringende vegen geplaatst, m het risic p geluidslekken te vermijden. Het is een praktische, vlt te te passen plssing bij renvatie en verhgt wezenlijk de geluiddempingsindex. > Lichte dubbele wanden A = Islatiemateriaal van het type akestische absrptie f sepel (min 60 mm) B = Dubbele gipsplaat (12 mm x 2) C = Huten f metalen structuur D = Massieve muur (dikte: 19 cm) Ontkppeling van wand en structuur dankzij een sepele veg rndm. De metalen stijlen zijn trilvast. De islatie met sepel zijn, niet stijf. De gipsplaten wrden met verspringende vegen geplaatst, m het risic p geluidslekken te vermijden. Ze hebben een verschillende dikte m het risic van weergalm in de wand te beperken. Deze wanden zrgen vr een demping die ten minste even hg is als die van een enkelvudige betnwand (± 47 db). De ideale dubbelwandige cnstructie heeft geen stijve mechanische verbinding tussen de twee elementen. A = Islatiemateriaal van het type akestische absrptie f sepel (min 60 mm) B = Dubbele gipsplaat (12 mm + 15 mm) C = Huten f metalen structuur BLZ. 13 VAN 22 AKOESTISCH COMFORT JULI 2010

14 > Dubbele muren Ontkppeling van wand en structuur dankzij een sepele veg rndm. Let p dat de veg niet wrdt geplet bij het leggen van de vlerplaat. De geluiddempingsindex van een dubbele muur hangt af van: de ppervlaktemassa van elke wand de breedte van de spuw de dikte en het srt islatiemateriaal tussen de twee parementen de kritische frequentie van elk van de parementen (ideaal meten de wanden een verschillende frequentie hebben) de aan- f afwezigheid van geluidsbruggen Znder enige fut in de tepassing, kan met deze wanden een geluiddempingsindex wrden gehaald van zwat 60 db luchtgeluid als de aanpalende dekvleren zwavend zijn gecnstrueerd. A = Islatiemateriaal van het type akestische absrptie f sepel (min 60 mm) B = Blkken metselwerk (90 mm f 140 mm) C = Sepele veg > Gevelmuren in metselwerk Deze muren gedragen zich niet als dubbele akestische wanden, vanwege de haken die het metselwerk verbinden met de draagmuren. Massieve gevels echter bieden meestal een vldende geluiddemping (WTCB). De akestiek van een gevel kan vral wrden verbeterd dr interventies p deuren, vensters en ander schrijnwerk. Als er veel lawaai van buiten kmt, zijn muurankers met akestische nderbreking aangewezen. > Gevelmuren in hut Tussenmuren Let p de vlledige ntkppeling tussen de twee wningen. De geluiddempingsindex van een dubbele wand hangt af van: de ppervlaktemassa van elke wand de breedte van de spuw de dikte en het srt islatiemateriaal tussen de twee parementen de kritische frequentie van elk van de parementen (ideaal meten de wanden een verschillende frequentie hebben) de aan- f afwezigheid van geluidsbruggen Znder enige fut in de tepassing, kan met deze wanden een geluiddempingsindex wrden gehaald van: 60 db (ppervlaktemassa van de twee wanden samen 400 kg/m²) tt 65 db (ppervlaktemassa van de twee wanden samen 500 kg/m²). Een cnstructie met huten geraamte is een licht buwsysteem, wat inhudt dat men vr de akestische islatie geen berep kan den p massa. Bijgevlg wrdt gebruik gemaakt van systemen met massa-vering-massa. Vr een betere islatie tegen luchtgeluiden kan men nder meer werken met dubbele wanden f zware panelen. Als men ng betere prestaties wenst (bv. vr tussenmuren) kan met de wanden ng eens verdubbelen (twee wanden znder stijve vegen, die gaan van de funderingen tt het dak). Ok kan de spuw tussen de twee delen van de wand wrden pgevuld met geluiddempend materiaal. BLZ. 14 VAN 22 AKOESTISCH COMFORT JULI 2010

15 AKOESTISCHE ISOLATIE VAN VLOEREN EN PLAFONDS > Zwevende vlerplaat vr betnvler Het principe van de zwevende vlerplaat is dat er een sepele laag kmt tussen de draagstructuur en de deklaag. Z vermijdt men dat trillingen van de deklaag zich drzetten naar de draagstructuur, maar k dat externe trillingen p de structuur van het gebuw wrden vergedragen p de zwevende vlerplaat. > Ondervler vr huten plankier De meest spaarzame plssing is het plaatsen van een materiaal met elastische eigenschappen nder de plankenvler, m de schkken te dempen die zich p die vler vrden. > Verlaagd plafnd Het verlaagd plafnd bestaat uit gips- f vezelplaten, f uit cmpsietplaten (gevrmd uit verschillende materialen, bv. papierschuim + vezels + gips,...), waarp een sepele islatielaag wrdt gelegd (50 mm vlstaan). Het verlaagd plafnd met trilvast wrden bevestigd f pgehangen en van de muren verwijderd gehuden dr een trilvaste strk. He grter de ruimte bven het verlaagd plafnd, he beter het resultaat, maar als de hgte nder het plafnd beperkt is, geeft een tussenruimte van 1 cm al bevredigende resultaten. Vr cntactgeluiden is het altijd beter p te treden bven de vler, dan iets te willen den aan het plafnd daarnder. Als een interventie bven de vler niet mgelijk is, bestaat de enige mgelijke plssing erin een verlaagd plafnd te te vegen vlgens het principe "massa/vering/massa". Het verlaagd plafnd wrdt ls gehuden van de structuur m verdracht van trillingen in de vler (en dus de geluiden) naar nderen tegen te huden, en mgekeerd. BLZ. 15 VAN 22 AKOESTISCH COMFORT JULI 2010

16 > Vler-plafndcmbinatie Deze samenstelling is een zeer afdende plssing, want ze dempt zwel de luchtgeluiden als de cntactgeluiden. Uiteraard meten de twee betreffende ruimtes tegankelijk zijn, en alle betrkken bewners en/f eigenaars meten akkrd gaan. AKOESTISCHE ISOLATIE VAN DAKEN > Zadeldak De thermische islatie p zich vlstaat niet; ze met wrden uitgeverd als een dicht samenhangend geheel dat werkt als een lichte wand (massa-vering-massa). Om een gede akestische islatie tt stand te brengen, plaatst men een zwaar nderdak, in plaats van het micrgeperfreerd plyethyleenblad, dat te licht is. De ideale samenstelling is als vlgt (van buiten naar binnen): Dakbedekking; Zwaar nderdak in hutagglmeraat idealiter twee panelen (36 à 44 mm) als hun gewicht gedragen kan wrden. Het nderdak met waterdicht, maar dampdrlatend zijn. De panelen kunnen met bitumen wrden geïmpregneerd f wrden gecmbineerd met een micrgeperfreerd plyethyleenblad; Islatie in panelen, rllen f bulk ten minste 12 cm dik geplaatst tussen f nder de grdingen; Dampscherm niet vergeten ruimte te laten tussen het dampscherm en de afwerkingsplaten, vr het drveren van de leidingen; Afwerkingsplaten in gipsplaten, vezelplaten f dergelijke, p trilvaste manier bevestigd p het gebint (met speciale haken f tegen een licht metalen kader). Als de structuur de bijkmende belasting kan pvangen, zijn twee f zelfs drie platen deltreffender dan één. BLZ. 16 VAN 22 AKOESTISCH COMFORT JULI 2010

17 > Plat dak Hier is het principe pnieuw dat een geheel wrdt gemaakt van massa vering massa. Vlgens het massaprincipe zal de akestische islatie vr een dak dat bestaat uit zware materialen (hlle vlerplaat, gewapend betn), minder dik meten zijn. De tepassing van een gren dak verbetert aanzienlijk de akestische prestaties van een plat dak. Planten Substraat Filtrerende laag Draineer-/retentielaag Islatie Beschermlaag p de waterdichting Waterdichting Ondergrnd AKOESTISCHE ISOLATIE VAN MUUROPENINGEN (VENSTERS EN DEUREN) Vensters en deuren maken deel uit van de zwakke akestische znes in een gevel. Hun glbale prestatie hangt af van: Het ntwerp van het raam als dusdanig: dikte, prfielen (aanslagen van vaste en bewegende delen), luchtdichtheid enz. De ramen meten vrzien zijn van dichtingsvegen van hge kwaliteit en sluitingsinrichtingen met meerdere punten. Let p een luchtdichte verbinding tussen raam en glaswerk. Raamtype Rweg (db(a)) Huten raam: 5-6 cm dik 30 Klassiek raam van PVC 30 Huten raam: 7,5 cm dik (dubbele spnning en dichting) Met metalen prfielen versterkt PVC-raam (vrkmt krmtrekking) Dubbel raam Twee vensters na elkaar, elk met hun eigen raam Leefmilieu Brussel, Vademecum wegverkeerslawaai in de stad Akestische studie in urbanisme en architectuur: Ramen en geluidsislerend vermgen (blz. 20) De kwaliteit van de uitvering van het raam (aansluiting raam - metselwerk) Een gebrekkige dichting kan de prestaties van het venster tenietden. Vegen van meer dan 5 mm breed meten wrden gestpt met mrtel en niet met silicne. De verhuding tussen de ppervlakte van het raam en ttale vensterppervlakte Het gebruik van akestische beglazing bijvrbeeld is nuttels als het raam meer dan 40% uitmaakt van de ttale ppervlakte van een venster f een deur. De eigen prestaties van het beglaasde gedeelte. Maak gebruik van dubbele beglazing met glasbladen van verschillende dikte m resnantie tussen beide te vermijden. Om het islatiespectrum p de verschillende frequenties te vergrten, is een van de bladen in gelaagd glas. BLZ. 17 VAN 22 AKOESTISCH COMFORT JULI 2010

18 Type beglazing Dikte (mm) Dempingsindex (db) Rw+C Rw+Ctr Standaard dubbele beglazing met luchtlaag 4/12/ Enkele beglazing Asymmetrische dubbele beglazing met luchtlaag 6/15/ Enkele beglazing Enkele gelaagde beglazing met 2 lagen gewne PVB 44.2PVB Asymmetrische dubbele beglazing met luchtlaag 8/12/ Dubbele gelaagde beglazing met gewne PVB 6/12/44.2 PVB Asymmetrische dubbele beglazing met luchtlaag 10/12/ Enkele beglazing Dubbele gelaagde beglazing met verbeterde PVB 6/15/44.2 PVB(A) Akestisch prestatievermgen van beglazing in verschillende samenstellingen ( Rw+C is de index vr weinig laagfrequente geluidsbrnnen. Rw+Ctr is de index vr sterk laagfrequente geluidsbrnnen. De inrichtingen vr de verluchting (k die vr natuurlijke ventilatie) die de akestische islatie tegen luchtgeluiden verminderen. Tegenwrdig halen de beste ventilatie-inrichtingen een geluidsdempingsindex van 34 db. > Venster met een dempingsindex Rw < 35 db Het raam heeft geen invled p de prestaties als: de verhuding in ppervlakte tussen raam en beglazing < 30% raamtype: - de drsnede van het huten raam ten minste 60 mm bedraagt - men gebruik maakt van gewne aluminium prfielen - men gebruik maakt van enkelvudige prfielen in PVC > Venster met een dempingsindex 35 db < Rw < 40 db Het raam heeft geen invled p de prestaties als: de verhuding in ppervlakte tussen raam en beglazing < 30% raamtype: - de drsnede van het huten raam ten minste 75 mm bedraagt - men gebruik maakt van aluminium prfielen met thermische nderbreking - men gebruik maakt van dikke PVC-prfielen die met metaal zijn verstevigd > Dubbel venster (R van 40 tt 50 db) vr een hge islatie tegen luchtgeluiden Dit type venster bestaat uit twee ttaal aparte vensters. Ze zijn meestal pgebuwd uit een bestaand buitenraam waaraan een nieuw binnenraam is tegevegd. De verkregen islatie hangt af van: de keuze van de beglazing de dikte van de spuw en aanwezigheid f niet van een akestische absrbeerder. De spuw is pas deltreffend vanaf 40 mm dikte. het ntwerp van de ramen (dikte, massa, thermische nderbreking en luchtdichtheid) het srt verbinding tussen de twee ramen. Als ze helemaal ls van elkaar staan, kan de geluiddempingsindex R bven 50 db wrden gebracht. Brn: BLZ. 18 VAN 22 AKOESTISCH COMFORT JULI 2010

19 > Deuren Net als de vensters meten de deuren z zwaar en z luchtdicht mgelijk zijn. Let p de veg rndm het deurblad, k tegen de drpel, m het cmfrt aanzienlijk te verbeteren. Maak k gebruik van luchtdichte slten. Brievenbussen in deuren meten een gede geluidsislatie bieden, fwel buiten de deur wrden geplaatst. Als men de geluidsislatie van een bestaande deur wilt verbeteren, zijn ingrepen mgelijk ter hgte van die drie elementen, massa, dichting rndm en beslag (slt en brievenbus). Vr de beglaasde delen kiest men een akestische beglazing die gelaagd is, vr de veiligheid. Let wel, dergelijke wijzigingen verhgen het gewicht p de scharnieren. Een andere mgelijkheid is uiteraard de installatie van een sas dr het plaatsen van een tweede deur aan de binnenkant. AKOESTISCHE INRICHTING VAN LOODGIETERIJ EN SANITAIR In de eerste plaats meten rechtstreeks wrden ingegrepen aan de brn, pdat die z weinig mgelijk lawaai vrtbrengt. Vervlgens vermijdt men dat het geluid zich vrtzet in de installatie f de structuur, dr gebruik te maken van trilvaste nppen en beugels. > Leidingen Beperk de druk in de verdeelleidingen tt 3 bar en beperk de snelheid van het water in de leidingen (max. 3 m/s). Geef de vrkeur aan zware i.p.v. lichte buisleidingen. Respecteer de minimumdiameter van vedingsbuizen vr de sanitaire testellen: Gtstenen, wastafels, duches: 12 mm Handwasbekkens, W.C.'s, urinirs, (vaat)wasmachines: 10 mm Badkuipen: 14 mm Zet de leidingen ls van de gebuwstructuur (muren, vleren enz.) met behulp van beugels en mffen in elastisch materiaal. Trilvaste beugel Buisleiding + kker Afver van afvalwater principes > Sanitaire testellen Kies geluidsarme testellen, die weinig trillingen afgeven. Zet de sanitaire testellen ls van de gebuwstructuur. Zet slaapkamers ver van de geluidsbrn. Maak gebruik van wanden met een hge akestische dempingswaarde. Geluidsgeïsleerde badkuip Geluidsgeïsleerde duchebak Geluidsgeïsleerde wastafel BLZ. 19 VAN 22 AKOESTISCH COMFORT JULI 2010

20 AKOESTISCHE INRICHTING VAN VERWARMINGSINSTALLATIES > In de stkkamer cllectieve installaties Isleer de stkkamer van de andere lkalen. Juiste dimensinering van de stkkamer (met net passen rnd de stkinstallatie, zdat het geluid minder galmt). > In de stkkamer individuele installaties Isleer de stkketel van de rest van het bezette/afgeschermde vlume Plaats scheidingswanden met een hge geluiddempingsindex (in het geval van een kleine stkkamer is een verzrgde uitvering van de vegen een aansluitingen tussen de verschillende wanden en de deur van het lkaal van grt belang). > Op het niveau van de distributie Maak gebruik van trilvaste mffen tussen de kkers en het testel. Beperk de snelheid van het water in de leidingen tt 1 m/s. > De testellen zelf Gebruik technische apparaten met een laag geluidsniveau en die weinig trillingen afgeven. Zet een kap rnd de brander. Dit is een lichte plssing en niet altijd deltreffend bij alle frequenties. Zet de testellen ls t..v. de gebuwstructuur, dr middel van trilvaste nppen f bevestigingen. Omkapping van de brander Stkketel ls van de vler AKOESTISCHE INRICHTING VAN VERLUCHTINGSINSTALLATIES > In het technische lkaal Hud het technische lkaal van de ventilatie verwijderd van de andere lkalen. > De testellen zelf Kies geluidsarme ventilatren met een lage draaisnelheid. Om slaggeluiden te verminderen, meten de verluchtingsbuizen p de ventilatr wrden aangeslten met sepele mffen en de ventilatr wrden geplaatst p een betnplaat met daarnder trilvaste nppen. > Kkers en buizen Zet dempers p de ventilatiekkers en -mnden. Realiseer akestische luchtinlaten: de lucht kan erdr, maar het geluid wrdt gestpt dr chicanes en absrberende materialen langs het traject. BLZ. 20 VAN 22 AKOESTISCH COMFORT JULI 2010

21 De luchtsnelheid in de buizen mag niet meer bedragen dan 3 à 4 m/s. De buizen meten luchtdicht zijn. De buizen wrden van de vleren gehuden dr trilvast materiaal. Op eenzelfde verdieping nit twee mnden aansluiten p dezelfde ventilatiebuis, naar twee verschillende appartementen. De mnden meten ten minste 5 meter van elkaar verwijderd zijn. Het beste is de mnden te scheiden en de even verdiepingen te veden met één buis, de neven verdiepingen met de andere buis. Vermijd kkers in stijve en lichte materialen. Geef vrkeur aan zware materialen f verschillende (vezel)platen met daartussen een samendrukbare islatie (bv. schapenwl, minerale wl, hennep, ) Kker in zware materialen 150 kg/m² Kkers in gipsplaten en minerale wl Trilvaste drgang van buizen in een vler BLZ. 21 VAN 22 AKOESTISCH COMFORT JULI 2010

22 AANVULLENDE INFORMATIE ANDERE AANDACHTSPUNTEN Andere inffiches die verband huden met de thematiek van het geluidscmfrt: MAT11 - Akestische islatie: kies geznde materialen met een gunstige milieubalans MAT05 - Thermische islatie: kies geznde en eclgische materialen TER06 - Een grene dakbedekking realiseren Website van Leefmilieu Brussel: Particulieren > Thema Geluid > Wat det het Gewest? > Wetgeving en stimulansen > Publicaties Deel 35: de vrnaamste Brusselse gewestelijke verheidsactren inzake geluidshinder Deel 37: de verschillende nrmen en richtwaarden die van tepassing zijn in het BHG Deel 41: Brussels wettelijk kader inzake geluidshinder BIBLIOGRAPHIE Akestische islatie, bijlage bij "Beter Buwen en Verbuwen" van maart BEAUMIER, Jean-Luc; L islatin phnique éclgique, Matériaux et mise en œuvre, ISBN ; Uitg. Terre Vivante 2007 CERTU, Cnfrt Acustique, Mément techniques du bâtiment, Juillet WTCB, De nieuwe nrm NBN S Akestische criteria vr wngebuwen, bijlage bij WTCB-Cntact nr. 13, 1e kwartaal WTCB, Akestiek in de buw: cntactgeluiden en nagalm (2e deel), 11/2006. WTCB, Geluidsislatie van vensters (1e deel), Technische vrlichtingen, vrjaar WTCB, Geluidsislatie van vensters (2e deel), Technische vrlichtingen, najaar WTCB, TV 229 Grendaken DELPIRE, Xavier, L architecte et l islatin acustique; de la thérie à la pratique, Scriptie, ISA St Luc Brussel, studiejaar HAMAYON, Lïc, Réussir l acustique d un bâtiment, 2e uitgave, Uitg. Le Mniteur, 2006 WEBSITES Vademecum vr wegverkeerslawaai in de stad, Hfdstuk 10: De akestische studie in het urbanisme en architectuur: s/bruit/vademecum_du_bruit_rutier_urbain/vademecum_f10_nl.pdf?langtype=2067 Nrmen antenne akestiek van het WTCB: De Stadswinkel vzw Dssier akestiek in de architectuur: DbStp (Franstalige) prtal van leveranciers in akestiek: Tisseyre & Assciés Online sftware vr akestiekberekeningen: Dssier ver akestisch cmfrt (Frankrijk): Studiebureau Peutz: Praktische gids van Ademe ver lawaaibestrijding: AcuStiff Sftware vr indexberekening akestische verzwakking: IRC-CNRC Factren van het verlies aan geluidstransmissie CBD-239-F: Acubat V4.0 Sftware vr akestisch ntwerp van gebuwen: Anah Technische fiche akestiek - Akestische ingrepen Basisprincipes: wat u met weten (Franstalig): BLZ. 22 VAN 22 AKOESTISCH COMFORT JULI 2010