Hoe duurzaam is Nederland?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Hoe duurzaam is Nederland?"

Transcriptie

1 Hoe duurzaam is Nederland? In deze notitie wordt Nederland vergeleken met het buitenland op het gebied van duurzaamheid. Hierbij wordt gekeken naar bestaande onderzoeken en benchmarks die ons iets vertellen over de verschillende onderdelen van duurzaamheid. Er wordt onder andere gekeken naar milieuaspecten, ruimtegebruik, CO2 uitstoot, arbeidsparticipatie, levensverwachting, welvaart en corruptie. MVO Nederland, Waterstraat 47, 3511 BW Utrecht, Inhoudsopgave Samenvatting.p.2 1. Broeikasgassen.p.4 2. Milieu..p.9 3. Ecologische voetafdruk/ landgebruik p Water..p Groene financiering. p Economische en sociale ontwikkeling...p Werkgelegenheid en arbeidsparticipatie p Ontwikkeling en levensverwachting p Gelijkheid man/vrouw.p Giften p Corruptie..p Mensenrechten..p.24 Verwijzingen..p.26

2 Samenvatting Duurzaamheid is een breed begrip. Op veel aspecten van duurzaamheid behoort Nederland tot de kopgroep van de wereld. Echter zeker niet op alle. Op sociale aspecten scoort Nederland over het algemeen goed. Nederlanders hebben een hoge levensverwachting, economische en sociale ontwikkeling en een hoge werkgelegenheid en arbeidsparticipatie. Nederland scoort daarnaast hoog op gelijkheid tussen man en vrouw en heeft in vergelijking zeer weinig te maken met corruptie. Het vertrouwen in de Nederlandse instituties is erg hoog. Dat Nederland over het algemeen hoog scoort op sociale aspecten wordt bevestigd door het feit dat Nederland goed scoort in het behalen van de economische en sociale doelen van Lissabon. Met name op sociale factoren kan Nederland dus nog steeds worden gezien als gidsland. Al nemen de Scandinavische landen in alle rijtjes de eerste plaatsen in op sociale factoren. Naast een welvarend land is Nederland overigens ook een vrijgevig land. We besteden wereldwijd het meest aan officiële ontwikkelingshulp en we staan in de hoogste regionen wanneer het private giften betreft. Nederland scoort op milieugebied in vergelijking met andere landen wereldwijd zeker niet zo goed als op sociaal gebied. Absoluut gezien heeft Nederland weliswaar een geringe bijdrage aan het mondiale klimaatprobleem, omdat het een klein land is. Relatief gezien echter per hoofd van de bevolking is deze bijdrage wel erg groot. Per hoofd van de bevolking heeft Nederland bijvoorbeeld een hoge CO2-uitstoot en een grote voetafdruk. En ook met de biodiversiteit is het niet goed gesteld. In vergelijking met andere Europese landen is scoort Nederland ondergemiddeld. De absolute cijfers laten op milieugebied dus geen rooskleurig beeld zien. Het (internationale) beleid van Nederland op duurzaamheidgebied scoort echter wel vaak hoog. Het is dan ook van belangrijk om de negatieve milieuprestaties van Nederland in perspectief te plaatsen. Landen die net als Nederland een hoog welvaartsniveau hebben, scoren over het algemeen beter op sociale aspecten van duurzaamheid. Ook in deze context, scoort Nederland hoog ten opzichte van vergelijkbare landen. Landen die net als Nederland dichtbevolkt zijn en hoge inkomens hebben, scoren over algemeen minder goed op milieuaspecten. Een ontwikkeld en dichtbevolkt land als Nederland scoort al snel negatief op milieu. In vergelijking met landen met een vergelijkbaar welvaartsniveau (Europa) springt Nederland er ook niet echt in positieve zin uit. Ook in vergelijking met deze Europese landen zijn de Nederlandse milieuprestaties aan de lage kant: relatief hoge broeikasemissies, laag percentage gebruik van hernieuwbare energie en lage biodiversiteit. Bovenstaande conclusies komen overeen met de Happy Planet Index, die deze sociale en milieuaspecten van duurzaamheid samen probeert te nemen. Nederland staat hier op de 43 e plaats van de 143 landen. Deze plek heeft Nederland te danken aan de hoge score op het gebied van voldoening in het leven en levensverwachting, en de lage score op het gebied van ecologische voetafdruk. Hoog op deze index staan de Zuid-Amerikaanse landen, die een hoge levensverwachting en tevredenheid hebben in combinatie met een lage ecologische voetafdruk. Opvallend is wel dat Nederland met haar 43 ste plaats het hoogst geplaatste Europese land is. Nederland kan zich op een aantal punten nog verbeteren om duurzamer te worden ten opzichte van andere landen. De focus zou daarbij moeten liggen op het vergroten van de milieu-inspanningen, aangezien we op sociaal gebied al erg hoog scoren. Verminderen van CO2-uitstoot door het verminderen van het gebruik van fossiele brandstoffen. 2

3 Een ambitieuzer nationaal klimaatbeleid. Op internationaal klimaatbeleid scoort Nederland wel hoog. Nederland scoort ondergemiddeld vanwege de grote druk die de Nederlandse visvangst legt op biodiversiteit. De arbeidsparticipatie van ouderen kan nog worden verbeterd, Nederland staat op een 9 e plaats in Europa. Het aantal vrouwen in bestuursfuncties van het grootbedrijf kan worden verbeterd. Op het gebied van mensenrechten is verbetering nodig in het asielbeleid, het voorkomen van discriminatie en mensenrechteneducatie. 3

4 1. Broeikasgassen - Nederland is een klein land, waardoor de absolute bijdrage aan het mondiale klimaatprobleem gering is. - Per hoofd van de bevolking zijn in Nederland net als in andere rijke landen de broeikasgasemissies hoog in vergelijking met arme landen. In vergelijking met Europese landen met vergelijkbaar welvaartsniveau, zijn de broeikasgasemissies ook hoog. Per hoofd van de bevolking stoten Nederlanders relatief veel CO2 uit. Per eenheid Bruto Binnenlands Product valt het energieverbruik mee. Dit komt vooral door de grote dienstensector en door de energieefficiënte industrie. - Van alle energie die in Nederland wordt verbruikt, is 7.5% hernieuwbaar. Daarmee bevinden we ons in vergelijking met de andere EU-lidstaten in de achterhoede. - Nederland scoort goed op haar internationale klimaatbeleid. Climate Change Performance Index 2010: German Watch In de Climate Change Performance Index (op de volgende pagina) worden de klimaatprestaties van 56 verschillende landen vergeleken. De Duitse milieu-organisatie Germanwatch heeft hiervoor de CO 2 -uitstoot van 56 landen vergeleken die gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor 90% van de totale uitstoot. In de berekening telt de emissions trend voor 50% van het totaal, het emissions level voor 30% en de climate policy voor 20%. Hoe hoger hoe beter, Nederland: 27 e plaats (plaats 1-3 zijn niet gevuld omdat geen enkel land goed genoeg is om niet bij te dragen aan de klimaatverandering) Nederland gebruikt per hoofd van de bevolking veel energie en doet niet veel aan het terugdringen van zijn CO2-uitstoot. Ook het nationale klimaatbeleid laat te wensen over, aldus het rapport. Omdat ons land internationaal gezien wel bereid is tot grote inspanningen voor een beter klimaat is desondanks een 27e plaats veroverd. 4

5 5

6 Duurzaamheidsverkenningen NMP Per hoofd van de bevolking zijn in Nederland net als in andere rijke landen de aan consumptie gerelateerde broeikasgasemissies hoog in vergelijking met arme landen. 6

7 The European Environment State and Outlook 2010 European Environment Agency Copenhagen De European Environment Agency publiceert eens in de vijf jaar een rapport met informatie over de toestand van, trends in en vooruitzichten voor het milieu in Europa. Dit met inbegrip van oorzaken, effecten en mogelijke antwoorden. Van de 27 EU lidstaten staat Nederland zevende op de lijst met hoogste CO2 uitstoot per hoofd van de bevolking (2008). De energie- en industriesector zorgen voor de meeste uitstoot. Het aandeel hernieuwbare energie in de totale landelijke energie consumptie is 7.5% (2008). Daarmee bevinden we ons in de achterhoede van alle EU lidstaten. Ondanks inspanningen om voertuigen energiezuiniger te maken, is tussen 1990 en 2008 de CO2 uitstoot van het wegtransport met meer dan 35% toegenomen. Echter de recente opkomst van biobrandstoffen zorgt wel voor een afname van emissies. 7

8 2. Milieu In vergelijking met andere landen, doet Nederland het goed op het gebied van het gebruik van natuurlijke hulpbronnen: Nederland gebruikt weinig natuurlijke hulpbronnen per hoofd van de bevolking. Daarnaast stort Nederland weinig afval In vergelijking met andere Europese landen. Op het gebied van biodiversiteit scoort Nederland ondergemiddeld Environmental Performance Index 2010 Yale University In de Environmental Performance Index (op de volgende pagina) worden 149 landen gerangschikt op thema s als milieuhygiëne, luchtvervuiling, watervoorraden, biodiversiteit, productieve natuurlijke bronnen, en de verandering van het klimaat. De index identificeert doelstellingen voor milieuprestaties, de maatregelen en de prestaties ervan. Hoe hoger hoe beter, Nederland: 47 e plaats In de berekening telt environmental health voor 50% van het totaal, en ecosystem vitality ook voor 50%. Nederland scoort op environmental health gemiddeld, en voor ecosystem vitality wat ondergemiddeld. Dit met name door een ondergemiddelde op het gebied van fisheries. Aan de EPI doen landen van verschillende grootte, van verschillende welvaartsniveaus en met verschillende bevolkingsdichtheden mee. Het is belangrijk Nederland in deze context te plaatsen. In de context van de groep van dichtbevolkte landen staat Nederland op de 9 e plaats (van 25). In de groep van landen met hoge inkomens (1st income decile) 11 e plaats (van 17). Ook het feit dat Nederland een klein land is, bepaalt de score: als klein land heeft Nederland minder kans om een groot groen gebied vrij te houden om de biodiversiteit in ere te houden. The European Environment State and Outlook 2010 European Environment Agency Copenhagen In dit rapport van de EEA worden de resultaten weergegeven van een onderzoek onder de Europese landen op het gebied van klimaatverandering; natuur en biodiversiteit; milieu, gezondheid en kwaliteit van leven; en natuurlijke hulpbronnen en afval. Nederland scoort wat betreft CO2 uitstoot, hernieuwbare energie, luchtkwaliteit en biodiversiteit vergeleken met de rest van Europa slecht. Wat betreft natuurlijke hulpbronnen en afval, behoort Nederland echter tot de koplopers in Europa: Nederland gebruikt weinig natuurlijke hulpbronnen per hoofd van de bevolking, en produceert weinig afval. 8

9 9

10 3. Ecologische voetafdruk/ landgebruik - Nederland heeft - net zoals veel rijke landen - een grote voetafdruk per hoofd van de bevolking. In het licht van andere rijke landen valt de voetafdruk van Nederland mee. - Het overgrote deel van de Nederlandse voetafdruk wordt bepaald door de CO2-afdruk, zoals bij veel landen met een grote voetafdruk. - De voetafdruk van Nederland is in relatief grote mate bepaald door landbouwgrond. - De afdruk door consumptie is ongeveer gelijk aan het wereldgemiddelde per hoofd van de bevolking. Het Nederlandse ruimtegebruik is lager dan in veel andere rijke landen. Dit komt vooral omdat zowel binnen als buiten Nederland gebruik wordt gemaakt van landbouwgronden met een hoge productiviteit. Ecologische voetafdruk: Living planet report 2010 WNF De ecologische voetafdruk geeft aan hoeveel biologisch productieve grond- en wateroppervlakte een bepaalde bevolkingsgroep in een jaar gebruikt om zijn consumptieniveau te kunnen handhaven en zijn afvalproductie te kunnen verwerken. Zoals bij alle rijke landen, wordt in Nederland het overgrote deel van de voetafdruk bepaald door de CO2-afdruk. De voetafdruk van Nederland wordt in relatief grote mate bepaald door landbouwgrond. De grootste uitdaging ligt voor Nederland dan ook in het verminderen van het gebruik van fossiele brandstoffen. Hoe lager hoe beter, Nederland: 11 e plaats 10

11 Landgebruik door consumptie - Duurzaamheidsverkenningen 2007 MNP Hoe later hoe beter Veel van het ruimtegebruik voor Nederlandse consumptie ligt buiten de Nederlandse grenzen. Via de import van goederen en de daarvoor benodigde tussenproducten draagt Nederlandse consumptie bij aan het ruimtegebruik en verlies aan biodiversiteit elders op de wereld. Het ruimtegebruik per Nederlander is ongeveer gelijk aan het wereldgemiddelde per hoofd van de bevolking. Het Nederlandse ruimtegebruik is lager dan in veel andere rijke landen. Dit komt vooral omdat zowel binnen als buiten Nederland gebruik wordt gemaakt van landbouwgronden met een hoge productiviteit. 11

12 4. Water Water een kostbaar goed De Nederlandse watervoetafdruk nader bekeken 2010 WNF Het watergebruik per hoofd van de bevolking in Nederland is hoog, bijna 2 keer zo hoog als het wereldwijde gemiddelde. Van onze watervoetafdruk ligt 11% in Nederland zelf, de rest valt buiten onze grenzen en hangt samen met de producten die we importeren. Bij agrarische producten komt zelfs 97% van het water uit het buitenland. Het betreft onder meer import uit landen met veel meer waterschaarste dan in Nederland, zoals Sudan en Spanje. Slechts 2% van het totale waterverbruik van de Nederlander is water voor huishoudelijk gebruik. 98% is indirect watergebruik, water voor het maken van onze goederen. 12

13 5. Groene financiering European SRI Assets 2010 Eurosif Socially responsible investment door institutionele beleggers In de wereld wordt ongeveer 7 triljoen geinvesteerd in socially responsible investments, 5 triljoen in Europa. De Europese markt voor socially responsible investments wordt gedreven door institutionele beleggers. Met name in Nederland, Zwitserland, en de scandinavische landen zijn de institutionele beleggers actief in socially responsible investments. 13

14 6. Economische en sociale ontwikkeling Prestaties van Nederland t.a.v. de doelen in de Lissabon strategie 2009 Alle EU landen hebben in 2000 gezamenlijk doelen gesteld op het gebied van economie en sociale ontwikkeling. De doelstellingen zijn erop gericht dat de EU in 2010 veranderd moest zijn in de meest concurrerende en dynamische kenniseconomie van de wereld, met een arbeidsparticipatie van 70% en een economische groei van 3%. Verder was het streven om het Europese welvaartsmodel te verbeteren en het milieu te ontzien. De doelstellingen zijn grotendeels niet gehaald. Toch scoort Nederland relatief goed ten opzichte van andere Europese landen. 14

15 7. Werkgelegenheid en arbeidsparticipatie Employment rates in the EU Eurostat 2008 Nederland heeft in vergelijking met andere Europese landen een hoge werkgelegenheid (2008). Alleen Denemarken scoort op dit gebied hoger. De werkgelegenheid is in de periode ook sterk gegroeid. Arbeidsdeelname Eurostat 2008 De arbeidsparticipatie ligt in Nederland gemiddeld ten opzichte van andere Europese landen. Vooral de participatie van mannen ligt erg hoog. Opvallend is dat het percentage deeltijdwerkers zeer hoog ligt, bijna twee keer zo hoog als gemiddeld. Conclusie: in Nederland werken relatief veel mensen, maar ze werken minder uren per persoon. Arbeidsdeelname van personen van jaar in percentages, 2008 Vrouwen Mannen Nederland Noorwegen (*) Denemarken Zwitserland Zweden Verenigd Koninkrijk Duitsland België EU (27 landen) (*) Hoogste arbeidsdeelname van vrouwen in Europa Bron: Eurostat 15

16 Percentage deeltijders (minder dan 35 uur per week) van de werkende, 2008 (Nb. banen vanaf 1 uur per week zijn meegeteld) Vrouwen Mannen Nederland 75,3 23,9 Zwitserland 59,0 13,5 Duitsland 45,4 9,4 Noorwegen 43,6 14,4 Verenigd Koninkrijk 41,8 11,3 Zweden 41,4 13,3 België 40,9 7,9 Denemarken 36,5 14,2 EU (27 landen) 31,1 7,9 Bron: Eurostat Arbeidsparticipatie van ouderen Eurostat 2008 De arbeidsparticipatie van ouderen in Nederland is gemiddeld tot hoog in vergelijking met andere Europese landen. Nederland staat op de 9 e plaats in vergelijking met de 17 EU-landen. Zweden heeft de hoogste ouderenparticipatie (ruim 75%), Malta de laagste (bijna 40%). 16

17 Percentage vrouwen in bestuursfunctie grootbedrijf - Eurostat In Europa is het percentage vrouwen in bestuursfuncties in het grootbedrijf gemiddeld 10%. Nederland ligt net iets boven dat gemiddelde, met ongeveer 12%. De Scandinavische landen steken hier samen met de UK ver bovenuit. 17

18 8. Ontwikkeling en levensverwachting Human Development Index UNDP 2009 De Human Development Index is gebaseerd op verschillende factoren, zoals armoede, analfabetisme, onderwijs en levensverwachting. Nederland staat al drie jaar lang op de 6 e plaats van alle landen in de wereld, achter Noorwegen, Australië, IJsland, Canada en Ierland. Life expectancy estimates CIA World Factbook 2008 Nederland heeft relatief hoge levensverwachting, net als de rest van West-Europa. In Canada, Australie en Zuid-Europa ligt de levensverwachting het hoogst: boven de 80 jaar. In Afrika is de levensverwachting het laagst, voornamelijk vanwege de gebrekkige gezondheidszorg en hygiëne. Het gaat om de geschatte levensverwachting bij de geboorte. Cijfers uit over under 40 not available 18

19 9. Gelijkheid man/vrouw Gender-related Development Index (GDI) UN 2008 De index brengt de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in kaart op het gebied van lengte en gezondheid van leven, kennis en levensstandaard. Hoe hoger hoe beter, Nederland 6 e plaats na alle Scandinavische landen. De lijst wordt aangevoerd door Europese landen. Het eerste niet-europese land is Nieuw-Zeeland op plaatst 10. Landen waar de grootste ongelijkheid is tussen mannen en vrouwen zijn voornamelijk Islamitische landen, zoals Jemen, Marokko, Egypte en Saudi-Arabie. 19

20 10. Giften Commitment for development Index 2009 In Nederland wordt ontwikkelingshulp voornamelijk van overheidswege verstrekt. Dit wordt gecoördineerd door het ministerie van Buitenlandse Zaken. Nederland geeft ongeveer 0.8% van het BNP uit aan ontwikkelingssamenwerking. Dit komt neer op ongeveer 4 miljard euro per jaar (2007). Dit komt neer op 642,- per hoofd van de beroepsbevolking. De Nederlandse uitgaven liggen boven de Europese norm van 0.7% van het BNP. Nederland staat op de 3 e plaats in de commitment for development index achter Zweden en Denemarken. Italië en Griekenland zijn de Europese hekkensluiters. Zuid-Korea en Japan geven van alle ontwikkelde landen de minste ontwikkelingshulp. Charities Aid Foundation Wanneer we kijken naar private donaties (particulieren en bedrijven) aan goede doelen ontstaat er een andere ranglijst. De Charities Aid Foundation heeft een ranglijst gemaakt van 12 landen waar veel gegeven wordt aan goede doelen. Nederland staat op deze lijst op een 7 e plaats, met in totaal 0.45% van het BNP aan giften voor goede doelen. 20

21 11. Corruptie Global Corruption Barometer - Transparency International De Global Corruption Barometer is een jaarlijks wereldwijd onderzoek naar corruptie. In de barometer wordt onderzoek gedaan naar de publieke opinie omtrent corruptie in het eigen land. Nederland scoort zeer goed op de barometer. Dit betekent dat mensen veel vertrouwen hebben in de instituties in Nederland. Gemiddeld geven Nederlanders een 2.6 voor de mate van corruptie (1= zeer laag, 5= zeer hoog). Wereldwijd ligt dit cijfer op 3.6, de EU scoort 3.4. Wereldwijd geeft 13% van de geïnterviewden aan de afgelopen 12 maanden te maken gehad met pogingen tot omkoping. In Nederland ligt dit percentage op 1%, in de EU op 5%. In welke mate vindt u dat de volgende instituties worden beïnvloed door corruptie? (1= helemaal niet, 5 = helemaal wel) Welke van de volgende instituties zijn volgens u in uw land het meest corrupt? Opvallend is dat Nederland in tegenstelling tot de rest van de wereld het meeste wantrouwen koestert ten opzichte van het bedrijfsleven. In Nederland wordt veel meer vertrouwen geschonken aan de politiek. Het relatieve wantrouwen ten opzichte van het bedrijfsleven kan op verschillende manieren verklaart worden. Of de Nederland wantrouwt het bedrijfsleven vanwege corruptie, óf de Nederlander heeft zoveel vertrouwen in de andere instituties dat het bedrijfsleven er alleen relatief slecht uitkomt. 21

22 12. Mensenrechten Er zijn geen standaard ranglijsten voor de mensenrechten. De problemen en visies verschillen sterk per land en het is dus lastig om onderling te vergelijken. Wel is in maart 2009 een kritisch rapport verschenen van de Raad van Europa over de mensenrechten in Nederland. Ons land scoort niet goed op asielbeleid, opsluiting van kinderen met gedragsproblemen, bescherming tegen discriminatie en mensenrechteneducatie. Happy Planet Index De Happy Planet Index is een index van de New Economics Foundation die aangeeft, hoe gelukkig inwoners van de diverse landen ter wereld Bij de berekening van de plaats op de index is uitgegaan van verschillende factoren, waaronder de ecologische footprint, die uitdrukt hoeveel middelen zoals brandstoffen gemiddeld door de inwoner van een land worden verbruikt. Een sterk vereenvoudigde conceptuele versie van de gebruikte formule luidt: HPI = (voldoening in het leven x levensverwachting) / ecologische footprint zijn. Op de volgende pagina wordt de Happy Planet Index van de New Economics Foundation afgebeeld. Nederland staat op de 43 e plaats. De levensverwachting is in Nederland hoog (> 75 jaar), zoals in alle welvarende landen met een hoog BNP. Ook op de factor voldoening in het leven scoort Nederland hoog. Zoals bij levensverwachting, is ook hier een sterke relatie te constateren tussen voldoening in het leven en economische welvaart. Nederland scoort slecht op de factor ecologische footprint. Ook deze factor heeft een sterke relatie met welvaart. De welvarende landen hebben een grote footprint. 22

23 Happy Planet Index New Economics Foundation 23

24 Verwijzingen Om tot bovenstaande conclusie te komen, zijn de volgende onderzoeken en indexen bekeken. 1. Broeikasgassen - Climate Change Performance Index - German Watch - Duurzaamheidsverkenningen NMP - The European Environment State and Outlook 2010 European Environment Agency Copenhagen 2. Milieu - Environmental Performance Index Yale University - The European Environment State and Outlook 2010 European Environment Agency Copenhagen 3. Ecologische voetafdruk/ landgebruik - Living Planet Report WNF - Duurzaamheidsverkenningen - NMP 4. Economische en sociale ontwikkeling - Lisbon league table 5. Water - Water een kostbaar goed De Nederlandse watervoetafdruk nader bekeken 2010 WNF 6. Groene financiering - European SRI Assets 2010 Eurosif 7. Werkgelegenheid en arbeidsparticipatie - Employment rates in the EU Eurostat - Arbeidsdeelname van personen van jaar Eurostat - Percentage deeltijders van werkende Eurostat - Arbeidsparticipatie van ouderen Eurostat - Percentage vrouwen in bestuursfuncties grootbedrijf 8. Ontwikkeling en levensverwachting - Human Development Index UNDP - Life expectancy estimates CIA World Factbook 9. Gelijkheid man/vrouw - Gender-related Development Index UN 10. Giften - Commitment for development index - Charities Aid Foundation 11. Corruptie - Global Corruption Barometer Transparency International 12. Mensenrechten - Happy Planet Index New Economics Foundation 24

Inclusive Growth and Development Report 2017 van het World Economic Forum: Bevindingen voor Nederland

Inclusive Growth and Development Report 2017 van het World Economic Forum: Bevindingen voor Nederland Inclusive Growth and Development Report 2017 van het World Economic Forum: Bevindingen voor Nederland Nederland scoort relatief hoog op economische groei en het aanpakken van ongelijkheid, maar de ongelijkheid

Nadere informatie

Hoe duurzaam zijn Nederlandse bedrijven ten opzichte van bedrijven in het buitenland?

Hoe duurzaam zijn Nederlandse bedrijven ten opzichte van bedrijven in het buitenland? Hoe duurzaam zijn Nederlandse bedrijven ten opzichte van bedrijven in het buitenland? In deze notitie wordt de duurzaamheid van Nederlandse bedrijven vergeleken met die van bedrijven uit het buitenland.

Nadere informatie

Voortgangsrapportage Onderwijs en Opleiding 2010 Beschrijving prestaties Nederland en andere lidstaten op EU benchmarks

Voortgangsrapportage Onderwijs en Opleiding 2010 Beschrijving prestaties Nederland en andere lidstaten op EU benchmarks ANNEX Voortgangsrapportage Onderwijs en Opleiding 21 Beschrijving prestaties Nederland en andere lidstaten op EU benchmarks 1. Deelname voor- en vroegschoolse educatie (VVE) De Nederlandse waarde voor

Nadere informatie

ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA

ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA Presentatie door de heer J.M. Barroso, Voorzitter van de Europese Commissie, voor de Europese Raad van 4 februari 2011 Inhoud 1 I. Waarom energiebeleid ertoe doet II. Waarom

Nadere informatie

Tabel 1: Economische indicatoren (1)

Tabel 1: Economische indicatoren (1) Tabel 1: Economische indicatoren (1) Grootte van de Openheid van de Netto internationale Saldo op de lopende rekening (% economie (in economie (Export + BBP per hoofd, nominaal (EUR) BBP per hoofd, nominaal,

Nadere informatie

Milieu- en klimaatuitdagingen voor de 21ste eeuw: van Europese visie naar lokale betekenis en actie. Hans Bruyninckx, Mortsel, 9 oktober 2105

Milieu- en klimaatuitdagingen voor de 21ste eeuw: van Europese visie naar lokale betekenis en actie. Hans Bruyninckx, Mortsel, 9 oktober 2105 Milieu- en klimaatuitdagingen voor de 21ste eeuw: van Europese visie naar lokale betekenis en actie Hans Bruyninckx, Mortsel, 9 oktober 2105 Presentation by Dr. Hans Bruyninckx, Executive Director, EEA

Nadere informatie

De Belgische farmaceutische industrie in een internationale context

De Belgische farmaceutische industrie in een internationale context As % of total European pharmaceutical industry De Belgische farmaceutische industrie in een internationale context Terwijl België slechts 2,6 % vertegenwoordigt van het Europees BBP, heeft de farmaceutische

Nadere informatie

6,2. Werkstuk door een scholier 1726 woorden 7 januari keer beoordeeld. 10 kenmerken over de mate van ontwikkeling van een land:

6,2. Werkstuk door een scholier 1726 woorden 7 januari keer beoordeeld. 10 kenmerken over de mate van ontwikkeling van een land: Werkstuk door een scholier 1726 woorden 7 januari 2003 6,2 191 keer beoordeeld Vak Economie 10 kenmerken over de mate van ontwikkeling van een land: 1. BNP uitgedrukt in US Dollars per inwoners. 2. Geboortecijfer

Nadere informatie

LAND: Noorwegen. LAND: Nederland

LAND: Noorwegen. LAND: Nederland LAND: Noorwegen Levensverwachting bij de geboorte in jaren: 81,7 Publieke uitgaven aan gezondheidszorg (% van bbp): 8,3 Alfabetisme (% onder 15jarigen en ouder): 99,9 Gemiddeld aantal jaren scholing: 12,7

Nadere informatie

Veranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken

Veranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken Veranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken De Nederlandse bancaire vorderingen 1 op het buitenland zijn onder invloed van de economische crisis en het uiteenvallen van ABN AMRO tussen

Nadere informatie

KLIMAATVERANDERING. N.B. : Voor de algemene analyse zie de analytische synthese.

KLIMAATVERANDERING. N.B. : Voor de algemene analyse zie de analytische synthese. Directoraat-generaal Communicatie EENHEID PUBLIEKE OPINIE Brussel, 15/10/2008 KLIMAATVERANDERING Speciale Eurobarometer 300 Voorjaar 2008 Eerste ruwe resultaten: Europees gemiddelde en belangrijke nationale

Nadere informatie

Is de Nederlandse economie klaar voor de volgende generatie? Jaap van Duijn Grip op je Vermogen 5 oktober 2018

Is de Nederlandse economie klaar voor de volgende generatie? Jaap van Duijn Grip op je Vermogen 5 oktober 2018 Is de Nederlandse economie klaar voor de volgende generatie? Jaap van Duijn Grip op je Vermogen 5 oktober 2018 1 Is de Nederlandse economie klaar voor de volgende generatie? Uitgangspositie Trends Uitdagingen

Nadere informatie

Draagvlak bij burgers voor duurzaamheid. Corjan Brink, Theo Aalbers, Kees Vringer

Draagvlak bij burgers voor duurzaamheid. Corjan Brink, Theo Aalbers, Kees Vringer Draagvlak bij burgers voor duurzaamheid Corjan Brink, Theo Aalbers, Kees Vringer Samenvatting Burgers verwachten dat de overheid het voortouw neemt bij het aanpakken van duurzaamheidsproblemen. In deze

Nadere informatie

Profit. Europa is een van s werelds meest welvarende regio s. en heeft een van de grootste interne markten. Deze

Profit. Europa is een van s werelds meest welvarende regio s. en heeft een van de grootste interne markten. Deze Profit Europa is een van s werelds meest welvarende regio s en heeft een van de grootste interne markten. Deze positie wordt echter bedreigd door de snelle opkomst van Azië, maar ook door het steeds groter

Nadere informatie

Onderzoekmemorandum Innovatie en de Lissabonagenda

Onderzoekmemorandum Innovatie en de Lissabonagenda Onderzoekmemorandum Innovatie en de Lissabonagenda Inleiding Nederland werkt, net als de andere Europese landen aan de Lissabon-doelstellingen van de EU om te komen tot een dynamische en concurrerende

Nadere informatie

Werkloosheid in de Europese Unie

Werkloosheid in de Europese Unie in de Europese Unie Diana Janjetovic en Bart Nauta De werkloosheid in de Europese Unie vertoont sinds 2 als gevolg van de conjunctuur een wisselend verloop. Door de economische malaise in de jaren 21 23

Nadere informatie

De inkomensverdeling van ouderen internationaal vergeleken

De inkomensverdeling van ouderen internationaal vergeleken Bron: K. Caminada & K. Goudswaard (2017), De inkomensverdeling van ouderen internationaal vergeleken, Geron Tijdschrift over ouder worden & maatschappij jaargang 19, nummer 3: 10-13. De inkomensverdeling

Nadere informatie

F Lees bron 1 en beantwoord daarna opdracht 1.

F Lees bron 1 en beantwoord daarna opdracht 1. Opdracht Expert Overheidsbeleid Het crisisteam is samengesteld. Jij bent als expert overheidsbeleid ingevlogen om vast te stellen wat de overheid doet om ruimtelijk ongelijkheid te verminderen. De deskundigheid

Nadere informatie

Zekerheden over een onzeker land

Zekerheden over een onzeker land Zekerheden over een onzeker land Parijs, 27 januari 2012 Paul Schnabel Universiteit Utrecht Demografische feiten 2012-2020 Bevolking 17 miljoen (plus 0,5 miljoen) Jonger dan 20 jaar 3,7 miljoen (min 0,2

Nadere informatie

samenvatting Samenvatting

samenvatting Samenvatting Samenvatting Hoe staat de publieke sector er voor en wordt de burger goed bediend? Eenvoudige vragen waar geen eenvoudig antwoord op is te geven. Het is namelijk lastig om prestaties in absolute zin te

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Spanje-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Spanje-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Spanje-Nederland 1 1. Goederenexport van Spanje naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Spaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT

Nadere informatie

1.4 Factoren die bepalend zijn voor reële convergentie

1.4 Factoren die bepalend zijn voor reële convergentie Productiviteit, concurrentiekracht en economische ontwikkeling Concurrentiekracht wordt vaak beschouwd als een indicatie voor succes of mislukking van economisch beleid. Letterlijk verwijst het begrip

Nadere informatie

Factsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU?

Factsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU? Factsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU? Als gevolg van de wereldwijde economische en financiële crisis heeft de EU met een laag investeringsniveau te kampen. Alleen met gezamenlijke gecoördineerde

Nadere informatie

Nederland zakt vier plaatsen op Human Capital Index: vaardigheden en kennis van oudere leeftijdscategorieën blijven onbenut.

Nederland zakt vier plaatsen op Human Capital Index: vaardigheden en kennis van oudere leeftijdscategorieën blijven onbenut. ONDERZOEKSRAPPORT Nederland zakt vier plaatsen op Human Capital Index: vaardigheden en kennis van oudere leeftijdscategorieën blijven onbenut. Introductie In het Human Capital 2015 report dat het World

Nadere informatie

Curaçao Carbon Footprint 2015

Curaçao Carbon Footprint 2015 Willemstad, March 2017 Inhoudsopgave Inleiding 2 Methode 2 Dataverzameling 3 Uitstoot CO2 in 2010 3 Uitstoot CO2 in 2015 4 Vergelijking met andere landen 5 Central Bureau of Statistics Curaçao 1 Inleiding

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Ierland-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Ierland-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Ierland-Nederland 1 1. Goederenexport van Ierland naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Ierse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Zwitserland-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Zwitserland-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Zwitserland-Nederland 1 1. Goederenexport van Zwitserland naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Zwitserse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Verenigd Koninkrijk-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Verenigd Koninkrijk-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Verenigd Koninkrijk-Nederland 1 1. Goederenexport van het Verenigd Koninkrijk naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Britse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE

Nadere informatie

Schone technologie voor een levende aarde Bouwen aan de Nederlandse schone technologie sector

Schone technologie voor een levende aarde Bouwen aan de Nederlandse schone technologie sector Wereld Natuur Fonds Driebergseweg 10 Postbus 7 3700 AA Zeist Tel: +31 30 693 7333 Direct: Fax: +31 30 691 2064 Info@wnf.nl www.wnf.nl Schone technologie voor een levende aarde Bouwen aan de Nederlandse

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Verenigde Arabische Emiraten- Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Verenigde Arabische Emiraten- Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Verenigde Arabische Emiraten- Nederland 1 1. Goederenexport van de Verenigde Arabische Emiraten naar andere landen Tabel 1: Voornaamste exportpartners van de Verenigde Arabische

Nadere informatie

België in de Europese informatiemaatschappij. Een benchmark van het bezit en het gebruik van ICT in België t.o.v. 24 Europese landen in 2006

België in de Europese informatiemaatschappij. Een benchmark van het bezit en het gebruik van ICT in België t.o.v. 24 Europese landen in 2006 België in de Europese informatiemaatschappij Een benchmark van het bezit en het gebruik van ICT in België t.o.v. 24 Europese landen in 2006 Bezit en gebruik van ICT en Internet 1 Luxemburg 2 Litouwen 3

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Canada-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Canada-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Canada-Nederland 1 1. Goederenexport van Canada naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Canadese exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT

Nadere informatie

14 BIJLAGE INTERNATIONALE KERNGEGEVENS BBP per hoofd van de bevolking

14 BIJLAGE INTERNATIONALE KERNGEGEVENS BBP per hoofd van de bevolking 14 BIJLAGE INTERNATIONALE KERNGEGEVENS In deze bijlage worden Nederlandse cijfers op het terrein van arbeidsmarkt en sociale zekerheid vergeleken met die van een groot aantal Europese landen, de USA en

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Australië-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Australië-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Australië-Nederland 1 1. Goederenexport van Australië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Australische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE

Nadere informatie

6,6. Werkstuk door een scholier 1980 woorden 16 november keer beoordeeld. Aardrijkskunde

6,6. Werkstuk door een scholier 1980 woorden 16 november keer beoordeeld. Aardrijkskunde Werkstuk door een scholier 1980 woorden 16 november 2006 6,6 197 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Inhoud: Voorwoord 3. - Wat verwachten we van dit werkstuk? - Hoe gaan we het aanpakken?

Nadere informatie

Eindexamen aardrijkskunde havo 2002-II

Eindexamen aardrijkskunde havo 2002-II Politiek en Ruimte bron 10 Aandeel van de lidstaten in de handel van de Europese Unie in procenten, 1998 30 % 25 20 22 25 Legenda: invoer uitvoer 15 10 8 8 15 15 10 11 9 9 15 12 5 0 6 5 2 2 1 0 België

Nadere informatie

Nederland. EUROBAROMETER 74 De publieke opinie in de Europese Unie. Najaar 2010. Nationaal Rapport

Nederland. EUROBAROMETER 74 De publieke opinie in de Europese Unie. Najaar 2010. Nationaal Rapport Standard Eurobarometer EUROBAROMETER 74 De publieke opinie in de Europese Unie Najaar 2010 Nationaal Rapport Nederland Representation of the European Commission to Netherlands Inhoud Inleiding Context

Nadere informatie

IMMIGRATIE IN DE EU 85% 51% 49% Immigratie van niet-eu-burgers. Emigratie van niet-eu-burgers

IMMIGRATIE IN DE EU 85% 51% 49% Immigratie van niet-eu-burgers. Emigratie van niet-eu-burgers IMMIGRATIE IN DE EU Bron: Eurostat, 2014, tenzij anders aangegeven De gegevens verwijzen naar niet-eu-burgers van wie de vorige gewone verblijfplaats in een land buiten de EU lag en die al minstens twaalf

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Zuid-Korea-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Zuid-Korea-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Zuid-Korea-Nederland 1 1. Goederenexport van Zuid-Korea naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Zuid-Koreaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro). Bron: International

Nadere informatie

Gezondheid en welzijn; Onderwijs; Beroepsbevolking en werk; Een stimulerende omgeving om human capital te laten renderen.

Gezondheid en welzijn; Onderwijs; Beroepsbevolking en werk; Een stimulerende omgeving om human capital te laten renderen. ONDERZOEKSRAPPORT Nederlandse beroepsbevolking behoort tot de wereldtop 1) Zwitserland, Finland en Singapore hebben de slimste beroepsbevolking In het eerste Human Capital Report van het World Economic

Nadere informatie

Standaard Eurobarometer 90. De publieke opinie in de Europese Unie

Standaard Eurobarometer 90. De publieke opinie in de Europese Unie Opiniepeiling besteld en gecoördineerd door de Europese Commissie, Directoraat-generaal Communicatie. Dit rapport werd opgesteld voor de Vertegenwoordiging van de Europese Commissie in. Dit document vertegenwoordigt

Nadere informatie

Standaard Eurobarometer najaar 2018: Positief beeld van de EU overheerst in de aanloop naar de Europese verkiezingen

Standaard Eurobarometer najaar 2018: Positief beeld van de EU overheerst in de aanloop naar de Europese verkiezingen Europese Commissie - Persbericht Standaard Eurobarometer najaar 2018: Positief beeld van de EU overheerst in de aanloop naar de Europese verkiezingen Brussel, 21 december 2018 Uit een nieuwe Eurobarometer-enquête

Nadere informatie

1 De onderneming in de wereldeconomie

1 De onderneming in de wereldeconomie 1 De onderneming in de wereldeonomie Meerkeuzevragen 1.1 1.1 Globalisering is een proes a van wereldwijde eonomishe integratie door een sterke toename van de internationale handel en investeringen. b waarbij

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 1. Inleiding Klimaatverandering is een urgent probleem waarmee de samenleving vrijwel dagelijks wordt geconfronteerd. De Conventie voor Klimaatverandering van de Verenigde Naties

Nadere informatie

LANDEN ANALYSE ITALIË

LANDEN ANALYSE ITALIË LANDEN ANALYSE ITALIË Algemeen LANDEN ANALYSE ALGEMEEN De Landen Analyse gee7 de sector (cijferma@g) inzicht in de huidige (2013) en toekoms@ge (2018) waarde van de consump@e van snijbloemen en potplanten

Nadere informatie

Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting

Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting Feiten en cijfers ja Neemt de inkomensongelijkheid tussen arm en rijk toe? Toelichting: Een vaak gehanteerde maatstaf voor

Nadere informatie

Bijlage B4. Eerste treden op de arbeidsmarkt. Freek Bucx

Bijlage B4. Eerste treden op de arbeidsmarkt. Freek Bucx Bijlage B4 Eerste treden op de arbeidsmarkt Freek Bucx Inhoud Tabel B4.1... 3 Tabel B4.2... 4 Tabel B4.3... 5 Tabel B4.4... 6 Tabel B4.5... 7 Tabel B4.6... 8 Bijlage B4 Eerste treden op de arbeidsmarkt

Nadere informatie

Handelsstromen Rozenstruiken 2009 / 14. Zoetermeer, Maart 2009 Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie

Handelsstromen Rozenstruiken 2009 / 14. Zoetermeer, Maart 2009 Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie Handelsstromen Rozenstruiken 2009 / 14 Zoetermeer, Maart 2009 Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd

Nadere informatie

Moedige overheden. Stille kampioenen = ondernemingen. Gewone helden = burgers

Moedige overheden. Stille kampioenen = ondernemingen. Gewone helden = burgers Moedige overheden Stille kampioenen = ondernemingen Gewone helden = burgers Vaststellingen Onze welvaart kalft af Welvaartscreatie Arbeidsparticipatie Werktijd Productiviteit BBP Capita 15-65 Bevolking

Nadere informatie

M201218. Meer snelgroeiende bedrijven en meer krimpende bedrijven in Nederland

M201218. Meer snelgroeiende bedrijven en meer krimpende bedrijven in Nederland M201218 Meer snelgroeiende bedrijven en meer krimpende bedrijven in Nederland drs. D. Snel drs. N. Timmermans Zoetermeer, november 2012 Relatief veel snelgroeiende bedrijven in Nederland In deze rapportage

Nadere informatie

Tabel 11.1 Aantal ondervonden misdrijven naar land en delictgroep (per 100 respondenten) en onveiligheidsgevoelens per land, 2004

Tabel 11.1 Aantal ondervonden misdrijven naar land en delictgroep (per 100 respondenten) en onveiligheidsgevoelens per land, 2004 Bijlage 4 543 Tabellen bij hoofdstuk 11 Tabel 11.1 Aantal ondervonden misdrijven naar land en delictgroep (per 100 respondenten) en onveiligheidsgevoelens per land, 2004 Autodiefstal Diefstal uit auto

Nadere informatie

Europese vergelijking systemen van volwasseneneducatie en aanpak laaggeletterdheid

Europese vergelijking systemen van volwasseneneducatie en aanpak laaggeletterdheid Europese vergelijking systemen van volwasseneneducatie en aanpak laaggeletterdheid Dr. Maurice de Greef Prof. dr. Mien Segers 06-2016 Maastricht University, Educational Research & Development (ERD) School

Nadere informatie

Welzijn, meer dan bruto binnenlands product. Horizon 2050 13 februari 2015 Edwin De Boeck, Hoofdeconoom KBC Groep

Welzijn, meer dan bruto binnenlands product. Horizon 2050 13 februari 2015 Edwin De Boeck, Hoofdeconoom KBC Groep Welzijn, meer dan bruto binnenlands product Horizon 2050 13 februari 2015 Edwin De Boeck, Hoofdeconoom KBC Groep Bruto binnenlands product (bbp) Maatstaf van materiële welvaart Wikipedia : Het bbp is de

Nadere informatie

Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010

Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010 Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010 Studentenhuisvesting - Feiten en trends 2010-1- Studenten Aantal ingeschreven voltijd studenten in bekostigde HBO- en WO-instellingen in Nederland 2009-2010 2008-2009

Nadere informatie

the state of renewable energies in europe

the state of renewable energies in europe HERNIEUWBARE ENERGIE IN EUROPA 12 th EurObserv ER Report the state of renewable energies in europe 2012 12 th EurObserv ER Report Werkgelegenheid en omzet Voor de periode 2005-2010 is de energieproductie

Nadere informatie

ASN Bank Issuepaper. Staatsobligaties

ASN Bank Issuepaper. Staatsobligaties ASN Bank Issuepaper Staatsobligaties ASN Bank Issuepaper Staatsobligaties november 2012 2 A Samenvatting In deze ASN Bank Issuepaper Staatsobligaties komen aan bod: A Samenvatting B Inleiding C Selectiecriteria

Nadere informatie

F Lees bron 1 en beantwoord daarna opdracht 1.

F Lees bron 1 en beantwoord daarna opdracht 1. Antwoordmodel: Expert Overheidsbeleid Het crisisteam is samengesteld. Jij bent als expert overheidsbeleid ingevlogen om vast te stellen wat de overheid doet om ruimtelijk ongelijkheid te verminderen. De

Nadere informatie

Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen BRUGGE. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen

Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen BRUGGE. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen BRUGGE Arrondissement Brugge HUIDIGE NATIONALITEIT PG2 NATIONALITEIT BIJ GEBOORTE PG 3 HUISHOUDENS PG 4 WERKZOEKENDEN PG 5 NIEUWKOMERS PG 6 Opsplitsing in nationaliteitsgroepen

Nadere informatie

FACTSHEET AARDBEIEN. Wereldmarkt aardbeien groeit

FACTSHEET AARDBEIEN. Wereldmarkt aardbeien groeit 1000 TON WERELD 1000 TON NEDERLAND / BELGIE Factsheet AARBEIEN juli 2018 FACTSHEET AARDBEIEN Fruit & Vegetable Facts; Jan Kees Boon; +31654687684; fruitvegfacts@gmail.com Wereldmarkt aardbeien groeit China

Nadere informatie

CO 2 -uitstootrapportage 2011

CO 2 -uitstootrapportage 2011 Programmabureau Klimaat en Energie CO 2 -uitstootrapportage 2011 Auteurs: Frank Diependaal en Theun Koelemij Databewerking: CE Delft, Cor Leguijt en Lonneke Wielders Inhoud 1 Samenvatting 3 2 Inleiding

Nadere informatie

Internationale Benchmark 2009 Extra landen

Internationale Benchmark 2009 Extra landen M200907 Internationale Benchmark 2009 Extra landen Tabellenboek drs. N.G.L. Timmermans drs. W.H.J. Verhoeven R. in 't Hout Zoetermeer, mei 2009 1 Inleiding EIM publiceert jaarlijks de Internationale Benchmark.

Nadere informatie

Van: Gemeente Maastricht

Van: Gemeente Maastricht Impact rapport VCS Standard Wind India 2016 Van: Gemeente Maastricht Voorwoord Het impact rapport 2016 van het VCS Standard project Wind India is opgemaakt om u te informeren over de compensatie van uw

Nadere informatie

CO2-voetafdruk van beleggingen

CO2-voetafdruk van beleggingen CO2-voetafdruk van beleggingen Waarom meet ACTIAM de CO 2 -voetafdruk van haar beleggingen? Klimaatverandering is één van de grootste uitdagingen van de komende decennia. Daarom steunt ACTIAM het klimaatakkoord

Nadere informatie

Bijlage Indicatieve streefcijfers voor de lidstaten

Bijlage Indicatieve streefcijfers voor de lidstaten bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB C 311 E van 31/10/2000 Voorstel voor een richtlijn van het Europees Parlement en de Raad betreffende de bevordering van elektriciteit uit hernieuwbare

Nadere informatie

CO2-voetafdruk van beleggingen

CO2-voetafdruk van beleggingen CO2-voetafdruk van beleggingen Beleggen en de uitstoot van broeikasgassen 1 WAAROM MEET ACTIAM DE CO 2 -UITSTOOT VAN HAAR BELEGGINGEN? Klimaatverandering is één van de grootste uitdagingen van de komende

Nadere informatie

LANDEN ANALYSE NEDERLAND

LANDEN ANALYSE NEDERLAND LANDEN ANALYSE NEDERLAND Algemeen LANDEN ANALYSE ALGEMEEN De Landen Analyse gee5 de sector (cijferma>g) inzicht in de huidige (2013) en toekoms>ge (2018) waarde van de consump>e van snijbloemen en potplanten

Nadere informatie

Wereldwijde uitstoot CO2 dit jaar

Wereldwijde uitstoot CO2 dit jaar 1 van 5 7-12-2018 06:32 volkskrant.nl Wereldwijde uitstoot CO2 dit jaar weer toegenomen 6-8 minuten IJsklif in West-Groenland. Beeld Credit: Sarah Das / Woods Hole Oceanographic Institution De stijging

Nadere informatie

Sterke toename van beleggingen in Duits en Frans schuldpapier. Grafiek 1 - Nederlandse aankopen buitenlandse effecten

Sterke toename van beleggingen in Duits en Frans schuldpapier. Grafiek 1 - Nederlandse aankopen buitenlandse effecten Sterke toename van beleggingen in Duits en Frans schuldpapier Nederlandse beleggers hebben in 21 per saldo voor bijna EUR 12 miljard buitenlandse effecten verkocht. Voor EUR 1 miljard betrof dit buitenlands

Nadere informatie

Hoeveel manieren worden er gebruikt bij aardrijkskunde om de welvaart in een land te meten?

Hoeveel manieren worden er gebruikt bij aardrijkskunde om de welvaart in een land te meten? Samenvatting door L. 815 woorden 10 december 2013 4,7 74 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Hoeveel manieren worden er gebruikt bij aardrijkskunde om de welvaart in een land te meten?

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Zuid-Afrika-Nederland mei 2019

Handels- en investeringscijfers Zuid-Afrika-Nederland mei 2019 Handels- en investeringscijfers Zuid-Afrika-Nederland mei 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Dan Pretoria, Zuid -Afrika Wat kunt u verwachten bij deze

Nadere informatie

Opdracht 1: Gebruik kaart 1: Europa; Landen en hoofdsteden. Opdracht 2: Gebruik kaart 2: Europa; Wateren en gebergten.

Opdracht 1: Gebruik kaart 1: Europa; Landen en hoofdsteden. Opdracht 2: Gebruik kaart 2: Europa; Wateren en gebergten. 0 1 Werkblad: Geografie van Europa. Opdracht 1: Gebruik kaart 1: Europa; Landen en hoofdsteden. -a-geef de landen van Europa allemaal een eigen kleurtje. (je mag dezelfde kleur vaker gebruiken) -b-zet

Nadere informatie

1. GEEN ARMOEDE 2. GEEN HONGER. Armoede uitroeien, in al zijn vormen en overal. Honger beëindigen, betere voeding en duurzame landbouw promoten

1. GEEN ARMOEDE 2. GEEN HONGER. Armoede uitroeien, in al zijn vormen en overal. Honger beëindigen, betere voeding en duurzame landbouw promoten 1. GEEN ARMOEDE Armoede uitroeien, in al zijn vormen en overal Ondanks de halvering van de extreme armoede in de wereld tijdens de afgelopen decennia, leeft nog steeds 1,3 miljard mensen in extreme armoede.

Nadere informatie

Gezondheid: uw Europese ziekteverzekeringskaart altijd mee op vakantie?

Gezondheid: uw Europese ziekteverzekeringskaart altijd mee op vakantie? MEMO/11/406 Brussel, 16 juni 2011 Gezondheid: uw Europese ziekteverzekeringskaart altijd mee op vakantie? Vakantie verwacht het onverwachte. Gaat u binnenkort op reis in de EU of naar IJsland, Liechtenstein,

Nadere informatie

Emissie broeikasgassen in Europa (EU-15),

Emissie broeikasgassen in Europa (EU-15), Indicator 14 januari 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De emissie van broeikasgassen

Nadere informatie

Stock picking in bange tijden: Innovatie als keuze criterium

Stock picking in bange tijden: Innovatie als keuze criterium Stock picking in bange tijden: Innovatie als keuze criterium 1. In de huidige aandelenmarkten lijkt het onmogelijk om grote volatiliteit te vermijden en een gezonde performance met een beheerst risico

Nadere informatie

LANDEN ANALYSE DUITSLAND

LANDEN ANALYSE DUITSLAND LANDEN ANALYSE DUITSLAND Algemeen LANDEN ANALYSE ALGEMEEN De Landen Analyse gee7 de sector (cijferma@g) inzicht in de huidige (2013) en toekoms@ge (2018) waarde van de consump@e van snijbloemen en potplanten

Nadere informatie

Internationaal perspectief ziekenhuislandschap

Internationaal perspectief ziekenhuislandschap Internationaal perspectief ziekenhuislandschap Zorgvisie congres Diagnose 2025 Wouter Bos 22 juni 2011 Mondiale uitdagingen Kostenstijgingen Demografischeontwikkeling en Economische crisis Technologischeontwikkelin

Nadere informatie

Dorstig Europa? Snel, J. (2007). Dorstig Europa? AdFundum, Vakblad voor de Drankenbranche, 15(6/7):10-11, juni/juli.

Dorstig Europa? Snel, J. (2007). Dorstig Europa? AdFundum, Vakblad voor de Drankenbranche, 15(6/7):10-11, juni/juli. Snel, J. (2007). Dorstig Europa? AdFundum, Vakblad voor de Drankenbranche, 15(6/7):10-11, juni/juli. Dorstig Europa? Maart 2007 werd een 76 bladzijden tellend rapport gepubliceerd over meningen over Alcohol

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2015 tijdvak 2 economie CSE GL en TL GT-0233-a-15-2-b Zelfstandig of niet informatiebron 1 Cijfers Kamer van Koophandel over 2013 Starters 113.823 Bedrijfsbeëindigingen 136.640 informatiebron

Nadere informatie

Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen KORTRIJK. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen

Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen KORTRIJK. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen KORTRIJK HUIDIGE NATIONALITEIT PG2 NATIONALITEIT BIJ GEBOORTE PG 3 HUISHOUDENS PG 4 WERKZOEKENDEN PG 5 NIEUWKOMERS PG 6 Arrondissement Kortrijk Opsplitsing in nationaliteitsgroepen

Nadere informatie

LANDEN ANALYSE DENEMARKEN

LANDEN ANALYSE DENEMARKEN LANDEN ANALYSE DENEMARKEN Algemeen LANDEN ANALYSE ALGEMEEN De Landen Analyse gee6 de sector (cijferma?g) inzicht in de huidige (2013) en toekoms?ge (2018) waarde van de consump?e van snijbloemen en potplanten

Nadere informatie

R&D-uitgaven en capaciteit naar wetenschapsgebied

R&D-uitgaven en capaciteit naar wetenschapsgebied R&D-uitgaven en capaciteit naar wetenschapsgebied In Nederland werd in 2014 in totaal 13,3 miljard uitgegeven aan R&D: wetenschappelijk onderzoek en ontwikkeling (de voorlopige cijfers 2015 laten een groei

Nadere informatie

Toerisme in perspectief. NBTC Holland Marketing Afdeling Research

Toerisme in perspectief. NBTC Holland Marketing Afdeling Research Toerisme in perspectief NBTC Holland Marketing Afdeling Research Inleiding In dit rapport wordt op hoofdlijnen een beeld geschetst van trends en ontwikkelingen in het (internationaal) toerisme en de factoren

Nadere informatie

Emissie broeikasgassen in Europa,

Emissie broeikasgassen in Europa, Indicator 11 januari 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2009 nam de Europese uitstoot

Nadere informatie

Harry Lintsen Technische Universiteit Eindhoven in samenwerking met CBS en Universiteit Groningen. 1 Duurzame ontwikkeling van Nederland 1850-2050

Harry Lintsen Technische Universiteit Eindhoven in samenwerking met CBS en Universiteit Groningen. 1 Duurzame ontwikkeling van Nederland 1850-2050 Harry Lintsen Technische Universiteit Eindhoven in samenwerking met CBS en Universiteit Groningen Duurzame ontwikkeling van Nederland 1850-2050 1 Duurzame ontwikkeling van Nederland 1850-2050 IN DOLLARS

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Polen-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Polen-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Polen-Nederland 1 1. Goederenexport van Polen naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Polen exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT IN 2015

Nadere informatie

Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen OOSTENDE. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen

Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen OOSTENDE. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen OOSTENDE HUIDIGE NATIONALITEIT PG2 NATIONALITEIT BIJ GEBOORTE PG 3 HUISHOUDENS PG 4 WERKZOEKENDEN PG 5 NIEUWKOMERS PG 6 Arrondissement Oostende Opsplitsing in nationaliteitsgroepen

Nadere informatie

trends en ervaringen

trends en ervaringen 5 "ntwi''elingen op de energiemar't in het 3uitenland trends en ervaringen 1 "ondiale trends van marktmacht naar staatsmacht "e sterk gestegen vraag en onvoldoende 0itbreiding van de prod04tie- 4apa4iteit

Nadere informatie

De evolutie van de sociale situatie en de sociale bescherming in België Samenvatting en kernboodschappen

De evolutie van de sociale situatie en de sociale bescherming in België Samenvatting en kernboodschappen De evolutie van de sociale situatie en de sociale bescherming in België 2018 Samenvatting en kernboodschappen September 2018 ANNEX 6 : NEDERLANDSTALIGE SAMENVATTING EN KERNBOODSCHAPPEN VAN DE ANALYSE

Nadere informatie

Handels- en Welvaartseffecten van Vrijhandelsakkoorden

Handels- en Welvaartseffecten van Vrijhandelsakkoorden Handels- en Welvaartseffecten van Vrijhandelsakkoorden Jan Van Hove KU Leuven & INFER jan.vanhove@kuleuven.be Vleva 13 januari 2015 * Met dank aan de Vlaamse overheid voor de financiële ondersteuning van

Nadere informatie

Internationale vergelijking kindregelingen

Internationale vergelijking kindregelingen Internationale vergelijking kindregelingen Nederland kent een uitgebreid en historisch gegroeid stelsel van kindregelingen dat aan ouders financiële ondersteuning geeft. In het regeerakkoord Bruggen Slaan

Nadere informatie

Overheid en economie

Overheid en economie Overheid en economie Overheid en economie Het aandeel van de overheid in de economie, de overheid als actor en de overheid op regionaal niveau, een verkenning Inleiding Het begrip economische groei komt

Nadere informatie

Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen ARDOOIE. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen

Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen ARDOOIE. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen ARDOOIE HUIDIGE NATIONALITEIT PG2 NATIONALITEIT BIJ GEBOORTE PG 3 HUISHOUDENS PG 4 WERKZOEKENDEN PG 5 NIEUWKOMERS PG 6 Arrondissement Tielt Opsplitsing in nationaliteitsgroepen

Nadere informatie

Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen RUISELEDE. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen

Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen RUISELEDE. Opsplitsing in nationaliteitsgroepen Fiche Kleurrijk West-Vlaanderen RUISELEDE HUIDIGE NATIONALITEIT PG2 NATIONALITEIT BIJ GEBOORTE PG 3 HUISHOUDENS PG 4 WERKZOEKENDEN PG 5 NIEUWKOMERS PG 6 Arrondissement Tielt Opsplitsing in nationaliteitsgroepen

Nadere informatie

LANDEN ANALYSE FRANKRIJK

LANDEN ANALYSE FRANKRIJK LANDEN ANALYSE FRANKRIJK Algemeen LANDEN ANALYSE ALGEMEEN De Landen Analyse gee9 de sector (cijfermabg) inzicht in de huidige (2013) en toekomsbge (2018) waarde van de consumpbe van snijbloemen en potplanten

Nadere informatie

Onderzoek gunstige prijsligging.

Onderzoek gunstige prijsligging. Onderzoek gunstige prijsligging. BMW 3 Serie Model 320D. 22 Eu-Lidstaten. Jordy Reijers Marketing/Onderzoek P van. Prijs 1 Inhoud Opgave Onderzoek informatie over Eu landen Welke landen hanteren de euro?

Nadere informatie

BRAINPORT MONITOR SAMENVATTING - 9 E EDITIE BRAINPORT BLIJVEND SUCCES

BRAINPORT MONITOR SAMENVATTING - 9 E EDITIE BRAINPORT BLIJVEND SUCCES BRAINPORT MONITOR 2016 - SAMENVATTING - 9 E EDITIE BRAINPORT BLIJVEND SUCCES BRAINPORT NEXT GENERATION Meedoen MEER MENSEN DIE MEE DOEN Concurreren DIE SAMEN MEER CREËREN Verdienen EN SAMEN MEER VERDIENEN!

Nadere informatie

Aantal ondervonden misdrijven per land en naar type delict (per 100 respondenten); onveiligheidsgevoelens

Aantal ondervonden misdrijven per land en naar type delict (per 100 respondenten); onveiligheidsgevoelens Bijlage 4 587 Tabellen bij hoofdstuk 11 Tabel 11.1 Aantal ondervonden misdrijven per land en naar type delict (per 100 respondenten); onveiligheidsgevoelens Autodiefstal Diefstal uit auto Diefstal van

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Libië-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Libië-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Libië-Nederland 1 1. Goederenexport van Libië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Libische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT IN

Nadere informatie

FACTSHEET AVOCADO. AVOCADO: Wereldhandel groeit spectaculair!

FACTSHEET AVOCADO. AVOCADO: Wereldhandel groeit spectaculair! wereldhandel import/export Nederland Factsheet avocado december 2016 FACTSHEET AVOCADO Fruit&VegetableFacts; JanKeesBoon; +31654687684; fruitvegfacts@gmail.com AVOCADO: Wereldhandel groeit spectaculair!

Nadere informatie