Nota van B&W. gemeente Haarlemmermeer

Transcriptie

1 gemeente Haarlemmermeer Nota van B&W Onderwerp Portefeuillehouder dr. Tom Horn, drs. Theo Weterings, drs. Ap Reinders Collegevergadering 17 november 2015 Inlichtingen Martijn van der Linden Registratienummer Samenvatting Naar aanleiding van het verzoek van de raad tijdens de raadsvergadering van 3 september jl. om bij het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) te peilen welke behoefte er is voor opvangplaatsen voor vluchtelingen in Haarlemmermeer hebben wij op 22 september jl. in een brief aan de gemeenteraad {X ) aangegeven dat, mocht er een verzoek van het COA en een particulier voor de realisatie van een noodopvanglocatie komen, wij bereid zijn medewerking te verlenen. Als belangrijke voorwaarde hebben wij gesteld dat de omgeving voldoende wordt betrokken bij de invulling van de locatie. Voor die aanpak bleek op 24 september jl. brede steun in de gemeenteraad. Op 28 september jl. verzocht het COA onze medewerking aan de realisatie van een noodopvang bij de Expo Haarlemmermeer in Vijfhuizen voor 400 tot 500 vluchtelingen voor de duur van een jaar. In reactie daarop hebben wij op 13 oktober jl. een principebesluit genomen om medewerking te verlenen aan het verzoek van COA om een noodopvang voor vluchtelingen (gezinnen en alleenreizende meerderjarigen) te realiseren op het terrein van de Expo Haarlemmermeer voor maximaal400 personen. In dit uitwerkingsbesluit vullen wij het principebesluit aan met een keuze voor een gewenningsperiode: er wordt gestart met opvang van maximaal 300 vluchtelingen en na uiterlijk drie maanden volgt een nieuwe afweging over het aantal vluchtelingen, een aantal dat naar beneden of naar boven kan worden bijgesteld, met een maximum van 400 vluchtelingen. De noodopvang zal geopend zijn voor een periode van zes maanden met een verlengingsmogelijkheid van maximaal zes maanden. Afweging over aanpassing van het aantal vluchtelingen en verlenging vindt plaats op basis van ontwikkelingen op Rijksniveau en het actuele, voor het COA noodzakelijke minimum aantal op te vangen vluchtelingen, een evaluatie van het functioneren van de noodopvang (inclusief de aanvullende maatregelen en voorwaarden) en het draagvlak ervoor, en een zwaarwegend advies van de begeleidingsgroep. De samenstelling van de groep vluchtelingen is op regionaal niveau een afspiegeling van de samenstelling van vluchtelingen in heel Nederland op dat moment. Daarnaast stellen wij aanvullende voorwaarden en nemen wij aanvullende maatregelen. Belangrijke voorwaarde voor het tot stand komen van dit besluit is het kunnen betrekken van inwoners van Vijfhuizen: dat hebben wij uitgebreid gedaan via een informatiemarkt, participatiebijeenkomst, het openen van een speciaal a-mailadres en het opstarten van een begeleidingsgroep met inwoners uit Vijfhuizen. Daarnaast zijn er twee onderzoeken op initiatief van de dorpsvereniging en bewoners uitgevoerd. De belangrijkste inhoudelijke conclusie die wij hieruit trekken is dat er draagvlak en draagkracht is, maar dat er ook zorgen zijn over in hoeverre het aantal van 400 vluchtelingen past bij de omvang van het dorp Vijfhuizen. Veel reacties wijzen op een wens voor een kleinere omvang.

2 2 Na alle reacties te hebben gehoord, hebben wij de opvang van vluchtelingen in Vijfhuizen nogmaals zorgvuldig gewogen. Een lastige afweging, het gaat hier om een balans tussen het faciliteren van een kwalitatief goede opvang met voldoende schaalgrootte voor het leveren van diensten en voorzieningen en het belang van Vijfhuizen om een noodopvang te openen die een goede verhouding heeft tot de omvang van het dorp. We hebben gepoogd om een brug te slaan tussen deze twee wezenlijke afwegingspunten. Zoals aangegeven in het principebesluit, blijf het minimum van het COA ons maximum: 400 vluchtelingen. Gezien de benodigde voorzieningen op de locatie en de grote nationale opgave om vluchtelingen op te vangen is terugzakken naar 200 vluchtelingen voor het COA op dit moment geen bespreekbare optie. Na intensief overleg zijn wij overeengekomen om te starten met maximaal 300 vluchtelingen. Om enerzijds het COA in staat te kunnen stellen om voldoende kwaliteit te kunnen leveren op de locatie en om anderzijds tegemoet te komen aan de zorg van inwoners over de omvang van de noodopvang, kiezen we voor een combinatie van aanvullende voorwaarden en maatregelen en een maximum van 300 vluchtelingen met een nieuwe afweging na drie maanden. In deze nota lichten wij deze aanvullende voorwaarden en maatregelen uitgebreid toe. Inleiding Tijdens het vragenuur in de raadsvergadering van 3 september jl. is op verzoek van de raad toegezegd om bij het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) te peilen welke behoefte er is voor opvangplaatsen voor vluchtelingen in Haarlemmermeer. Wij hebben op 22 september jl. in een brief aan de gemeenteraad (X ) aangegeven dat, mocht er een verzoek van het COA en een particulier voor de realisatie van een noodopvanglocatie komen, wij bereid zijn medewerking te verlenen. Als belangrijke voorwaarde hebben wij gesteld dat de omgeving voldoende wordt betrokken bij de invulling van de locatie. Voor die aanpak bleek op 24 september jl. brede steun in de gemeenteraad. Op 28 september jl. verzocht het COA onze medewerking aan de realisatie van een noodopvang bij de Expo Haarlemmermeer in Vijfhuizen voor 400 tot 500 vluchtelingen voor de duur van een jaar. In reactie daarop hebben wij op 13 oktober jl. een principebesluit genomen om medewerking te verlenen aan het verzoek van COA om een noodopvang voor vluchtelingen (gezinnen en alleenreizende meerderjarigen) te realiseren op het terrein van de Expo Haarlemmermeer voor maximaal 400 personen. Het door het COA gestelde minimum van 400 vluchtelingen, is door ons destijds als maximum gesteld. De noodopvang zou er komen voor een periode van zes maanden, met verlengingsoptie van maximaal zes maanden bij positieve evaluatie (totaal maximaal één jaar). Voorwaarde was hierbij dat wij de inwoners van Vijfhuizen voldoende konden betrekken en laten participeren bij de randvoorwaarden voor de noodopvang alvorens wij een uitwerkingsbesluit zouden nemen.

3 3 Regionale afstemming De bestuurlijke druk om noodopvang te realiseren is groot. Staatssecretaris Dijkhoff heeft meerdere malen een beroep gedaan om gemeenten om voldoende (crisis)opvanglocaties te realiseren. In de regio Kennemerland hebben de gemeentelijke bestuurders in reactie hierop een regionale overleggroep gevormd om tot afstemming en coördinatie van de opgave van (nood-}opvang van vluchtelingen te komen. In een regionaal overleg met de Commissaris van de Koning op 4 november jl. hebben de gemeenten in onze regio aangegeven dat megalocaties van 2000 plaatsen of meer ongewenst zijn. Ook is gesteld dat er bij het ontbreken van dergelijke locaties, ingezet moet worden op locaties voor noodopvang binnen de normen van het COA om de landelijke instroom van 350 vluchtelingen per dag te kunnen accommoderen. Dit heeft geleid tot het bestuurlijke standpunt om in de regio Kennemerland op drie locaties voor circa vluchtelingen noodopvang te realiseren, zo werd op 12 november jl. bekendgemaakt. De samenstelling van de groep vluchtelingen zal op regionaal niveau een afspiegeling zijn van het Nederlands gemiddelde van de instroom op dat moment. Dit kan leiden tot het opvangen van relatief meer gezinnen in Vijfhuizen. De gemeenten in Kennemerland nemen hun verantwoordelijkheid, maar verschillen wat betreft mogelijkheden om bij te dragen aan de oplossing van het landelijke vluchtelingenvraagstuk. Regionale coördinatie heeft daarom voordelen omdat gemeenten een deel van het aanbod kunnen realiseren dat past bij de lokale mogelijkheden. Gemeenten in de regio doen extra moeite om meer statushouders te huisvesten. Als eerste voldoen de gemeenten daarmee aan de eigen taakstelling. Het surplus wordt vervolgens gebruikt om gemeenten met tekorten te compenseren, bijvoorbeeld voor die gemeenten die vluchtelingen opvangen. Deze regeling is gunstig voor Haarlemmermeer omdat buurgemeenten bereid zijn daarmee een deel van onze taakstelling statushouders in te vullen. Participatie: de belangrijkste randvoorwaarde In het principebesluit hebben wij aangegeven veel waarde te hechten aan de betrokkenheid van de inwoners van Vijfhuizen. Daarom hebben wij op 31 oktober jl. een goedbezochte informatiemarkt in de Verbandskerk en een aansluitende participatiebijeenkomst in een speciaal daarvoor opgezette nabijgelegen grote tent georganiseerd, die door circa 750 inwoners is bijgewoond. Allereerst willen wij onze waardering uitspreken voor de deelname van de inwoners van Vijfhuizen. Het was een respectvol verlopen bijeenkomst. De opbrengst voldeed aan onze verwachtingen: het publiek was kritisch, constructief en oplossingsgericht. We hebben een grote hoeveelheid reacties uit Vijfhuizen ontvangen, zowel op de ter plekke uitgedeelde vragenkaarten (29 reacties) als per (90 berichten op het adres noodopvang@haarlemmermeer.nl). Dit heeft geleid tot ongeveer 35 aanmeldingen van vrijwilligers, waaronder vele bij Vluchtelingenwerk, met name voor dagbesteding, taalcoaching en praktische hulp op de locatie zelf.

4 4 Er zijn tientallen vragen gesteld en beantwoord, zowel in antwoord op persoonlijke vragen als via de vragen en antwoorden op de gemeentelijke website. We hebben ook tips, suggesties, uitingen van zorg en bezwaren ontvangen. De reacties betroffen met name de veiligheid (24 reacties), het aantal vluchtelingen (18 reacties) en de samenstelling van de groep (1 0 reacties). Ook hebben enkele tientallen mensen zich aangemeld om deel te nemen aan de begeleidingsgroep. De begeleidingsgroep, die bestaat uit 16 inwoners is inmiddels tweemaal bijeengekomen, waarvan één keer in aanwezigheid van een bestuurder. Ook hebben leden van de begeleidingsgroep vergelijkbare noodopvanglocaties bezocht in Rosmalen en Zaanstad. Er is gesproken met locatiebeheerders aldaar, om zich te laten informeren over de noodopvang en om te kunnen leren van eerder opgedane ervaringen. Bij die bezoeken was telkens een bestuurder aanwezig en er namen meerdere raadsleden deel om zich te laten informeren over de gang van zaken op een noodopvang, vragen te stellen en te leren van ervaringen elders. Belangrijke ervaringen in andere noodlocaties zijn: 1. Betrokkenheid van omwonenden is belangrijk bij het (nader) invullen van de randvoorwaarden, 2. als er open communicatie is met de buurt, nemen de zorgen snel af na opening van de opvang, 3. dat er zich nauwelijks veiligheidsincidenten voordoen buiten de opvang. De ondernemersvereniging Vijfhuizen (OW) heeft inmiddels contact gehad met het COA en Libéma over de mogelijkheden voor lokale ondernemers om een rol te spelen bij de noodopvang. Gedacht wordt aan het op het terrein leveren van producten uit de lokale supermarkt Hoogvliet en andere ondernemingen uit Vijfhuizen. Daarnaast zijn er twee participatie-initiatieven door inwoners zelf georganiseerd: Een bewonersonderzoek van de Vereniging Dorp Vijfhuizen (VDV), op 2 november jl. werden de resultaten van 179 reacties gepubliceerd; Een bewonersonderzoek 'Vluchtelingen Noodopvang', met initiatief uit Stellinghof, op 10 november jl. werden de resultaten van 330 ingevulde vragenlijsten gepubliceerd. De grote belangstelling en inbreng van veel Vijfhuizenaren heeft ons geholpen bij het formuleren van een aantal aanvullende voorwaarden voor de noodopvang. Wij willen iedere deelnemer daarvoor bedanken, met in het bijzonder de organisatoren van deze onderzoeken. De inbreng heeft ertoe geleid dat wij het principebesluit op één belangrijk onderdeel, te weten de maximumomvang, verder hebben aangescherpt. De uitkomsten van de participatie en de twee onderzoeken vormen daarvoor het fundament. Tijdens de participatiebijeenkomst van 31 oktober jl. in de grote tent hebben wij na vragen van inwoners van Vijfhuizen uit het publiek, opnieuw aangegeven dat er géén asielzoekerscentrum in Vijfhuizen komt, indien de noodopvang daar gerealiseerd wordt.

5 5 Heroverweging omvang noodopvang in Vijfhuizen Het COA heeft ons op 28 september jl. verzocht een noodopvang te mogen realiseren van 400 tot 500 vluchtelingen. Het COA ziet een omvang van 400 vluchtelingen als een ondergrens. Dit heeft een aantal redenen: De laatste tien weken (week 36 tot en met week 45) zijn er gemiddeld 350 vluchtelingen per dag aangekomen in Nederland, opvang in kleine locaties is qua benodigde capaciteit en logistiek ongewenst, zo niet onmogelijk. Voor een locatie zoals noodopvang in paviljoens is een volledige bezetting nodig van personeel, zeven dagen per week, dag en nacht. Om de volledige bezetting te creëren en een zorgvuldige begeleiding te bieden met enkele aanwezige personeelsleden, volgens de op dit moment geldende normen, heeft het COA de formatie nodig die hoort bij opvangplaatsen. Dit geldt ook voor de bezetting van het aantal beveiligers, zeven dagen per week. De keuze voor opvangplaatsen heeft vooral te maken met de inzet van het personeel met betrekking tot de leefbaarheid en veiligheid op de locatie en de omgeving. Daarnaast is het belangrijk dat er voldoende begeleiding van vrijwilligers is. Uit de binnengekomen reacties, zo blijkt uit het onderzoek van de VDV, is echter op te maken dat er voldoende draagvlak is voor het vestigen van een noodopvang voor ongeveer 200 vluchtelingen, maar niet voor 400 vluchtelingen. Het bewonersonderzoek bevestigt dit beeld: een zeer grote meerderheid (ongeveer 80%) vindt een maximum van 400 te veel, er is wel draagvlak bij een grote meerderheid (bijna 75% van het totaal) indien het maximum verlaagd zou worden naar ongeveer 200. Ruim 20% ziet de noodopvang überhaupt niet zitten. Goed luisterend, horen wij dat er zeker sprake is van een welwillende houding onder de Vijfhuizenaren, maar dat er wel sprake is van zorg. Die zorg nemen wij serieus. Daarom hebben wij gezocht naar een compromis waarbij enerzijds niet wordt weggelopen voor de maatschappelijke verantwoordelijkheid die wij dragen in dit (inter}nationale vraagstuk en anderzijds de verontrusting die onder de inwoners leeft. Wij hebben begrip voor de zorg die ontstaat als er een groot aantal vluchtelingen opgevangen moet worden. Daarom treffen wij ook een groot aantal aanvullende voorwaarden en maatregelen om deze zorgen te adresseren. Onderstaand leggen wij uit hoe we tot een besluit over het maximum aantal zijn gekomen en wanneer en welke aanvullende voorwaarden en maatregelen wij nemen. Voorstel: eerste periode met maximaal 300 vluchtelingen De belangrijkste inhoudelijke conclusie die wij trekken uit de reacties is dat er zorgen zijn over in hoeverre het aantal van 400 vluchtelingen past bij de omvang van het dorp Vijfhuizen. Veel reacties wijzen op een wens voor een kleinere omvang. Na alle reacties te hebben gehoord, hebben wij de opvang van vluchtelingen in Vijfhuizen nogmaals zorgvuldig afgewogen en de grenzen van het verzoek van het COA met hen verkend. Een lastige afweging, het gaat hier om een balans tussen het faciliteren van een kwalitatief goede opvang met voldoende schaalgrootte voor het leveren van diensten en voorzieningen en het belang van Vijfhuizen om een noodopvang te openen die een goede verhouding heeft tot de omvang van het dorp. We hebben gepoogd om een brug te slaan tussen deze twee wezenlijke afwegingspunten.

6 6 Zoals aangegeven in het principebesluit, blijft het minimum van het COA ons maximum. Gezien de benodigde voorzieningen en de enorme opgave is terugzakken naar 200 vluchtelingen voor het COA niet opportuun. Wij zijn overeengekomen om te starten met een gewenningsperiade van maximaal drie maanden met een aantal van maximaal 300 vluchtelingen. Om enerzijds het COA in staat te kunnen stellen om voldoende kwaliteit te kunnen leveren op de locatie en om anderzijds tegemoet te komen aan de zorg over de omvang van de noodopvang, kiezen we voor een combinatie van aanvullende voorwaarden en maatregelen. Tevens speelt op dit moment een discussie tussen de VNG en het Rijk over de opvang van vluchtelingen. Element in deze discussie is de door gemeenten gewenste flexibiliteit in de normen van het COA. Binnen drie maanden maken wij opnieuw een afweging op basis van: ontwikkelingen op Rijksniveau en het actuele, voor het COA noodzakelijke minimum aantal op te vangen vluchtelingen de evaluatie van het functioneren van de noodopvang (inclusief de aanvullende maatregelen en voorwaarden) en het draagvlak daarvoor een zwaarwegend advies van de begeleidingsgroep Die brede afweging leidt tot een besluit over eventuele nieuwe aanvullende voorwaarden en maatregelen, alsmede over het aanpassen van het aantal op te vangen vluchtelingen, waarbij 400 het maximum is. Dit kan leiden tot een aanpassing van het aantal aanvankelijk op te vangen vluchtelingen, zowel naar beneden (bijvoorbeeld als de normen wijzigen) als naar boven (bijvoorbeeld bij een positieve evaluatie). We voeren deze evaluatie binnen uiterlijk drie maanden uit. Deze periode dient ook als gewenningsperiade voor Vijfhuizen. Dat biedt het COA de gelegenheid om te laten zien dat het in staat is om een noodopvang op een goede manier te organiseren en begeleiden, en geeft het dorp Vijfhuizen de gelegenheid om te ervaren hoe dit gaat. Voor het draagvlak is een gemengde samenstelling van de groep vluchtelingen essentieel. Uit participatie blijkt dat de samenstelling van de groep vluchtelingen divers dient te zijn, gezinnen hebben een sterke voorkeur. Het huisvesten van overwegend alleenstaande mannen wordt ongewenst geacht. Er is een duidelijke voorkeur voor een gemengde samenstelling of voornamelijk gezinnen. Er is geen steun voor een noodopvang voor een periode van langer dan één jaar. De locatie wordt ingericht om niet uitsluitend alleenreizende meerderjarigen op te vangen: een fors deel van de slaapplekken zal worden ingericht als familiekamer. Dit is nodig om het grote aantal families op te vangen. De samenstelling van de groep vluchtelingen zal op regionaal niveau (de eerder genoemde circa 1000 plekken) een afspiegeling zijn van het Nederlands gemiddelde van de instroom op dat moment. Dit kan leiden tot het opvangen van relatief meer gezinnen in Vijfhuizen. Wij verwachten van het COA periodiek een rapportage over samenstelling, op regionaal schaalniveau en het functioneren van de noodopvang te ontvangen. Het principebesluit dat de noodopvang wordt gerealiseerd voor een periode van zes maanden met een verlengingsmogelijkheid van zes maanden, na positieve evaluatie, blijft onveranderd.

7 7 Aanvullende voorwaarden en maatregelen Wij stellen aanvullende voorwaarden en nemen maatregelen met betrekking tot: 1. veiligheid; 2. routes en verkeersveiligheid; 3. inrichting van het terrein en beperking van geluidsoverlast; 4. bereikbaarheid van de locatie en de gemeente; 5. informatieverstrekking aan vluchtelingen; 6. activiteiten, dagbesteding, integratie, vrijwilligerswerk en gezondheidszorg; 7. rol van inwoners van Vijfhuizen: begeleidingsgroep. Bij de tussentijdse evaluaties, voor doorgroei naar 400 vluchtelingen en eventuele verlenging met zes maanden, wordt getoetst in hoeverre aan deze aanvullende voorwaarden wordt voldaan en of maatregelen effectief zijn gebleken. De begeleidingsgroep speelt hierbij een belangrijke rol. Ad. 1 Veiligheid Uit het grote aantal ontvangen vragen over veiligheid zien wij dat dit een belangrijk thema is. Dit beeld wordt bevestigd door de uitkomsten van het bewonersonderzoek, waarin bijna 70% van de respondenten veiligheid aangeeft als voorwaarde waaraan voldaan moet worden. Uit de evaluatie van de crisisopvang (zie bijlage bij deze nota) blijkt ook dat proportionele en adequate inzet van veiligheidsmaatregelen nodig is. Het COA is verantwoordelijk voor de veiligheid op de locatie zelf, en stelt een aantal beveiligers beschikbaar voor de noodopvang in Vijfhuizen die 24 uur per dag aanwezig zullen zijn. Daarbuiten zijn de politie en toezichthouders van de gemeente bevoegd en verantwoordelijk. Wij hebben met de politie overeenstemming over maatregelen zoals: Extra wijkgerichte inzet van de politie. Aandacht voor deling van kennis en inzet door de wijkagenten met collegapolitieagenten. Momenteel geldt een tijdige reactie bij maar liefst 94% van de meldingen uit Vijfhuizen. Streven is deze prestatie te handhaven bij een geopende noodopvang. Er zijn afspraken over snelle en grootschalige inzet, mocht dit onverhoopt nodig blijken. De wijkagent is aanwezig bij de begeleidingsgroep voor inwoners om zo de veiligheidsgevoelens te monitoren en tijdig aanvullende maatregelen te kunnen voorstellen. Wij stellen in samenwerking met de politie, het COA, Libéma en het Recreatieschap een beheers- en veiligheidsplan op, dat we bespreken met de begeleidingsgroep. Hierin wordt onder andere aandacht besteed aan de leefbaarheid binnen en buiten de opvanglocatie, het meldpunt overlast en het calamiteitenplan.

8 8 Ad. 2 Routes en verkeersveiligheid De optie om de vluchtelingen alleen gebruik te laten maken van een achteruitgang aan de zuidzijde is niet aanvaardbaar. Dit bleek uit een groot aantal reacties op de informatiemarkt, alsmede het bewonersonderzoek van de VDV. Dit zou betekenen dat de vluchtelingen alleen via de Geniedijk en door de wijk Stellinghof naar het dorpscentrum zouden kunnen komen. Het fietspad op de Geniedijk zal geen ontsluitingsroute zijn voor de vluchtelingen. Het levert naar onze mening teveel een verstoring van het veiligheidsgevoel van bewoners op en het is geen veilige route voor de vluchtelingen zelf. De hoofdontsluiting gaat niet via de Geniedijk, maar via een uitgang aan de oostzijde (zijde Drie Merenweg) van de Expo. Naar aanleiding van de reacties van bewoners is gekozen voor dit alternatief. Looproutes over de voetpaden worden in goed overleg duidelijk bewegwijzerd. Bij de aansluiting op de busbaan wordt de verkeersveiligheid onderzocht op geschiktheid en indien nodig aangepast aan de nieuwe situatie: het COA en Libéma zijn verantwoordelijk om dit te realiseren. Ad. 3 Inrichting van het terrein en beperking van geluidsoverlast De geluidsoverlast, zoals dit tijdens de crisisopvang is ervaren, moet worden voorkomen. De recreatieruimte en het restaurant zullen zich daarom bevinden aan de achterzijde van het terrein, dat wil zeggen zo ver mogelijk verwijderd van de woningen aan de Waterlinie. Dit beperkt eventueel geluidsoverlast tot een minimum. Het is helaas niet mogelijk om de noodopvang in de hal zelf te realiseren vanwege bouwtechnische eisen. Vanzelfsprekend vereist het risico op geluidsoverlast aandacht van de aanwezige begeleiders en beveiligers van het COA. Wij zullen toezien op goede afspraken om geluidsoverlast te voorkomen. Dit is primair een verantwoordelijkheid van het COA als beheerder van de noodopvang. Wij stellen directe bereikbaarheid van de beheerder voor reactie op klachten als voorwaarde. Ad. 4 Bereikbaarheid van de locatie en de gemeente Uit de reacties blijkt bereikbaarheid een belangrijke voorwaarde. Uit het onderzoek van de VDV komt een heldere suggestie naar voren: 'een centraal telefoonnummer dat door bewoners gebruikt kan worden voor het melden van incidenten en stellen van vragen, met het liefst 24 uur per dag bereikbaarheid'. Die maatregel bleek ook bij de crisisopvang essentieel. Daarom komt er een centraal telefoonnummer op de locatie, waar men 24 uur per dag een medewerker van COA (overdag en 's avonds) of een beveiliger {dag en nacht) kan bereiken. In de beginperiode is daarnaast altijd een gemeentelijk contactpersoon bereikbaar. Ook voor niet-urgente vragen en opmerkingen blijft het COA bereikbaar. Het adres noodopvang@haarlemmermeer.nl blijft operationeel. Inwoners van Vijfhuizen worden voor de opening nader geïnformeerd over de details van de bereikbaarheid.

9 9 Ad. 5 Informatieverstrekking aan vluchtelingen Wij overleggen met het COA over de informatie die wordt verstrekt aan vluchtelingen, aanvullend op de informatie die zij standaard van het COA krijgen over de normen, waarden en (gedrags)regels in Nederland, bijvoorbeeld dat foto's maken ongepast is en inwoners met respect benaderd moeten worden. Op aanraden van de VDV verstrekken wij ook informatie over Vijfhuizen, looproutes en de mogelijkheden die het dorp Vijfhuizen kan bieden. We maken afspraken met het COA welke maatregelen worden genomen als mensen zich onverhoopt niet houden aan de geldende gedragsregels. Ad. 6 Activiteiten, dagbesteding, integratie, vrijwilligerswerk en gezondheidszorg Uit de vele vragen op de informatiemarkt, en ook uit de conclusies van de bewonersonderzoeken, bleek aandacht voor dagbesteding, integratie en activiteiten belangrijk. Dit is van belang voor zinvolle tijdsbesteding van de vluchtelingen én voor de leefbaarheid in het dorp Vijfhuizen. Daar zijn vrijwilligers voor nodig. Samen met Vluchtelingenwerk streven we naar een volwaardig en divers activiteitenprogramma en voldoende aanbod van dagbesteding. De programmabegeleider van het COA speelt hierbij een coördinerende rol, net zoals dat gebeurt op andere locaties zoals bij de Koepel in Haarlem of de noodopvang in Zaanstad. Ook willen wij inwoners van Vijfhuizen de kans bieden om de locatie te bezoeken, voor en na de opening. Er zijn veel positieve initiatieven en vele tientallen vrijwilligers hebben zich gemeld. Om dat bij te staan, zullen wij met Vluchtelingenwerk actief bijdragen aan het ten uitvoering brengen van initiatieven en vrijwilligersinzet Ook de sportvereniging van Vijfhuizen heeft haar diensten toegezegd. Tevens hebben de gezamenlijke kerken op zich genomen een bijdrage te leveren aan de activiteiten voor de vluchtelingen. Op de domeinen onderwijs en zorg zetten wij ons als gemeente actief in. Wij zijn in overleg met de lokale scholen, die hun belangstelling en bereidheid hebben getoond om mee te werken aan het onderwijs van kinderen. Wij pakken samen met het COA en de lokale scholen de onderwijsvraag op, waarbij het van belang is hoeveel kinderen opgevangen zullen worden, wanneer zij leerplichtig zijn en welk type onderwijs het best bij hen past. Wij zijn in elk geval verantwoordelijk voor de huisvesting van het onderwijs. De zorg wordt gecoördineerd door het COA, zij hebben specifiek voor vluchtelingen extra huisartsen gecontracteerd en werken nauw samen met de GGD bij het leveren van zorg, hulp, screening en bestrijding van (infectie)ziekten. Menzis heeft in opdracht voor het COA voor de organisatie van huisartsenzorg een eerstelijns Gezondheidscentrum voor Asielzoekers (GCA) ingericht. Het GCA neemt ook taken omtrent Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) op zich en contracteert daartoe regionale en landelijke instellingen. Voor de GGD-taken op het gebied van Publieke gezondheidszorg asielzoekers (PGA) is er een landelijke overeenkomst tussen COA en GGD GHOR Nederland, waar vervolgens per regionale GGD onderaannemersovereenkomsten voor zijn afgesloten. Ook in Kennemerland is er een overeenkomst. Voor vluchtelingen geldt dat COA de komende jaren de verantwoordelijkheid voor jeugdzorg draagt. In geval van crisis of een vermoeden van kindermishandeling (Veilig Thuis) is de gemeente verantwoordelijk, ook voor vluchtelingen.

10 10 Ad. 7 Rol van inwoners van Vijfhuizen: bege/eidingsgroep De begeleidingsgroep, bestaande uit 16 inwoners van Vijfhuizen, is gedurende de periode van de noodopvang met ons in overleg over onder andere veiligheid, vrijwilligers en activiteiten. De gemeente blijft de verantwoordelijke partij richting de gemeenteraad, de inwoners van Vijfhuizen en overige belanghebbenden. De begeleidingsgroep brengt ook advies uit over de evaluaties. De begeleidingsgroep komt periodiek bijeen en wordt door ons gefaciliteerd, waarbij wij maximale openheid zullen geven over relevante ontwikkelingen. Ook kijken wij naar samenwerking bij communicatie naar het dorp. Tenminste één vertegenwoordiger van het COA sluit bij deze overleggen aan om vragen te kunnen beantwoorden, evenals de wijkagent. Niet alleen de begeleidingsgroep heeft een rol: wij staan achter het initiatief van de OW om een rol te spelen bij het starten en exploiteren van de noodopvang. Dat kwam ook aan bod tijdens de participatiebijeenkomst van 31 oktober jl. Inmiddels hebben ondernemers, waaronder supermarkt Hoogvliet, met Libéma voorbereidende gesprekken gevoerd om in het kader van reciprociteit diensten te kunnen verlenen. Vervolgoverleg is ingepland om te bezien op welke wijze lokale ondernemers iets kunnen betekenen in het leveren van goederen en diensten. Verdere procedure en globale planning Het COA is verzocht om op zo kort mogelijke termijn informatie aan te leveren op basis waarvan een vergunning kan worden afgegeven. De vergunningaanvraag zal in ieder geval niet eerder dan 27 november worden gepubliceerd. Indien geen bezwaar wordt ontvangen kan de vergunning medio januari 2016 onherroepelijk zijn. Het COA en Libéma zijn evenwel van plan de start van de werkzaamheden zo vroeg mogelijk plaats te laten vinden. De werkzaamheden nemen ongeveer twee weken in beslag, waardoor de noodopvang op zijn vroegst nog voor de kerst in gebruik zou kunnen worden genomen. Het starten van werkzaamheden voordat een vergunning onherroepelijk is, is mogelijk, maar wel op eigen risico van de opdrachtgever. De planning van de uitvoering is één van de hoofdonderwerpen in onze communicatie aan inwoners van Vijfhuizen. Wat mag het kosten? De realisatie van de noodopvang, het opvangen en begeleiden van vluchtelingen en het afronden van de noodopvang komen voor rekening van het COA. Aan de noodopvang is ook voor de gemeente een aantal kosten verbonden. Het gaat hierbij om: 1. gemaakte kosten voor de voorbereiding, participatie en informatievoorziening; 2. ondersteuning van vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties zoals Stichting Vluchtel ingenwerk; 3. ondersteuning van initiatieven uit de samenleving. De kosten zijn grotendeels beïnvloedbare uitgaven die primair worden gedekt vanuit bestaande budgetten. Daar waar nieuwe budgetten nodig zijn in 2016, wordt dit opgenomen in de voorjaarsrapportage. De reeds in 2015 gemaakte kosten worden in de jaarrekening 2015 opgenomen. Er zijn ook vergoedingen van rijkswege zoals voor de voorbereiding van de noodopvang, die naar verwachting onvoldoende zullen zijn om de kosten te kunnen dekken. We nemen de opbrengsten op bij de jaarrekening en stellen in een later stadium een raming op van kosten en opbrengsten.

11 11 Wanneer en hoe zal de raad over de voortgang worden geïnformeerd? Deze nota wordt ter bespreking voorgelegd aan de raad. Er volgen nog twee evaluatiemomenten waarover de raad wordt geïnformeerd: voor het eventueel aanpassen van het aantal vluchtelingen na de gewenningsperiade binnen drie maanden en voor het besluit voor eventuele verlenging met maximaal zes maanden, na de eerste zes maanden. Deze evaluatiemomenten worden respectievelijk na uiterlijk drie en vijf maanden afgerond. Communicatie en participatie We houden inwoners van Vijfhuizen en andere belangstellenden op diverse wijzen op de hoogte. We zetten daarvoor ook nieuwe digitale middelen in omdat we merken dat die snel een groot bereik opleveren. Een opsomming: Op onze website plaatsen we een RSS feed. Bezoekers van de site kunnen zich abonneren op de webpagina en ontvangen alle updates automatisch. We promoten dit gericht met een online campagne, gericht op de inwoners van Vijfhuizen. Alle updates in het proces worden toegevoegd aan onze website. De Q&A (vraag en antwoord) wordt regelmatig bijgewerkt. We onderzoeken in hoeverre we met berichtgeving via WhatsApp inwoners van Vijfhuizen kunnen informeren. De communicatie met inwoners via werkt goed en blijft in stand. Er komt een 24-uurs directe bereikbaarheid voor klachten en informatie. Voor de participatie zien wij een belangrijke rol weggelegd voor de begeleidingsgroep. Besluit Op grond van het voorgaande besluit het college 1. in te stemmen met het uitwerkingsbesluit om: a. gehoor te geven aan het verzoek van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) van 28 september jl. om een noodopvang te openen op de locatie Expo Haarlemmermeer. We starten de opvang met een gewenningsperiade van maximaal drie maanden, waarin wij 300 vluchtelingen zullen opvangen. Binnen drie maanden maken wij opnieuw een afweging op basis van: - ontwikkelingen op Rijksniveau en het actuele, voor het COA noodzakelijke minimum aantal op te vangen vluchtelingen - de evaluatie van het functioneren van de noodopvang (inclusief de aanvullende maatregelen en voorwaarden) en het draagvlak daarvoor - een zwaarwegend advies van de begeleidingsgroep Die brede afweging leidt tot een besluit over eventuele nieuwe aanvullende voorwaarden en maatregelen, alsmede over het aanpassen van het aantal op te vangen vluchtelingen, waarbij 400 het maximum is. b. de noodopvang te openen voor een periode van zes maanden, te verlengen met maximaal zes maanden, na een eveneens positieve evaluatie die na uiterlijk vijf maanden wordt uitgevoerd; c. op de noodopvang een gemengde samenstelling van vluchtelingen op te vangen: de samenstelling van de groep vluchtelingen zal op regionaal niveau een afspiegeling zijn van het Nederlands gemiddelde van de instroom op dat moment;

12 12 d. een aantal aanvullende voorwaarden te stellen en maatregelen te nemen met betrekking tot veiligheid, routes en verkeersveiligheid, inrichting van het terrein en beperking van geluidsoverlast, bereikbaarheid van de locatie en de gemeente en, informatieverstrekking aan vluchtelingen, activiteiten, dagbesteding, integratie, vrijwilligerswerk en gezondheidszorg en de rol van inwoners van Vijfhuizen (begeleidingsgroep ); 2. op basis van dit uitwerkingsbesluit met het COA een bestuursovereenkomst aan te gaan; 3. de raad voor te stellen deze nota te agenderen ter bespreking. Ondertekening Hoogachtend, burgemeester en wethouders van de gemeente Haarlemmermeer, de secretaris, de b Bijlage(n) Verzoek van het COA van 28 september jl. Evaluatie crisisopvang

13 COA Centraal Orgaan opvang asielzoekers postbus 3002, 22BO ME RIJSWUK VERTROUWELIJK en SPOED Aan het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Haarlemmenneer Postbus AG HOOFDDORP Centrul Orgaan op, ong asielzotkers Unilllulntsling Sir Winsion Churchilllallll 366a 22BS SJ RIJSWIJK telefoon fn.l postadres postbus ME RIJSWIJK datwn onderwerp ons kenmerk uwbrh:f 28 september 2015 formeel verzoek UHV IN LEl 15u inlichtingen bij telefoon b~lagetnl Nicole Lemmens Geacht college. Zoals u weet is de situatie in Europa en daannee Nederland in de afgelopen weken drastisch veranderd. Op dit moment is er voor het COA (Centraal Orgaan opvang asielzoekers) een noodsituatie ontstaan wat met zich mee brengt dat de druk op de besluitvorming toeneemt. Het COA heeft te maken met een aanhoudende stijging van de bezetting op de opvanglocaties. Dit heeft verschillende oorzaken. Er is sprake van een verhoogde instroom. die in de afgelopen week zelfs is opgelopen tot boven de asielzoekers per week. Ook zien we een toename van het aantal vergunninghouders, die wachten op een woning binnen een Nederlandse gemeente. Daarnaast hebben we te maken met zogenaamde nareizigers, familieleden van vergunninghouders die later naar Nederland afreizen. Op dit moment verzorgt het COA voor ongeveer mensen huisvesting en begeleiding. De ervaring van de afgelopen weken laat zien dat de vraag naar extra opvangcapaciteit niet afneemt, maar eerder toeneemt. Mogelijke oplossing In dat kader kijken wij naar mogelijkheden om onze capaciteit uit te breiden. Enerzijds om te voldoen aan de behoefte aan capaciteit op dit moment. anderzijds om een buffer te creeren. Gezien de ongekende instroom, zoeken wij op dit moment zowel plekken voor de korte termijn als voor de middellange en lange termijn. Concreet verzoek Om bovenstaande redenen willen wij u verzoeken om medewerking te verlenen voor het in samenwerking met exploitant Libêma inrichten van een noodvoorziening op het Expoterrein voor 400 tot 500 bewoners voor een periode van I jaar. Wij zijn al enige tijd in gesprek met Libéma, onder andere over deze locatie. Op verschijlende plekken in het land hebben wij inmiddels in goede samenwerking met Libéma noodopvanglocaties geopend (oa.ijsselhal, Zeelandhal en het autotron). CoPC"J")ndenuc Uttslunend aan het po.!ladrc:s met vumeldmg van de dalum en hel kenmerk Wil deze brief o t ttjnrnmllnoiici d~<.nk rr 'o ~ Otlk at ~ U r ' ~ do van11 ki r~~<r I> l11ndt 1t r ' " op,.,. Gn n 1 e ~

14 C OA Centraal Orgaan opvang asielzoekers Daarnaast zouden wij graag met u de mogelijkheden onderzoeken voor het vestigen van een reguiier opvangcentrum voor 600 tot 800 bewoners voor de periode van 5 tot 10 jaar. Mocht ik u van verdere informatie kunnen voorzien, dan verneem ik dit graag. Hoogachtend, C trna! Orgaat) opvang asielzoekers, mr. rs. C. (Carolien) Schippers tmanager Huisvesting A ~,... s - u htfa om ",.,al oud ~ ani' "'' "., ~ r...- " ' r ~ :, Na vt Dmt..,~ Jt. rnflrll 11 Hili mat'" t4otb ftllah~ -.Ir!.t Gtl. c dfl a ' ll<> llf(!tt 11,. te. o.o I I

15 gemeente Haarlemmermeer Evaluatie crisisopvang Ter voorbereiding op de noodopvang in Vijfhuizen is een evaluatie gedaan, gericht op de ervaringen en belevingen van bewoners en belanghebbenden rondom de crisisopvang van 25 september tlm 1 oktober De input van de evaluatie is afkomstig van de gebiedsmanager en het team openbare orde en veiligheid, de informatie uit informatiebijeenkomsten en s verzonden aan het daarvoor opengestelde adres ten behoeve van de evaluatie. Uit deze evaluaties zijn verscheidene leerpunten te trekken. Deze hebben betrekking op verschillende onderwerpen. Elk onderwerp wordt kort toegelicht en per onderwerp worden de leerpunten benoemd, welke van groot belang zijn in het proces naar de noodopvang toe. Informatievoorziening Rondom de crisisopvang is geprobeerd zo goed mogelijk de inwoners van informatie te voorzien. Het late tijdstip waarop de gemeente door het COA werd geïnformeerd heeft dit bemoeilijkt. Naast de informatiebijeenkomst op 25 september 2015 in de Verbandskerk is er ook in het dorpshuis, op zaterdag 26 september, mogelijkheid geboden tot het stellen van vragen. Omtrent het verschaffen van informatie is het van belang dat dit tijdig gebeurt, zorgvuldig en zo uitgebreid mogelijk. Daarnaast is het belangrijk dat inwoners weten waar ze wat over te zeggen hebben, en ook waar niet over. Tijdens de opvang kwamen reacties per , via het meldingssysteem en social media binnen. Deze zijn dagelijks behandeld en de verzenders kregen, met enkele uitzonderingen, zeer snel en adequaat antwoord hetgeen herhaaldelijk tot een vervolgcommunicatie heeft geleid. Deze snelheid en ook de kwaliteit van de inhoud leidde tot waarderende reacties, zelfs in die gevallen waarin het antwoord inhoudelijk niet tot tevredenheid stemde. Deze lijn is doorgezet, ook na de beëindiging van de crisisopvang waar de communicatie een geleidelijke overgang kende naar het vraagstuk van de noodopvang. Leerpunten: - Tijdige communicatie is erg belangrijk. - Wees zorgvuldig in het informeren, zorg dat iedereen voldoende aangehaakt is. - Zorg voor eenduidigheid over de berichtgeving om verwarring te voorkomen, maak duidelijk onderscheid tussen de begrippen crisisopvang, noodopvang en AZC. - Zorg voor een duidelijk meldpunt waar klachten en vragen 24 uur per dag kunnen worden gesteld en waar deze adequaat opgepakt kunnen worden, zowel telefonisch als digitaal met bijvoorbeeld een adres en fysiek, bijvoorbeeld in het dorpshuis. Dit met een directe lijn naar de gemeente. Persoonlijke bereikbaarheid staat daarbij voorop. Vooral voor de eerste weken van de noodopvang is het van belang dat er direct en snel gereageerd wordt op meldingen van inwoners (24 uur per dag). - Communiceer de feiten over incidenten maar ook over de grootte en samenstelling van de groep, de duur van de opvang en de laatste stand van zaken. - Geef duidelijk aan waar inwoners wel en waar niet wat over te zeggen hebben, dit om teleurstelling te voorkomen in het participatietraject

16 2 Evaluatie crisisopvang Inzet vrijwilligers/bewonersinitiatieven In het dorp Vijfhuizen zijn veel mensen woonachtig die zich actief willen inzetten voor de vluchtelingen. Voorbeelden hiervan zijn het inzamelen van goederen en kleding, en het organiseren van activiteiten gedurende de dag. Door hier goed op in te spelen wordt het dorp meer in haar kracht gezet en worden de negatieve gevoelens met betrekking tot de vluchtelingenopvang meer in balans gebracht. Het is belangrijk om een goed loket te hebben waar initiatieven ingediend kunnen worden zodat de opvolging ervan voldoende geborgd wordt. Leerpunten: - Biedt ruimte voor de maatschappelijke en sociale initiatieven en inzet van vrijwilligers. Er zijn veel positieve initiatieven (aanbod vrijwilligerswerk, inzamelen kleding). Door deze centraal te stellen, worden de negatieve gevoelens meer in balans gezien. Maak indien mogelijk nogmaals gebruik van de combinatie informatiebijeenkomst tezamen met het inzamelen van kleding of vrijwilligersinitiatieven. - Locatie dorpshuis werd zeer passend en uiterst gastvrij ervaren, dus geschikt voor vrijwilligersinitiatieven. Veiligheidsbeleving Veel van de geuite zorgen en klachten hadden te maken met het gevoel van veiligheid van de inwoners van Vijfhuizen. Onwetendheid over de groep vluchtelingen en hun achtergrond hebben hier een belangrijke rol in gespeeld. Er zijn meerdere meldingen bij de gemeente gemaakt over geluidsoverlast. Met name in de avonduren en het begin van de nacht is geluidsoverlast ervaren. Dit ondanks het gegeven dat de opvang in principe binnen in de Expohal plaatsvond. Daarnaast zorgden de ontstane verhalen en geruchten over de groep vluchtelingen en hun gedrag niet voor een positieve bijdrage aan het gevoel van veiligheid. Zo ging het gerucht dat er door een aantal vluchtelingen overlast werd veroorzaakt bij de lokale supermarkt. De supermarktmanager heeft eenmaal zijn zorgen geuit over de aanwezigheid van een grote groep vluchtelingen richting de gemeente en daarna is er adequaat actie ondernomen. Dit tot tevredenheid van de supermarktmanager. Daarnaast werd vaak het argument genoemd dat groepen mannen als intimiderend werden ervaren. Gedurende de crisisopvang zijn hierover geen meldingen bij de politie binnengekomen die betrekking hadden op de vluchtelingen. Leerpunten: - Geef duidelijkheid over de maatregelen t.b.v. het behoud van veiligheid in het dorp, over de samenstelling en aantallen van de groep vluchtelingen, over datgene wat gedaan wordt om overdracht van ziekten te voorkomen. - Adequate inzet van veiligheidsmaatregelen is nodig. Zet dit proportioneel in. De politie dient zitting te nemen in de begeleidingsgroep voor omwonenden om zo de veiligheidsgevoelens te monitoren. Zeker in het begin zal de politie meer zichtbaar aanwezig moeten zijn in Vijfhuizen om daarna, indien mogelijk, gefaseerd af te schalen. - De politie dient een advies te geven over hun inzet. - Zorg dat geruchten z.s.m. worden opgemerkt en worden weerlegd dan wel bevestigd. - Tijdens de crisisopvang was het niet toegestaan het terrein tussen uur en uur te verlaten, dit werd als prettig ervaren. - Zorg ervoor dat er goede afspraken worden gemaakt over geluidsoverlast. Leg de vluchtelingen uit dat er dichtbij een wijk ligt en dat geluidsoverlast niet getolereerd wordt.

17 Evaluatie crisisopvang 3 Maak goede afspraken waar inwoners terecht kunnen wanneer zij overlast ervaren. Bij crisisopvang is de gemeente hiervoor verantwoordelijk, bij noodopvang is het COA hiervoor verantwoordelijk. - Organiseer ontmoetingen tussen vluchtelingen en vaste bewoners van Vijfhuizen. Onbekend maakt onbemind. - Overlast en verveling moet worden voorkomen, dagbesteding moet worden georganiseerd. Meerdere vormen van dagbesteding zijn belangrijk, zodat er voor iedere vluchteling een programma is om zich voor aan te melden. - Doordat de alleenreizende vluchtelingen in groepen gingen rondwandelen en werden aangetroffen in het dorp op speelveldjes en in het park, werd een gevoel van onveiligheid ervaren. Er werden tevens foto's gemaakt van woningen en kinderen. Zorg dat vluchtelingen weten dat dit niet past bij onze normen en waarden omdat daarmee het gevoel van veiligheid wordt aangetast. - Zorg dat de regels en gewoontes ofwel normen en waarden bekend zijn bij de vluchtelingen. Betrek de begeleidingsgroep voor omwonenden bij het opstellen van deze regels. En maak afspraken wat er gedaan wordt als mensen zich hier niet aan houden (samenscholing ongewenst, op het trottoir lopen en niet midden op straat). Huisvesting Voor de crisisopvang heeft de gemeente Haarlemmermeer contact gezocht met exploitant Libéma voor het huisvesten van de 250 vluchtelingen. De aanwezigheid van een grote hal en de reeds aanwezige faciliteiten zorgden ervoor dat deze locatie geschikt was en binnen een korte termijn ingericht kon worden. Ten aanzien van de op handen zijnde noodopvang heeft Libéma zelf het initiatief genomen. Het college heeft aangegeven medewerking te verlenen aan particuliere initiatieven die gericht zijn op het realiseren van noodopvang, samen met het COA. Door de inwoners van Vijfhuizen is over het gebruik van de locatie met name aangegeven dat het uitsluitende gebruik van de achteruitgang onaanvaardbaar is. Leerpunten: De wens van de exploitant van de Expohal om de vluchtelingen alleen gebruik te laten maken van een achteruitgang aan de zuidzijde is niet aanvaardbaar. Dit betekent namelijk dat de vluchtelingen allen via de Geniedijk en door de wijk Stellinghof naar het dorpscentrum kunnen komen. Dit verstoort het veiligheidsgevoel van bewoners. Er zijn veel ondernemers gevestigd in Vijfhuizen en Haarlemmermeer. Met de COA dient te worden overlegd dat zij zoveel mogelijk de lokale ondernemers betrekken bij het opstarten en de exploitatie van de noodopvang.