Terms of facilities - Explanation of classification and definition juli 2002 ICS ;

Transcriptie

1 Nederlandse Ontwerp praktijkrichtlijn NPR 2744 Termen voor facilitaire voorzieningen - Toelichting op rubricering en definiëring Publicatie uitsluitend voor commentaar Terms of facilities - Explanation of classification and definition juli 2002 ICS ; Commentaar vóór 1 november 2002 Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. Normcommissie "Facilitaire voorzieningen" Apart from exceptions provided by the law, nothing from this publication may be duplicated and/or published by means of photocopy, microfilm, storage in computer files or otherwise, which also applies to full or partial processing, without the written consent of the Netherlands Standardization Institute. The Netherlands Standardization Institute shall, with the exclusion of any other beneficiary, collect payments owed by third parties for duplication and/or act in and out of law, where this authority is not transferred or falls by right to the Reproduction Rights Foundation. Auteursrecht voorbehouden. Behoudens uitzondering door de wet gesteld mag zonder schriftelijke toestemming van het Nederlands Normalisatie-instituut niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van fotokopie, microfilm, opslag in computerbestanden of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op gehele of gedeeltelijke bewerking. Het Nederlands Normalisatie-instituut is met uitsluiting van ieder ander gerechtigd de door derden verschuldigde vergoedingen voor verveelvoudiging te innen en/of daartoe in en buiten rechte op te treden, voor zover deze bevoegdheid niet is overgedragen c.q. rechtens toekomt aan de Stichting Reprorecht. Although the utmost care has been taken with this publication, errors and omissions cannot be entirely excluded. The Netherlands Standardization Institute and/or the members of the committees therefore accept no liability, not even for direct or indirect damage, occurring due to or in relation with the application of publications issued by the Netherlands Standardization Institute. Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kunnen fouten en onvolledigheden niet geheel worden uitgesloten. Het Nederlands Normalisatie-instituut en/of de leden van de commissies aanvaarden derhalve geen enkele aansprakelijkheid, ook niet voor directe of indirecte schade, ontstaan door of verband houdend met toepassing van door het Nederlands Normalisatie-instituut gepubliceerde uitgaven Nederlands Normalisatie-instituut Postbus 5059, 2600 GB Delft Telefoon (015) , Fax (015)

2 Inhoudsopgave Inleiding Onderwerp en toepassingsgebied Verwijzingen Begrippen Leeswijzer en algemene toelichting Leeswijzer Algemene toelichting Kostentoewijzing Afschrijvingen Personeelskosten Theoretische rekenrente Kale huurprijs Aggregatieniveau Ratio s Kwaliteitsaspect Rubriek Overig Toelichting op de hoofdrubriek huisvesting Inleiding Theorie en praktijk Algemene toelichting Onderscheid belegger huurder Begrip servicekosten overbodig Terreinen Toelichting op de rubricering huisvesting NL-Sfb-codering Nadere onderverdeling belastingen/heffingen Toelichting op de hoofdrubriek diensten en middelen Inleiding Algemene toelichting Schoonmaak Rubriek diensten en middelen in de toekomst Toelichting op de rubricering diensten en middelen Detaillering kleding Toelichting op de hoofdrubriek ICT Inleiding Algemene toelichting Tijdsbestendige indeling Outlet Add on s Toelichting op de rubricering ICT Toelichting op de hoofdrubriek externe voorzieningen Inleiding Toelichting op de rubricering externe voorzieningen Toelichting op de hoofdrubriek facility management Inleiding Algemene toelichting De vijf ontwikkelingsfasen van de facilitaire organisatie Risicomanagement Toelichting op de rubricering facility management...65 Bibliografie

3 Voorwoord Organisaties en bedrijven zien hun facilitaire voorzieningen meer en meer als een productie-eenheid waarvan de kosten moeten worden gestuurd. Dit betekent dat hierover managementinformatie beschikbaar moet zijn. Het verzamelen van deze informatie in de praktijk is moeilijk. Tot voor kort deden zich nog grote verschillen voor in definities en samenstelling van de kosten van de facilitaire voorzieningen van vergelijkbare organisaties. Sinds oktober 2001 bestaat er een norm voor de definiëring en rubricering van de kosten voor faciliteiten in kantooromgevingen: NEN 2748 Termen voor facilitaire voorzieningen Rubricering en definiëring. Bij het opstellen van NEN 2748 bleek dat er bij organisaties duidelijk behoefte was aan een handleiding. Organisaties willen duidelijkheid over de posten van hun administratie waaronder hun facilitaire voorzieningen moeten worden gerubriceerd. Daartoe is nu deze ontw. Nederlandse Praktijkrichtlijn (NPR) opgesteld. In deze ontw. NPR wordt tevens een definitie gegeven van de kale huurprijs, door per rubriek uit NEN 2748 aan te geven of die kosten in de kale huurprijs moeten worden inbegrepen. Daarnaast is er een aantal ratio s die kunnen worden gehanteerd voor vergelijking in deze ontw. NPR opgenomen. De intentie van de normcommissie Facilitaire voorzieningen is de rubricering, zoals die in NEN 2748 is vastgesteld, voor ten minste 5 jaar onveranderd te laten. Indien er onverhoopt onduidelijkheid is over de rubricering, wordt een ieder uitgenodigd dit aan NEN kenbaar te maken. Eventueel kunnen dan met wijzigingsbladen op de NPR de noodzakelijke toevoegingen worden gedaan. In de serie Nederlandse Praktijkrichtlijnen verschijnen publicaties van informatief karakter, zoals toelichtingen op normen, constructieve mogelijkheden, werkmethoden en fabricagegegevens. Aan deze publicaties mag geen normatieve waarde worden toegekend. Deze ontw. NPR is opgesteld door de normcommissie Facilitaire voorzieningen. Op het ogenblik van publicatie is van dit ontwerp was de commissie als volgt samengesteld: R.W. Oosterwijk (vz) ir. R.A.B.W.M. Brands ir. R. Onel ing. M.C.J. Stok H.R.J. van der Kluit ir. H. Vroman F.J. Edelijn C.F. Ottenhoff prof.dr.ir. D.A.F. van Wagenberg mw. ir. M.J. van Bree ing. M.C. Vader MFM CFM ir. J.R. van der Zwan Ernst & Young Planon Rijksgebouwendienst NVM Aegon NVDO Shell Delta Lloyd CFM DTZ Zadelhoff NS Stations NEN 3

4 Inleiding Met de totstandkoming van NEN 2748 Termen voor facilitaire voorzieningen Rubricering en definiëring en ontw. NPR 2744 Termen voor facilitaire voorzieningen -Toelichting op rubricering en definiëring, wordt een periode afgesloten waarin een aantal instanties zich heeft bezig gehouden met de rubricering en definiëring van facilitaire begrippen. Met het verschijnen van beide documenten is er eenduidigheid. Deze eenduidigheid is de basis waarop onderzoekers en gebruikers op transparante en betrouwbare wijze facilitaire kengetallen kunnen ontwikkelen en vergelijken. Om een antwoord te kunnen geven op de vraag Wat kost mijn kantoorruimte? en de uitkomsten te kunnen beoordelen, is het noodzakelijk de kosten van een bedrijfspand en de faciliteiten te structureren. Het is dan mogelijk te vergelijken met kosten van andere bedrijfspanden die op een zelfde manier zijn gestructureerd. NEN 2748 biedt daarvoor een eenduidige rubricering. De diverse marktpartijen kunnen de kosten op dezelfde manier administreren. Uiteraard blijft het bij de vergelijking en analyse van kosten van belang om verschillen of overeenkomsten van het betreffende object of dienst te inventariseren en met die verschillenanalyse wat te doen. Wanneer het resultaat van vergelijkingen alleen een constatering is dat een organisatie te duur zit gehuisvest wordt aan het doel voorbijgegaan. Het is van belang verklaringen te vinden waarom iets duurder is, om vervolgens te besluiten er al dan niet iets aan te doen. Geconstateerde verschillen kunnen bijvoorbeeld veroorzaakt zijn door een hogere kwaliteit, verschil in locatie, intensiever gebruik van het pand, of een te hoge afgesloten huursom. 4

5 1 Onderwerp en toepassingsgebied Ontw. NPR 2744 is een toelichting bij het invullen van de kosten voor facilitaire voorzieningen conform NEN Tevens geeft ontw. NPR 2744 achtergrondinformatie over de filosofie die ten grondslag heeft gelegen aan NEN Verwijzingen De volgende praktijkrichtlijn bevat bepalingen die, doordat ernaar wordt verwezen, tevens bepalingen van deze praktijkrichtlijn zijn. Op het ogenblik van publicatie van de onderhavende praktijkrichtlijn was de vermelde druk van kracht. Alle normen kunnen echter worden herzien; partijen die overeenkomsten sluiten op basis van deze norm wordt daarom aanbevolen de meest recente druk van onderstaande normen toe te passen. NEN 2580:1997 NEN 2748:2001 Oppervlakten en inhouden van gebouwen Termen, definities en bepalingsmethoden Termen van facilitaire voorzieningen Rubricering en definiëring 3 Begrippen ERP IVBN NL-Sfb ROZ/IPD WIW CRE Enterprise Resource Planning Instituut Vastgoed Beleggers Nederland Zweedse rubricering van gebouwelementen voor onderhoudsmanagers, bestekschrijvers en aannemers, vertaald in het Nederlands Raad Onroerende Zaken/Investment Property Bank Wet Inschakeling Werkzoekenden Corporate Real Estate 4 Leeswijzer en algemene toelichting 4.1 Leeswijzer NEN 2748 geeft een rubricering van facilitaire kosten met bijbehorende begripsomschrijving. Deze rubricering wordt gepresenteerd in tabelvorm in hoofdstuk 7. Om deze rubricering te kunnen gebruiken is een algemene toelichting nodig. Deze toelichting staat in de hoofdstukken 1 t.m. 6 van NEN 2748:2001. Hoofdstuk 1 van NEN 2748:2001 beschrijft het onderwerp en toepassingsgebied van de norm Hoofdstuk 2 van NEN 2748:2001 geeft een overzicht van normen waarnaar is verwezen. De bepalingen van die normen zijn daarmee mede van toepassing op de norm. Hoofdstuk 3 van NEN 2748:2001 definieert de termen die in de norm worden gebruikt. Er is een onderscheid gemaakt tussen financieel-administratieve begrippen, financiële begrippen, algemene facilitaire begrippen en facilitaire begrippen. Het definiëren van facilitaire begrippen is mede het onderwerp van de norm. Daarom bevat hoofdstuk 3 slechts definities van termen voor zover deze termen niet in hoofdstuk 7 zijn gedefinieerd. Hoofdstuk 4 van NEN 2748:2001 geeft een overzicht van afkortingen die worden gebruikt in de norm. Hoofdstuk 5 van NEN 2748:2001 geeft aanvullende regels om volgens de norm geregistreerde kosten onderling te kunnen vergelijken. Het betreffen regels voor het berekenen van kosten en opbrengsten 5

6 waarvan het facilitaire nut niet samenvalt met de periode die wordt beschouwd. Bijvoorbeeld instructies over hoe om moet worden gegaan met afschrijvingen en rente om te komen tot een zinvolle vergelijking. Hoofdstuk 6 van NEN 2748:2001 geeft een korte toelichting over de indeling de facilitaire kosten zoals die wordt gepresenteerd in hoofdstuk 7. Hoofdstuk 7 van NEN 2748:2001 geeft de rubricering van de kosten voor facilitaire voorzieningen met bijbehorende definities. De volgende 5 hoofdrubrieken (functies) worden onderscheiden: huisvesting; diensten en middelen; informatie - en communicatietechnologie; externe voorzieningen; facility management. Elke rubriek wordt onderverdeeld in activiteiten, zaken en subzaken. In tabel 1 wordt dit toegelicht. Tabel 1 Opbouw rubricering 1 Huisvesting Functie 1.6 Verbruik van Activiteit Energie en water Zaak Gas Subzaak Vastrecht Sub-Subzaak Verbruik Sub-Subzaak Per functie, activiteit, zaak of subzaak kunnen onderstaande kostensoorten en opbrengst worden onderscheiden: kosten eigen personeel; kosten ingehuurde of ingekochte goederen en diensten; afschrijvingskosten; vermogenskosten (rente); opbrengsten. In tabel 2 zijn de rubrieken gecombineerd met de kostensoorten en opbrengt tot een zgn. kruistabel. 6

7 HUISVESTING Tabel 2 Kruistabel A B C D E Kosten eigen personeel Kosten ingehuurde of ingekochte goederen en diensten Afschrijvingskosten Vermogenskosten Opbrengsten Huisvesting Verbruik van Energie en water Gas Vastrecht Verbruik 4.2 Algemene toelichting Kostentoewijzing Ten aanzien van het gebruik van ruimten door derden behoren goede afspraken te worden gemaakt met betrekking tot de kostenstructuur. Veelal voorziet een huurcontract daarin. Voor de berekening van de facilitaire kosten op basis van de NEN 2748 doen zich een aantal complicaties voor die hierna met voorbeelden worden belicht. Consumptieve diensten Voor de berekening van de kosten voor consumptieve diensten worden alle kosten (en inkomsten) berekend voor die faciliteit. Echter, de huisvestingskosten behoren buiten beschouwing te blijven. In geval deze dienstverlening in eigen beheer geschiedt zijn de kosten (veelal) goed inzichtelijk. Wordt een externe partij ingeschakeld de dienst te leveren dan kunnen een tweetal verschijningsvormen worden onderscheiden (mogelijke andere variaties zijn gemakshalve weggelaten): 1) Gebruik kale ruimte exclusief inbouwpakket. 2) Gebruik ruimte inclusief inbouwpakket. Ad 1) Gebruik kale ruimte exclusief inbouwpakket In dit geval zal de cateraar een all-in prijs in rekening brengen die als ingehuurde dienst in de kostentabel wordt opgenomen. Voor de juiste toerekening van de kosten voor deze faciliteit behoort het bedrag voor huur van de ruimte in mindering gebracht te worden van de rekening van de cateraar. De cateraar zal deze immers in zijn prijs verdisconteren. De inkomsten voor de verhuur van de ruimte worden in principe gecrediteerd onder de rubriek huisvestingskosten. In principe zou de registratie onder post kale huur moeten plaatsvinden. Echter het is welhaast ondoenlijk om dit zo gespecificeerd uit te splitsen, zodat geopteerd wordt voor de rubriek inkomsten bij huisvesting. Wordt de ruimte om niet beschikbaar gesteld dan wordt de prijs van de cateraar geregistreerd. 7

8 Belangrijk aspect daarbij is dat de energielasten voor die ruimte en het aandeel belastingen voor rekening van de cateraar komen. Dit kan geregeld worden via een afzonderlijke registratie en een nota of via een doorbelasting per m 2 (bepaald met een van de oppervlakten uit NEN 2580) voor gas, water en elektriciteit en belastingen. Is hier niets voor geregeld behoort op basis van een aantal m 2 een toerekening gemaakt te worden. Alleen dan kan een objectieve vergelijking plaatsvinden. Overigens geldt deze opmerking in principe voor alle doorbelastingen in de organisatie. Ad 2) Gebruik ruimte inclusief inbouwpakket Ook hier zijn twee opties, namelijk gratis beschikbaar stellen of een integrale huurprijs bepalen. Hierbij gelden dezelfde uitgangspunten als onder 1. De belangrijkste conclusie van deze paragraaf is dat dubbele tellingen te allen tijde voorkomen moeten worden Afschrijvingen In NEN 2748 worden 3 niveaus van vergelijking onderscheiden: interne kostenvergelijking, afweging koop vs. operational lease en externe vergelijking (benchmarking). Voor interne kostenvergelijking kan elke gewenste afschrijvingsmethode worden gehanteerd. Voor de afweging koop vs. operational lease en externe vergelijking (benchmarking) van kosten is het noodzakelijk inzicht te verkrijgen in de gehanteerde afschrijvingstermijnen van de respectievelijke investeringen. Bijvoorbeeld inkoop van keukeninventaris, inkoop van een telefooncentrale, inkoop van meubilair enz. In van NEN 2748:2001 zijn de regels m.b.t afschrijvingen gegeven. NEN 2748:2001 voorziet alleen in het eenduidig vastleggen van de werkelijke kosten en de daarvoor gehanteerde afschrijvingstermijnen. Indien kosten worden verzameld met het doel de afweging koop vs. operational lease en externe vergelijking (benchmarking) te komen dan dient aanvullende informatie over de gehanteerde afschrijvingstermijn te worden gevraagd voor gebouwen en inventaris. Om goed te kunnen vergelijken kan het gewenst zijn een zelfde afschrijvingsmethodiek te hanteren. Er kan bijvoorbeeld gebruik gemaakt worden van de volgende simpele bepalingsmethode: Schat de handelswaarde van de faciliteit (gebouw, keukeninventaris, klimaatinstallatie enz.) aan het begin en aan het einde van de beschouwde periode en verdeel het verschil gelijkmatig over deze periode. In figuur 1 en bijbehorende berekening is een voorbeeld gegeven. 8

9 A I + 30% B I I 50% C D I -100% I - 130% Investering I in jaar x Investering I in jaar (x+10) Figuur 1 Berekening afschrijving en theoretische rekenrente De afschrijving wordt dan als volgt berekend: 0,3I A = 10,5 B = 0 I 10 C = I 10,3 D = 1 I Personeelskosten Tot de personeelskosten zoals gedefinieerd in van NEN 2748:2001 behoren ook de looncomponenten van WIW krachten, Melkert banen, stagiaires enz Theoretische rekenrente Om zinvol te kunnen vergelijken is de theoretische rekenrente in van NEN 2748:2001 vastgesteld op 6 %. Dat vergemakkelijkt externe vergelijking. De werkelijke vermogenskosten zijn voor iedere organisatie in de tijd verschillend. De rente moet worden berekend over het gemiddelde van de in bedoelde waarde. Voor het in figuur 1 gegeven voorbeeld wordt de theoretische rekenrente als volgt bepaald: 0,3I A = I + 0,06 2 9

10 0,5I B = I 0,06 2 I 0,06 2 C = I 1,3I D = I 0,06 2 Voor interne vergelijking wordt aanbevolen die rente te nemen waar de organisatie in haar core business haar rendement mee behaalt Kale huurprijs Tot de kale huurprijs behoren de afgevinkte onderdelen van de rubricering huisvesting in 5.3 en Aggregatieniveau NEN 2748 is een limitatieve opsomming per activiteit van zaken en subzaken, die betrokken moeten worden bij de bepaling van de werkelijke kosten van het bevraagde onderdeel. Dit impliceert geenszins dat elke subzaak tot in detail geadministreerd moet worden. Het is onjuist te veronderstellen dat organisaties altijd behoefte hebben een dergelijke detailstructuur na te streven. De ontwikkelingen binnen het vakgebied facility management en de behoeften van organisaties binnen de diverse branches zullen bepalend zijn tot welk aggregatieniveau kosten zullen worden vergeleken en ratio s worden bepaald Ratio s De meest gangbare ratio s die bij vergelijking (benchmarking) worden gehanteerd zijn: /m² bvo (kosten in EUR per m 2 bruto vloeroppervlak, bepaald volgens NEN 2580); /m² vvo (kosten in EUR per m 2 verhuurbaar vloeroppervlak, bepaald volgens NEN 2580); /fte (kosten in EUR per full time equivalent); /gebruiker (kosten in EUR per gebruiker van de voorziening; relevant bij bijv. bedrijfsrestaurant, wagenpark, bedrijfskleding); /werkplek (kosten in EUR per werkplek). De gehanteerde ratio is afhankelijk van de doelstelling van de vergelijking. Het staat de gebruiker dus vrij zelf ratio s toe te voegen en te gebruiken als die noodzakelijk zijn om de doelstelling te halen. Die doelen kunnen variëren en daarmee ook de dimensies van de kengetallen. Een goede praktijkrichtlijn blijkt echter de volgende keus voor de dimensies, waarin kengetallen voor NEN 2748 worden uitgedrukt: kosten huisvesting (7.1 van NEN 2748:2001): /m 2 vvo (kosten in EUR per m 2 verhuurbaar vloeroppervlak, bepaald volgens NEN 2580); kosten diensten en middelen (7.2 van NEN 2748:2001): in / fte (kosten in EUR per full time equivalent); kosten ICT (7.3 van NEN 2748:2001): /fte (kosten in EUR per full time equivalent); kosten externe voorzieningen (7.4 van NEN 2748:2001): /fte (kosten in EUR per full time equivalent); 10

11 kosten facility management (7.5 van NEN 2748:2001): /fte (kosten in EUR per full time equivalent). Doordat per pand bekend is hoeveel fte's medewerkers er zijn gehuisvest in het pand en hoe groot het verhuurbaar vloeroppervlak is van het pand, is het daarmee mogelijk de totale kosten, zoals benoemd in NEN 2748, uit te drukken in /fte en in /m 2 vvo, ook al blijken deze geconsolideerde kengetallen veelal te generiek voor praktische vergelijking Kwaliteitsaspect In NEN 2748 wordt geen aandacht geschonken aan het aspect kwaliteit. Dit zou te complex worden. Kwaliteit komt over de gehele breedte van het genormaliseerde veld in vele variaties voor waarbij het belevingsaspect (gevoel van de gebruiker) een grote rol speelt. Kwaliteit is één van de bepalende factoren bij de verklaring van de kosten voor ondersteuning. Bij het uitvoeren van vergelijkingen naar deze kosten behoort rekening te worden gehouden met dit aspect. Kostenverschillen worden echter niet altijd veroorzaakt door een verschil in kwaliteit. De kwaliteit van producten en diensten wordt enerzijds bepaald door externe partijen (leveranciers) anderzijds worden prestaties van interne dienstverlening veelal in onderhandeling tussen de facilitaire organisatie en de afnemer bepaald. Deze prestaties worden vast gelegd in interne overeenkomsten (dienstverleningsovereenkomsten ofwel Service Level Agreements) Rubriek Overig In de norm is bij elke rubriek een post Overig opgenomen. Hieronder vallen alle kosten die onder de genoemde rubriek vallen, maar niet afzonderlijk worden benoemd. Met deze verzamelrubriek wordt voorkomen dat de norm te gedetailleerd wordt. 5 Toelichting op de hoofdrubriek huisvesting 5.1 Inleiding Dit hoofdstuk geeft een toelichting op de rubricering van de facilitaire functie huisvesting (hoofdrubriek 1 in NEN 2748:2001). Een viertal specifieke zaken uit de rubricering voor huisvesting worden hier verder toegelicht: 1) onderscheid belegger huurder (zie 5.2.1); 2) begrip service kosten verdwijnt (zie 5.2.2); 3) begrip terreinen (zie 5.2.3); 4) verdere onderverdeling belastingen/heffingen (zie 5.4) Theorie en praktijk De gekozen rubricering van de functie huisvesting heeft een theoretische en een pragmatische achtergrond. Gezocht is naar een rubricering die duidelijk en logisch is. De gekozen opbouw komt grotendeels overeen met diverse rubriceringen van huisvestingskosten die al langer worden gebruikt. Daarbij is de relatie met de praktijk niet uit het oog verloren. De meeste gebruikers van gebouwen betalen dezelfde soort rekeningen zoals voor huur, voor belastingen, voor onderhoud, voor verbouwingen en voor energie- en beheerkosten. In de gekozen rubricering komen deze soort rekeningen terug. 5.2 Algemene toelichting Onderscheid belegger huurder In NEN 2748 worden de volgende doelgroepen voor de hoofdrubriek huisvesting onderscheiden: 11

12 1) huurders en eigenaar-gebruikers als, of namens de vraagzijde; 2) corporate real-estate organisaties en beleggers als aanbodzijde van bedrijfshuisvesting. In figuur 2 zijn deze partijen tegen elkaar uitgezet. Voor al deze doelgroepen moet de rubricering invulbaar zijn. Huur Bezitsrelatie Eigendom Doelstelling Gebruiken (Intern) Verhuren HUURDER CRE- ORGANISATIE EIGENAAR- GEBRUIKER BE- LEG- GER Doelgroepen Figuur 2 Doelgroepen hoofdrubriek huisvesting Kostenrubrieken, die voor de aanbodzijde onderscheiden kostenposten zijn, worden voor de vraagzijde slechts indirect zichtbaar in de vorm huur. Eigenaar-gebruikers moeten extra goed oppassen kosten niet dubbel te tellen of te vergeten. Bij het gebruik van NEN 2748 is het dus van belang zich vooraf te vergewissen van het perspectief van waaruit men bij de huisvesting is betrokken: welke relatie heeft de kostendrager met het pand en met welk doel? Daarom wordt voor alle vier de doelgroepen afzonderlijk, het nut van de norm toegelicht Huurders Voor huurders is het van belang dat kosten inzichtelijk worden gemaakt. Huurders van bedrijfsvastgoed betalen huur. Daarnaast worden ze geconfronteerd met allerlei overige kosten zoals onderhoudskosten en servicekosten. Deze kostenposten zijn voor huurders vaak ondoorzichtig. Bij de onderhoudskosten komt dat omdat de verdeling van deze kosten tussen de huurder en verhuurder vooraf niet duidelijk is afgesproken. 12

13 Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer WB Delft NEN Standards Products & Services Postbus GB Delft Vlinderweg AX Delft Ja, ik bestel ex. NPR 2744:2002 Ontw. nl Termen voor facilitaire voorzieningen - Toelichting op rubricering en definiëring T (015) F (015) Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via Gratis nieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze nieuwsbrieven. Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2018, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon , dagelijks van 8.30 tot uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: LEREN, WERKEN EN GROEIEN MET NEN preview