[Geef tekst op] Overlast op en rond het water in Centrum. Kwalitatief onderzoek in vijf gebieden. Onderzoek, Informatie en Statistiek

Transcriptie

1 [Geef tekst op] - Overlast op en rond het water in Centrum Kwalitatief onderzoek in vijf gebieden Onderzoek, Informatie en Statistiek

2 In opdracht van: stadsdeel Centrum Projectnummer: Sara de Wilde Merel van der Wouden Eva Lekkerkerker Josca Boers Bezoekadres: Oudezijds Voorburgwal 300 Telefoon Postbus 658, 1000 AR Amsterdam Amsterdam, juli 2018 Foto voorzijde: Pleziervaartuigen op de grachten, fotograaf Alphons Nieuwenhuis (2018). 2

3 Inhoud Samenvatting en conclusies 5 Algemene overlastvormen 5 Geluid 5 Drukte 6 Afval 7 Andere overlast 7 Gebied specifieke overlast 7 Conclusie 8 Inleiding 9 Methode 9 Werving van respondenten en respons 10 Groepsgesprekken 11 Rapport 12 1 Prinsengracht West De overlast Geluid Stank Niet houden aan regels Afval Evenementen Overige overlastvormen Melden en handhaving Oplossingen 18 2 Prinsengracht Zuid De overlast Geluid Woonboten Evenementen Overige overlastvormen Melden en handhaving Oplossingen 24 3 Keizersgracht Zuid en Prinsengracht Zuid De overlast Geluid Afval 28 3

4 3.1.3 Deining Intimidatie en pesterijen Evenementen Overige overlastvormen Melden en handhaving Oplossingen 31 4 Leliegracht en Prinsengracht West De overlast Geluid Vaarvaarsnelheid en toeristische verhuur Drukte Afval Evenementen Overige overlastvormen Handhaving Oplossingen 38 5 Oudezijds Voorburgwal De overlast Geluid Afval Proppers Drugs, dealers, junks Melden en handhaving Oplossingen 43 6 Overlast buiten de onderzoeksgebieden De overlast Geluid Bootfiles Overige overlastvormen Melden Oplossingen Een tegengeluid 47 Bijlage 1 onderzoeksgebieden 48 Bijlage 2 wervingsenquête 51 Bijlage 3 topiclijst 54 4

5 Samenvatting en conclusies In opdracht van stadsdeel Centrum voerde OIS een kwalitatief onderzoek uit naar overlast op en rond het water. Vijf gebieden waarvan bekend is dat er veel overlast plaatsvindt, stonden daarbij centraal: de westelijke en de zuidelijke Prinsengracht, een (klein) deel van de zuidelijke Keizersgracht, de Leliegracht en de Oudezijds Voorburgwal. Door middel van groepsgesprekken met bewoners (waarvan sommige thuis werken) van de grachten, zijstraten en woonboten in de vijf gebieden is gekeken waar de overlast precies uit bestaat en is er nagedacht over oplossingen. Een aantal overlastvormen blijkt op iedere locatie te spelen maar iedere locatie heeft ook specifieke problematiek door de omstandigheden aldaar. Voor de voornaamste problemen is door de respondenten nagedacht over eventuele oplossingen. Algemene overlastvormen Geluid Muziek en stemgeluid van opvarenden zijn het voornaamste probleem Op alle locaties is geluid de grootste bron van overlast: versterkte muziek en stemgeluid van opvarenden (hard praten, schreeuwen, joelen, juichen en zingen). De overlast vindt de hele zomer plaats, vooral op donderdag- tot en met zondagmiddag en -avond. s Nachts komen soms luide boten voorbij. Dan doorbreekt het harde geluid de stilte en stoort het bewoners in hun slaap. Hoewel kleine boten ook rondvaren met versterkte muziek, wordt het probleem vooral veroorzaakt door grote groepen mensen op één boot die vaak (veel) alcohol nuttigen ( feestboten ). Van sommige boten vraagt men zich af of het illegaal is, zoals boten waarop voor een vast bedrag onbeperkt kan worden gedronken. Gesloten ramen en slapeloze nachten vanwege het geluid Voor de meeste deelnemers heeft de overlast gevolgen. Vrijwel iedereen slaapt, indien mogelijk, aan de achterzijde van de woning. Ramen en deuren blijven, ook op warme dagen, gesloten om de televisie te kunnen verstaan of om thuis te kunnen werken. Men moet zich afsluiten van de buitenwereld en kan de woning niet ventileren. Tijdens evenementen (Koningsdag, de Pride) ontvluchten velen hun huis, maar enkelen doen dat structureler, bijna ieder weekend. Sommigen beschrijven geluidsstress, zijn zeer gefrustreerd of genoodzaakt tot het nemen van slaappillen. Handhaving en bewustwording als oplossingen voor muziek en stemgeluid Het is voor veel deelnemers onduidelijk waar geluidsoverlast kan worden gemeld (Waternet of de gemeente), ze hebben (soms op basis van ervaring) de indruk dat er niets met hun melding wordt gedaan en zien vrijwel nooit dat het verbod op versterkte muziek wordt gehandhaafd. Meer handhaving en zichtbare aanwezigheid op het water is dan ook een veelgenoemde oplossing. Er zijn verschillende ideeën over hoe er moet worden gehandhaafd, zoals op één plek 5

6 op het water, juist vanaf scooters op de wal of meer automatische handhaving, zoals registratie met een kenteken, chip of vignet en die registraties koppelen aan geluidsmetingen. Andere oplossingen zijn gericht op bewustwording van watergebruikers: door met borden te laten zien wanneer er teveel geluid wordt geproduceerd of door (verplichte) voorlichting bij het huren van een boot en toelichten waarom bepaalde dingen niet mogen. In het kader van voorlichting pleiten sommigen ook voor meer of andere borden over het verbod op versterkte muziek of voor het verbieden van het aan boord hebben van apparatuur voor versterkte muziek. Daarnaast is er geopperd om s avonds een eindtijd in te stellen op de grachten en om een maximum te stellen aan het aantal opvarenden. Over maatregelen met betrekking tot alcohol zijn de meningen verdeeld: over het algemeen benoemt men alcohol als onderdeel van het probleem maar maatregelen daartegen worden veelal te vergaand gevonden. Ander geluid: rondvaartboten, grachtenzitters, terrassen en motortjes Het lawaai van grote groepen op boten is niet de enige vorm van geluidsoverlast. Rondvaartboten maken op sommige plekken een moeilijke bocht, waarbij er veel ( laag, sonoor ) geluid wordt gemaakt met de boegschroef. Ook wordt er op rondvaartboten soms nog door een microfoon gesproken door een host of zijn de opvarenden aan het zingen. Ander geluid wordt veroorzaakt door grachtenzitters : mensen die met eten en drinken op de kade zitten. Zij hebben soms muziek bij zich of er ontstaat interactie met mensen op de boten. Dat gebeurt ook vanaf bruggen en terrassen. Vanaf deze diverse plekken op de wal wordt er over en weer gejoeld en geschreeuwd met opvarenden. Tot slot zijn er bepaalde (diesel)motortjes van boten die herrie maken. Voor alle geluidsoverlast geldt dat het weerkaatst tussen de gracht. Daarbij geldt: hoe smaller de gracht, hoe meer weerkaatsing. Woonboten in een gracht dempen het geluid enigszins. Drukte Bootfiles, chaos en onbeschoft gedrag door drukte op de gracht Op mooie dagen ontstaan op sommige plekken bootfiles. Op bepaalde kruispunten, zoals de Prinsengracht-Leidsegracht en Prinsengracht-Leliegracht, komt alles bij elkaar: kerende rondvaartboten, waterfietsen en (gehuurde) sloepjes. Rondvaartboten zijn constant aan het steken om de bocht te maken, er ontstaan opstoppingen en botsingen. Dit alles gaat gepaard met geluid (opvarenden die naar elkaar schreeuwen maar ook constant geroezemoes vanaf de overvolle gracht) en stank (uitlaatgassen van boten die aan het draaien zijn of die liggen te wachten). De laatstgenoemde stank van uitlaatgassen vindt het hele jaar door plaats omdat rondvaartboten altijd varen (en dus keren). Wel is dit verbeterd sinds de elektrificatie van boten. Het eenrichtingverkeer op sommige grachten is ook een verbetering. Daarnaast is onbeschoft gedrag gerelateerd aan drukte: men denkt dat alles kan en mag in Amsterdam, er zijn geen grenzen en er wordt geen rekening gehouden met het feit dat er mensen wonen. Respondenten die wel eens iets hebben gezegd van de overlast hebben te maken gehad met pesterijen, intimidatie, dreiging of zelfs geweld. Beperken van grachtverkeer als oplossing voor drukte De voornaamst gegeven oplossing voor drukte is het reguleren van het aantal boten op de gracht, zoals het instellen van een maximaal aantal boten dat tegelijkertijd de gracht op mag. Dat kan door bijvoorbeeld te werken met een aantal beschikbare vignetten per dag. Ook wordt 6

7 geadviseerd om te onderzoeken waar het grachtenpubliek vandaan komt, zodat er oplossingen bedacht kunnen worden die aansluiten bij de overlastveroorzakers. Verder is meer eenrichtingverkeer een gewenste oplossing, net als het aanpassen van rondvaartroutes zodat er minder lastige kruispunten ontstaan. Tot slot wordt een imagocampagne geopperd: maak duidelijk wat wel en niet mag en dat er mensen wonen en werken in het gebied. Afval Zwerfvuil in het water en op de kade Vanaf boten wordt afval het water ingegooid: zowel losse verpakkingen als zakken. Zakken belanden in de boegschroef en gaan open. Ook vanaf de kade wordt afval in het water gegooid. Het resultaat is drijvend afval tussen de (woon)boten en wrakken. Andersom zetten opvarenden hun volle afvalzak op de kade neer, wellicht met goede bedoelingen. Hoewel respondenten tevreden zijn over de gemeentelijke reiniging, wordt opgemerkt dat afval alleen van de stoep wordt meegenomen en niet van de kade. Verder laten grachtenzitters hun vuil achter en tot slot ervaren bewoners overlast van wildplassen en poepen. Afvalbakken in en aan het water als oplossing voor zwerfvuil Respondenten geven de suggestie om aan de walkant afvalbakken te maken of drijvende afvalbakken. Ook bordjes ophangen om mensen bewust te maken van afval worden gesuggereerd en het ophalen van afval van de kade en niet alleen van de stoep. Andere overlast Regels worden niet nageleefd en er wordt te hard gevaren Men heeft de indruk dat iedereen een bootje of waterfiets kan huren, ook zonder vaarbewijs. Dat betekent veel mensen op het water (zie de hierboven genoemde drukte) en veel mensen die de regels niet kennen. Opstoppingen en lawaai zijn het gevolg. Verder wordt er te hard gevaren, dat is vooral voor woonbootbewoners vervelend: er ontstaan hekgolven en deining, wat kan leiden tot schade aan de boot. Te hard varen kan ook geluidsoverlast geven bij bepaalde typen (diesel)motortjes. Als oplossing worden meer handhaving (door middel van snelheidscontroles) en smileys die de snelheid aangeven genoemd. Gebied specifieke overlast Prinsengracht West: kruispunten met chaos Het gebied rondom de Westermarkt is erg chaotisch. Er wordt gevochten om plek aan de aanlegsteigers bij het Anne Frankhuis, de Leliegracht vernauwt waardoor er een moeilijke bocht is en er is waterfietsverhuur: alles komt er bij elkaar en moet door elkaar heen. Dat levert gevaarlijke situaties op. Prinsengracht Zuid: bootfiles om de Amstel op te gaan In het zuidelijke deel van de Prinsengracht is het laatste stuk, vlak voor de Amstel, problematisch. Er is een vernauwing doordat er woonboten liggen. Daarbij komt dat het de enige route is voor grote boten (door lage bruggen op andere grachten) richting de Amstel. Door 7

8 deze factoren ontstaan er bootfiles om de Amstel op te kunnen. Tot slot zijn de terrassen uitgebreid op de brug waar de opstopping is, waardoor er veel interactie is tussen het terras en boten. Keizersgracht Zuid: te hard varen Vanaf de Amstel varen boten hard de Keizersgracht zuid op. Men leest de borden niet met de maximale doorvaarhoogte, moet er keren en gaat in volle vaart de Amstel weer op. Leliegracht: versmalling leidt tot problemen De Leliegracht is een smalle gracht, waardoor geluid er weerkaatst. Bovendien is de bocht naar de Prinsengracht, zoals reeds genoemd, door de versmalling lastig en varen daar allerlei vaartuigen die met elkaar botsen. Oudezijds Voorburgwal: straatmuzikanten en grachtzitters Op de Oudezijds Voorburgwal zijn er op meerdere plekken straatmuzikanten. De bewoners vinden dezelfde muziek de hele dag door hinderlijk maar geven ook aan dat opvarenden van boten reageren op de muzikanten. Ook vanaf de terrassen is er interactie met het water. Onder bruggen wordt er gegalmd. Daarnaast merken de bewoners sinds de relingen bij de parkeerplaatsen zijn verwijderd een nieuw fenomeen op: grachtzitters. Een positieve noot Bewoners zijn, ondanks de overlast, vaak erg trots op hun woonplek en blij om in de binnenstad te wonen. Ook merken zij verbeteringen op. Zo worden er meermaals complimenten gegeven voor de reiniging. Daarnaast is men zeer positief over eenrichtingverkeer op de grachten, dat zouden bewoners graag nog meer zien. Tot slot geven respondenten aan dat het verbod op versterkte muziek wel degelijk heeft geholpen, velen merkten bij de invoering een verschil. Desalniettemin is deze overlastvorm nu weer aanwezig, men vermoedt doordat er niet wordt gehandhaafd. Conclusie Geluid geeft voor de bewoners de meeste overlast en heeft de meest vergaande gevolgen: van het sluiten van ramen tot de behoefte om te gaan verhuizen. Alle genoemde problematiek is echter niet los van elkaar en van factoren buiten het water om te zien. Vaak is het een combinatie van factoren. Veel problemen, waaronder ook geluid, staan bijvoorbeeld in verband met drukte en de interactie met terrassen laat zien dat de overlast niet alleen op het water wordt veroorzaakt. Door de samenkomst van meerdere factoren die voor een grote mate van overlast zorgen, is de problematiek hoogstwaarschijnlijk niet opgelost met het aanpakken van één gedraging. Veel van de genoemde oplossingen zijn aan voorlichting en opvoeding van de grachtenbezoekers gerelateerd. Daarnaast blijft handhaving, waarin het vertrouwen laag is, een terugkerend punt: volgens deelnemers valt of staat iedere maatregel bij het zichtbaar aanwezig zijn en handhaven op en rond het water. Oplossingen en nieuwe regels hebben enkel effect wanneer er ook op wordt gehandhaafd. 8

9 Inleiding Op sommige plekken in het centrum van Amsterdam ervaren bewoners veel overlast op en rond het water. Dat blijkt uit onder andere de Stadsenquête Drukte en Balans 1 en de Buurtenquête stadsdeel Centrum maar ook uit metingen en controles door middel van chips door Waternet. Stadsdeel Centrum wil meer inzicht in de aard en beleving van de aan watergebruik gerelateerde overlast: hoe wordt de overlast door (met name) bewoners ervaren en waar bestaat het precies uit? Meer precieze kennis over de overlast geeft input voor een gerichtere aanpak. Bovendien is het stadsdeel benieuwd of bewoners inventieve ideeën hebben om de overlast aan te pakken. Om deze vragen te beantwoorden, heeft stadsdeel Centrum aan Onderzoek, Informatie en Statistiek (OIS) van de gemeente Amsterdam opdracht gegeven om een kwalitatief onderzoek uit te voeren onder bewoners van vijf locaties waarvan bekend is dat daar veel overlast plaatsvindt: Prinsengracht West Prinsengracht Zuid Keizersgracht Zuid Leliegracht Oudezijds Voorburgwal In bijlage 1 zijn kaarten te vinden met de afbakening van de gebieden. De gebieden zijn geselecteerd op basis van de resultaten uit de buurtenquête Centrum 2017, informatie van Waternet en signalen uit de gebiedsteams. De resultaten van het onderzoek zullen worden gebruikt als input voor beleid en maatregelen om de overlast aan te pakken. Methode Om de beleving van overlast beter in kaart te brengen, is een kwalitatief onderzoek uitgevoerd onder bewoners in de vijf overlastgebieden. Kwalitatief onderzoek biedt de mogelijkheid om diep op het vraagstuk in te gaan en achter de precieze beleving van bewoners te komen. Representativiteit en generaliseerbaarheid zijn bij deze methode van ondergeschikt belang. Over de ervaren overlast in ieder gebied zijn groepsgesprekken gevoerd. Er is gekozen voor groepsgesprekken omdat er dan interactie ontstaat tussen de deelnemers (in tegenstelling tot individuele interviews) waardoor zij worden uitgedaagd om hun standpunten te beargumenteren. Per groepsgesprek is gestreefd naar zes tot acht deelnemers: groot genoeg om de voordelen van een groepsgesprek te benutten maar klein genoeg om iedere deelnemer de kans te geven zijn of haar verhaal te doen en diep in te gaan op precieze ervaringen. Er deden gemiddeld zeven bewoners mee per groepsgesprek. 1 OIS (2017). Stadsenquête Drukte en Balans Onderzoek, Informatie en Statistiek. 2 OIS (2017). Buurtenquête stadsdeel Centrum Onderzoek, Informatie en Statistiek. 9

10 Werving van respondenten en respons De deelnemers voor de groepsgesprekken zijn via drie manieren geworven, via de Buurtenquête Centrum 2017, via het OIS Stadspanel en via de gebiedsmakelaars. Wervingsenquête Om deelnemers voor de groepsgesprekken te werven via de Buurtenquête 2017 en het OIS Stadspanel, is een korte wervingsenquête opgesteld (zie bijlage 2). Daarin is gevraagd of de respondent in één van de overlastgebieden woont of een onderneming heeft (door middel van een postcodevraag en een kaart met het gebied). Als dat het geval was, is gevraagd of de respondent daar overlast op en/of rond het water ervaart. Zo ja (een beetje of veel), dan is gevraagd of de respondent wilde deelnemen aan een groepsgesprek over dit onderwerp. Deze respondenten lieten hun telefoonnummer achter zodat zij telefonisch konden worden uitgenodigd door OIS. Steekproef De wervingsenquête is allereerst uitgestuurd aan deelnemers van de Buurtenquête Centrum 2017 die hebben aangegeven dat zij nogmaals benaderd mogen worden voor vragen vanuit de gebiedsteams. Omdat van hen geen postcode bekend was, kon de enquête niet gericht worden uitgestuurd naar bewoners van de vijf onderzoeksgebieden. Daarom was het nodig om eerst door middel van de postcodevraag vast te stellen waar de respondent woont. Uit de eerste reacties bleken er veel Centrumbewoners te zijn die niet in een onderzoeksgebied wonen maar wel overlast op en rond het water ervaren. Daarom is voor de respondenten die buiten de gebiedsselectie vielen de mogelijkheid toegevoegd om hun ervaren overlast toe te lichten. Deze mogelijkheid is vaak gebruikt: het probleem houdt ook veel bewoners in andere gebieden bezig. De toelichtingen zijn geanalyseerd en beschreven in hoofdstuk zes van dit rapport. De bewoners die meededen voordat deze toelichtingsmogelijkheid er was en die OIS hebben benaderd vanwege hun overlastervaring zijn uitgenodigd om een bijeenkomst bij te wonen waar de onderzoeksresultaten worden gepresenteerd zodat zij eventueel alsnog kunnen aanvullen. Naast het adressenbestand van de buurtenquête 2017 is de wervingsenquête uitgestuurd aan 91 leden van het OIS Stadspanel die op basis van hun postcode in een overlastgebied wonen. 3 In tabel 1 is de respons per wervingswijze te zien en het uiteindelijke aantal aanmeldingen voor de groepsgesprekken dat uit beide wervingen voortkwam. Daarnaast zijn er in totaal vijf deelnemers via de gebiedsmakelaars geworven. Tabel 1 Responsoverzicht (abs.) benaderd respons doelgroep overlast (beetje/veel) aanmeldingen groepsgesprek buurtenquête Centrum panel totaal Aan panelleden in gebied Prinsengracht Zuid is de enquête niet gestuurd, daar waren al voldoende aanmeldingen op basis van de eerste werving onder respondenten van de Buurtenquête Centrum

11 Benaderen van respondenten Voor grote gebieden (Prinsengracht West, Prinsengracht Zuid en de Oudezijds Voorburgwal) waren er veel aanmeldingen, voor de Leliegracht en de Keizersgracht Zuid niet. Omdat de Leliegracht grenst aan de Prinsengracht West en Keizersgracht Zuid in de buurt is van Prinsengracht Zuid, zijn er twee gesprekken geweest waarbij deze gebieden werden samengevoegd. Voor ieder gesprek is geprobeerd een diverse groep uit te nodigen op basis van achtergrondkenmerken zoals leeftijd, geslacht, woonplek (woonboot, aan de gracht of in een zijstraat) en of men bewoner of (ook) ondernemer is. Bewoners die zich wel hadden aangemeld maar niet zijn uitgenodigd, niet konden worden bereikt of verhinderd waren hebben een uitnodiging ontvangen voor de reeds genoemde bewonersbijeenkomst waarin de onderzoeksresultaten worden gepresenteerd. Groepsgesprekken Op 31 mei en 4, 6, 11 en 13 juni vonden anderhalf uur durende groepsgesprekken plaats. Ten tijde van de gesprekken was het mooi weer (geweest), dat kan van invloed zijn op de ervaringen van de respondenten omdat uit de gesprekken bleek dat dan de meeste overlast plaatsvindt. De interviews werden uitgevoerd met behulp van een topiclijst (bijlage 3). Om alle ervaren overlast in kaart te brengen, is gebruik gemaakt van een bloemassociatie: aan de deelnemers is gevraagd alles te noemen wat bij hen opkomt als zij denken aan overlast op en rond het water, specifiek op de locatie waar het gesprek over ging. Per overlastvorm is vervolgens doorgevraagd naar details, zoals wie het veroorzaakt, wanneer het plaatsvindt en wat het doet met de bewoners. Deze toevoegingen vormen nieuwe blaadjes van de bloem (afb. 2). Afb. 2 Voorbeeld bloemassociatie (gebied Leliegracht/Prinsengracht West) Daarna werd de groep opgesplitst in tweeën en is voor één of twee overlastvormen nagedacht over oplossingen. Daarbij is de techniek redactievergadering toegepast, waarbij aan de respondenten is voorgelegd: stel dat jullie dit probleem moeten oplossen als gemeente en 11

12 rekening moeten houden met alle betrokkenen (bewoners, gebruikers van het water, ondernemers, handhaving), wat zou de oplossing dan zijn voor dit probleem? De twee groepen presenteerden daarna kort hun oplossingen aan elkaar. Rapport De voorliggende rapportage bevat voor elk gebied een hoofdstuk waarin de resultaten van de groepsgesprekken worden beschreven, geïllustreerd met citaten. In elk hoofdstuk wordt de overlast beschreven (van meest genoemd en problematisch naar specifiekere of minder hinderlijke overlastvormen), wordt ingegaan op het melden van overlast en worden de genoemde oplossingen opgesomd. Daarna volgt een hoofdstuk waarin de opmerkingen van enquêterespondenten die niet in een van de gebieden wonen aan bod komen. 12

13 1 Prinsengracht West Op 31 mei 2018 vond een groepsgesprek plaats over het gebied Prinsengracht West met zeven buurtbewoners, vier mannen en drie vrouwen van 45 tot en met 79 jaar oud. Ze wonen op verschillende plekken in het gebied, aan de gracht (soms op de hoek van een andere gracht), in een zijstraat daarvan en er was één woonbootbewoner. Een van de deelnemers werkt vanuit huis. Veel respondenten wonen al lang in het gebied. Eén van de respondenten is van plan om te verhuizen: Het is mooi geweest maar niet (specifiek) vanwege overlast op en rondom het water. 1.1 De overlast Een van de deelnemers vormt een uitzondering op de rest van de groep: hij erkent de problemen maar ervaart daar nauwelijks overlast van. Andere aanwezigen ervaren wel in meer of mindere mate diverse vormen van overlast Geluid (versterkte) Muziek en luid stemgeluid Veel van de overlast waarover wordt gesproken heeft te maken met geluid. Bij geluidsoverlast worden diverse vormen en veroorzakers genoemd, maar het blijkt dat respondenten vooral geluid bedoelen dat wordt veroorzaakt door (versterkte) muziek en door luid praten, gillen en schreeuwen van opvarenden. Ik heb wel eens avonden of dagen dat ik mijn muziek binnen of de TV binnen niet kan verstaan vanwege de herrie op het water. Dat vind ik gewoon niet normaal. Dan heb ik mijn ramen dicht, niet eens open. Deze geluidsoverlast vindt vanaf de eerste dag van het jaar dat het mooi weer is plaats. De grootste drukte en overlast ervaren de bewoners met name van donderdag tot en met zondag in de middag (vanaf 15:00/16:00) en avond totdat het donker is. Een enkeling hoort het ook in de nacht: Als ik lig te slapen, en dan hup, 2:00 s nachts, komt er nog eentje langs en om 4:00 s nachts. Lekker hard, weet je, dan heb ik het al gehad. ( ) Harde muziek of hard praten. Dan hoeven het er maar één of twee te zijn en dan ben ik wel weer wakker. Doordat de boten hun route varen, is de overlast niet op één specifieke plek. De veroorzakers zijn volgens de respondenten vooral (particuliere) pleziervaartboten. Een van de respondenten merkt daarbij op: Hoe meer drank, hoe meer lawaai. 13

14 Ook benoemen respondenten dat er boten zijn die een geluidsinstallatie bij zich hebben, ondanks het verbod op versterkte muziek. Een aantal heeft de indruk dat de geluidsoverlast veel minder is geworden sinds de invoering van het verbod: ( ) het was van de ene op de andere dag een wereld van verschil. Een ander vult aan: Het scheelt 80%. Grote, vergunde sloepen en rondvaartboten houden zich volgens respondenten meer aan de geluidsregels vanwege hun vergunning en het gevaar die kwijt te raken. Desondanks hebben sommigen de indruk dat het verbod niet wordt gehandhaafd. Een van de respondenten vertelt dat hij wel degelijk ziet dat er door Waternet wordt gehandhaafd. Gevolgen De gevolgen van deze geluidsoverlast variëren. Hierboven werd reeds genoemd dat iemand haar televisie niet meer kan horen vanwege de herrie. De eerder genoemde respondent die in de nacht wakker wordt van het lawaai, is in het weekend niet in Amsterdam: hij gaat weg omdat zijn nachtrust wordt verstoord, door bovengenoemde geluidsoverlast op en rondom het water maar ook doordat er een hotel in de buurt van zijn huis zit waar men s nachts pratend aankomt na het uitgaan. Daarnaast is er een respondent die vanuit huis werkt en die zijn raam niet open kan zetten vanwege de herrie en muziek als hij zich moet concentreren. Hij licht toe: Ik heb er een probleem mee dat mensen zich niet realiseren dat er ook mensen wonen en werken in het centrum. ( ) Met dit weer wil ik alles open hebben, maar als ik me moet concentreren dan moet ik alles dichtdoen. Dat is toch vreemd met dit weer. Rondvaartboten Geluidsoverlast van rondvaartboten gaat niet om versterkte muziek, gillen en schreeuwen. Respondenten wijzen erop dat deze bedrijven een vergunning hebben die ze niet willen verliezen, waardoor zij dit soort overlast niet veroorzaken. Desalniettemin wordt er ook van rondvaartboten overlast ervaren, bijvoorbeeld wanneer een host met een microfoon aan het vertellen is wat er te zien is. Maar het gaat bijvoorbeeld ook om groepen die zingen op een boot, zoals een schoolklas of toeristen die elkaar kennen. Een respondent vertelt: Je hebt ook rondvaartboten die zingen de hele dag Bij ons in de Jordaan en dat soort liedjes. Het zingen mag volgens een respondent wel, omdat het geen versterkte muziek is. Volgens hem is het na twee minuten ook weer voorbij. Een ander brengt hier tegenin: Maar het gebeurt wel. En je bent toch bij iemand op bezoek eigenlijk. Er is totaal geen respect: We zijn uit, het is feest en alles mag, ik mag de ober niet in elkaar slaan maar ik mag wel heel veel lawaai maken. Het normale denkpatroon verliest. Overige geluidsoverlast Een van de respondenten noemt het geflap van waterfietsen. De woonbootbewoner heeft daar met name last van: Gek word je er van.( ) Flap flap flap flap. En dan botsen ze tegen mijn boot aan en gaan ze gillen. Anderen bevestigen het fenomeen maar hoewel dit als vervelend wordt ervaren, is dit niet iets waar de respondenten erg over uitweiden. 14

15 1.1.2 Stank Kerende (rondvaart)boten Stankoverlast wordt volgens een aantal respondenten veroorzaakt door de uitlaatgassen/walmen van boten. Dat is locatie gebonden: op een aantal plekken moeten boten een lastige draai maken die gepaard gaat met veel uitlaatgassen. Het gaat met name om (oudere) rondvaartboten, die zijn groot en hebben de meeste moeite met dergelijke bochten. Locaties die worden genoemd zijn de kruising van de Prinsengracht met de Leidsegracht, de Leliegracht en de Brouwersgracht (afbeelding 1.1). Als ze een bocht moeten nemen, dan gaat de motor vol aan. Bij de Leidsegracht, boten die daar een bocht moeten maken. De bocht bij de Leidsegracht is kort wat leidt tot veel gemanoeuvreer. De Leliegracht is een lastig punt omdat het daar erg smal is. Een ander vult aan: Anderen moeten stoppen, dus die staan ook te ronken. Het wordt vergeleken met autofile, waarbij iedereen moet stoppen, optrekken en remmen. Deze overlast vindt het hele jaar en de hele dag door plaats, omdat rondvaartboten minder seizoensgebonden zijn en altijd varen. Het keren van boten zorgt niet alleen voor stank maar ook voor geluidsoverlast (het ronken). Met de nieuwe boten is er op beide aspecten echter wel verbetering. Een van de respondenten licht toe dat het een stuk beter is geworden ten opzichte van drie jaar terug omdat de motoren van rondvaartboten zijn gemoderniseerd en er meer elektrische boten zijn. Ook weten de respondenten dat er steeds meer soorten motoren verboden worden dus er wordt nog een vermindering verwacht van deze overlast. Afb. 1.1 Locaties kerende (rondvaart)boten (kaart 90 gedraaid) Niet houden aan regels Respondenten merken daarnaast op dat er onder watergebruikers onbekendheid is met de regels: men weet niet of een rondvaartboot links of rechts moet worden gepasseerd, dat ze aan 15

16 de kant moeten als er een rondvaartboot aankomt, of ze een waterfiets wel of niet voor moeten laten gaan en dat er moet worden getoeterd als de boot onder een brug vandaan komt. Bovendien wordt de maximum vaarsnelheid niet altijd nageleefd. De overlast die hieruit uit voortkomt is bijvoorbeeld gillen (en dus geluidsoverlast) als het niet goed gaat, aanvaringen en deining (bij te hard varen). Een van de respondenten geeft aan dat het op sommige dagen met evenementen waarbij het druk is op het water nog beter gaat: dan kunnen boten niet te hard varen en moeten ze wel met de rest mee in de juiste richting. Maar ook buiten die dagen geeft het eenrichtingverkeer minder chaos volgens de deelnemers. Eenrichting, geweldig! Het gaat niet altijd goed, maar een van de respondenten benoemt dat het soms ook wel logisch is: Als je vanuit West komt en je wilt naar het centrum dan kom je dus door de Bloemgracht en dan wil je naar de Leliegracht en dan ga je dus tegen het verkeer in Afval Zwerfafval Respondenten storen zich aan zwerfafval dat met name tussen de woonboten drijft. Dat komt volgens een aanwezige vooral van de varende boten af en wat toeristen in het water gooien: Ik zit heel regelmatig buiten en je ziet soms mensen het overboord gooien. Je ziet het ze gewoon doen. Een ander merkt op dat opvarenden hun afval verzamelen in een afvalzak, deze zak op de kade neerzetten en daar laten staan. Het zijn voornamelijk particuliere boten die dat doen. De aanwezigen zijn wel zeer tevreden over de gemeentelijke reiniging, bijvoorbeeld na grote evenementen als Koningsdag, binnen korte tijd is het gebied weer schoon Evenementen De bewoners noemen evenementen waarbij er veel gebruik wordt gemaakt van het water (zoals Koningsdag of de Pride) niet uit zichzelf als zeer overlastgevend. Men geeft aan dat de overlast vervelender is als het structureel is, op dit soort evenementdagen zijn ze voorbereid. Zoals hierboven beschreven, vindt men dat de structurele geluidsoverlast door maatregelen wel is verbeterd maar een aantal vindt de overlast tijdens evenementen juist groter geworden. De meesten verlaten op die dagen de stad. Twee respondenten (een met een woonboot en een met een benedenwoning) blijven wel thuis, om hun huis te beschermen. De respondent met een benedenwoning vertelt dat haar balkon op dit soort dagen als toilet wordt gebruikt en mensen in haar raam gaan staan. Een ander vertelt dat hij tijdens de Pride ook thuis blijft en aan de achterzijde van zijn woning gaat zitten. Hij zag, in tegenstelling tot de anderen, juist de laatste twee jaren een verbetering. Een van de respondenten heeft vernomen dat het aantal toegestane decibel tijdens de Pride is verhoogd naar 95. Anderen reageren daar bezorgd op. Een van de respondenten merkt op dat er ook bij andere evenementen, zoals een dance event vorig jaar, harde muziek en volle boten op het water zijn. Zij noemt het Koningsdagtaferelen. Het gaat dan om (verhuurde) sloepen. 16

17 1.1.6 Overige overlastvormen Normbesef Een aantal respondenten stoort zich aan de manier waarop bezoekers van de stad met Amsterdam omgaan. Volgens hen is er soms zelfs sprake van minachting voor de stad en wordt er geen rekening gehouden met andermans eigendom. Een bewoner ziet bijvoorbeeld dat boten tegen andere boten aan gaan liggen bij de wal en over die andere boten heenlopen. Zij vindt dit asociaal gedrag en ervaart dit als overlast. Deining Een van de aanwezigen woont op een woonboot. Een specifiek probleem dat deze respondent ervaart, is deining die hij voelt in zijn woonboot. Dat gebeurt wanneer een boot groot is en/of (te) snel vaart. Het is een combinatie van die twee factoren: hoe sneller een boot vaart, hoe meer deining en grotere boten veroorzaken meer deining. Vooral wanneer een grote boot dus (te) hard vaart, ontstaat er deining waar hij last van ervaart op de woonboot. Particuliere bootverhuur Respondenten zien iets nieuws ontstaan: een particulier verhuurplatform voor eigenaren van boten. Er wordt verzameld op de kade, de mensen gaan drinken en rondritjes maken. Er wordt er echter ook genoemd: Een eigen boot en die verhuren om toeristen rond te varen. De overlast die hiervan door een van de bewoners wordt ervaren is dat het te veel is en het op- en afstappen voor zijn deur. Horeca overlast Tot slot is er een aantal bewoners dat overlast van horeca en de bijbehorende terrassen storender vindt dan overlast dat op en rond het water wordt veroorzaakt. Dat geeft veel meer lawaai. Op veel horecaplekken is de wal te hoog om van de boot af te kunnen dus is er geen overlast in combinatie met het water. Op deze overlastvorm wordt daarom niet verder ingegaan omdat het buiten de scope van dit onderzoek valt. Wel wordt een café genoemd waar een klontering is omdat daar wel een steiger is. 1.2 Melden en handhaving Sommige respondenten geven aan dat zij nooit melding maken van de overlast. Zo geeft iemand aan dat het geen zin heeft om de politie te bellen. Een ander vult aan dat de overlast niet ernstig genoeg is om de politie in te schakelen. Een van de respondenten heeft ervaring met het doen van melding bij Waternet (op Koningsdag): Wij kunnen alleen optreden tegen overlast van boten die varen. Er lag anderhalf uur een boot met keiharde muziek voor mijn deur. De boodschap was dat er alleen kon worden opgetreden tegen varende boten en niet tegen stilliggende boten. Respondenten vinden dat een rare regel. 17

18 1.3 Oplossingen Oplossingen voor geluidsoverlast Samen met de respondenten is er gekozen om oplossingen te bedenken voor geluidsoverlast. Respondenten verschilden soms van mening over de maatregelen die werden bedacht. Sommigen opperen verboden of maatregelen waar anderen het niet mee eens zijn omdat zij vinden dat de regels niet te strikt moeten worden. Uiteindelijk leiden de gesprekken tot ideeën die grofweg zijn in te delen in voorlichting over regels, in uitbreiding van regels en in toezicht en handhaving. Voorlichting over regels Voorlichten over bestaande regels op het water en daarbij niet alleen een lijst met wat niet mag maar ook toelichten waarom het niet mag. Bijvoorbeeld uitleggen dat geluid weerkaatst tussen de gevels. o In het bijzonder wordt genoemd dat de verhuurbedrijven hier een rol in moeten spelen of een plicht toe moeten krijgen. Zij zouden huurders moeten wijzen op de regels en moeten hen daarover voorlichten. Ook kunnen zij controleren dat er geen versterking voor muziek mee de boot opgaat. Meer en grotere borden over het verbod op versterkte muziek. Op meer punten, zodat men niet na één bord denkt dat het weer mag of om te voorkomen dat een boot via een andere gracht de Prinsengracht opkomt en net het bord heeft gemist. Bordjes met de hoogte van de boetes bij versterkte muziek. Een ander denkt dat bordjes met iets in de strekking van Wil je asjeblieft wat zachter zijn? beter werken. Een aantal zaterdagen flyers uitdelen aan opvarenden met daarop voorlichting over regels. Eerst zorgen dat iedereen is geïnformeerd (door flyers en borden) en daar niet omheen kan, zodat er een grond is om te kunnen handhaven. Uitbreiding van regels Een avondklok, bijvoorbeeld na 22:00 niet meer varen op de grachten. Beperking van de massa op één boot: een maximaal aantal passagiers op boten of een maximale toegestane grootte van de boot zodat er geen sloepen met 40 tot 50 mensen meer zijn. Een maatregel gericht op alcohol. Respondenten zijn het eens dat alcohol gerelateerd is aan de geluidsoverlast en dat er iets mee kan worden gedaan in een maatregel, maar een alcoholverbod voor iedereen op het water vinden zij te ver gaan. Een ander is daar juist voorstander van. Toezicht en handhaving Handhaven en controleren (op het verbod van versterkte muziek) op hotspots (stukken op de gracht waar de drukte het grootst is). Waternet meer (zichtbaar) aanwezig op het water door te patrouilleren en boten aan te spreken (waarschuwen). Hierbij hoeven niet per se boetes te worden uitgedeeld maar het idee is dat hun aanwezigheid afschrikwekkend werkt. Meer capaciteit voor handhaving. Een respondent denkt dat Waternet de aangewezen partij is om te handhaven maar dat ze dat niet doen vanwege een personeelstekort, onder meer doordat de opbrengst van handhaving niet naar Waternet gaat. 18

19 Aanwezigheid in het gebied van bijvoorbeeld waterverkeersregelaars, die helpen ook. De mogelijkheid creëren dat er, net als bij andere voertuigen met een kenteken, op basis van kentekenregistratie kan worden gehandhaafd en beboet. Respondenten denken wel dat dit geregeld moet worden door het Rijk, Amsterdam kan dat zelf niet invoeren. Oplossingen voor afvaloverlast Hoewel de oplossingen gericht waren op geluidsoverlast, kwam ook een aantal ideeën naar voren over afvaloverlast: Een bordje voor geluid heeft geholpen, dus een bordje over afval zou ook kunnen helpen. Afvalbakken aan de kade die de boten kunnen gebruiken, waar ook op te zien is: afval voor bootjes. Drijvende afvalbakken of -bootjes waar men afval op kan gooien. Overige oplossingen Uitbreiden eenrichtingsverkeer, bijvoorbeeld op de Bloemgracht (door sommigen: eenrichtingsverkeer op alle grachten). 19

20 2 Prinsengracht Zuid Over gebied Prinsengracht Zuid vond het groepsgesprek op 4 juni 2018 plaats met zeven buurtbewoners: vier mannen en drie vrouwen tussen de 34 en 62 jaar oud. Het grootste deel van hen woont tussen de Amstel en de Reguliersgracht, aan het water of in een zijstraat. Een aantal deelnemers werkt (wel eens) vanuit huis, sommigen zijn alleen in de avond thuis en een aantal is het grootste deel van de dag in het gebied. 2.1 De overlast Respondenten ervaren veel en uiteenlopende vormen van overlast. Een aantal problemen kwam herhaaldelijk terug, andere overlast was meer specifiek Geluid De geluidsoverlast die door de respondenten wordt genoemd is in veel gevallen gerelateerd aan de (toegenomen) drukte die de respondenten ervaren. Muziek vanaf sloepen De bewoners geven aan geluidsoverlast te ervaren doordat het druk en vol is op de gracht. Sloepen varen rondjes (waardoor ze meerdere keren langskomen) met luide muziek en grote groepen opvarenden. Door de toegenomen drukte gebeurt dit volgens sommigen met een grotere frequentie: voorheen voeren er ook wel eens sloepen met harde muziek over de gracht, maar toen kwam er af en toe zo n boot langs. Anderen geven aan dat de harde muziek vanwege het verbod juist wat minder is geworden in de afgelopen jaren. Van de voornaamste veroorzakers, grote sloepen, is het voor respondenten niet altijd duidelijk of het legaal of illegaal verhuurde sloepen zijn. De overlast vindt voornamelijk plaats als het mooi weer is (vanaf donderdag tot en met het weekend), maar ook in de nacht hebben de bewoners er last van. Het gaat in de nacht om zware bastonen en zingende mensen. Het is waarschijnlijk illegale verhuur, en die maken ook het meeste lawaai. Versterkte muziek mag niet, maar wordt wel altijd gedaan. Respondenten wennen aan deze overlast want je moet wel. Ze hebben op verschillende manieren hun gedrag aangepast. Overdag kan men elkaar of de televisie in huis niet verstaan en de respondenten gaan niet meer aan de voorzijde van hun huis buiten zitten, alleen nog aan de achterzijde. Een respondent vindt dat de tolerantie aan het verdwijnen is en mensen zich teveel opwinden; drie minuten herrie, waar hebben we het over man, tweemaal per dag. 20

21 Een aantal werkt thuis. Voor sommigen gaat dat, ondanks de geluidsoverlast, prima. Eén respondent heeft er wel moeite mee: concentreren gaat moeilijk, met name wanneer zij werkt met geluids- of video-opnames. In de nacht slaapt vrijwel iedereen aan de achterzijde van zijn of haar woning en een aantal houdt alle ramen en deuren in de nacht gesloten. Om die reden heeft iemand airco aangeschaft. Een van de respondenten licht toe dat de overlast in de nacht het meest confronterend is omdat je er wakker van wordt en het dan verder relatief stil is: het is dan ineens een hard geluid. Dan slaap ik aan de achterkant, maar dan zit ik toch rechtop in mijn bed. Bootfiles Doordat het vol is op de gracht ontstaan er, vooral bij mooi weer, bootfiles. Een (over)volle gracht leidt tot interactie en/of ruzie tussen verschillende boten en tot botsingen, onder andere door alcoholgebruik. Vooral aan het eind van de Prinsengracht, op de kruising met de Amstel, is het problematisch. Het is de enige plek waar boten de Amstel op kunnen. Op de Prinsengracht is het probleem volgens respondenten groter doordat de omliggende grachten lagere bruggen hebben (afb. 2.1). Hierdoor moeten veel boten over de Prinsengracht om hun rondje te kunnen varen. De drukte en bootfiles leiden tot continu geluid en geroezemoes op het water, ook als er niet wordt geschreeuwd of muziek wordt gedraaid: Het zijn gewoon teveel mensen. Vroeger vond ik het ook helemaal niet erg, toen kwam er gewoon twee keer per uur een rondvaartbootje langs. Het gaat om de hoeveelheid. Ook met die boten, ze hebben heel vaak niet zulke hele harde muziek, maar het gaat van de ene over in de andere, en mensen gillen erbij. Het invoeren van eenrichtingsverkeer heeft volgens de bewoners wel geholpen om het waterverkeer meer te structuren en de chaos te verminderen. Interactie met terrassen Geluidsoverlast wordt niet alleen veroorzaakt door rondvarende boten. Ook vanaf de kade in interactie met de boten is er overlast: terrasbezoekers van cafés (terrasvleugels) aan de kade en opvarenden van boten schreeuwen en joelen naar elkaar en er wordt bier naar beneden gegooid. De respondenten geven aan dat een aantal cafés een vergunning heeft gekregen voor terrasuitbreiding, zij vinden dat onbegrijpelijk. Het betreft cafés bij de brug waar de Utrechtsestraat de Prinsengracht kruist (afb. 2.1). Doordat de terrassen groter zijn geworden, is de overlast erger geworden. De toeristen die daar zitten die vinden het heel erg leuk om de mensen op de boten te begroeten. ( ) En de ervaring van het is feest, hè? De boten hebben ook het gevoel alsof ze door een soort van blije menigte heen varen. 21

22 Afb. 2.1 Een aantal knelpunten op de zuidelijke Prinsengracht Hosts met microfoon Op de beroepsmatige pleziervaart komt het tegenwoordig voor dat er een host met een microfoon vertelt wat er te zien is. Hier hebben de bewoners last van, onder andere omdat ze dan meerdere keren per dag dezelfde informatie te horen krijgen. Eén van de respondenten geeft aan een keer de betreffende rederij gebeld te hebben om te vragen of het volume omlaag mag, dat werd ook gedaan Woonboten Respondenten ervaren overlast van particuliere vakantieverhuur op woonboten. Nu dat is aangepakt en ingeperkt, is de overlast verminderd. Maar sommigen ervaren nog steeds overlast en hebben de indruk dat er niet op wordt gehandhaafd. Een van de deelnemers heeft erg veel gemeld en merkt dat de huizen nu wel worden bewoond. Sommigen vinden dat woonboten op zichzelf al overlast voorzaken omdat daardoor het water niet meer zichtbaar is. Zij vinden de boten een doorn in het oog voor hun uitzicht. Iemand ervaart daarnaast stankoverlast van een woonboot die een open haard heeft. Aan de andere kant wordt daar een aantal voordelen van woonboten tegenin gebracht. Doordat er woonboten liggen, kunnen plezierboten niet aanmeren. In een ander deel van de gracht zonder woonboten komen er continu plezierboten en wordt er geürineerd aan de kant. Een ander voordeel dat wordt genoemd is dat de woonboten een geluidswal vormen voor de huizen aan de gracht, waardoor er wat minder geluidsoverlast is. Daarbij benoemt één bewoner dat het vreemd is dat iets dat je eigenlijk niet wil (een wal van woonboten), ineens als een voordeel wordt gezien omdat dit andere vormen van overlast vermindert. 22

23 Ik moet blij zijn dat er een ark ligt, zodat ik een geluidswal heb? Ja, hallo! Evenementen Tijdens grote evenementen zoals de Pride en Koningsdag verlaten mensen de stad of in elk geval hun woning. Ook zetten ze hun auto weg uit angst voor vandalisme. Over dit soort evenementen zeggen sommigen dat één keer per jaar gegein prima is, maar dat het niet het hele jaar door zo moet zijn. Respondenten geven daarnaast aan dat er door festivals zoals het Amsterdam Light Festival geen seizoenen meer zijn en het ook in de winter druk is. Er is volgens sommigen sprake van commerciële uitbating van de openbare ruimte die nu het hele jaar door gebeurt in plaats van alleen in de zomer. Het uitventen van de openbare ruimte, waar we met z n allen helemaal niets aan hebben, behalve de eigenaren van die rondvaartboten Overige overlastvormen Urineren Een van de deelnemers geeft aan dat ze geregeld urinerende mensen op boten ziet wanneer zij uit het raam kijkt. Dat vindt ze geen grote ramp maar ze vindt het ook zeker niet nodig om te zien. Een ander merkt op dat er grote sloepen rondvaren zonder toilet. Inderdaad het openbaar urineren, rechtopstaand op een boot, recht in mijn gezicht, Het kan me niet schelen. Ik heb het idee dat dat erger is geworden. Hop on hop off Een van de respondenten woont verderop aan de Prinsengracht en ervaart overlast van een hopon-hop-off rondvaartboot die altijd tegenover zijn huis bij een steiger aanmeert. De boot is veel groter dan 14 meter en maakt lawaai met een boegschroef. Dat gebeurt meerdere keren per dag. Waterfietsen en elektrische bootjes Aan toeristen worden waterfietsen en elektrische bootjes verhuurd. Zij kunnen volgens de respondenten niet varen en kennen de regels niet. Ze gaan tegen het verkeer in en zorgen voor opstoppingen en onrust op het water voor andere boten. Alcoholgebruik Doordat er op boten alcohol wordt gedronken, wordt er schade veroorzaakt aan andere boten en doorgevaren: Mensen zijn onbeschoft. 23

24 En ook vaker dronken. Ik heb nu het idee dat mensen steeds vaker denken: Oh, dat kan ik in Amsterdam wel maken. 2.2 Melden en handhaving Volgens sommigen wordt er nauwelijks gehandhaafd, zij zien op drukke dagen geen extra handhaving. Bovendien weet niet iedereen waar ze terecht kunnen met hun klachten en hebben respondenten het idee dat er niets mee wordt gedaan. Een van de deelnemers heeft juist positieve ervaringen met melden bij het directe nummer van Waternet en krijgt ook goede terugkoppeling van zijn klachten. Ook is hem uitgelegd dat er wordt gehandhaafd door een fuik te creëren, waardoor handhaving niet altijd goed zichtbaar is maar er wordt wel degelijk iets gedaan. Ik vind het geluid echt de laatste twee jaar minder, ik denk dat we dat toch te danken hebben aan Waternet. 2.3 Oplossingen Ook in dit gebied bleek vooral geluidsoverlast te vragen om oplossingen maar ook de drukte. De oplossingen die men heeft bedacht voor geluid zijn grofweg in te delen in handhaving en uitbreiding van regels. Voor drukte gaan ideeën vooral over het beperken van pleziervaart. Oplossingen voor geluidsoverlast Toezicht en handhaving Een registratiesysteem met een vignet voor elke boot. Scan/registreer dat vignet bij het binnenkomen van de stad of passeren van grachten. Daardoor is de registratie beter op orde voor handhaving o De suggestie wordt gegeven om dat uit te breiden met een geluidsmeter naast de scanner Een kenteken voor particuliere pleziervaartboten. Trajectcontrole op de gracht. Een tijdelijk vaarverbod voor overtreders van de regels. Uitbreiding van regels Verbieden van het aan boord hebben van apparatuur voor versterkte muziek en dat op de reeds bestaande borden vermelden. Het intrekken van de terrassen op brugvleugels. Niet meer dan bijvoorbeeld 15 à 20 mensen op een open sloep. Alcoholverbod op het water. Omroepen met microfoon wat er te zien is afschaffen, gebruik daar oortelefoons voor. Oplossingen voor drukte Minder (vergunningen voor) beroepsmatige pleziervaart: minder (grote) plezier- en rondvaartboten. 24

25 Invoeren van tolheffing op de gracht. Invoeren van een bootvrije dag om bewoners te ontlasten. Invoeren van een eindtijd in de avond, bijvoorbeeld na tienen niemand op het water. Minder boten op de gracht: een maximaal aantal boten op de gracht, vol is vol. Schiphol niet uit laten breiden en geen goedkope vluchten meer naar Amsterdam. Meer blauw (handhaving) op het water. Laat mensen uit de regio een dagvergunning kopen om op de grachten te kunnen varen. Voor zo n vergunning moet men zich dan van tevoren aanmelden en er is een maximaal aantal vergunningen beschikbaar. Algemene suggesties Financier de kosten van de maatregelen uit de opbrengsten van de vergunningen/vignetten, niet van andere belastingen. Onderzoek wat de samenstelling is van de mensen op het water, zodat er gericht beleid kan worden gemaakt om de drukte op te lossen. Geef sloepen een vignet om te kunnen herkennen of het een beroepsmatig verhuurde sloep is of een particuliere sloep. 25

26 3 Keizersgracht Zuid en Prinsengracht Zuid Voor het derde gesprek zijn twee locaties samengevoegd: een stukje van het zuidelijke deel van de Keizersgracht (tussen de Amstel en de Reguliersgracht) en de zuidzijde van de Prinsengracht (hetzelfde gebied als besproken in hoofdstuk 2). Aan het gesprek namen vijf respondenten deel: drie wonen op de Keizersgracht (waarvan twee op een woonboot) en twee wonen aan de Prinsengracht. De deelnemers, vier mannen en één vrouw, varieerden in leeftijd van 33 tot en met 76. Alle deelnemers wonen al lang in het gebied (14 tot 43 jaar). Sommigen zijn de hele dag thuis, anderen alleen in de avonden. Twee respondenten gaan (mede) vanwege de overlast en drukte verhuizen. 3.1 De overlast Deelnemers hebben verschillende associaties met overlast op en rond het water. Sommige overlastvormen worden door iedereen in meer of mindere mate ervaren of op specifieke plekken (afb. 3.1), andere vormen door een of enkele deelnemers. Woonbootbewoners ervaren een aantal specifieke overlastvormen. Waar dat het geval is, wordt dat benoemd. Afb. 3.1 Onderzoeksgebied met een aantal knelpunten en problemen aangeduid Geluid Geluidsoverlast van muziek Deelnemers ervaren overlast van muziekboten (veelal sloepen met versterkte muziek) en van studentenboten. Deze geluidsoverlast vindt voornamelijk plaats in het weekend en bij mooi weer. Hoewel versterkte muziek op boten verboden is komt dat nog steeds voor, niet uitsluitend 26

27 op open sloepen maar ook op kleinere boten. Een van de aanwezigen ervaart van kleinere boten minder overlast: laatst kwamen er drie kleine bootjes langs met muziek. Dat hoorde zij wel aan de kade maar niet binnen. Vaak gaat het wel om grote, volle boten met wel 60 of 80 mensen aan boord. Een van de deelnemers vertelt over bepaalde typen boten die volgens hem altijd muziek aan hebben. Sommigen vermoeden dat of vragen zich af of deze grote, volle boten illegale verhuur betreft. Een van de deelnemers stelt: Als je steeds dezelfde soort boot langs ziet komen met steeds verschillende mensen en dezelfde schipper, dan weet je het. Dat is volgens hem illegale pleziervaart. Er staat ook geen naam op dat soort boten. Ook wordt er verteld over boten waar men voor 20 of 25 euro mee kan varen en waarbij wordt gepromoot dat er gratis kan worden gedronken. Een van de deelnemers voer onlangs zelf mee met een grote boot, waarop de organisatie muziek wilde aanzetten omdat ze dat niet horen op de gracht. Dat heeft zij toen, op basis van haar eigen ervaring, weten te voorkomen door met de politie te dreigen. Geschreeuw Op bijvoorbeeld studentenboten gaat versterkte muziek ook gepaard met geschreeuw: Als de muziek aanstaat, gaan ze ook schreeuwen want ze hebben ik weet niet hoeveel decibel, dat hoort bij elkaar. Muziek is schreeuwen. Eén van de deelnemers laat een filmpje zien van een studentenboot die de hele dag lag aangemeerd bij zijn woning. Hij licht toe: Er wordt ook een hele bar ingeduwd met fusten bier. Alcohol is volgens de respondenten verbonden aan geluidsoverlast. Gevolgen Respondenten passen hun gedrag aan door geluidsoverlast, zoals het dichthouden van de ramen. Een van de respondenten reageert echter dat de ramen sluiten geen zin heeft als je geen dubbele ramen hebt. Met sommige deelnemers doet de overlast veel. Een van hen vertelt: Ik heb wel geluidsstress. ( ) Ik word gewoon geagiteerd. Soms word ik ook s nachts wakker van een boot die voorbij komt, soms meerdere keren, ik slaap voor. Als het echt heel veel overlast is, dan ben ik de wanhoop nabij. In de weekenden gaat deze respondent veel weg. Een ander geeft aan dat het tot frustratie leidt, maar dat hij er mee leert leven. Ook hij gaat wel eens de stad uit. Een van de respondenten zegt er wel eens iets van maar krijgt dan vaak te horen: Dan moet je hier niet gaan wonen. Een ander: Ik fluit hard op mijn vingers als er zo n muziekboot komt en dan heb ik gebarentaal. 27

28 3.1.2 Afval Achterlaten van afval in het water en op de wal Opvarenden van bootjes deponeren hun afval volgens de respondenten op de walkant. Het gaat soms om hele zakken vol of lege kratjes bier. Het probleem met deze afvalzakken is dat reiniging het niet ophaalt, die halen alleen afval op dat op de stoep staat en niet aan de walkant. Daar blijft het dan staan en dat is onhygiënisch: Een smerige bende. Ook maken meeuwen de zakken open. Een van de respondenten vraagt wel eens aan mensen of ze hun afval willen meenemen maar ziet dan dat ze het verderop neerzetten. Daarnaast gooien mensen die op het water drinken de verpakking in het water. Er is tegenwoordig een betaalde toeristische activiteit om voor 25,00 afval uit de gracht te vissen, daarover zijn de respondenten positief. Iemand merkt op dat er tijdens 5 mei bij de Amstel afvalbakken waren geplaatst en plaszuilen op het water: Dat werkte perfect. Op de vraag of respondenten dit op normale drukke dagen missen, reageert iemand: Nee! Ze zijn hartstikke lelijk die dingen, die willen we niet iedere dag! Een van de respondenten loopt elke dag een rondje met een plastic zak. Deze zit na zijn rondje altijd helemaal vol met afval. De respondenten zijn wel erg positief over de afdeling reiniging van de gemeente. Ze maken netjes schoon, bijvoorbeeld na dagen als Koningsdag. Vooral over de snelheid waarmee wordt schoongemaakt zijn de deelnemers zeer tevreden Deining Een aantal respondenten woont op een woonboot op de Keizersgracht. Boten komen daar in volle vaart binnenvaren vanaf de Amstel. De woonbootbewoners hebben last van golfslag, die zorgt voor deining van hun woonboot en kan leiden tot schade, wat een van de respondenten ook heeft gehad aan zijn boot. De woonbootbewoners kunnen specifiek uitleggen hoe het probleem ontstaat: als waterscooters of vissersbootjes met ongeveer 8pk hun motor vol opentrekken, komt er een hekgolf (boeggolven zijn niet het probleem) waarbij een kuil ontstaat van zo n vijftig tot zestig centimeter. Mensen denken: ik heb een klein vissersbootje, vier meter, drie meter en ik heb maar een 4 pk tje er aan hangen. Maar ze maken een hekgolf van heb ik jou daar. Ze hebben geen idee wat dat betekent. De respondent vertelt dat zijn woonschip hierdoor tekeer gaat en maakt de vergelijking met militairen op een brug: die moeten daar altijd uit de pas lopen omdat ze anders de brug kapot maken. Een ander licht toe dat de balans van een boot ook een rol speelt bij het veroorzaken van hekgolven: als de meeste mensen achterin het bootje zitten, ontstaan deze golven Intimidatie en pesterijen Bijna alle respondenten hebben wel eens te maken gehad met pesterijen, intimidatie, dreiging of geweld omdat ze iets van de overlast zeiden. Een van de deelnemers vertelt: 28

29 Ik heb wel eens een vol blik bier tegen mijn hoofd gehad omdat ik er wat van zei.( ) Intimidatie ook, dat ik buiten zat en er wat van zei en dat ze verhaal kwamen halen op mijn stoepje. Andere reacties variëren van een middelvinger krijgen tot aan iemand die het een tand heeft gekost. Zo vertelt een van de respondenten dat er een boot vast lag bij een café vlakbij haar huis. De boot had een scheepstoeter meegekregen van het verhuurbedrijf. Daar had zij last van: Drie kwartier, achter in het souterrain zat ik, hoorde ik het. Ik werd helemaal crazy.( ) Het ging maar door. Toen de respondent er iets van zei, werd het ontkend door de opvarenden. Vervolgens kwam de boot bij haar langs en werd er expres naar haar getoeterd, als pesterij. Een ander stelt: Dedain gedrag noem ik het maar Evenementen Een van de respondenten noemt specifiek evenementen als overlast. Hij benoemt dat de Pride en Koningsdag veel overlast geven, de City Swim helemaal niet. Tijdens de Pride gaat hij de stad uit. Hij vindt de vaarroute zelf van de Pride niet zo erg maar alle bezoekers die het aantrekt wel. De overlast is voor hem dus op de wal en niet op het water. Een ander merkt op dat de Pride nu beter is geregeld omdat er toiletten zijn, voorheen plasten mensen in zijn plantenbakken. De rest gaat niet weg tijdens evenementen. Een van hen licht toe: Twee keer per jaar zo n dag vind ik een dieptebod, om dan weg te gaan. Dan vind ik mezelf heel oud als ik dat zou doen. Het blijkt dat respondenten de evenementen niet de ergste overlast vinden geven: Een evenement in de stad een paar keer per jaar, dat vind ik niet zo n probleem. ( ) Voor mij is het probleem dat buiten de evenementen om er dagelijks gewoon best wel wat overlast is met boten die herrie maken en golfslag en gewoon nul handhaving. Dat is voor mij het probleem Overige overlastvormen Houden aan regels Een woonbootbewoner ervaart dat mensen aan de woonboot aanmeren of andere plekken waar dat niet mag. Vervolgens lopen ze over de woonboot heen terwijl daar geen recht op overpad is: Het woord overpad kent men niet. Ze leggen gewoon aan en lopen gewoon dwars over mijn schip heen. Vooral tijdens evenementen (Pride, Koningsdag) speelt dit. Een ander vult aan dat sommigen de borden niet lezen, bijvoorbeeld aan het begin van de Keizersgracht waarop de brughoogte staat. Te grote boten varen dan toch de Keizersgracht in, komen er bij de Utrechtsebrug achter dat ze niet verder kunnen en keren vol gas terug de Amstel op. Een ander merkt op dat dit mensen zijn die geen vaarbewijs hebben. Zij kennen de regels niet en veroorzaken daardoor overlast, ze weten bijvoorbeeld ook niet wat het bord geen golfslag betekent. 29

30 Drukte Op een aantal plekken op de gracht is het (te) druk, dat zorgt voor bootfiles of chaos. Aan eind van de Prinsengracht (richting de Amstel) liggen woonboten. Daardoor ontstaat er een soort van trechter: er is op dat stuk minder ruimte op de gracht waardoor boten in de rij liggen om de Amstel op te gaan. Ook de kruising van de Leidsegracht en de Prinsengracht zorgt voor chaos: daar keren rondvaartboten maar tegelijkertijd zijn er ook toeristische activiteiten zoals waterfietsen. Daardoor ontstaan er botsingen en chaos. Op de Prinsengracht zelf heeft het eenrichtingverkeer ervoor gezorgd dat er minder chaos is. De drukte zelf is volgens deelnemers overigens niet zo zeer het probleem dat zij ervaren maar het gedrag van mensen. Alcohol en andere verruimende middelen zijn onderdeel van dat probleem. Stank Een van de bewoners ervaart stankoverlast doordat rondvaartboten vlakbij zijn huis draaien: Dat gaat met grof geweld. Het betreft de kruising met de Reguliersgracht waar de zeven bruggen achter elkaar te zien zijn. Wel is de stank minder geworden door elektrische boten. 3.2 Melden en handhaving Handhaving Respondenten hebben de indruk dat er niet wordt gehandhaafd op het water. Een aantal zegt nooit handhaving te zien en dat er minder politie zichtbaar is sinds het bureau op de Prinsengracht is verdwenen. Een van hen is bang dat de overlast er weer meer insluipt naarmate meer mensen er achter komen dat het niet wordt gehandhaafd: We kunnen nergens meer klagen bij de gemeente want we hadden Waternet, die deden eigenlijk al nauwelijks wat, en nu is er helemaal niemand meer. En als die boten er achter komen dat er niet meer gehandhaafd wordt op muziek, dan hebben we over een jaar of twee jaar weer de keet van vroeger. Een ander geeft aan dat er wel wordt gehandhaafd, bij de Blauwbrug liggen gele sloepen die handhaven: controleren op snelheid en geluid. Daar wordt ook bekeurd, maar de respondent stelt dat een boete van 140,00 of 180,00 niet veel is voor een sloep met een grote groep mensen: ze splitten de boete, varen een gracht verder en zetten het geluid weer aan. Een ander ziet wel eens handhavers vanaf een bankje roepen naar boten dat de muziek uit moet. Melden Drie problemen komen aan bod wanneer het gaat over het melden van de overlast. Allereerst heeft men de indruk dat het geen zin heeft om te melden: Ik heb het twee keer gedaan. Twee keer duurde het ongeveer tien minuten voordat je iemand aan de lijn hebt, want het is weekend. Het werd keurig genoteerd maar tegen de tijd dat je iemand aan de lijn hebt, is die boot al weg. De eerste of de tweede keer zei die man tegen mij: Ach meneer, we hebben twee boten waar we de hele stad mee moeten bestrijken. 30

31 Daarnaast blijkt het onder de aanwezigen onduidelijk te zijn wie er gebeld moet worden voor het melden van overlast. Eén van de deelnemers stelt: Waternet is ontslagen door de gemeente in het voorjaar. Een ander merkt op: We zijn in de steek gelaten door de gemeente Amsterdam die Waternet heeft weggedaan en je telefoontje alleen voor statistiek gebruikt. Iemand anders vertelt dat hij inderdaad te horen heeft gekregen dat hij moet bellen omdat Waternet zei niet meer te handhaven op het water. Hij is verbijsterd dat hij moet bellen want de overlast is vooral in de avond en in het weekend, dan is moeilijk bereikbaar. Zijn eerdere ervaringen met Waternet waren echter ook niet heel positief: hij heeft eens een filmpje op hun Facebookpagina gezet maar die was een uur later verwijderd door Waternet. Er is onder de respondenten verwarring en sterke behoefte aan duidelijkheid waar er kan worden gemeld. Tot slot heeft men de indruk dat het geen zin heeft om te melden. 3.3 Oplossingen Vanwege de kleine omvang van de groep, is voor meerdere problemen nagedacht over oplossingen: geluid, deining en zwerfafval. Geluid Handhaving (buiten kantooruren, op muziek) is volgens iedereen de belangrijkste oplossing. Matrixborden met een decibelmeter waarop een sip gezichtje komt als muziek te hard staat om mensen op bootjes bewust te maken van hoeveel lawaai ze maken. Een vaarverbod tussen bijvoorbeeld 23:00 en 8:00. Een alcoholverbod heeft volgens de respondenten geen zin. Tot slot werd het plaatsen van meer borden (over verbod op versterkte muziek) genoemd, maar daar waren de meningen over verdeeld: sommigen vinden de borden niet mooi en denken dat het niet werkt. Deining Matrixborden met de gemeten snelheid, zoals bij de Stopera/Zwanenburgwal nu hangt. Handhaven op snelheid. Flitspalen voor bootjes. Afval Handhaving, boetes uitdelen. Vuilnis ophalen ook op de kade en niet alleen op de stoep. Statiegeld op blikjes en flesjes, maar dat is volgens een respondent iets dat op landelijk politiek niveau moet worden besloten. Afvalcontainers aan de walkant: een bak die er op de wal uitgehaald kan worden om te legen maar waar vanaf het water vuilnis in kan worden gegooid. Iemand vraagt zich wel af of dat ratgevoelig is. Algemene oplossingen/opmerkingen Voor de oplossing die worden aangedragen vindt men dat het valt of staat bij handhaving. Grotere kentekens met een sticker erop, een nummer dat herkenbaar is. 31

32 Het doorspoelen van de grachten helpt goed volgens de respondenten: het water wordt steeds schoner en je ruikt het niet. 32

33 4 Leliegracht en Prinsengracht West Op 11 juni is met zes bewoners (vijf mannen en één vrouw, variërend van 47 tot en met 66 jaar oud) van het gebied Leliegracht en het westelijke deel van de Prinsengracht gesproken, wederom een samengestelde groep. De deelnemers wonen verspreid over het gebied. Een aantal van hen is veel in gebied omdat ze thuiswerken of niet werken. De rest is er minder vaak vanwege werk elders. Een aantal respondenten heeft zelf een boot(je). 4.1 De overlast Geluid is een van de voornaamste overlastvormen. Met warm weer heeft vrijwel iedereen daar last van. Naast geluidsoverlast worden ook andere overlastvormen genoemd, zoals het negeren van regels, overlast door drukte en afval. Er wordt een aantal specifieke knelpunten genoemd (afb. 4.1) waar diverse overlastvormen plaatsvinden. Deze locaties komen in dit hoofdstuk bij de overlastvormen aan bod. Afb. 4.1 Een aantal overlastlocaties op de kaart Geluid Gejoel, muziek en feestboten Op mooie dagen is er de hele dag geluid op en rond de gracht. Het gaat dan af en aan: de combinatie muziek, mensen en drank. De overlast komt vooral van gejoel en muziek. Bij muziek gaat het om versterkte muziek op boten, zowel met grote als kleine groepen opvarenden. Doorgevraagd naar de tijdstippen is de overlast het ergst tussen 15:00 en 21:00 uur, met een piek om 19:00. Het gaat door tot minimaal 00:00, maar soms is er ook overlast midden in de nacht: 33

34 Als het dan stil is en er komt ineens zo n boem boem-boot voorbij, dan word je gewoon wakker. In het bijzonder worden volle feestboten met grote groepen mensen en drank genoemd. Alcohol zorgt ervoor dat er hard wordt gepraat en gezongen. Respondenten zien dat er illegaal wordt geronseld op de wal om 70 minuten mee te varen op een sloep met muziek en onbeperkt drank. Een van de respondenten stelt: Het is een soort feestgedruis wat je ook in een biertent kan doen. Gejoel komt zowel van mensen op boten als van mensen op de wal. De straat doet namelijk mee: mensen op de bruggen reageren op de boten en andersom (elkaar toejuichen). Ook mensen die aan het water zitten omdat het een idyllische plek is hebben muziek bij zich. Motoren van boten Naast opvarenden kunnen ook de motoren van de boten geluidsoverlast geven. Vaak zijn dat oudere dieselboten. Men benoemt wel dat steeds meer boten (alle soorten) elektrisch worden, dat helpt veel. Een van de respondenten vindt een ander geluid nog erger dan dieselmotortjes. Dat is een snerpend motorgeluid, als een brommer die op zijn max rijdt: Viertaktmotortjes die op twee cilindertjes draaien of in ieder geval op twee kleppen draaien. Dat zijn gewoon oude motortjes en die maken het ouderwetse brommertjesgeluid maar dan wel keihard. ( ) Dat zijn gewoon slechte buitenboordmotortjes. Weerkaatsing Respondenten geven aan dat geluidsoverlast op sommige plekken erger is doordat geluid (zoals herrie van versterkte muziek) tussen de gevels weerkaatst, bijvoorbeeld op smalle grachten. Woonboten breken het geluid, als die er niet zijn is er ook meer weerkaatsing. Gevolgen Als gevolg van de geluidsoverlast (ook wel Een brij aan herrie genoemd) doen respondenten de ramen dicht, bijvoorbeeld om de televisie te kunnen verstaan: Ik moet gewoon de ramen dicht doen want als ik televisie wil kijken, dan moet ik m keihard zetten om het te horen. Je moet je afsluiten van de buitenwereld en dat is nou net niet wat je wil. Wij wonen in ons huis aan de achterkant: slapen achter, het kantoor en de zitkamer zijn aan de achterkant. Aan de voorkant is alles gewoon potdicht. 34

35 Een van de respondenten heeft geen last van geluid, hij vindt het juist gezellig en kan de televisie nog verstaan met de deur open. Een ander vindt het meestal leuk maar soms gaat het te ver, met name s avonds laat: Het is heel dubbel, want die stad is wel heel gezellig Vaarsnelheid en toeristische verhuur Vaarsnelheid Te hard varen veroorzaakt golfslag en betekent, afhankelijk van de motor, vaak ook meer geluid. Op de Prinsengracht, op de brug bij de Reestraat, hangt een smiley die aan boten laat zien of ze te hard varen of niet. Een respondent merkt op dat de smiley niet altijd aanstaat: Het is een beetje random. Ik kan er geen logica in vinden wanneer dat ding wel of niet aan is. Als ie aan is, zie ik heel regelmatig boten te hard varen, met name ook de rondvaartboten houden zich niet aan de snelheid. Die remmen dan Een ander vult aan: Zodat ze net zeven [km/u] pakken. Een aantal merkt op dat rondvaartboten vaak te hard varen en elkaar hard inhalen. Respondenten vertellen dat er wel systemen zijn om de snelheid te meten, bijvoorbeeld trackers op rondvaartboten, maar handhaving mag die volgens hen niet gebruiken. Toeristische verhuur Bewoners vinden dat er veel verhuur plaatsvindt van boten en waterfietsen terwijl de bestuurders niet goed weten wat de regels zijn. Volgens de deelnemers mag iedereen een bootje (specifiek: aluminium sloep) huren. Men vertelt dat de boten zelf niet hard gaan en niet veel herrie maken maar door het vrijgeven van de markt zijn het er erg veel. Bovendien zien bewoners een toename van feesttoeristen die deze boten huren. Vermoed wordt dat het nog meer toeneemt. Ook wordt er bij de verhuur volgens de respondenten geen voorlichting gegeven. Een respondent merkt op: Het gaat verbazingwekkend vaak goed. Over waterfietsen wordt verteld dat de bestuurders vaak niet kunnen sturen en dat zij tegen de kant of een boot botsen. De toeristen hebben geen flauw benul van de regels. De overlast van waterfietsen is vooral rondom de Leliegracht, bij de versmalling vinden botsingen plaats Drukte Bootfiles Drukte op het water zorgt voor files van boten: De Prinsengracht is op mooie dagen gewoon één file van sloepen. Sloepen met drank, die drankboten zijn vreselijk. En die glasbakken [rondvaartboten] heb je dan natuurlijk nog. De respondenten benoemen de Prinsengracht de drukste van alle grachten, vooral het stuk tussen de Leliegracht en de Westermarkt. De drukte zorgt voor opstoppingen vanwege kerende 35

36 boten. Iemand voegt toe dat hij van mensen op de Keizersgracht ook hoort over geluidsoverlast aldaar. Toerisme De bewoners noemen de toeristische totale overdrukte in het algemeen, ook op de kade, als bron van overlast. Een van hen merkt op dat het toerisme door de grachten wordt aangetrokken, waardoor het wel degelijk overlast rond het water is. Respondenten lichten toe: Ik kan bij wijze mijn deur niet uit, ik kan niet bij mijn fiets, dan moet ik eerst wachten tot er vijftig van die mensen voorbij komen. Er zijn dagen Op zaterdag wacht ik even tot het zes uur is, dat het wat rustiger is. Anderen voegen toe op zaterdagmiddag niet naar de Negen Straatjes te gaan vanwege de drukte. Gedrag wordt aangepast door toerisme, dat wordt aangetrokken door de gracht maar bijvoorbeeld ook de Lindenmarkt. Agressie en chaos Bij het Anne Frankhuis zijn vier aanlegplekken waar allerlei soorten pleziervaart bij elkaar komen. Op de vier steigers komen veel mensen bij elkaar die in heel veel boten gaan, terwijl er ook een vrijwel altijd lege steiger bij het Homomonument is. Bij de steigers bij het Anne Frankhuis ontstaan ruzies: er wordt gevochten om een plek en er wordt eindeloos getoeterd. Sommigen hebben er een vaste plek, anderen niet. Daarbij komt dat er op deze plek ook wordt gewaterfietst (door waterfietsverhuur ter hoogte van de Westermarkt) en dat er een vernauwing is van de Leliegracht. Alles klotst tegen de kanten als een rondvaartboot er doorheen wil. Binnen dit gebied (afb. 4.2) is er chaos, alles komt er bij elkaar: Passagiersvaart, salonboten, sloepen, particulieren, waterfietsen. Het levert ook gevaarlijke situaties op voor bijvoorbeeld toeristen die, zoals eerder genoemd, geen flauw benul hebben van wat ze moeten doen. Afb. 4.2 Overlastgebied rondom de Westermarkt 36

37 4.1.4 Afval Afval Op verschillende manieren komt afval in het water terecht. Zakken afval worden bijvoorbeeld vanaf boten overboord gegooid. De zak komt vervolgens in de schroef terecht, gaat open en het afval belandt in het water. Maar ook vanaf de kant wordt door mensen van alles in het water gegooid, bijvoorbeeld door mensen die op bankjes zitten: Ik heb bankjes voor mijn deur ( ) daar komen allemaal van die hangjongeren en die schoppen alles het water in. Het afval belandt vervolgens in het water. Wel wordt door een respondent opgemerkt dat er vanaf een hotel bootjes de gracht op gaan om afval te scheppen, daar zijn de respondenten positief over. Andersom gebeurt het ook dat sloepen hun zak met afval op de wal neerzetten: Dat zijn dus boten, die hebben een feestje gehad en die hebben dus lege flessen en gegeten, whatever. Vuilniszakken zetten ze dan hup, even aan de kant, en doorvaren. Volgens de respondenten hebben opvarenden het gevoel dat ze het goed doen door het afval ergens neer te zetten en niet in de gracht te gooien. Bewoners wijten dit gedrag aan gemakzucht: het kost extra tijd en moeite om het afval mee te nemen, dus dan zetten ze het gewoon neer. Zakken afval worden vervolgens door meeuwen opengetrokken. Wrakken Sommige respondenten vinden bootwrakken overlastgevend omdat ze het zonde vinden van de gracht en niet mooi. Het gaat om half gezonken boten, vol met vuil. Wel wordt opgemerkt dat de wrakken zijn verminderd Evenementen De meeste respondenten gaan niet weg tijdens evenementen. Een van hen geeft aan er zelf een feestje van te maken. Een ander woont boven een café en kan tijdens Koningsdag zijn huis niet in of uit door de mensen voor zijn deur: hij moet twee nachten weg. Respondenten gaan zelf niet meer varen op Koningsdag, bijvoorbeeld omdat iedereen een boot kan huren maar niet iedereen goed kan varen. Respondenten geven wel aan dat het sinds het eenrichtingverkeer is verbeterd Overige overlastvormen Golfslag Doordat er te hard wordt gevaren op de gracht, ontstaat er golfslag. Golfslag wordt niet alleen door te hard varen veroorzaakt maar ook door kerende rondvaartboten. Verder zorgen boten met veel PK voor hekgolven of voor zuigen als ze de bocht omgaan. 37

38 Keren van rondvaartboten Zoals hierboven genoemd zorgen rondvaartboten die bochten draaien voor golfslag, chaos en opstopping. Het keren gebeurt constant. De grote rondvaartboten hebben een boegschroef aan de voorkant en dat geeft een laag, sonoor, vervelend geluid tijdens het keren. Een van de knelpunten die worden genoemd, is de kruising van de Prinsengracht met de Leidsegracht. De rondvaartboten moeten keren en die kunnen niet keren, dat gaat niet. Die moeten dus steken, steken, steken en dan komt er weer een ander aan. Dan krijg je opstoppingen. Een ander vult aan: En dan krijg je heel veel golfslag en soms raken ze een woonboot. En dan varen ze door, wat ik heb begrepen. Kleine bootjes die erachter varen en niet weten dat ze worden meegetrokken, gaan tegen de kant of ze staan overdwars terwijl er weer een boot aan komt. Respondenten lichten toe dat ze er zelf niet heel veel last van hebben maar dat dit vooral vervelend is als ze zelf aan het varen zijn of voor mensen op woonboten. 4.2 Handhaving Eén bewoner zag onlangs voor het eerst dat handhaving een boot aan de kant riep. Een ander vertelt dat de gemeente de handhaving heeft overgenomen van Waternet maar dat er slechts twee bootjes zijn om te handhaven. Respondenten hebben vooral de indruk dat er niet wordt gehandhaafd op het verbod op versterkte muziek: Er is geen handhaving die dat in de gaten houdt, er is gewoon geen handhaving. 4.3 Oplossingen De respondenten hebben nagedacht over oplossingen voor geluidsoverlast en voor drukte. Oplossingen voor geluid zijn vooral gericht op voorlichting, handhaving en regels. Voor drukte hebben oplossingen met name te maken met het aanpassen van routes en verminderen van pleziervaart. Geluidsoverlast Voorlichting Meer borden tegen geluidshinder. Bewustwording van het verbod van versterkte muziek. Een idee is om achter elkaar op bruggen waarschuwingsborden op te hangen die laten zien wanneer er teveel geluid wordt gemaakt. Een ander idee is meer smileys, die nu worden gebruikt als snelheidsmeter maar dan ook als geluidsmeter (en altijd aan). Handhaving Handhaving op verbod van versterkte muziek. Waternet undercover laten handhaven. 38

39 Handhaving met een scootertje langs de grachten in plaats van op het water. Trajectcontroles voor snelheid en geluid op de drukste punten. Hoge boetes op versterkte muziek of de boot in beslag nemen zodat de boete delen door grote groepen niet helpt. De huidige vignetten hebben wellicht een krachtigere radiochip. Daarmee kunnen boetes worden gegeven voor te hard varen maar misschien ook voor het veroorzaken van lawaai: handhaven op een brug met een apparaatje waarbij het vignet kan worden gescand of een systeem onder de brug monteren dat geluid meet en dat koppelt aan het vignet. Aanpassen regelgeving Instellen van timeslots, dat er bijvoorbeeld vanaf 20:00 of 22:00 niet meer mag worden gevaren. Niet iedereen is het daarmee eens: Dat is betuttelend. Elektrificatie van boten (gebeurt al). Maximaal aantal mensen aan boord op boten. Respondenten denken dat dit juridisch echter niet mogelijk is. Drukte Routes aanpassen Rondvaartboten routes laten varen met minder bochten. Geen tegenliggers of kruisers op plekken waar er bochten worden gemaakt/waar wordt gekeerd: keren zonder tegenliggers. Bijvoorbeeld: rechtdoor blijven varen op de Prinsengracht, niet keren de Brouwersgracht op (omdat het een moeilijke bocht is). Deel van de grachten niet laten bevaren door rondvaart. Meer eenrichtingsverkeer (bijvoorbeeld ook de Leliegracht), sommigen wensen dat overal. Suggestie om de halte (steiger) bij het Anne Frankhuis te verplaatsen naar de Keizersgracht/het Homomonument. Verminderen pleziervaart UNESECO werelderfgoed gebruiken als reden om drukte te verminderen Minder verhuur van bootjes en waterfietsen om aantal mensen op het water te verminderen, er moet een vergunningensysteem komen. Minder mensen is minder lawaai. Onderzoeken wat voor soort boten er langsvaren zodat er oplossingen bedacht kunnen worden die aansluiten bij de overlastveroorzakers. Mensen die van buiten de stad Amsterdam binnenvaren, moeten ook betalen met het idee dat dit leidt tot minder boten. 39

40 5 Oudezijds Voorburgwal Op 13 juni 2018 vond een groepsgesprek plaats over het gebied Oudezijds Voorburgwal met negen buurtbewoners: zeven mannen en twee vrouwen. De deelnemers variëren in leeftijd tussen 27 en 74 jaar oud. Ze wonen op verschillende plekken aan de Oudezijds Voorburgwal, één persoon woont aan de Oudezijds Achterburgwal en één persoon woont aan de Prinsengracht (hij kwam in plaats van iemand die verhinderd was). 5.1 De overlast De bewoners noemen veel manieren waarop zij overlast ervaren in het gebied, maar geluid komt duidelijk als meest overlast gevend naar voren. Er is één iemand aanwezig die weinig overlast ervaart, hij heeft alleen s nachts last van het geluid als hij er wakker van wordt. Deze persoon woont wel in een druk gebied, namelijk vlakbij de Oude Kerk, een gebied dat door een andere bewoner wordt aangeduid als oorlogsgebied. De plekken waar de overlast volgens de bewoners het meest voelbaar is zijn de Spiegelbrug en de terrassen aan het water op de hoek met de Damstraat (afb. 5.1). Afb. 5.1 Hotspots op de Oudezijds Voorburgwal 40

41 5.1.1 Geluid Geluid komt in dit gebied naar voren als meest overlast gevend, zo zegt een bewoner: Geluid is de ergste vorm van marteling. Ik kom thuis na een vermoeiende dag en dan komen alweer die eerste lawaaiboten. (...) Ik ben ontzettend boos, ik woon zo ontzettend mooi daar en de laatste jaren wordt mijn leven daar verknald, ook door de lawaaiboten. Een andere bewoner noemt deze vorm van overlast zwerflawaai, waarmee wordt bedoeld dat het geluid komt en gaat, zonder dat je voorbereid bent op wanneer dit is. Er worden verschillende elementen genoemd die samen het teveel aan geluid in dit gebied vormen. Deze elementen zullen apart benoemd worden. Boten De boten op het water worden genoemd als belangrijke bron van overlast, zowel als het gaat om versterkte muziek als om gepraat en geschreeuw. Ondanks het verbod op versterkte muziek zien de bewoners dat veel boten een speaker hebben. Ook mensen op waterfietsen hebben regelmatig versterkte muziek aan boord. Maar ook het geluid van gepraat en geschreeuw veroorzaakt overlast. Dit wordt duidelijk op het moment dat een boot met silent disco langs komt varen. Er is dan geen muziek te horen, maar de mensen op de boot veroorzaken alsnog veel geluid. Dit is ook het geval als er grote groepen op boten zijn, zoals studentenverenigingen. Als er ook nog alcohol in het spel is, wordt er nog harder gepraat door de mensen op een boot. Een andere vorm van geluid is de omroepinstallaties van rondvaartboten, waarmee via een microfoon wordt verteld wat de mensen op de boten kunnen zien. Als een boot onder bruggen doorvaart gebeurt het regelmatig dat de mensen het galmen gaan testen, waardoor er op deze plekken extra veel lawaai wordt gemaakt. Interactie met de wal Niet alleen op het water wordt geluid gemaakt, maar ook op de wal en in de interactie tussen wal en kant. Opvallend in dit gebied is de opkomst van grachtzitters, een nieuw fenomeen van de laatste paar jaren. Wat wij hier sinds twee jaar hebben zijn grachtzitters, die praten tot diep in de nacht en snappen niet, of willen niet snappen dat hier mensen wonen. Eerder waren er relingen voor auto s, maar sinds die zijn weggehaald zitten er op verschillende plekken mensen langs de gracht. Zij picknicken daar, zetten hier muziek bij op, praten luid en reageren op wat er op de boten gebeurt. Ook zien de bewoners dat er dealers langs komen om de grachtzitters van drugs te voorzien. De steiger bij de Grimburgwal is een plek die extra aantrekkelijk is voor mensen om aan de gracht te gaan zitten en wordt gebruikt door hangjongeren in de avond. Een andere plek aan de wal waar overlast van wordt ervaren zijn de terrassen op de hoek van de Oudezijds Voorburgwal en de Damstraat. De terrassen worden volgens de bewoners steeds groter. Ondanks dat dit geluid niet van het water komt, komt het lawaai volgens de bewoners 41

42 wel over het water heen. Daarbij reageren de mensen op de terrassen ook op wat er op de boten gebeurt en vice versa. Ook het feit dat hier parkeerplekken voor worden opgeheven wordt genoemd door de bewoners. Dit is één van de drukste grachten omdat de boten hier de meeste respons krijgen (...) Harde muziek en van de kant een reactie, terug juichen. De bewoners van dit gebied noemen als laatste geluidsbron straatartiesten, zoals de klarinetspeler op de brug bij de Grimburgwal, en de capoeira groep die op de terrassen bij de Damstraat afkomt. De toeristen vinden dit leuk, reageren hierop, beginnen te juichen, wat ook weer extra geluid oplevert. Het is al drie jaar elke dag hetzelfde deuntje. Hele jaar rond De combinatie van de vele boten, de mensen die aan de kant zitten en de straatmuzikanten, en ook de interacties tussen hen, leidt tot een constante aanwezigheid van geluid op de Oudezijds Voorburgwal. Hiervan is volgens de bewoners tegenwoordig het hele jaar door sprake, met nog extra drukte van maart tot en met november. Ook rond de evenementen Koningsdag en Pride is het extra druk: Als er net koningsdag is geweest dan is het nog drie weken tien keer zoveel geluid en de weken ervoor zijn mensen al bezig in de smaak te komen. Ze gaan een weekendje proefdraaien, ze varen hier niet maar die twee dagen maakt wel dat het elke dag carnaval is in Amsterdam. Gedragsaanpassing Veel van de bewoners verlaten het gebied op verschillende momenten op zoek naar rust, vooral in de weekenden als het extra druk is. Zes van de negen bewoners overwegen te verhuizen, en één van de bewoners overweegt een huisje te kopen op de Veluwe om weg te kunnen in het weekend. Andere manieren waarop de bewoners hun gedrag aanpassen zijn het gebruik van oordoppen, slaappillen, in het achterste deel van het huis zitten en de ramen dichthouden. Aangezien de ramen dichtgehouden worden, kunnen de bewoners niet ventileren. Met name in een huishouden met jonge kinderen wordt dit benoemd als probleem. Ik heb slaapproblemen en tot diep in de nacht word ik wakker gemaakt door lawaaiboten Afval Een tweede vorm van overlast die de bewoners ervaren betreft afval en rotzooi. Zo worden glasen papierbakken als urinoir worden gebruikt, er is sprake van wildpoepen en de grachtzitters laten hun afval liggen aan de grachten. Een bewoner geeft aan elke dag de trap te moeten schoonmaken, omdat deze dan weer volstaat met blikjes. 42

43 5.1.3 Proppers Een derde vorm van overlast vormt de aanwezigheid van proppers in het gebied. Deze mensen lokken klanten om aan boord te gaan. Ze spreken mensen aan om bij hen op de boot te stappen om voor 15 euro 70 minuten lang onbeperkt te mogen drinken. De boten houden de steigers bezet en de proppers spreken op straat mensen aan waardoor je er niet langs kan. Volgens de bewoners hebben deze boten geen vergunning, maar wordt hier niet op gehandhaafd Drugs, dealers, junks Een laatste vorm van overlast in dit gebied bestaat uit de aanwezigheid van drugs, dealers en junks. Hierover wijden de bewoners niet erg uit, maar bij verschillende onderwerpen komt het ter sprake, bijvoorbeeld als het gaat om de grachtzitters of junks die in een steegje staan. Zo zegt een bewoner: ik deed de deur open en zag ze wit poeder overgeven aan elkaar. 5.2 Melden en handhaving De bewoners hebben geen goede ervaringen met het melden van overlast, zij hebben niet het idee dat er iets wordt gedaan met de meldingen. Hoewel wordt opgemerkt dat het moeilijk is om te handhaven op zwerflawaai, is het beeld van de bewoners wat betreft handhaving niet goed: Je hoeft er ook niet veel van te verwachten, want soms liggen ze aan de steiger hier en dan zitten ze [handhavers] met z n allen pizza te eten. 5.3 Oplossingen De bewoners zijn aan de slag gegaan met het bedenken van oplossingen voor de geluidsoverlast die ze ervaren. De oplossingen kunnen ingedeeld worden in drie categorieën: handhaving, regels en het Amsterdamse imago. Oplossingen voor geluidsoverlast Handhaven De meeste oplossingen die worden genoemd betreffen handhaving. Er moet meer en beter worden gehandhaafd op bestaande regels in het gebied, de bewoners hebben verschillende ideeën over hoe dit aan te pakken: - Laat handhaving niet met de kluit meevaren. Het werkt het best als ze op een vaste plek liggen of aan de kant staan. - Overlastveroorzakers zijn in een jolige maar agressieve stemming. Handhavers moeten leren hoe met deze situaties om te gaan. - Zorg voor meer overleg binnen de Driehoek. - Zorg voor voldoende mankracht en capaciteit, rugdekking voor handhaving. - Laat politie en handhaving samenwerken met café- en coffeeshopeigenaren, vertel hen dat ze ook een verantwoordelijkheid hebben. 43

44 - Rfid-chip (die gebruikt wordt voor liggeld) invoeren om te kunnen handhaven. Vervolgens op bepaalde plekken geluid meten en dankzij de chips weet je wie het produceert. Bezoekboten moeten dan ook een chip hebben. Regels Naast handhaving noemen de bewoners ook het opstellen van nieuwe regels als oplossing: - Boete voor luid schreeuwen en praten voor dronken mensen is 140 euro, dat zou ook moeten worden ingevoerd voor mensen op het water. - Muziekverbod voor straatmuzikanten op de Sleutelbrug. - Grote groepen op boten niet toestaan, meer dan tien verboden. Tegelijkertijd wordt wel duidelijk gemaakt dat er geen vaarverbod voor bewoners moet komen: Het is ook heel fijn en mooi om hier te wonen en niet alles moet verboden worden. Want ik geniet ook van mijn bootje door de gracht. Imagocampagne Het type toerist dat in dit gebied komt wordt door de bewoners genoemd als een belangrijke oorzaak van de overlast: Negentig procent van de overlastveroorzakers woont hier niet, die komen om rotzooi te trappen, lawaai te maken, want ze denken in Amsterdam Centrum daar moet je je als een beest gedragen, dat hoort zo. Om hier iets in te veranderen moet het imago van de stad als bestemming worden aangepakt. De bewoners dragen verschillende manieren aan waarop dit gedaan kan worden: - Minder reclame maken bij sommige doelgroepen. Minder goedkope vluchten, maak het duurder om te landen in Amsterdam. Campagnefilm laten zien in de vliegtuigen, waarbij duidelijk wordt gemaakt wat er wel en niet mag in Amsterdam. - Maak afspraken met verenigingen en dispuutshuizen: niet buiten, niet met zijn allen op boten schreeuwen. Hou er als gemeente rekening mee dat het aantal studenten toeneemt, het wordt dus nog drukker. - Maak duidelijk aan toeristen dat Amsterdam primair een woon-werk stad, en dat de toeristen de bewoners moeten respecteren. 44

45 6 Overlast buiten de onderzoeksgebieden Uit de wervingsenquête bleek dat veel mensen die buiten de onderzoeksgebieden wonen wel degelijk (veel) overlast op en rond het water ervaren in hun woonomgeving. De toelichtingen van de ervaren overlast van deze 224 mensen is geanalyseerd en worden in dit hoofdstuk besproken. 6.1 De overlast Geluid De meest gemelde vorm van overlast is geluidsoverlast. Deze overlast is gerelateerd aan de (toegenomen) drukte op het water dat omwonenden ervaren. Met name versterkte muziek vanaf plezierboten wordt hinderlijk gevonden. Respondenten geven aan een hogere drukte op het water te ondervinden, waar vooral het verband met feestvierende, luid brallende opvarenden en harde elektronische muziek storend is. De overlast vindt voornamelijk plaats op zonnige dagen, maar gaat soms ook door tot in de nacht. Een enkele respondent geeft aan dat dit de leefbaarheid zodanig verstoort dat kinderen s nachts wakker liggen en de TV of een gesprek binnenshuis niet meer gevolgd kan worden. Omwonenden melden tevens dat de passagiers van de feestboten geregeld beschonken zijn en niet positief reageren op verzoeken tot kalmte in de avonduren. Een enkeling vergelijkt deze boten met de afgeschafte bierfietsen en observeert dat sinds het verbannen van de bierfiets dit type pleziervaart is toegenomen. De overlast van deze feestboten lijkt daarnaast gepaard te gaan met vervuiling van de kades en wildplassen Bootfiles Met name bewoners rondom de Krom Boomssloot en Oude Schans geven aan dat vanwege de smalle doorgang in de Krom Boomssloot het bootverkeer vaak leidt tot filevorming. Zowel de plezier- als commerciële boten komen te snel aanvaren. Met name de rondvaartboten worden genoemd omdat deze lang zijn en daardoor moeilijker wendbaar. Het keren om de Krom Boomsloot in te varen gaat gepaard met ronkende dieselmotoren en roetwolken, wat leidt tot regelmatige stank- en geluidsoverlast. Ook in de Leidsegracht worden soortgelijke problemen met bootfiles aangegeven Overige overlastvormen Urineren Door respondenten rondom het gehele centrum, van Brouwersgracht tot Entrepotdok, wordt opgemerkt dat er een toename is aan personen die vanuit sloepen of op de kades wildplassen. Dit komt het meest voor in grachten met minder woonboten en meer plekken om aan te meren. Vaak lijkt dit samen te gaan met openbare dronkenschap en luide muziek. 45

46 Hop on hop off Een respondent geeft aan dat de overlast aan de Singel groeit door het gebruik van steigers om luide gasten in en uit te laten stappen op de boten. Een ander merkt dit ook op en geeft aan dat vroeger deze volumes aan mensen op de kade alleen gebruikelijk waren op feestdagen, nu lijkt elke dag een feestdag. De op- en afstapplaatsen trekken ook meer verkeer op de weg aan, in de vorm van bussen, taxi s en fietstaxi s. Alcoholgebruik Het alcoholgebruik wordt als hinderlijk ervaren omdat het, volgens de respondenten, gepaard gaat met luidruchtig gedrag, een gebrek aan normbesef en situaties waarin schade kan ontstaan. Stankoverlast Toenemende drukte op het water en daarmee bootfiles, in combinatie met dieselmotoren, levert volgens respondenten stankoverlast op. De uitlaatgassen van de boten, vooral wanneer deze moeten manoeuvreren, vindt men vies. Dit bederft het plezier van omwonende om het raam open te zetten. Ook op boten zou moeten worden aangestuurd dat deze elektrische motoren dienen te hebben. Afvaloverlast Het varende publiek zorgt ook voor afvalvervuiling. Bewoners komen afval tegen op de kades of in het water dat mensen uit de plezierboten daar hebben achtergelaten. Een enkeling benoemt hierbij ook meer ongedierte. Normbesef Enkele omwonenden merken op dat het moeilijk is om het gesprek aan te gaan met personen die overlast veroorzaken. Hierop wordt volgens een respondent gereageerd met opmerkingen zoals dan had je maar ergens anders moeten wonen of andere ontwijkende antwoorden. Opvarenden lijken zich soms in hun eigen bubbel te bevinden, zonder besef dat aan de grachten ook nog mensen wonen. Ze maken ongevraagd foto s en filmpjes van woonboten. Een respondent schrijft: Ik heb soms het gevoel dat we als bewoners in een soort dierentuin leven. Ervaren overlast van woonbootbewoners Bewoners van woonboten geven specifieke klachten aan rondom het grachtenverkeer. Zij melden dat het te hard varen op de grachten leidt tot klotsende golven, die aangemeerde sloepen en bootjes tegen de ark aan duwen. Ze vrezen voor constructieschade aan hun huis. Tevens hebben bewoners van woonboten last van rondvaartboten: ze kunnen zich bekeken voelen in hun woonboot. 6.2 Melden Er wordt met enige regelmaat aangegeven dat de handhaving het slechts bereikbaar is tijdens de uren dat het overlast het sterkst is (de avonden en weekenden). Respondenten hebben niet het gevoel dat hun klachten serieus opgepakt worden en missen soms de terugkoppeling. 46

47 6.3 Oplossingen Geluidsoverlast: strengere handhaving in het hele grachtennetwerk tegen geluidsoverlast. Geluidsoverlast: bordjes met waarschuwingen over de hoogte van boetes wanneer men in overtreding is. Afvalprobleem op de kades: afvalbakken (bestemd voor pleziervaart) dichter langs het water plaatsen. Bootfiles en stankoverlast: eenrichtingsverkeer instellen op sommige grachten, zoals de Groenburgwal. Overige oplossingen: verbod op specifieke vormen van waterverkeer na een bepaald tijdstip (bijv. 23:00). Overige oplossingen: maximum aantal personen op een boot. 6.4 Een tegengeluid Er zijn ook respondenten die geen overlast ervaren van bovengenoemde. Een paar respondenten geven aan dat er een klaagcultuur heerst en het ook gezellig is als er gezwommen en gevaren kan worden. Een te doorgeslagen regelcultuur zou ook het plezier en de spontaniteit van het wonen aan water kunnen ontnemen. 47

48 Bijlage 1 onderzoeksgebieden Prinsengracht West Prinsengracht Zuid 48

49 Keizersgracht Zuid Leliegracht 49

50 Oudezijds Voorburgwal 50

51 Bijlage 2 wervingsenquête Onderzoek, Informatie en Statistiek Vragenlijst overlast op en rond het water In het centrum van Amsterdam wordt op sommige plekken op en rondom het water overlast ervaren, bijvoorbeeld door passagiers- en pleziervaart. Om meer inzicht te krijgen in de aard en beleving van deze overlast, heeft stadsdeel Centrum aan OIS gevraagd om deelnemers (bewoners en ondernemers) in vijf geselecteerde gebieden met veel overlast te werven voor een verdiepend vraaggesprek over deze problematiek. Voor het werven van deelnemers aan deze gesprekken willen we u graag een aantal vragen voorleggen, zou u mee willen doen? Het invullen van de vragenlijst duurt enkele minuten. Woonplek Op basis van eerder onderzoek zijn vijf gebieden in stadsdeel Centrum vastgesteld waar overlast op het water het grootst is. We zijn op zoek naar bewoners en ondernemers in die gebieden. Met behulp van uw postcode kunnen we zien of u bewoner of ondernemer bent in één van deze vijf gebieden waar overlast op het water het grootst is. 1 Zou u hieronder de volledige postcode van uw woning of onderneming willen invullen? Dit doet u als volgt: 4 cijfers gevolgd door twee letters, geen spatie tussen de cijfers en letters. Dus bijvoorbeeld 1234AB. ik ben geen bewoner of ondernemer in stadsdeel Centrum geen antwoord Indien Q1= ik ben geen bewoner of ondernemer in stadsdeel Centrum : U behoort niet tot de doelgroep van het onderzoek. Hartelijk dank voor uw deelname! Indien Q1= geen antwoord : Omdat wij zonder uw postcode niet kunnen bepalen of u in een van de gebieden woont/een onderneming heeft waar de overlast op het water het grootst is, behoort u niet tot de doelgroep van het onderzoek. Hartelijk dank voor uw deelname! Indien Q1=postcode buiten gebied: Op basis van eerder onderzoek zijn er vijf gebieden in stadsdeel Centrum vastgesteld waar de overlast op het water het grootst is. Omdat uw postcode niet in één van deze vijf gebieden valt, behoort u niet tot de doelgroep van het onderzoek. Indien u echter toch iets op wilt merken over overlast op het water bij u in de buurt, dan kunt u dat hieronder noteren. Hartelijk dank voor uw deelname! 51

52 2 Op basis van postcode: kaart met gemarkeerde gebied tonen. Valt uw woning en/of onderneming in het onderstaande gemarkeerde gebied? ja nee geen antwoord Indien Q2= nee of Q2= geen antwoord : Omdat u niet in een van de gebieden woont waar de overlast het grootst is en/of omdat u daar geen onderneming heeft, behoort u niet tot de doelgroep van het onderzoek. Hartelijk dank voor uw deelname! Overlast 3 Ervaart u in dit gebied overlast op of rond het water? < kaart tonen o.b.v. postcode> ja, veel overlast ja, een beetje overlast nee, geen overlast weet niet, geen antwoord Indien Q3= nee geen overlast of weet niet, geen antwoord : Omdat het onderzoek is gericht op mensen die overlast ervaren in het gebied, behoort u niet tot de doelgroep. Hartelijk dank voor uw deelname! Focusgroep 4 Voor het vervolg van dit onderzoek zijn we op zoek naar Amsterdammers die deel willen nemen aan een groepsgesprek over de ervaren overlast op en rond het water in dit gebied <kaart tonen>. We willen onder andere graag van de deelnemers horen hoe vaak en wanneer er overlast wordt ervaren en waar de overlast uit bestaat. Zou u mee willen doen aan het groepsgesprek op <datum*> van 18:00-19:30? Dan kunt u hieronder uw telefoonnummer noteren waarop wij u kunnen bereiken. U hoort van ons telefonisch of we u uitnodigen om deel te nemen aan het groepsgesprek. Het groepsgesprek zal plaatsvinden op een centraal gelegen plek in het Centrum van Amsterdam. Als dank krijgen deelnemers aan het groepsgesprek na afloop een vvv-cadeaubon ter waarde van 35 euro. 1 ja, ik zou mee willen doen aan het groepsgesprek. Mijn telefoonnummer is 2 nee, ik wil niet meedoen aan het groepsgesprek > einde Achtergrondvragen Tot slot willen we u graag nog een aantal achtergrondvragen stellen 5 Op welke plek woont u in dit gebied? aan de gracht op een woonboot in een zijstraat van de gracht geen antwoord 52

53 6 Bent u bewoner of ondernemer in dit gebied of allebei? bewoner ondernemer allebei geen antwoord 7 Wat is uw leeftijd? geen antwoord 8 Wat is uw geslacht? man vrouw anders geen antwoord 53

54 Bijlage 3 topiclijst 1. Uitleggen doel onderzoek (5 minuten) - Welkom, introductie, aanleiding onderzoek, opdrachtgever, rapportage anoniem - Preciezer beeld van de overlast en verkrijgen van ideeën om de overlast aan te pakken - Verwachte rapportage, delen van resultaten, wat kan er met uitkomsten worden gedaan 2. Voorstelronde (15 minuten) - Leeftijd, woonduur in Centrum, op welke momenten van de dag ben je voornamelijk in het gebied, wat is je mooiste/favoriete plek in het centrum? 3. De overlast (30 minuten) Bloemassociatie - Waar denken jullie aan bij overlast op en rondom het water op deze plek? Per overlastvorm: - Waar bestaat de overlast uit (wat houdt het precies in)? - Wat en/of wie veroorzaken de overlast? Bijv. passagiersvaart, pleziervaart - Op welke momenten wordt de overlast het meest ervaren? - Hoe vaak ervaar je overlast? - Wat zijn gevolgen van de overlast voor jullie? Leidt het tot gedragsaanpassing? - Waar wordt de overlast ervaren? Specifieke plekken (kaart)? Samengevat: - Welke vormen van overlast zijn het meest hinderlijk? 4. Oplossingen voor de (meest hinderlijke) overlast (30 minuten) Redactievergadering in twee groepen - Opdracht: stel dat jullie het voor het zeggen hebben, hoe zou(den) de meest hinderlijke overlastvorm(en) volgens jullie kunnen worden opgelost? Houd daarbij rekening met de belangen van diverse stakeholders (bewoners, ondernemers zoals rederijen, gebruikers van het water, haalbaarheid handhaving) 5. Afsluiting (10 minuten) - Terugkoppelen van de oplossingen uit de twee groepen - Korte samenvatting van het gesprek - Afsluitende ronde voor opmerkingen - Uitreiken vvv-bonnen - Noteren adressen voor terugkoppeling onderzoeksresultaten - Informeren: wat wordt er met de resultaten gedaan + binnen welke tijd 54

55 55

56 [Geef tekst op]