Oude Testament: ontstaan
|
|
- Regina de Croon
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Oude Testament: ontstaan 1 Elk boek van de joodse Bijbel - de Tenach ofwel het Oude Testament - heeft een eigen complexe ontstaansgeschiedenis. Vaak zijn heel veel gedeelten ervan eeuwenlang van mond tot mond en van hart tot hart overgeleverd voor ze werden opgeschreven. Gedurende de lange periode van overlevering (mondelinge traditie) zijn culturen ontstaan en verdwenen, en zijn allerlei ook theologische ideeën opgekomen en weer vervangen door andere. Veel van de ideeën die bewaard zijn gebleven, zijn verweven met verhalen over gebeurtenissen in het leven van individuen en van clans. In de boeken van de Tenach vinden we de ideeën en verhalen die geworteld zijn in de ervaringen en de geschiedenis van een groep mensen die circa voor Christus leefde in het Midden-Oosten. We vinden er sporen in van de toenmalige patriarchale cultuur, het bezit van slaven en een semi-nomadische samenleving. Emile Jean Horace Vernet ( ),De Arabische verhalenverteller. De schrijvers van de Bijbelboeken leefden in een cultuur waarin men in de eerste plaats mondeling communiceerde. Men las geen boeken, maar luisterde naar verhalen. Een boodschapper vertelde door wat hem ter ore was gekomen. Als er al werd geschreven, stond dat in dienst van het gesproken woord. Schrijvers deden hun werk doorgaans anoniem. Vanaf de zevende eeuw voor Christus kwam de nadruk geleidelijk aan meer te liggen op het geschreven woord. Naarmate dit meer het geval was, had alleen nog het vastgelegde woord gezag, dat afkomstig van een schrijver met autoriteit. Hier ligt de oorsprong van het idee van de Bijbel als heilig boek. Veel Bijbelboeken zijn wat hun ontstaansgeschiedenis en daarmee samenhangend hun complexe structuur te vergelijken met een middeleeuwse kathedraal, waar eeuwenlang de beste bouwmeesters mee bezig waren. Zoals elke steen, elk raam, elk beeld, enzovoort, zijn eigen geschiedenis heeft, maar slechts in het geheel van het bouwwerk zijn ware functie vervult, zo is het ook met elk tekstfragment in het desbetreffende Bijbelboek. Ik duid heel kort de (vermoedelijke) geschiedenis aan van hen in wier midden de Tenach is ontstaan. Twaalf nomadische stammen wisten zich geleid door een Macht boven hen die ze
2 aanduidden als de Allerhoogste (El Sjaddai), God (El/Elohim), of de Eeuwige (JHWH). 1 Omstreeks 1200 voor Christus vestigden ze zich in Kanaän en bouwden een georganiseerde staat op. In tijden van nood gaven charismatische leiders (rechters of richteren ) hen leiding. Omstreeks 1030 wilden de stammen een gezamenlijke koning. Saul werd hun leider. Hij werd opgevolgd door David en die weer door diens zoon Salomo. Onder Salomo werd de eerste tempel gebouwd. Deze tempel en de cultus er omheen werden het centrale punt van de heilige tradities. Na de dood van koning Salomo (930 voor Christus) viel het rijk uiteen in twee delen: het Noordrijk Israël 2 (het gebied van tien stammen) en het Zuidrijk Juda (het gebied van de stammen Juda en Benjamin, omvattend 2 Fragment uit een rol van Jesaja, afkomstig uit de grotten van Qumran aan de noordwestkant van de Dode Zee. De Dode Zee-rollen omvatten een collectie handschriften van meer dan 900 documenten, inclusief ruim 200 handschriften van de Hebreeuwse Bijbel, de Tenach. Ze werden ontdekt tussen 1947 en 1956 in elf grotten in de buurt van de nederzetting van Qumran, een plaats aan de noordwestkust van de Dode Zee, ongeveer 12 kilometer ten zuiden van Jericho. De handschriften zijn geschreven in het Hebreeuws, Aramees en Grieks. Ze dateren uit de periode circa 250 voor Christus tot circa 50 na Christus. Waarschijnlijk zijn ze rond 68 na Christus. verstopt in de grotten. Een tiental handschriften was nog intact. De rest lag in verbrokkelde stukjes - ongeveer , vele niet groter dan een vingernagel. De handschriften zijn erg belangrijk, omdat ze één van de weinige geschreven bronnen zijn betreffende de joodse cultuur van ruim 2000 jaar geleden. Ze werpen een nieuw licht op de politieke en religieuze context van die dagen. Ze zijn verder van belang voor het onderzoek naar de tekstoverlevering van het Oude Testament. En tenslotte bieden ze ook een beeld van het tot dan toe vrijwel onbekende intertestamentaire tijdvak. Jeruzalem en omstreken). Nu het Noordrijk zijn politiek en religieus centrum kwijt was, bevorderden de achtereenvolgende koningen van dit rijk de cultus in de heiligdommen te Bethel, Dan, Sichem en op de bergen Karmel en Tabor. Onder hun regime werd de kloof tussen armen en rijken steeds groter en zochten veel mensen hun heil bij de Kanaänitische vruchtbaarheidscultus van Baäl en Asjera. Hiertegen traden profeten op. Ze riepen op tot barmhartigheid en gerechtigheid en waarschuwden tegen afgoderij en tegen het verlies van de eigen identiteit. Tevergeefs. In De Godsnaam is eigenlijk onvertaalbaar. In Nederlandse vertalingen wordt deze vaak weergegeven met HEERE of HEER. Feministische theologen pleiten voor een geslachtsloze Godsnaam: de Onnoembare, de Levende, de Eeuwige, de Ene. 2 De naam Israël (Jisra el) was in Ugarit een persoonsnaam en betekende mogelijk God strijdt of God geneest. In Genesis 32:29 (35:9) wordt hij volksetymologisch verklaard met de strijd van Jacob tegen El (= God). Jacob kreeg te horen: Voortaan zal je naam niet Jacob zijn maar Israël, want je hebt met God en mensen gestreden en je hebt gewonnen. De nakomelingen van Jacob werden kinderen van Israël of zonen van Israël genoemd (vaak vertaald met Israëlieten ). In grote delen van het Oude Testament is Israël de erenaam van het volk van God. Na 926 werd Israël de politieke aanduiding voor het Noordrijk, de tienstammenstaat die gevormd werd door de Efraïmiet Jerobeam ( ) tot koning te kiezen op de volksvergadering te Sichem. In enkele nieuw-testamentische passages heeft de naam Israël dezelfde betekenis als het dan veel meer gebruikte woord Joden (Mattheüs 2:20 het land Israël is hetzelfde als het joodse land ). Een andere klank heeft de naam Israël als er sprake is van de God van Israël (Mattheüs 15:31), de vertroosting van Israël (Lucas 2:25), de verlossing van Israël (Lucas 24:21), de verloren schapen van het huis van Israël (Mattheüs 10:6), de Koning van Israël (Johannes 1:50), de openbaring van het lam van God aan Israël (Johannes 1:31) of een redder voor Israël (Handelingen 13:23). Hier is Israël geen etnologisch-geografische grootheid, maar het uitverkoren volk van God, opgenomen in zijn verbond, gezegend met zijn messiaanse beloften. Een nieuwe betekenis werd toegevoegd toen de gekozen joodse vertegenwoordigers in het toenmalige Palestina op 14 mei 1948 plechtig de Staat Israël uitriepen.
3 nam het inmiddels machtige Assyrië het economisch en geestelijk verzwakte Noordrijk in en deporteerde een groot deel van de bevolking (van de weggevoerden is nooit meer wat vernomen). 3 In Qumran zijn de befaamde Dode Zeerollen gevonden. Deze rollen bevatten onder meer de oudst bekende manuscripten van de Hebreeuwse Bijbel. Door de geringe afwijkingen met de eerder bekende manuscripten wordt de betrouwbaarheid van de overlevering bevestigd. De officiële publicatie van de vondsten bij Qumran is verschenen in de serie Discoveries in the Judaean Desert. Het Zuidrijk kende na 930 een opvolging van koningen binnen de dynastie van David. Na de val van het Noordrijk kwamen veel vluchtelingen naar Jeruzalem. Ze brachten verhalen over hun wedervaren met hun koningen en profeten met zich mee. Sommige koningen van het Zuidrijk boden weerstand tegen Assyrië, andere koningen legden zich bij de overheersing neer en lieten de verering van vreemde goden toe. Onder koning Hiskia ( ) vond een religieus reveil plaats, waarin de profeet Jesaja een grote rol speelde. Onder koning Josia ( ) was er opnieuw een religieuze opleving. Deze liep uit op religieuze hervorming: macht en religie werden gecentreerd rondom de tempel te Jeruzalem; religieuze ervaringen en overtuigingen werden opnieuw verwoord en opgeschreven; de nadruk kwam te liggen op de voorschriften voor cultus en gedrag en op de naleving van de wet. In 597 trok het leger van Babylonië Jeruzalem binnen en voerde de leidinggevende klasse weg naar Babylon. De deportatie werd gezien als straf van JHWH voor de ontrouw van zijn volk. Profeten, onder wie Jeremia, riepen op God te gehoorzamen. In 586 werden opnieuw grote groepen van de bevolking (waaronder de hele bovenlaag) weggevoerd en werden Jeruzalem en de tempel verwoest. Tijdens de Babylonische ballingschap, toen het volksbestaan van de Judese ballingen op het spel stond, kwamen priesters, schrijvers en profetische dichters bij elkaar om hun eigen identiteit en cultuur veilig te stellen en opnieuw te formuleren. In met name drie profeten-priesterscholen, die op naam gebracht zijn van Jesaja, Jeremia en Ezechiël, werd het erfgoed van de vaderen dat men kende uit de mondelinge overlevering, vastgelegd om daaruit lering te trekken en troost te putten voor het heden en hoop voor de toekomst. En wat al eerder vastgelegd was en in bepaalde geloofsgemeenschappen circuleerde, werd verzameld. Tot het verzamelde schriftelijk materiaal behoorden de waarschijnlijk oudste opgeschreven stukken: Richteren 5 (het lied van Debora), 2 Samuël 1:17 27 en 3:33 34 en Genesis 49. Ook behoorden er allerlei wetten en regels voor de eredienst toe die al in een vroeg stadium op schrift waren gesteld, met name door priesters. Verder behoorden er hofkronieken toe die vanaf de tijd van Salomo door hofschrijvers waren bijgehouden. De profeten-priesterscholen ordenden het verzamelde materiaal uit de mondelinge en schriftelijke traditie, bewerkten het of breidden het uit en Pentateuch (Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium).
4 4 redigeerden het tot een eenheid, dikwijls met het oog op een liturgische voordracht. In 539 nam de Perzische koning Cyrus Babylonië in. De joden mochten nu terugkeren naar hun land van herkomst. De teruggekeerden (onder wie Ezra en Nehemia) bouwden in Jeruzalem en omgeving een nieuwe gemeenschap op. Ze herbouwden de tempel (in 515 ingewijd). Priesters en de hogepriester gingen aan het leven leiding geven. In hun milieu ontstonden de boeken Kronieken, waarin het verleden opnieuw werd geïnterpreteerd. De verhalen over de activiteiten van Ezra en Nehemia ten behoeve van de religieuze gemeenschap en de tempelcultus werden vastgelegd in de boeken Ezra en Nehemia. Deze boeken en de Kronieken werden afgesloten in de vierde eeuw. In dezelfde periode, tussen 400 en 200, vonden de profetische rollen hun voltooiing en kregen de boeken Job, Psalmen, Spreuken, Prediker, Hooglied en Wijsheid van Jezus Sirach hun vorm. Ook werden toen de verhalen over Tobit, Daniël (1 6), Judith, Ester en Ruth op schrift gesteld. In de tweede eeuw ontstonden apocalyptische verhalen (Daniël 7 12) waarin de droevige ervaringen van de joden onder de Seleuciden en Romeinen verwoord worden en waarin de ondergang van de heersende wereldmachten en de doorbraak van het rijk van God wordt aangekondigd. Ik gaf aan dat de boeken van de Bijbel gegroeide geschriften zijn en dat er het nodige redactiewerk aan te pas is gekomen. Een duidelijk voorbeeld van redactiewerk vinden we in de boeken die volgens de traditie door Mozes zijn geschreven: Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri, Deuteronomium. Genoemde boeken moeten lang na de dood van Mozes hun huidige vorm hebben gekregen. Enkele zaken wijzen hier op: bepaalde plaatsnamen zijn pas eeuwen na de tijd van Mozes in gebruik gekomen; de stijl en woordkeus zijn ook van na 1500 (de tijd waarin Mozes geleefd zou kunnen hebben). In de Pentateuch (= het vijfdelige boek van Mozes, de Griekse benaming van de Torah) worden 31 verhalen twee keer of zelfs drie keer verteld, in soms sterk verschillende versies (met het scheppingsverhaal en de tien woorden ofwel geboden als bekendste). Het ziet er naar uit dat de Pentateuch een samenvatting of bundeling is van oudere boeken die op hun beurt teruggaan op een generaties lange mondelinge overlevering. Omdat parallelle berichten elk God anders aanduiden (met JHWH of met Elohim), omdat bepaalde gedeelten speciale nadruk leggen op priesters Fragment van Deuteromium 6:4 vv., gevonden in 1902 in Egypte door W.L. Nash. Het wordt gedateerd in de eerste of tweede eeuw. en rituelen en omdat het boek Deuteronomium als enige uiting geeft aan de overgang van het oude naar het nieuwe religieuze en politieke bestel, wordt vaak aangenomen dat er minstens vier bronnen zijn: de Jahwist, de Elohist, de Priestercodex en de Deuteronomist. 3 De bronnen hebben 3 In de negentiende en twintigste eeuw hielden veel Bijbelgeleerden zich intensief bezig met de vragen als: hoeveel handen hebben aan deze tekst gewerkt, welke bronnen had de schrijver tot zijn beschikking en onder welke invloeden stond hij? Hun antwoorden liepen vaak sterk uiteen. De resultaten van hun onderzoek bleven hypothetisch. Dit zien we duidelijk bij de bronnentheorie betreffende de Pentateuch. Sommige Bijbelwetenschappers breidden deze theorie nog uit en onderscheidden bijvoorbeeld Jahwist 1, Jahwist 2 en Jahwist 3. Andere Bijbelwetenschappers leverden er forse kritiek op en stelden voor de theorie maar op te geven. Wie Bijbelgedeelten op grond van de bronnentheorie analyseert, ontdekt dat gedeelten van de Jahwist, Elohist en Priestercodex vaak met elkaar verweven zijn. Momenteel zijn er naast de bronnentheorie nog twee andere theorieën: de aanvullingstheorie en de fragmententheorie. De aanvullingstheorie zegt dat er geen onafhankelijke,
5 5 elk een eigen voorkeur voor bepaalde woorden of zinswendingen en religieuze of politieke opvattingen. De Jahwist (J) is afkomstig uit een anonieme schrijversgroep die God aanduidde met JHWH (= God die een speciale relatie met mensen aangaat en als verbondspartner met hen meetrekt door de geschiedenis). Waarschijnlijk heeft hij zijn woorden op schrift gesteld in Juda ten tijde van de regering van koning Salomo ( voor Christus). De Jahwist verwoordde de eigen bijzondere relatie tot de enige God. Deze bijzondere relatie projecteerde hij terug in het verleden. Hij zag de geschiedenis als een heilsgeschiedenis van God met zijn volk. De Jahwist begon in Genesis 2:4b met een scheppingsverhaal, gaf een oergeschiedenis, verhalen over de aartsvaders en over de uittocht uit Egypte en de tocht door de woestijn tot aan de dood van Mozes in Deuteronomium 34. In het eerste deel tekende hij de door menselijke zonde en goddelijk ingrijpen bepaalde geschiedenis van de mensheid, in de verhalen van de aartsvaders en de uittocht legde hij de nadruk op de behoedende trouw van God, die van de aartsvaders een vertrouwende gehoorzaamheid vraagt. De Elohist (E) is het product van een anonieme schrijversgroep die God aanduidde met Elohim (= God, de ondoorgrondelijke Macht op de achtergrond, de Macht boven de machten, die mensen veelal indirect met behulp van dromen en engelen aanspreekt). De Elohist is slechts fragmentarisch bewaard gebleven; hij dateert gezien zijn hoge waardering voor de profetie en gezien de verwantschap met de theologie van Hosea waarschijnlijk uit de tweede helft van de achtste eeuw en is wellicht ontstaan in het Noordrijk (Israël). De Deuteronomist (D) is het werk van de persoon of groep die Deuteronomium heeft uitgegeven, de beide redevoeringen aan begin en einde ervan heeft geschreven, en de boeken Jozua, Richteren, Samuël en Koningen heeft bewerkt. De Deuteronomistische schrijver heeft een wat pathetische, prekerige stijl vol formalismen en frasen. Hij gebruikte de wet als norm bij de Deuteronomistische hervorming onder leiding van koning Josia complete teksten zijn geweest die later zijn samengevoegd en verknipt, maar dat het gaat om één tekst die later telkens is aangevuld. De fragmententheorie zegt dat er heel veel fragmentarisch materiaal is gebruikt bij de eindredactie, geen zelfstandige teksten dus.
6 6 beoordeling van het handelen van het volk. Zijn centrale gedachte is, dat er een hechte relatie bestaat tussen Israël en God en dat die relatie met zich meebrengt dat mensen verantwoordelijk zijn voor trouw en rechtvaardigheid. Volk en koning moeten bewijzen dat zij zich houden aan de wet om de trouwe hulp van God deelachtig te worden. Hij schreef tijdens de Babylonische ballingschap. Hij verklaarde de ondergang van de koninkrijken Israël en Juda als verdiende straf van God voor de inbreuk die zij gemaakt hadden op Gods rechten die in het verbond op de berg Sinaï waren vastgelegd. Hij werd niet moe te wijzen op de verplichtingen die men bij de Sinaï op zich genomen had, namelijk de eerbiediging van de wet, als voorwaarde tot het heil. En dan is er nog de Priestercodex (P). Deze levert een reeks wetten en bijzondere tradities over. De codex heeft een stijl die door vaste formuleringen gekenmerkt wordt en is in de beschrijvingen sterk reflecterend en idealiserend. God wordt bij voorkeur aangeduid als de Allerhoogste (El Sjaddai). Het werk lijkt niet het product van één auteur, maar van een traditie van priesterschrijvers; het is waarschijnlijk afkomstig uit kringen van de Judese priesterschap in de Babylonische ballingschap (550 voor Christus), maar werd pas tegen het eind daarvan afgesloten of zelfs wat later (mogelijk omstreeks 450 voor Christus). Degenen die de J, E, P en D menen te kunnen onderscheiden, wijzen erop dat in J en E regelmatig grapjes worden gemaakt en in P nooit. Ook stellen ze dat in P de strenge rechtvaardigheid van God wordt benadrukt en in J, E en D diens vergevingsgezindheid. Verder stellen ze: In P mag alleen geofferd worden bij de tabernakel; bij J, E en D zijn ook andere offerplaatsen legaal. In P komen geen engelen of profeten voor, maar vormen de priesters de enige weg tot communicatie met God. Algemeen wordt aangenomen dat het werk aan de boeken die nu de Pentateuch vormen tot ver in de Babylonische ballingschap duurde en door verschillende personen werd verricht. Een redacteur, door sommigen voorgesteld als Ezra, of in ieder geval een lid van de vermeende Academie van Ezra, iemand die vlak na 458 voor Christus werkte, zou van de Pentateuch iets gemaakt hebben dat vergelijkbaar is met wat we nu kennen. Een tweede voorbeeld van redactiewerk is het boek Psalmen. Bijna de helft van de 150 psalmen wordt ingeleid als een psalm van David. Het valt evenwel te betwijfelen of die ook allemaal van David afkomstig zijn. In sommige is bijvoorbeeld sprake van de tempel in Jeruzalem (die pas na de dood van David is gebouwd) en zelfs van de Babylonische ballingschap (die ruim drie eeuwen later was). Waarschijnlijk zijn omstreeks de tweede eeuw voor Christus allerlei psalmen verzameld en in hun uiteindelijke vorm gebundeld. Een aantal psalmen werden aan David toe geschreven, omdat ze zijn geest ademen of tot zijn nagedachtenis zijn gemaakt. Veel liederen, gedichten en gebeden die we in het boek Psalmen aantreffen, zijn wellicht lange tijd in de tempel gebruikt. Mogelijk is een aantal ervan het werk van levieten die behoorden tot het speciale muzikantengilde. Er zijn ook psalmen die heel persoonlijk getint en waarschijnlijk van één persoon afkomstig zijn. Op grond van deze verschillen wordt aangenomen dat het boek Psalmen een bloemlezing is uit verschillende collecties waarvan de schrijvers en de datering zich niet of nauwelijks laten vaststellen. De opschriften die verwijzen naar een persoon of personen (zoals David, Asaf, de zonen van Korach of een naamloze voorzanger of koorleider ) lijken eeuwen na het ontstaan te zijn toegevoegd. Als laatste voorbeeld noem ik het boek Amos. De kern van het boek gaat terug op Amos, een fokker van kleinvee, bezitter van runderen en kweker van moerbeivijgen die omstreeks 760 voor Christus in Tekoa in Juda leefde. Tot die kern behoren spreuken en verslagen van de visioenen die de profeet zag en die hem tot het inzicht brachten dat het einde van Israël gekomen was. Aan wat direct afkomstig is van Amos zijn door anderen de hun bekende (overgeleverde) uitspraken van Amos toegevoegd, in één geval verbonden met de vermelding van een bepaald optreden van hem. In een
7 derde fase kwamen er woorden bij die niet op Amos teruggaan, maar die een uitleg zijn van wat hij gezegd heeft. Tenslotte zijn er enkele gebeden toegevoegd die het antwoord weergeven van de gemeenschap die haar schuld erkende. 7 Ook andere profetische boeken hebben een vergelijkbare complexe ontstaansgeschiedenis. Vroeger werd de aandacht geheel besteed aan de zoektocht naar de afzonderlijke authentieke woorden van de profeten, terwijl tegelijkertijd neergekeken werd op de latere toevoegingen. Tegenwoordig wordt er meer gevraagd naar de opbouw van het geheel van de profetische boeken en naar wat ze als geheel willen zeggen. Het motto luidt nu: vóór de afzonderlijke woorden van de profeten gaat het om de profetische boeken als geheel. L. den Besten Literatuur Besten, Leen den, Het uitgelezen boek. De bijbel in Nederland. Zoetermeer: Meinema 2005 Toorn, Karel van der, Wie schreef de Bijbel? De ontstaansgeschiedenis van het Oude Testament, Kampen: Ten Have Het oudste handschrift van een gedeelte uit de Bijbel, MS 2649, Leviticus, eind tweede eeuw, Egypte.
Werkvorm: Vertel dat de Bijbel bestaat uit 66 Bijbelboeken en dat die ook verschillende genres hebben. Start het spel:
Bijbelse genres Leeftijd: 9-12, 13-16, 16+ Thema: bijbel Tijdsduur: 0-20 min. Jongeren leren de verschillende soorten Bijbelboeken kennen. Doel: - De jongeren begrijpen dat de Bijbelboeken met verschillende
Nadere informatieHet Oude Testament in vogelvlucht
Het Oude Testament in vogelvlucht Vooraf: Houd de bijbel nog even dicht. Weet jij nog hoe de lijn van het hele Oude Testament loopt? Maak allemaal individueel een overzicht van de geschiedenis vanaf de
Nadere informatieOude Testament: samenstelling en indeling
Oude Testament: samenstelling en indeling Wat betreft de samenstelling en indeling van de Tenach ofwel het Oude Testament is er een hellenistisch-joodse en een Palestijns-joodse traditie. 1 De hellenistisch-joodse
Nadere informatieInleiding Thora. Raymond R. Hausoul
Inleiding Thora Raymond R. Hausoul Onze Bijbel en de joodse Bijbel 1 Onze westerse Bijbel is chronologisch gerangschikt. 2 Is er een andere rangschikking? 3 Drie delen in het joodse Oude Testament a) Thora
Nadere informatieHEBREEUWS BETEKENIS GRIEKS (LXX) BETEKENIS
De Tora - Indeling De indeling van de Tora De Tora bestaat uit vijf delen of boeken. De namen van de boeken zijn in het Hebreeuws ontleend aan de eerste woorden waarmee de boeken beginnen. Later is er
Nadere informatieVerenigd en verdeeld Israël
Verenigd en verdeeld Israël We hebben het fundament van het verbond vanaf Abraham, Izak en Jakob tot aan hun fysieke nakomelingen, d.i. Israël, bevestigd. De onvoorwaardelijke verbondsbeloften waren namens
Nadere informatieOude Testament: taal. Hebreeuwse inscriptie, zevende eeuw voor Christus, gevonden tijdens opgravingen bij Hasha yadu.
Oude Testament: taal 1 De taal van de Tenach ofwel het Oude Testament is het Hebreeuws (op Daniël 2:4 7:28 en Ezra 4:8 6:18 na, die geschreven zijn in de Syrische volkstaal: het Aramees). Het Hebreeuws
Nadere informatieVan september 2015 t/m september 2017 willen we aan de slag gaan met het bijbelleesproject Bijbel in de Gewone Taal. De bijbel lezen is één, de bijbel verstaan, begrijpen en duiden is twee. De dubbele
Nadere informatieGENESIS
1 Bijbellezen SCHEMA AANWIJZINGEN. Vul de datums in waarop u van plan bent de betreffende hoofdstukken te lezen. Vink ze af bij voltooiing van elk gedeelte. U kunt de Bijbelboeken in volgorde lezen of
Nadere informatieleesplan voor het dagelijks lezen van de Bijbel
leesplan voor het dagelijks lezen van de Bijbel Uw woord is een lamp voor mijn voet en een licht op mijn pad (Psalm 119:105) Een uitgave van Met Open Bijbel Adres Postbus 520, 3800 AM Amersfoort Internet:
Nadere informatieLeesplan 1 De hele bijbel in één jaar
Leesplan 1 De hele bijbel in één jaar Dag 1...Genesis 1,2 Dag 2...Genesis 3-5 Dag 3...Genesis 6-9 Dag 4...Genesis 10,11 Dag 5...Genesis 12-15 Dag 6...Genesis 16-19 Dag 7...Genesis 20-22 Dag 8...Genesis
Nadere informatieETS-Bijbelcursus. Genesis Inhoud van de les. Doelstellingen van deze les (1)
ETS-Bijbelcursus Genesis 1-11 Inhoud van de les Opening Kennismaking en mededelingen Inleiding Genesis Pauze Genesis 1-11 Schepping en evolutie Afsluiting Doelstellingen van deze les (1) De cursisten hebben
Nadere informatieChronologisch Bijbelleesrooster in 3⅓ jaar de Bijbel door - 3 dagen Oude en 1 dag Nieuwe Testament v 1.0 www.kaleo.nl blz. 1
Chronologisch Bijbelleesrooster in 3⅓ jaar de Bijbel door - 3 dagen Oude en 1 dag Nieuwe Testament v 1.0 www.kaleo.nl blz. 1 1 Genesis 1 2 Genesis 2 3 Genesis 3 4 Lukas 1:1-40 5 Genesis 4 6 Genesis 5 7
Nadere informatieDe evangeliën en hun betrouwbaarheid
De evangeliën en hun betrouwbaarheid blok F - nivo 3 - avond 3 Tijd Wat gaan we doen 19.00 Mentorkwartiertje 19.15 Terugblik en intro 19.20 Discussie: het evangelie van Judas 19.30 Historisch betrouwbaar?
Nadere informatie3. Jezus is een Jood Romeinen 15:7-13, Mattheüs 5: De verwachting van de Messias in het Oude Testament...
Inhoud Pagina Voorwoord... 7 1. Israël, Gods eerstgeboren zoon... 9 Exodus 4:21-23; 19:5-6 2. Jezus, Gods eniggeboren Zoon... 15 Johannes 1:1-18, Romeinen 1:1-7 3. Jezus is een Jood... 21 Romeinen 15:7-13,
Nadere informatieChristus in de Psalmen
seizoen 2011-2012 Christus in de Psalmen 27 aug 24 sep Ps. 2 Christus, de Zoon 29 okt Ps. 8 Christus, de Mens 26 nov Ps. 16 Christus, de Dienaar 17 dec Ps. 22,23 Christus, de Herder 28 jan Ps. 40 Christus,
Nadere informatieHoop in onzekere tijden. Daniël: Gebed & Antwoord
Hoop in onzekere tijden Daniël: Gebed & Antwoord Relatie met God God Aanbidden Zijn relatie met God Zijn Rol/Relatie in de wereld Hoe werd die band met God duidelijk? Daniël 2: 28 Maar er is een God in
Nadere informatie- 1 - De profeet Haggaï en wij. We beginnen te lezen in Haggaï hoofdstuk 1:1a
- 1 - De profeet Haggaï en wij Het boek Haggaï staat niet voor niets in de bijbel; het is een boekje van maar twee hoofdstukken. Deze profeet Haggaï trad op na de terugkeer van de Joodse ballingen uit
Nadere informatieCURSUS BIJBEL BASICS AVOND 3: OUDE TESTAMENT DEEL 1 EVANGELISCHE GEMEENTE DE DRIEHOEK 20 MAART 2019 ARIAN ELAND
CURSUS BIJBEL BASICS AVOND 3: OUDE TESTAMENT DEEL 1 EVANGELISCHE GEMEENTE DE DRIEHOEK 20 MAART 2019 ARIAN ELAND AJRELAND@GMAIL.COM BIJBEL BASICS WAT GAAN WE DOEN? WELKOM, TERUGBLIK, INTRO OT BOEKEN VAN
Nadere informatieOP VASTE GROND. over authentiek bijbels geloof
OP VASTE GROND over authentiek bijbels geloof Register van bijbelverwijzingen Aad van den Bos Het nummer van de pagina (bijv. p81) of van het hoofdstuk en van de noot daarin (bijv. 2.6) Genesis 1 p81 Genesis
Nadere informatieDe profeet Haggaï en wij. Het boek Haggaï staat niet voor niets in de bijbel; het is een boekje van maar twee hoofdstukken.
- 1 - De profeet Haggaï en wij Het boek Haggaï staat niet voor niets in de bijbel; het is een boekje van maar twee hoofdstukken. Deze profeet Haggaï trad op na de terugkeer van de Joodse ballingen uit
Nadere informatieHet belang van het profetisch woord. De Bijbel open 16-09-15
De Bijbel open 16-09-15 2 Petr.3: 3 Dit vooral moet u weten, dat er in de laatste dagen spotters met spotternij zullen komen, die naar hun eigen begeerten wandelen, 4 en zeggen: Waar blijft de belofte
Nadere informatieKennismaking met de bijbel
Kennismaking met de bijbel 1. De Bijbel, wat is dat voor boek? 2. Wat heb ik met God te maken? 3. Wie is Jezus Christus? 4. Hoe kom ik in de hemel? 5. Wat is de christelijke doop? 4 De bijbel, wat is dat
Nadere informatieInterpretatie - Register van thema s en bijbelteksten (bijgewerkt t/m 19,6 (2011)) Thema's
Interpretatie - Register van thema s en bijbelteksten (bijgewerkt t/m 19,6 (2011)) Thema's 2011 19,6 (2011): Bijbelse hufters 19,5 (2011): God en het lot 19,4 (2011): List en bedrog 19,3 (2011): Vorsten
Nadere informatieDit moet u allereerst weten, dat er in het laatste der dagen spotters zullen komen, die naar hun eigen begeerten zullen wandelen, en zeggen:
2 Petrus 3 : 1-4 Dit moet u allereerst weten, dat er in het laatste der dagen spotters zullen komen, die naar hun eigen begeerten zullen wandelen, en zeggen: Waar blijft de belofte van Zijn komst? Syrië
Nadere informatieRegister van themanummers en bijbelteksten (jaargang 1,1-22,4) Thema's
Register van themanummers en bijbelteksten (jaargang 1,1-22,4) Thema's 2014 22,4 (2014): De geheime dienst 22,3 (2014): Op het altaar 22,2 (2014): Worstelen met 22,1 (2014): Nieuwe Testament 2013 21,6
Nadere informatieDe openbaring van God
DE OPENBARING VAN GOD 1 De openbaring van God BINNENKOMER Een moeder had in de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) een zoon verloren. Hij was in fort De Bilt gefusilleerd door de Duitsers. Vlak voor zijn dood
Nadere informatieTEROEMA (Offer) Sjemot 25:1-27:19
TEROEMA (Offer) Sjemot 25:1-27:19 De Parasja begrijpen Sjemot (Exodus) 25:1-27:19 We zullen leren hoe we 1) Het hoofdthema (onderwerp) van een Parasja (wekelijkse Torah-lezing) kunnen begrijpen. 2) Thematische
Nadere informatieBijbelboekenkast OUDE TESTAMENT EZECHIËL JOB PSALMEN DANIËL SPREUKEN PREDIKER HOOGLIED Z ACHARIA HOSEA HABAKUK NAHUM MALEACHI OBADJA JOËL AMOS MICHA
Inhoud 1 De Bijbel in het kort 8 2 Van het Oude naar het Nieuwe Testament 12 3 De evangelieboeken 16 4 Matteüs 20 5 Marcus 24 6 Lucas 28 7 Johannes 32 8 Handelingen 38 9 Het evangelie de wereld in 42 10
Nadere informatieInterpretatie - Register van thema s en bijbelteksten (bijgewerkt t/m jaargang 20, 2012) Thema's
Interpretatie - Register van thema s en bijbelteksten (bijgewerkt t/m jaargang 20, 2012) Thema's 2012 20,6 (2012): Verbinding 20,5 (2012): Kleur 20,4 (2012): Jij bent m 20,3 (2012): In de zon 20,2 (2012):
Nadere informatieWat zag de profeet Zacharia in eerste instantie?
De profeet Zacharia en de achtste droom. Wat zag de profeet Zacharia in eerste instantie? Zacharia 6:1 1 En ik hief mijn ogen weer op, en ik zag; en ziet, vier wagens gingen er uit van tussen twee bergen,
Nadere informatieDe hogepriester in het oude verbond is een beeld van deze hemelse. Hebreeën 8
- 1 - Hebreeën 8 1 De hoofdzaak nu van de dingen waarover wij spreken, is dit: Zo'n Hogepriester hebben wij, 2 Eén Die Zich heeft gezet aan de rechterhand van de troon van de Majesteit in de hemelen. Hier
Nadere informatieBijbelleesrooster voor iedereen
Bijbelleesrooster voor iedereen Uitleg van het rooster. Het bijbelleesrooster dat je hieronder kunt vinden gaat stapje voor stapje door de hele bijbel heen. Het begint bij het begin van de bijbel (Genesis
Nadere informatieHoe oud was Josia toen zijn vader koning Amon overleed en hoe was zijn verhouding met God?
De hervormingen van koning Josia. Hoe oud was Josia toen zijn vader koning Amon overleed en hoe was zijn verhouding met God? 2 Koningen 22:1, eerste deel, 2 1 Josia was acht jaar oud toen hij koning werd,
Nadere informatieBijbelstudie Jeremia. Eerst een paar weetjes, om op te warmen en alvast een beetje kennis te maken met Jeremia
Bijbelstudie Jeremia Eerst een paar weetjes, om op te warmen en alvast een beetje kennis te maken met Jeremia Wie was Jeremia? Jeremia is een profeet in Juda in de periode 620-580 voor Christus. Hij maakt
Nadere informatieBijbelproject Delfzijl 2017
Christelijke Gereformeerde Kerk Gereformeerde Kerk vrijgemaakt Delfzijl 2 Voorwoord Voor je ligt het boekje dat hoort bij het Bijbelproject 2017. Al enkele jaren hebben we de gewoonte om als CGK en GKv
Nadere informatieSpecialisatie Geschiedenis van het jodendom en christendom
Specialisatie Een religieuze periodisering 586 70 Jahwisme Vroeg- Jodendom Rabbijns Jodendom Voor de gewone jaartelling 1 Na de gewone jaartelling Het gebied Het gebied Zoek kaart Palestina Bronnen Bijbel
Nadere informatieDe Bijbel open 2013 25 (29-06)
1 De Bijbel open 2013 25 (29-06) Vandaag bespreken we een vraag die ik kreeg over 1 Koningen 2. Daarin gaat het over de geschiedenis van Adonia, een oudere broer van Salomo, die zojuist koning was geworden.
Nadere informatieWAJECHI. (en hij leefde) Tora: Gen 47:28-50:26 Haftara:1 Koningen 2:1-12 Briet Chadasja:Hnd 7:9-16); Hebr 11:21-22; 1 Petr 1:3-9; 2:11-17
WAJECHI (en hij leefde) Tora: Gen 47:28-50:26 Haftara:1 Koningen 2:1-12 Briet Chadasja:Hnd 7:9-16); Hebr 11:21-22; 1 Petr 1:3-9; 2:11-17 Tekst van de week: Genesis 50:21 Wees dus niet bang, Ik zal zelf
Nadere informatieBijbelverhalen.nl. Blz. werkstuk trefwoorden
OUDE TESTAMENT Bijbelverhalen.nl Blz. werkstuk trefwoorden 2 Verhaalkubus voor het verhaal van Achan Achan 3 Een opvouwboekje maken 2 Adam en Eva 5 Een wandpaneel van de ark maken ark 6 Volgorde Bijbelboeken
Nadere informatiebouwen in Jeruzalem, in Juda. Wie nu onder u tot enig deel van zijn volk behoort, de Here, zijn God, zij met hem, hij trekke op.
- 1 - De profeet Haggaï en wij Het boek Haggaï staat niet voor niets in de bijbel; het is een boekje van maar twee hoofdstukken. Deze profeet Haggaï trad op na de terugkeer van de Joodse ballingen uit
Nadere informatieBijbelteksten Feest van Genade
Week 1 Zoals een hinde smacht naar stromend water, zo smacht mijn ziel naar U, o God. (Psalm 42:2) Mozes sloeg steeds buiten het kamp, op ruime afstand ervan, een tent op die hij de ontmoetingstent noemde.
Nadere informatieInhoudsopgave 05/08/ De Israëlieten zijn slaven in Egypte Mozes moet het volk Israël leiden
GT_NBG-versie_040815.indd 10 Inhoudsopgave Genesis 1:1-2:4 Genesis 2:4-3:24 Genesis 6:5-22 Genesis 11:1-9 Genesis 11:27-12:9 Genesis 22:1-19 Genesis 25:19-34 Genesis 28:10-22 Genesis 29:1-30 Genesis 37:1-36
Nadere informatieLiedjes over Gods naam?
Liedjes over Gods naam? En als de golven overslaan, dan blijf ik hopen op uw Naam. Opwekking 789 Heer, ik prijs uw grote naam. Heel mijn hart wil ik U geven. Want U bent de weg gegaan die mij redding bracht
Nadere informatieDe profeet Jeremia had voorzegd dat de ballingschap 70 jaar zou duren. De profeet Daniël verwachtte blijkbaar duidelijk dat na het einde van de
Hoofdstuk 7 427-466 voor Christus - schema 13 466-505 voor Christus - schema 14 Schema 13 De 70 jaar weken van de profeet Daniël hoofdstuk 9. Het is dit profetische gedeelte van het boek Daniël uit het
Nadere informatieINHOUD - 1. Wat voor boek is de Bijbel? Hoe kun je de Bijbel lezen? Tips bij het gebruik van de Bijbel in Gewone Taal 17
INHOUD - 1. Wat voor boek is de Bijbel? 9 2. Hoe kun je de Bijbel lezen? 13 3. Tips bij het gebruik van de Bijbel in Gewone Taal 17 4. 21 dagen bijbellezen 21 5. Belangrijke mensen in de Bijbel 47 6. Waar
Nadere informatieDe Bijbel wijst God als de schrijver ervan.
De profeet Zacharia en de vierde droom. Wie is de bron van elk profetisch Woord? 2 Petrus 1:21 21 Want de profetie is voortijds niet voortgebracht door de wil van een mens, maar de heilige mensen Gods,
Nadere informatieKoptische, Gotische, Armeense, Ethiopische en Syrische vertaling
Koptische, Gotische, Armeense, Ethiopische en Syrische vertaling 1 In de tijd dat de mensen het Grieks van de Septuaginta (Griekse vertaling van het Oude Testament) steeds slechter begonnen te verstaan,
Nadere informatieHet goede nieuws van het Oude Testament Jasper Klapwijk
Het goede nieuws van het Oude Testament Jasper Klapwijk Buijten & Schipperheijn Motief Amsterdam 1e druk: 2008 2e herziene druk: 2009 3e druk: 2013 Omslagontwerp en illustraties schema s: Theresia Koelewijn
Nadere informatieCURSUS BIJBEL BASICS AVOND 5: NIEUWE TESTAMENT DEEL 1 EVANGELISCHE GEMEENTE DE DRIEHOEK 15 MEI 2019 ARIAN ELAND
CURSUS BIJBEL BASICS AVOND 5: NIEUWE TESTAMENT DEEL 1 EVANGELISCHE GEMEENTE DE DRIEHOEK 15 MEI 2019 ARIAN ELAND AJRELAND@GMAIL.COM BIJBEL BASICS WAT GAAN WE DOEN? WELKOM INTRODUCTIE NT EVANGELIËN HANDELINGEN
Nadere informatieDe bijbel is een verzameling van groot aantal boeken uit de het oude Israël, het antieke
De bijbel is een verzameling van groot aantal boeken uit de het oude Israël, het antieke jodendom en het vroege christendom. Het woord bijbel komt van het Griekse woord biblia, en dat betekent boeken of
Nadere informatieGeachte lezer, Met hartelijke Zegenwensen namens het Bijbelstudie Centrum Rob Schutte. 2 Petrus 1:19
Geachte lezer, Het verheugd ons, u dit overzicht te mogen aanbieden. Het is onze hartenwens, dat u door dit overzicht wordt gezegend. Wanneer de Zoon Gods zegt: Ik ben de deur; als iemand door Mij binnenkomt,
Nadere informatie[Zie ook: 2 Timotheüs 3:15; Mattheüs 21:42; Lukas 24:32; Johannes 5:39; Handelingen 18:24]
Inleiding tot de Bijbel (Nr. 003) I) Benaming 1) De Bijbel Grieks >Latijn >Nederlands Biblia Bijbel Het woord Bijbel is van Griekse oorsprong en is via het Latijn, de taal van de Romeinen, naar onze taal
Nadere informatieDe 4 winden. Openbaring 7:1-3. De verzegeld. Openbaring 7:4-8. De grote menigte. Openbaring 7:9-17. De onbevlekte eerstelingen. Openb.
Les 6 voor 9 februari 2019 De 144.000 verzegelde mensen worden geïntroduceerd in twee passages: Openbaring 7 en 14: 1-5. In de eerste passage staan ze omdat het Lam komt. In de tweede hebben ze geweigerd
Nadere informatieBIJBELLEESCURSUS Overzicht van de geschiedenis in de Bijbel
BIJBELLEESCURSUS Overzicht van de geschiedenis in de Bijbel De schepping - Adam Genesis 1 Genesis 2 Genesis 3 Genesis 4 Genesis 5 Genesis 6-9 De schepping, de mens. Het paradijs. De satan, de eerste zonde.
Nadere informatieHoofdstuk 1: Algemene inleiding op het Oude Testament
Hoofdstuk 1: Algemene inleiding op het Oude Testament 1. Tijdlijn 2. Canon 3. Ontstaan van het Oude Testament 4. Apocriefen 5. Indeling van de Bijbel 6. Verbonden 1. Tijdlijn 1 zie bijlage 1 Bijlage 1
Nadere informatieWELKOM! Programma Welkom en opening Kennismaking en informatie ETS Historische achtergrond van het NT Pauze De vier Evangeliën
WELKOM! Inleiding op het NT Vier getuigenissen over Jezus NT-les 1 ETS-jaar 1 Programma Welkom en opening Kennismaking en informatie ETS Historische achtergrond van het NT Pauze De vier Evangeliën Doelen
Nadere informatieWelk goed nieuws kondigde Maleachi aan?
Maleachi en Gods tempel. Welk goed nieuws kondigde Maleachi aan? Maleachi 3:1 die voor Mij de weg bereiden zal. 1 Zie, Ik zend Mijn engel, Plotseling zal naar Zijn tempel komen die Heere, Die u aan het
Nadere informatieINHOUD. Citaten : Statenvertaling 1977 Aanbevolen websites: www:mybrethren.org/index.html
INHOUD 1: Jezus Christus de Verlosser 2: Het koninkrijk der hemelen 3: Het huis van God 4: Het lichaam van Christus 5: De bruid van het Lam 6: Het betoverde christendom 7: De terugkeer van Jezus Christus
Nadere informatieWELKOM! Inleiding op het NT Vier getuigenissen over Jezus. NT-les 1 ETS-jaar 1
WELKOM! Inleiding op het NT Vier getuigenissen over Jezus NT-les 1 ETS-jaar 1 Programma Welkom en opening Kennismaking en informatie ETS Historische achtergrond van het NT Pauze De vier Evangeliën Doelen
Nadere informatieBASIS THEOLOGIE: GOD WOORD
Algemene Bijbelstudie Seizoen 2017-2018 BASIS THEOLOGIE: GOD WOORD Inleiding Op de 9 Algemene Bijbelstudieavonden (van oktober tot en met juni) zullen naar plan de volgende Basis Theologie onderwerpen
Nadere informatieChristus in de Psalmen
De Bijbel Open seizoen 2011-20 27 aug Christus in de Psalmen Een inleiding op de Psalmen 24 sep Ps. 2 Christus, de Zoon 29 okt Ps. 8 Christus, de Mens 26 nov Ps. 16 Christus, de Dienaar 17 dec Ps. 22,23
Nadere informatieWie worden als getuigen genoemd om aan te tonen hoe triest het volk Juda bezig is?
De schuld van het volk vastgesteld. Wie worden als getuigen genoemd om aan te tonen hoe triest het volk Juda bezig is? Jesaja 1:2 2 Luister, hemel, neem ter ore, aarde! Want de HEERE spreekt: Ik heb kinderen
Nadere informatieBijbelverhalen, gerubriceerd op thema
Bijbelverhalen, gerubriceerd op thema Thema Bijbelverhaal Inhoud Barmhartigheid en 1 Samuël 18 David en Saul naastenliefde 1 Samuël 30 De buit van Ziklag eerlijk verdeeld en verspreid Job 2 Jobs zwijgende
Nadere informatieONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN
STUDIONLINE JAARGANG 2, NR. 2 ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN RICHTEREN 2 D O M I N E E O N L I N E. O R G RICHTEREN 2 Richteren 2 geeft eigenlijk een korte samenvatting van de inhoud van het boek. Het
Nadere informatieETS-Bijbelcursus. Exodus. Inhoud van de les. Doelstellingen van deze les
ETS-Bijbelcursus Exodus Inhoud van de les Opening Inleiding en achtergrond Exodus Indeling en inhoud Exodus Pauze Pesach De tabernakel Afsluiting Doelstellingen van deze les De cursisten hebben een globale
Nadere informatieOntstaan en gezag van de bijbel
Ontstaan en gezag van de bijbel Gezag van de bijbel: Christus is de sleutel Wanneer we het hebben over het ontstaan van de bijbel en de manier waarop het gezag van de bijbel zich aan ons opdringt moeten
Nadere informatieLicht op de Dispensaties
Licht op de Dispensaties Hoofdstuk 7/13 - De dispensatie van Wet Bron: http://www.middletownbiblechurch.org/. NL-vertaling: http://www.verhoevenmarc.be/dispensaties.htm. Alle Schriftaanhalingen komen uit
Nadere informatieWarffum seizoen Uw koninkrijk kome
Warffum seizoen 2017-2018 Vragen, opmerkingen? Mail naar wim@debijbelopen.nl Uw koninkrijk kome 23 september David tot koning gezalfd 28 oktober Nog geen koning, de vijand verslagen 25 november David,
Nadere informatieHet wonder van het kruis. De omwisseling aan het kruis
Het wonder van het kruis De omwisseling aan het kruis Het wonder van het kruis / De Omwisseling Vergeving Verlossing / Reiniging Genezing Bevrijding Verzoening Nieuw leven Getsemane Diezelfde avond ging
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Naar aanleiding van de lezingen vandaag, over het ophouden van de manna uit Jozua 5 en het teken van brood en vis uit Johannes 6, wil ik graag twee
Nadere informatieHet einde van de tijden. God openbaart de loop van de tijden
Het boek Daniël Droom van een beeld Visioen van vier dieren Daniël 2 Daniël 7 ZBSH Zaterdag Bijbel Studie Haaglanden Voorburg, 15 oktober 2016 Piet van Dijk Indeling van het boek Daniël Hoofdstuk 1 t/m
Nadere informatieThe Leon Levy Dead Sea Scrolls Digital Library
De conservering van de Dode Zee-rollen door: The Leon Levy Dead Sea Scrolls Digital Library De vondst van de Dode Zee-rollen wordt als een van de grootste archeologische ontdekkingen van de 20ste eeuw
Nadere informatie2. De bewoners van de aarde. Degenen die dronken zijn van de valse leer van Babylon. Ze aanbidden het beest en zijn beeld.
Les 12 voor 23 maart 2019 Er zullen drie hoofdgroepen of allianties zijn in de laatste momenten van de aarde: 1. Een alliantie van religies, bekend als Babylon de grote hoer. 2. Een verbond van politieke
Nadere informatieGod de Vader maakte voorbereidingen
L e s 1 God de Vader maakte voorbereidingen Thema: Redder Bijbelgedeelte: Genesis 3:15, 12:1-3; 2 Samuël 7:8-16; Lucas 1:26-38; Jesaja 7:14; Matteüs 1:18-25 Bijbeltekst: Matteüs 1:21 Herhalingsspel In
Nadere informatieIsraël STILLE TIJD STUDIE
Israël Een discipelschapstraining om christenen toe te rusten voor het werk in zijn dienst, tot opbouw van het Lichaam van Christus (Efeziërs 4:11-16) 14 STILLE TIJD Thema: Israël volgens de Bijbel Probeer
Nadere informatieLet op: Niet in elk jaar is de vierde Adventsweek een volle week. In dit Bijbelrooster wordt daar wel van uitgegaan. Je kunt de Bijbelgedeelten die overblijven op de Kerstdagen lezen of overslaan. ADVENTSWEEK
Nadere informatieEen weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het jodendom. Naam:
Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het jodendom Naam: Het jodendom Hallo, dit is de vragenlijst die hoort bij de website over geestelijke stromingen. Je kunt de website vinden op www.geloofik.nl.
Nadere informatieHet bijbelboek Jeremia
Kris Tavernier Het bijbelboek Jeremia Context en indeling Jeremia 1-52 De tijd van Jeremia Tijdens het lezen van het boek Jeremia wordt al gauw duidelijk dat zijn profetieën niet chronologisch gerangschikt
Nadere informatieHij is van plan om mensen voorspoed te brengen (Jeremia 29:11) Hij heeft behagen in Zijn volgelingen (Psalm 147:11)
Les 4 voor 28 april 2018 En ik zag een andere engel, die hoog aan de hemel vloog. En hij had het eeuwige Evangelie, om dat te verkondigen aan hen die op de aarde wonen, en aan elke natie, stam, taal en
Nadere informatieGemeente. Zijspoortje. De Bijbelse Encyclopedie leert ons dat het woord kerk afgeleid is van het Griekse woord [kuriakè], dat des Heren betekent.
Gemeente Wanneer je aan iemand vraagt Weet jij wat een kerk is?, zal het antwoord niet zo lang op zich laten wachten. Dat is een gebouw waar gelovige mensen samenkomen! Het kan ook voorkomen, dat men aan
Nadere informatie6 Stefanus gevangengenomen
6 Stefanus gevangengenomen 8. En Stefanus, vol geloof en kracht, deed wonderen en grote tekenen onder het volk. 9. En enigen van hen die behoorden tot de zogenoemde synagoge van de Libertijnen, van de
Nadere informatieVERBORGENHEDEN IN HET GESLACHTSREGISTER VAN YESHUA (JEZUS) NAAR MATTHEUS
VERBORGENHEDEN IN HET GESLACHTSREGISTER VAN YESHUA (JEZUS) NAAR MATTHEUS hoofdstuk 1, vers 1-17 INLEIDING De perikoop die we bestuderen bestaat uit drie delen: Vers1 Het geslachtsregister van Jezus CHRISTUS,
Nadere informatieWaarom doet Hij dat zo? Om de diepste bedoeling van Gods geboden aan te geven. Daar kom ik straks op terug. Hij geeft in de Bergrede de beloften en
1 De Bijbel open 2013 5 (02-02) Vandaag bespreken we een vraag over de betekenis van de Wet die God aan Israel gaf voor de christelijke gemeente van het Nieuwe Testament en dus voor ons. Is het zo dat
Nadere informatieLEVITICUS 23:40. etrog en lulav
DE LOOFHUT HET LOOFHUTTENFEEST Wijst op het Koninkrijk van God Belangrijk feest in het leven en onderwijs van Jezus Centraal in het feest: de (loof)hut (sukkot); een tijdelijke verblijfsplaats Kern: Het
Nadere informatieTijdlijn van het oude Israël - 800 v.chr. tot 400 v. Chr.
Tijdlijn van het oude Israël - 800 v.chr. tot 400 v. Chr. Jesaja is de zoon van Amoz, de broer van Uzzia, koning van Juda. Uzzia werd op 16- jarige leeftijd koning, tijdens het 27 e regeringsjaar van Jerobeam
Nadere informatieWat beschrijft het eerste deel van Jesaja 11?
De Messias en Zijn koninkrijk. Wat beschrijft het eerste deel van Jesaja 11? Jesaja 11:1-5 1 Want er zal een Twijgje opgroeien uit de [afgehouwen] stronk van Isaï, en een Loot uit zijn wortels zal vrucht
Nadere informatieDBO 10 Zondag 8 maart 2015. Klaagliederen. Inleiding
DBO 10 Zondag 8 maart 2015 Klaagliederen Inleiding Stel dat je geen vast patroon hebt bij het Bijbellezen. Je gebruikt bijvoorbeeld niet het leesrooster in het blad Visie. Toch wil je een gedeelte uit
Nadere informatie4. Welk geloof wordt bedoeld? Het gaat om het zaligmakende geloof. Dus niet om een historiëel, tijd- of wondergeloof.
NGB artikel 1: DE ENIGE GOD Wij geloven allen met het hart en belijden met de mond, dat er een Enig en eenvoudig geestelijk Wezen is, dat wij God noemen: eeuwig, ondoorgrondelijk, onzienlijk, onveranderlijk,
Nadere informatieAvondbijeenkomst De Fontein 19 juni Thema: Jona
Avondbijeenkomst De Fontein 19 juni 2016 Thema: Jona Ds. M. (Marrit) Bassa Voorbereiding: Nico den Braber Jona De profeet. Een bijzondere profeet Jona - bijbelstudie avondbijeenkomst 19 06 2016 Inleiding
Nadere informatieFilippenzen 3: 20 NBG 20 Want wij zijn burgers van een rijk in de hemelen, waaruit wij ook de Here Jezus Christus als verlosser verwachten, Efeziërs
Filippenzen 3: 20 NBG 20 Want wij zijn burgers van een rijk in de hemelen, waaruit wij ook de Here Jezus Christus als verlosser verwachten, Efeziërs 2: 6 HSV 6 en heeft ons met Hem opgewekt en met Hem
Nadere informatieDE WIJZE KONING SALOMO
Bijbel voor Kinderen presenteert DE WIJZE KONING SALOMO Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Lazarus Aangepast door: Ruth Klassen Vertaald door: Importantia Publishing Geproduceerd door: Bible
Nadere informatieJEREMIA, DE MAN VAN TRANEN
Bijbel voor Kinderen presenteert JEREMIA, DE MAN VAN TRANEN Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Jonathan Hay Aangepast door: Mary-Anne S. Vertaald door: Erna van Barneveld Geproduceerd door:
Nadere informatieHet visioen van de troon. Openbaring 4 :1-3, 5, De 4 levende wezens. Openbaring 4: 4. De 24 ouderlingen. Openbaring 4: 6-8
Les 4 voor 26 januari 2019 Er zijn vier reeksen van zeven onderwerpen in Openbaring: 7 kerken, 7 zegels, 7 bazuinen en 7 plagen. De hoofdstukken 4 en 5 zijn de inleiding tot het volgende, de zeven zegels.
Nadere informatieBijbel voor Kinderen presenteert DE WIJZE KONING SALOMO
Bijbel voor Kinderen presenteert DE WIJZE KONING SALOMO Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Lazarus Aangepast door: Ruth Klassen Vertaald door: Importantia Publishing Geproduceerd door: Bible
Nadere informatieOpstand, ballingschap en verstrooiing van Israël en Juda deel 2
Opstand, ballingschap en verstrooiing van Israël en Juda deel 2 De geschiedenis van het huis van Israël Net nadat het verenigde koninkrijk van Israël was verdeeld in twee strijdende partijen, namelijk
Nadere informatie(groep. De juiste. andere taal. spreken. zodat de. zodat ze kon maken, aan bouwen. gedronken? b. water. d. wijn. Israëlische volk. d.
Bijbelquiz Jeugdclub Burgum (groep 5 6) Deze Bijbelquiz is bedoeld voor kinderen uit de bovenbouw (groep 5 6) van de basisschool. Op het bijgevoegde antwoordenblad kunnen de juiste antwoorden worden ingevuld.
Nadere informatieCURSUS BIJBEL BASICS AVOND 2: HET VERHAAL VAN DE BIJBEL EVANGELISCHE GEMEENTE DE DRIEHOEK 20 FEBRUARI 2019 ARIAN ELAND
CURSUS BIJBEL BASICS AVOND 2: HET VERHAAL VAN DE BIJBEL EVANGELISCHE GEMEENTE DE DRIEHOEK 20 FEBRUARI 2019 ARIAN ELAND AJRELAND@GMAIL.COM BIJBEL BASICS WAT GAAN WE DOEN? WELKOM TERUGBLIK AVOND 1 ER WAS
Nadere informatieCURSUS BIJBEL BASICS EVANGELISCHE GEMEENTE DE DRIEHOEK 30 JANUARI 2019 ARIAN ELAND
CURSUS BIJBEL BASICS EVANGELISCHE GEMEENTE DE DRIEHOEK 30 JANUARI 2019 ARIAN ELAND AJRELAND@GMAIL.COM BIJBEL BASICS WAT GAAN WE DOEN? WELKOM HOE BIJZONDER IS DE BIJBEL? HOE IS DE BIJBEL ONTSTAAN? IS DE
Nadere informatieTekst: Vandaag hebben jullie deze schrifttekst in vervulling horen gaan!! Thema: De vervulling van Gods beloften, in verleden, heden en toekomst!!
1 Preek 24 januari 2010 Schriftlezing Jesaja 61:1-9 en Lucas 4:14-21 Tekst: Vandaag hebben jullie deze schrifttekst in vervulling horen gaan!! Thema: De vervulling van Gods beloften, in verleden, heden
Nadere informatie