Partner in onderwijs

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Partner in onderwijs"

Transcriptie

1 Eindhoven

2 16 Partner in onderwijs Ben Janssen, Coen de Vocht en Kathleen Schlusmans Dit hoofdstuk gaat over samenwerking van de Open Universiteit Nederland met andere instellingen voor hoger onderwijs, in Nederland en in Vlaanderen. We kijken daarbij naar samenwerkingsverbanden met een strategisch karakter, gebaseerd op beleid van de overheid of van de Open Universiteit zelf. We presenteren op hoofd lijnen de historie van de samenwerking met andere instellingen, waarin drie perioden te herkennen zijn. In de eerste periode, die betrekking had op de eerste tien jaar van haar bestaan, was de Open Universiteit voor de ontwikkeling van haar onderwijs afhankelijk van wetenschappelijke staf van buiten; de capaciteit van de eigen faculteiten was on - vol doende. Bij de oprichting in 1984 had de minister de Open Universiteit een beperkte wetenschappelijke staf toegekend. Daarmee volgde hij het advies van de Commissie Voorbereiding Open Universiteit. De tweede periode werd eind vorige eeuw ingeluid. Toen legde de overheid geleide lijk aan steeds meer nadruk op de (wettelijke) taak van de Open Universiteit het hoger onderwijs in Nederland te vernieuwen. Dit resulteerde in strategische samenwerkingsverbanden zoals het Consortium Innovatie Hoger Onderwijs en de Digitale Universiteit. Tegelijkertijd werd op kleinere schaal en incidenteel steeds meer samengewerkt met andere universiteiten en hogescholen in onderzoeksprojecten of onderzoeksprogramma s. Vanaf 2005 werd een nieuw profiel van de Open Universiteit gedefinieerd: dé uni - ver siteit voor leven-lang-leren. De Open Universiteit moest nieuwe en andere producten en diensten gaan ontwikkelen, die voorzien in onderwijsbehoeften die voortkomen uit de maatschappelijke noodzaak van en vraag naar leven-langleren. Hiermee keerde de Open Universiteit terug naar een van de oorspronkelijke doelstellingen, namelijk het aanbieden van open hoger onderwijs voor velen. Er werd voor gekozen om deze (hernieuwde) missie in open samenwerking met andere instellingen voor (hoger) onderwijs invulling te geven. Een leven lang eigenwijs studeren 261

3 De periode : de inhoud staat centraal In de discussies in de jaren zeventig van de vorige eeuw over de oprichting van een Nederlandse open universiteit was de vernieuwing van het hoger onderwijs een belangrijke inspiratiebron. Het grote voorbeeld was de Britse Open University, die na haar oprichting in 1973 een groeiende invloed was gaan uitoefenen op de onderwijsaanpak van andere universiteiten in het Verenigd Koninkrijk. Mede vanwege het succes van de Britse Open University werd in Nederland besloten tot oprichting van een zelfstandige open universiteit. De bedoeling van de overheid was zoveel mogelijk vervlechting met het bestaande hoger onderwijs. Voor de totstandkoming van het onderwijsaanbod van de Open Universiteit en voor de exploitatie ervan was samenwerking geboden met bestaande instellingen op het gebied van hoger onderwijs en volwasseneneducatie. Hierbij hoorde ook het hoger beroepsonderwijs, vanuit de taakstelling van de Open Universiteit om de kloof tussen hbo en wo te overbruggen door het ontwikkelen van een aanbod van zowel wo- als hbo-opleidingen. Eigen onderzoeksfaciliteiten werden vooralsnog niet toegekend, omdat de vorm van het hoger onderwijs ( ) zich niet goed leent voor uitgebreide activiteiten van research (Open Universiteit in Nederland, 1977). Samenwerking bij de cursusontwikkeling Nieuw in die tijd was dat de Open Universiteit uitging van cursussen met een thema- en probleemgerichte benadering en niet zozeer van studierichtingen. Deze cursussen en opleidingen werden ontworpen door programmeringswerkgroepen van deskundigen van Nederlandse en Vlaamse universiteiten en (in mindere mate) van hogescholen. Daaraan lag zowel een praktisch argument ten grondslag de beperkte eigen staf als het strategische argument om het reguliere hoger onder wijs medeverantwoordelijkheid te laten dragen. De feitelijke ontwikkeling van cursussen werd in veel gevallen in zijn geheel overgelaten aan wetenschappelijk personeel van de instellingen die betrokken waren bij de programmering van de leerstofgebieden van de Open Universiteit. Samenwerking bij de onderwijsexploitatie Ook bij de exploitatie van haar onderwijs zocht de instelling samenwerking met universiteiten en hogescholen in Nederland en Vlaanderen. Waar mogelijk (en dienstig) werden de studiecentra van de Open Universiteit gevestigd aan universiteiten en hogescholen. Voor de begeleiding van de studenten werd in de studiecentra zo veel mogelijk gebruik gemaakt van universitaire docenten van reguliere instellingen. Datzelfde gold voor de practica in de leerstofgebieden natuurwetenschappen en technische wetenschappen, waarvoor de faciliteiten werden ingehuurd bij andere instellingen. In Vlaanderen werden door de zes universiteiten zelf studiecentra voor studenten van de Open Universiteit ingericht, die bemenst werden door Vlaamse universitaire staf. 262 Open Universiteit Nederland

4 Gebruik van onderwijsmaterialen door andere instellingen Het was de bedoeling van de wetgever om het studiemateriaal van de Open Universiteit, waarin aanzienlijk geïnvesteerd werd, zoveel mogelijk te laten gebruiken door andere instellingen voor hoger onderwijs. Het vernieuwend onderwijskundig en didactisch concept zou een stimulans moeten zijn voor de reguliere instellingen van hoger onderwijs om de kwaliteit van hun onderwijs te verbeteren. Direct na het tot stand komen van de eerste cursussen werd het studiemateriaal van de Open Universiteit enthousiast gebruikt door docenten van universiteiten en hogescholen. Aanvankelijk gebeurde dit illegaal, vaak gekopieerd in syllabi, later werd het aangekocht via de afdeling COLLO (Collectief Onderwijs), tegen gereduceerd tarief. Er werden vaste contacten opgebouwd met instellingen die het studiemateriaal structureel inzetten in hun opleidingen, of die samen met de Open Universiteit opleidingen verzorgden op basis van de cursussen. Samen met hogescholen en enkele particuliere onderwijsinstituten werden vanaf het begin van de jaren negentig scholingsprogramma s en doorstroomprogramma s ontwikkeld op basis van cursussen van de Open Universiteit. De omzet van Collectief Onderwijs en scholingsprogramma s groeide van bijna 4 miljoen gulden in 1998 naar ruim 8 miljoen gulden in 2000 (Evaluatie van de innovatietaak van de Open Universiteit, 2002). Gebruik multimedia De Open Universiteit was sinds midden jaren tachtig voorloper op het gebied van de inzet van multimedia voor simulaties van practica. Met behulp van de interactieve beeldplaat konden studenten praktische vaardigheden oefenen, vooral in de opleidingen natuurwetenschappen, technische wetenschappen, rechten en psycho logie. Na aanvankelijke scepsis werd een aantal van deze programma s gebruikt door docenten van reguliere universiteiten, toen de programma s beschikbaar kwamen voor de pc. Schermafdruk van de website van de Open Universiteit in Vlaanderen Een leven lang eigenwijs studeren 263

5 Samenwerking met Vlaanderen Het lag van meet af aan in de bedoeling van de Nederlandse overheid om een open universiteit op te richten voor het hele Nederlandse taalgebied. Hierover werd in de voorbereidingsfase gesproken met de Belgische overheid, zowel op nationaal niveau als op Vlaams federaal niveau. De oprichting van één Nederlandstalige open universiteit bleek geen haalbare kaart. Vanaf de voorbereiding door de Stichting Voorbereiding Open Universiteit in 1982 werden in de jaren daarna telkens samenwerkingsovereenkomsten gesloten met de Vlaamse overheid en met de Vlaamse universiteiten om het onderwijs van de Open Universiteit toegankelijk te maken voor Vlaamse studenten. Onderdeel hiervan was bijvoorbeeld de inrichting van studiecentra van de Open Universiteit aan alle Vlaamse universiteiten. Ook werd aan Vlaamse zijde de Stichting Open Hoger Onderwijs (STOHO) opgericht (en gesubsidieerd) als coördinatie- en ontwikkelingscentrum voor open hoger onderwijs in Vlaanderen. De periode : samenwerking in consortia Ontwikkelingen in Nederland en Vlaanderen op het gebied van onderwijsinnovatie In deden zich in Nederland twee ontwikkelingen voor die van invloed zijn geweest op de samenwerking van de Open Universiteit met andere instellin gen voor hoger onderwijs. In 1996 stelde de minister van onderwijs een fonds in voor universiteiten en hogescholen, dat in totaal 500 miljoen gulden bevatte, het Kwaliteit en Studeerbaarheid Fonds (K&S). Universiteiten en hogescholen konden voorstellen indienen, gericht op verbetering van studeerbaarheid en verhoging van kwaliteit van het onderwijs. Daarnaast kwam in het overheidsbeleid (opnieuw) een nadruk te liggen op het belang van informatieen communicatietechnologie (ict) voor de innovatie van het hoger onderwijs. Internet en het world wide web, ict-verschijnselen die niet meer zijn weg te denken, stonden in die tijd nog in de kinderschoenen. De Open Universiteit was in Nederland voorloper en begon in 1997 met de invoering van inter- en intranetten (Infonet, Huisnet, Studienet en Opennet). Ook voor Vlaanderen kunnen we twee ontwikkelingen noemen die van invloed zijn geweest op samenwerking. In 1997 werd het samenwerkingsverband voor hoger afstandsonderwijs in Vlaanderen drastisch gereduceerd en werd afgestapt van een centrale aanpak van open hoger onderwijs. Voortaan mocht afstandsonderwijs wettelijk door alle universiteiten en hogescholen worden georganiseerd, maar wel zonder bijkomende financiering. De tweede ontwikkeling was dat in 1997 door het Vlaamse onderwijsdepartement een fonds werd opgericht ter stimulering van de innovatie van het hoger onderwijs, met een jaarlijks budget van 20 tot 50 miljoen Belgische frank, ofwel 1 tot 3 miljoen gulden. Vooral het gebruik van ict in het onderwijs werd hierdoor aangemoedigd. 264 Open Universiteit Nederland

6 Het Consortium Innovatie Hoger Onderwijs In het licht van deze ontwikkelingen nam de Open Universiteit Nederland in 1996 het initiatief tot oprichting van het Consortium voor Innovatie van Hoger Onderwijs (CIHO). Directe aanleiding was de heroriëntatie op de kerntaken van de Open Universiteit, die in 1997 zijn beslag kreeg in een wetswijziging en de opstelling van het Instellingsplan Heroriëntatie op de kerntaken betekende onder meer een versterkt accent op een taak die al in de wet stond, naast de onderwijstaak: het leveren van een bijdrage aan de innovatie van het hoger onderwijs in Nederland. De besluitvorming van de minister over de heroriëntatie hield onder meer in dat een deel van het budget van de Open Universiteit aan de innovatietaak zou worden besteed, groeiend van 5 miljoen gulden in 1998 tot 15 miljoen gulden in In het instellingsplan werden twee innovatie doelen opgenomen: de ontwikkeling van competentiegericht onderwijs en de ontwikkeling van een elektronische leeromgeving. De oprichting van het consortium was een belangrijk, maar niet het enige initiatief om de innovatiedoelstelling bij de Open Universiteit te halen. Het consortium bestond uit dertien instellingen voor hoger onderwijs, universiteiten en hogescholen uit Nederland en Vlaanderen. Al deze instellingen hadden belangstelling voor de kansen en mogelijkheden van ict voor het onderwijs, dat wil zeggen, ze hadden behoefte aan expertiseoverdracht en samenwerking gericht op het gebruik en de bruikbaarheid van ict. Taak van het CIHO was gezamenlijk onderwijsmateriaal te ontwikkelen, dat ook voor andere partijen buiten het consortium geschikt zou zijn. Bovendien moest het consortium werken aan de ontwikkeling van nieuwe onderwijswerkvormen en de opbouw van onderwijskundige expertise. Van de deelnemende instellingen werd een herkenbare en substantiële inbreng in het consortium verwacht. De samenwerking in het consortium heeft geresulteerd in 26 projecten. In 1999 constateerde de minister in het Hoger Onderwijs en Onderzoeksplan 2000 dat er een herbezinning nodig was op de taak en toekomst van de Open Universiteit. Door deze ontwikkeling nam de Open Universiteit vanaf 2000 geen nieuwe CIHO-projecten meer in uitvoering. Er werd besloten om het oorspronkelijke CIHO voort te zetten als expertisenetwerk voor de Open Universiteit en de Vlaamse instellingen. De Digitale Universiteit In het voorjaar van 2000 werd gezocht naar een nieuwe vorm voor de innovatietaak van de Open Universiteit en die werd gevonden in het oprichten van een consortium gericht op onderwijsinnovatie. Het was de bedoeling dat de Open Universiteit een grote rol zou spelen in het consortium, dat werd opgericht als de Digitale Universiteit. Naast de Open Universiteit namen nog drie universiteiten en zes hogescholen deel aan dit consortium dat zich als doel stelde een toonaan gevend centrum in Nederland te zijn voor het ontwikkelen en exploiteren van hoger onderwijs in een elektronische leeromgeving en voor het implementeren van innovaties rondom het hoger onderwijs (van Geloven en Fest, 2007). Een leven lang eigenwijs studeren 265

7 De Open Universiteit heeft een belangrijke rol gespeeld in de Digitale Universiteit. Voor dertig projecten in de DU-periode is zij de penvoerder geweest en daarnaast werd nog eens in dertig andere projecten geparticipeerd. De Digitale Universiteit was vooral succesvol als netwerkorganisatie. Het belangrijkste effect van DU lag in het delen en uitwisselen van kennis. Door de intensieve samenwerking is een netwerk ontstaan dat als gemeenschappelijke noemer had: het bevorderen van ict in het onderwijs door innoveren en investeren. Mensen op de werkvloer uit de verschillende instellingen leerden elkaar kennen en daardoor is het, ook nu nog, na de opheffing van de DU in 2006, voor alle instellingen - en dus ook voor de Open Universiteit - gemakkelijker geworden om met partners te overleggen en samen te werken. De periode 2005 tot heden: open samenwerking en open content De Open Universiteit Nederland als dé universiteit voor leven-lang-leren In 2005 stond de Open Universiteit Nederland voor een grote uitdaging. De finan - cieel zorgelijke situatie vroeg om vernieuwing van haar profiel, zodat de Open Universiteit extern weer zou aanspreken. De inkomsten waren gedaald, deels vanwege de algemene economisch teruggang vanaf 2001, maar ook omdat er onvoldoende vernieuwing van producten en diensten had plaatsgevonden. Het nieuwe profiel moest de Open Universiteit weer in een positie brengen waarin zij weer kon groeien naar nieuwe stabiliteit en naar blijvende continuïteit als zelfstandige universitaire instelling. Het nieuwe profiel werd gevonden in de Open Universiteit Nederland als dé universiteit voor leven-lang-leren. De instelling zou nieuwe en andere producten en diensten gaan ontwikkelen om te voorzien in onderwijsbehoeften die voortkomen uit de maatschappelijke noodzaak van en vraag naar leven-lang-leren. De bachelor- en masteropleidingen dienden hiervoor als basis. Deze weg bood de Open Universiteit een terugkeer naar een van de oorspronkelijke doelstellingen - afstandonderwijs voor grote aantallen afnemers - én de omslag naar inkomstengroei. Voor de realisatie van de nieuwe strategie waren samenwerkingsverbanden van groot belang. Een van de eerste allianties was het Nationaal Initiatief Lang Leve Leren!, waarin werd samengewerkt met Teleac/NOT, Kennisnet en Surf. Er werd een brede Raad van Advies ingesteld onder leiding van toenmalig SER-voorzitter Herman Wijffels. Daarin hadden ook de voorzitters zitting van de werkgeversorganisaties, de vakcentrales en de onderwijsbrancheorganisaties (Mulder en Janssen, 2005). Vanuit de constatering dat in Nederland de infrastructuur voor de tweede leerweg (voor leven-lang-leren) niet op orde is, werd een pleidooi gehouden voor een nationale, open en flexibele infrastructuur voor leven-lang-leren: een flexibel leeraanbod, aantrekkelijke leermaterialen van hoge kwaliteit (geschikt voor zelf - studie) en uitnodigende leerarrangementen. Bij de ontwikkeling van leermaterialen zouden nieuwe concepten een voorname rol moeten spelen: de lerende niet alleen als consument maar ook als producent van content, en het wereldwijd 266 Open Universiteit Nederland

8 delen van open digitale content. Veel van deze ideeën hebben een plaats gekregen in het Nationaal Actieplan Leven Lang Leren dat in februari 2008 door een brede coalitie van onderwijsorganisaties, sociale partners, gemeenten, RWI en het Nationaal Initiatief Lang Leve Leren! aan het kabinet is aangeboden (RWI, 2008). De Netwerk Open Hogeschool Het is overduidelijk dat de ontwikkeling van een substantiële tweede leerweg op verschillende niveaus in het beroepsonderwijs vraagt om een aanpak waarbij niet kan worden volstaan met een aftreksel van de eerste leerweg. De eigen rationaliteit van volwassenenonderwijs en werkgerelateerd leren vraagt een vernieuwende aanpak. De erkenning van verworven competenties, het gebruik van open en flexibele leermodellen en de inzet van ict (online leren, leergemeenschappen, virtuele stages, en dergelijke) zouden een belangrijke rol moeten spelen, net als de integratie van leeropbrengsten uit de werksituatie, de inhoudelijke inbreng in het onderwijs vanuit de beroepspraktijk en het ontwikkelen van openbare en vrijelijk (digitaal) toegankelijke leerinhouden. Vanuit dit perspectief nam de Open Universiteit in 2007 het initiatief om samen met hogescholen de Netwerk Open Hogeschool (NOH) op te richten. Doel daarvan is te komen tot een landelijk aanbod van nieuwe vormen van deeltijd hoger onderwijs. Deze nieuwe vormen van deeltijd hoger onderwijs zijn vooral nodig om het onderwijs beter te laten aansluiten bij de mogelijkheden van werkende volwassenen en om een wezenlijke bijdrage te leveren aan de behoefte aan meer hoger opgeleiden in Nederland. Met de Netwerk Open Hogeschool wil de Open Universiteit aantrekkelijke en moderne deeltijdopleidingen aanbieden met een hoog studierendement voor een grote groep professionals. Door een nieuw praktijkgericht concept biedt de Netwerk Open Hogeschool perspectief op een substantiële groei van het aantal werkende deeltijdhbo-studenten en op een verbetering van de kwaliteit en het rendement van deze opleidingen. NOH-opleidingen richten zich dus zowel op een belangrijke uitbreiding van de deelname aan hoger onderwijs door volwassenen, als op een geleidelijke structurele verbetering van het opleidingsaanbod (Leijnse, Mulder en Janssen, 2007). Een leven lang eigenwijs studeren 267

9 Open educational resources Een van de onderscheidende kenmerken van de Netwerk Open Hogeschool zal het gebruik van open educational resources (OER) zijn. De Open Universiteit was in Nederland de eerste instelling die zich met OER bezighield. In december 2006 startte zij het OpenER-project. Daarin wordt vrij toegankelijk open leermateriaal via internet beschikbaar gesteld. OpenER biedt flexibele leermogelijkheden, die lerenden in staat stellen om op een laagdrempelige wijze, gratis, kennis te maken met het hoger onderwijs. Zo kunnen zij leerervaringen opdoen die helpen het zelfvertrouwen en de motivatie op te brengen om ook de drempel naar het formele hoger onderwijs over te gaan en zich daarvoor in te schrijven. Op deze wijze is OpenER de appetizer, de verleiding om weer te gaan leren en dit te doen op het niveau van het hoger onderwijs. Open Universiteit Nederland: partner in open innovatie In de afgelopen 25 jaar heeft de Open Universiteit Nederland op verschillende manieren en met wisselend succes samengewerkt met andere instellingen voor hoger onderwijs in Nederland en Vlaanderen, dan weer meer ingegeven door de overheid, dan weer meer door haar eigen beleid. In deze periode is veel veranderd. Steeds meer instellingen hebben hun innovatie en de toepassing van ict zelf structureel aangepakt. Meer dan tot nu toe het geval is geweest, zal de Open Universiteit daarom de samenwerking moeten baseren op andere onderdelen van haar missie, te weten de realisatie van leven-lang-leren. Een van de grootste opgaven voor het hoger onderwijs in Nederland in de komen de periode is namelijk om aanzienlijk meer mensen op te leiden en daarbij tegelijkertijd het kwaliteitsniveau systematisch te verhogen (Leijnse, 2004). De instroom vanuit havo en vwo zit bijna tegen het maximaal haalbare aan. De groei van bachelorstudenten zal moeten komen uit werkenden die op latere leeftijd nog een hoger diploma willen. Leven-lang-leren zal om deze reden een minstens zo belangrijke voedingsbodem voor het hoger onderwijs (moeten) worden als het onderwijs aan jongeren. Een tweede reden waarom leven-langleren belangrijker wordt, is dat snelle veranderingen in de beroepen zullen vragen om regelmatige her- en bijscholing. Deze twee ontwikkelingen vragen om een veel grotere dynamiek en flexibiliteit in de ontwikkeling, opbouw en uitvoering van opleidingen. Juist in deze specifieke innovatie van het hoger onderwijs kan de Open Universiteit Nederland vanwege haar opgebouwde ervaring, kennis en ontwikkelde onderwijstechnologie voor hogeronderwijsinstellingen in Nederland en Vlaanderen een belangrijke partner zijn. 268 Open Universiteit Nederland

10 Referenties Leijnse, F. (2004). Hoger Onderwijs voor Velen? Rede bij opening hogeschooljaar. Enschede: Saxion Hogescholen. Leijnse, F., Mulder, F., & Janssen, B. (2007). De Netwerk Open Hogeschool, een stapsgewijze innovatie en schaalsprong in het hbo. Heerlen: Open Universiteit Nederland. Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen. (1977). Open Universiteit in Nederland. Handelingen, II, Bijlagen , nr. 2, 15. Den Haag. Mulder, F., & Janssen, B. (2005). Nationaal Initiatief Lang Leve Leren!. Heerlen: Open Universiteit Nederland. RWI (2008) i.s.m. Nationaal Initiatief Lang Leve Leren! Een open en flexibele infrastructuur voor Leven Lang Leren. Den Haag. Van Geloven, M., & Fest, P. (2007). Digitale Universiteit Zes jaar samenwerken aan vernieuwing van het hoger onderwijs. Utrecht: Digitale Universiteit. Evaluatie van de innovatietaak van de Open Universiteit Nederland. (2002). Eindrapport. s Gravenhage. Een leven lang eigenwijs studeren 269

Intentieverklaring. inzake onderwijssamenwerking tussen Nederland en Vlaanderen

Intentieverklaring. inzake onderwijssamenwerking tussen Nederland en Vlaanderen Intentieverklaring van de Nederlandse minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, dr. Jet Bussemaker en de Vlaamse minister van Onderwijs en viceministerpresident van de Vlaamse Regering, Hilde Crevits,

Nadere informatie

Deze brochure schetst de onderwijsvisie van onze universiteit op hoofdlijnen. De doelen die horen bij die visie kunnen we alleen samen bereiken.

Deze brochure schetst de onderwijsvisie van onze universiteit op hoofdlijnen. De doelen die horen bij die visie kunnen we alleen samen bereiken. ONDERWIJSVISIE OP HO OFDLIJNEN Geachte collega s, 1 Deze brochure schetst de onderwijsvisie van onze universiteit op hoofdlijnen. De doelen die horen bij die visie kunnen we alleen samen bereiken. We

Nadere informatie

Voorbereidingscursussen

Voorbereidingscursussen Voorbereidingscursussen Biologie Natuurkunde Scheikunde Wiskunde Studeren aan de Open Universiteit voorbereidings cursussen Het systeem van eindexamenprofielen in het voortgezet onderwijs brengt met zich

Nadere informatie

Leren in en met sociale netwerken Open Universiteit

Leren in en met sociale netwerken Open Universiteit Leren in en met sociale netwerken Open Universiteit 14 oktober 2011 Cees Brouwer Agenda 1 Missie Open Universiteit en leernetwerken 2 Levenscyclus en perspectief 3 Eigen ervaring 1: kennis intensieve organisatie

Nadere informatie

STRATEGISCHE AGENDA DE WAARDE(N) VAN WETEN EN OPEN ONDERWIJS

STRATEGISCHE AGENDA DE WAARDE(N) VAN WETEN EN OPEN ONDERWIJS STRATEGISCHE AGENDA DE WAARDE(N) VAN WETEN EN OPEN ONDERWIJS Netwerk SIG Open Education 9 oktober 2015 1 SPEERPUNTEN 1. Kleinschalige leergemeenschappen 2. Rijke leeromgeving 3. Kwalitatief goede en inspirerende

Nadere informatie

Toll-net: samenwerken aan e-leren en gecombineerd leren voor volwassenen

Toll-net: samenwerken aan e-leren en gecombineerd leren voor volwassenen AFSTANDSLEREN EN ICT GECOMBINEERD ONDERWIJS 4 1 Toll-net: samenwerken aan e-leren en gecombineerd leren voor volwassenen Steven De Pauw Coördinator Toll-net Steven Verjans Universitair docent Open Universiteit

Nadere informatie

profiel Open Universiteit Voorzitter en leden raad van toezicht

profiel Open Universiteit Voorzitter en leden raad van toezicht profiel Open Universiteit Voorzitter en leden raad van toezicht Open Universiteit Voorzitter en leden raad van toezicht Organisatie De Open Universiteit (OU), opgericht in 1984, is de jongste universiteit

Nadere informatie

Meer dan een kwart miljoen studenten Kathleen Schlusmans (met dank aan Astrid Kokkelkorn)

Meer dan een kwart miljoen studenten Kathleen Schlusmans (met dank aan Astrid Kokkelkorn) Amsterdam 11 Meer dan een kwart miljoen Kathleen Schlusmans (met dank aan Astrid Kokkelkorn) Meer dan een kwart miljoen mensen heeft de Open Universiteit Nederland al als student mogen verwelkomen. Samen

Nadere informatie

Een Persoonlijke & Flexibele Leer en Werkomgeving voor Hogeschool Leiden

Een Persoonlijke & Flexibele Leer en Werkomgeving voor Hogeschool Leiden Een Persoonlijke & Flexibele Leer en Werkomgeving voor Hogeschool Leiden Nico Juist, IM, B&S, Hogeschool Leiden voor Challengeday, project FPLO, SURFnet, 7 maart 2017 Hogeschool Leiden 12000 studenten

Nadere informatie

Premaster Managementwetenschappen

Premaster Managementwetenschappen Premaster Managementwetenschappen Studeren om hogerop te komen Zelfstandig naar een masteropleiding toe werken, maar toch ook weer niet alleen. Studeren in modulen, op momenten dat het je zelf uitkomt,

Nadere informatie

Studeren in het hoger onderwijs in Vlaanderen

Studeren in het hoger onderwijs in Vlaanderen Studeren in het hoger onderwijs in Vlaanderen Hoger Beroepsonderwijs Hoger Beroepsonderwijs (HBO5): Na secundair onderwijs of via toelatingsexamen 3 jaar overdag of s avonds les volgen Les volgen in een

Nadere informatie

Brussel, 6 november 2013 (OR. en) RAAD VAN DE EUROPESE UNIE 15591/13 EDUC 414 AUDIO 106 TELECOM 279 PI 147 RECH 494

Brussel, 6 november 2013 (OR. en) RAAD VAN DE EUROPESE UNIE 15591/13 EDUC 414 AUDIO 106 TELECOM 279 PI 147 RECH 494 RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 6 november 2013 (OR. en) 15591/13 NOTA van: aan: het secretariaat-generaal van de Raad EDUC 414 AUDIO 106 TELECOM 279 PI 147 RECH 494 Permanent Representatives Committee

Nadere informatie

Reflectiegesprek: toekomstbeelden

Reflectiegesprek: toekomstbeelden 1 Reflectiegesprek: toekomstbeelden 1. Mastercampussen: nog sterkere excellente partnerschappen in gezamenlijke opleidingscentra (VDAB West-Vlaanderen) 2. Leertijd+: duaal leren van de toekomst (Syntra

Nadere informatie

Dutch Interview Protocols Vraagstellingen voor interviews

Dutch Interview Protocols Vraagstellingen voor interviews Dutch Interview Protocols Vraagstellingen voor interviews PLATO - Centre for Research and Development in Education and Lifelong Learning Leiden University Content Vraagstellingen voor case studies m.b.t.

Nadere informatie

Onderwijsconcept Albeda Zet De Toon!

Onderwijsconcept Albeda Zet De Toon! Onderwijsconcept Onderwijsconcept Albeda Zet De Toon! Voorwoord Albeda heeft een mooie en grote maatschappelijke opdracht. We willen een TOP-school zijn voor studenten en bedrijven in de stad Rotterdam

Nadere informatie

ICT en de onderwijsorganisatie. Michiel van Geloven juni 2002

ICT en de onderwijsorganisatie. Michiel van Geloven juni 2002 ICT en de onderwijsorganisatie Michiel van Geloven juni 2002 Introductie de plaats van ICT&O in het huidige hoger onderwijs (facultair) beleid het E -onderwijsconcept implementatie financiën ICT in het

Nadere informatie

ZER Informatica. Programma-evaluatie. Resultaten programma-evaluatie. 5 enquêtes:

ZER Informatica. Programma-evaluatie. Resultaten programma-evaluatie. 5 enquêtes: ZER Informatica Resultaten programma-evaluatie Programma-evaluatie 5 enquêtes: - Overgang secundair onderwijs universiteit - Studenten die niet aan examens deelnamen / met hun opleiding stopten - Evaluatie

Nadere informatie

HBO Bedrijfskunde Bachelor of Business Administration (BBA)

HBO Bedrijfskunde Bachelor of Business Administration (BBA) HBO Bedrijfskunde Bachelor of Business Administration (BBA) HBO Bedrijfskunde Academie Mercuur en AdviCo verzorgen in samenwerking met Hogeschool SDO de opleiding HBO Bachelor Bedrijfskunde. Het programma

Nadere informatie

Opleidingsprogramma DoenDenken

Opleidingsprogramma DoenDenken 15-10-2015 Opleidingsprogramma DoenDenken Inleiding Het opleidingsprogramma DoenDenken is gericht op medewerkers die leren en innoveren in hun organisatie belangrijk vinden en zich daar zelf actief voor

Nadere informatie

Aandacht voor jouw ambitie!

Aandacht voor jouw ambitie! Aandacht voor jouw ambitie! ROC Rivor is hét opleidingscentrum van regio Rivierenland. Wij bieden een breed scala aan opleidingen, cursussen en trainingen voor jongeren en volwassenen. Toch zijn we een

Nadere informatie

Het onderwijsaanbod: van de cursus als bouwsteen naar leven-lang-leren

Het onderwijsaanbod: van de cursus als bouwsteen naar leven-lang-leren Nijmegen 4 Het onderwijsaanbod: van de cursus als bouwsteen naar leven-lang-leren Herman van den Bosch en Peter Varwijk De Open Universiteit Nederland is in 1984 gestart als een instelling voor hoger afstandsonderwijs

Nadere informatie

Hoe kan Hogeschool Utrecht social media inzetten om een duurzame relatie op te bouwen met haar (oud) studenten?

Hoe kan Hogeschool Utrecht social media inzetten om een duurzame relatie op te bouwen met haar (oud) studenten? Hoe kan Hogeschool Utrecht social media inzetten om een duurzame relatie op te bouwen met haar (oud) studenten? Deadline: 27 juni 2010 Prijzengeld: 5000,- Battle Type: (Zie voor meer informatie over de

Nadere informatie

Samen, duurzaam doen!

Samen, duurzaam doen! Samen, duurzaam doen! Een online platform voor duurzaamheid in de Kromme Rijn en Utrechtse Heuvelrug Transitie: We leven niet in een tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Jan

Nadere informatie

Ondernemend onderwijs voor een groene toekomst. Groen is overal en voor iedereen

Ondernemend onderwijs voor een groene toekomst. Groen is overal en voor iedereen Ondernemend onderwijs voor een groene toekomst Groen is overal en voor iedereen AOC s geven een breed scala aan opleidingen op het gebied van voedsel, natuur en leefomgeving. Zij verzorgen vmbo, mbo en

Nadere informatie

Gedifferentieerde leertrajecten

Gedifferentieerde leertrajecten Studiedag: Het volwassenenonderwijs en levenslang leren: een krachtige synergie VERSLAG WORKSHOP PCA / 4 februari 2015 Gedifferentieerde leertrajecten Dit verslag is een beknopte weergave van de gevoerde

Nadere informatie

VISIE OP ONDERWIJS. Associate degrees voltijd

VISIE OP ONDERWIJS. Associate degrees voltijd VISIE OP ONDERWIJS Associate degrees voltijd Voor u ligt de Visie op Onderwijs voor de Associate degree-opleidingen. Deze visie is tot stand gekomen met de partners in het mbo en het hbo in de regio. In

Nadere informatie

Bijlage 2. Human Capital Agenda s

Bijlage 2. Human Capital Agenda s Bijlage 2 Capital s De topsectoren gaan een human (onderwijs en scholing) voor de langere termijn opstellen en zullen onderwijsinstellingen hierbij betrekken. De s bevatten o.a. een analyse van de behoefte

Nadere informatie

WINDESHEIM IN ZWOLLE: UNIEKE MASTER VOOR HET BEROEPS- ONDERWIJS. Inspirators voor de toekomst

WINDESHEIM IN ZWOLLE: UNIEKE MASTER VOOR HET BEROEPS- ONDERWIJS. Inspirators voor de toekomst WINDESHEIM IN ZWOLLE: UNIEKE MASTER VOOR HET BEROEPS- ONDERWIJS 90 Tweedegraads docenten en hbo-bachelors met een pedagogisch-didactisch getuigschrift die lesgeven in een beroepsgericht vak, kunnen bij

Nadere informatie

Investeren in kwaliteit Kansrijk op arbeidsmarkt. Onderzoek met impact. Hbo als emancipatiemotor. Hbo in vogelvlucht. #hbocijfers

Investeren in kwaliteit Kansrijk op arbeidsmarkt. Onderzoek met impact. Hbo als emancipatiemotor. Hbo in vogelvlucht. #hbocijfers Investeren in kwaliteit Kansrijk op arbeidsmarkt Hbo als emancipatiemotor Onderzoek met impact Hbo in vogelvlucht #hbocijfers Februari 2018 Hbo als emancipatiemotor 453.354 Ingeschreven studenten in studiejaar

Nadere informatie

Algemeen vormend onderwijs, beroepsonderwijs en scholing in Nederland

Algemeen vormend onderwijs, beroepsonderwijs en scholing in Nederland Algemeen vormend onderwijs, beroepsonderwijs en scholing in Nederland 2e fase wetenschappelijk onderwijs post hoger beroepsonderwijs beroepsgerichte volwasseneneducatie OU wetenschappelijk onderwijs hoger

Nadere informatie

Innovatief beroepsonderwijs in de regio: bindmiddel en broedplaats

Innovatief beroepsonderwijs in de regio: bindmiddel en broedplaats Innovatief beroepsonderwijs in de regio: bindmiddel en broedplaats Studiedag De toekomst van het platteland Nijmegen, 21 november 2018 Loek FM Nieuwenhuis Lectoraat beroepspedagogiek Lectoraat Beroepspedagogiek

Nadere informatie

MASTER OF EDUCATIONAL MANAGEMENT (MEM)

MASTER OF EDUCATIONAL MANAGEMENT (MEM) MASTER OF EDUCATIONAL MANAGEMENT (MEM) VERDIEP JE IN SPECIFIEKE LEIDERSCHAPSTHEMA S De Master of Educational Management is een NVAO-geaccrediteerde masteropleiding voor ervaren schoolleiders (PO, VO, MBO

Nadere informatie

Bachelor of Business Administration (MER opleiding)

Bachelor of Business Administration (MER opleiding) Bachelor of Business Administration (MER opleiding) voor decentrale overheden Het Onderwijs De Bachelor of Business Administration voor decentrale overheden (Management, Economie & Recht, MER) wordt aangeboden

Nadere informatie

Beleidslunch ICT integratie 28/1/2014

Beleidslunch ICT integratie 28/1/2014 Beleidslunch ICT integratie 28/1/2014 1 Agenda Strategische prioriteiten Ontwikkelingen / tendensen in de samenleving Consequenties voor organisatie van het onderwijs voor ICT / ondersteuning andere Andere

Nadere informatie

Verkiezingsprogramma 2012-2013

Verkiezingsprogramma 2012-2013 Verkiezingsprogramma 2012-2013 UVASOCIAAL 5 mei 2012 UVASOCIAAL streeft naar keuzevrijheid, kwaliteit, gelijkheid en betrokkenheid, de belangrijkste voorwaarden voor een goede universiteit! Inleiding UVASOCIAAL

Nadere informatie

De IUR mag beschouwd worden als een onderwijsinstelling die opleidingen biedt waarbij de islam

De IUR mag beschouwd worden als een onderwijsinstelling die opleidingen biedt waarbij de islam EEN BEKNOPTE BELEIDSPLAN De Islamic University of Applied Sciences Rotterdam (IUR) opgericht in 1997 is een Nederlandse onderwijsinstelling op islamitische grondslag. Met de twee hbogeoriënteerde opleidingen

Nadere informatie

Terugkoppeling van de workshops. Chris De Nijs (VRT)

Terugkoppeling van de workshops. Chris De Nijs (VRT) Terugkoppeling van de workshops Chris De Nijs (VRT) Vaardig genoeg voor de 21 ste eeuw? Samen aan de slag met de Vlaamse PIAAC resultaten Brussel - 20 maart 2014 Workshop 1: Basisvaardigheden voor de arbeidsmarkt

Nadere informatie

DAS Lectorenbijeenkomst 13 november Annemarie Knottnerus Platform Bèta Techniek

DAS Lectorenbijeenkomst 13 november Annemarie Knottnerus Platform Bèta Techniek DAS Lectorenbijeenkomst 13 november 2014 Annemarie Knottnerus Platform Bèta Techniek Dynamiek Onderweg Publiek Private Samenwerking in het beroepsonderwijs Centres of expertise Centra voor innovatief vakmanschap

Nadere informatie

Profiel. Opleidingsmanager HBO-Rechten. 10 mei Opdrachtgever Hogeschool van Amsterdam Faculteit Maatschappij en Recht

Profiel. Opleidingsmanager HBO-Rechten. 10 mei Opdrachtgever Hogeschool van Amsterdam Faculteit Maatschappij en Recht Profiel Opleidingsmanager HBO-Rechten 10 mei 2017 Opdrachtgever Hogeschool van Amsterdam Faculteit Maatschappij en Recht Voor meer informatie over de functie Jeannette van der Vorm, adviseur Leeuwendaal

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 31 288 Hoger Onderwijs-, Onderzoek- en Wetenschapsbeleid Nr. 251 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter

Nadere informatie

B&W besluit Publicatie

B&W besluit Publicatie B&W besluit Publicatie Onderwerp Samenwerkingsovereenkomst met opleiding Sport & Bewegen van Hogeschool Inholland Collegebesluit Besluitpunten college 1. Het college stelt de samenwerkingsovereenkomst

Nadere informatie

Professionele Masters. Uitgangspunten verdere uitbouw aanbod professionele masters

Professionele Masters. Uitgangspunten verdere uitbouw aanbod professionele masters Professionele Masters Uitgangspunten verdere uitbouw aanbod professionele masters Professionele Masters Uitgangspunten verdere uitbouw aanbod professionele masters Inhoud 5 Voorwoord 7 Inleiding 8 Professionele

Nadere informatie

GERONTOLOOG WORDEN MASTER OF SCIENCE

GERONTOLOOG WORDEN MASTER OF SCIENCE GERONTOLOOG WORDEN MASTER OF SCIENCE Behaal een academisch diploma. Ontwikkel uw loopbaan als gerontoloog U bent nu net afgestudeerde bachelor of enige tijd werkzaam als zorgverstrekker in een ziekenhuis,

Nadere informatie

Welkom in TECHNUM! KwaliteitsKring Zeeland 14-02-08

Welkom in TECHNUM! KwaliteitsKring Zeeland 14-02-08 Welkom in TECHNUM! KwaliteitsKring Zeeland 14-02-08 TECHNUM in vogelvlucht Wat is Technum Welke participanten Waarom noodzakelijk Waar we voor staan Wat onze ambities zijn TECHNUM Zelfstandige onderwijsvoorziening

Nadere informatie

Hoorzitting Commissie Onderwijs Conceptnota lerarenopleiding

Hoorzitting Commissie Onderwijs Conceptnota lerarenopleiding Hoorzitting Commissie Onderwijs Conceptnota lerarenopleiding Lerarenopleidingen versterken Visie hogescholen bij de conceptnota Johan Veeckman, voorzitter VLHORA 1 Algemene aandachtspunten Nood aan promotie

Nadere informatie

STRATEGISCH PLAN 20152020. Excellent onderwijs voor een innovatieve regio

STRATEGISCH PLAN 20152020. Excellent onderwijs voor een innovatieve regio STRATEGISCH PLAN 20152020 Excellent onderwijs voor een innovatieve regio introductie Met meer dan 10.000 studenten en ruim 800 medewerkers zijn we het grootste opleidingencentrum voor beroepsonderwijs

Nadere informatie

werk maken van een groene economie

werk maken van een groene economie Groen onderwijs 2013 2011 VMBO groen 34.472 MBO 30.060 8.891 WO 6.456 onderwijsgroep CONTACT Wilt u meer weten over het groene onderwijs? Neem dan contact op met de Groene Kennis Coöperatie, het innovatieplatform

Nadere informatie

Piter Jelles Strategisch Perspectief

Piter Jelles Strategisch Perspectief Piter Jelles Strategisch Perspectief Strategisch Perspectief Inhoudsopgave Vooraf 05 Piter Jelles Onze missie 07 Onze ambities 07 Kernthema s Verbinden 09 Verbeteren 15 Vernieuwen 19 Ten slotte 23 02 03

Nadere informatie

Hbo tweedegraadslerarenopleiding

Hbo tweedegraadslerarenopleiding Hbo tweedegraadslerarenopleiding Verkort traject www.saxionnext.nl Inhoudsopgave Inleiding 3 Een bijzondere opleiding 4 Opbouw 5 Toelating en inschrijving 7 Beste student, Je hebt een afgeronde hbo- of

Nadere informatie

in het mbo Werken aan uitstroom - instroom

in het mbo Werken aan uitstroom - instroom ONTWIKKELINGEN CULTUUREDUCATIE IN HET MBO ONDERWIJSVERNIEUWING Onderwijsvernieuwing in het mbo Onderwijs 2032, nieuwe speerpunten voor het kunstvakonderwijs én binnen het mbo een eigen verklaring over

Nadere informatie

Adriaan Visser, assitant lector

Adriaan Visser, assitant lector Adriaan Visser, assitant lector Kenniscentrum Zorginnovatie, Lectoraat transities in zorg, Hogeschool Rotterdam a.p.visser@hr.nl en adriaan.visser@planet.nl Daarover is onderzoek gedaan! Betreft m.n.

Nadere informatie

Een exploratieve studie naar de relatie tussen geïntegreerd STEM-onderwijs en STEM-vaardigheden op secundair niveau

Een exploratieve studie naar de relatie tussen geïntegreerd STEM-onderwijs en STEM-vaardigheden op secundair niveau Een exploratieve studie naar de relatie tussen geïntegreerd STEM-onderwijs en STEM-vaardigheden op secundair niveau dr. H. Knipprath ing. J. De Meester STEM Science Engineering Technology Mathematics 2

Nadere informatie

Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs

Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs 2 december 2008 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Beoordelingskader 4 pagina 2 1 Inleiding Dit beoordelingskader bevat een aantal facetten

Nadere informatie

Een Vlaams platform voor digitale innovatie in het hoger onderwijs. Zin of onzin? Debatavond 20 april 2016

Een Vlaams platform voor digitale innovatie in het hoger onderwijs. Zin of onzin? Debatavond 20 april 2016 Een Vlaams platform voor digitale innovatie in het hoger onderwijs. Zin of onzin? Debatavond 20 april 2016 1 Voorgeschiedenis: KVAB-Standpunten http://www.kvab.be/standpunten.aspx Standpunt 33: Denkers

Nadere informatie

Even voorstellen. Studenten aantallen

Even voorstellen. Studenten aantallen DEEL 1 NUMMER 2 NIEUWSBRIEF Medische Hulpverlening Nr 1. September 2012 Even voorstellen De HBO opleiding Medische Hulpverlening (ook wel BMH) is volop in beweging en dat maakt dat er regelmatig iets nieuws

Nadere informatie

-2- Opleiding, opleidingen en onderwijs aan de universiteiten

-2- Opleiding, opleidingen en onderwijs aan de universiteiten Verklaring van Münster omtrent de onderlinge relaties op het gebied van hoger onderwijs, wetenschap en onderzoek tussen Nederland, de Vlaamse Gemeenschap van België, het Groothertogdom Luxemburg, Nederland

Nadere informatie

Beste practice bachelor. Delft. Leiden

Beste practice bachelor. Delft. Leiden Beste practice bachelor Delft Leiden Molecular Science & Technology Gezamenlijke BSc Leiden-Delft Peter Hamersma Pieter van Dooren Opleidingsdirecteur Opleidingscoordinator Waarom samen? Bachelor-master

Nadere informatie

Inzet van ervaringskennis van studenten

Inzet van ervaringskennis van studenten Inzet van ervaringskennis van studenten Simona Karbouniaris, docent-onderzoeker, Kenniscentrum Sociale Innovatie, Hogeschool Utrecht. Het Kenniscentrum Sociale Innovatie is een samenwerkingsverband van

Nadere informatie

Vraag nr. 788 van 20 augustus 2013 van JOS DE MEYER

Vraag nr. 788 van 20 augustus 2013 van JOS DE MEYER VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 788 van 20 augustus 2013 van JOS DE MEYER Erasmusprogramma Evaluatie Het Erasmusprogramma

Nadere informatie

Samen, duurzaam doen!

Samen, duurzaam doen! Samen, duurzaam doen! Een E-platform voor duurzaamheid in de Utrechtse Heuvelrug Transitie: We leven niet in een tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Jan Rotmans hoogleraar transitie-management,

Nadere informatie

Samenwerking hogescholen en MKB in de topsectoren ZWAARTEPUNTVORMING PROFILERING SAMENWERKING KWALITEIT DUURZAME VERANKERING

Samenwerking hogescholen en MKB in de topsectoren ZWAARTEPUNTVORMING PROFILERING SAMENWERKING KWALITEIT DUURZAME VERANKERING Samenwerking hogescholen en MKB in de topsectoren ZWAARTEPUNTVORMING PROFILERING SAMENWERKING KWALITEIT DUURZAME VERANKERING 14 december Bedrijfslevenbrief Het kabinet heeft samenleving en bedrijfsleven

Nadere informatie

De Loopbaanuniversiteit

De Loopbaanuniversiteit De Loopbaanuniversiteit Business Development Group September 2010 Business Development Group De Loopbaanrotonde Wilfried Vander Meeren Antoinette Deusings Vitaliteit voor organisatie en individu Producten

Nadere informatie

Havo, hier hbo: loud and clear, over.

Havo, hier hbo: loud and clear, over. Havo, hier hbo: loud and clear, over. Bert Schroën Voorzitter netwerk HTNO 28 september 2016 Overzicht presentatie Op naar toekomstbestendig bètatechniekonderwijs ontwikkelingen binnen hbo bètatechniek

Nadere informatie

ONZE AGENDA OPLEIDEN IN ROTTERDAM VOOR DE WERELD VAN MORGEN STRATEGISCHE AGENDA

ONZE AGENDA OPLEIDEN IN ROTTERDAM VOOR DE WERELD VAN MORGEN STRATEGISCHE AGENDA ONZE AGENDA OPLEIDEN IN ROTTERDAM VOOR DE WERELD VAN MORGEN STRATEGISCHE AGENDA VOORWOORD Hoe leiden we elke student op tot de professional voor de wereld van morgen? Met de blik op 2025 daagt die vraag

Nadere informatie

Over de. Bernard van Leer Foundation

Over de. Bernard van Leer Foundation Over de Bernard van Leer Foundation Wie wij zijn De Bernard van Leer Foundation gelooft dat het realiseren van een sterke start voor alle jonge kinderen niet alleen goed is om te doen vanuit moreel perspectief,

Nadere informatie

Indeling hoger onderwijs

Indeling hoger onderwijs achelor & master Sinds enkele jaren is de structuur van het hoger onderwijs in België afgestemd op die van andere Europese landen. Hierdoor kan je makkelijker switchen tussen hogescholen en universiteiten

Nadere informatie

Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs

Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs 12 november 2012 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Handreiking voor specifieke invulling van de standaarden

Nadere informatie

Succesvolle leerlingen in een kleurrijke omgeving februari 2015

Succesvolle leerlingen in een kleurrijke omgeving februari 2015 - Missie/Visie - Succesvolle leerlingen in een kleurrijke omgeving februari 2015 Op AMS staat de leerling centraal. Dat betekent dat alles wat we doen er op gericht is om iedere leerling zo goed mogelijk

Nadere informatie

Voorwoord. Nienke Meijer College van Bestuur Fontys Hogescholen

Voorwoord. Nienke Meijer College van Bestuur Fontys Hogescholen 3 Voorwoord Goed onderwijs is een belangrijke voorwaarde voor jonge mensen om uiteindelijk een betekenisvolle en passende plek in de maatschappij te krijgen. Voor studenten met een autismespectrumstoornis

Nadere informatie

RESULTATEN VAN DE ENQUETE NAAR MENINGEN VAN VLAAMSE STUDENTEN OVER HET STUDEREN AAN DE OPEN UNIVERSITEIT - SEPTEMBER 2007 -

RESULTATEN VAN DE ENQUETE NAAR MENINGEN VAN VLAAMSE STUDENTEN OVER HET STUDEREN AAN DE OPEN UNIVERSITEIT - SEPTEMBER 2007 - RESULTATEN VAN DE ENQUETE NAAR MENINGEN VAN VLAAMSE STUDENTEN OVER HET STUDEREN AAN DE OPEN UNIVERSITEIT - SEPTEMBER 2007 - Uitgevoerd: september 2007 Onderzoekers: drs. Herman Kiesel, drs. Lic. Rick Coone,

Nadere informatie

Implementatie ELO hoe verleid ik mijn collega s?

Implementatie ELO hoe verleid ik mijn collega s? Implementatie ELO hoe verleid ik mijn collega s? Hans van Gennip 1 Gebruiksmogelijkheden ELO Informatieverstrekking onderwijs Aanbieden leermateriaal / lesstof Aanbieden / gebruik opdrachten zelfstudie

Nadere informatie

Behoefteonderzoek onderwijs voor professionals

Behoefteonderzoek onderwijs voor professionals Behoefteonderzoek onderwijs voor professionals Geachte heer, mevrouw, HBO-instelling Windesheim staat als kennisinstelling midden in de samenleving en volgt ontwikkelingen in het werkveld op de voet. Wij

Nadere informatie

Flexibel en vraaggericht hoger onderwijs voor werkenden

Flexibel en vraaggericht hoger onderwijs voor werkenden Flexibel en vraaggericht hoger onderwijs voor werkenden Informatiebijeenkomst VBZ/Sigra 17 januari 2017 Yvonne Bernardt Ministerie van OCW 1 Opzet presentatie 1) Belang van meer flexibiliteit en vraaggerichtheid

Nadere informatie

Bibliotheek en mbo werken samen aan digitale geletterdheid. Van visie naar praktijk

Bibliotheek en mbo werken samen aan digitale geletterdheid. Van visie naar praktijk Bibliotheek en mbo werken samen aan digitale geletterdheid Van visie naar praktijk Van visie naar praktijk Bibliotheek en mbo werken samen aan digitale geletterdheid De Koninklijke Bibliotheek en Cubiss

Nadere informatie

Instellingsbeleid doelstellingen en profiel

Instellingsbeleid doelstellingen en profiel Instellingsbeleid doelstellingen en profiel 1 Inleiding 2 Beleid 3 Onderwijs 4 Onderzoek 5 Beroepspraktijk en regio 6 Kwaliteit is mensenwerk 7 Operational Excellence 8 Bestuur 9 Raad van Toezicht 10 Financiën

Nadere informatie

Zeeuwse opleiding. Welkom op de voorlichtingsavond certificeringstraject

Zeeuwse opleiding. Welkom op de voorlichtingsavond certificeringstraject Welkom op de voorlichtingsavond certificeringstraject Deze opleiding is een initiatief van RPCZ, Scalda, HZ University of Applied Sciences, Kinderopvang Zeeuws-Vlaanderen, Kibeo, Kinderopvang Walcheren,

Nadere informatie

Innovatief ondernemerschap in recreatie en toerisme

Innovatief ondernemerschap in recreatie en toerisme Innovatief ondernemerschap in recreatie en toerisme Van idee tot realisatie van innovatie 100,- korting bij inschrijving vóór 1 mei Leergang September - December 2010 Locatie: KvK Eindhoven Innovatief

Nadere informatie

q WO q UNIVERSITEIT q HOGESCHOOL INFORMATIEFORMULIER VERDIEPINGSFASE (HBO/WO) Ik heb me in de volgende opleiding verdiept: HBO Naam opleiding: Plaats:

q WO q UNIVERSITEIT q HOGESCHOOL INFORMATIEFORMULIER VERDIEPINGSFASE (HBO/WO) Ik heb me in de volgende opleiding verdiept: HBO Naam opleiding: Plaats: BLAD 1 Ik heb me in de volgende opleiding verdiept: HBO q WO Naam opleiding: Plaats: Naam: q UNIVERSITEIT q HOGESCHOOL Website van de opleiding: Datum: AANMELDING EN PLAATSING Ben je toelaatbaar met je

Nadere informatie

Handleiding Honours Programma Wiskunde

Handleiding Honours Programma Wiskunde Handleiding Honours Programma Wiskunde Deze handleiding beschrijft inhoud en organisatie van het honours programma (HP) van de bacheloropleiding Wiskunde en Wiskunde en Toepassingen aan de Universiteit

Nadere informatie

Raad van Toezicht. Profielschetsen. Lid portefeuille onderwijs. Lid portefeuille bedrijfsvoering

Raad van Toezicht. Profielschetsen. Lid portefeuille onderwijs. Lid portefeuille bedrijfsvoering Raad van Toezicht Profielschetsen Lid portefeuille onderwijs Lid portefeuille bedrijfsvoering Vastgesteld door de Raad van Toezicht Oktober 2018 Algemeen biedt onderwijs voor studenten en professionals

Nadere informatie

I N F O R M A T I E F O L D E R

I N F O R M A T I E F O L D E R met zorg voor de toekomst I N F O R M A T I E F O L D E R 2 Inhoud Inleiding Zorg en Innovatie Centrum Sevagram (ZIC) De cliënten De ZIC medewerkers De studenten op het ZIC Weetjes INFORMATIEFOLDER 3 Inleiding

Nadere informatie

samenvatting 1. Context, opdracht en aanpak

samenvatting 1. Context, opdracht en aanpak samenvatting 1. Context, opdracht en aanpak In de afgelopen jaren zijn steeds meer opleidingen in het Nederlands hoger onderwijs geheel of gedeeltelijk Engelstalig geworden. Deze ontwikkeling is het sterkst

Nadere informatie

1. Leerwerkplekovereenkomst Master Educational Needs (Master EN) Seminarium voor Orthopedagogiek HU

1. Leerwerkplekovereenkomst Master Educational Needs (Master EN) Seminarium voor Orthopedagogiek HU 1. Leerwerkplekovereenkomst Master Educational Needs (Master EN) Seminarium voor Orthopedagogiek HU school Schooltype: PO, SO, VO, VSO, MBO Adres Telefoon werkplekbegeleider E-mail (Werkplekbegeleider)

Nadere informatie

Terugzine. Samen kennis maken. Samenwerking in de groene kolom is uniek. Lezen en laten lezen! Win-win voor onderwijs en bedrijfsleven

Terugzine. Samen kennis maken. Samenwerking in de groene kolom is uniek. Lezen en laten lezen! Win-win voor onderwijs en bedrijfsleven Terugblik Meerjarenafspraak 2006-2010 Terugzine Magazine van de Groene Kennis Coöperatie met succesprojecten van de afgelopen vijf jaar Lezen en laten lezen! Gooi mij niet weg maar geef me door! Of kijk

Nadere informatie

NIDAP biedt hogescholen ondersteuning bij het analyseren van de marktkansen voor de verschillende deeltijd en duale bachelor- en masteropleidingen.

NIDAP biedt hogescholen ondersteuning bij het analyseren van de marktkansen voor de verschillende deeltijd en duale bachelor- en masteropleidingen. Audits NIDAP biedt hogescholen ondersteuning bij het analyseren van de marktkansen voor de verschillende deeltijd en duale bachelor- en masteropleidingen. 2 De NIDAP Audit richt zich op deeltijd/duale

Nadere informatie

Samenwerken aan een toekomstbestendige retailsector

Samenwerken aan een toekomstbestendige retailsector Samenwerken aan een toekomstbestendige retailsector Wie wij zijn Het Retail Innovation Platform helpt de innovatie- en concurrentiekracht van de retailsector te versterken. Samen met retailers en andere

Nadere informatie

Aanvraagformulier nieuwe opleiding. Basisgegevens. Contactpersoon/contactpersonen Postbus GG Amsterdam

Aanvraagformulier nieuwe opleiding. Basisgegevens. Contactpersoon/contactpersonen Postbus GG Amsterdam Aanvraagformulier nieuwe opleiding Basisgegevens Naam instelling(en) Contactpersoon/contactpersonen Universiteit van Amsterdam Postbus 19268 1000 GG Amsterdam Contactgegevens Naam opleiding Internationale

Nadere informatie

Stichting Empowerment centre EVC

Stichting Empowerment centre EVC I N V E N T A R I S A T I E 1. Inleiding Een inventarisatie van EVC trajecten voor hoog opgeleide buitenlanders in Nederland 1.1. Aanleiding De Nuffic heeft de erkenning van verworven competenties (EVC)

Nadere informatie

DIGI-ZORG. Jaarplan 2008 Informatie en activiteiten. Management DIGI-ZORG: Wil de Groot-Bolluijt MScN. wil@grootbolwerk.nl. Penvoerende instelling:

DIGI-ZORG. Jaarplan 2008 Informatie en activiteiten. Management DIGI-ZORG: Wil de Groot-Bolluijt MScN. wil@grootbolwerk.nl. Penvoerende instelling: Jaarplan 2008 Informatie en activiteiten. DIGI-ZORG Management DIGI-ZORG: Wil de Groot-Bolluijt MScN. wil@grootbolwerk.nl Penvoerende instelling: Hogeschool Rotterdam Directeur Instituut Gezondheidszorg:

Nadere informatie

HANDELINGEN C113 OND13. Zitting januari 2008 COMMISSIEVERGADERING. C113OND1317 januari

HANDELINGEN C113 OND13. Zitting januari 2008 COMMISSIEVERGADERING. C113OND1317 januari C113 OND13 Zitting 2007-2008 17 januari 2008 HANDELINGEN COMMISSIEVERGADERING COMMISSIE VOOR ONDERWIJS, VORMING, WETENSCHAP EN INNOVATIE C113OND1317 januari Commissievergadering C113 OND13 17 januari 2008

Nadere informatie

Docenten effectiever professionaliseren dankzij ICT. Wilfred Rubens

Docenten effectiever professionaliseren dankzij ICT. Wilfred Rubens Docenten effectiever professionaliseren dankzij ICT Wilfred Rubens Programma Introductie Huidige situatie docentprofessionalisering digitale didactiek Perspectieven op een alternatief Voorbeelden en leervragen

Nadere informatie

HET BEDRIJF POSITIE KANDIDAAT PROFIEL. Functie profiel. Lid Raad van Toezicht

HET BEDRIJF POSITIE KANDIDAAT PROFIEL. Functie profiel. Lid Raad van Toezicht Functie profiel Lid Raad van Toezicht Maes & Lunau: Beyond the obvious Wij gaan in alles altijd net even verder; beyond the obvious. Want elke organisatie heeft behoefte aan inspirerend leiderschap met

Nadere informatie

Kathleen Schlusmans, Gerard van den Boom en Huub Spoormans

Kathleen Schlusmans, Gerard van den Boom en Huub Spoormans Heerlen 1 Het onderwijsconcept Kathleen Schlusmans, Gerard van den Boom en Huub Spoormans Begin jaren tachtig werd, als sluitstuk van het stelsel van volwasseneneducatie, de Open Universiteit opgericht

Nadere informatie

Virtuele klas of face-to-facebegeleiding: naar een hybride begeleidingsaanbod

Virtuele klas of face-to-facebegeleiding: naar een hybride begeleidingsaanbod Virtuele klas of face-to-facebegeleiding: naar een hybride begeleidingsaanbod Paquita Pérez en Frank Wester In de faculteiten Natuurwetenschappen en Informatica is al een aantal jaar geëxperimenteerd met

Nadere informatie

Onderweg naar Bologna: welke mijlpaal hebben we bereikt?

Onderweg naar Bologna: welke mijlpaal hebben we bereikt? Onderweg naar Bologna: welke mijlpaal hebben we bereikt? Prof. Dr. Sofie De Kimpe POLITIE, EEN LERENDE ORGANISATIE Project voor vernieuwing en verbetering van de kwaliteit van het politieonderwijs 1 8

Nadere informatie

Visiedocument Expertisenetwerk Kinder- en Jeugdpsychiatrie (EKJP)

Visiedocument Expertisenetwerk Kinder- en Jeugdpsychiatrie (EKJP) Visiedocument Expertisenetwerk Kinder- en Jeugdpsychiatrie (EKJP) I/ Inleiding Het aantal kinderen en jongeren met ernstige psychische problemen is goed bekend. Zowel in Nederland als in andere landen

Nadere informatie

Proeven aan de Master Expertdocent Beroepsonderwijs (MEB)

Proeven aan de Master Expertdocent Beroepsonderwijs (MEB) Proeven aan de Master Expertdocent Beroepsonderwijs (MEB) Monique Ridder opleidingscoördinator MEB Kerndocent Zorg en Welzijn mam.ridder@windesheim.nl Anoek klein Haar-Maters VMBO docent Gezondheidszorg

Nadere informatie

De spilfunctie van het Leercentrum binnen het nieuwe onderwijs bij Avans Hogeschool

De spilfunctie van het Leercentrum binnen het nieuwe onderwijs bij Avans Hogeschool De spilfunctie van het Leercentrum binnen het nieuwe onderwijs bij Avans Hogeschool Ellen Simons en Rien Brouwers Leer- en Innovatiecentrum Inhoud Context Onderwijsvisie van Avans Van mediatheek naar Leercentrum

Nadere informatie

Ad als opleiding: een studie rond een toekomstscenario waard. Hans Daale, Leido Dag van de Ad, 16 maart 2018

Ad als opleiding: een studie rond een toekomstscenario waard. Hans Daale, Leido Dag van de Ad, 16 maart 2018 Ad als opleiding: een studie rond een toekomstscenario waard Hans Daale, Leido Dag van de Ad, 16 maart 2018 Algemeen Een experiment interactief en zelfsturend Komen tot onderwerpen, aspecten en denkrichtingen

Nadere informatie

Partnerschap. en scholen werken op basis van een gezamenlijke verantwoordelijkheid samen met studenten aan hun ontwikkeling tot professional.

Partnerschap. en scholen werken op basis van een gezamenlijke verantwoordelijkheid samen met studenten aan hun ontwikkeling tot professional. Sinds een tiental jaren hebben we opleidingsvormen ontwikkeld die recht doen aan zowel vakbekwaamheid als praktijkkennis van aanstaande leraren. In toenemende mate doen we dat op basis van opleiden in

Nadere informatie