Jaargang 15, Nr. 7 november Pieken met pepernoten. Transparantie begint bij het pand. WRR: Van landbouwnaar voedselbeleid

Transcriptie

1 Jaargang 15, Nr. 7 november 2014 Pieken met pepernoten WRR: Van landbouwnaar voedselbeleid Transparantie begint bij het pand

2 WAT ALS UW BEDRIJFSWAGEN GELD VOOR U BESPAART? SLECHTS 5,9L/100KM VANAF ,- ALL-IN-ONE VANAF 72,- PER WEEK INCL. 5 JAAR ONDERHOUD EN GARANTIE DE NIEUWE RENAULT TRAFIC UW SUCCESBOOSTER DRIVE THE CHANGE Vanaf prijzen zijn exclusief BTW, BPM en kosten rijklaar maken. De vanafprijs is gebaseerd op de uitvoering Renault Trafi c Générique dci 90. Vanafprijs geldig vanaf 1 juni Op elke nieuwe Renault Trafi c geldt een fabrieksgarantie van 2 jr. zonder kilometerbeperking en 12 jr. plaatwerkgarantie. Getoonde modellen kunnen afwijken van standaarduitvoering. Drukfouten, prijs- en specifi catiewijzigingen voorbehouden. Voor meer informatie en/of de voorwaarden bel gratis of kijk op renault.nl. Min./max. verbruik: 5,9-6,5 l/100 km. Resp. 16,9-15,4 km /l. CO g/km.

3 01_Cover.indd :47 Jaargang 15, Nr. 7 november 2014 Inhoud nr. 7 november 2014 Pieken met pepernoten WRR: Van landbouwnaar voedselbeleid Transparantie begint bij het pand Bij de voorpagina: Bij Modderman draaien op dit moment drie lijnen volop voor de productie van kruidnootjes en pepernoten. Het bedrijf produceert jaarlijks zo n 3500 ton strooigoed. Vanaf pagina 26. Kimchiwawa Gefermenteerde groenten modern jasje 16in Algen 36 Algen 38 Mobiele proeffabriek opent Mild drogen en granuleren Mixed 4Kort nieuws uit de sector WRR Voeding Overheid moet meer 8tegenspel bieden Voedingscommunicatie Hoe breng je adviezen 10rond gezondheid over? Marketing & sales Architect Herman Bessels: 13 Transparantie door emotie Vakbeurs Intrafood 18 Gemak voor producent en consument Kleurstoffen 22 Aluminiumvrije karmijn is populair Voedselverspilling Tetra Pak raadpleegt 23 creatieven Pepernoten 26 Van deeg tot verpakking in 15 minuten Vakbeurs Macropak 28 Vleesverpakkingen zonder luier Salmonella bestrijden Proceshulpstof op basis 30 bacteriofagen Smaakillusie Tijdens open dag 35 Shuffle-Mix Loadcells 42 Aanpassingsset beperkt stilstand Productnieuws Dijksma enthousiast over 47 lupineteelt Productnieuws Flexibel kartonneren 49 Service 50 Cartoon, agenda en colofon Extra voor EVMI-lezer: Zakenauto, met als thema de zuinige, milieuvriendelijke auto s (plug-in hybrids): tips, ervaringen en valkuilen. eisma voedingsmiddelenindustrie november

4 Kort nieuws Rol koolhydraten ontrafelen Er is nog relatief weinig bekend over de rol van koolhydraatmoleculen in de darmen en de invloed op de gezondheid. Prof. Henk Schols wil hier verandering in brengen. Hij aanvaardde 18 september het ambt van persoonlijk hoogleraar Biochemie van levensmiddelen aan Wageningen University. Insectenburger in Belgische super Het Belgische Damhert Nutrition heeft een lijn groenteburgers, nuggets en schnitzels op basis van larven van de buffalokever op de Belgische markt gebracht. Promoten kleinere flesjes Coca-Cola, Pepsi en Dr Pepper hebben beloofd dat ze hun kleinere eenheden, light-varianten en waters met een smaakje gaan promoten. Coca-Cola en Pepsi zetten al langer in op kleinere flesjes en blikjes om overgewicht en obesitas tegen te gaan. Nominaties Herman Wijffelsprijs Smaakgeheimen en Condifood zijn twee van de genomineerden voor de Herman Wijffels Innovatieprijs Smaakgeheimen ontwikkelde het MaxiMaaltje, een volledig menu in kleine porties met een zeer hoog eiwit- en caloriegehalte voor mensen met slikproblemen. Condi van Condifood is een nieuw inspectiesysteem met sensoren voor het vaststellen van voedselkwaliteit en -veiligheid. Promotie Heiko Schipper De Nederlander Heiko Schipper is sinds 1 oktober als deputy executive vice president verantwoordelijk voor Nestlé Nutrition. Ook is hij lid geworden van de Executive Board van Nestlé. RvC Vion compleet Vion heeft twee nieuwe commissarissen benoemd. Sinds 1 oktober is Sipko Schat voorzitter en Cees van Rijn commissaris met de portefeuille financiën. Met hun benoeming is de Raad van Commissarissen nu op volle sterkte. Hans Huijbers heeft de functie van voorzitter van de Raad van Commissarissen van Vion neergelegd. Hij blijft aan als vice-voorzitter. Padberg directeur Arla Foods Nederland Bas Padberg (43) is per 1 oktober benoemd tot managing director van zuivelonderneming Arla Foods Nederland. Hij volgt daarmee de Brit Andrew Simpson op die deze positie vanaf 1 januari 2011 heeft bekleed. Hij vertrekt bij Arla. Catalogus Biobased Verpakkingen Wageningen UR heeft een catalogus samengesteld van biobased verpakkingen voor onder meer vers en houdbaar voedsel. De catalogus Biobased Verpakkingen is geschreven voor inkopers, gebruikers en producenten van verpakkingsmaterialen en voor beleidsmedewerkers van overheden. Mixed Nitraatrijke groente mag elke dag Het Voedingscentrum heeft de consumptieadviezen om niet meer dan twee keer week nitraatrijke groente te eten, aangepast. Uit nieuwe analysegegevens blijkt dat de consumptie van nitraatrijke groente een verwaarloosbaar risico vormt voor de gezondheid. Nitraat zit met name in bladgroente, zoals spinazie, sla, bietjes, andijvie en bleekselderij. Het Voedingscentrum trekt zijn eerdere adviezen in op basis van de nieuwe factsheet Adviezen nitraat en nitraatrijke groente. Niets staat de consumptie van nitraatrijke groente in de weg, zegt Stephan Peters, kennisspecialist voedselveiligheid van het Voedingscentrum. Nitraat is ongevaarlijk, maar in het lichaam kan het omgezet worden in nitriet en vervolgens in schadelijke nitrosamines. De laatstgenoemde stof wordt geclassificeerd als mogelijk kankerverwekkend. Omdat juist door de combinatie met vis nitrosamines zouden kunnen ontstaan, werd afgeraden om vis en schelpdieren tegelijk met nitraatrijke groente te eten. Inmiddels weten we dat deze combinatie prima gegeten kan worden, omdat de hoeveelheid gevormde nitrosamines veel te klein is voor gezondheidsrisico s, legt Peters uit. Het dagelijks gebruik van nitraatrijke (sport)supplementen als bietensap of bietensapconcentraat wordt nog wel afgeraden. FrieslandCampina richt Chinese joint venture op FrieslandCampina en Huishan Dairy hebben een joint venture opgericht voor een volledig geïntegreerde productieketen voor kindervoeding in China. Beide bedrijven krijgen een belang van 50 procent. De twee bedrijven gaan met de joint venture een nieuw merk kindervoeding op de Chinese markt introduceren. Onder dit nieuwe merk wordt kwaliteitskindervoeding geproduceerd, op basis van een volledig geïntegreerde keten. Daarbij wordt gebruikgemaakt van de productieketen van Huishan en de internationale kennis en ervaring van FrieslandCampina. De joint venture wordt eigenaar van de moderne zuivelproductiefaciliteit van Huishan in Xiushui (Shenyang). Beide bedrijven zetten de eigen activiteiten op het gebied van kindervoeding voort. Huishan blijft haar eigen merken op de markt brengen en FrieslandCampina blijft Friso zelfstandig in China op de markt brengen. De productie van Friso blijft exclusief in Nederland plaatsvinden. Royaan en Algae Factory gaan samenwerken Snackfabrikant Royaan gaat samenwerken met The Algae Factory. Ze willen de mogelijkheden onderzoeken voor snacks op basis van algen. Royaan, fabrikant van premium snackmerken als Van Dobben en Kwekkeboom, wil zich er samen met The Algae Factory op toeleggen nieuwe snacks te ontwikkelen, waarbij bijzondere, duurzame en gezonde nieuwe grondstoffen worden gebruikt. CEO Bart Bakker van Royaan: Een goede snack is lekker, verantwoord, gemakkelijk en fun to eat. We willen samen met The Algae Factory de mogelijkheden onderzoeken voor het gebruik van nieuwe, innovatieve en duurzame ingrediënten zoals Spirulina om deze te gebruiken in snacks waar je echt goed van kunt genieten. Royaan stelt dat de samenwerking met The Algae Factory goed aansluit bij de filosofie van goed genieten van Royaan. Daarbij committeert Royaan zich aan de belofte om snacken niet alleen lekkerder, makkelijker en leuker te maken maar vooral ook beter, aldus de snackfabrikant. The Algae Factory is opgezet door Stefania Abbona en Pierluigi Santoro, studenten aan Wageningen University. 4 eisma voedingsmiddelenindustrie november 2014

5 Column Crowdfundingactie voor verpakkingsloze super Bag & Buy wil de eerste supermarkt zonder voorverpakte producten in Nederland worden. Op 1 oktober is op Doorgaan.nl een crowdfundingactie gestart. Initiatiefnemer Wim van Dijk denkt voor zijn kleinschalige supermarkt zo n euro nodig te hebben. De crowdfundingactie duurt tot 1 december. De verpakkingsloze super opent naar verwachting volgend jaar zomer de deuren. Waar de winkel komt, is nog niet bekend. De producten in de supermarkt worden zoveel mogelijk uit bakken, vaten en kruiken verkocht. De schappen zijn gevuld met noten, muesli, rijst, wijn, pasta, zaden, superfoods, kruiden, olie en pitten. De klant kan zelf verpakkingen als dozen en tassen meenemen en ook zelf de hoeveelheid bepalen. Met dit duurzame initiatief wordt bespaard op verpakkingen. In België, Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk en Spanje zijn er al verpakkingsloze winkels. Grolsch lanceert nieuwe fles Grolsch brengt vanaf 3 november een vernieuwd pijpje op de markt voor Grolsch Premium Pilsner. Ook Grolsch Radler, Stender en Kornuit worden verkrijgbaar in de nieuwe fles. Het nieuwe design is gebaseerd op de voorkeuren van Nederlandse bierliefhebbers voor optimaal drinkgenot, stelt de brouwer. De karakteristieke lijnen van de Grolsch beugelfles zijn gebruikt als inspiratie voor het design. Uit onderzoek van Grolsch naar de wensen van consumenten voor de beste drinkervaring, blijkt dat de vorm en het design van de fles cruciaal zijn voor de ultieme bierbeleving. De beugelfles is veruit de meest gewaardeerde Grolsch-fles. Grolsch wil het uiterlijk van het pijpje daar beter bij laten aansluiten. De grip van het pijpje wordt verstevigd door de combinatie van afgeplatte zijden en reliëf. Verder krijgt het pijpje een iets langer mondstuk en nek, zodat het aangenamer is om uit de fles te drinken. Grolsch voegt bovendien een koelmeter toe op het etiket van het pijpje. De koelmeter kleurt blauw zodra het bier op de aanbevolen drinktemperatuur is (minder dan 6 graden Celsius). De inhoud van het pijpje wordt teruggebracht van 33 cl naar 30 cl, de standaard inhoudsmaat voor de Nederlandse markt. Medewerkster foodfabrikant in Amerika onthoofd Een 54-jarige werkneemster van voedingsmiddelenfabrikant Vaughan Foods in de VS is eind september met een mes onthoofd door een net ontslagen collega. Toen deze een tweede medewerkster trachtte te doden, werd hij neergeschoten door de COO van het bedrijf. De neergestoken vrouw van 43 is opgenomen in het ziekenhuis. Haar toestand is stabiel. De COO die een einde maakte aan de aanval, was als reserve deputy aan de politie verbonden. Volgens de politie van Moore in de staat Oklahoma had de 30-jarige verdachte eerder getracht collega s tot de islam te bekeren. Onduidelijk is of zijn ontslag daarmee verband hield. De verdachte zou zelf in het voorjaar van 2013 moslim zijn geworden. De verdachte heeft het overleefd. De New York Times schrijft dat hij in 2011 veroordeeld is voor diverse drugs- en geweldsdelicten. Volgens de FBI is er geen verband gevonden tussen de verdachte en Islamitische Staat of andere radicale groeperingen. Sommige dingen zijn ingewikkeld. Andere lijken eenvoudig, maar zijn toch complex. Ik heb het over duurzaamheid en gezondheid. Die twee thema s worden behandeld in het rapport Naar een voedingsbeleid, dat de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) heeft overhandigd aan de staatssecretaris van Economische Zaken. De WRR pleit voor een actieve rol van de overheid bij het stimuleren van gezonde en duurzame voeding. Stoplichten Het adviesorgaan noemt twee bijzondere instrumenten om de consumptie van duurzaam en gezond te bevorderen. De eerste is een heffing op ongezonde voeding, die ten goede komt aan gezonde voeding, net zoals er bij de introductie van loodvrije benzine een opslag op loodhoudende benzine was. Brancheverenigingen zouden hiertoe het voortouw kunnen nemen en de overheid kan de afspraken algemeen bindend verklaren. De andere is een dubbel stoplichtensysteem op producten: één voor gezondheid en één voor duurzaamheid. Consumenten hebben eigen ideeën over wat gezond en wat ongezond is. In de ogen van velen verdienen producten met gluten en veel suikers rood, maar dat kan over twee jaar heel anders zijn. Ook de visie van de wetenschap verandert. In het verleden zijn met grote stelligheid beweringen gedaan, die nu achterhaald zijn. Denk aan de campagnes voor verlaging van de vetinname, terwijl de nadruk nu verschoven is naar een gezondere vetzuursamenstelling. Een ander voorbeeld is het advies veel zuivel te drinken en onlangs paste het Voedingscentrum het consumptieadvies van nitraatrijke groente aan. De risico s van vaker dan twee keer per week bietjes of spinazie eten, blijken toch gering. Vaststellen wat gezond is, is niet eenvoudig. Duurzaamheid is complex omdat er veel verschillende kenmerken zijn, die zich niet laten vergelijken. Leg je de nadruk op fairtrade, diervriendelijkheid, non-gmo, biologische productie, of milieuaspecten zoals CO 2 -uitstoot, energieverbruik (foodmiles), waterverbruik, landgebruik... Een duurzaamheidsstoplicht gaat dus tot eindeloze discussie leiden. De één vindt dit belangrijker, de ander dat. Het lijkt me geen overheidstaak om voor consumenten te bepalen wat het zwaarste weegt. Stoppen met dat dubbele stoplicht dus. Norbert van der Werff, redactiecoördinator eisma voedingsmiddelenindustrie november

6 Kort nieuws Hoge doses in kindervitamines Multivitaminepillen voor kinderen bevatten veel meer vitamines dan ze dagelijks nodig hebben. Dat blijkt uit onderzoek van de Consumentenbond naar 15 potjes kindervitamines. De ADH die op de etiketten staat, slaat op volwassenen en niet op kinderen. Award composteerbare lijm Bio4Life uit Bleiswijk heeft bij de Label Industry Global Awards 2014 in Chicago de prijs gewonnen in de categorie Sustainability. Bio4Life ontving de prijs voor de combinatie van composteerbaar materiaal met een composteerbare lijm die het bedrijf toepast op de EN-gecertificeerde fruitstickers. De Boer directeur Fishmasters Edwin de Boer (47) is sinds 1 oktober algemeen directeur bij Fishmasters in Urk. Hij neemt de rol over van het bestuur van moedermaatschappij Kennemervis Groep, die nu nog het algemeen management van Fishmasters verzorgt. De Boer was de afgelopen jaren customer development manager bij Stegeman. Schaafsma lector voedselveiligheid Anne Schaafsma is gestart als parttime lector Food Safety & Health bij Hogeschool VHL in Leeuwarden. Schaafsma combineert het lectorschap met zijn baan bij FrieslandCampina. Grety Gerritsen CFO Zwanenberg Grety Gerritsen (1975) is benoemd tot CFO bij Zwanenberg Food Group. Eerder was ze business controller bij de onderneming. Sjoerd van der Laan (1981) is benoemd tot directeur van de Business Unit Ambient Foods. Maarten Elsinga (1974) is sinds 1 september directeur van de business unit Fresh Foods. Belg kiest voor goedkoop Twee derde van de Belgische consumenten kiest in de supermarkt eerder goedkope dan duurzame (fairtrade) producten. Dat blijkt uit een enquête onder 1000 Belgen. 79 procent van de consumenten in België noemt prijs het doorslaggevende criterium bij de aankoop van voedingsproducten. Recall Plus Gevulde brie Plus heeft begin oktober de Gevulde brie Toscane teruggeroepen. Het product bevat cashewnoot, terwijl dit niet op de verpakking vermeld staat. Investeringsfonds gezonde voeding Menzis, Rabobank, Wageningen UR, TU Delft en het Wereld Natuur Fonds hebben een nieuw investeringsfonds opgericht. Shift Invest investeert in Nederlandse ondernemingen met innovatieve technologieën of oplossingen binnen de thema s: agro, voeding & gezondheid en schone en bio-based technologieën. Mixed Bedrijven omzeilen Russische boycot Telers in het Westland omzeilen de Russische boycot door tomaten en paprika s aan Turkije te leveren in blanco kistjes. Deze kistjes worden daar gelabeld als Turks product en gaan vervolgens naar Rusland. Handelaren noemen het in het AD een publiek geheim dat bij verpakkingsbedrijven de witte, bruine en zwarte dozen zonder etiketten als warme broodjes over de toonbank gaan. Het ministerie van Economische Zaken is sinds augustus zo n tien keer op vermoedens van fraude met etiketten gestuit. Daarom zijn de controles opgevoerd. Eén keer werd aan de hand van de verpakking in Rusland zelf ontdekt dat producten uit Nederland afkomstig waren. Die partij verdween daarom in de afvalverwerker. Sinds augustus mogen de EU-lidstaten, Noorwegen, Australië, Canada en de Verenigde Staten geen rund-, varkens- en kippenvlees, vis, kaas, zuivel, groenten en fruit meer exporteren naar Rusland. Dit als reactie op maatregelen die die landen namen vanwege de Russische steun aan de separatisten in Oost-Oekraïne. Siroop voor on-the-go Britvic Soft Drinks heeft Teisseire Mix & Go voor onderweg geïntroduceerd, een extra geconcentreerde siroop in zakformaat. De flesjes zijn volgens de fabrikant lekvrij. Consumenten kunnen de siroop aanlengen voor een verfrissend drankje. De flesjes zijn goed voor twintig drankjes van 250 milliliter. De siroop bevat 50 procent vruchtensap en geen toegevoegde suikers of kunstmatige kleur- en smaakstoffen. Teisseire Mix & Go is verkrijgbaar in de smaken aardbei & framboos, appel & zwarte bes en sinaasappel & perzik. In het voorjaar van 2015 worden meer smaken geïntroduceerd. Teisseire Mix & Go is verkrijgbaar bij Jumbo, Makro, Plus en Hoogvliet. NVWA haalt vlees met miltvuurbacterie terug De NVWA heeft eerder deze maand een partij rundvlees die vanuit Polen is geleverd aan een Nederlandse uitsnijderij, uit voorzorg van de markt laten halen. Mogelijk bevatte het vlees de bacterie die miltvuur veroorzaakt. Het besmette vlees is geleverd aan 19 bedrijven in Nederland. Die zijn door de uitsnijderij geïnformeerd. Volgens de NVWA was het risico voor de consument zeer klein. Toch heeft de NVWA direct de betrokken uitsnijderij opgedragen het vlees uit de handel te nemen, omdat het niet voldoet aan de voedselveiligheidsvoorschriften. De zending bestond uit Poolse en Slowaakse karkasdelen. Twee van de karkassen blijken afkomstig van een Slowaakse veehouderij waar naderhand miltvuur is vastgesteld. Dit is een infectieziekte, die wordt veroorzaakt door de bacterie Bacillus anthracis. Behalve bij Nederlandse ondernemingen is het vlees terechtgekomen bij 26 bedrijven in België, Duitsland, Denemarken, Zweden, Frankrijk, Portugal en Italië. 6 eisma voedingsmiddelenindustrie november 2014

7 AH heeft meeste producten met duurzaamheidskeurmerk Supermarktketen Albert Heijn heeft het grootste assortiment aan producten met een duurzaamheidskeurmerk. Dat blijkt uit een inventarisatie door de Consumentenbond bij 119 winkels van zeven supermarktketens. Ook Jumbo en Plus hebben een relatief groot aanbod producten met keurmerken zoals het Beter Leven Kenmerk, biologisch, Rainforest Alliance en Fairtrade. Aldi eindigt onderaan in het onderzoek. Het duurzamere productassortiment van Albert Heijn wordt als goed beoordeeld. Jumbo en Plus scoren ruim voldoende en Dirk voldoende. Coop en Lidl krijgen een onvoldoende en Aldi krijgt het oordeel slecht. FrieslandCampina sluit Belgische locatie Sleidinge FrieslandCampina sluit medio volgend jaar de vestiging in het Belgische Sleidinge. De productie wordt grotendeels overgebracht naar de vestiging in Aalter. Dit heeft gevolgen voor de 134 medewerkers in Sleidinge. De maatregel is volgens het zuivelconcern nodig vanwege de afgenomen vraag naar klassieke zuiveldranken, door ongunstige marktomstandigheden in Europa. Ook voldoen in Sleidinge de technologie en de verpakkingen van producten niet langer meer aan de wensen van de huidige consument, stelt het bedrijf. FrieslandCampina verwacht dat zeker zo n twintig medewerkers kunnen worden overgeplaatst naar de locatie in Aalter. Foppen opnieuw onder verscherpt toezicht Zalmverwerker Foppen in Harderwijk staat opnieuw onder verscherpt toezicht. Dat blijkt uit het antwoord van minister Schippers van VWS eind september op vragen van SP-Kamerlid Van Gerven. Ná de Salmonella-affaire in 2012 zijn er ook nog overtredingen geconstateerd. Bij een inspectie in 2013 heeft de NVWA een schriftelijke waarschuwing gegeven voor niet-schone bedrijfsruimten en het niet goed reinigen van apparatuur. Bij een andere inspectie, in april 2014, bleek dat vis werd verpakt in folie waarop het erkenningsnummer van de andere productielocatie van Foppen stond geprint. In september 2014 zijn opnieuw tekortkomingen geconstateerd. Er is een boeterapport opgemaakt voor onder andere schimmelachtige aanslag in kitranden boven productiebanden. Daarnaast werd vastgesteld dat condensvorming boven een inpakband van garnalen onvoldoende werd tegengegaan. In 2012 was er bij Foppen in Griekenland een grote voedselveiligheidsaffaire met verwerkte gerookte zalm die besmet was met Salmonella Thompson. Circa 1150 mensen werden ziek en van vier personen staat officieel vast dat ze door de Salmonella-besmetting zijn overleden. Later bleek uit onderzoek van Omroep Gelderland dat in 2010 de Listeria-bacterie ook al was aangetroffen op zalm. Dat was toen niet gemeld. Ook waren besmette producten niet teruggehaald. Verder zijn in 2010, 2011 en 2012 hygiëneregels overtreden. Minister Schipper gaf in het antwoord op de Kamervragen aan een omzetgerelateerde boete in de Warenwet te willen opnemen voor overtredingen die met opzet of grove schuld zijn begaan. Die boete kan dan oplopen tot maximaal euro. Het gaat daarbij om overtredingen met betrekking tot eerlijke handel en goede voorlichting aan de consument. Kort nieuws Unilever en IOI gaan samenwerken Unilever en IOI Loders Croklaan hebben een samenwerkingsovereenkomst gesloten om de markt van palmolie duurzamer te maken. Gulpener wordt De Vrije Brouwer Gulpener komt met een nieuwe uitstraling en huisstijl van het merk, onder het motto Gulpener - De Vrije Brouwer. Ons gedachtegoed en al onze (toekomstige) activiteiten laten zich hierin samenvatten, aldus de Brouwer. FrieslandCampina versterkt positie FrieslandCampina neemt in Italië de activiteiten van DEK Srl over en verwerft een belang van 80 procent in Orange Srl. Zo wordt de positie van het zuivelconcern op de Italiaanse kaas- en botermarkt versterkt en het marktaandeel verder uitgebreid. Recall Ikea pasta Ikea heeft begin oktober alle (volkoren)pasta met elandvorm teruggehaald. Pastaälgar en Pastaälgar Fullkorn konden namelijk soja bevatten terwijl dit niet op de verpakking was vermeld. Ross stopt bij Ik Kies Bewust Clémence Ross is teruggetreden als voorzitter bij stichting Ik Kies Bewust (IKB). Zij is voorzitter van het bestuur van Choices International Foundation (CIF) geworden. Haar rol als IKB-voorzitter wordt tijdelijk waargenomen door Teun Verheij, algemeen directeur van Albron. Meer vertrouwen in mens Consumenten hebben meer vertrouwen in mensen dan in merken, blijkt uit de Foodmonitor van Food for Food en Trendbox. Volgens het onderzoek verklaart dit ook waarom grote merken tegenwoordig steeds persoonlijker proberen te worden. EFSA-aanvragen digitaal Aanvragen voor gezondheidsclaims, additieven voor feed, enzymen voor food of andere producten die aan EFSA moeten worden voorgelegd, dienen voortaan digitaal te worden ingediend. EFSA wil zo het proces van de risicobeoordeling efficiënter laten verlopen. Spar rolt Eet smakelijk! uit Spar gaat maaltijdservice Eet smakelijk!, speciaal voor ouderen, vanaf januari landelijk uitrollen. Lector Zuivelprocestechnologie Peter de Jong is bij Hogeschool VHL gestart als de nieuwe lector Zuivelprocestechnologie. Samen met studenten, docenten, projectingenieurs en bedrijven richt lector De Jong zich op de ontwikkeling en toepassing van innovatieve technologieën voor een duurzame productie bij zuivelbedrijven. eisma voedingsmiddelenindustrie november

8 Met oog op duurzaamheid en gezondheid WRR: Overheid moet meer tegenspel bieden Tekst: Norbert van der Werff Foto s: EVMI Van oudsher is er in de foodsector een sterke focus op productiviteitsstijging en export en dat werd ondersteund door de overheid. Er was daardoor minder aandacht voor waarden als ecologie en gezondheid. Door internationale ontwikkelingen is dat achterhaald, meent de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). De WRR wil dat consumenten minder vlees en zuivel en meer plantaardige producten gaan consumeren. De WRR pleit in het rapport Naar een voedingsbeleid dat begin oktober aan staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken werd overhandigd, voor een verschuiving van een landbouwbeleid naar een voedselbeleid. In het verleden was er een landbouwbeleid, gericht op het verhogen van de productiviteit, voedselveiligheid en het bevorderen van de export. Later kwamen daar volksgezondheid, dierenwelzijn, milieu en landschapsbeheer bij. De WRR schrijft in haar advies aan het kabinet dat internationalisering in de sector steeds meer een rol is gaan spelen. Internationaal is er bovendien een scheve verdeling van voedsel. Ondervoeding en overvloed aan voedsel zorgen wereldwijd tegelijkertijd voor problemen. Deze problemen zullen nijpender worden met de verwachte bevolkingsgroei, verstedelijking en veranderende eetpatronen door de toegenomen welvaart. Er moet daarom meer aandacht komen voor drie aspecten: de ecologische houdbaarheid (duurzaamheid, voedselzekerheid); volksgezondheid (waaronder ongezonde voeding en de risico s van multiresistente bacteriën); 8 eisma voedingsmiddelenindustrie november 2014

9 Vermelden van de hoeveelheid kilocalorieën, zout, vet en suiker heeft volgens de WRR maar beperkte invloed op het aankoopgedrag van consumenten. Heffing op ongezond Loodhoudende benzine kreeg in het verleden een opslag die gebruikt werd om de prijs van loodvrije benzine te verlagen. De WRR doet de aanbeveling een dergelijke regeling in te voeren voor het bevorderen van duurzamer geproduceerd en gezonder voedsel. Zo n fonds kostte de overheid geen geld en bleek opmerkelijk effectief, schrijft de WRR. Brancheorganisaties kunnen het initiatief nemen voor zo n maatregel, terwijl de overheid de overeenkomst algemeen verbindend kan verklaren om freeriders te voorkomen. en de robuustheid van het voedsel systeem (de veerkracht van de voedselproductie bij al dan niet plotselinge veranderingen). Voedselnet Het voedselproductiesysteem is geïndustrialiseerd en grootschaliger geworden en daarbij is de productieketen langer en internationaler geworden. Het belang van niet-agrarische spelers als de levensmiddelenindustrie en de retail is groter geworden. Volgens de WRR is er een voedselnet ontstaan, een complex netwerk van stromen van grondstoffen en halffabricaten, dat grenzen en jurisdicties overschrijdt. In dat netwerk zitten knooppunten, zoals zaadbedrijven en inkooporga nisaties van retailers. Tegenspel bieden Al die veranderingen vereisen een nieuw beleid en die nieuwe koers behoeft institutionele verankering. Voedselbeleid raakt aan beleidsonderwerpen die verdeeld zijn over verschillende departementen: Economische Zaken, VWS, Infrastructuur en Milieu en Buitenlandse Zaken. Er is daarom een goede interdepartementale coördinatie nodig. De WRR meent dat de overheid het bedrijfsleven meer tegenspel moet bieden, met het oog op gezondheid en ecologie. Historisch bezien bestaat er een sterke band tussen het voormalige ministerie van Landbouw (nu het ministerie van Economische Zaken), de kennisinstellingen en de sector. Deze hechte samenwerking leidde tot een sterke focus op productiviteitsstijging en export, waardoor andere waarden en belangen en andere opvattingen over voedsel moeilijk voet aan de grond kregen binnen het beleid. Het voedingsbeleid moet periodiek geëvalueerd worden door een onafhankelijke instantie want dat levert input voor het politieke en maatschappelijke debat en houdt alle partijen scherp. Convenanten De overheid moet meer convenanten afsluiten met de levensmiddelenindustrie, de retail en de horeca. Die convenanten kunnen deel uitmaken van de noodzakelijke brede en gecoördineerde aanpak van voedinggerelateerde gezondheidsproblemen. Het effect van het vermelden van de hoeveelheid kilocalorieën, zout, vet en suiker heeft volgens de WRR maar beperkte invloed op het aankoopgedrag van consumenten. Om gezondheidsproblemen op te lossen, moet er niet alleen worden gekeken naar de consument, maar ook naar de productie en de aanbodzijde. De WRR noemt het Akkoord verbetering productsamenstelling zout, vet, suiker een welkome stap die echter nog niet voldoende is. Het zet geen rem op het daarnaast aanbieden van ongezonde producten. Het adviesorgaan doet de aanbeveling dat overheid en publieke instellingen hun inkoopmacht inzetten voor een gezonder aanbod. Ook meent de WRR dat er een stimulerende werking van uitgaat als de levensmiddelenindustrie en de horeca verplicht jaarlijks hun hoeveelheden verwerkte suiker, zout en ongezonde vetten publiceren. Dat zal het debat over volksgezondheid een andere dynamiek geven. De WRR pleit er verder voor dat de overheid de regievoering overneemt als een bedrijfstak of branchevereniging naleving van de afspraken niet blijkt te kunnen garanderen. Plantaardig De WRR wil vervanging van dierlijke door plantaardige producten stimuleren. De productie van zuivel en vlees heeft een onevenredig hoge ecologische impact. Ook de volksgezondheid is gebaat bij een substantiële verschuiving van dierlijke naar plantaardige producten. Het adviesorgaan realiseert zich dat zo n verschuiving een deel van de sector economisch zal raken, maar meent dat het maken van lastige afwegingen nu eenmaal bij een voedselbeleid hoort. Stoplichten De WRR is bovendien voorstander van een dubbel stoplichtensysteem voor voedingsmiddelen. Consumenten kunnen dan in één oogopslag zien of een product gezond is en of het duurzaam is geproduceerd. De twee aparte stoplichtsystemen kunnen met simpele symbolen betrouwbare informatie verschaffen. Het adviesorgaan stelt dat productinformatie en logo s een belangrijke motor kunnen zijn voor verandering, zowel doordat zij consumenten kunnen aanzetten tot andere productkeuzes, als door de anticipatie hierop door het bedrijfsleven. Het aantal logo s en keurmerken is inmiddels zo groot dat de consument door de bomen het bos niet meer ziet. Soms is niet duidelijk waarop de claim is gebaseerd. De WRR meent dat de overheid daarbij een ordenende taak heeft. Zij dient heldere en eenduidige informatie over gezondheid en duurzaamheid op verpakkingen te bevorderen, door daarover convenanten te sluiten of zo nodig door daar eisen aan te stellen. De regering dient zich bovendien hard te maken voor een brede voedselstrategie op EU-niveau, aangezien een belangrijk deel van het (impliciete) voedselbeleid tot stand komt in EU-verband en via internationale afspraken. Reststromen verwaarden De WRR adviseert het kabinet te bevorderen dat reststromen optimaal worden verwaard. Het innovatiebeleid kan erop gericht worden dat reststromen worden gebruikt voor de productie van diervoeder in plaats van voor biobrandstoffen. Zo kunnen reststromen bijvoorbeeld worden aangewend voor de productie van eiwitten via insectenkweek. eisma voedingsmiddelenindustrie november

10 Maatschappelijk Café over Voedingscommunicatie Hoe breng je over wat gezond is? Tekst: Tom van der Meer Foto s: Harmen de Jong Foodexperts zijn de uitgelezen personen om te communiceren over wat wel en wat niet gezond is. Maar hoe moeten zij dat doen? Op elk forum en over ieder onderwerp, hoe disputabel ook, je mening spuien? Of juist terughoudend zijn? Het Maatschappelijk Café van Schuttelaar & Partners zwengelde de discussie aan. We leven in een tijd van orthorexia nervosa: een ongezonde obsessie voor gezond eten, vindt Renger Witkamp, hoogleraar Voeding en Farmacologie van Wageningen UR. Onzekerheden in de voedingswetenschap laten ruimte aan talloze foodgoeroes, die via social media hun soms dubieuze standpunten kunnen verkondigen. Op internet wordt brood bijvoorbeeld al bijna als de nieuwe plofkip afgeschilderd. Voedingswetenschappers reageren op iedere discussie rond voeding en gezondheid vaak te veel en te snel, zegt Witkamp, Ze mogen best wel wat vaker terughoudend zijn. We moeten niet altijd ons gelijk willen halen. Laten we daarmee ophouden. Zo maken we de consument gek. Witkamp opende het Maatschappelijk Café door de knuppel in het hoenderhok te gooien. Maar hij trok ook zelf het boetekleed aan. Dan lees ik weer eens dat ontbijten niet nodig is. En dan zegt het Voedingscentrum dat ontbijten wél nodig is. Ik heb zelf ook weer gereageerd, maar kan dat beter niet doen. Want zo weten consumenten het echt niet meer. Renger Witkamp: We moeten niet altijd ons gelijk willen halen. Zo maken we de consument gek. viezen waar we het wél over eens zijn. In wege deze tegenstrijdige meningen ziet de debatten wordt in zijn ogen vaak gereageerd consument vaak door de bomen het bos niet op foodcritici en foodies die het toch al meer, vindt Peters. Slechts één op de drie (beter) weten en bij weerwoord alleen maar Nederlanders weet voedingsinformatie naar gesterkt worden in hun mening. Juist van- waarde te schatten, stelt hij. Het Voedings- Consensus Negentig procent van het debat over voeding gaat over de tien procent onzekerheden die nog bestaan, vertelt Stephan Peters, manager kennis & kwaliteit van het Voedingscentrum. Laten we focussen op de ad- Stephan Peters: Negentig procent van het debat over voeding gaat over de tien procent onzekerheden die nog bestaan. 10 eisma voedingsmiddelenindustrie november 2014

11 Lagerhuisdebat Het Maatschappelijk Café heeft traditioneel ook een Lagerhuisdebat aan de hand van diverse stellingen, met speaker of the house Gijs Weenink. De voedingswetenschap is af Een ruime meerderheid (85 procent) van de deelnemers is het oneens met deze stelling. Zij vinden dat het nooit af is, omdat nog veel onzekerheden moeten worden weggenomen. Voorstanders zeggen dat het nu zaak is, de beschikbare kennis over te brengen, vooral naar niet-voedingsbewuste mensen. Binnen 10 jaar leven laag opgeleide doelgroepen veel gezonder door nieuwe online tools Een fors deel (zo n 85 procent) is het niet eens met deze stelling. Volgens hen is meer nodig om mensen daadwerkelijk aan te zetten tot gezonder gedrag. Prijs en smaak zijn veel zwaarwegender factoren. Consumenten moeten te allen tijde boerenbedrijven kunnen bezoeken, om te zien hoe hun eten wordt geproduceerd Een ruime meerderheid (naar schatting 70 procent) is tegen. Velen vinden dit gewoonweg niet uitvoerbaar en zien beren op de weg op het gebied van veiligheid. Een deel stelt dat de intentie goed is, zeker als middel om het voedselvertrouwen te herstellen. Nard Clabbers: We gaan toe naar eten, meten en gedrag aanpassen aan die meting. De Schijf van Vijf moet blijven Iets meer dan de helft van de aanwezigen is het hiermee eens. Zij zien het als een waardevol tussenstation. Als Nederland zich aan de adviezen zou houden, zou de bevolking al een stuk gezonder worden. Tegenstanders vinden de Schijf van Vijf te kort door de bocht en zien een toelichting dan ook als noodzakelijk. centrum richt zich dan ook niet op de foodies, maar op de grote groep die nog niet gezond eet en die haalbare adviezen nodig heeft. Dit is de vergeten groep consumenten die niet is geholpen met zandlopers en superfoods, oftewel de mensen met een lagere sociaal-economische positie. Peters vindt dat voedingswetenschappers klant en delen we ook onze dilemma s. Dat geeft in haar ogen transparantie, niet alleen over de herkomst van producten en hoe ze geproduceerd worden, maar ook over de beweegredenen van Marqt. Het bedrijf laat consumenten bijvoorbeeld nadenken over het al dan niet onder kostprijs verkopen of over producten van ver halen of niet. het bij de advisering niet alleen af kun- nen. Zij hebben gedrags- en communicatiewetenschappers nodig om adviezen over te dragen. Wij bij het Voedingscentrum plaatsen met hun hulp teksten op zo n manier dat het niet afschrikt. Het gaat erom de boodschap over te brengen en consumenten te motiveren hun eetgedrag te veranderen. Personalisatie De Schijf van Vijf van het Voedingscentrum gold jarenlang als ijkpunt bij adviezen rond gezonde voeding. Maar het bolwerk brokkelt onder invloed van de mondiger burger af. Kritiek is er vooral op de ijzeren wetmatigheden, waar geen eigen inbreng of discussie over mogelijk lijkt. Peters geeft aan dat de nieuwe Dilemma s Eline Veninga, senior category manager van Marqt, gelooft in de kracht van online dialoog met de klanten, ook om voedselvertrouwen terug te winnen. Niet doen of je de waarheid in pacht hebt. De consument plaatst vraagtekens bij massaproductie, standaardisatie en efficiency en met Marqt springen we daar op Schijf van Vijf in ieder geval persoonlijker wordt. Nard Clabbers, business line manager gezonde voeding van TNO, ziet in het verlengde hiervan een gouden toekomst weggelegd voor self-scanning of self-tracking devices, zoals slimme weegschalen. Er is iets mis in de relatie voeding en gezondheid, merkt hij op. Een individu vindt het moeilijk te bepalen in. Via Facebook gaan we in gesprek met de hoe die relatie precies zit. >>> Er moet een rapid reaction force komen om snel en effectief te reageren op online voedingsdiscussies Zo n 85 procent is tegen. Te veel informatie zingt al rond op internet, waardoor je al snel achter de feiten aanloopt. En bovendien: wie zou deze autoriteit dan moeten zijn? Voorstanders verwachten dat voedingswetenschappers juist in een vroeg stadium hypes kunnen duiden en nuanceren. Om mensen gezonder te laten eten moeten we investeren in gedragswetenschappen, niet in voedingswetenschappen Zo n 80 procent is het hier niet mee eens. De voedingswetenschap ís multidisciplinair, dus een voedingswetenschapper denkt al na hoe mensen gezonder te laten eten. Voorstanders zeggen dat al bekend is wat gezond eten is en wat niet, en dat die informatie ook beschikbaar is. Nu moet meer geïnvesteerd worden in gedragswetenschappen en educatie, zodat mensen ernaar gaan handelen. Verantwoorde voedsel-apps vergroten het voedselvertrouwen 75 procent is het hier niet mee eens. Fabrikanten moeten aan de boodschap werken, niet aan het middel. Transparantie is daarin essentieel. Bovendien zorgen meer apps alleen maar voor meer verwarring. Voorstanders zeggen dat er al heel veel informatie is en dat een app als middel om die informatie voor consumenten toegankelijk te maken, uitstekend is. eisma voedingsmiddelenindustrie november

12 Boodschap komt niet over Informatie over gezonde voeding is altijd en overal beschikbaar, stelt Ad Nagelkerke, managing partner bij Schuttelaar & Partners en dagvoorzitter van het Maatschappelijk Café. Toch heeft de consument weinig interesse in voeding en gezondheid en blijven hart- en vaatziekten en obesitas een probleem. De boodschap komt blijkbaar nog steeds niet over. Hij wil juist weten wat voeding voor hem persoonlijk doet. We moeten dus zoeken naar personalisatie. Binnenkort kun je altijd je gezondheid meten en zie je direct welke invloed je voedingspatroon heeft én wat er gebeurt als je je gedrag verandert. Ik ben optimist. We gaan echt toe naar eten, meten en gedrag aanpassen aan die meting. Door echte data uit de praktijk te gebruiken, neemt volgens Clabbers het wantrouwen af en is er ook geen discussie meer over wat gezond is en wat niet. Crowdfeeding: Voedingscommunicatie anno nu Maatschappelijk Café Crowdfeeding: Voedingscommunicatie anno nu is vorige maand gehouden in Nieuwspoort in Den Haag. Een eerder onderwerp was voedselvertrouwen. Nu is een stap verder gegaan: hoe moet worden gecommuniceerd over gezonde voeding? Moet er eigenlijk wel over gecommuniceerd worden? Crowdfeeding staat voor: hoe kan uit de brij aan informatie, díe informatie gepikt worden, die je gezonder laat leven. Blogger Francesca van Berk (van en Dirk Haen (filosoof, onderzoeker Universiteit Maastricht en voormalig lid van de Nationale Denktank over food) zaten in het panel. 12 eisma voedingsmiddelenindustrie november 2014

13 Architect Herman Bessels: Breng beleving over Transparantie door emotie Tekst: Tom van der Meer Foto s: Bessels architekten & ingenieurs Foodfabrikanten laten de consument te weinig zien hoe zij hun producten maken, vindt architect Herman Bessels. Ze zijn wel enthousiast over hun producten maar hygiëne-eisen maken het vaak lastig om bezoekers in de productie toe te laten. Toch is openheid in zijn ogen mogelijk en zelfs noodzakelijk. Transparantie via beleving en emotie leidt tot klantenbinding. Als de voedingsmiddelenindustrie zo enthousiast is over de eigen producten maar tegelijkertijd de productie in afgesloten fabrieken houdt, komt het enthousiasme niet over, zegt architect Herman Bessels van bureau Bessels architekten & ingenieurs. Kijk naar BMW. Daar hebben klanten de keuze om hun nieuwe auto bij de dealer af te halen óf bij de fabriek. Volkswagen heeft met Autostadt iets vergelijkbaars: een fabriek waarbij consumenten de filosofie en de beleving van het merk zien. Daar kunnen klanten van het grootste model, de Phaeton, de productie van hun nieuwe auto met eigen ogen aanschouwen en mee helpen afmonteren. En klanten willen dat, zelfs als ze de auto hierdoor pas weken later krijgen. Auto s worden op deze manier niet gemaakt, maar geboren, als een love baby. Zintuigen prikkelen Een dergelijke emotie is ook waar hij voor pleit in de voedingsmiddelenindustrie. In een tijd dat voeding door diverse schandalen geplaagd wordt en de online verkopen ook in food steeds belangrijker worden, moeten fabrikanten hun marketing, merkstrategie en assortiment aanpassen om kansen te grijpen. De juiste weg ligt in zijn ogen níet in het concurreren op prijs, maar veel meer op het inzetten op transparantie en emotie. Consumenten die bedrijven op internet bezoeken krijgen nooit de beleving die ze bij een bedrijfsbezoek krijgen. In het computertijdperk wordt het gevoel vergeten. Alles wordt beleefd via beeldschermen. Door mensen rond te leiden en de productie te laten zien, geef je ze een openheid en beleving die alle zintuigen prikkelt. De architect wijst op de Oostenrijkse broodfabrikant Haubi s, die een Erlebniswelt heeft voor een kijkje achter de schermen van de brood en banketproductie. Daar komen jaarlijks mensen kijken hoe brood en gebak geproduceerd wordt. Mede hierdoor vragen consumenten van buiten Oostenrijk in hun supermarkt ook al naar Haubi s. Brouwerijen als Carlsberg in Kopenhagen weten met een rondleiding die eindigt in een proeflokaal, de zintuigen van bezoekers te prikkelen en een bijzondere ervaring mee te geven. Ook Ben & Jerry s doet dat goed. Steriele rvs-omgeving Nederlandse voorbeelden van zo n beleving in food ziet hij bijna niet. Volgens hem komt dat mede doordat hygiëne eisen bij voedselproductie steeds strikter zijn geworden. We zijn hierin steeds meer een gidsland. Dat legt ons geen windeieren. Kijk maar naar de naam die Nederland in de wereld heeft op het gebied van melkpoeder. Toch zorgen die hygiëneeisen er ook voor dat productie steeds verder van de consumenten komt af te staan. Een rondleiding door de productie gaat vaak gepaard met lastige plastic schoentjes en verve Herman Bessels: Transparantie is zeker voor de toekomst gewoon noodzakelijk. >>> eisma voedingsmiddelenindustrie november

14 Een transparante gang biedt gelegenheid om het gehele productieproces achter glas te volgen. Bessels werkt nu voor enkele bedrijven aan het ontwikkelen van inspiratiecentra. Dit zijn centra waarbij zowel producten worden ontwikkeld als waarbij afnemers de mogelijkheid hebben om tijdens proefsessies eigen werkzaamheden te verrichten. Prima! Zo laat je zien dat je je inleeft in je klanten. Alleen hiermee haal je echt niet ineens fors meer omzet, maar het is een én-én-verhaal: als onderdeel van de schakel, samen met de website en andere communicatiemiddelen. De bezoekersgang bij Plusfood: direct zicht op de productie. Traditioneel weer hot Sommige fabrikanten laten bij de ingang in vitrines hun totale productengamma zien. Dat werkt, omdat dit het product emotionaliseert, vertelt Herman Bessels. Door op een andere manier over je product na te denken, vind je het opnieuw uit. Een prachtig voorbeeld speelde volgens hem in Italië. Pasta s raakten ze op een gegeven moment aan de straatstenen niet meer kwijt. Het roer ging om toen een industrieel ontwerper zich ermee ging bemoeien. Er kwamen pasta s in allerlei geometrische en wiskundige vormen en kleuren. Hierdoor werd het toch traditionele product weer hot. De 3D-printer opent hiervoor ook ongekende mogelijkheden. Wij hebben zelf een 3D-printer waar we flink mee experimenteren. lende mutsjes en stofjassen. De voedingsmiddelenindustrie als steriele bijna laboratoriumachtige rvs-omgeving. Volgens Bessels laten Nederlandse bedrijven juist daar kansen liggen. We zeggen wel waar we voor staan en wat we doen, maar laten het veel te weinig zien. De emotionele beleving is onderbelicht. Kruip in het gevoel van de consument. Glazen gang Hoe? Dat laat Bessels zien bij de nieuwbouw van Plusfood (kip- en kalkoenspecialiteiten) in Oosterwolde. Hier kunnen afnemers, relaties en consumenten in hun eigen kleding zonder extra maatregelen rondgeleid worden. Transparantie noodzaak Hoewel hygiëne een belangrijke rol speelt in de terughoudendheid van voedingsmiddelenbedrijven om bezoekers in de productie toe te laten, is er ook nog een andere reden: de angst dat de concurrentie meekijkt. Bessels wuift dat weg. Transparantie is zeker voor de toekomst gewoon noodzakelijk. Een glazen gang biedt zelfs nog voordelen boven rondleidingen door de fabriek. Dan kun je namelijk cruciale, concurrentiegevoelige procedés veel beter buiten beeld houden. En door de grotere afstand zijn ook de etiketten van grondstoffen van specifieke afnemers, of van producten die gemaakt worden voor anderen, niet meer te lezen. Je geeft zicht zonder inzicht. Bessels vindt het raar dat foodproducenten in de productielocaties hun kernactiviteit toch vaak wat wegstoppen. Bezoekers en eigen (niet-productie) medewerkers komen vooral in gangen en kantoren op de eerste verdieping. Met glazen gangen met overal zicht op de productie krijg je niet alleen letterlijk transparantie, maar ook een veel betere binding van kantoorpersoneel met de productie. Voor Jeurgens Banket (fabrikant van biscuits en lange vingers) heeft Bessels net de nieuwbouw in Beek en Donk opgeleverd. Hier zijn de kantoren boven de productie gehuisvest, maar geven grote ramen voortdurend zicht op de productie beneden. Voor een grote vleesverwerker wordt zelfs een niveau extra ingebracht als gang voor bezoekers. Geen pretpark Bessels pleit overigens niet voor pretparkachtige toestanden. Dat gaat veel te ver. De beleving moet wel kloppen met de verwachting van mensen. In een vleesbedrijf moet het bijvoorbeeld niet naar olie ruiken en in een broodfabriek moet de geur van vers 14 eisma voedingsmiddelenindustrie november 2014

15 Artist impression van het nieuwe pand van Jeurgens Banket. brood hangen. Maar de persoonlijkheid van de ondernemer mag best worden getoond. Dus als je klassieke auto s spaart: laat dat vooral zien. Kantoren zijn vaak onpersoonlijk en overal hetzelfde. Ik was eens bij iemand die als ontvangstruimte een saloon had. Dát blijft hangen. Ik zie nog steeds winkels en supermarkten die eruit zien als mislukte voormalig Oost- Duitse exemplaren. Het is er vies, de producten staan schots en scheef en er is geen bezieling. Ook in de horeca is er nog veel onverschilligheid. Dát is anti-beleving. Foodbedrijven en -specialisten moeten consumenten het gevoel geven dat het een feest is dat zij er zijn. De eerste hand die je de klant geeft, is toch de knop van de voordeur. Helpen kopen Verkopen is helpen kopen, vindt hij. Geur is één van de belangrijkste zintuigen van de mens. Het is het eerste zintuig dat werkt, denk aan de geur van moedermelk. Alleen al geuren zorgen ervoor dat meer gekocht wordt. Zelf actief zijn, werkt altijd beter dan afwachten. Dus kies in plaats van een anonieme plastic broodzak voor verpakkingen die het enthousiasme in je product uitstralen. Restaurants die het vlees bereiden, spelen met emotionaliteit. Denk ook aan rijpkasten en bake-off in winkels en supermarkten die gerechten bereiden met versproducten en wijnen. Zo neem je de consument bij de hand en laat hem ervaren wat met de producten mogelijk is. Duurzame supermarktketen Marqt doet dat bijvoorbeeld goed, net als diverse traiteurs. Doordat de enthousiaste verkoper weet waar hij over praat en laat zien en proeven, zijn mensen bereid om meer te betalen. Passie en betrokkenheid kunnen veel doen om consumenten te veroveren. Zo is er in Rotterdam-Zuid een supermarkt waar volgens deskundigen geen droog brood te verdienen valt. Het loopt echter heel goed, omdat de bedrijfsleidster weet wat de doelgroep wil. Zij heeft bijvoorbeeld vier of vijf leesbrillen die de oudere klanten in die buurt kunnen lenen om de etiketten te lezen. Dat is nou binding met de klant. Wie ben je en wat straal je uit? Durf te laten zien wie je bent. Transparantie is ook meer een verandering in denkcultuur dan een geldkwestie, vindt hij. Vaak hebben simpele ingrepen al grote effecten, alleen al doordat het enthousiasme daadwerkelijk wordt overgebracht naar de klant. Bij mijn slager ga ik bijvoorbeeld nooit weg zonder iets te proeven. Hij heeft altijd weer iets nieuws, met zo n mooi verhaal erbij dat ik wel wat móet kopen. Artist impression van de nieuwbouw van runderslachterij Hutten en Zonen. Bureau Bessels Bessels uit Twello heeft behalve voor Plusfood en Jeurgens Banket in de afgelopen dertig jaar ruim honderd projecten in de foodbranche ontworpen en gerealiseerd, onder meer bij Vion (varkensslachterij) in Boxtel, Hutten en Zonen (runderslachterij) in Heeten, Zuivelhoeve in Twekkelo, Oliehoorn (oliën en sauzen) in Zwaag, Van Wijngaarden (sauzen) in Wormerveer, Ruitenberg (ingrediënten) in Twello en LePoole (glutenvrije producten) in Twello. Verder heeft het bedrijf ervaring met (mode)winkels, supermarkten en winkelinrichting. eisma voedingsmiddelenindustrie november

16 Top Foodlab ontwikkelt funky Kimchiwawa Groenten fermenteren voor smaakmaker Tekst: Tom van der Meer Foto: Top Foodlab Kimchiwawa is een nieuwe seasoning op basis van gefermenteerde groenten. Deze worden gedroogd en vervolgens tot poeder vermalen. Ideaal als biologische smaakversterker voor een funky boost. Top Foodlab Top Foodlab is de speeltuin van Top BV uit Wageningen. Innovaties ontstaan hier niet vanuit klassieke marktonderzoeken, maar vooral uit nieuwsgierigheid. Het team bestaat uit voedingstechnologen, marketeers, food designers en een development chef. Sparren met afnemers is vaak de basis voor nieuwe producten. Ideeën van het creatieve team beslaan onder meer groentepillen (via milde droging), barbecueproducten met pascalisatie (onder hoge druk) en verse, koudgeperste sappen (met pascalisatie en milde conservering met Pulsed Electric Fields). Het poeder, geproduceerd door Top Foodlab uit Wageningen, is gebaseerd op kimchi, een traditioneel gerecht uit Korea, dat in heel Azië populair is. Het wordt gemaakt op basis van Chinese witte kool, specerijen en kruiden en bevat veel vitamines, vezels en calcium. Kimchi wordt gefermenteerd met melkzuurbacteriën om het langer houdbaar te maken. Door de fermentatie veranderen textuur, geur en smaak. Deze typische fermentatiesmaak kennen we in Nederland bij zuurkool. De complexe kimchi-smaak is in het westen nog relatief onbekend. Trendy blikje Tegenwoordig is fermentatie voor houdbaarheid niet meer nodig, maar is het wél interessant voor de smaak, om gezondheidsredenen én om iets te doen met groentereststromen. Maar hoe maken we kimchi toegankelijk in de keuken, bij koks en consumenten?, vroeg Dennis Favier van Top Foodlab zich af. Het bedrijf koos ervoor het goedje te drogen en te vermalen tot poeder. Dit stoppen we in een trendy blikje van 65 gram en geven het een funky naam: Kimchiwawa was geboren. Kimchiwawa smaakt zuur (door de fermentatie), zoet (restsuikers), zout (sojasaus) én pittig (door rode pepers). Experimenten Er zijn experimenten gedaan met talloze groenten, zoals broccoli, pastinaak en rode kool. Koks maar ook foodproducenten raakten enthousiast en willen met het gedroogde product werken, stelt het bedrijf. Zo heeft een bakker inmiddels Kimchiwawa-brood gebakken, maar er staan nog meer producten op de rol om een funky smaakbehandeling te ondergaan. Ook andere toepassingen zijn mogelijk. Zo kan het vocht met kimchi- smaak dat overblijft na het uitpersen van de groente weer gebruikt worden voor bijvoorbeeld barbecuesaus of ketchup. Maar dat komt misschien volgend jaar, aldus Favier. Eerst willen we Kimchiwawa goed in de markt zetten. Nieuwe batch Bij het fermenteren, drogen en vermalen is ruim twintig kilo kimchi-groenten nodig voor uiteindelijk één kilo kimchiwawa-poeder. Mede om bezoekers van de Food Inspiration Days te laten kennismaken met de zout-zuurzout-pittige smaak, heeft het bedrijf net een batch van zestig kilo groenten, dus drie kilo Kimchiwawa, geproduceerd. Meer info: Nog niet te op de markt Kimchiwawa is nog niet op de markt. Het kruidige poeder kan gebruikt worden als smaakmaker in gerechten, bijvoorbeeld als marinade bij vis of vlees of in een stoofschotel. Zelfs ijs behoort tot de mogelijkheden. Aan de hand van diverse kooksessies wordt besloten welke vorm het gaat krijgen. Dat kan dan als seasoning in supermarkten en groothandels of via internet en speciaalzaken, maar ook als smaakmaker voor voedingsmiddelenfabrikanten, bijvoorbeeld voor popcorn of (groente)chips. 16 eisma voedingsmiddelenindustrie november 2014

17 AROVAC ADV FOOD Portrait_NL_HiRes.pdf 1 24/04/14 11:03 Bag Filling Units Bag Vacuumisers Palletisers Stretchhooders C M Y CM VACUÜM FOOD ZAKKENVUL MACHINES Arodo ontwerpt en ontwikkelt zakkenvul machines voor het vacuüm verpakken van diverse voedsel producten. Dit brengt vele voordelen met zich mee ten opzichte van conventioneel verpakken: Geen micro perforaties Langere levensduur 100% bescherming tegen vocht Geen geuren en/of lekkages Zeer geschikt voor fijn poederproducten zoals melkpoeder, voedsel ingrediënten, etc. Capaciteit op aanvraag. Voor afvulgewichten tot 50 kg! MY CY CMY K ARODO BVBA Tel sales@arodo.be Maak kennis met andere vakbladen van de Eisma Media Groep Bakkers in bedrijf is een onafhankelijk vakblad voor de brood- en banketbakkersbranche, bestemd voor alle professionele bakkers in Nederland: ambachtelijk, industrieel, in het grootwinkelbedrijf, in de horeca, in de foodservice of op school. Vismagazine is het vakblad voor iedereen die professioneel vis verwerkt, verhandelt en verkoopt. Vismagazine is al 29 jaar hét vakblad voor elke visspecialist, dé nieuwsbron voor de vissector. Het vakblad Vlees+ stimuleert slagers en traiteurs bij hun ondernemerschap en wil haar lezers informeren over de actualiteit in deze levendige branche, maar geeft ook achtergrondinformatie over de diverse vleessoorten, producten, machines, scholing, personeel en veel meer gerelateerde onderwerpen. Vakblad IJs! zit iedere editie boordevol informatie over verschillende ijssmaken, over het ambacht, techniek, achtergrond en productinnovaties. Ook staat ieder nummer een ijssalon centraal. onze kennis, uw succes Ga naar voor een vrijblijvend proefabonnement of om u aan te melden voor relevante gratis digitale nieuwsbrieven. Hier vindt u ook alle andere vakbladen van de Eisma Media Groep.

18 Beurs Intrafood Convenience voor producent en consument Tekst en foto s: Norbert van der Werff De beurs Intrafood op 17 en 18 september in het Belgische Kortrijk kende slechts iets meer dan 80 exposanten. Toch waren er op de ingrediëntenbeurs veel noviteiten. EVMI nam een kijkje. Het Franse bedrijf Roquette gaat bloem van eiwitrijke gefermenteerde microalgen op de markt brengen, als functioneel ingrediënt voor (sport)voedingsmiddelen. Voor de vetrijke variant won het bedrijf in 2013 de innovatie-award van de beurs Food Ingredients Europe. Roquette verkoopt de algentoepassingen sinds enkele maanden onder de merknaam Algility, verklaarde Johan Devaere van grondstoffenleverancier Barentz op de gezamenlijke stand. Barentz is in Nederland en België de agent van Roquette. De eiwitrijke versie, Algility HP (high protein), wordt waarschijnlijk in 2015 geïntroduceerd. Algility HP bestaat uit plantaardige eiwitten, die gebruikt kunnen worden als alternatief voor dierlijke eiwitten, in combinatie met voedingsvezels en onverzadigde vetzuren. Het vetzuurprofiel van de chlorella-alg ligt dicht bij dat van olijfolie, legt market development manager Frank Denoulet van Roquette uit. Algility HL (high lipid) kan het totale vetgehalte in producten verlagen en het vetzuurprofiel verbeteren. Bovendien kan het ei vervangen. Het product wordt onder meer gebruikt voor muffins, cake en zachte koekjes en daarnaast voor sauzen. Beide producten worden geproduceerd van dezelfde gele chlorella-stam. De samenstelling van de eencellige microalg kan worden beïnvloed door de omstandigheden aan te passen, zoals bijvoorbeeld de temperatuur en de druk waaronder de algen leven. Daardoor bestaat de ene alg voor 50 tot 60 procent uit vet, terwijl de andere tot wel 85 procent uit eiwit bestaat. Daarnaast biedt Roquette een groene chlorella-alg. Die is rijk aan chlorofyl en antioxidanten en wordt onder meer toegepast in voedingssupplementen. De algen werden eerder gekweekt bij een partner van Roquette in de Verenigde Staten, maar inmiddels is er in Frankrijk een eigen productielocatie. Een artikel over de mobiele proeffabriek Valorie, die ingrediënten uit algen zuivert, is te lezen op pagina 36. Op pagina 38 staat een artikel over de efficiënte verwerking van algenpasta tot poeder. Opgeklopte appelmoes Ook IMCD besteedde aandacht aan het gezonder maken van de samenstelling van producten. Zo was op de stand een praline met bijzondere vulling te zien. Die vulling is niet op basis van suiker of vet, maar op basis van appelmoes, legde productmanager Liesbeth Crijns uit. Om het fruit te kunnen opkloppen is alphadextrine van Wacker toegevoegd. Als stabilisator is pectine gebruikt, dat ook al van nature in appels zit. De flavour is een natuurlijk aroma afkomstig van Givaudan. IMCD werkt veel samen met partners. Voor de ontwikkeling van koekjes met 30 procent minder suiker is gebruikgemaakt van de prebiotische vezels inuline en oligofructose van Beneo s Orafti. De ingrediënten zijn afkomstig van de cichoreiwortel. Ze maken niet alleen de reductie van suiker mogelijk, maar leveren ook een bijdrage aan de inname van de dagelijkse behoefte aan voedingsvezels. Zonnebloemlecithine Voedingsmiddelenfabrikanten stappen steeds vaker over van lecithine op sojabasis naar zonnebloemlecithine. E & R Food Ingredients uit Vlaardingen levert een door Sternchemie ontwikkelde lichtere variant zonnebloemlecithine die de kleur van het eindproduct minder beïnvloedt. Sternchemie ontwikkelde twee varianten van de nieuwe lecithine, die gebruikt wordt als emulgator. LeciStar S eisma voedingsmiddelenindustrie november 2014

19 heeft een lichte, Karamelkleur en een milde, enigszins nootachtige smaak, terwijl LeciStar S300 ook licht van kleur is, maar vrijwel neutraal in smaak en geur. Er is bovendien een zonnebloemlecithine in poedervorm om toe te voegen aan meel. Daarmee kunnen bakkerijproducten langer houdbaar en zachter gemaakt worden. Net als sojalecithine wordt zonnebloemlecithine gebleekt met peroxide. Bij zonnebloemlecithine is dat echter lastiger. Onder meer door extra te filteren kan Sternchemie het peroxidegehalte van zonnebloemlecithine toch laag houden, vertelt Stan Houben van E & R Food Ingredients. Lecithine (E322) is een hulpstof die wordt gebruikt als emulgator in de bakkerijsector en chocolade-industrie. Ook fabrikanten van margarine en frituurvetten maken er gebruik van. Bij de productie van wafels wordt lecithine gebruikt als lossingsmiddel; de wafel blijft dan niet aan het ijzer kleven. Dat voedingsmiddelenfabrikanten overstappen van soja- op zonnebloemlecithine komt doordat dat soja een allergeen is. Bovendien is een groeiend aandeel van het soja-aanbod genetisch gemodificeerd. Veel consumenten willen geen GMO-ingrediënten in hun voeding. Palmvet in flakes Het Belgische Aigremont heeft palmvet in flakes ontwikkeld, die gemakkelijker in gebruik zijn. De flakes worden onder meer gebruikt bij de productie van sauzen en pizza s en voor brioche-achtige broden. In pizza s wordt palmvet gebruikt in het deeg. Het zorgt daar voor een open kruimstructuur. Met de flakes wordt voorzien in vragen uit de markt, legt salesmanager Industry Benelux Frank Minne uit. Eerder werd het palmvet in blokken van 10 kilo aangeboden. Er moest dan eerst een deel van het blok afgesmolten of afgehakt worden. De flakes zijn ook veel gemakkelijker te doseren. De flakes hebben ook andere smelteigenschappen, waardoor ze gemakkelijk kunnen IMCD presenteert een praline met een vulling op basis van appelmoes. >>> eisma voedingsmiddelenindustrie november

20 worden verwerkt. Dat komt door de afwijkende samenstelling. De flakes bestaan uit geraffineerd palmvet in combinatie met stearine, een derivaat van palmolie van een hogere fractie. We gebruiken geen geharde vetten, er zitten geen transvetten in. Dat voorheen grote blokken werden gemaakt, hangt volgens hem samen met het gebruik van bestaande machines, die voor de productie van margarine zijn ontwikkeld. Voor de productie van de flakes wordt andere apparatuur gebruikt. Krokante coating Dutch Protein & Services (DPS) toont op de beurs twee innovaties: een nieuwe krokante coating voor ovenproducten en injectie-/tumblingmixen. In de drie glazen op de desk van DPS zit geen alcoholische drank, maar de nieuwe marinades om te injecteren of tumblen: de rode voor rundvlees, de witte voor pluimveevlees en de rosékleurige voor varkensvlees. Met de oplossingen kunnen de producten worden gemarineerd. Het gaat dus niet om het zo maar toevoegen van water, licht directeur Jan-Christoph Driessen toe. De hoofddoelstelling is verbetering van de productkwaliteit, de smaak en de sappigheid. De mixen bevatten geen dierlijke ingrediënten en geen allergenen. Het aantal E-nummers is zo beperkt mogelijk gehouden, maar helemaal zonder gaat niet. Ze zijn nodig in verband met de waterstabiliteit, voor de houdbaarheid. Op de desk staat eveneens een bord met banen kruim in zwart, geel en rood. Ze vormen de Belgische vlag. Een grapje van DPS, want alleen de gele en rode zijn echte coatings voor ovenproducten. De nieuwe crust coatings voor vlees, vis en gevogelte komen in de oven het best tot hun recht. Ze zijn vol van smaak door de verse kruidenpasta s. Er zijn drie varianten: tomaten, kerrie en tuinkruiden. De coatings zijn niet te produceren met een traditionele coatingmaker, want dan worden ze te compact. Het gaat wel met een drum breader, die de ingrediënten losjes transporteert. DPS onderstreepte op de Intrafood bovendien de certificering van het bedrijf voor Riskplaza, begin mei van dit jaar. Dat is voor ons een belangrijk thema. Bij zo n Riskplaza-audit+ voert een certificerende instelling een aanvullende audit uit bovenop het al aanwezige voedselveiligheidscertificaat, speciaal gericht op de borging van de voedselveiligheid van ingrediënten. Het bedrijf laat daarmee zien DPS introduceert onder meer nieuwe marinades voor rund-, pluimvee- en varkensvlees. dat de mogelijke gevaren van grondstoffen worden beheerst. Controlled release Ook Raps presenteerde in Kortrijk een nieuwe coating. De Coatec-coating bestond al voor kleine ingrediënten, maar is nu ook op grotere stukken toepasbaar. Door de coating blijft de grondstof kleurvast en houdbaar. De coating kan ook vroegtijdige chemische of fysische reacties voorkomen. We hebben de Coatec-producten doorontwikkeld, vertelt general manager Ton van de Vijfeijken van Raps Benelux (rechts op de foto). Het zijn functionele coatings voor controlled release, bijvoorbeeld van zout. Zout trekt vocht aan en als het in aanraking komt met vlees, krijg je drip. De coating zorgt ervoor dat het zout pas in de pan, als de coating wegsmelt, in aanraking komt met het vlees. Een ander 20 eisma voedingsmiddelenindustrie november 2014