Techniek in het VMBO. Bedrijfssimulatie Verlichtingstechniek

Transcriptie

1 Techniek in het VMBO

2 Projectkaart Functiekaarten Opdrachtkaarten Formulieren

3 Colofon Deze bedrijfssimulatie Elektrotechniek is ontwikkeld in een projectenprogramma in het kader van de Regeling regionale vernieuwingsprojecten vmbo Het projectenprogramma werd mogelijk gemaakt door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, het Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch InstallatieBedrijf (OTIB) en regionale installatiebedrijven. Opdrachtnemer en projectmanagement KPC Groep, s-hertogenbosch Projectmanager VanderLinden Zakelijk BV, Schijndel Projectleiding C. van de Graaf & Partners, Amstelveen Idee C. van de Graaf & Partners, Amstelveen OTIB, Woerden Opleidingskundige realisatie C. van de Graaf & Partners, Amstelveen Inhoud C. van de Graaf & Partners, Amstelveen Inhoudelijke redactie OTIB, Woerden Ontwerp Hollands Lof ontwerpers bv, Haarlem Vormgeving / Drukken Accentdesign, Mijdrecht Verweij Printing, Mijdrecht Platform Technische Installaties April 2008

4 Projectkaart

5 Projectkaart Situatie In de wijk Voorwaarts komt een nieuw wooncomplex met winkels. De projectontwikkelaar van Professional Builders BV heeft de opdracht gegeven om voor dit complex een verlichtingsplan op te stellen en uit te voeren. Er moet een plan komen om de gangen, trappenhuizen en kelderboxen van het wooncomplex te voorzien van verlichting. In het wooncomplex is één appartement waarvoor ook een verlichtingsadvies voor de badkamermoet worden uitgebracht. Daarnaast zijn er twee winkels waarvoor een verlichtingsplan moet komen.het gaat om Games2play, een gameshop en de autoshowroom van Konijnenberg Autobedrijf BV. In opdracht van Professional Builders BV gaan jullie een ontwerp maken voor al deze onderdelen. Wanneer de projectontwikkelaar tevreden is over het ontwerp, krijgen jullie de opdracht de verlichtings-installatie daadwerkelijk te installeren. De verlichting moet bij de functie van de ruimte passen. In de gangen en het trappenhuis van het wooncomplex is het belangrijk dat je ziet waar je loopt. Het is fijn als de verlichting automatisch aan gaat als het donker wordt. De verlichting in de kelderboxen hoeft alleen te branden als er iemand is. Het is handig als de verlichting automatisch aan en uit gaat als er iemand binnenkomt en weggaat. Het verlichtingsadvies voor de badkamer bestaat uit spotjes boven het bad, te bedienen met een afstandsbediening. In de gameshop Games2play kun je de nieuwste spellen voor de spelcomputers kopen. De spellen in de winkel moeten zo verlicht worden dat ze er aantrekkelijk uitzien. Ook is er een gedeelte waar je kunt gamen. In deze game-area moet je goed op het beeldscherm kunnen kijken. Als laatste de showroom van het autobedrijf Konijnenberg Autobedrijf BV. Er zijn regels voor het uitlichten van auto s. Die kun je opzoeken. Klantvraag Verlichting in trappenhuis en kelderbox Verlichting autoshowroom Verlichting gameshop en badkamer Tijd 50 uur Functies Projectleider Materiaalbeheerder Elektromonteurs Calculator Ontwerper Wensen eisen Een tevreden klant Installatie volgens opdracht en geldende voorschriften zoals NEN 1010, NEN-EN / NEN 3140 en NPR 5310:1 Arbo normen Juiste beroepshouding

6 Projectkaart Opdrachtkaarten Dit zijn kaarten om mee te werken. Offertefase Afspraak met de klant maken Gesprek met de klant Offerte opstellen De offerte aanbieden Uitvoeringsfase Het werk voorbereiden Installeren 1 t/m 4 Testen Gebruiksaanwijzing Opleveringsfase Projectoplevering Interne administratie Nacalculatie Nazorg Evaluatiefase Projectevaluatie Formulieren Dit zijn formulieren om te kopiëren. Voorbereiding afspraak maken Klantenkaart Voorbereiding gesprek met klant Gespreksverslag Kostencalculatie Offerte Offerte Installatietekeningen Lichtplan Magazijnbon Projectplanning Weekstaat Installatietekeningen Lichtplan Weekstaat Weekstaat Gebruiksaanwijzing Aansluitschema Weekstaat Klantenkaart Gebruiksaanwijzing Weekstaat Weekstaat Magazijnbon Nacalculatie Factuur Voorbereiding nazorggesprek Klantenkaart Evaluatieformulier

7 Functiekaarten

8 Functiekaart Projectleider Als projectleider ben je het aanspreekpunt voor de klant. Je gaat na wat zijn wensen zijn, je geeft hem advies over mogelijke oplossingen en je zorgt dat jullie bedrijf de opdracht krijgt. Ook is het belangrijk dat de klant tevreden is over jullie werk als jullie het project aan hem opleveren. Daarnaast stuur je het projectteam aan. Je houdt de kwaliteit en planning van het project in de gaten. Taken Aanspreekpunt voor de klant. Aansturen van het projectteam. Zorgdragen voor communicatie en overleg binnen het projectteam. Maken van offerte. Controleren van het installatiewerk. Opstellen gebruiksaanwijzing. Opleveren van de installatie. Eindverantwoordelijk voor de kwaliteit en de planning. Verantwoordelijk voor nazorg. Aandachtspunten Een tevreden klant. Installatie volgens voorschriften. Een goede samenwerking binnen het projectteam. Juiste beroepshouding.

9 Functiekaart Materiaalbeheerder De materiaalbeheerder is verantwoordelijk voor het benodigde materiaal en de gereedschappen. Tijdens de voorbereiding bepaal je wat de benodigdheden voor de klus zijn. Welke materialen zijn er nodig om de installatie aan te leggen? En hoeveel? En welke gereedschappen moeten hiervoor gebruikt worden? Als materiaalbeheerder ben je ook verantwoordelijk voor het op tijd bestellen van het materiaal. Daarnaast houd je bij hoeveel materiaal er bij de uitvoering gebruikt is. Taken Berekenen van het benodigde materiaal. Ondersteunen bij de calculatie van de offerte. Bestellen van materiaal. Controleren van de bestelling. Controleren levertijd. Afspreken hoe de materialen geleverd worden. Zorgdragen voor de benodigde gereedschappen. Verzamelen en terugboeken van niet gebruikt materiaal. Ondersteunen bij de nacalculatie. Aandachtspunten Bestel alleen noodzakelijk materiaal. Denk aan veiligheidsmaatregelen. Installatie volgens voorschriften. Juiste beroepshouding.

10 Functiekaart Calculator De calculator houdt zich bezig met het berekenen van de kosten voor de uitvoering van het project. Voor de offerte maak je een begroting van de kosten. Na de uitvoering maak je de nacalculatie van de kosten. Taken Berekenen wat de kosten voor de benodigdheden zijn. Begroten van de werkuren en de kosten daarvan. Maken van de offerte. Maken van de nacalculatie. Aandachtspunten Het begroten van de kosten en uren vraagt om nauwkeurigheid. Inzicht in de werkzaamheden. Juiste beroepshouding.

11 Functiekaart Ontwerper De ontwerper is verantwoordelijk voor de tekeningen. Bij de offerte moet je een 3D-situatieschets maken. Deze tekeningen gebruik je bij de calculatie van de offerte. Daarna maak je een elektro- en installatietechnische tekening en een lichtplan. Op de installatietekeningen geef je aan waar de verschillende onderdelen en leidingen geplaatst moeten worden. De monteurs voeren hun werkzaamheden volgens deze installatietekening uit. In een lichtplan geef je aan hoe de armaturen over de ruimte verdeeld zijn. Taken Maken van een 3D-situatieschets voor de offerte. Ondersteunen bij de calculatie van de offerte. Maken van installatietekeningen volgens de elektro- en installatietechnische voorschriften. Overdragen van ontwerp aan monteurs. Ondersteunen bij de nacalculatie. Aandachtspunten Ontwerpen volgens geldende voorschriften. Een verzorgde en duidelijke 3D-situatieschets. Een goede samenwerking binnen het projectteam. Juiste beroepshouding.

12 Functiekaart Elektromonteur Als elektromonteur ben je vooral bezig met het monteren van de elektrische installatie. Maar ook moet je de administratie bijhouden. Taken Uitvoeren installatiewerkzaamheden volgens NEN 1010, 1006, 3215, en Signaleren fouten en onveilige situaties. Verantwoordelijkheid dragen voor eigen installatiewerkzaamheden en veilige werkomgeving. Ondersteunen collega-monteurs bij het uitvoeren van installatiewerkzaamheden. Zorgdragen voor naleving van de planning. Verantwoorden van de uren. Aandachtspunten Veiligheid. Verantwoording voor installatie, werking en kwaliteit. Juiste beroepshouding.

13 Opdrachtkaarten

14 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Afspraak maken met de klant Maak een afspraak. De projectontwikkelaar van Professional Builders BV heeft jullie gevraagd een offerte te maken voor het opstellen en uitvoeren van een verlichtingsplan voor een woon-/winkelcomplex. De projectleider belt om een afspraak met de projectontwikkelaar van Professional Builders BV te maken. Samen gaan zij de wensen van deze klant bespreken. Hopelijk mag de projectleider een offerte uitbrengen en de opdracht uitvoeren! Stappen 1 Bereid het telefoongesprek voor. Voorbereiding afspraak maken 2 Voer het telefoongesprek (projectleider). 3 Vul de afspraak in op de klantenkaart (projectleider). Klantenkaart Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Voeren van een telefoongesprek Aandachtspunten Denk aan de juiste omgangsvormen. Stel gerichte vragen.

15 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Gesprek met de klant Op gesprek. Voordat de projectleider naar de projectontwikkelaar van Professional Builders BV gaat, moeten jullie het gesprek goed voorbereiden. Met het gesprek wil de projectleider te weten komen wat de wensen van de projectontwikkelaar zijn. Welke informatie hebben jullie nodig? Aan de hand van deze informatie geeft de projectleider de projectontwikkelaar advies. Hij legt uit wat jullie voor de projectontwikkelaar kunnen betekenen. Stappen 1 Bereid samen het gesprek voor. Voorbereiding gesprek met klant 2 Verzamel informatie (folders en documentatie) over de mogelijke onderdelen voor het nieuwe woon- / werkcomplex. 3 Voer het gesprek met de klant (projectleider). 4 Maak een verslag van het gesprek (projectleider). Gespreksverslag Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Productinformatie op internet Een klantgesprek voeren Aandachtspunten Denk aan de juiste omgangsvormen. Stel gerichte vragen. Zorg dat je een duidelijk beeld hebt van de klantvraag. Zorg voor een passend en duidelijk advies.

16 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Offerte opstellen Stel de offerte op. De projectleider heeft de wensen van de projectontwikkelaar op een rijtje gezet. Jullie bedrijf gaat nu een offerte uitbrengen. De offerte bestaat uit vier deeloffertes met 3D-situatieschetsen van alle onderdelen en de calculatie. Stappen 1 Bekijk de verschillende onderdelen en de installaties die nodig zijn voor: trappenhuis en kelderbox; gameshop; autoshowroom; badkamer. 2 Meet alle installaties in. 3 Maak een 3D-situatieschets per onderdeel (ontwerper). 4 Stel vast welk en hoeveel materiaal er per onderdeel nodig is (calculator en materieelbeheerder). 5 Bereken de tijd die nodig is (calculator en projectleider). 6 Maak een calculatie van de kosten (calculator). Kostencalculatie 7. Verwerk alle informatie in vier deeloffertes en maak hier één geheel van. Offerte

17 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Offerte opstellen Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Projectie 3D-tekenprogramma Technisch ontwerp maken Afwegen van tijd en kosten Aandachtspunten Zorg dat je werk er verzorgd uitziet. Denk aan het schriftelijke taalgebruik. Denk eraan dat de klant geen meerwerk (overuren) betaalt. Bedenk of bepaalde werkzaamheden van de verschillende onderdelen samengevoegd kunnen worden. Zorg dat de planning haalbaar is.

18 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase De offerte aanbieden De afhandeling van de offerte. De offerte voor de klant is klaar! De projectleider overhandigt de offerte aan de klant. Nu kijken of de klant de offerte goedkeurt! Stappen 1 Overhandig de offerte aan de klant. 2 Maak een afspraak om de offerte verder toe te lichten (projectleider). 3 Voer het gesprek met de klant en licht de offerte toe. Vraag of de klant de offerte goedkeurt. 4 Zorg dat de klant de offerte tekent. 5 Bewaar de getekende offerte voor de administratie. Offerte Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Aandachtspunten Zorg voor een professionele afhandeling.

19 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Het werk voorbereiden Wat hebben we nodig? Jullie bereiden eerst het werk voor, voordat er echt aan de slag gegaan kan worden. Samen denken jullie na over het volgende: Hoeveel tijd is er nodig om elk deelproject uit te voeren? Welke voorbereidingen kunnen voor meerdere deelprojecten tegelijkertijd worden gedaan? Wat hebben we nodig om de deelopdrachten uit te voeren? Is er voldoende personeel of moeten we mensen inhuren? Stappen 1 Maak een elektro- en installatietechnische tekening van alle deelprojecten en een lichtplan voor de gameshop en de autoshowroom (ontwerper). Installatietekening 2 Stel vast welk materiaal en gereedschap jullie nodig hebben (materiaalbeheerder). Magazijnbon 3 Bestel de benodigdheden bij het magazijn (materiaalbeheerder). 4 Maak samen de projectplanning. Projectplanning 5 Werk de weekstaat bij. Weekstaat

20 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Het werk voorbereiden Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Projectie Catalogi voor materiaal Technisch ontwerp maken Schema lezen Materialenstaat maken Verlichtingsplan maken Aandachtspunten Bestel alleen noodzakelijk materiaal. Denk aan de veiligheid bij de installatie (zoals beschermingsmiddelen). Plan alleen mogelijke werkuren in. Plan dezelfde werkzaamheden in verschillende projectdelen op dezelfde dag.

21 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Installeren 1: Gang en trappenhuis Aan de slag! De gang en het trappenhuis krijgen verlichting. Al het werk is voorbereid en jullie weten waar de armaturen komen. Het is nu belangrijk te bedenken welk soort armaturen je gebruikt. Denk er aan dat gedurende de tijd dat het schemerig of donker is, deze ruimtes verlicht zijn. De oplossing die jullie kiezen moet wel energiebesparend zijn. Succes! Stappen Elektrische installatie 1 Bekijk de elektrotechnische tekening. Installatietekening 2 Bepaal welk soort armaturen aangesloten worden. 3 Monteer de armaturen. 4 Sluit de verlichting aan. 5 Bepaal welk type sensor in de gang en het trappenhuis komt. 6 Plaats de sensor volgens de voorschriften van de fabrikant. 7 Plaats de noodverlichting volgens de voorschriften van de fabrikant. 8 Controleer de fasen en de vereffeningsleiding. 9 Werk de weekstaat bij. Weekstaat

22 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Installeren 1: Gang en trappenhuis Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Schakelen Sensoren Energieverbruik Veiligheid van de ruimte Op spanning VMBO informatieboek 4 Hoofdstuk Sensoren Montage voorschriften van de fabrikant NEN 1010 NEN-EN / NEN 3140 NPR 5310:1 Lichtplan lezen Aansluiten van energiezuinige installatie Noodverlichting plaatsen Aandachtspunten Veiligheid. De verlichting brandt permanent wanneer het donker is. Zorg voor voldoende licht, zodat men niet van de trap valt. Zoek naar een goede energiebesparende oplossing voor de verlichting. Voer sommige werkzaamheden voor de andere deelprojecten gelijktijdig uit. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels.

23 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Installeren 2: Kelderbox Aan de slag! De kelderbox krijgt verlichting. Deze ruimte hoeft niet continu verlicht te zijn: alleen als iemand in de kelderbox is. Daarom gaan jullie hier verlichting installeren met een sensor. Stappen Elektrische installatie 1 Bekijk de elektrotechnische tekening. Installatietekening 2 Bepaal welk soort armaturen aangesloten worden. 3 Monteer de armaturen. 4 Sluit de verlichting aan. 5 Bepaal welk type sensor in de kelder komt. 6 Plaats de sensor volgens de voorschriften van de fabrikant. 7 Plaats de noodverlichting volgens de voorschriften van de fabrikant. 8 Controleer de fasen en de vereffeningsleiding. 9 Werk de weekstaat bij. Weekstaat

24 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Installeren 2: Kelderbox Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Schakelen Sensoren Energieverbruik Veilig Comfort Op spanning VMBO informatieboek 4 Hoofdstuk Sensoren Montage voorschriften van de fabrikant NEN 1010 NEN-EN / NEN 3140 NPR 5310:1 Lichtplan lezen Aansluiten van energiezuinige installatie Noodverlichting plaatsen Aandachtspunten Veiligheid. De verlichting draagt bij aan een veilig gevoel. Men is voor een korte periode in de kelder, maar moet goed kunnen zien. Zoek naar een goede energiebesparende oplossing voor de verlichting. Voer sommige werkzaamheden voor de andere deelprojecten gelijktijdig uit. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels.

25 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Installeren 3: Gameshop Aan de slag! De ontwerper heeft een lichtplan voor de gameshop gemaakt. De werkzaamheden zijn voorbereid. De planning is klaar en de benodigdheden zijn besteld en liggen klaar. Jullie kunnen aan de slag om de verlichting te installeren. Ook moet er rookmelding en noodverlichting komen. Samen monteren jullie de installatie per onderdeel van het woon- / winkelcomplex, tenzij het efficiënter is om bepaalde werkzaamheden voor de verschillende onderdelen tegelijkertijd te doen. De werkvoorbereider moet hier dus goed over nadenken. Stappen Elektrische installatie 1 Bekijk de elektrotechnische tekening en het lichtplan. Installatietekening Lichtplan 2 Bekabel het pand vanuit de meterkast. 3 Bepaal de plaats van armaturen voor: de etalagekasten met computerspelletjes; de balie; het kantoor; het testeiland met de computers. 4 Bepaal het type armatuur en de lichtsterkte passend bij het gebruik van de ruimte. 5. Monteer de armaturen. 6 Sluit de verlichting aan. 7 Installeer de rookmelder(s) volgens de voorschriften van de fabrikant. 8 Installeer de noodverlichting volgens de voorschriften van de fabrikant.

26 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Installeren 3: Gameshop 9 Meet of het aantal Lux voldoende is op de verschillende, onder de bij punt 3, aangegeven plekken. 10 Werk de weekstaat bij. Weekstaat Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Lichtsterkte Lux Lichtopbrengst Lumen Reflectie Schakelen Dimmer Luxtabel Verlichting Montage voorschriften van de fabrikant NEN 1010 NEN-EN / NEN 3140 NPR 5310:1 Lichtsterkte aanpassen aan het gebruik van de ruimte Luxtabel lezen Aandachtspunten Veiligheid. Denk er aan dat in de winkel verschillende soorten lichtsterkte nodig zijn: etalage, kantoor / balie, testcomputers, etc. Werk volgens opdracht en geldende regels. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Voer sommige werkzaamheden voor de andere deelprojecten gelijktijdig uit.

27 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Installeren 4: Autoshowroom Aan de slag! In de autoshowroom worden de auto s zo mooi mogelijk verlicht. In het gehele pand liggen de kabels al in goten. Jullie gaan volgens het lichtplan aan de slag met het installeren van de armaturen. Stappen Elektrische installatie 1 Bekijk het lichtplan. Lichtplan 2 Bepaal of de kabelgoten verlegd moeten worden. 3 Bepaal de plaats van armaturen. 4 Bepaal het type armatuur en de lichtsterkte passende bij de functie van de plek. 5 Monteer de armaturen. 6 Sluit de verlichting aan. 7 Meet of het aantal Lux voldoende is bij: de auto s in de showroom; de balie; het kantoor. 8 Controleer de fasen en de vereffeningsleiding. 9 Werk de weekstaat bij. Weekstaat

28 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Installeren 4: Autoshowroom Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Schakelen Dimmer Reflectie Verlichting Luxtabel Autoshowroom met variabel opstelling Autoshowroom met vaste opstelling Montage voorschriften van de fabrikant NEN 1010 NEN-EN / NEN 3140 NPR 5310:1 Lichtsterkte bepalen Lichtsterkte meten Aansluitschema van de groepenkast invullen Aandachtspunten Veiligheid. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels. Voer sommige werkzaamheden voor de andere deelprojecten gelijktijdig uit.

29 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Installeren 5: Badkamer Aan de slag! Jullie verlichtingsontwerp voor de badkamer met de spotjes boven het bad is goedgekeurd. De eigenaar van het appartement vraagt jullie de verlichting in zijn badkamer aan te leggen. Er loopt vandaag ook een nieuwe collega met jullie mee. Aan hem leggen jullie uit wat het CAP is en wat hij moet weten over de zones in een badkamer. Stappen Elektrische installatie 1 Bekijk de elektro- en installatietechnische tekening. Installatietekening 2 Bepaal met behulp van de installatietekening de zones in de badkamer. 3 Leg je nieuwe collega alles uit over de zones in een badkamer en het CAP. 4 Bepaal de plaats van de armaturen in de badkamer. 5 Boven de badkuip mogen alleen armaturen met veilige spanning 12V. Met behulp van een transformator (bedenk in welke zone dat mag zitten) sluit je de spotjes aan volgens de aanwijzingen van de fabrikant. 6 Sluit het centraal aardpunt aan op de: cv-radiator; douchebak / badkuip; waterleiding; wapeningvloer / aardnet; beschermingleiding van de verlichting; beschermingsleiding van wasmachine / wasdroger. 7 Verbind het centraal aardpunt rechtstreeks met de aardklem bij of in de meterkast. 8 Monteer de verlichting.

30 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Installeren 5: Badkamer 9 Sluit de verlichting aan. 10 Controleer / meet de vereffeningsleiding en aansluiting. 11 Werk de weekstaat bij. Weekstaat Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Vermogen Lichtsterkte Centraal aardpunt (CAP); vereffening Transformator Schakelen Dimmer Ventilatie Sensor Zone-indeling badkamer Introductie installatietechniekinstalektro: Lesbrief montage boxen les 2, 3, 4 Leerboek VMBO elektrotechniek Huisinstallaties hoofdstuk Lichtinstallatie badkamer / slaapkamer Montagevoorschrift van de fabrikant NEN 1010 NEN-EN / NEN 3140 NPR 5310:1 Toepassen van zone-indeling in badkamer Verlichtingsplan maken Aandachtspunten Veiligheid. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels.

31 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Testen Werkt het goed? De verlichting is geïnstalleerd in één of meerdere ruimtes. Maar werkt alles goed? Of ontbreekt er nog iets? Samen met de docent stellen jullie de installaties in bedrijf en controleren jullie of de installaties goed werken. Stappen 1 Vraag de docent om spanning op de installaties te zetten. 2 Controleer de werking van de elektrische onderdelen. 3 Bij onjuiste werking: fout opsporen en herstellen. 4 Gebruik wanneer mogelijk voor de autoshowroom een Lux-meter voor een lichtmeting. 5 Maak gereed voor oplevering van het (deel)project. 6 Werk de weekstaat bij. Weekstaat Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Aansluitschema onderdelen Opleveringschecklist Signaleren knelpunten, fouten en afwijkingen Eigen werk controleren

32 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Testen Aandachtspunten Wanneer mogelijk neem dan de gameshop en autoshowroom tegelijkertijd mee in de test. Veiligheid. Denk aan opruimen van de werkplek.

33 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Gebruiksaanwijzing Hoe werkt het? De installaties voor het (deel)project zijn klaar. En ze werken! Om de projectontwikkelaar zo goed mogelijk van dienst te zijn, maken jullie een gebruiksaanwijzing voor de installaties in de autoshowroom, gameshop en badkamer. Dan weet de klant tenminste hoe de installaties werken! Stappen 1 Maak samen de gebruiksaanwijzing van de verschillende installatiedelen. Gebruiksaanwijzing 2 Werk de weekstaat bij. Weekstaat Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Technische gegevens onderdelen Montagevoorschriften van de fabrikant Aansluitschema van technische apparaten tekenen Aandachtspunten Denk aan het schriftelijke taalgebruik. Zorg dat je werk er verzorgd uitziet.

34 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Projectoplevering Lever de installatie op! Nu gaan jullie het (deel)project bij de projectontwikkelaar van Professional Builders BV opleveren. Bij de oplevering licht je ook de gebruiksaanwijzing toe. Stappen 1 Spreek met de klant af wanneer je het (deel)project gaat opleveren (projectleider). Klantenkaart 2 Leg aan de klant uit hoe de installatie werkt en stel de installatie in bedrijf. Gebruiksaanwijzing 3 Overhandig de gebruiksaanwijzing. Gebruiksaanwijzing 4 Werk de weekstaat bij. Weekstaat Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Omgaan met werkdruk Een klantgesprek voeren

35 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Projectoplevering Aandachtspunten Denk aan de juiste omgangsvormen. Denk aan een goede planning van de oplevering: alles tegelijk opleveren of in deelprojecten?

36 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Interne administratie Een nette afronding. Alle deelprojecten zijn aan de klant opgeleverd. Terug op het kantoor werken jullie de interne administratie bij. Jullie vullen de laatste gegevens in op de weekstaat en de magazijnbon. De projectleider houdt het overzicht. Stappen 1 Verzamel de weekstaten (calculator). Weekstaat 2 Reken uit hoeveel uur aan de opdracht is besteed (calculator). Weekstaat 3 Vul op de magazijnbon in welke materialen over zijn (materiaalbeheerder). Magazijnbon 4 Breng de overgebleven materialen en gereedschappen terug naar het magazijn. 5 Lever de weekstaten en de magazijnbon in bij de projectleider. Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Bedrijfscultuur Aandachtspunten Het project dient binnen de geplande tijd af te zijn. Ga zorgvuldig om met materiaal.

37 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Nacalculatie Hoe ziet de rekening eruit? De interne administratie is uitgewerkt. De projectleider stelt de status vast. Samen bespreken jullie of de planning en de begroting van het benodigde materiaal goed was. Jullie vragen je daarbij af: Zijn er meer uren besteed dan dat er in de offerte is aangegeven? Zijn er andere materialen gebruikt? Daarna stellen jullie de factuur op voor de klant. Stappen 1 Vergelijk het gebruikte materiaal met de offerte. Zijn er extra materialen gebruikt? 2 Schrijf op welke materialen in rekening worden gebracht en bereken de gemaakte kosten. Nacalculatie 3 Vergelijk de gemaakte uren met de ingeschatte tijd. Is er meerwerk uitgevoerd? 4 Schrijf het aantal uren op dat in rekening gebracht wordt. Nacalculatie 5 Maak de rekening klaar voor de klant. Factuur Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Aandachtspunten De klant betaalt geen meerwerk of extra materiaal als dat niet vooraf met hem afgesproken is.

38 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Nazorg Contact met de klant houden. Voor jullie bedrijf is het belangrijk dat de klant tevreden is over het geleverde werk. Misschien heeft de klant nog meer opdrachten of heeft hij jullie aanbevolen bij anderen. De projectleider belt daarom de projectontwikkelaar voor de nazorg. Stappen 1 Bereid samen het telefoongesprek voor. Voorbereiding nazorggesprek 2 Voer het telefoongesprek (projectleider). 3 Vul de afspraakkaart in (projectleider). Klantenkaart Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Een nazorg gesprek voeren Aandachtspunten Denk aan de juiste omgangsvormen. Zorg dat de klant tevreden is. Hij kan namelijk het bedrijf bij anderen aanbevelen en voor nieuw werk zorgen.

39 Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Projectevaluatie En hoe is alles gegaan? Jullie hebben de installaties in het woon- / winkelcomplex bij de klant opgeleverd, de materialen en gereedschappen opgeruimd, de rekening verstuurd en de nazorg uitgevoerd. Dan is het nu tijd om samen terug te kijken op de uitvoering van het project. Stappen 1 Maak een afspraak met de docent. 2 Kijk samen terug op de uitvoering van het project. Evaluatie 3 Bespreek het evaluatieformulier met de docent. Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Omgaan met kritiek Aandachtspunten Denk aan de juiste omgangsvormen. Evalueer hoe jullie met de hoge werkdruk zijn omgegaan.

40 Formulieren

41 Formulier Voorbereiding afspraak maken met de klant 1 Wie is de klant? 2 Waarom bel je de klant (doel van het telefoongesprek)? 3 Hoe ga je je voorstellen? 4 Hoe ga je afscheid nemen? 5 Welke vragen ga je tijdens het telefoongesprek aan de klant stellen?

42 Formulier Klantenkaart Gegevens Naam Adres Plaats Telefoonnummer (thuis) Telefoonnummer (werk) 06-nummer Faxnummer Klantsituatie Hoeveel mensen wonen er? Leeftijd van de inwoners (inschatting) Zijn de bewoners bekend met techniek? (inschatting) Waar moet je rekening mee houden? (wat mag niet / wat wel) Bouwjaar Soort woning Energieleverancier Omgeving Afspraken Datum: Afspraak voor:

43 Formulier Voorbereiding gesprek met klant 1 Wie is de klant (aantal inwoners, leeftijd, randvoorwaarden werkzaamheden, enz.)? 2 Wanneer moet de installatie klaar zijn? 3 Wat is de opdracht van de klant? 4 Aan welke technische specificaties moet de installatie voldoen? 5 Welke materialen gaan jullie gebruiken?

44 Formulier Voorbereiding gesprek met klant 6 Welk extra gereedschap en materieel hebben jullie nodig? 7 Zijn er vragen die jullie niet konden beantwoorden? Welke informatie over de opdracht ontbreekt nog? 8 Welke vragen gaan jullie aan de klant stellen?

45 Formulier Gespreksverslag Gesprek met: Gesproken over: Datum: Plaats: 1 Welke vragen hebben jullie gesteld? 2 Beschrijf kort de informatie die jullie hebben verzameld. 3 Welke afspraken hebben jullie met de klant gemaakt?

46 Formulier Kostencalculatie 1 Wat moeten jullie gaan installeren? Product installatie 1 Product installatie 2 Product installatie 3 Product installatie 4 Product installatie 5 Product installatie... 2 Welke materialen hebben jullie nodig per product installatie? En wat zijn de materiaalkosten? Product installatie Materiaal Aantal Materiaalkosten ( in ) Totaal ( in )

47 Formulier Kostencalculatie 3 Hoeveel tijd hebben jullie nodig om de opdracht uit te voeren? Wat zijn de loonkosten? Product installatie Tijd Loonkosten ( in ) Totaal ( in ) 4 Zijn er extra kosten te verwachten? Product installatie Extra kosten voor: Kosten ( in ) Totaal ( in )

48 Formulier Offerte Klantgegevens Naam Adres Telefoonnummer Met deze offerte bieden wij u aan: het leveren, monteren en bedrijfsvaardig opleveren van: Kosten Materiaalkosten Loonkosten Extra kosten Totaal (exclusief BTW) 19% BTW Totaal prijs (inclusief BTW) Leverings- en montagevoorwaarden van de installatie: Op deze offerte zijn de Algemene Voorwaarden voor Installatiewerk voor Consumenten (AVIC) van UNETO-VNI van toepassing. Voor akkoord opdrachtgever: Voor akkoord opdrachtnemer: Naam: Plaats: Datum: Handtekening:

49 Formulier Installatietekening Maak een elektrotechnische tekening.

50 Formulier Installatietekening Maak een installatietechnische tekening.

51 Formulier Lichtplan Maak een lichtplan voor de gameshop.

52 Formulier Lichtplan Maak een lichtplan voor de autoshowroom.

53 Formulier Projectplanning Namen: Project: Projectnummer: Activiteit Wie Geplande tijd Tijd p.p. Werktekening maken Materialen en gereedschappen bestellen Planning maken Planning bespreken Installaties aanleggen Onderdelen aansluiten Onderdelen afmonteren Drinkwaterleiding aanleggen Testen Gebruiksaanwijzing maken Project opleveren Interne administratie Nacalculatie Nazorg Evaluatie Ontwerper Materiaalbeheerder Projectteam Projectteam Elektromonteur Elektromonteur Elektromonteur Installatiemonteur Projectleider, Elektromonteur, Ontwerper, Elektromonteur, Projectleider Projectteam Calculator Projectleider Projectteam Totaal 50 uur

54 Formulier Projectplanning Namen: Project: Projectnummer: Paraaf projectleider: Paraaf materiaalbeheerder: Paraaf ontwerper: Paraaf calculator: Paraaf elektromonteur:

55 Formulier Magazijnbon Naam aanvrager: Levering: Project: Projectnummer: Datum: Retour: Materialen / componenten / toestellen / etc. Aantal Omschrijving Over Speciaal gereedschap / materieel Aantal Omschrijving Over Paraaf aanvrager: Paraaf magazijnmedewerker: Tweede paraaf retour magazijnbon Tweede paraaf retour magazijnbon

56 Formulier Weekstaat Namen: Project: Projectnummer: Week: Datum Functie Uitgevoerde werkzaamheden Uren Totaal aantal uren

57 Formulier Aansluitschema Schakeldraadschema 1 Codeer de schakeldraden en schrijf de codes op in het schema. Schrijf in de laatste kolom waar de draad naar toe getrokken is. Schakelcontact Aansluitklem Schakeldraad Schakeldraad getrokken naar in verdeelkast codering Groepenkastschema 2 Vul in hoe de groepen zijn ingedeeld. Groep Onderdelen van elektrische installatie

58 Formulier Gebruiksaanwijzing Naam: Datum: Project: Welke onderdelen van de installatie moet de klant zelf kunnen bedienen? Geef een beschrijving van de werking van de installatieonderdelen.

59 Formulier Gebruiksaanwijzing Maak een tekening van de onderdelen van de installatie.

60 Formulier Nacalculatie 1 Wat zijn de kosten van de materialen? Product Materiaal Aantal Kosten ( in ) Gebruikte materiaalkosten ( in )

61 Formulier Nacalculatie 2 Wat zijn de loonkosten? Product Tijd Kosten ( in ) Gemaakte loonkosten ( in ) 3 Zijn er overige kosten? Product Voor... Kosten ( in ) Gemaakte overige kosten ( in )

62 Formulier Nacalculatie 4 Is tijdens het uitvoeren van de opdracht met de klant afgesproken dat extra kosten in rekening gebracht mogen worden? Zo ja, zijn er extra kosten? Extra kosten voor: Kosten ( in ) Gemaakte extra kosten ( in ) 5 Is het project met winst of verlies afgesloten? Offerte Nacalculatie Materiaalkosten Loonkosten Overige kosten Extra kosten Totaalbedrag Resultaat (Totaalbedrag nacalculatie Totaalbedrag offerte)

63 Formulier Factuur Factuur Factuurnummer: Klant: Factuurdatum: Omschrijving Bedrag Materiaalkosten Loonkosten Overige kosten Extra kosten Totaal (exclusief BTW) 19% BTW Totaal prijs (inclusief BTW) Garantie Betaling binnen 14 dagen na factuurdatum.

64 Formulier Voorbereiding afspraak maken nazorggesprek 1 Wat is het doel van het telefoongesprek? 2 Hoe ga je je voorstellen? 3 Hoe sluit je het gesprek af? 4 Welke vragen ga je tijdens het telefoongesprek aan de klant stellen? 5 Hoe kom je te weten of de klant wel of niet tevreden is? 6 Hoe kom je te weten of de klant nog een andere opdracht voor jullie heeft?

65 Formulier Evaluatie Namen: Project: Projectnummer: Week / weken: 1 Waren de taken aan het begin van het project voor iedereen duidelijk? Ja / Nee Nee, wat niet? 2 Wat vonden jullie moeilijk? 3 Welke werkzaamheden waren makkelijk?

66 Formulier Evaluatie 4 Hoe verliep de samenwerking? a. Wat ging goed? b. Wat ging minder goed? 5 Wat zouden jullie de volgende keer anders doen? 6 Hebben jullie de planning gehaald? Ja: Waardoor komt dat? Nee: Welk deel van de planning hebben jullie niet gehaald? En hoe komt dat?

67 Formulier Evaluatie 7 Wat hebben jullie van dit project geleerd? 8 Welke onderdelen of werkzaamheden vonden jullie het leukst om uit te voeren?

68 Instructiekaarten

69 Informatiekaart elektrotechniek sanitairtechniek verwarmingstechniek watertechniek Lux tabel Onderverdeling Standaard verlichtings- Functie Voorbeelden verlichting sterkte in Lux van ruimten Oriëntatieverlichting 50 Grote objecten en Bezemhok / personen kunnen opslagruimte waarnemen. 100 Zeer grove details Gang, trappenhuis waarnemen en personen kunnen herkennen. Werkplekverlichting 200 Grove details kunnen Magazijn, kelder waarnemen. 400 Details en contrasten Kantoor, klaslokaal kunnen waarnemen om te lezen en schrijven. 800 Nog kleinere details en Fijn montagewerk, zwakkere contrasten atelier met lezen en schrijven kunnen waarnemen. Specifieke 1600 Zeer fijne details en Precisiewerk werkverlichting zwakke contrasten op donkere achtergrond kunnen waarnemen. > 3200 Waarnemingen op Operatietafel de grens van het gezichtsvermogen.

70 Informatiekaart elektrotechniek sanitairtechniek verwarmingstechniek watertechniek Zone indeling badkamer Zone Zone 0 Zone 1 Zone 2 Zone 3 Kenmerken Zone 0 bevindt zich in de badkuip of douchebak. In zone 0 mag de nominale spanning hoogstens 12 volt wisselspanning of 30 volt gelijkspanning zijn, waarbij de transformator buiten deze zone moet staan. De beschermingsgraad moet ten minste IPX7 zijn. In deze zone zijn lasdozen niet toegestaan. Je mag in zone 0 alleen vast opgestelde warmwatertoestellen toepassen die speciaal zijn ontworpen voor gebruik in een badkuip. Zone 1 bevindt zich boven de badkuip of douchebak tot op 2,25 meter boven de vloer. In deze zone zijn lasdozen niet toegestaan. Je mag in zone 1 alleen vast opgestelde warmwatertoestellen toepassen. Zone 2 bevindt zich tot 0,6 meter rondom zone 1 tot op 2,25 meter boven de vloer. In zone 2 mogen alleen warmwatertoestellen en verlichtingstoestellen van klasse II boven de vloer zijn gemonteerd als ze vast bevestigd zijn. In deze zone zijn lasdozen niet toegestaan. Zone 3 bevindt zich tot 2,4 meter rondom zone 2 tot op 2,25 meter boven de vloer. In zone 3 mag je wandcontactdozen monteren als deze: elk afzonderlijk worden gevoed door een deugdelijke beschermingstrafo, worden gevoed door een SELV-keten of zijn beveiligd door een aardlekschakelaar met een normale aanspreekstroom van hoogstens 30 ma. In deze zone zijn lasdozen toegestaan.

71 Informatiekaart elektrotechniek sanitairtechniek verwarmingstechniek watertechniek Zone indeling badkamer Algemene kenmerken In zone 0, 1 en 2 mag je geen besturings- en beveiligingstoestellen, schakelaars, scheiders en wandcontactdozen toepassen. In zone 1, 2 en 3 moet je altijd aanvullende potentiaalvereffening toepassen die alle vreemde geleidende delen verbindt met de beschermingsleidingen van alle gestellen in deze zones. Je moet in deze zones dus alle metalen delen, zoals een stalen medicijnkastje, een messing handdoekenrekje of een verchroomd zeepbakje, verbinden met de potentiaalvereffeningsleiding. Aandachtspunten Voordat je de zones kunt bepalen, moet je de afmetingen en de plaats van het bad of de douche weten! Je vindt in praktijkrichtlijn NPR 5310 blad 10 de regels voor de potentiaalvereffening in badruimten.

72 Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch InstallatieBedrijf Postbus AK Woerden T F E servicedesk@otib.nl I In OTIB zijn vertegenwoordigd: